BTN YKLER 1885-1886

O
C em
yaynevi
BTN YKLER
( 1885- 1886)
 D N Y A K LASK LER

BTN YKLER
(1 8 8 5 - 1 8 8 6 )
Anton ehov
Trkesi: M ehmet zg l
1. Basm, Nisan 1997
Dizgi: Cem Yaynevi
Bask: Kardeler Matbaclk
ISBN: 975-406-610-X
Cem Yaynevi: Kkparmakkap ipek Soka No: 11
80060 Beyolu - stanbul
Tel: 243 05 50 / 243 20 23 Faks: 244 15 33
 ANTON EHOV

B t n yk ler
(1885 - 1886)
Trkesi
M ehmet zgl

cemrn
yaynevi V #
 i in d e k il e r

YAMURDAN KAARKEN DOLUYA TUTULDU

GEREKL NLEMLER 18
BR OYUNU 23
GMTLKTE 28
MASKE 32
IKAR N EVLLK 39
YAAYAN TARHLER 45
HAMAMDA 49
ENTPFTEN BR ADAM 58
SOYUNUN SON TR 62
OTELDE 68
UNVANLAR KALDIRILDI 71
KARGA 78
ZMELER 84
SNRLER 90
YAZLIKILAR 95
NUMARACILAR 98
YAYINBALII 103
ATLA LGL SOYADI 109
 ACI 249
DURUMADAN NCE BR GECE 256
TELA 263
ANYUTA 272
VAN MATVEY 277
CADI 284
KK BR AKA 299
AGAFYA 304
BAHARDA 317
KIRTASYECLK 323
KABUS 328
AH U KADINLAR 344

KIKIRTILMI DUYGULAR 349

TANIDIK BR ERKEK 355
MUTLU ADAM 360
 YOLUNU AIRANLAR 114
AVCI 119
KUNDAKI 125
DNR 130
ALE BABASI 135
L 140
KADINLARIN ANSI 146
AHI KIZ EVLENYOR 151
PRBEYE BAAVU 158
YABAN ELLERDE 163
UYKU SERSEML 169
AYYALIIN LACI 175
DEERL KPEK 183
YAZAR 187
BU KADARI DA FAZLA 191
YALILIK 197
FELAKET 204
AH, U NSANLAR 211
MIZRAK UVALA SIMAZ 216
TYATRO MDR DVANIN ALTINDA 222
NLEM ARET 226
AYNA 233
BAARISIZLIK 239
OCUKLAR 242
 YAM URDAN KAARKEN
DOLUYA TUTULDU

A v u k a t Kalyakin katedral korosunun efi G radusovun

odasnda oturmu, G radusov!1 adna sulh m ahkem esinden g e
len celp kdn elin d e evirip evirerek baz aklamalarda
bulunuyordu:
Siz ne derseniz deyin, D osifey Petrovi, btn kusur
zati alinizde. Size saygm sonsuz, bana kar gsterdiiniz ya
knl takdirle karlyorum, g en e de zlerek belirteyim ki, bu
ite hakszsnz. Evet, hakszsnz. M vekkilim D erevyakine 2
hakaret ettiiniz bal gibi ortada. N e diye hakaret ettiniz ona?
Y znden lanet okunan, uzun boylu, bask alnl, kaln
kal, gsnde tun bir madalya sallanan ihtiyar Gradusov
fkeli bir sesle;
N e hakaret etmesi! dedi. Ona hakaret etm edim ki!
Y alnzca biraz ahlak dersi verdim, o kadar. Budalalara ahlak
dersi verm ez, onlar yola getirm ezsek u dnyada rahat yz
grem eyiz.
Ama, D osifey Petrovi, siz ahlak dersi filan vermem i,
dpedz hakaret etmisiniz. D ilekesinde belirttiine gre
herkesin nnde yzne sen diye bardktan sonra n e
alakln brakmsnz, ne eekliini... Bir keresinde d e elini
kaldrp fiilen hakaret yolunu semisiniz.

1 D e re c e o lu .
2 Aagil. ( .N .)
 Anlamadm! Adam hak etm ise dvm ekten baka kar
yol var m?
Ama unu iyi bilin ki, buna hi hakknz yok!
Benim mi hakkm yokmu? E, balayn ama bunu
benim klahma anlatn! B yle laflar yutmam ben! Bu adam
piskoposluk korosundan kap dar edildikten sonra gelip b e
nim koroma girdi, orada tam on yl alt. Bilm ek istersiniz di
ye syleyeyim ki, ben onun kurtarcs, velinim eti saylrm. O
nu ben d e korom dan kovdum d iye bana kzdysa bunda t
myle kendisi suludur. F elsefeyle uramak ona m dm?
F elsefeyle yalnz akl banda, yksekrenim gren kiiler
uraabilir. Eer sen budalaysan, akln her eye erm iyorsa ka
pa en en i, otur oturduun yerde! Azn arta da akll insan
larn sylediklerine kulak ver! Am a bizim kisi frsatn bulduka
zrvalamaktan geri durmaz. Tam koro ilahi sylem eye ya da
ayine balayaca zaman Bismarktan, G ladston edan dem vu
rur. nanr msnz, salak h erif bir gazeteye bile ab one olmu,
her gn alyormu... G znzn n n e getirebiliyor musunuz,
Trk-Rus sava yznden ka k ez tokatladm drzy! Koro
ilahi sylerken o, tenorlarn kulana eilmi, bizimkilerin
Trk zrhls Ltfi Celili maynla havaya nasl uurduklarn
anlatyor. Syler misiniz, bu n e dem ek oluyor? Bizimkilerin
zafer kazanmas insann houna gider elbet, ama ilahi sylem e
m ek iin bir sebep deildir bu... le ayini bitsin, ondan sonra
konu konuabildiin kadar. Szn ksas, dom uzun biridir o
herif!
D em ek oluyor ki, ona daha n ce d e hakaret ediyor
dunuz!
Ama eskiden gcenmiyordu ki... Bunlar kendi iyilii
iin sylediim i biliyor, sesini karmyordu. Byklerine,
velinim etine kar gelm enin gnah olduunun bilincindeydi.
Ama ne zaman em niyette greve girip yazcla balad, artk
hepsine paydos! Tafrasndan yanna varlamaz oldu. Ben
ilahici deilim, memurum diyor da baka bir ey sylem iyor
du. Bu arada Evrak memurluu snavna gireceim ! diye tut
turdu. B en de dedim ki: Sen budalann birisin. F elsefe yr
tecein e burnunu silsen daha iyi edersin. R tbe, mevki d
nm ek senin neyine? Sana rtbe dnm ek yerine boynunu
bkp bir k ed e oturmak daha ok yarar. Ama laflarm
kafasna girmiyor ki! S z n gelii u son olay e le alalm. Beni
m ahkem eye veriinin asl nedenini biliyor musunuz? Bu adam
hdk olu hdk deil d e nedir?.. Sam opliuyovun1 m ey
hanesinde oturmu, bizim katedralin zangocuyla ay iiyorduk,
ierisi yle kalabalkt ki, ine atsan yere dm ez! Baktm, bu
drz d e orada, yazc arkadalaryla birlikte bir eyler zkkm
lanyor. ki dirhem bir ekirdek, cakas da yerinde ha! Ellerini
havaya kaldra kaldra konuup duruyor. N eler sylediini
merak edip kulak kabarttm. A, bizimki bu sefer d e koleray
diline dolam, felsefe yrtmyor mu? Siz olsanz ne yapar
snz? Sesim i karmadm, diimi sktm... Anlat bakalm, an
lat, dilin kemii yok nasl olsa!.. dedim kendi kendim e. Ama
u ie bakn ki, tam o srada m eyhanenin laternasn almaya
baladlar. Bizim hdn duygular kabarm olacak ki, ayaa
kalkp arkadalarna yle seslendi: Uygarlk, ilerlem e adna
ielim! Ben, lkemin z olu, yurtsever bir Slavcym! Y ur
dumun uruna her gle gs germ eye hazrm! K endine
g venen varsa ksn karma! Bilek greinde kim gelirse
yeneceim ! B yle diyerek masaya bir yumruk indirdi. Eh,
artk bu kadarna dayanamadm. Yanna yaklaarak nazike,
Bana bak, Osip! Sen eein birisin, hibir eye akln erm ez. O
bakmdan otur oturduun yerde, en en i d e kapat! Yalnz
okum u, akll adamlar tartmaya girebilirler, sen in byle
eylere hakkn yok! nk sen bir hisin, sfrsn!.. dedim.
Ben ona bir syledim, o bana on karlk verdi. At azn,

1 K e n d in e t k ren g il.
yumdu gzn... Oysa benim sylediklerim onun iyilii iindi.
Buna karlk aptal herif n e yapt? Tuttu beni m ahkem eye
verdi.
Kalyakin iini ekti.
D osifey Petrovi, ite dilinizi tutamadnz iin, bakn,
banza ne iler atnz! oluk ocuk sahibi, saygdeer bir
kiisiniz. M ahkem eye gelip gitm elerden, dedikodulardan, az
dalalarndan, belki d e tutuklanmaktan kurtulamayacaksnz.
Bu ii fazla uzatmadan bitirm ek gerek. Bakn, size n e diyece
im! Bugn akam zeri, saat altya doru Sam opliuyevin
m eyhanesine gidelim; yanlarnda ona hakarette bulunduunuz
yazclarn, tiyatro oyuncularnn bulunduu srada D erevya-
kinden zr dilersiniz. B yle yaparsanz dava dilekesini geri
aldrrm ona. Anladnz m? B ylesi daha iyidir, D osifey P e t
rovi, kabul ed eceinizi sanyorum. Bu zm yolunu d ostu
nuz olarak akladm size. M vekkilim D erevyakine hakaret
ettiniz, herkesin n n d e onu kepazeye evirdiniz, daha da
nem lisi onun gururuyla oynayp duygularyla aka alay e t
tiniz... Biliyor musunuz, bu zamanda byle eyler yaplmaz.
D aha dikkatli davranmak gerekir. Szlerinize y le bir anlam
vermisiniz ki, nasl syleyeyim... gnmzde... ey... pek uy
gun kamyor... imdi altya eyrek var. B enim le gelecek m i
siniz?
G radusov gitm em ek iin direndi, ama Kalyakin onun s z
lerinin tad anlam, bu anlamdan doacak sonular
yle keskin izgilerle ortaya koydu ki, koro efi korkarak git
m eye raz oldu.
M ahkem eye giderlerken avukat;
Dikkat edin, gnl alc szlerle zr dileyin, diye akl
veriyordu. Yanna gidip, Sizden diye baladktan sonra,
zr diliyorum... szlerim i geri aldm. filan dersiniz...
M eyhaneye vardklarnda her zamanki mterilerin o
unlukla geldiini grdler. Akam oldu mu, ay, bira imek is
teyen btn orta halliler orada toplanrlard. Bu sefer de esnaf
takm, artistler, memurlar, yazclar masalar doldurmulard.
Derevyakin yazclarn arasna oturmutu, ilk bakta ya an
lalmayan, sinek kayd tral, bayku gzl bir adamd D e rev
yakin. Fra gibi sert salar vard, onu grnce izm elerini
fralamak gelirdi insann aklna. Y znn mutlu grn
nden bu yzn sahibinin hem ayya, hem kaln sesli, hem de
aptal olduu kansna varrdnz. Y alnz onun aptall, kendini
dnyann en akll adam sanacak d ereced e deildi. Koro efi
nin ieri girdiini grnce D erevyakin azck yerinden dorul
du, kedi gibi byklarn oynatt. Topluluk n n d e zr d ilen e
ceini daha n ce renm i bulunan kalabalk sessizleti.
eri girer girm ez Kalyakin;
Bay G radusov raz oldu, dedi.
Koro efi kalabalk arasndan bazlaryla selmlat, m en
dilini karp grltyle smkrd, kzara bozara Dcrcvya-
kine yaklat. O nun yzne bakmadan;
Balaynz... Buradaki baylarn n n d e geen gn
sylediim szleri geri alyorum, dedikten sonra mendili cebi
ne soktu.
D erevyakin kaln sesiyle;
Balyorum, dedi.
Oradakileri utku kazanmasna szdkten sonra yerine
oturdu.
Bu bana yeter. Bay avukat, davann dmesi iin
gerekeni yapnz, ltfen.
G radusov rahat deildi.
Evet, zr diliyorum. Balayn! Can skc eylerden
holanmam... Sana siz dem em i mi istiyorsunuz, ite siz
diyorum. Seni akll adam yerine koymam m istiyorsun? Ona
da peki! Cann cehenn em e, nasl istiyorsan yle olsun! B en,
kardeim, kinci bir adam deilim. Senin gibi mendeburlara
aldrdm yok!
Ama izin verin, zr dileyeceiniz yerde svyorsunuz
bana.
Y ahu, daha nasl zr dileyeyim? stediklerin yerine
geldi ya! Sen diye konuuyorsam alkanlktan ileri geliyor.
Bir d e n n d e diz kp yalvaracak deilim herhalde... Hem
zr diliyorum, hem d e bu ii ksa yoldan zdm iin
Tanrya krediyorum. M ahkem elerde srtecek vaktim yok
benim . mrmde m ahkem eye gitmi deilim, gitmek d e is
tem em ... Sonra sana... size d e tavsiye etm em .
Size katlyorum... Bu duruma gre, imdi birlikte A yas
tefanos Bar onuruna birer kadeh im eye ne dersiniz?
N ed en imeyelim? ieriz ieriz... A ncak sen, kardeim
Osip, dom uzun birisin! Bunu sana svm ek iin sylemiyorum.
Lafn gelii ite... dilim yle alm... D om uzun tekisin sen,
Osip! Piskoposluk korosundan kovduum gn ayaklanma
kapandn ne abuk unuttun? Sonra da tutup velinim etini
ikyete kalkyorsun! Nah senin suratna!.. Bunlar yaparken
hi utanmadn m? Baylar, bu adamn yapt ayp deil mi?
zin verin ama... g en e svm eye baladnz.
N e svmesi? B en sana t veriyorum, yol g ste
riyorum... Biz artk bartk. unu son kez syleyeyim ki, sana
kesinlikle kfretm ek niyetinde deilim. V elinim etini ikyet
eden senin gibi bir dangalakla neden uraacakmm? C eh en
nem e kadar yolun var! Aslnda seninle konumaya bile d e
mez. Elimde olmadan dem in sana dom uz dem isem gerek
ten domuzsun da ondan... O n yldr yedirip iirdii, nota
rettii iin bir byne dua edecein yerde nankrcesine
m ahkem ede dava ayorsun, stelik iblis avukatn zerim e
salyorsun.
Kalyakin gcenerek sze kart:
M saade buyurun, D osifey Petrovi! Size gelen iblis
deil, bendim. Sylediklerinizde biraz dikkatli olun. ok rica
edeceim !
B en sizi kastetmedim. G elm ek istiyorsanz her gn
gelin bana, bamn stnde yeriniz var. Ancak bir noktay
anlam deilim: H ukuu bitirmi, kltrl bir adam nasl
oluyor da bu babahindiye t verecek yerde onunla el e le
verip bana kar kyor? Sizin yerinizde olsam bu herifi hapis
lerde rtr, srndrrdm. Sonra, n e diye kzyorsunuz
bana? zr diledik ya ite! B enden daha n e istiyorsunuz?
Anlamyorum, dorusu... Baylar, tanm olun, ben zr d ile
dim, bir daha da herhangi bir ahmaktan zr d ileyecek deilim.
O sip fk ed en kslan bir sesle;
Ahm ak sizsiniz! diyerek gsn yumruklad.
Ben mi ahmam? B en ha? stelik bunu bana sen sy
lyorsun?
B yle derken G radusov pancar gibi kzard, titrem eye
balad.
N e cretle bunu bana syleyebiliyorsun? yleyse al
sana! Bu tokat yetm ez, bir de seni m ahkem eye vereyim de gr
gnn! Hakaret etm enin ne dem ek olduunu anlatacam
sana! Baylar, hepiniz tanm olun! Bay komiser, neye orada
durmu, bakyorsunuz? Bu adam bana hakaret etti, iitmediniz
mi? Aylk almay biliyorsunuz da dzeni salamaya gelince
niin susuyorsunuz? M ahkem e denen ey herkes iin vardr,
bunu iyi bilmi olun!
Komiser, G radusovun yanna gitti, ama i bununla kal
mayp bydke byd.
Bir hafta sonra G radusov sulh yargcnn karsnda
oturuyor; D erevyakinden baka bir d e avukata, polis kom ise
rine hakaretten yarglanyordu. Balangta kendisinin davac
m, yoksa sank m olduunu dahi anlam deildi, ancak yarg
sularndan dolay toplam iki ay hapsine karar verince akl
bana gelerek ac ac gld;
 T uhaf ey! dedi. Hem hakaret gryoruz, bu yetmiyor
mu gibi bir d e hapse atlyoruz! Bay yarg, yarglama yasalara
gre yaplmal, aklnza estii gibi deil! Topra bol olas an
neniz Varvara Vasilyevna olsa, bu Osip gibilerine bir gzel
sopa ektirirdi. Siz ona arka kyorsunuz. B yle mendeburlar
hakl karrsanz sonunda n e olur? Bakalar da ayn eyi ya
parlar... Bu durumda hakkmz aramak iin kime bavuraca
z?
Hkm iki hafta iinde tem yiz edilebilir... G ereksiz yere
konumamanz rica ederim. Gidebilirsiniz.
G radusov anlaml anlaml g z krpt.
Bunu anlamayacak ne var? Bu zamanda yalnzca aylkla
geinm ek kolay deil. G eim ini kolaylatrmak istiyorsan
susuzu sulu karp kodese tkarsn... H ep byledir. iin k
ts, hakkn arayacak baka yer de yoktur...
N e dediniz?
Hi! Szn gelii yle sylyorum. Yani ne siz syleyin,
ne de ben anlataym... Altn zincir bileinizde diye sizi
yarglayacak m ahkem e yok mu sanyorsunuz? Hi merak et
meyin, sizin de boyunuzun lsn alrlar!
H em en yargca hakaretten dava ald, ama piskopas ie
kararak dava dosyas hasralt edildi.
Hakknda verilen hkm yargtaya gnderen Gradusov
kendisinin aklanacandan, O sipin ise hapse gireceinden
tmyle emindi. Yargtayda onu dinledikleri srada g en e ayn
kandayd. Yarglarn karsnda dikilirken enesin i tuttu,
gereksiz eyler sylem ekten kand. Am a yarglar kurulu ba
kan ona oturm asn sylediinde birden alnarak;
Koro efinin kendi arkcsyla yan yana oturduu n e
rede grlm? diye sylendi.
Yarglar kurulu sulh mahkem esinin kararn onaylaynca
Gradusov gzlerini ksarak homurdanmaya balad:
 Nc? Nc buyurdunuz, efendim ? Bundan bir ey anlama
dm! Siz neden s z ediyorsunuz?
Yargtay, sulh m ahkem esi yargcnn hkm ne uymu
tur. Karardan m em nun deilseniz senatoya bavurabilirsiniz.
Ya, dem ek yle! Bu abuk, hem d e adalete uygun kara
rnzdan dolay sonsuz teekkrlerim i sunarm! E lbette tek
aylkla geinm ek zordur. Beni balaynz, ama rvet y em e
yen mahkemeyi d e buluruz biz!
G radusovun yargtayda sylediklerinin hepsini burada
anlatacak deilim. imdi d e yargtaya hakarettcn dolay
yarglanacak. Yaknlar suun onda olduunu sylediklerinde
Gradusov dinlem ek bile istemiyor. Susuzluunu stclem ckle
kalmayp, yolsuzluklar ortaya karmasndan tr er-ge
kendisine teekkr ed ilecein e inanyor.
Onun bu inad karsnda katedralin bapapaz elini umut
suzca sallayarak;
Bu budalann yola g elece i yok! diyor. Anlamyor, kafa
s almyor!
 GEREKL NLEM LER

B lg e cezaevi gardiyannn, haritaya mikroskopla baklsa

grlem eyeceini syledii N kasabas lest gneinin
gl klaryla aydnlanm. Ortalk sessiz mi sessiz, t yok...
B eled iye doktoru, polis komiseri, ticaret odas temsilcisi ve iki
b eled iye meclis yesinden oluan be kiilik salk d en etlem e
kurulu belediyeden kp arya doru ar ar ilerliyor.
Birka polis d e saygyla kalabaln arkasndan yryorlar.
D en etlem e kurulunun yolu ceh en n em e giden yol gibi iyi niyet
lerle deli. Kurul yeleri ellerini kollarn sallayarak, fkeyle
esnafn pisliinden, kolera tehlikesinden, pis kokulardan,
alnacak nlem lerden konuuyorlar. Sylenenler ylesine
akllca eyler ki, en n de giden polis komiseri bir ara heyecan
lanyor, arkadakilere dnerek;
te baylar, byle sk sk toplanp sorunlarmz tartsak
ne iyi olurdu! diyor, insan kendini toplum un iinde hissedip
bundan honut kalyor. Oysa biz az kavgasndan baka ne
yapyoruz? Vallahi yle!
Ticaret odas temsilcisi doktora dnerek, kurbann seen
cellat tavryla;
Acaba hangisinden balasak, Anikita Nikolayevi? diye
soruyor. O eynikovu n 1 dkknndan balayalm m? Bir kere
0 herif madrabazn biri, kincisi, artk kuyruunu kstrmann
zaman geldi. G eenlerde bizimkiler ondan bulgur almlar,
iinden, balayn, san pislii kt. Karm yem ei azn bile
srmedi.

