Brgy.

52 Chairman Go

An una ko na pakiana, kap. Ano man it imo... Kakano man kamo nagkananog(?)?

During han Yolanda, dida mismo han November 8, amo na an amon force evacuation,
pero an operation han baranggay, dida pala han 6, 7 an preparation kay maaram man
kami nga makusog an bagyo.
November 7.
Bale 6 an preparation.

An imo opisina? An baranggay hall? Gin-inform ka na meada force evacuation?

Dire man ito... Bisan dire na kamo ig-inform kay operating procedure man gud ito na
pagmakusog na bagyo, labi na it adi na mga coastal resident, force evacuation gud
ito. So, maaram na kami hito nga daan kay nakabutang ito ha amon plan--master plan.
DRRMC.

So waray nagkameada hin meeting han mga baranggay, baranggay chairman, ginpapakadto
ha mga main office ba?

Waray, waray. Bisan pa meada meeting, dire naman kinahanglan kay in-place naman gud
an amon baranggay, baranggay disaster committee, DRRMC, place naman gud amu dire na
kinahanglan magkinadto pa kami kay ano naman it amun makukuha didto?

So waray na gud kam kumadto didto?

Waray. Waray.

So paano man adto iyo meeting?

Kay nag-meeting naman kami didi ha baranggay. Nag-convene kami hin committee,
Disaster Risk Reduction Management Committee. So, gin-follow namun amun plan.
Ngatanan-- na-identify an evacuation center, volunteers, warning committee,
evacuation committee, evacuation manager. Mobilize na nga daan.

An iba na kapitan na amun gin-interview gintagan man daw probation na pakadto ha

mayor's office kay meada meeting para han tiabot na bagyo.

Dire ako makadto kay para ano man didto? Kay meada naman kami ngadi plano,
maghihinulat ka pa hn mandar hit mayor? An amun plano, amu it amon susundon. Mas
kinahanglan ko magmeeting ngadi ha akon baranggay kay adi an akon mga volunteers,
akon mga tawo.

Hain it iyo designated na evacuation center?

San Fernando School an amon designated na evacuation center. Usa la.

Pira an total population han iyo baranggay, kap? Before Yolanda?

1890.

Tapos yana, pira naman la?

Amu la gihapon.

Waray may nagkaiwas? Kumadto ha mga bunk houses?

Meada pero gutiay man la. Nagbalay man la gihap hira.

Gin-ano mo man pag-facilitate? Pag-evacuate?

An warning committe, ginayakan na kinahanglan mag-evacuate na tanan waray dapat

masasalin.
Waray mga sarakyan kay harani man la an San Fernando ha amun.

Nagkameada ba kamo han turn han iba na baranggay?

Waray kay meada naman kami gidaan na gin-identify kun hain kami na mga rooms. Dida
lugod ha San Fernando School meada ito gin-issue na principal. Identified na kun
hain it amon mga rooms na bubutangan namun han amun mga evacuees.

Meada mga nagmove na mga evacuees? Hain man hira?

Meada. Dida han ira mga kaurupdan na mag-upay an mga balay. Mga kongkreto. Dire man
hira na-expect na mahitaas gud an tubig. Upod ngayan an tidal wave han bagyo. Kay
ira naman ito nahiaraan na pag-may bagyo, didto ito pag-evacuate. Unfortunately, an
ira gin-kadtuan na balay, bisan kongkreto kay narumpag.

Kap, ano man it imo pag-kita hito kay an mga tawo unaware nga sugad ngayan hito an
mahinanabo?

Waray gad sayop, kay bisan man hino, bisan ngani an mayor unaware hiya nga gin-
abtan ha San Jose. Bisan hino pakaka-experience pala hin sugad hini na bagyo. Kay
kahuna namon an bagyo, makusog la na hangin, gutiay la an tubig. Adto bagyo tapos
tidal wave, tsunami ba sugad hito.

Dire mo ginkikita na sayop an pag-anunsyo han sugad hadto han storm surge?

Pwede. Kay bisan ako dire ako maaram kun ano ito na storm surge. Kay baga it akon
la ito, balud na dagko. Pero dire gud hitaas hinduro.

Nag-aannounce ka hin evacuation tapos imu mga kausa, ano man it imo ginyakan?

Maaram naman ito hira. SOP na ito han mga coastal residence na pag-may bagyo ngani
mag-eevacuate gud ito hira. Dire na kinahanglan it hira yaknon kay maaram na ito
hira. Hira ito an nakakaintindi hito kay mag-iha na ito hira. Through experience
nira, kada pag-babagyo, pirme ito hira na-evacuate.

Ikaw, kap? Hain ka hadto?

Adto gad la ako ha balay. Kay dire man ha coastal an akon balay.

Pagkatapos han Yolanda, ano man imo first na ginhimo?