1 T asm algil. ( N .)
 D oktor umursamazca;
Eh, n e yapalm? Varsn O eynikov olsun, diyor.
D en etlem e kurulu yeleri kapsnda ay, eker, Kahve,
H er Trl Dalm Mallar Maazas A.M . O eynikov tabe
las asl dkkna giriyorlar v e laf fazla uzatmadan d en etlem e
ye balyorlar.
D oktor, Kazan sabunlarnn dzgnce istif edildii piramit
biimindeki yna bakarak;
Hmm! Sabun kalplarndan yaplm Babil kulesine
diyecek yok! G zel bir bulu, dorusu! diyor. E -e-e, bu nedir,
bakar msnz, baylar! D em yan Gavrilovi ayn ba hem sa
bun, hem de ekm ek kesm ekte kullanyor olmal.
Bakkal renk verm eden;
Bundan kolera salgn kmaz, Anikita Nikolayi, diyor.
Oras yle ama ho deil. Ekm ei de biz senden alyo
ruz.
M erak etm eyin, beyefendi, kibar mterilerimiz iin
ayr bak bulunduruyoruz. yle ey olur mu?
Polis komiseri miyop gzlerini ksp jambonlara bakyor,
uzun sre trnakladktan sonra kokluyor, bir de fiske atarak
soruyor:
Sakn, senin bu jambonlarda striknin bulunmasn?
O da nasl ey? nsaf edin! Bu dediiniz, olacak i mi?
Komiser bozuluyor, jambonlarn yanndan uzaklap Os-
m olov ve Orta toptanc maazasnn gnderdii fiyat lis
tesini incelem eye koyuluyor. O srada ticaret odas temsilcisi
elini bulgur fsna daldryor, daldrr daldrmaz eli kadife
yumuaklnda bir eye deiyor. Fnn iine baknca yznde
bir eit sevecenlik belirtisi canlanyor.
A, canlarm benim! Pisi, pisi, pisi! u yavrucaklara ba
kn! Bulgurun zerine yatmlar da balarn uzatyorlar. K e
yiflerine d e diyecek yok, dorusu... Bu yavrulardan birini bana
gndersen e, D em yan Gavril!
 Hay hay, elendim ! Buyurun baylar, burada m ezeler var,
bakmak isterseniz... Sardalyeler, kaar peyniri... Bu da, grd
nz gibi, isli mersin bal. Mersin baln cumartesi gn
getirttik, nefistir. Mika, ba ver, bakaym!
D en etlem e kurulu yeleri kurutulmu balktan kesilen
paralar koklayp tadna bakyorlar.
Bakkal kendi kendine sylenir gibi;
Frsat bulmuken bir d e ben tadaym, diyor. urada bir
yerde ie duruyordu. Balkla birlikte birer kadeh im ek iyi
gider. O zaman baln lezzeti daha bir artyor. Mika, ieyi
getir!
M ika avurtlarm iirip gzlerini belerterek ienin m an
tarn ayor, ho seslerle alkalanan votkay tezghn stne
koyuyor.
Biraz durakladktan sonra komiser ensesini kayor.
A karnna imek... bilmem ki... A m a birer kadehten bir
ey kmaz. Elini biraz abuk tut, Dem yan Gavril. Senin vot
kanla kaybedecek vaktimiz yok.
Aradan eyrek saat geiyor, ancak o zaman d en etlem e
kurulu yeleri dudaklarn silip kibrit p yle dilerini kur
calayarak G olorbenkon u n 1 dkknnn yolunu tutuyorlar.
Ama, terslik bu ya, dkkndan ieri girmenin olana yok. Be
babayiit delikanl koca bir ya varilini dkkndan dar yuvar
lamak iin urap duruyorlar. Beinin d e yzleri kzarm, kan
ter iinde kalmlar...
Saa dndr!.. Ucundan tut!.. ek, ek! Altna takoz
koy! Th, kr eytan! Oradan ekilin, beyim, ayanz ezilecek!
Varil kapya gelip dayanyor, bir daha da yerinden kml
damyor... Be babayiit varilin stne abanp avazlar kt
kadar knarak varili dar itm eye alyorlar. Uzun ura
malar, oflayp puflamalar sonunda varil yerinden kprdyor,
ancak, ne alacak i ki, yerinden biraz oynayan varil btn

1 plak balkolu.
doa yasalarna aykr olarak gerisin geriye yuvarlanp kapnn
griini kapatyor. Oflayp puflamalar yeniden balyor.
Komiser;
Th! diyerek yere tkryor. Hadi, gelin, ibukinin
dkknna gidelim! Bu iblisler akama dein puflayacaklar.
Salk d en etlem e kurulu yeleri ibukinin dkknn
kapal buluyorlar v e birbirlerinin yzne akn akn bakyor
lar.
Buras biraz nce ak deil miydi, yahu? O eynikovun
dkknna girdiimiz srada ibukin kapda durmu, aydanlk
alkalyordu.
Dkknn kapal kapsnn nnde duran dilenciye soru
yorlar:
Syler misin, bakkal n ereye gitti?
D ilenci ksk bir sesle;
Allah rzas iin bir sadaka! diye yalvaryor. Zavall kr
iin gnlnzden ne koparsa, baylar! Allah rzas iin...
D en etlem e kurulu yeleri ellerini sallayp ileri doru
yryorlar. Geride kalan yalnz komiserdir. Komiser Pliunin2
dilenciye bir kapik uzatyor, sonra bir eylerden rkmesine
istavroz kararak abuk abuk arkadalarnn arkasndan
seirtiyor.
Aradan iki saat gem eden kurul yelerinin geriye dn
dn gryoruz. ok yorgun, bitkin bir grnleri vardr.
D en etlem e boa gememitir: Arkada yryen polislerden biri
rk elm a dolu bir kalburu utku kazanmlarn tavryla
tamaktadr.
Komiser, yanndan getikleri R en arap ve V otka M ah
zeni tabelasna yan yan bakarak;
imdi bunca gurur verici almadan sonra bir eyler
imek hakkmzdr, diyor. Biraz dinlenip kendim ize gelelim .

2 T k re n o lu . ( .N .)
 Evet, iyi olur. Hadi, buyurun, ieri girelim!
Salk d en etlem e kurulu yeleri m ahzene inerek arpk
bacakl, yuvarlak bir masann evresine oturuyorlar. Komiser
tezghtara iaret ediyor, masaya bir ie geliyor hem en.
Ticaret odas temsilcisi bir kadeh iip yzn burutu
rarak;
M eze yok mu? diyor. Hyar turusu bari getirselerdi. A
ma neyse...
Kalbur tutan polis memuruna dnyor, rk elmalar
arasndan en dzgnn seip bunu m eze yerine yiyor.
Komiser ep ey ce arm grnerek;
Vay! diyor. Burada fazla rk olmayanlar da varm.
Getir, bakaym, bir tane d e ben seeyim ! Kalburu uraya koya
lm. Salamlarn seer, temizleriz, kalanlar da p e atarz.
Anikita Nikolayevi, kadehinizi doldurun! A h, sk sk byle
salk denetim i yapp kasabann sorunlarn konusak! H er
eye kolayca zm yolu bulurduk. H epim iz u cra keye
tklmz; ne dernek, ne kulp biliyoruz, uygar insan yz
grdmz yok. Avustralyadayz sanki. Kadehleri doldurun,
baylar! Doktor, ite elmanz! Sizin iin kendi elim le temizledim!
Darda bekleyen polis memuru arkadalaryla birlikte
m ahzenden kan komisere;
Komiserim, kalburu nereye gtreyim? diye soruyor.
Ka-ka...kalbur mu? N e kalburu? Ha, a-anladm... El
malarla birlikte atn gitsin! nk mikrop yuvas!
Am a siz o elmalardan yemitiniz.
Olsun, olsun, zarar yok. Bana bak, olum! Sen bizim
eve git, benim hanma, Marya M ihaylovnaya yle de...
G ecikeceim iin kusura bakmasn... B en bir saat kadar... Pliu-
nine uyumaya gideceim . Anlyorsun, deil mi? M arfann,
uyku tanras M orfeyin koynuna! Anlald m? Sprechen Sie
D eutsch, Ivan Andreyi?
K om iser byle dedikten sonra gzlerini havaya dikti,
zntyle ban sallad, kendi kendine yle sylendi:
ite bizim yaammz hep byle geer!
 BR O YUNU

B e r b a t bir eyll gecesi g e saatlerde A ndrey Stepanovi

P eresolin 1 tiyatrodan km, evin e gidiyordu. O anda kafas,
tiyatrolarda ahlak konularn ileyen oyunlar sergilense, bunun
toplum a daha yararl olaca dnceleriyle doluydu. alt
d evlet dairesinin nnden geerken bu gzel dnceleri bir
kenara itti v e ozanlar ile gem i kaptanlarnn sevdii bir d e
yimle, dm enini elinde tuttuu dairenin p en cerelerine dik
katle bakt. N beti memur odasnn iki p enceresi kr kr
klar iindeydi.
Peresolin, Bu saate dein hesap ilerini bitirememiler
mi daha? Tanr bilir, drt salak oturmular, urap duruyorlar-
dr. G eceleri bile uyumalarn engellediim i dnmelerini is
tem em . Gideyim de unlar evlerine gndereyim . diye geirdi
iinden.
Guri, dur urada!
P eresolin arabasndan inip daireye girdi. n kap kapa
lyd, srgs bozuk olan arka kap ise ardna dein akt.
P eresolin bu kincisini kullanp bir dakika ierisinde nbeti
odasna vard. Odann kaps aralkt, ban uzatp baknca u
olaanst durumla karlat: stne saymanlk evrak yl
masaya drt memur oturmular, iki lambann altnda kt
oynuyorlard. Abajurlarn yeile boyad, dikkat kesilmi,
kprtsz yzleriyle bu drt kii kraln masallardaki hazine
koruyucusuna ya da, Tanr koruya, kalp para basanlara benzi
yorlard... Ancak oynadklar oyun, grndklerinden daha

1 F azla tuzlanm rgil. ( .N .)

gizemli bir hava veriyordu onlara. Kullandklar oyun terim
lerinden, oynay tarzndan bunun bri olduu kesindi; te yan
dan oyuncular arasndaki konumalara baklrsa bunun deil
bri, kt oyunu olduu dahi kukuluydu. E vet, daha n ce
iitilmemi, garip bir oyundu grd ey. Peresolin, dairesinin
memurlarn tanmakta gecikm edi. Bunlar, Serafim Zvizdulin,
Stepan Kulakevi, Y erem ey N edoyehov v e van Pisulindi.
Karsnda oturan ortana fkeyle bakan Zvizdulin yle
baryordu:
Sen ne biim oyun oynuyorsun? Atlr m o kt? E
limde D orofeyev, ep elev ve kars, Stiopka Y erlakov var.
Ama sen tutup K ofeykini atyorsun! Bou bouna iki el
kaptrdk! Mankafa, niin Pogankinle balamadn?
Orta emkirdi:
D ediin gibi oynasam n e kazanacaktk? Ivan Pisulinin
elinde P eresolinin bulunduunu bilmiyor musun?
Peresolin aknlkla om uz silkti: Benim adm niin kul
landlar acaba?
Pisulin yeniden kt datt, ayn garip konumalar gen e
balad:
Bir M erkez Bankas...
iki H azine Mstearl...
iki k o zsu \...
ki kozsuz mu dedin? yleyse benden l G en el M ec
lisi! Batt balk yan gider! D em in Ulusal Eitim Bakanlndan
batmtn, imdi d e ben l G en el M eclisinden bataym!
Can cehennem e!
Benim konumam daha bitmedi. Ulusal Eitim Bakanl
nd an lem!
Peresolin;
Bir ey anlamyorum! diye mrldand kendi kendine.
Ben G en el M drle balyorum... van, sen d e ufak bir
Ulak ya da Y azc ver gitsin!
 N e atarsanz aln P eresolin le alrz biz onu.
Sizin P eresolin iniz skm ez! E lim de Rbnikov var.
batyorsunuz! G ster u Bayan P eresolin c! O nun da gznn
yana bakma!
Peresolin, Karm da kartrmlar iin iine. Anlam yo
rum bir trl. diye dnd.
Bilinm ezlik iinde daha fazla kalamayacam anlayan
Peresolin kapy ap nbeti odasna dald. E er boynuzlu,
kuyruklu bir eytan o anda karlarna dikilse memurlar amir
lerini grdkleri anda ardklar kadar korkudan donup kal
mazlar; ya da bir yl n ce len eski daire bakanlan mezarndan
dorulup g ece yars onlara, Dn peim e, kuzularm, sizi
cehenn em zebanilerinin yanna gtreceim ! d ese tp tp
p ein e derler, g en e de P eresolini grdkleri anki gibi sa
rarp solmazlard. Korkudan N ed oyeh ovun burnundan kan
geldi, K ulakcviin ise sa kulanda davullar alnp kravat
kendiliinden zld. Drd birden ellerindeki ktlar
masann stne alarak sklm pklm ayaa kalktlar, ne ya
pacaklarn bilem edikleri iin gzlerini d em eye diktiler.
N beti odasna bir l sessizlii kl.
Peresolin;
Aman ne gzel hesap karyorsunuz! diye balad. Say
manln hesaplaryla uramay bu denli sevm enizin nedenini
imdi anlyorum... E -e-e, burada n e iler evirdiinizi akla
yacak m snz bana?
Zvizdulin ezile bzle;
almaya bir dakika ara vermitik de, beyefendi. Kt
lara bakarak biraz dinleniyorduk, dedi.
Peresolin omzunu silkti, masaya yaklat. Orada, i yzle
rine eitli resimler yaptrlm bir sr oyun kd grd.
Fotoraflara biraz daha dikkatle baknca kendininkini, kar-
snnkini, dairede alan astlarn, baka bakanlklardaki arka
dalarn lamd.
 Nedir bu samalk? Bunlarla nasl oynuyorsunuz?
Bu oyunu biz uydurmadk, beyefendi, Tanr korusun!
Bakalar oynarken grdk.
Zvizdulin, bunu sen akla, bakalm! Nasl oynuyor
sunuz? H er eyi grdm, iittim, beni Rbnikovla aldnz
biliyorum... Hadi, n e ekiniyorsun? Seni yiyecek deilim ya,
anlat!
Zvizdulin knd, sknd; daire amiri sabrszlktan yz
sararmaya balayp sonunda zvanadan kacak dereceye
varnca anlatmaya raz oldu. Ktlar masadan toplad, kard,
datt, aklamaya balad:
B eyefendi, grdnz resimler bilinen oyun ktla
ryla e deerdedir. D ested ek i 52 kart says kadar resim vardr
v e bunlar ayn oyun ktlar gibi drt km eye ayrlr. M erkez
Bankas memurlar kupa, II G en el M eclisi memurlar sinek, U
lusal Eitim Bakanl alanlar karo, H azine Mstearl
alanlar ise maa saylmaktadr. H er km eden mstearlar
as, genel mdrleri papaz, en st barem derecesindeki amir
lerin elerini kz, nc barem derecesindeki stlerimizi vale
sayyoruz. Drdnc derece memurlar onlu deerindedir, by-
lece sralanp gidiyor... Bir rnek verirsek, on birinci d ereced e
olduum iin benim resmim l saylyor.
Bak sen u ie! Bu duruma gre ben as m oluyorum?
Evet, beyefendi, sinek as, hanm efendileri de sinek
kz...
Hmn! ok ilgin, dorusu! Hadi, biraz oynayalm da
nasl olduunu grelim...
P eresolin paltosunu kard, ikircikli bir glm sem eyle
masann bana oturdu, onun buyruu zerine memurlar da
oturdular. B ylece oyun balad.
Saat sabahn yedisi olup da odac Nazar nbeti odasn
tem izlem eye geldiinde arp kald. Elinde frayla ieri
girince karlat grnty, im ekten zom olup her eyi
unuttuu zamanlarda bile anlata anlata bitiremiyor. Uykusuz
luktan yznn rengi kam, sa-ba dalm Peresolin,
N ed o y eh o v un karsnda ayakta dikiliyor, adamn dm esini
ekerek yla diyordu:
E lim de P eresolin bulunduunu bildiin halde oyuna
ep elovIa balayamazsn! Zvizdulind e Rbnikov ile kars,
lise retm eni, bir d e benim eim vard. K ulakeviin elinde ise
M erkez Bankas alanlar ile II G enel M eclisinden kk
memur bulunduunu anlamtn. Bu durumda K nkinle bala
malydn! Sen onlarn H azine M stearl ile oyun amalarna
ne bakyorsun? kisi d e anasnn gzdr!
B eyefendi, onlarn elin de drdnc dereced en memur
vardr diye beinci d ereced en memurumu srdm nce.
Ah, iki gzm , byle dnm en yanlt, seninkisi oyun
deil! A ncak ayakkab tamircileri senin gibi oynarlar! Biraz
kafan altrsan a? Kulakevi, l G en el M eclisinden altnc
barem derecesini atnca sen Ivan vanovi G renlandskiyi
bastracaktn. nk onun elinde Natalya Dmirtriyevna ile
Y egor Y egoroviin bulunduunu biliyordun. Bir uval inciri
bok ettin! Bak, imdi nasl yaplmas gerektiini sana g ste
receim! Beyler, bir el daha oynuyoruz!
aknlktan app kalan Nazar nbeti odasndan kar
dlar, yeniden oyun masasna oturdular.
 G M TLK TE (m ezarlkta)

"Hani nerde onun gammazl,

iftiracl, rvetilii,
aldatm acalar?..
H am let

B aylar, rzgr kt, hava da yava yava kararyor. N e

dersiniz, artk evlerim ize gitsek mi?
Rzgr yal kaynlarn sararm yapraklarn yle bir
hrdatt, yapraklardan zerim ize iri damlalar sald. A rka
dalardan biri aya kayp tam dm ek zereydi ki, gmtler-
den (mezarlardan) birinin banda dikili, kararm haa tutu
narak dm ekten kurtuldu.
Arkadamz han altndaki tata yazl yazy;
Beinci barem d erecesinden devlet memuru, nian
sahibi Y egor G riaznorukov1 diye okudu bize. B en bu ad ta
nyordum... Karsn ok severdi, Stanislav nian almt. Adam
oburun biriydi, m idesi ta y e se eritirdi. A slnda lm hi onun
harc deildi, yaamak herkesten ok onun hakk saylmalyd.
Anlalan, lm bir frsatn kolluyormu. Adamcaz dpedz
meraknn kurban oldu. Bir gn kap arkasndan gizli gizli bi
rini dinlerken kap anszn alnca bana yle hzl arpm ki,
beyin sarsnts geirdi (beyni d e varm d em ek ki) v e o yzden
ld. Bu tan altnda mr boyu iirden, gm t ta yaztla
rndan nefret etm i bir adam yatyor. u yaamn cilvesine
bakn ki, adamn gmt ta batan baa iirle dolu... Nedir o,
bir gelen mi var yoksa?

1 K irli elgil. ( .N .)
 Paltosu iyice ypranm, tral yz m osm or bir adam bize
doru yaklat. Koltuunun altnda bir iki iesi vard. C e
binde bir sucuk paras gzkyordu. Adam ksk bir sesle;
Tiyatro oyuncusu Mukinin gmt nerede, biliyor
musunuz? diye sordu.
iki yl n ce len M ukinin gm ln aramaya koyulduk.
M erak ettiim iz iin d e sorduk:
Siz d e memur musunuz?
Hayr, onun gibi tiyatro oyuncusuyum. D oru, imdi
aktrleri piskoposluk memurlarndan ayrt etm ek zor. Sorm a
nzn n edenini anlyorum. Ama bu benzerlik memurlarn h ou
na gider m i, orasn bilmem...
Aktr M ukinin gmt tan bulmak kolay olmad. Ta
iyice topraa saplanm, zeri yaban otlaryla rtld iin
gm te benzer bir yer kalmamt. Tan tep esin e diktikleri,
yeil yosunlarn kaplad en ucuz cinsten ha ise eski mi eski,
kirli, hzn verici, hastalkl bir grnm almt.
Yosunlarn altndan, ...unutul... dostum uz M ukin... d i
y e belli belirsiz bir yaz okunuyordu.
Y erlere kadar eilerek dostuna sayglarn sunan, bu
srada aln v e apkas topraa d een ayya aktr;
Tiyatrodaki oyuncular, rahmetlinin gazeteci arkadalar
gzel bir ta diktirmek zere para toplamtk ama sonra paray
ikiye yatrmlar, dedi.
Nasl yani?
Basbaya... Paralar toplanyor, gazetelerde lm duyu
rular yaymlanyor, sonra o paray iip bitiriyorlar. Onlar su
lamak iin sylemiyorum. H epsine afiyet ek er olsun, len
arkadamza d e Tanr huzurlar versin...
ikinin afiyet olacak nesi var? Arkadanza Tanrdan
huzur dileyeceinize ba ucuna gzel bir ta diktirip ansn
sonsuza dek yaatsaydnz daha iyi olmaz myd?
D oru sylyorsunuz. nl bir oyuncuydu Mukin,
tabutunu en azndan on elenk izledi. Ama imdi unutulup
gitti. En bata sevenleri unuttular, ondan ktlk grenler ise
hl adn anarlar... rnein ben onu yaadm srece unut
mayacam, nk ondan ktlkten baka bir ey grmedim.
Kendisini bitim kadar sevmezdim.
N e gibi bir ktlk yapt size?
Daha n e yapsn ki?
Aktr byle diyerek iini ekti, unutulmayan bir krgn
ln glgesi yzne dt.
Btn belalar, btn ktlkler onun yznden geldi
bama. G e n e d e topra bol olsun... Sahnelerde onu dinleye
dinleye, srekli onu izleyerek aktrl kendim e m eslek ola
rak setim . Sanatyla beni baba evinden ayartt, sanatlk o-
kusu alayarak batan kard, ok ey vaat etti ama gz yala
rndan, acdan baka bir ey vermedi... Tiyatro oyuncusunun
payna acdan baka n e der ki zaten? Genliim i, salm,
insana benzer ynlerimi hep bu yzden yitirdim. Cebim de
metelik yok, kunduramn kesi arplm, lek e iindeki pan
tolonum liyme liyme, suratm kpek kemirmi gibi... Kafamn
ii ise karmakark, belli bir dzeni yok. Bir zamanlar Tanrya
inanrdm, imdi o da kalmad. O yunculua yeteneim olsayd
bari! N e gezer? Pisi pisine harcadk kendimizi... Saygdeer
beyler, o k yorum... Buyurun, hepim ize yeter... istem ez mi
siniz? Brrr! Arkadamn ansna ielim . Dediim gibi, onu bi
tim k adarsevm ezd im , stelik g pgitti bu dnyadan, gen e de
ondan baka yaknm yok. O nunla son kez grm ek zere
geldim... D oktorlar ikicilikten yaknda leceim i sylyorlar,
o n ed en le vedalaaym istedim. nsan dmann bile bala
mal.
len m eslekta M ukinle syleisini srdrsn diye ti
yatro oyuncusunu orada brakp yrdk, in c e bir yamur i-
selem eye balamt.
M cr deli geni yola saptmzda karmza bir cen aze
alay kt. Beyaz kuaklar takm drt tayc, sar sar yap
raklarn yapt amurlu izm eleriyle kahverengi bir tabut ta
yorlard. Ortalk iyice karard iin, ly bir an n ce yerine
yetitirm ek tela iinde ikide birde tkezliyorlar, bu srada
tabut iki yana yalpalyordu...
Arkadalardan biri;
ki saattir buradayz, nc ly kaldryorlar...
Haydi, doru evlerimize, baylar! dedi.
 M ASK E

Y ardm severler dern ein ce X kulbnde bir maskeli b a

lo ya da kasabann g e n kzlarnn deyim iyle eler balosu
dzenlenm iti.
Saat gecen in 12siydi. D ans etm eyen, yzlerine maske
takmam birka aydn (b e kiiydiler) okum a odasndaki b
yk masann evresin de oturmular; burunlarn, sakallarn
gazetelerin arkasnda saklayarak okuyorlar, kimisi de hafiften
kestiriyordu. Bakent gazetelerinden birinin muhabiri olan
liberal grl bir bayn deyiine gre aydnlar burada d
nce retiyorlard.
Byk salondan vyuka adl kadrilin ezgileri geliyordu.
Garsonlar ayaklarn gmbr gmbr dem elere vurarak, e l
lerindeki tabaklar ngrdatarak kapnn n n d en gelip g ei
yorlard durmadan. Okuma odasndaysa t yoktu.
Kapal bir yerden kt belli, p es perdeden, ksk bir s e
sin;
G elin, buras ok rahattr. En iyisi burada oturmak, d e
dii duyuldu.
Ardndan kap ald, ieriye geni omuzlu, salam yapl
bir adam girdi. Srtnda arabac giysisi, banda tavus ty
taklm bir apka, yznde m aske vard. O nun arkasndan
maskeli iki bayan, eli tepsili bir garson daha girdiler. T epsiye iri
karnl bir likr srahisi, ie krmz arap, birka da bardak
konmutu.
nden giren erkek;
Gryorsunuz, ierisi daha serin, dedi. Olum, tepsiyi
 masaya brak! Bayanlar, ltfen oturun... Je vott prie a la
trim onlnm ! Okuyan baylar, bize biraz yer aar msnz? imdi,
bunun sras deil...
B yle dedikten sonra ayakta yle bir salland, eliyle
masadaki dergileri yere sprd.
Tepsiyi ile uraya koy! Baylar, biraz geriye ekilin lt
fen! G azeteyle, siyasetle uramann lam zam ann bulmusu
nuz. Hadi, brakn okumay!
Aydnlardan biri gzlnn stnden maskeli adama
bakt.
Biraz yava konumanz rica ederim . Buras iki salonu
deil, okuma odasdr. B yle bir yerde iki iem ezsiniz!
N eden iem ez miiz? Masa m sallanyor yoksa, tavan
m kecek?.. Tuhaf, deil mi? Hadi artk, bizim fazla vaktimiz
yok, baylar, okumay brakn! Okuyacanz kadar okum usu
nuz. tamam artk! Y eterince bilgilendiiniz anlalyor, ayrca
fazla okursanz gzleriniz bozulur. D aha da nem lisi, ben
byle istiyorum, anlald m?
G arson tepsiyi masaya brakt, peeteyi koluna asarak
kapnn yannda dikildi. Bayanlar bardaklarna krmz arap
koyarak im eye baladlar.
Tavus tyl adam kendine likr doldururken;
alacak ey, yeryznde gazeteleri ikiye stn tutan
akll insanlar da varm! dedi. Ancak, anladma gre, sayn
baylar, sizler iki iecek para bulamadnz iin okumaya
dmsnz. yle deil mi? Kah-kah? unlara bakn, okum a
y seviyorlarm! Sevsinler sizi... Peki, ne yazyor bu gazeteler
de? G zlkl bey. siz syler misiniz? Hangi gerekleri reni
yorsunuz bunlardan? Kah-Kah-kah! Hadi, canm, sen de! G s
teri yapmay brak da uradan iki al?
Byle dedikten sonra yerinden kalkt, gzlklnn elin
deki gazeteyi ekip ald. Beriki kzarp bozard, akn akn
arkadalarna bakt, tekiler de ona... Sonra fkeyle;
 Kendinizi unutuyorsunuz, sayn baym! dedi. Okuma
odasn m eyhaneye evirdiiniz yetmiyormu gibi imdi de
bakasnn elinden gazetesini kapyorsunuz. Buna izin vere
mem! Karnzdakinin kim olduunu biliyor musunuz? B en,
banka mdr Jestiakovum !1
Jestiakov da kim oluyor? V z gelir bana? G azetenizin
d e deeri ite u!
B yle diyerek gazeteyi parampara etti.
Jestiakov dondu kald.
Baylar, bu n e biim i? Nasl byle bir ey yapabilirler?
Anlamyorum!
M askeli adam;
A, una bakn, fkelendiler! diyerek gld. Aman, siz
den ok korktum, dizlerimin ba zld! H ey, beni dinler
misiniz? Artk akay brakalm, sizinle en e yartracak dei
lim! Hanmlarla hoa vakit geirm eye geldim, onun iin fazla
uzatmadan kn buradan! Hadi, yolunuz ak olsun! Bay
Belebuhin, sen de ek araban, yallah!
E, niye yle suratn ekittin? k! dediim e gre
kacaksn! Hadi, elini abuk tut! Yoksa, hi belli olmaz, en se
kkne bir tane patlatrm!
Y etim ler Bankas veznedar B elebuhin kzarp bozard,
akn akn om uz silkti.
Bu n e biim itir, arkadalar, vallahi ben bir ey anla
myorum!.. Saygszn biri paldr kldr ieri dalyor, sonra da
bize sylem ediini brakmyor. Kstah!
Tavus tyl erkek yumruunu masaya yle hzl vurdu ki,
tepsideki bardaklar angrdad.
N e, kstah m? Bunu kim e syledin sen? B eni maskeli
grdn diye aklna esen i syleyebilir misin? Seni mymnt
seni! Madem k! diyorum defolup gideceksin! Banka
mdr msn nesin, hem en buradan ek araban! Evet, evet,

1 S e rto lu . ( N .)
 hepiniz kn! Sizin gibi snepeleri gzm grmesin! Hadi,
ykln karmdan!
H eyecandan gzlnn camlar bile terleyen Jestiakov;
Bak, sana gstereceim ! imdi grrsn! dedi. Hey,
grevliyi arn buraya!
Bir dakika sonra yakasnda mavi kurdele takl, dans e t
m ekten bitkin dm, ksa boylu, kzl sal disiplin grevlisi
okum a odasna girdi. Durumu grr grmez;
L tfen darya kn, burada iki iilmez! dedi. Bfe
uradadr!
M askeli adam bu sefer ona dnd.
Sen d e kim oluyorsun? Sana bir ey soran m var?
Bana sen diyem ezsiniz, n ce bunu bilin! Buradan
hem en kacaksnz!
Bak, azizim, sana bir dakika sre tanyorum. Burann
dzen sorumlusu olduuna gre u maskaralarn koluna gir de
onlar kar. Burada bakalarnn bulunmas yanmdaki bayan
larn houna gitmiyor. Hanm arkadalarm ok sklyorlar,
ben onlar doal durumlaryla grm ek istiyorum.
Jestiakov;
Anlalan, bu avanak kendini ahrda sanyor! arn
buraya Yevsrat Spiridonii! diye bard.
Kulbn her yanndan;
Yevstrat Spiridoni! N ered e bu Yevstrat Spiridoni?
sesleri duyulmaya balad.
Yal bir adam olan niformal em niyet amiri Yevstrat
Spiridoni olay yerine gelm ekte gecikm edi. rktc gzle
rini belertip pomatt byklarn oynatarak;
Buradan hem en kmanz rica ediyorum! dedi hrltl
bir sesle.
Tavus tyl erkek keyifli bir kahkaha att.
Am an, korktum! Vallahi ok korktum! G zm ksn,
dm patlad! unun byklarna bakn, kedi byklar gibi!
G zlerini de nasl belertmi! Kah-kah-kah!
Y evslral Spiridoni hrsndan titreyerek var gcyle
bard:
Fazla konuma! k dar, bakaym! Yoksa seni yakan
dan tuttuum gibi atarm!
Okuma odasnda akl almayacak bir grlt koptu. K p
krmz kesilen bir suratla, yerinde tepinen Yevstrat Spiridoni
baryor, Jestiakov baryor, Belebuhin baryordu. A ydn
larn tm seslerini ykseltmilerdi, ama hepsininkini maskeli
erkein bouk, pes perdeden, gr sesi bastryordu. Bu grl-
l-patrl sonucunda dans durdu, taplant salonundakiler o k u
ma odasna akn etliler. Yevstrat Spiridoni iin ciddiyetini
gsterm ek iin oradaki btn polisleri bana toplad, hem en
tutanak lulmaya koyuldu.
M askeli erkek onun tutanak yazd kda parmayla
drterek;
Yaz, bakalm, yaz! dedi. imdi benim gibi bir zavallnn
durumu ne olacak? M eer ne bahtsz bir adammm! Bu kim
sesiz yelim i niin m ahvetm eye alyorsunuz? Kah-kah-kah!
E, nasl! Tutanak hazr m? H epiniz imzaladnz m onu? Hey,
imdi bakn yleyse!.. Bir... iki... !..
Adam yerinden doruldu, bedenini dikletirerek yzn
deki maskeyi syrp att. A kta kalan sarho yznn ora
dakilerin zerinde brakt etkiyi bir sre hayran hayran iz
ledikten sonra kendini bir kollua brakt, iten gelen bir
neeyle kahkay bal. Etki gereklen korkuntu. Aydnlar
sararp solarak byk bir aknlk iinde baktlar, ikisi e n
selerini kad, Yevstrat Spiridoni bilm eden budalalk yapan
larn tavryla sulu sulu ksrd.
Btn bu amatay koparann, soylu bir aileden gelm e,
fabrika sahibi milyoner Piatigorov1 olduunu gzleriyle gr
mlerdi. Piatigorov, kard rezaletler yannda iyilikseverlii

1 Bedal. ( .N .)
ile de Unnan, yerel gazetelerin yazd gibi, eilim ilerine
gsterdii ilgi herkese bilinen adamdr.
Pialigorov ksa bir suskunluktan sonra;
E, imdi bizi yalnz brakacak msnz? diye sordu.
Aydnlar ile btn toplananlar tek szck sylem eden,
ayak ularna basarak, sessizce okuma odasndan ktlar.
Pialigorov onlarn arkasndan kapy srgledi.
Dar ktklarnda Y cvslral Spiridoni okuma odasna
arap getiren garsonu omuzlarndan sarsarak, sesini fazla
ykseltm eden;
Adamn Pialigorov olduunu bildiin halde niin bize
sylem edin? dedi.
Kendisi byle isledi, efendim!
Kendisi byle islemi! u hnzrn sylediine bak! Seni
bir ay kodese tkarsam grrsn dnyann ka bucak olduu
nu! Ykl karmdan, drz!
Sonra aydnlara dnd.
Size de ne diyeceim i bilmiyorum, baylar! Durup du
rurken bir sr patrt kardnz. O n dakikalna onu yalnz
braksanz dnya m yklrd? imdi btn ileri berbat elliniz!
Of, baylar, baylar! B eni ne duruma soktuunuzu biliyor
musunuz? Byle eylerden hi holanmam!
Aydnlar akn, zgn, st dkm kediler gibi ortalkla
dolayorlar; uursuz bir eyin tepelerinde dnd sezgisiyle
seslerini ykseltm eye cesaret edemiyorlard. Adamlarn kar
lar, kzlar da P ialigorovu kzdrdklarn bildikleri iin her biri
bir keye sinmiti. A z sonra sessizce evlerine dalmaya bala
dlar.
Pialigorov okum a odasndan ktnda gecenin ikisi o l
mutu. A dam ylesine sarholu ki, yrrken iki yana yalpa
lyordu. Salona varnca algclarn hem en yaknnda bir yere
olurdu, mzik sesleri arasnda uyuklamaya balad, az sonra da
ba acnacak biimde yana dt, korkun bir horultu koyverdi.
G revliler algclara iaret elliler.
 Brakn, almayn! Y egor Nili uyusun!
Bclebuhin milyonerin kulana eildi.
Sizi evinize gtrm em i em reder misiniz?
Piatigorov yanana konan bir sinei fryle kovmak
istercesine dudaklarn kprdatt.
B elebuhin yeniden adamn kulana eildi.
Sizi evinize gtreyim mi? Ya da syleyeyim , arabanz
hazrlasnlar!
N e? N e dedin? Kimi?... N e istiyorsun?
E vinize uurlayaym sizi? U ykunuz gelm i de...
Ha!.. Eve mi? iy i olur... Gideyim artk. H adi, gtr beni
buradan!..
B elebuhinin yz sevinle parlad, hem en Piatigorovu
yerinden kaldrmaya davrand. teki aydnlar da yardma ko
tular, sevinle glm seyerek soylu aileden gelm e milyoneri
koltuklayp byk bir dikkatle arabasna bindirdiler.
Jestiakov zengin fabrikatr arabasna yerletirirken;
Bunca insan tongaya bastrmak iin gerek bir artist
olmak gerekir! dedi. Byk bir yeteneiniz var! B en, n e yalan
syleyeyim, baarnza hayran kaldm, Y egor Nil! Hl iim
den glm ek geliyor. Kah-kah-kah! Biz d e durumu anlayama
dk, bo y ere bir sr grlt kopardk. Kah-kah-kah! nanr
msnz, tiyatroda bile bylesine glmemitim! G ln bir du
ruma drdnz bizi! Bu geceyi mrm boyunca unutma
yacam!
Aydnlar Piatigorovu uurladktan sonra daha bir n ee
lendiler, ileri iyice rahatlad.
Jestiakov kvanla;
G iderken bana elini uzatt, dedi. D em ek ki, kzmam...
Bu duruma gre bamza bir ey gelm eyecek.
Yevstrat Spiridoni de rahat bir soluk ald.
Aman y le olsun! Alan, namussuzun biridir, ama ne
yaparsnz ki, velinimetimizdir. Adama baka trl davrana
mazsn!
 IKAR N EVLLK

(ki blm lk rom an)

BR N C B L M

D u l Bayan M m rinann Piatisobai1 sokandaki evinde

dn leni dzenlenm iti. arllarn says 23 kiiyse de
bunlardan 8 i m ide bulantsn ileri srerek azlarna tek
lokma koymuyorlar, masa banda pinekleyip duruyorlar.
Mumlar, lambalar, bir m eyhaneden kiralanan aya krk avize
konuklarn topland oday ylesine parlak klarla aydn
latyor ki, yem ek yiyenler arasndaki bir telgraf krtarak gz
lerini szyor, ikide bir damdan dercesine bol ktan sz e
diyor. Elektrik na, genelde elektrie parlak bir gelecek
bitii belli, ancak konuklarn onun szlerine fazla aldrdklar
yok.
Gelinin vaftiz babas tabana bn bn bakarak;
Bana kalrsa elektrik de, elektrik da dolandr
clktan baka bir ey deildir, diyor. Oraya bir kmr paras
sokarak bununla insanlarn gzn boyamaya alyorlar. H a
yr, azizim, m adem evlerim izi aydnlatacaksn, ben senin sahte
kmrn ne yapaym? Bana daha esasl, daha yanc bir ey,
atein kendisini ver, anlatabiliyor muyum? Uyduruk deil,
doal bir ate olsun!..
Telgraf cakal bir tavrla ona yant veriyor:
Elektrik bataryasnn iinde neler bulunduunu grm
olsaydnz baka trl konuurdunuz.
Hayr, grm ek bile istemiyorum! Madrabazlk bunlarn
yaptklar! Saf halk dolandryorlar, kann emiyorlar... Biz
byle eyleri bilenlerdeniz... Bakn, delikanl, her ne kadar
adnz renm ek onuruna erimi deilsem de, dolandrclar
koruyacak yerde hem kendiniz iseniz, hem de bakalarnn
kadehlerini doldursanz daha iyi ederdiniz.
Uzun boylu, fra gibi sert sal bir gen olan gvey Ap-
lom bov ksk, ince sesiyle;
Babacm 1, ben de sizinle ayn kandaym, diyor. Ama
imdi bilimsel konular tartmann sras deil. B en de trl
trl keiflerden, bilimsel bululardan dem vurabilirim, ama
bunun yeri mi buras? Sen ne dersin, m a eh erel
Yannda oturan geline byle soruyor.
Y znde dnm e erdem inden baka tm erdemleri
bulabileceiniz gelin D acnka birden kzaryor.
Onlar bilgin olduklarn gsterm ek istedikleri iin hep
anlalmas zor konular ayorlar, diyor.
Masann br ucunda oturan, D acn k ann annesi iini
ek erek telgraf g en ce sitem ediyor:
ok kr, bilgin olmadan da bunca yl yaadk! Tan-
n nn yardmyla nc kzmz da iyi biriyle evlendiriyoruz.
Madem bizler size gre okumu deiliz, yleyse ne diye evi
mize geldiniz? Kendi bilgin dostlarnzn yanna gitseniz e!
Ortala bir sessizlik kyor. Telgraf ne diyeceini bil
m em ektedir. Elektrik konusunun byle garip bir yn alacan
nereden kestirsin? Sofra bandaki sessizliin dmanca bir
havaya brnerek konuklar ona kar tavr almaya iteceini
dnerek kendini savunmaya alyor:
Tatyana Pctrovna, ailenize kar her zaman sayg duy
muumdur. Demin elektrik konusunu amsam, amacm ken
dimi stn gsterm ek deildi, ikinizi sev e sev e ierim, byk
zevktir benim iin. Darya Ivanovnaya iyi bir ksmet kmasn

1 o c u k k en vaftizi sra sn d a y a n n d a b u lu n u p gelinin vaftiz b ab as olan

kii ayn z a m a n d a gveyin babas d a saylyor.( .N .)
2 D a e n k a 'n n b y k ler iin k u llanlan asl a d . ( .N .)
yrekten dilcmiimdir her zaman. Bu devirde. Talyana Ivanov
na, gvenilir bir erkee raslamak zordur. imdi herkes ev
lenm e iinde karn gzetiyor, para en bala dnlen n es
ne...
G vey birden sinirlenerek gzlerini krptrmaya bal
yor.
N e dem ek yani? Bana ta m alyorsunuz?
Telgraf rkyor biraz.
Kim seye ta attm filan yok. Szm m eclisten dar...
ylesine, gen el anlamda syledim. H em en alnmayn ltfen.
Sizin severek evlendiinizi herkes bilmiyor mu sanyorsunuz?
Z aten aldnz drahoma nedir ki?
Bu sefer D aen k ann annesi gceniyor.
Y o, hi de yle deil! Siz fazla ileri gidiyorsunuz, azizim!
Bin rublenin stne tam tane sabahlk, bir yalak, btn u
grdnz e v eyasn veriyoruz. B yle drahoma veren baka
bir aile arayn, bakalm, bulabilecek misiniz?
Benim azmdan bu anlamda bir laf kmad ki! Eya
larnz gerekten gzel! G veyiniz durup dururken alnd da...
Dokundurmadm belirtm ek istemitim...
A ncak gelinin annesi yatacak gibi deildi.
yleyse iki anlama ek ilecek laflar kullanmayn! te
den beri annenizi, babanz tanr, sayg gsteririz; dne o
n edenle ardk sizi. Ama siz abuk sabuk laflar ediyorsunuz..
M adem Y cgor Fiodoroviin kar iin evlendiini biliyor
dunuz, ne diye daha n ce sesinizi karmadnz? Bir yaknmz
olarak gelir, B yle byle, kar iin evlen m ek istiyor. d er
diniz.
ok zlen anne bu sefer gveyine dnp gzlerini kr
ptrarak;
Sana gelince, iki gzm , bu yaptn ok ayp! diyor. K
zm besleyip byttm. G zm gibi saknp bugnlere getir
dim yavrucazm... Am a sen... sen yalnz karn dnyor
sun...
 G vey A plom bov masadan kalkyor, fra sertliindeki
salarn elleriyle taryor.
Siz bu iftiraya inandnz m? ok, ok teekkr ederim!
Dorusu, byle bir kanya vardnz iin sizi kutlarm!
Sonra telgraf gen ce dnyor:
Beni iyi dinleyin, Bay Blinikov! Tandk biri de olsanz,
bakasnn evin de rezalet karmanza gz yumamam! O
n ed en le buradan defolup gitm enizi rica edeceim !
Nasl yani?
Basbaya, defolup gideceksiniz! Sizin de benim gibi
namuslu bir adam olmanz isterdim. imdi kp gidin artk!
Arkadalar gveyi yerine oturtuyorlar.
Brak, canm, yeter artk! Bu kadar cann skmaya deer
mi? Hadi, otur!
Hayr, buna hakk olmadn gsterm ek istiyorum!
Severek evlendiim i bilsin! E, daha n e oturuyorsunuz? kp
gidin! dedik ya size!
akna dnen telgraf gen masadan kalkarken;
Ben n e yaptm ki? diyor. ey... bundan bir ey anladm-
sa... Peki, peki, hem en gidiyorum. Am a n ce pike yelek iin
benden aldnz rubleyi geri verin. Bir kadeh daha itikten
sonra gideceim . Am a borcunuzu deyin nce!
Gvey, arkadalaryla uzun uzadya fsldayor. Berikiler
ceplerindeki bozukluklar birletirip rubleyi denkletiriyor
lar. G vey bu paray telgrafnn nne frlatyor, o da kokartl
resmi apkasn glkle arayp bulduktan sonra selam veriyor,
hzla oradan ayrlyor. Elektrik stne masum bir konum ann
ne beklenm edik bir son u dourduunu grn ite! Neyse,
yemek bitiyor, gecenin karanl iyice kyor. T erbiye grm
yazarnz da dlem (hayal) gcne sk bir gem vurarak bu
arada olu p bitenler zerine koyu bir bilinmezlik perdesi e
kiyor.
P em be parmakl Tanyeri, Piatisobayi sokanda E vlenm e
Tanrsna bir kez daha raslyorve roman yazarna ikinci blm
iin zengin veriler salyor.