Pamiling kun nahingain an iba nga mga volunteers. Kun kumpleto pa ba tanan. Meada
gihap nagkawara nga dire mo na hira pwede makuha kay mas aatendiran na nira ira mga
pamilya. Tapos pag-assist han mga injured, pag-identify han mga nagkamamatay kun
hira hino, kun hain kami makakabiling han mga medisina.

After han Yolanda, may mga umabot na mga reliefs?

After 4 days. Mga bugas, tubig tapos mga canned goods.

Imu mga kausa ngadi, meada nira mga bunk houses?

Meada. An iba meada bunk houses. Dire ngatanan, pira la.

An mga adto ha bunk houses, ginpabalik pa?

Kay an mga bunk houses, temporary shelter man la ito. Ito ira livelihood, aadi man
dinhe. Meada hira mga bunk houses, pero may mga balay la hira dinhe para ira
pakabuhian. Ira mga anak adto mga bunk houses.

Kap, sa tingin niyo keanu an iyo iba na constituents waray sumunod ha mga
evacuation centers kundi nagpili la hira han harani ha ira mga balay?

Kay Concrete man na mga balay. Kun icocompare ha amon gin-evacuate-an ha San
Fernando School, mas maupay pa ngani ira gin-evacuate-an kay kongkreto. Kumita ka
hin elementary school? Iko-compare mo ha sementado? Adto ka hin sementado. Asay pa
kay adto imo mga relatives may privacy hira. Kay makita ka man ha usa na room.
Tagsa mga pamilya adto usa na room, feeling mo dire ka safe, imo mga gamit dire
safe. Kun makita ka hin kongkreto na balay tapos adto pa imo mga relative, ma-
prefer ka nga didto mag-evacuate.
Bisan ako nag-isip na safe hira didto kay concrete na balay. Tapos ada man ha ligid
kalasada, harayo man ha dagat.

Ano man it iyo pagsukol han safe na pag-ukyan?

40 meters.

Paano man Kap kun magyakan na an gobyerno na ginpapaiwas na gud kamo hito na 40
meters? Ano man imo initial response hito?

Waray problema, as long as meada permanent shelter. Kay inhumane daw ito na
papaiwason mo tapos diin mo man papaukyon. Hain mo man hira ibubutang? Sa tingin
mo, diin man hira pwede magbalay? Maupay kun pwede ha RTR.

Paano man kun tanggalon ini? Dire na daw ini Baranggay 52 Magallanes?

Dire. Baranggay 52 la gihap ini. Dire man tanan ada ha coastal, pati ha tabok han
kalsada, abot pa ha Real an amun baranggay.

So, an imo jurisdiction dire la didi?

Dire la.

Paano man an imo iba na constituents? Kun pabalhinon hira?

Waray iton problema basta meada la permanent shelter tapos may oppurtinity liwat ha
ira livelihood.

Ano it mostly nira na livelihood?

Fishing.

Pira man ka-percent han imo mga tawo an nag-fi-fishing?

Mga 30-40.

Kap, magkakameada pa kamo hin mga seminars para han mga disaster response?

Meada. Permanente ito meada mga seminars.

Ika-pira man ito, Kap? Annually?

Oo. Kada pag-babag-o hit term, permanente ito.

Ika-usa ha usa na term?

Oo.

Kun ikaw, 3 years usa na term, within 3 years, usa gud la ito?

Oo. Para han mga bag-o na baranggay official. Importante man na makapag-train kamo
han mga committee, Disaster Risk Reduction Committee. Dapat meada nira Disaster
Risk Reduction Plan, so mandated gud ito na balaud.

Kap, nache-change it iyo DRRMC?

Depende kun nagche-change. Pwede liwat ipadayon.

What do you mean kun nag-che-change, Kap?

Depende kun ano an mga bag-o na memorandum, mga sercular na bag-o na ginpapagawas,
Ia-aadapt niyo. So, yana na-change na. Imbes na San Fernando School an amon
evacuation, LNU Gym na an amon evacuation, in case of typhoon. Pero kun iba la na
calamities, San Fernando la gihapon.

So, meada extra shelter?

Kun typhoon, magbibiling kami han mas harayo na ha dagat.

After han bagyo, gin-ano mo man pagdara han imo mga constituents?

Gin-facilitate la hira na dire malisang, dire magupong, tapos gin-comfort an mga

namatayan, buligan kun paano ibubutang ira mga namatyan, mga pamilya, mga
relatives. Tapos, iprepresentar hira ngadto ha DSWD pagsabot mo na may mga reliefs
na pinanhahatag available naman pinapakadto ka para han dire gindadayo an
baranggay.

Meada pa ba mga post-Yolanda na nafi-feel imo mga constituents?

Meada pa.

Gin-aano mo man ito pag-address?

Waray kay responsibilidad ito han mga relatives. An iba kay aalalayan nala kun ano
na mga kakurian, dire pa ito nira ma-feel an total recovery