KNC V E S O N U N C U B L M

Bulutlu bir gz sabah. H en z saat 8 olm am , oysa Pia-

tisobayi sokanda olaanst bir hareketlilik g ze arpyor.
Yaya kaldrmlarda polisler, kapclar tela ierisinde kotu
ruyorlar; evlerin nlerinde toplanan a kadnlarn morarm
yzlerinde byk bir aknlk okunuyor... Btn pencereler
merakl insanlarla dolu. Soka seyretm ek iin ortak amar
ykama yerinin penceresinden dar uzanm kadn balar bir
birlerini akaklaryla, eneleriyle ezecekler neredeyse...
Baz sesler duyuluyor uradan buradan:
Kar desem , kar deil... Bu nasl bir ey, analayamadm
gitti... ^
Apartmanlarn atlarndan aaya savrulan kar benzeri
beyaz beyaz eyler her yeri dolduruyor, saa-sola uuuyor...
Yaya kaldrmlar bu beyaz eylerle rtl; sokak fenerleri, ev
lerin atlar, kap nlerindeki sralar, yoldan gelip geenlerin
omuzlar, apkalar hep beyaz krpntlarla kaplanm...
amar ykayan kadnlar ayn yn e doru koan kapc
lara soruyorlar:
N e var? N e olm u, anlatsanz a!
Berikiler yant verecekleri yerde ellerini sallayarak ko
malarn srdryorlar. Sonunda kapclardan biri geriye d
nyor, kendi kendine bir eyler syleyerek ellerini garip garip
oynatyor. Olay yakndan grd, her eyi bildii nasl da
belli!
amarc kadnlar soruyorlar:
N e olmu, iki gzm , anlatr msn!
H isorm ayn! Dul Bayan Mmrina vardiya, hani u dn
dn yapp kzn evlendiren! Gveyini kandrm. Bir ruble
yerine dokuz yz ruble drahoma vermi.
Peki, gvey ne yapm?
D eliy e dnm, n e olacak! Am azn, yummu gz
n, kadncaza sylem ediini brakmam. D aha da fkesini
alamaynca ku ty yatan klfn yrtarak tyleri pencereden
dar saln... Grmyor m usunuz u uuan eyleri? Sanki
kar yayor.
O srada;
Gtryorlar! Gtryorlar! sesleri ykseliyor.
M mrinann evinden bir insan kalabal yola koyuluyor.
Y zlerinden znt akan iki polis memuru nde yrmek
tedir. Onlarn ardndan da triko paltolu, silindir apkal gvey
Aplom bov... Delikanlnn yznde, Ben namuslu bir adamm,
ama kimsenin beni aldatmasna izin verem em ! diyen bir
anlam var. G en adam ikide birde ban arkaya evirerek;
Durun, adalet size benim ne kratta bir adam olduumu
gsterecek! diye homurdanyor.
Daha geriden Tatyana Petrovna ile Daenka yryorlar.
Kalabaln sonunda ise elin de defter tutan kapc ile bir sr
ocuk gze arpyor.
amar ykayan kadnlar nlerinden getii srada
D aen k aya soruyorlar:
N iye alyorsun, gelin kz?
Soruyu onun yerine annesi yantlyor:
D e e acyor da... Tam on be okka ku ty koymu
tuk, yavrum! H em de ne ty! E lim izle tek tek semitik, ara
snda bir tanecik telek yoktu. Bu gekin yamda bu da m g e le
cekti bama!
Kalabalk keyi dnyor, Piatisobayi soka eski sessiz
liine brnyor. Tyler o gnn bitim ine dein havada uu
up duruyorlar...
 YAAYAN TARHLER

V a lilik danman aramkinin odas ho bir lolua

brnm. Y eil kalpakl geni lun abajur duvarlar, mobilya
lar, insanlarn yzlerini Umds awgKskfukrayna gecelerini
andran yeil bir renge boyuyor... m inede snm eye yz
lulm u odun atei arada bir parlayverince yzlere yangn
kzll vursa da bu durum odann renk uyumunu bozmuyor,
ressamlarn deyimiyle genel hava deimiyor.
M emur tarz favorilerine kr dm, gk gzl, uysal
bakl, ileri yalarda bir bay olan aramkin, yem eini yeni
yemi bir adamn geveklii iinde m inenin nndeki kol
tuunda oturmaktadr. Y znden sevecenlik okunuyor, du
daklarna hznl bir glm sem e yapm sanki. Onun biraz
ilerisinde, krk yalarnda, babayiit bir adam, vali yardmcs
L opncv kk bir k anepede ayaklarn m ineye doru uza
tarak otururken tembel tem bel geriniyor. Piyanonun yannda
aramkinin ocuklar Nina, Kolya, Nadya, Vanya didiip du
ruyorlar. Bayan aramkinin odasnn kap aralndan rkek
bir k szyor ieriye. Orada, alma masasnn banda otuz
yalarnda, alml, civelek bir kadn olan, aramkinin kars,
kadnlar dernei bakan Anna Pavlovna kitap okumakta; bu
run gzlnn arkasnda canl gzleri Franszca romann
sayfalarnda fldr fldr dolamakladr. Romann altnda yp
ranm bir kat gze arpmakladr, bir yl n ceki kadnlar d er
nei hesap bilanosudur bu.
Yum uak baklarn ktklerin kzllna diken aram-
kin;
 Eskiden kentim iz daha anslyd, dedi. Tannm sanat
lardan birini seyretm eden k geirdiimizi anmsamyorum.
Ayrca nl oyuncularn, arkclarn urak yeriydi bizim bu
ras. Y a imdi yle mi? Birka hokkabazdan, sokak arkc
sndan bakasn grdm z yok. Bunlarla m estetik zev
kimizi gidereceiz? Ormanda yaar gibiyiz vallahi. B eyefendi,
hani bir Italyan alat oyuncusu gelmiti... A d neydi bakaym?
U zun boylu, esm er bir adamd. Ad dilimin ucunda. Tamam,
L u iciE rn esto d e Ruciyero!.. N e byk bir yetenekti! Syledii
her szn ardndan yer yerinden oynuyordu. Karm A niutoka
adama az destek vermedi, dorusu. Tiyatro salonunu o buldu,
on tem silin biletlerini o satt. Bunun karlnda da adam bi
zim kine konuma sanatn, mimikleri rettti. Can adamd,
dorusu! K entim ize gelm esinin zerinden... yanlmyorsam...
on iki yl geti. Evet, tam olarak syleyebilirim, on yldan fazla
deil. Aniutoka, bizim Nina ka yanda?
A nna Pavlovna odasndan seslenir:
On. Niin sormutun?
Hi, ekerim . Bir ey iin gerekti de... K entim ize ura
yan arkclar birbirinden stnd. H ani u tenore d ig r a z ia ly\
anmsyor musunuz? A d da Prilipindi. Sarn, yakkl, s e
vimli bir adam. Tpk Parisliler gibi zarifti davranlar. H ele
yznn anlatm ne denli etkileyiciydi! Y a o sesi, beyefendi-
ciim! T ek kusuru kimi notalar karnndan karmas, releri
ba sesiyle sylemesiydi. D ediklerine baklrsa Tambirlikten
ders alm. Kalabalk dinleyici topluluuna konserler verdii
salonu ona A niutoka ile ikimiz bulmutuk. Bunun karln
da o da bize gnler, geceler boyu ark syledi, A niutokaya
an dersi verdi. K entim ize gelii... yanlmyorsam on iki yl n
ceydi, byk perhize raslyordu. Hayr, hayr, daha ok oldu...
B en d e akl m kald ki! A niutoka, Nadeka kanda imdi!
On iki.

1 L irik te n o r.
 Evet, on iki... Buna on ay daha eklersek tam tamna on
yl eder. Diyorum ya, kentimizin sanat yaam o zamanlar
ok daha canlyd... Hayr dernekleri adna d zen len en balolar
anmsayn bir kere! N e kadar gzeldi, deil mi? arklar syle
nir, piyesler oynanr romanlar okunurdu. Savatan sonraki
gnlerdi. K entim ize Trk tutsak subaylarn getirildii sralar
A niutoka yarallar adna bir g ec e dzenlem iti. O toplant
sonunda elin e tam bin yz ruble geti. Y em in ederim , Trk
subaylar A niutokann syledii arklara bayldlar; elini biri
brakyor, br pyordu. K eh-keh-keh! Asyal ama deer
bilir bir halk u Trkler! G e c e ylesine baarl geti ki, gn
cem e bile dmm. Bin sek iz yz yetm i altda m olduydu
bu, yoksa yetm i yedide mi? Durun, Trklerin kentim ize geldi
i yl hangisiydi? Aniutoka, bizim K olya ka yana bast?
Esm er yzl, kmr gibi kara sal, kara gzl bir yumur
cak olan K olya soruyu kendisi yantlad:
Y edisindeyim , babacm.
L opn ev iini ekti, aramkini desteklercesine;
Yalandk artk, esk i enerjim iz kalmad, dedi. te asl
ned en bu. Kocadmz kabul etmeliyiz, azizim. Y eni giriim
ciler yok, biz eskiler d e yalandk. Hani nerede iimizdeki o
ate? G enlik yllarnda kent halknn can sknts ekm esine
gz yummazdm... O zamanlar Anna Pavlovnann sa koluy
dum... Hayr dernekleri adna balo mu verilecek, piyango
ekilii mi yaplacak, ya da kentim ize gelen bir sanatya destek
mi olunacak, her eyi brakp ie giriirdim. H ele bir k
ylesine koturmu, abalamtm ki, yorgunluktan yataa
dtm. O k unutabilir miyim hi? Yangn felaketi geirenler
iin Anna Pavlovna ile el e le verip yazdmz oyunu anmsyor
musunuz?
Evet, hangi yld hele?
Aradan fazla gem edi, canm. Bin sek iz yz yetmi
dokuz muydu, neydi? Sanyorum, seksendi. Syler misiniz,
sizin Vanya kanda imdi?
Anna Pavlovna odasndan bard:
Beinde.
D em ek, yle byle alt yl olmu... te, azizim, o gnler
bambakayd. imizden g fkrrd. O ate kalmad imdi.
L o p n ev ile aramkin derin derin i ektiler. m inede
yanan ktkler son k ez alazland, sonra yava yava klle
kapland.
 HAM AMDA

B e y a z tenli iman bay, gsnde bakrdan iri bir ha

tayan, seyrek sakall adam buular arasndan grnce yle
seslendi:
Hemerim, buuyu biraz aar msn?
Elendim , ben hamamc deilim berberim. Buu iine
biz bakmyoruz, isterseniz size bir gzel vantuz ekeyim .
iman adam kzarm uyluklarn yle bir svazlad.
Vantuz mu dedin!? Eh, vaktimiz bol, ek bakalm!
Berber avadanlklarn almak zere kapya seirtti. Ara
dan be dakika bile gem ed en iman zatn gsne, srtna
tam on tane ie yapm bulunuyordu. B erber on birincisini
koyarken;
Sizi iyi tanyorum, elen d im , diye s ze balad. G een
cumartesi gen e b yle hamama gelmitiniz, ben de nasrlarnz
kesmitim. Berber M ihaylo, anmsadnz m? O zaman tandk
larm arasnda evlen ecek bir gen kz var m, diye sorm utunuz.
Ha, evet... E, uygun birini buldunuz mu?
N erede elendim ! Orulu azmla kim senin gnahna
girmek istem em ama size gerei sylem ekten d e kendimi ala
mayacam. Tanrm gnah yazmasn, zam ane kzlarnn hepsi
de ku beyinli, hepsi d e yollarn armlar. Eskiden gen
kzlar oturakl, arbal, varlkl, dini btn, akl banda adam
lar ararlard. imdikilerin ise okum u erkekler dnda kimseyi
gzleri grd yok. Serbest m eslektenm i, tccarm... alaya
alyorlar hem encecik. Oysa okum utan okum ua fark var, deil
mi efendim ? Biri en yksek mevkilere kvermi, br sra
dan yazclkta kalm, lsn kaldrtacak paras yoktur. By-
leleri az m sanyorsunuz? Bizim ev e bir telgraf gelir, okum u
takmndandr. Adamn aklnn ermedii ey yoktur, telgraf
ekerken parmaklarn grem ezsiniz, gelgelelim hamamda y
kanacak sabun bulamaz. Siz olsanz acmaz msnz byleleri-
ne?
st ranzalardan birinden tok, bouk bir ses duyulur:
Yoksul ama namuslu... Bu gibi insanlar gururludur.
renim yoksullukla birleince bir tr erdem oluturur. Ama
senin akln erer mi byle eylere?
Mihaylo gz ucuyla st ranzaya bakt. Orada neredeyse bir
deri bir kemik kalm, kaburgalar saylacak d ereced e sska bir
adam oturuyor; elindeki sprgeyi gvdesine vurarak ter
atyordu. Aa sarkan uzun salarndan yzn grm ek ola
nakszd. M ihaylo g en e de adam n fk eli, kin dolu gzlerinin
kendisine dik dik baktn grd. G z yle iaret ederek;
te onlardan, uzun sallardan biri daha, dedi. Bunlarn
akllarndan zoru olmal, her trl dnce geer kafalarndan.
Son zamanlarda ne de ok trediler! T eker teker hapse atsan
ba edem ezsin. Bak u iskelete, bunlar Hristiyanca konum a
lardan eytann Tanrdan korktuu gibi korkarlar. T ek ama
lar okumular savunmak. te gnmzn kzlar bylelerin-
den holanyorlar. alacak ey, deil mi? G een gzd,
kilisem izin papaznn kz beni san kvrmam iin evlerine
armt. M iel dedi, -m terilerim beni M iel diye bilir
le r - bana iyisinden bir ksm et bul. y le yazar takmndan
olsun. Kzn ansna, o sralar elim de tam onun istedii gibi
biri vard. H em d e e n iyisinden. Porfiri Y em elyann m eyha
n esine gider, herkesi gazeted e hakknda yaz yazmakla korku
turdu. M eyhaneci, itii votkann parasn istediinde ise,
Nasl? B enden d e mi para? Kim olduum u tanmadn m
daha? Seni gazeteye verip, bilm em kimin canna kyd diye
 adn karrsam gnn gnrsn, sersem ! diye krd
adamcaza? Suratna baksan, mymntnn biri, st-ba da
dklyor... Neyse, papazn paracklaryla gzlerini kamatr
dm, kzn resmini gsterdim , kiralk bir giysi bulup srtna
geirdim , ikisini buluturdum. G elgelelim kz holanmad
ondan. Y znde yeterinci m elankoli yokmu... Nasl bir iblis
istediini kendi de bilmiyor, anlalan.
Yukarki ter atma yerinden ayn bouk, tok ses;
Basna ne diye kara alyorsun, pis herif? diye homur
dand.
B en mi pis herif? Hmmm! Dua et, oruluyum, yoksa
aznn payn verirdim. Sanrm, siz de o yazarlardan birisiniz.
Ben yazar mazar deilim. A ncak aklnn erm edii
eylere dil uzatma. R usyada birok yazar yetimi, lkeye nice
yararlar dokunmutur. Halkmz aydnlatanlar onlar. O n e
d en le svm ek yerine sayg gsterm em iz gerekir bu kiilere.
B en yalnz dnya ilerinden deil, dini konularda yaz yazanlar
dan da sz ediyorum.
Din adamlar o konularla uramazlar.
Cahil herif! N e anlarsn sen byle eylerden? Dmitri
Rostovski, Innokenti Hersonski, Filaret M oskovski ve baka
birok kilise ileri gelenleri yaptlaryla eitim alannda nice hiz
m ette bulunmulardr.
M ihaylo hasmna bakt, ban sallad, ensesini kad.
Beyim, siz... ey... fazla derinlere daldnz. Kafanzdan
nelerin getiini bilemem. T evekkeli deil, salarnz byle
uzun... Ama bizim de aklmzn hi ermediini sanmayn, imdi
foyanz karaym da grn... Vantuzlar, sayn baym, st
nzde kalsn., ben b iry ere urayacam. H em en gelirim.
M ihaylo b yle diyerek slak pantolonunu yukar ekti,
plak ayaklarn plata plata hamamdan kt. Kasada duran,
ayn zamanda sabun satcs adama yaklat.
A z sonra hamamdan kacak uzun saly sakn gzden
karma! i-gc halk tedirgin etm ek. Adamn abuk sabuk
dnceleri var. Nazar Z ahara bir haber uursak.
raklara syle de bildirsinler.
Mihaylo mterilerin giysilerini bekleyen raklara seslen
di:
imdi ierden uzun sal biri kacak. Bakalarn rahat
sz ediyor. O nu gzetleyin, biriniz d e patrona heber versin,
Nazar Zahar arp tutanak tuttursun. A dam garip garip
laflar ediyor. D eerli dncelerini kendine saklasn.
raklar telalandlar.
Uzun sal da kimmi? Burada yle biri yok ki! G elen ler
alt kii. Burada soyunan bir beyefendi, yandaki odada iki
Tatar, ilerde iki tccar, urada da bir zango. Senin uzun sal
dediin, zango olmasn?
Siz neler uyduruyorsunuz? B en ne dediim i bilmiyor
muyum?
Mihaylo zangocun giysilerine bakt, eliyle cppeye dokun
du, om uz silkti. Y znde byk bir aknlk okunuyordu.
N e biim bir adam bu zango?
Sska, uuk benizli biri. Kk bir sakal var. Boyuna
ksrp duruyor.
Mihaylo kendi kendine konumaya balad:
Hmmm. D em ek , ben bir din adamna svdm. H em de
peder D enisinin yardmcsna. Durup dururken gnaha girdik.
Bir d e oru tutuyoruz. Kutsal din adamna ovenlerin gnah
balanr m? Tanrm, sen ac bana! Gideyim d e zr d ileye
yim bari.
Mihaylo ensesini kad, tasal bir yzle hamamn iine
yrd... Z ango o srada st ranzadan inmiti. Aada,
kurna-nn banda bacaklarn iki yana aarak su dknyordu.
Mihaylo alamakl bir sesle;
Z ango baba, yaptm mendeburluktan dolay Tanr
akna beni bala, dedi.
 Siz nc yaplnz ki?
Mihaylo derin bir oh ekti, zangocun ayaklarna kapand.
B en de sizi kafanzda kendinize gre dnceleriniz var
sanmtm.

II

Nikodim Y egor Potikin st ranzaya karken;

ok ayorum, dedi. Nasl olur, kznz hem gzel, hem
iyi ahlakl olsun da bugne dein koca bulamasn?
Nikodim Y egor her plak adam gibi plakl ama dazlak
kafasnda bir kasket vard. Beynine kan hcum etm esinden, bir
yerine inme inm esinden korktuu iin hamamda hep kasket
giyerdi. Konutuu kii bacaklar mor lekeler iinde, zayf, ufak
tefek bir ihtiyar olan Makar Taras Pekindi. Adam onun bu
sorusuna om uz silkerek;
Tanrfnn ben kulundan esirgedii irade eksikliinden
dolay koca bulamad, karln verdi. Fazla uysal, sessiz bir
adamm, Nikodim Yegor. Bu zamanda uysallkla iler yr
myor. Bekar erkekler imdi ok arsz, onlarla ba etm ek iin
baka trl bir adam olmak gerekir.
Yani n c bakmdan arsz?
mardlar, efendim , mardlar. Onlara nasl davranma
l, biliyor musunuz? Sert davranmal, sert. Nikodim Yegor,
yumuaklk yaramaz onlara. Tutup m ahkem eye vereceksiniz,
tokatlayacaksnz, polise teslim edeceksiniz... Baka trl
olmaz. Hayrsz, bo kafal insanlar bu genler.
iki arkada ranzaya yan yana uzanmlard. Sprgelerle
uralarna buralarna vurmaya baladlar. Makar Taras k o
numasn srdrd:
D ediim gibi ile. O namussuzlardan neler ektiim i bir
ben bilirim. Biraz sert yaratll biri olsaydm imdiye dek Da-
acm oktan evlenir, olua ocua karrd. Bu bir gerek.
Biliyor musunuz, kadnlar arasnda evlenm eden yalananlar
yzde elliyi buluyormu. Yani yar yarya. imdi yle dne
lim: Bunlar g en k en kendileriyle evlen ecek erkekler kmtr,
yle deil mi? Peki, niin evlenem ediler yleyse? Bana kalrsa
kzlarn ana-babalar adamlar eld e tutmasn bilemediler,
kamalarn nleyem ediler de ondan.
Evet, doru...
Erkekler imdi mark m mark, budala, zgr dn
celi. ileri hep yalan dolan. Kendi karlarndan bakasn d
nm ez, karl yoksa kllarn kprdatmazlar. K znla gnl
elendirdikleri yetmiyormu gibi ste para isterler. Evlenseler
bile tek amalar vardr, o da sizden para szdrmak. B en buna
da razym. Y e , i, istediin kadar ziftlen ama, ne olur, yeter ki
kzmla evlen. A vu avu para harcadn halde gen e de
istediini eld e edem ezsin, bir sr ac ektiinle kalrsn. Kimi
durumlarda biri kp kzn ister, onlar nianlarsn. I tam
kilisede nikah kymaya varmken bir d e bakarsn adam geriye
ark etmi, baka bir kzla nianlanvermi. Nianl olmak da iyi
eydir ha! Keyfini sr srebildiin kadar... Yedirirler, iirirler,
yerine gre bor para verirler. G el keyfim gel! T evekkeli deil,
kocayncaya dek nianl kalanlar kyor. N e diye evlensin ki?
Kafas dazlaklam, salar aarm, dizi tutmaz olm u ama
hl nianl... Kimileri de budalalndan evlenmiyor. Kafasz,
hangisinin daha uygun olduunu kestiremez; armudun sap
var, zmn p var, seer durur. G nlerce kapn andrr,
kzna kur yapar, evlen ecen i syler. Sonra birdenbire E vle
nem eyeceini, onunla yapamam! deyip kar iin iinden.
Szn gelii, bizim D aann ilk nianls K atavasovu alaln
ele. Lise retm eni, iyi bir meslei var demektir. Franszca, A l
manca, matematik... bilm edii ey yok gibi. Oysa i ciddiye
binince ne mal olduu anlald. Budalann tekiymi meer.
Yoksa uyuyor musunuz, Nikodim Y egor?
 N e diye uyuyaym? Uyumuyorum. Houm a gittii iin
gzlerimi yumdum da...
Neyse, Katavasov denen bu adam kzmn p ein e dt
bir sre. Unutm adan syleyeyim, Daa o sralar yirmisine
basmamt daha. G zel bir kzd, dorusu, bir iim su!
G renler bir daha dnp bakarlard. E tine dolgun, tam erkek
lerin holanaca cinsten. Bakanlk danman ieronov-G ra-
vianski, hani u din ilerinden sorumlu olan, bizim kz evine
ocuklar iin eitm en olarak gelsin diye ok urat, ama Daa
raz gelmedi nedense. Katavasovun bize gelip gitm eye bala
mas o zamanlara raslar ite... Adam her gn bizde neredeyse.
Gelir gelm ez D a a yla otururlar; eitli bilimlerden, fizikten,
undan bundan konuurlar. G e c e yarlarna dek bu byle.
Katavasovun getirdii kitaplar okurlar, mzik dinlerler.
Adam, grsen, yle kitaba dkn ki! Bizim Daa da okumu
bir kz, kendi kitaplar bir sr, adamn getirdikleri gereksiz bir
yerde. Beriki unu oku, bunu oku! diye tutturur. Bktrd
kzcaz. D aay sevdii belliydi, oysa kzn ona pek aldrd
yoktu. Babacm, subay deil, houma gitmiyor. dedi bir
gn. Doru, subay deil ama iyi ksmet; bir m eslei var, paras
dersen yle, iki imiyor, bundan iyisi can sal. N eyse bir gn
kz istedi, b izd e onaymz bildirdik. Drahomann lafn bile e t
medi. nsan deil, bir m elek sanki. Drahom a filan istem ezm i.
E vlenecekleri gn belirlendi. Ama sonunda ne oldu, biliyor
musunuz? Nikahtan gn n ce Katavasov den en o herif
benim dkkana geldi. G zleri kpkrmz, yz solgun, bir
eyden korkmu gibi tir tir titriyor. Buyur edip oturttum. Ba
layn, Makar Taras, ben Darya Makarovna ile evlenem em .
Aldanmm. Kznzn gz kamatrc gzelliine, genliine,
saflna baknca onda bir ruh tazelii, gelieb ilecek bir y ete
nek bulucam sanmtm. Halbuki o, bu yata birtakm eilim
ler edinmi. E linden i gelm ez, gsterie dkn, annesinin
style birlikte n e em m i? dem ez mi. N e em diini ben de
bilem em artk, ite byle, adamn iki gz iki em e. H em
konuuyor, hem alyor.
Ben biraz svp saydm, sonra braktm yakasn. N e mah
kem eye verdim, ne stlerine ikayet ettim, ne de k en tte adn
rezile kardm. M ahkem eye verseydim, rezil olmaktan korkup
kzmla evlenirdi. stleri ise annesinden n e emdiini sorm az
lard herhalde. M adem kzn akln eldin, evlenm ekten baka
kar yol yok! derlerdi. Hani u tccar Kliakin var ya,
iitmisinizdir sanrm, ky kkenli ama adam iini biliyor. O
nun kznn nianls da mrn krn etm eye kalkm, drahomada
eksiklik mi grm, nedir... Kliakin altta kalacak adam m?
Olan kilere kapatm, cebinden kocaman bir tabanca karp
akana dayam. Kutsal tasvir adna kzmla evlen ecein e
yemin et. Yoksa seni urackta kpek gibi gebertirim. demi.
Delikanl ister istem ez yemin verip kzyla evlenm i, inanm az
snz belki, tam anlattm gibi... Benim elim den byle eyler
gelmez, dvm eyi bile g ze alamam.
D a a cma gnl verenlerden biri de g e n e din ileri
grevlilerinden Ukraynal Biuzdenko. Kz grm esiyle vurul
mas bir oldu. G lge gibi peinde, yz heyecandan kpkr
mz, her yerde duygularn dile getiriyor... Onun iin yanp
tututuu belli. Bizim kzda onu sevdi. Ukraynalnn gzlerini
beenm i. Diyor ki, Bu gzlerde hem ate, hem de gecelerin
derin karanl var. Ukraynal gnlerce bizim evin kapsn
andrd, sonunda kz istedi. Daa neredeyse sevincinden
uacak. Delikanlnn evlenm e nerisini kabul etti. Babacm,
biliyorum, subay deil ama din ileriyle ilgili bir grevi var. Bu
da levazm subayl gibi bir eydir. Bundan dolay onu ok
seviyorum. G encecik kz deyip geeriz, oysa her eye akl
lar eriyor. Neyse, Ukraynal drahomaya, eyize bakt, -be
pazarlk etti, biraz mrn krndan sonra her eye raz oldu. Biz
den tek istedii, dnn bir an n ce olup bitmesiydi. Ancak
dn treninde konuk kalabalna yle bir baknca, Aman,
nc ok akrabas varm! Ben byle biriyle evlenm em ! deyip
kt iin iinden. Ben, Etm e, gitme! Beyefcndiciim , ldrdn
m sen? Akraba nc kadar bol olursa insann onuru da o denli
artar. diye bir sr dil dktysem de bouna. apkasn ald
gibi svt.
Baka biri daha, orman memuru Alyayev de istedi bizim
kz. Zekasyla, aklyla beenm i bizimkini. Daa da onu sevdi.
ok olumlu ynleri vard delikanlnn; iyi huyu, soylu dav
ranlar filan... Neyse, nianladk ikisini, her ey normal gidi
yor. I eyizleri gsterm eye gelince, inceden inceye gzden
geirdi, sandklara tek tek bakt. Krk gvelere yedirdi diye
hizm eti M atrionay ep ey halad. Bize de kendi mal varlnn
izelgesini verdi. D edim ya, soylu genti; dorusu, hakknda
tek kt ey syleyem em . Huyuyla suyuyla houma gidiyordu.
Drahoma konusunda iki ay pazarlk ettik. B en sekiz bin ruble
verdim, o sekiz bin be yz istedi. Kyasya pazarlk ediyordu.
nanr msnz, ay im eye oturuyoruz, on beer bardak ay
iiyoruz, pazarlk hl sryor. N eyse, ben iki yz daha verdim,
gen e kabul etm edi, ite yz ruble yznden i bozuldu.
Zavall alaya alaya ayrld. Kzm ok sevmiti. imdi k en
dim e lanet okuyor, gnah ilediimi dnyorum. yz
ruble daha verseydim, ne olurdu?.. Ya da elalem in nnde
maskara etseydim. Y ahut karanlk bir odaya kapatp bir tem iz
sopa ekseydim. D orusu, budalalk ettim, ksm eti kardm
elimden. N e yapaym, Nikodim Y egor, yumuak yaratln
yznden geliyor btn bunlar bama.
Pek uysal bir insansnz, oras doru. ey, ben kaym
artk, bam birden arlat da...
Nikodim Y egor son kez sprgeyle gvdesine vurarak
ter att, ranzadan aa indi. Makar Taras ise derin derin iini
ekti, elindeki sprgeyi daha bir hnla sallamaya balad.
 ENTP FTEN BR ADAM

M e m u r Nevrazim ov bayram kutlama m ektubunun kara

lamasn yazyordu: Sayn baym, babamz, velinim etimiz! Bu
kutsal gnde size nice nice mutluluklar, salklar dilerim. A ile
nize de...
Gaz bitm ek zere olan lamba is karyor, pis bir koku
yaylyordu evreye. N evrazim ovun kalem tutan elinjn ya
nnda bir ham am bcei grnd, akn akn uraya buraya
koturmaya balad, iki oda ted e kapc Paramon bayramlk
izm elerine nc boyay vuruyordu. Paramon bu ii ylesine
ciddiye alm olmal ki, tkrk sesleri, fra vurular Nev-
razim ovun bulunduu nbeti memur odasndan duyulmak
tayd.
Nevrazim ov gzlerini isli tavana dikti, Bu alaa daha
neler yazsam acaba? diye dnm eye balad.
Tavana abajurun koyu glgesi dmt. Duvarlarn st
blm lerinde ii toz dolu kovuklar, aalarda ise bilmem
hangi zamandan beri yenilenm eyen badanann kirli b o z rengi
dikkatini ekti. O anda nbeti odas gzne yle ssz gzkt
ki, yalnz kendine deil, ham am bceine de acmaya balad.
G erinerek yle dnd: N betim biter bitm ez ben eker
giderim. Am a u zavall ham am bcei btn mrn burada
geirm ek zorundadr. Of, nasl da canm sklyor! izmelerimi
mi boyasam, ne yapsam?
Nevrazim ov bir daha gerindi, sendeleye sendeleye odac
blm esine doru yrd. Paramon izm elerini boyamay b
rakm; bir elin de fra, br eliyle istavroz kararak p en
cerenin nnde duruyor, darya kulak kabartyordu. Nevra-
zim ovu grnce gzlerini kocaman kocaman at, dik dik
bakarak;
anlar alyor! Bayram balad, bayram! dedi.
Nevrazim ov da yaklat pencereye. Serin ilkbahar hava
syla birlikte paskalya anlarnn, yoldan g een arabalarn
grlts skn etti ieriye. Bir curcunadr, amatadr bala
mt. Bu grlt arasnda en ok dikkati eken, en yakn kilise
annn incecik nlamalar ile yakndaki birinin kikir kikir
glyd.
Nevrazimov aaya, sra sra dizili kandiller arasndan
insan glgelerinin szlerek getii sokaa bakt.
Herkes darda. M illet sokaa dklm, sabah ayinine
gidiyorlar, diyerek iini ekti. Bizimkiler kafay ekmilerdir
imdi, keyiflerince dolayorlardr. u glm elere, amataya
bakn! B en zavall da byle bir gnde tklmm ieriye! ste
lik her yl, her yl ayn ey!
Kim dedi size Z astu povun nbetini aln diye? G ezip
elenm ek varken parayla bakasnn nbetini tutuyorsunuz.
Nedir zorunuz? H ep para hrs!
N e hrs, canm? V erecei topu topu iki ruble, bir de
kravat. Benim kisi hrs deil, zorunluluk, istem ez miydim ben
de arkadalarla birlikte trene katlaym, perhiz bozaym, bol
bol yiyip ieyim, sonra da gzel bir uyku ekeyim ? imdi
masada oturuyor olsam , paskalya rei yesem , sem averden
ay isem houm a gitm ez miydi? Yanmda da gzeller gzeli
bir hanm! Bir kadeh ier, yanan okardm. Yaam ak diye
ben buna derim. Benim ki d e yaamak m? Faytonla geen u
hergeleye im renm ez misin? imdi burada pinekle dur ite!
Herkesin yazgs kendine gre, Ivan Danil. T anrnn
yardmyla bir gn siz d e m esleinizde ykselir, faytonlarla
gezersiniz.
Ben mi? Y ok, canm! Alay brak imdi. atlasam, da
patlasam da ben altnc barem derecesinden ileri gidem em .
Elde diploma yok ki!..
 Ona bakarsan bizim mdrn dc diplomas yok.
Oras yle ama bizimkisi yz bin rubleyi arpmasn b e
cerdi, ondan sonra mdrl almak kolay. Ayrca kalb da
yerinde adamn. Benim gibi ktpiyozlara kim mdrlk verir?
stelik biimsiz bir soyadm var.1 Ksacas, iinden klmaz bir
durumdaym, iste r yaa, ister git kendini suya at!
Nevrazim ov pencereden ekildi, odada skntl skntl
dolamaya balad. anlarn amatas arttka artmt, din
lem ek iin pencerenin n n d e durmaya gerek yoktu. Kiliseler
den, sokaktan taan grlt iddetlendike duvarlar daha bir
koyulayor, lamba daha ok is salyor gibiydi. Nevrazim ov
N betten kasam m acaba? diye geirdi iinden. H o, kasa
elin e ne geerdi ki? D np, dolap, sonunda gen e evine
gelecekti; evi ise u nbet odasndan daha skcyd. Diyelim,
bir gn keyilli, rahat geirdi. Ya sonraki gnler? G en e kirli,
b oz duvarlar, parayla tutulan nbetler, kutlama mektuplar...
Nevrazim ov nbet odasnn ortasnda dikildi, dncele
re dald.
Y rei yepyeni, gzel bir yaam beklentisiyle szlyordu. O
anda kendini sokaa atmak, kaynaan kalabala karmak, an
sesleri, araba grltleri arasnda kutlanan paskalya yortusuna
katlmak iin byk bir istek duyuyordu. Zam an zaman ocuk
luunda tatt eyleri yeniden yaamak arzusu kabarrd
iinde: A ile oca, yaknlarnn bayram sevincinden ldayan
yzleri, kar beyaz sofra rtleri, baba evinin aydnl, scak
l... A z n ce sokaktan hzla geen faytonu, daire denetisinin
alm satarak giydii paltosunu, bakan sekreterinin gsn
ssleyen altn saat ksteini getirdi gzlerinin nne. Arka
dalarnn scack yala, Stanislav nian, gcr gcr izm eleri,
dirsei ypranmam niformalar vard. Ya onun nesi vard?
Kendi tendine Para m alsam, ne yapsam? dedi. al
mak o kadar zor deil, saklamak zor. Anlatlanlara baklrsa

1 N evrazim ov: A n latlm as z o r . ( .N .)

aldklar parayla Am erikaya kaanlar varm. Peki, u Am eri
ka neresi? almak dedin de, almak iin bile diploma isler.
an sesleri kesilmiti. Yalnzca uzaklardan gelen araba
takrtlar, bir de Param onun ksrm eleri iitiliyordu. Ncvra-
zim ovun yreini dolduran skntya gelince, azalaca yerde
daha da artmt imdi. Kalem odasndaki saat gece yarsn
vurdu.
Acaba birini jurnal m elsem ? Prokin arkadan jurnal
ellii iin ykseldi.
Nevrazim ov masaya olurdu, dncelere dald. Lamba
nn gaz bilm ek zereydi, alev neredeyse snecekti, bolca is
karyordu. Masada yolunu aran ham am bcei bir o yana,
bir bu yana koturup duruyordu.
Birini ihbar etm ek kolay da jurnal yazsn nasl yazacak
sn? Prokinin yapt gibi iki anlama ekilen szckler mi kul
lansam? Ama ben kim, bu gibi szleri bulmak kim? yle bir
halt kartrrm ki, sonunda kabak benim bama pallar.
O ndan sonra k iin iinden kabilirsen ...
Nevrazim ov iine dt skntl durumdan kurtulabil
m ek iin yollar ararken gzlerini yazd m ektup karalamasna
dikli. Bu mektubu gnah kadar sevm edii, ama ok korktuu
bir adama gnderecekti. On all ruble aylkl bir yerden, on
sekiz rublelik bir yere geirm esi iin lam on yldr dil dkt
bir adama...
ylesine fkeliydi ki, gz n e ilimek bahtszlna ura
yan ham am bceine avcuyla patlatverdi.
Al ile sana, pis hayvan! D em inden beri ne dolap
duruyorsun?
H am am bcei srt st dt, bacaklarn umutsuzca oy
natmaya balad. Nevrazim ov bir bacandan tuttuu gibi pen
cered en dar frlatt hayvan. al diye cama yapt ezilmi
bcek.
N evrazim ovun ii rahatlamt.
 SO YU NUN SO N TR

G z e l bir bahar sabah, evin de konuk olarak kaldm,

svari stem enliinden em ekli, toprak aas D okukin ile
ikimiz onun ninesinden kalma iki koltua kurulmu; tem bel
tem bel darsn seyrediyorduk. Skntdan ikimizin de can
burnundayd.
Dokukin;
Can skntsndan n e yapacam bilmiyorum. A llah kah
retsin! diye homurdand.
B en se yeniden yatp uyumay dnyordum.
B ylece iki dost can sknts stne derin dncelere
daldk. Hayli zamandr temizlik yz grmemi, o nedenle
zerinde eitli renklerde hareler olum u pen cere camndan
dardaki durgun doay sessizlik iinde seyrederken ufak bir
kprt dikkatimizi ekti. A vlu kapsnn arkasnda, geen yldan
kalma yaprak ynnn tepesinde duran horoz, bazen bir
ayan bazen tekini kaldrmakla urat srada (ikisini bir
den kaldrmak istiyordu herhalde) anszn kanat rpt, ar
okmuasna havaya frlad.
D okukin gld.
Bir g elen var galiba. Bari bize gelseler d e can skn
tsndan kurtulsak.
H oroz bizi ^Idatmamt. A vlu kapsndan n ce yeil
hamutlu bir at ba, sonra btn bir at gvdesi, ardndan alr
kapanr rts, uma hazrlndaki bir bcein kanatlarn
andran, irkin mi irkin, kocam an, kapkara bir yayl araba
gzkt. A raba avluya girince hantalca sola sapt; gcrdayarak,
takrtlar kararak ahra doru yneldi. inde iki kii vard:
Biri kadn, br elim siz bir erkek.
Dokukin korku dolu gzlerle yzm e bakarken akan
kad.
Th, kahretsin! D ertsiz bama dert! Dm de grd
m frn bouna deilmi!
N e var? G elen ler kim?
Dokukin yerinden kalkt, sinirli sinirli dolamaya balad.
Kahrolaslar grr grm ezyreim cz etti. nsan kendi
kzkardeine kar akrabalk duygular beslem ez mi? Hayr,
ite! Onunla karlamaktansa ormanda bir haydutla burun
buruna gelmeyi yelerim. Dur bir dakika! Gidip saklansak nasl
olur? Varsn Tim oka bir yalan kvrsn. Toplantya filan gitti
imizi sylesin.
Dokukin birka k ez Tim okaya seslendi. A ncak saklan
mamza vakit kalmamt. Bir dakika sonra holden fsltlar g e l
meye balad. Kaln kadn sesi ince erkek sesiyle karyordu.
Etekliimin kvrmlarn dzelt. G en e sylediim pan
tolonu giymemisin, diyordu kaln kadn sesi.
Lacivert pantolonum u amcanz Vasili A ntipa vermi
tiniz, benekliyi d e ka kadar giymememi buyurdunuz. al
getireyim mi, yoksa askya m asaym? diyordu in ce erkek sesi.
Ardndan kap ald.
Odaya n ce, krk yalarnda, ipekli mavi bir entari giymi,
uzun boylu, iman bir hanm girdi. illi, krmz yznde yle
bir azamet vard ki, D okukinin ondan niin holanmadn
hem en anladm. Arkasndan da ksa boylu, sska bir adam badi
badi yryerek onu izledi. Adam benekli, dar bir redingot, bol
bir pantolon, kadife bir yelek giymiti. Omuzlar darackt,
sinekkayd tra olm utu, kzark bir burnu vard. Y eleinin
nnde incecik, altn bir saat kstei sarkyordu. Adamn
giyiminde, tavr ve hareketlerinde, kzark burnunda, elim siz
bedeninde klelik d erecesin e varan bir ezilmilik, bir rkeklik
okunuyordu. Hmla ieri dalan kadn bizi grmyormu gibi
davranarak doruca kutsal tasvirlere yrd, orada istavroz
karmaya balad.
A yn zamanda kocasna dnerek;
Hadi sen de istavroz karsan a! dedi.
Krmz yzl, elimsiz adam rkt, eliyle gsnde ha
iareti yapt.
Kadn duasn bitirince Dokukin;
zin verirseniz tantraym, dedi. Ablam Olimpiada Y e
gorovna Hlkina ile Ei D osifey Andreyi. Bu da yakn arka
dam...
Olimpiada Y egorovna elini verm eye bile gerek grm eden
uzala uzala;
Memnun oldum, dedi. ok memnun oldum.
Bir dakika kadar konumadan olurduk.
Ardndan Olimpiada Y egorovna arkadama dnd.
Sanrm, bizi beklem iyordunuz. Z alen ben de pek g el
mek niyetinde deildim. A ncak soylular dernei bakanna
giderken sana da urayaym dedim.
N iin gidiyorsunuz bakana?
Kadn bayla kocasn iaret elli.
Niin olacak... Bizim kinden ikayetiyim, gidip syleye
ceim.
D osifey Andreyi gzlerini nne indirdi, ayaklarn is
kemlenin altnda toplad, ekine ekine avcunun iine ksr
d.
N e yapl da ikayet edeceksin?
Kadn iini ekli.
Soylu olduunu unutuyor. Bilmiyor deilsin. Bir zam an
lar sana da, kendi anasna-babasna da yaknmlm. H alla l
verm esi iin papaz G rigoriye kadar gtrdm. Ben de birok
nlem aldm ama para etm edi. G rdn gibi, dernek baka-
nn rahatsz elm ek zorunda kaldm. Baka ne yapabilirim?
 Suu nedir?
Soyluluk kimliine aldrd yok adamn. H o, iki kul
lanmaz, uysal, saygldr, ama soyluluunu unuttuktan sonra
bunlarn ne deeri kalr? Baksanz a, karmda kamburunu
karm, oturuyor. Tpk bir d ilekte bulunmaya gelm i dk
rtbeli bir memur gibi... Soylu bir insan byle mi oturur? Adam
gibi otur! iitiyor musun?
D osifey Andreyi adam gibi oturm ak iin boynunu dikle
tirdi, enesini yukar kaldrd, korka korka, kalarnn altndan
karsna bakt. Su ileyen ocuklar da byklerine byle ba
karlar. Konumann zel, aile aras bir ierik aldn grerek
kalkp gitm ek zere davrandm. Bayan H lkina bu hareketim i
grd.
Zarar yok, olurun oturun! G enlerin byle eyleri din
lem esinde yarar vardr. G eri bizler bilgin kiiler deiliz, gen e
de sizden daha ok eyler grp yaadk. Bizimki gibi bir
yaanty Tanrm h erk ese nasip eylesin.
Sonra kardeine dnd.
Sevgili kardeim, buraya kadar gelmiken le yem eini
de birlikte yeriz, ne dersin? Herhalde bugn yem ekleriniz per
hiz yemei* deildir. G nlerden aramba olduunu unut
mua benziyorsun. Syle d e bize perhiz yem ei hazrlasnlar.
Hayvansal yala piirilmi, elli yem ek yem eyiz biz. Bunu by-
lece bilmi ol!
Dokukin, T um oay ard, perhiz yem ei piirmelerini
syledi.
Hlkina konumasn srdrd:
Y em eim izi yer y em ez bakana gideriz. una g z kulak
olmas iin dil dkeceim . Soylu snfndan olanlarn yoldan
kmasn n lem ek onun grevidir.
Dokukin;
Yoksa D osifey yolunu mu ard? diye sordu.

1 P e rh iz aynda, o r u tu tu lu rk e n yenilen e ts iz y e m e k le r.( .N .)

 Bayan Hlkina somurttu.
Sanki ilk kez iitiyorsun. H o, sen b yle eylere aldr
mazsn ya... K endin de soyluluunu bilenlerden deilsin. Dur
bakalm, bir d e gen baya soralm.
Bana dnd.
Syler misiniz, soylu bir kiinin ne id belirsiz insan
larla dp kalkmas doru mudur?
rnein kiminle? diye sordum bir anlk duraksamadan
sonra.
Diyelim, tccar G usev gibilerle. Bizimki bakas yokmu
gibi gidip onunla dama oynuyor, yem ek yiyor. Bana kalsa o
adama eiim den ieri adm attrmam. Sonra bir yazc para
syla ava kyorlar. Yakk alr m? insan bir yazcyla ne konu
abilir? Beyefendiciim , eer bilm ek isterseniz syleyeyim, bir
yazc onunla konumak yle dursun, yannda azn amaya
cret etm em eli.
D o sifey Andreyi ek in e ekine;
N e yapaym, karakterim zayf, diye savundu kendini.
Karakteri zayfm... B en sana gsteririm karakter zayf
ln! Soyadmz kk drm eye ne hakkn var? Kocam
msn nesin, dinlem em , rezil ederim ben adam! A nladn m?
S en i insan klna sokan benim! Aslnda Hlkinler snm eye
yz tutmu bir soydur, beyefendiciim , ben kkl D okukinler
ailesinden gelip onunla evlendiim e gre kendisi bunu anlayp
bana deer vermek zorundadr. Bilmek istersiniz diye syl
yorum, bunun adam olmas iin etek dolusu para harcadm.
O nu memurlua nasl soktuum u sorun da anlatsn. B elki bil
m ek istersiniz, ilk rtbesini alma snav bana tam y z rubleye
patlad. D eli miydim, ne zorum vard? Sen, sersem tavuk, b
tn bunlara senin iin katlandm m sanyorsun? Nah sana!
Soyumuz, ailemizin addr asl d eer verdiim. Soyadmzn
yceliini dnm esem sen imdi oktan mutfak kesinde
rmtn. Bunu b yle bil!
Zavall Dosifey Andreyi azn amakszn dinliyor, reza
let kmasn lan ya da karsndan korktuu iin mi, bilemem,
 iskem lesinde bzldke bzlyordu. irret kars ona yem ek
srasnda da rahat verm edi. G zlerini zerinden ayrmyor, her
hareketini gzlyordu.
orbana tuz ek! Kak yle tutulmaz! Salata taban bi
raz tey e it, yoksa ceketinin yeni batacak! G zlerini krp
trma!
D osifey Andreyi yem eini hzl hzl attryor; karsnn
baklar altnda, boa ylannn nne braklan tavan gibi
dertop olmu oturuyordu. Karsyla ikisi perhiz yem ekleri
yedikleri iin bir yandan da gzleri bizim k fte tabaklarmdayd.
Y em ek bitince kars;
Dua oku! Kardeim e teekkr et! dedi.
Sofradan kalkarak dinlenm ek zere yatak odalarndan
birine ekildi. O gider gitm ez D okukin elleriyle salarna yap
t, odada bir aa bir yukar dolamaya balad. Soluu darala
rak enitesine;
Sen ne bahtsz bir adammsn, b e kardeim! dedi. ura
da bir saattir birlikteyiz, gen e de canmdan bezdirdi beni. G e-
ce-gndz yanndan ayrlmayan sen garibin durumu, kim bilir,
nicedir? Sen talihsiz bir ilekesin. Btn eziyetlere katlanan,
eytan azab eken bir ileke!
D osifey gzlerini krptrd.
N e yaparsnz, karm sert huylu bir kadndr. Ama ben
Tanrm onu korusun diye gece-gndz dua ediyorum. nk
kendisinden iyilikten, sevgiden baka bir ey grm edim .
Dokukin umutsuzluk iinde ellerini silkti.
Anlald, mahvolmu bir adamsn sen. una bakn, ne
durumlara dm! Oysa bir zamanlar toplantlarda kalkp
konuurdu, ekin ek m e makinesi bile icat etm iti. Cad kar
adamcaz ezip neye evirmi! Yazk, ok yazk!
Yatak odasndan kadnn kaln sesi duyuldu:
Dosifey, ne cehennem desin? Buraya gel de sinekleri kov!
D osifey Andreyi irkildi, ayaklarnn ucuna basarak ieri
ye seirtti. D okukin onun arkasndan;
Th, yazklar olsun! dedi.
 OTELDE

47 n o lu odada kalan albay kars Naatrina fk ed en

kprerek o tel sahibine yle bard:
Buraya baksanz a! Ya bize baka bir oda verirsiniz, ya
da bu kahrolas oteld en kar giderim. N e bu rezillik! Buras
otel deil, batakhane! Yetikin kzlarm var, oysa gece-gndz
irkin szlerden bakasn iitmiyoruz. A dam n gecesi-gnd-
z belli deil. O lacak ey mi? Bazan yle yakas almadk
kfrler ediyor ki, kulaklarmz tkamak zorunda kalyoruz.
Arabacdan da beter. yi ki kzlarm daha o gibi eylerden
anlamyorlar. Bu szleri duymamak iin oteld en mi kaalm?
Aln ile, g en e zrvalamaya balad. Dinleyin!
Bitiik odadan kaln, ksk bir erkek sesi ykseldi:
Bak, arkada, ben daha ilgin bir olaya tank oldum.
stem en D rujkovu tanrsn, deil mi? ite bu stem en bir
gn bilardo oynarken sar topu keye sokm ak iin tam ayan
kaldrmt ki, Cart! diye bir ses. Biz n ce bilardo masasnn
uhas yrtld sandk. M eer adamn pantolonu diki yerinden
boydan boya sklm em i mi? Bacan havaya yle kaldrm
ki, diki diye bir ey kalmam. Kah-kah-kah! Orada bayanlar
da bulunuyordu o srada. u smkl tem en O kurinin kars
da... Okurin kplere bindi. Karsnn yannda bu n e rezillik
diye... A lm aya baladlar. Bizimkileri bilirsin. Okurin, D ruj
k o v u delloya armak iin araclar gnderdi. Drujkov
anasnn gz, araclara der ki... Kah-kah-kah! Araclara der ki,
gidin d e pantolon u diken terziyi arn delloya. nk btn
su onda. Kah-kah-kah!
P en ceren in n n d e yumruklarn en elerin e dayayarak
oturan, albayn tombul yanakl kzlar Lila ile Mila bu szleri
duyunca gzlerini yere indirdiler, kpkrmz oldular.
 Naatrina otelciye;
te kendi kulaklarnzla iittiniz, dedi. Size gre bun
larn hi nem i yok, deil mi? Bakn, ben albay karym, k o
cam askerlik ubesi bakamdir. Benim yanmda arabac azyla
ed eb e aykr laflar edilm esine izin verem em !
Ama, hanm efendi, sizin arabac dediiniz, bir svari
yzbas, soylu takmndan...
Bu adam soyluluunu arabaclar gibi konuacak d ere
ced e unulluysa daha aa grlecek biri dem ektir. Ksacas,
burada bo lallar ed eceinize, gidin d e n lem aln!
H anm efendiciim , ben n e yapabilirim ki! Y alnz siz
deil, herkes yaknyor ondan, ama elim den bir ey gelmiyor.
Odasna gidip. Anibal Ivanovi! Bu yaptnz ayptr. Tanr-
dan korkun! dediim zaman yumruklarn skp zerim e y
ryor. R ezilin biri. Sabah yalaklan kalknca don-gm lek
koridorlarda dolayor. Ya tabancasn ekip duvarlara ate e t
m esine n e dem eli? G ndz arap zkkmlan, g e c e durmadan
kat oyna! Oyundan sonra da kavga! M terilerim den utan
yorum.
Peki, ed ep siz herifi niin otelin izd en karmyorsunuz?
B ylelerini karmak kolay m? aydan beri para d e
dii yok. Paradan v a zgetik , ksn g itsin ,o n a da razym. Sulh
yargcndan oday boaltm as iin karar karttk. Ama o yarg
tay falan diye uzattka uzatyor. Bamza bela kesildi. K en
disini grseniz, hi d e b yle biri sanm azsnz. G en, yakkl,
akl banda... ik i im edii zamanlar ondan iyisini bulam az
snz. G een lerd e ayk kafayla olurdu, btn gn anasna-
babasna m ektup yazd.
Albayn kars iini ekli.
Yazk o an neyle babaya!
H em d e n e yazk! B yle bir haytann anas-babas olm ak
hi kim senin houna gitm ez. H er gn hr karyor, oteld en
kovuyoruz, m ahkem eye veriyoruz. Bam zn belas!
Albayn kars bir daha iini ek li.
Kars da n e talihsizmi!
 Evli deil ki, hanmefendiciim . Her eyi tamam da ev
lenm ek mi kald? Kendi ban kurtarsn da oturup-kalkp
Tanrya dua etsin.
Albayn kars odann iinde yle bir dolat.
Evli deil mi demitiniz?
D eil, hanmefendiciim...
Bayah Naatrina k ed en keye bir daha gitti, geldi,
sonra dnceli dnceli;
Hmmm! D em ek , evli deil, dedi. Hmmm... Kzlar, Mi
la, Lila, pencerenin nnden ekilin, bakaym. Ceryanda
durmayn. Ah, ok yazk! Aslan gibi delikanl kendisini byle-
sine salversin! N eden acaba, dersiniz? Olumlu bir etki altnda
deildir d e ondandr herhalde. A nas yannda olsa da yol
gsterse. Hanm da yok... E lb ette byle olur.
Albayn kars biraz dndkten sonra tatl bir sesle;
Bakn, iki gzm , dedi. Ltfen yzbann odasna gidip
benim adma... o tr szler kullanmamas iin ricada bulunun.
D eyin ki, Albay Naatrinin ei rica etti. K endileri iki yetikin
kzyla birlikte 47 numaral odada kalyorlar. Buraya yurtluk
larndan gelmiler...
Bastne, efendim .
Albayn kzlar dem eyi unutmayn. Hi olm azsa gelip
zr dilesin. Biz led en sonra hep odamzdayz. Mila, p en
cereyi kapat!
O tel sahibi gidince Mila;
Aman anne, bu serseriyi n e yapacaksnz? diye sylendi.
aracak bakasn bulamadnz m? Sarho, kavgac, it-ko-
pukla n e iiniz var?
Ah, yle deme, ma chere! te hep ayn eyi syleye
syleye evd e kaldnz. N e yaparsnz? Kimseyi kk grm eye
gelm ez. Bakarsnz, birinize ksm et kar. Tanr her rn
yenilsin diye yaratmtr.
Kzlarn tepeden trnaa gzden geirdi.
Kim bilir, belki d e birinizin alnna yazlmtr. N e olur,
n e olm az, stnz deitirin!
 UNVANLAR K ALDIRILDI

S u taknndan sonraki gnlerden birinde, astem enlik

ten em ekli toprak aas V vertov, toporafya m hendisi Ka-
tavasovu yurtluunda (m alikanesinde) arlamaktayd. Y e
meklerini yedikten sonra sra gnn olaylarn konumaya
geldi. Katavasov, kentte yaayan biri olarak V vertova taze
haberler getirmiti. Kolera salgnndan, savatan, hatta pay
senetlerinin son gnlerde bir kapik d eer kazanmamasndan
sz etti. Vvertov yeni bir ey iittike ah ekiyor, D em ek,
yle ha! una bakn! Vay vay! gibi szlerle heyecann belir
tiyordu.
Biraz sonra merak edip sordu:
Omzunuzda rtbe iareti gremiyorum, Sem yon Anti-
p.1 N ed en acaba?
Toporafya mhendisi hem en yant verm edi. Bir sre sus
kun oturduktan, votkasn yudumladktan sonra elini sallad.
Bo verin, canm. Kaldrdlar...
D em eyin! Nasl olur? oktandr g a zete okuduum yok,
0 yzden deiikleri renem iyorum . Y oksa yalnz sivil
bakanlklarda m kaldrdlar rtbeleri? N e dersiniz? Eer
yleyse bir bakma iyi olm u. nk erler sizleri subaylarla
kartrp selam veriyorlard. Bir bakma da kt. N eden der
seniz, o gsteri, o soyluluk yok imdiki giyiminizde.
Toporafya mhendisi elini bir daha sallad.
Aman canm, d grnn ne n em i var? D erecen iz
korunsun da, om zunuzda rtbeniz olm u, olm am hepsi bir.

1 a rlk R u sy a sn d a h e r b akanln z e l n ifo rm a s, h e r m e m u ru n b a re m

d e re c e sin i g s te re n r tb e s i vard .( .N .)
Ben byle eylere aldrmam. Ama size gelince, Pavel Antip,
hakknz yedikleri ortada. N e denli zlseniz azdr.
Nasl yani? Kimin hakkn yemiler?
Hani u rtbenizin hakk var ya, ondan sz ediyorum.
Geri astem enlik kk bir rtbe, gen e de anayurdun hiz
metinde... bir subay... kann aktmtr. N e diye kaldrrlar un
vanlar, bilm em ki! V vertovun beti benzi att, gzlerini k o
caman kocaman at, kekeleyerek;
Durun? N e sylediinizi anlamyorum. A stem enlii
kim kaldrabilir? dedi.
Ya! H aberiniz yok, dem ek ki... A stem enliin kaldrl
d konusunda bir kararname kmt, okum adnz m? Tek
astemen kalmayacak orduda, byle bir rtbe yok artk. G rev
bandaki astem enler tem enlie ykseltildi, em ekli olanlar
ise... Oras belirsiz ite, isteyen istedii gibi anlyor.
Ya? Peki, ben neyim yleyse?
T a n n dan bakas bilem ez ne olduunuzu. Dedim ya,
boluktasnz. H erkesin kendi anlayna kalm.
V vertov baka bir ey daha sormak istediyse de soramad.
G s boluunda bir soum a hissetti, dizlerinin ba zld,
dili aznda kaskat kesildi. O srada yedii sucuu ineyem ez
oldu.
Toporafya mhendisi iini ekti.
Hi byle yapmamalydlar. Sivil bakanlklarla ilgili ya
planlar yerindedir b ence, ama sizlere dokunmamalydlar. Y a
banc basn buna ne der, bilemem.
Anlamyorum, kesinlikle anlamyorum... Eer ben imdi
astem en deilsem neyim? Hibir rtbem kalmad m? Bir hi
miyim yani? Sylediklerinize baklrsa, dem ek oluyor ki, nne
gelen bana kabalk edebilecek, sen diye konuacak...
Orasn bilem em artk... Bizi de tren kondktr san
yorlar rtbesiz olunca. G eenlerd e demiryollar b lge amiri
yeni uslde ap oletsiz kaputuyla istasyondan geiyormu. O ra
dan bir general Kondktr bey, tren ne zaman kalka-cak?
diye sormaz m? N eredeyse kapacaklarm. Gryor-sunuz,
kepazelik! B yle eyler basna yansmaz, gen e de herkes duyar.
Mzrak uvala smaz dememiler bouna.
H aberden zihni allak bullak olan V vertov bir ey yiyip
iemiyordu. K endine gelebilm ek iin bir bardak kvas istedi
ancak kvas iem edi, boaznda dmlendi, barda geri
verdi.
Em ekli astem en toporafya mhendisini uurladktan
sonra da odalara samad, dnceler iinde dolat durdu.
G eceleyin yataa yattnda da hep iini ekti, dnd.
Bir ara kars Arina M atveyeva onu drtt.
N e deliler gibi homurdanp duruyorsun? una bak, in
lem esi bitm ek bilmiyor! Sanki ocuk douracak. Belki de
sylenenler doru deildir. Paavra gibi yaylp kalacana, git
de baka yerlerden sor sorutur.
Elinden rtbeni, unvann alsalar sen de paavraya
dnerdin. una bak, yanmda ktk gibi uzanm yatyor!
Paavra kendinsin, anladn m? Anayurdumuz uruna kan
dken sen deilsin, benim!
Btn g ece gzne uyku girmeyen V vertov ertesi gn
doru atn arabaya kotu, haberin doruluk derecesini ren
mek zere yollara dt. nce birka komusuna urayacak,
gerekirse ta soylular dernei bakanna kacakt. Ignatyevo
kasabasndan geerken vaiz Pafnuti Am alikitianskiye raslad.
Peder kiliseden evin e dnyor, arkasndan yryen zangoca
elindeki asay fkeli fkeli sallayarak kyordu: Aptaln
birisinsen, salak! Bunu byle bil!
Vvertov yayl arabasndan indi, kutsamas iin papaza
yaklat elini pt.
Y ortunuz kutlu olsun, aziz peder. A yinden mi geliyor
sunuz?
Evet, sabah ayininden.
 ok gzel. G reviniz neyse onu yapyorsunuz. Sizler
ruhban srsn gdersiniz, bizler de elim izden geldiince
topra srer ekeriz. Peder, bugn nianlarnz takmamsnz.
N eden?
A ziz peder onu yantlayaca yerde elini sallad, suratn
bir kar asarak ekti gitti.
Nian takmak yasakland, dedi zango onun arkasndan
fsltyla.
fkeli fkeli uzaklaan vaizi gzleriyle izleyen V vertov-
un yrei cz etti. Toporafya mhendisinin getirdii haber
doru kacaa benziyordu. V vertovun urad ilk yer,
Binba Ijitsann iftlik evi oldu. Arabas binbann avlusuna
girerken karlat grnt uydu: Srtnda sabahl, banda
Mslman fesiyle avlunun ortasnda dikilen Ijitsa yerinde
tepinerek fkeyle elini-kolunu sallyor; arabacs Filka ise
topallayan bir at binbann nnde bir ileri bir geri yrt
yordu.
t herif! diye baryordu binba. Dolandrc! Serseri!
Senin gibi hergelelerin cezas ipe ekilmektir! Alak!
Tam o srada V vertovu grd.
O, ho gelmisiniz! Naslsnz, bakalm? Syleyin, lt
fen, beendiniz mi u durumu? Sahtekar, bir haftadr atn aya
incinmi d e haber vermiyor. Ben grm esem , kim bilir, zaval
lnn toyna ne hale gelirdi! Bunlar insan deil, eek! B yle-
lerine sopa ekm eyip d e kime ekeceksiniz? Soruyorum size,
kime ekeceksiniz?
Vivertov binbaya doru yrd.
O oo! A tnz ok gzelmi! zldm, dorusu... Peki,
binbam, niin bir baytar armyorsunuz? Bizim kyde bu
iten anlayan biri var. Haber gnderin, hem en gelsin, binba-
nn.
Ijitsa pis pis srtt, V vertovu taklit edercesine;
Binbam! Binbam! dedi. akann sras deil imdi.
Ben aya incinen almla urayorum, siz binbam diye tut
turmusunuz.
O da n e dem ek oluyor, binbam, size baka trl nasl
hitap edebilirim?
N e binbas? Binba mym ki ben?
Nesiniz yleyse?
Ben nereden bileyim? Tam bir yldr binbalk kalkt.
Bilmiyor muydunuz yoksa? Aydan m geldiniz, b e kardeim?
Vvertov korkuyla Ijitsaya bakt, kt bir eyin nsezisiyle
ter basan yzn sildi.
Durun, bir dakika! N e dediinizi anlamadm. Binbalk
nem li bir rtbedir. Siz n eler sylyorsunuz?
Bir zamanlar yleydi.
Nasl yani? stelik sizin buna pek aldrdnz yok.
Eski binba elini sallad; bir ey olmamasna, Filka
alann atn toynan nasl zedelediini anlatmaya koyuldu.
Durumu uzun uzadya, ayrntlaryla aklyor, bununla da
yetinmeyip, aln zedelenm i ayan havaya kaldrarak, bclgan
yarasyla, toynaa yapm gbre katmanyla V vertovun bur
nuna dayyordu. Ama V vertov aklamalardan bir ey anlama
d, gsterilen eylere bn bn bakt, sonra ne yaptnn kendi
de farknda olm adan Ijitsaya veda elti, arabasna atlad gibi
oradan uzaklat.
imdi dosdoru bakana! abuk sr, kr olas! Yaptr
krbac!
Mstear rtbesindeki soylular dernei bakan Y agod-
e v in yurtluu pek uzakta deildi. Aradan bir saat bile gem e
miti ki, V vertov bakann alma odasnda, yerlere kadar
eilerek selam verdi. Kahvesini ierken Y eni Zaman gaze
tesi okuyan bakan, V vertovu grnce bayla selam verdi,
oturmas iin yer gsterdi.
Bakan hazretleri! diye balad eski astem en. Size
unvannzla hitap edip kendimi de rtbemle tantmak isterdim.
 Ancak son deiiklikler dolaysyla nasl davranacam bi
le...
Bakan V vertovun konumasn yarda kesmiti.
Bir dakika, saygdeer kardeim. nce bana hazret
leri dem eyi brakn. ok rica edeceim .
Ama nasl olur! Biz kk rtbeliler size...
Sorun o deil... Bakn, gazetenin yazdna gre (par
mayla yazy gsterm ek istedi, ancak parma kad delerek
br yandan kt) biz mstearlara bundan byle hazretleri
denm eyecekm i. G venilir kaynaklardan eld e etmiler bu bil
giyi. Grdnz, d eil mi? H azretleri onlarn olsun! Kim
seden istemiyoruz, dem esinler!
Y agodev byle diyerek masadan kalkt, odada cakal
cakal dolamaya balad. V vertovun can ok skknd; derin
den bir i ekti, o srada elinden apkas dt. Bu i ta yuka
rlara trmandna gre binbalarn, astem enlerin ne nemi
kalr? En iyisi zerinde fazla durmadan gitmek.... diye dn
d..
O hzla bakann odasndan karken apkasn drd
yerde unuttu. ki saat sonra ba plak e v e geldiinde sararm
yznde bn bir anlatm vard. Arabasndan inerken G nei
de yerinden kaldrmlar mdr? diye gkyzne bakt. On-
daki bu deiiklii gren kars V vertovu soru yamuruna
tuttu, ancak adamcaz yalnz elini sallamakla yetindi.
Bir hafta yem edi, imedi, uyumad, odasnda bir keden
brne gezinerek hep dnd. Bu bir haftada surat zayfla
yp kt, baklar anlamszlat. N e bakalaryla konuuyor,
ne de sorulara yant veriyordu. Karsyla da yle... Zavall
Arina M atveyevnann onu eski durumuna dndrmek iin
yapmad kalmad. K ocasna mrver erbeti iirdi, yiyecek
lerine kandil ya katt, scak tulalara oturttu... A ncak hibi
rinin yarar olmad. Sonunda onunla konuursa alr, biraz akl
bana gelir diye peder Pafnutiyi ardlar. Vaiz V vertovla
uzun sre urat; dnya ilerinin ktye deil, iyiye gittiine
onu inandrmaya altysa da hepsi bo... Bir sonu elde
ed em eden, em einin karl olan be rubleyi alarak evinin
yolunu tuttu.
Bir hafta sonra V vertovun dili zld, denilebilir. Adam
anszn ua Ilyukann zerine yrd.
N e diye susuyorsun be it olu il? Hadi, benim le alay et,
saygszca davran, bu mahvolmu adamla sen diye konu!
Hadi, daha n e duruyorsun?
Bunlar syledikten sonra alamaya balad, bir haftalk
yeni bir suskunluk dnem ine girdi. Bakt, olmayacak, Arina
M atveyevna kocasndan kan almaya karar verdi. Eve ar
dklar salk memuru lam iki tabak kan boaltt, bunun ze
rine V verlov sanki biraz rahatlad. Kan alnmasnn ertesi
gn karsnn yalana yaklat.
Arina, brakmayacam bunu onlarn yanna. Kararm
verdim, anamn ak st gibi helal rtbemi sonuna dek savu
nacam. D inle, ne yapacam anlataym sana: Y ksek ma
kamlardan birine dileke vereceim , altna da astem en V-
vertov diye imzam basacam. Anlyorsun, deil mi, A ste
m en Vvertov! Salt inat olsun diye! N e derlerse desinler, vz
gelir bana!
Bu dnce V vertovun ylesine houna gitti ki, neesi
geri geldi, itah bile ald. imdi keyifle odadan odaya dola
yor, yznde alayl bir glm sem eyle kendi kendine syle
niyor:
A stem en ite! A stem en Vverlov! Bir diyeceiniz var
m?
 KARGA

A kam st kentte dolamaya kan Tem en Strekaov

saat 6ya doru katl, byk bir evin nnden geerken
gzleri ikinci katn pem be pen cere perdelerine takld.
K endi ken din e Yahu burada madam Dudu oturmuyor
muydu? oktan beridir grmedik. Acaba urayp hatrn
sorsam m! diye sylendi.
yice kararn verm eden cebinden czdann kard, e
kine ekine iine bir gz att. Czdannda gazya kokan,
buruuk bir ruble ile bir dme, iki d e kapik vard. H epsi bu
kadar.
Y etm ez, ama ziyan yok. Biraz oturur, laflarz... dedi
iinden.
Bir dakika sonra Strekaov madam D u d u nun evinin k es
kin lavanta ve gliserinli sabun kokusu sinmi havasn, kabarp
inen gl gsyle derin derin iine ekm ekteydi. Baka bir
koku daha vard havada, ancak bunun n e olduunu hem en
sylem ek olanakszd. Yalnzca kadnlarn yaadklar evlerde
raslanan, kadn parfm ile erkek purosunun karm bir ey...
Asklkta birka m anto ile yamurluk, bir d e parl parl par
layan bir silindir apka aslyd. Salona giren tem en bir yl n ce
grd eylerin aynsn grd: zerinde ypranm notalar
bulunan piyano, solmu ieklerle dolu vazo, dem ede likr
lekeleri... Salondaki kaplardan biri oturma odasna, teki ise
madam D u d u nun yatt ya da O fenbacha ok benzeyen yal
dans retm eniyle piket oynad odaya alyordu. Oturma
odasna baklrsa kapnn arkasndan p em b e tl rtyle rtl
 bir yatan ucu grlebilirdi. Orada madam D u d u nun yetitir
meleri Barb ile Blan yatarlard.
Salonda kim secikler yoktu. T em en oturma odasna y
neldi, ieri girince tanmad biriyle karlat. Yuvarlak masa
nn arkasndaki kanepeye yaylarak oturan bir genti bu. G en
cin dik salarna, bulank gk gzlerine, alnndaki ter tom ur
cuklarna baklrsa onun az n ce korkun d ereced e karanlk,
derin bir ukurdan glkle km olduunu dnebilirdiniz.
Giyimi ise pek cafcaflyd. Srtnda yeni tlenm i bir triko
takm, ayaklarnda tokal rugan iskarpinler ile krmz oraplar
vard; yeleinin nnde parlak saat k stei dikkatleri ekiyor
du. D elikanl yumruklarn tombul yanaklarna dayam, n n
deki soda iesine bo gzlerle bakyordu durmadan. nn
d eki masada ise birka ie ile portakal dilimleri konm u bir
tabak vard.
eri giren tem eni grnce zppe gen gzlerini falta
gibi at, oturduu yerde apt kald. O nu glkle tanyan
Strekaov ise aknlktan bir adm geriledi. Karsndaki gen,
grevli olduu birliin yazcs F ilen kovdan bakas deildi.
Daha o sabah berbat elyazsyla yazd yazlarda bir sr yan
llar yapt iir azarlad er F ilen kovun ta kendisiydi hem de.
Filenkov elleriyle masaya dayand, ar ar doruldu.
G zlerini tem enin yznden ayramyor, yz kzarp bozar
yordu.
Strekaov;
Senin burada n e iin var? diye sordu serte.
Yazc gzlerini yere indirdi.
B en mi, komutanm? Bir doum gn dolaysyla... A s
kerlik grevinde herkesin eit haklara sahip olduu dn
lrse...
T em en sesini ykseltti:
Senin burada iin ne? H em d e bu klkla!
Komutanm, biliyorum, suluyum. G en e d e zorunlu as
kerlik grevinde... haklarn eitlii gz nne alnnca... ayrca
okum u bir kii olarak matmazel Barbn ya gnnde er
rtbesiyle bulunmak istem edim . Kkl bir aileden gelm e,
saygn bir yurttam, komutanm. O n ed en le adma-sanma
yakan bir giyimle geldim.
Filenkov, tem enin baklarndaki fkenin gitgide alev
lendiini grnce sesini kesti, en sesin e bir tokat beklercesine
ban n e edi. T em en Ykl karmdan! diye barmak
zere azn amt ki, kanarya sars bir sabahlk giymi bulu
nan, kalar kalkk bir sarn girdi ieriye. K z tem eni grr
grm ez bir lk koyverdi:
Vasya! Sevgili tem enim ...
Yazc, Barbn (bayan D u d u nun iki yetitirm esinden
biriydi bu) tem en le sk fk olduunu grnce toparland,
k endine eki dzen verdi. A z sonra parmaklarn aarak ayaa
frlad, ellerini-kollarn sallayarak, boulurcasna bararak
unlar syledi:
Komutanm! Ya gn dolaysyla u sevimli yarat
kutlamaktan mutluluk duymaktaym! Pariste bile byleleri az
bulunur! G rdnz gibi ate paras, ate! yz rubleye
kydm da bu sevimli gzelin ya gnnde zerindeki sabahl
diktirdim! Onun doum gn onuruna!
Tem en, F lenkova aldrmakszn;
Blan nerede? diye sordu kza.
Ancak soru kendisini ilgilendirmedii halde Filenkov a
lld:
imdicik gelir, komutanm, imdicik gelir! Ah, n e gzel
bir paradr o! V ous com prenez au revoir consom m ... K ostro-
ma'dan bir tccar gelmiti, lam be yz rubleye kyd onun iin.
B e yz kaym e bu, dile kolay! Am a gnlm e gre olunca bin
de veririm ben. D oru deil mi, komutanm? Buyurun, am
panya aln!
Yazc tem en ile Barba birer kadeh ampanya sundu,
kendisi ise votka iti. Tem en ampanya kadehini tepesine
dikti, ayn anda da yanl bir i yaptn anlad.
Sen biraz ileri gitmiyor musun, aslanm? imdi hemen
D em yanova git, seni yirmi drt saat hapse atsn!
Tem enim , grdm kadaryla iyice gznzden d
tm. Nasl olur, komutanm, babam iyi bir aileden gelm e, say
gn bir yurttatr. D evletten ald nianlan var. unu iyi bilin
ki, vaftiz babam generaldir. Yazcym diye beni hayvan yerine
koyuyorsunuz. Hadi, ltfen bir ampanya daha iin. yle
kpkl cinsinden... Bajb, i bakalm! Sklma, hepsinin para
sn d eyecek durumdayz. imdi herkes eit, general olu da
bir, tccar olu da. Askerliklerini kyl ocuklaryla birlikte
yapyorlar. Komutanm, ben lisede okudum , ticaret lisesinde
de. A m a her yerden kovuldum . Barb, hadi isen e! uradan
para karaym, istediin kadar ampanya getirt. Komutanm,
bir kadeh daha!
Atmaca burunlu, imanca bir bayan, madam D udu ieriye
girdi o srada. Arkasndan, O ffenbacha b enzeyen Vrondi
gzkt. Biraz sonra Yunan burunlu, olduka sert yzl,
grnnden Yahudi olduu anlalan Blan geldi. Blan on
dokuz yalarnda, t pt, ksa boylu bir kzd. Yazc ortaya bir
yzlk att.
V arolu n be, hepiniz var olun! yle heyecanlym ki, izin
verin de u vazoyu para para edeyim!
Madam Dudu her iffetli kzn iyi bir ksmet bulabileceini,
aslnda g en kzlarn iki im esinin yakk almayacan, ama
karsndaki erkekler akl banda insanlar olduklar iin onlar
la birlikte im elerine izin verdiini, baka birileri olsa kzlarn
burada bulunmalarna bile gz yummayacan bildirdi.
ampanyadan, B lann yaknlndan ba d nen tem en
yazcy oktan unutmutu.
te yandan yazc bas bas baryordu:
Hani nerede mzik? G elsin algclar! Y z yirmi sayl
kararname gereince hepinizi dansa aryorum!
 Kendi sesini tanmayan, bunlar syleyenin bakas oldu
unu sanan yazc gittike cotu:
Susun! imdi hepiniz dans edeceksiniz! B en n e syler
sem yapn! Hadi bakalm, dansa!
Barb, Blan, madam Dudu aralarnda konutular, yal
Vrondi piyanonun bana geti. B ylece dans balad. Flenkov
ayaklarn yere b ir l vururken drt kadn bacann hoplay
n izliyor, cotuka couyordu.
Hadi, yavrum, oyna! Daha canl! Evet, evet, yle! Durma!
Bir sre sonra cmbr cem aat arabalara binip Arkadyaya
yollandlar. Barb ile Filenkov, tem en ile Blan, Vrondi ile
madam Dudu ayr arabalara binmilerdi. Arkadyaya varnca
bir masa tutup m ezeleri smarladlar. kiler gelince Flenkov
ylesine ok iti ki, ok gem eden sesi ksld, ellerini sallamay
brakt. Surat da bir kar aslmt. Alayacakm gibi gzlerini
krptrarak;
insan mym, neyim ben? dedi. Hayr, hayr, bir karga
ym. Karga!
Sonra kendi kendisiyle alay etm eye balad:
Kkl bir aileden gelm e, saygn biryurtam! Ph! Sen
yurtta filan deil, dpedz kargasn!
tii ampanyalardan ba dumanlanan tem en onun
farknda bile deildi. A ncak bir ara yazcnn sarho suratn
dumanlar arasnda seerek kalarn att.
Asker, sen de fazla ileri gidiyorsun!
Am a bunu syledikten son rad n m eyeten ein iyen id en
yitirdi, onunla kadeh bile tokuturdu.
Arkadyadan kp Kristov gazinosuna gittiler. Burada
madam Dudu erkeklerin namus anlayna tmyle gvendi
ini syleyerek V rondiyle ikisi genlerden ayrldlar. G azino
da kalanlar kendilerine gelm ek iin konyak, likr, kahve
smarladlar. Peinden kvas, votka, siyah havyar geldi. Havyan
suratna sren yazc;
 Ben imdi arap oldum! dedi. slerseniz bana eytan da
diyebilirsiniz.
Ertesi sabah tem en banda kurun gibi bir arlk, azn
da kuruluk ve alev scakl olduu halde birliine yolland.
Flenkov, er niformasyla yazc masasnda oturuyor, titreyen
elleriyle birtakm katlar dosyaya yerletiriyordu. ural ask,
karmakarkl. Fra gibi seri salar laranmaml, gz kapak
lar uykusuzluktan kavutu kavuacakt neredeyse. Yorgun
yazc temeni grnce glkle toparlanp kalkt, iini ektik
ten sonra hazrola geli. T em enin fkesi gem em iti h e
nz, akrkeyiflii de. Bununla birlikle yazcya aldr etm eden
gitti, masasna olurdu. On dakikalk bir sessizlik kl ortala.
Bir ara komutan ile askerin baklar karlat; tem en yazc
snn dumanl gzlerinde krmz perdeleri, yaptklar lgn
danslar, Arkadyay, Blann yznn yan duruunu... her
eyi, her eyi grd.
Ayn anda Flenkov mrldanmaya balad:
Zorunlu askerlik grevini yaparken profesr de birdir,
kyl de... H erkesin eil olduu, zg rce konutuu bu a
da...
T em en yazcsn bir gzel pataklamak, halla hapse
tkmak iin yanp tutuuyordu, ancak elini sallamakla yelindi;
Cann cehennem e! dedikten sonra odasndan kt gitti.
 ZM ELER

P iy a n o ayar ustas M urkin, kulaklar pamukla tkal, bur

nuna enfiye ttn tepmi, tralyz sapsar bir halde, kald
pansiyon odasndan koridora frlad; ten ek e tngrtsn andran
atlak sesiyle barmaya balad:
Scmyon! Koridor nbetisi!
Adamn korkulu yzne baknca geceleyin zerine duvar
ykldn ya da odasnda hortlak grdn sanrdnz.
Koridor nbetisi koa koa geldi.
Nerelerdesin sen, yahu? Bilmiyor musun, ben rom atiz
mal, hasta bir adamm! N e diye beni yalnayak odadan dar
kmak zorunda brakyorsun? Hani, nerede benim izm ele
rim! abuk al getir onlar!
Scmyon, M urkinin odasna girdi, izm eleri boyayp koy
duu yere bakt, ensesini kad. Yerinde yoktu izmeler.
Kahrolaslar nereye giderler? diye sylendi. A kam
leyin boyayp ite uraya koymutum. Hmm! Durun, bakaym!
D n biraz kafay ekm itim . Baka bir odaya brakm olabi
lirim. H em d e tam sylediim gibi. Afanasi Yegor, ben onlar
bakasnn odasna koydum vallahi. O kadar ok izm e var ki,
Kafas dumanlannca eytan bile kam az iin iinden. A nla
lan, bitiikteki tiyatro oyuncusu bayann odasna brakmm.
Grdn m imdi yaptn? Ben imdi senin yznden
sabah sabah hanm efendiyi rahatsz m edeyim? nem siz bir
ey iin namuslu bir kadn uyandrlr m?
Murkin ksrerek, iini e k e e k e komu odann kapsna
yaklat, usulca vurdu.
Bir dakika sonra;
 Kim o? diyen bir kadn sesi duyuldu.
Murkin, kibar bir bayanla konuan nazik bir beyefendi
duruuna geerek zgn bir sesle;
Benim, hanm efendi, dedi. Rahatsz elliim iin zr
dilerim. Hasla, romatizmas azm bir adamm. Doktorlar, ha-
nm efendiciim, ayaklarm scak tutmam salk verdiler. ste
lik az sonra general evclilsn n karsnn piyanosunu akorl
etm ek zere gitmek zorundaym. Bu durumda nasl gidebi
lirim?
N e dediinizi anlamyorum. Hangi piyanodan s z ed i
yorsunuz?
Piyano deil, hanm efendi, izmelerim! Sem yon dedik
leri u kafasz herif, izm elerim i boyadktan sonra gtrp
sizin odanza koymu. Bir yanllk ile. Zahm et olmazsa, onla
r verir misiniz?
A z sonra ierden birtakm hrtlar geldi, biri karyoladan
aa indi, ardndan p p terlik prtlar duyuldu. Sonra kap
aralndan uzanan tom bul bir kadn eli M urkinin ayaklarnn
dibine izmelerini frlatt. Piyano ayarcs teekkr edip oda
sna yolland.
izm elerden birini ayana geirirken;
ok tuhaf! diye sylendi. Bu, sa ayak izm esine ben
zemiyor. Dur, yahu, bunlarn ikisi d e sol. Bana bak, Semyon,
benim izm elerim deil bunlar. Benim kiler krmz kulaklkl,
stelik yamaszd. Bunlarsa yrtk prtk, kulaksz.
Sem yon izm eleri havaya kaldrd, gzlerinin nnde
evirip evirdikten sonra kalarn atl. a gzlerle bir kez
daha bakarak (sol gz ayd);
Bunlar Pavel Aleksandroviin izm eleri diye mrldan
d.
Hangi Pavel Aleksandrovi?
Hani u tiyatro oyuncusu var ya! Her sal gecesini pan
siyonda geirir. D em ek, kendininkiler sanp sizinkileri giymi...
 Ben iki izmeyi de bayann odasna koymuum, yani onunkileri
de sizinkileri de... ok kt!
yleyse git de deitir!
Semyon;
D eitir mi? diyerek gld. Nasl deitiririm? imdi
ben onu bulamam ki! Kim bilir, nereye defolmutur! Pansiyon
dan ayrlal bir saat oluyor.
N erede oturuyor bu adam?
Bilmiyorum. H er sal buraya gelir, br gnler nerede
kaldn bilmem. Buraya gelip geceyi geirir, ondan sonra
g elec ek salya dek aradnsa bul!
Dom uz, grdn m imdi yaptn ii? P ek i, ben imdi
ne halt edeceim ? G eneral evelitsnn ev in e gitm e zamanm
geldi. A llahn cezas herif! Ayaklarm donuyor.
Canm, izm eleri sonra da deitiririz. unlar giyin,
akama dek gideceiniz yerlere gidin. sterseniz akamleyin
tiyatroya urayp B listanovu bulursunuz. Eer tiyatroya git
mek istem ezseniz salya dein beklem ek zorundasnz. Buraya
yalnz sal akamlar gelir.
Piyano ayarcs izm eleri tiksine tiksine eline ald.
Peki, ama niin bu izm elerin ikisi d e sol?
N e yapsn, adamcaz, elin e n e geerse onu giyiyor.
Yoksulluktan... Tiyatro oyuncusu paray nereden bulsun? Bir
gn ona, izm elerinize diyecek yok , Pavel Aleksandrovi,
onlar nereden buldunuz! diyecek oldum. Bana n e d ese
beenirsiniz? Kes sesini! Sesini kes v e kork benden! B en bu
izm elerle kont, dk rollerine kyorum. Garip adamlardr
bunlar, bouna oyuncu dem em iler! B en vali ya da m erkez
komutan olsam toparlardm bu oyuncu milletini, tkardm
kodese.
Murkin sonu gelm ez oflamalarla, yz buruturmalaryla
iki sol izm eyi ayaklarna geirip general evelitsnn evine
yolland. Kenti bir batan bir baa dolat, birok piyano akort
etti. O gn hep birileri ayaklarna gzlerini dikmi, yamal,
arpk topuklu izm elerine bakyor gibi geldi. Bu ruhsal eziyet
dnda bir de b ed en sel eziyete katlanmak zorunda kald: G eze
geze sa ayann bir yan nasr balamt.
Akam olunca tiyatronun yolunu tuttu. M avi Sakal tem
sil ediliyordu. A ncak son iki perde aralnda, o da tand bir
fltnn kayrmasyla perde arkasna g em e frsatn elde
edebildi. Erkeklerin soyunma odasna geldiinde erkek oyun
cu takmnn hepsini bir arada buldu. Kimisi giysi deitiriyor,
kimisi makyaj yapyor, kimisi d e sigara iiyordu. Mavi Sakal
oyuncusu, Kral B abein yannda dikilmi, elindeki tabancay
gsterm ekteydi.
Mavi Sakal;
Satyorum, al bunu! dedi. Kurskta ans eseri geti eli
me. S ekize almtm, sana altya brakrm... A te etm esin e di
yecek yok!
Dikkat et una! D olu deil mi?
Tam o srada ieri giren piyano ayar ustas;
M sy B listanovu grebilir miyim? diye sordu ekine
ekine.
Mavi Sakal ban ona evirdi.
Benim . N e istiyorsunuz?
Beriki yalvaran bir sesle;
Rahatsz ettiim iin zr dilerim, dedi. Romatizmal,
hasta bir adamm. Doktorlar ayaklarm scak tutmam syle
diler. nann bana!
N e istediinizi daha ak syler misiniz?
ey... sizin de bildiiniz gibi, bu geceyi tccar
B uhtarevin pansiyonunda, 64 numaral odada geirdiniz.
K ralB abe glm seyerek konumaya katld:
Siz ne sylyorsunuz? Amm a da attnz! 64 numaral
odada karm kalyor.
Murkin;
 Sabahleyin izmelerimi arayp da bulamadm zaman
bu beyefendinin karnzn yanndan ayrldn rendim.
Koridor grevlisini ardm, adam bana Beyim, izmelerinizi
yanllkla bitiik odaya koymuum. dedi. Sarhoun teki, ne
olacak, yanllk yapm.
Mavi Sakala dnd.
te, beyefendi, siz de onun karsnn yanndan ayrlr
ken izm elerim i giymisiniz.
Mavi Sakal kalarn atarak;
Bu ne demek? diye homurdand. Buraya dedikodu yap
maya m geldiniz?
Kesinlikle deil! Tanr gsterm esin! Beni anlamadnz,
ben baka bir eyden deil, izm elerim den sz ediyorum. 64
numaral odada yatmak onuruna erien siz deil misiniz?
N e zaman?
G een gece.
Siz beni orada grdnz m?
Murkin ok utanmt. Oraya oturup ayaklarndaki izm e
leri abuk abuk karrken;
Hayr, grmedim, dedi. G rm edim ama bu izmeleri
bana onun kars att. Yani benimkilerin yerine...
G zlerinizle grm edinizse byle szleri ne hakla syl
yorsunuz? Beni bir yana brakn, ama u anda yaptnz, na
muslu bir kadna kara almadr. H em d e kocasnn yannda...
Tiyatro kulisi bir anda ana-baba gnne dnd. Kral
Babe, yani aalanan koca, fk ed en kpkrmz kesilerek
masaya var gcyle bir yumruk indirdi. Yumruk ylesin e id
detliydi ki, bitiik soyunm a blm esindeki kadn oyunculardan
ikisi bayld.
Mavi Sakal, Kral B abce;
Yoksa bu alaa sen de mi inanyorsun? dedi, ister
misin onu urackta kpek gibi geberteyim ? Beynini dataym
namuzsuzun! Ellerimle boaym! ister misin?
 O akam kent parknda yazlk tiyatronun yaknlarnda
dolaanlar, drdnc perdenin balamasndan nce, korkudan
yz sararm bir adamn ana yolda yalnayak, yldrm hzyla
kotuunu, arkasndan da Mavi Sakal gibi giyinmi, eli taban
cal birinin kovaladn anlatrlar.
Daha sonra neler olduunu kim se grm emi. Y alnz her
kesin bildii bir ey varsa o da M urkinin Blistanovla karla
masndan sonra tam iki hafta hastanede yattdr. imdi Ben
hasta, romatizmal bir adamm szlerinin yanna yaral s z
cn de ekliyormu.
 SNRLER

M im a r Dimitri Vaksin yazlna dndnde ken tte

katld ispritizma gsterisinin etkisindeydi hl. Soyunup tek
bana yataa girerken (bayan Vaksina o geceyi T roitsada g e
irecekti) grd, iittii eyleri elinde olm akszn anmsa
maya balad. Aslnda gittii yerde ispritizma d en em esi ya
plmam, birbirinden korkun ykler anlatlmt. G en ba
yanlardan biri durup dururken insann aklndan geenleri
okuyacan sylemiti. K onu dnd dolat dnce okum ak
tan ruhlara, ruhlardan hortlaklara, hortlaklardan da diri diri
gm lenlere geti. Akam a katlanlardan bir bay, mezarnda
bir yanndan br yanna dnen bir lyle ilgili okuduu bir
yky anlatt. Vaksin de bir ay taba isteyerek gen bayan
lara ruhlarla nasl konuulacan gstereceini syledi. ay
taba verilince amcas Klavdi M ironoviin ruhunu ard,
Amca, evi karmn stne yapma zaman geldi mi? diye
sordu. Am cas da V aktinde yaplan her ey iyidir. diye yant
verdi.
Vaksin yorgan bana ekerken, u dnyada gizemli,
bilinm eyen yle korkun eyler var ki! A sl korkun olan da
ller deil, ite bu bilinmezlik... diye dnyordu.
Saat gecen in birini vurdu. Vaksin yatanda dnerek ba
n yorgann altndan kard, kandilin mavimsi na bakt.
Kandilin lgn parlts kutsal tasvirleri, karyolann tam kar
snda asl duran, amcas Klavdi M ironoviin byk resmini
belli belirsiz aydnlatyordu.
Vaksin resm e bakarken, Bu yar karanlkta amcamn ha
yaleti geliverirse? diye geirdi iinden. Yok, yok, olm az yle
ey!
Hayalet ham kafalarn uydurmas, bo inantan baka bir
ey olmamakla birlikte Vaksin yorgan bana ekti, gzlerini
smsk kapad. Mezarnda dnen ce set geldi gznn nne;
len kaynanasnn, kendini asan bir arkadann, boulan bir
gen kzn grntleri canland hayalinde. Bu gibi karanlk
dnceleri zihninden kovmaya alyor, o byle yaptka
hayaller daha canl bir grn kazanarak ona rperti veriyor
du. Sonunda iini bir korku sard.
Bu ne biim ey? Kk bir ocuk gibi korkuyorsun.
Aptalsn sen! dedi kendi kendine.
Duvarn te yanndan saatin tik-tak...tik-tak...tik-tak
sesleri geliyordu. Bir ara ky kilisesinin an ald. Yava,
hznl, insann iini ezen bir nlamayd bu. V aksinin en
sesinde, srtnda tyleri diken diken oldu. T epesinde biri ar
ar soluk alyormu, sanki amcas fotorafnn erevesinden
km da onun zerine abanm gibi geldi. O anda iine bir
rknt dt, korkudan dilerini skt, soluunu tuttu. Bu
korku, pencereden bir mays b cei girmesi, gelip bann
stnde vnlamaya balamasyla dayanlmaz bir durum ald,
ngran ipini ekti.
Bir dakika gem eden kapnn arkasndan mrebbiyenin
sesini iitti:
Dem etri Osip, was wollen S ie.?1
Vaksin ok sevindi.
Ah, siz misiniz, Rozaliya Karlovna? Niin rahatsz ol
dunuz? Gavrila da gelebilirdi.
Gavrilay kim kente gnderdi, Glafira da akam zeri
bir yere gitti, daha gelm edi. Evde kimse yok. Was wollen Sie
doch?2

1 N e istiyorsunuz?
2 B a k a n e istiy o rsu n u z? (A l.)
 ey, bacm, sylem ek istediim u ki... Ee, niin ieri gir
miyorsunuz? Utanacak bir ey yok, karanlk ierisi...
iman, krmz yanakl Rozaliya Karlovna yatak odasna
girdi, buyruk bekleyen bir tavrla dikildi.
Hadi, oturun, oturun... ey, ne diyecektim ?
Vaksin yan gzle amcasnn resm ine bakt, iinin yava
yava dinginletiini hissederek, O na ne desem imdi? diye
dnd.
Sizden unu rica edecektim ... Yarn uak kente
giderken ltfen sylem eyi unutmayn da... sigara kad alsn.
Hadi, olursanz a!
Sigara kamd m? yi. fVax wollen Sie d o c h ? l
Ich will... Yok, yok, bir ey islediim yok. Hadi, oturun,
canm! Belki aklma isteyeceim baka bir ey gelir.
Bir kzn erkekler odasnda oturmak yakk almaz... Siz,
gryorum, D em elri O sip, aka yapyor, yaramazlk ediyor.
Sigara kad iin uyandrlmaz. Ben anlyor imdi...
Rozaliya Karlova hzla geriye dnd, od adan kt gitti.
Onunla konuurken biraz rahatlayan Vaksin korkaklndan
dolay utanarak yorgan bana ekti, gzlerini yumdu. On da
kika kadar byle geti, sonra gen e kafasna sama sapan d
nceler m eye balad. O fk eyle y ere tkrd, el yorda
myla kibriti buldu, gzlerini amadan mumu yakt. Ancak
mum nn da bir yarar dokunmad. Korkunun doldurduu
hayal gc ona her keden biri bakyormu, fotoraftaki
amcas gz krpyormu gibi eyler dndrlyordu.
Allah kahretsin, u ngra bir daha alaym! dedi.
Hastalandm syler, damla islerim.
B yle diyerek ngran ipini ekti. A ncak karlnda ses
veren kmad. Bir daha ald ngra, ayn anda da kilisenin
anlar uulduyormu gibi kafasnn iinde yanklar olutu.

1 N e istiy o rsu n u z? B aka n e isliy o rsu n u z? (A l.)

2 istiy o ru m ki...
D eh et iinde kalan Vaksin souk terler dkm eye balad. O
korkuyla yatak odasndan dar frlad, istavroz karp kor
kaklndan tr kendini ayplayarak, yalnayak, i amar
laryla mrebbiyenin odasna kotu.
Kapya vurduktan sonra titreyen bir sesle;
Rozaliya Karlovna! dedi. Rozaliya Karlovna! Uyu...
uyuyor musunuz? Ben... ey... hastaym... Damla...
T ek yant yoktu. H er yerde derin bir sessizlik hkm
sryordu.
ok rica ediyorum, anlyor musunuz? Rica ediyorum...
Bu titizlik nedendir, aklm ermiyor... hele insan hastalanrsa...
Sizin yanzda byle eylere gerek var m?
Grrsn, hanmna haber verecek! Namuslu kzlara
rahat verm iyor diyecek. Kont A nsiklerde alyordum, kont
benden kibrit istedi, ben hem en anlad, baroneze syledi. B en
namuslu kz.
f, sizin namusunuzdan bana ne? Hastaym, diyorum.
Dam la istiyorum... Hastaym, hasta!
Sizin karnz namuslu, iyi kadn. Siz de onu sevm eli. Ja!
T em iz kadn. B en onun dman olm ak istem ez.!..
Siz aptaln tekisiniz, anladnz m? Aptaln teki!
V aksin kapnn kasasna dayand, kollarm gsne kavu
turup korkusunun gemesini bekledi. Odasna d necek du
rumda deildi, nk kandil nn pldad, amcasnn
erevesinden gzlerini ona diktii bir odaya d n ecek gc
yoktu; te yandan i amarlaryla mrebbiyenin odasnn
nnde dikilm ek d e her bakmdan ayp bir hareketti. Yzn
kasaya evirip durdu, bu sefer d e biri hafife gm leini
ekiyormu gibi geldi.
Hay, Allah cezan versin! Rozaliya Karlovna!
Bu sefer hi yant gelm edi.
Vaksin kararszca kapy at, ieri bakt, iffetli Alman
kadn tasasz bir uykuya dalmt. K k gecelam b as onun iri,
salk fkran gvdesinin kabarklklarn aydnlatyordu. Vak-
sin odaya girdi, kapnn arkasnda duran hasr rg sandn
zerine kt. Uyuyor da olsa canl bir yaratn yannda
bulunmak iine su serpmiti.
Varsn uyusun Alm an kars. urada oturur, sabah olunca
kar giderim. imdi afak erken skyor. diye dnd.
Sabah olmasn beklerken sandn stne kvrld, elini
bann altna koyarak dncelere dald.
u sinir denen ey ne yamanm! Okumu, akl eren bir
insan olduun halde... eytann bile anlayamayaca eylerle
karlayorsun. nsan kendinden utan duyuyor!
Rozaliya Karlovnann sessiz, dzgn soluk allarna
kulak kabarttka bsbtn dinginleti.
Sabah altda Troitsadan dnen Vaksinin kars, kocasn
yatak odasnda bulamaynca, arabacnn parasn verm ek zere
ufak para istem ek iin mrebbiyenin odasna gitti.
ieriye girince u grntyle karlat: Scaktan zerinde
ki her eyi atan Rozaliya Karlovna karyolasnda sere serpe
yatyor, ondan bir kula ted e hasr rg sandn stne
kvrlan kocas ise bir ocuk gibi ml ml uyuyordu. Ayaklar
plakt, stnde yalnz i amarlar vard.
Kadnn ne dediini, uyanan kocann yznn n e denli
alklatn varn sizler gznzn n n e getirin. Bana gelin
ce, ben, gsz derek kalem i elim den brakyorum.
 Y e n i evlenm i bir ift, yazlktaki tren istasyonunun plat
formunda bir aa bir yukar dolayorlad. Erkek kadnn
b eline sarlm, kadn erkee sokulmutu; ikisi d e o k m ut
luydular. G kteki bulut paralar arasndan ay onlara bakp
bakp somurtuyordu. Kim senin iine yaramayan, can skc
gen kzlndan1 tr ok zlyor; yeni evli ifti kskanyor
olmalyd. Kmltsz hava leylak, kukiraz kokularyla doluy
du. Tren yolunun tesin d en bir yelve kuunun lklar
duyuluyordu...
G en kadn;
N e kadar gzel, aa, yle deil mi? dedi. nsann
inanas gelmiyor, dteyim sanki. u karki korulua bak; nasl
dingin, cana yakn! Ya u suskun, dimdik telgraf direkleri n e
kadar sevimli! H em usuz bucaksz grnm sslyor, hem
d e uzaklarda bir yerde insanlar... uygarlk olduunu anm
satyorlar. Rzgarn yaklaan tren grltsn sprp getir
m esi houna gitmiyor mu?
H oum a gitm ez olur mu? ey, ellerin niin bylesine
scak Varya? H erhalde heyecandan olacak. Evde akam
yem ei olarak n e var?
Salata ile pili kzartmas... Pili ikimize yeter. Ayrca
kentten sana sardalye ile isli balk gnderdiler.
Ay, bulutlarn arkasna ekildi. Y eni evlilerin mutluluu
yalnzln, ormanlar, te p e le r ardndaki yalnz deini anm
satm olmalyd...

1 Ay, R u s la rd a dii bir varlk o la ra k d n l y o r.( .N .)

 Tren geliyor, ne kadar gzel! dedi Varya.
tane k saan gz belirdi uzaktan. stasyon efi ortaya
kt, raylar arasnda birtakm iaret lambalar yand.
aa esnedi.
Treni geirir geirm ez e v e gideriz, dedi. N e gzel bir
yaantmz var seninle, gerek ten inanasm gelmiyor!
Korkun bir klle, grlt karmadan onlara doru
sokularak anszn durdu. Vagonlarn yar aydnlk p en cere
lerinden uykulu yzler, apkalar, omuzlar gzkt. Tam o
srada vagonlarn birinden lklar ykseldi:
Ah, ah! Varya kocasyla birlikte bizi karlamaya gelmi!
te urada! Varenka! V areka! Ah!
Vagondan frlayan iki kz ocuu gelip Varyann boynuna
asldlar. Onlarn ardndan yalca, tombul bir bayan ile
akaklar aarm, sska bir bay, kollar yklerle dolu iki lise
rencisi, bir mrebbiye, mrebbiyenin arkasndan bir nine
skn ettiler.
akaklarna kr dm sska bay, Saann elin e sarld.
G rdn gibi, geldik ite. G zlerin yollarda kalm
olmal. G elm iyoruz diye amcana ok kzmsndr. Kolya,
Kostya, Nina, Fifa! G elin, ocuklar! K uzeniniz Saay pn!
oluk ocuk toplanp geldik ite, -drt gnlne sizdeyiz.
Umarm, yeriniz dar deildir. Sakn sklaym dem eyin, rahat
hareket edin!
Amcalarn btn ailesiyle birlikte grnce g en evliler
d eh ete dtler. Yal amca ile ocuklar onlar pedursun,
Saann aklndan g een unlard: Y azlktaki oday, yastk
lar, battaniyeleri onlara brakacaklar; kk canavarlar pilici,
isli bal, sardalyeleri, salatay bir anda bitirdikleri gibi, iek
leri koparacak, mrekkebi d kecek, grlt patrt edecekler;
yengesi yazlkta kald srece hastalndan dem vuracak
(tenya dryordu, gsnde ars vard), von Fingirdek
soyundan gelm e barones olm akla vnp duracakt.
 aa gen karsna nefretle bakarken kulana yle fsl
dad:
Sana geldiler bunlar... Allah kahretsin!
Ayn nefret, fk e Varyann solgun yznde de vard.
Hayr, sana geldiler. nk benim deil, senin akraba
larn!
Konuklara yzlerini dnnce glmsediler.
Buyurun, buyurun, ho gelmisiniz!
Bulutlarn arkasndan ay yeniden gzkt. Sanki glm
syor, akrabalarnn olmamasna seviniyor gibiydi. fkeli
yzn konuklara gsterm em ek iin yzn br yana eviren
aa tatl bir sesle;
Sefalar getirdiniz! N e iyi etliniz de geldiniz! dedi.
 G en era lin kars Marfa Petrovna Peonkina, kyllerin
deyiiyle Peoniha, on yldr h om eop ati1 yntem iyle hastala
rn iyiletirmektedir. M ays aynn g en e bir sal sabah hasta
larna bakmaya balar. nndeki masada hom eopati ilalar,
hom eopati bavuru kitab, ila faturalar vardr. Duvarda altn
ereveler iinde Petersburglu bir doktorun mektuplar ile
peder Aristarhn resmi asldr. Marfa P etrovnaya gre P e
tersburglu doktor ok nl, byk bir bilim adamdr; peder
Aristarh ise ona allopati2 yntem inin zararlarn anlatp asl
bilim yolunu gsteren kurtarcsdr. ounluu erkek olan
hastalar evin giriinde oturm u, beklem ektedirler. G eneralin
kars kokmu izm e kokusu istem edii iin bekleyenlerin bir
ikii dnda tmnn ayaklar plaktr.
O n hastaya bakm olan M arfa Petrovna on birinciyi
arr:
Gavrila Gruzd.
Kap alyor, ama Gavrila G ruzdun yerine, bayan Peon-
kinann komusu, yoksullaan iftlik aalarndan, ipil gzl,
ufak tefek bir ihtiyar olan Zamuhriin giriyor. Adam soylularn
giydii trden apkasn koltuunun altna sokmutur, ieri
girer girmez bastonunu keye dayyor, generalin karsna
yaklayor, nnde bir dizinin zerine kyor.
Bayan Peonkina kzaryor, yznde bir korku beliriyor.

1 Fazlas verilince salkl insana h a stalk g e tire n bir ilacn azyla o hastal
iyiletirm e y e n te m i. ( .N .)
2 H o m e o p i yr tem inin lersi b ir iyiletirm e biim i.( .N .)
 O da nesi? O da nesi, Kuzma Kuzmi? Tanr akna!
Yal adam kadnn ellerine sarlyor.
Sa kaldm srece size kar baka trl davranamam!
H erkes diz ktm grsn, siz bizim kurtarc meleimiz,
insan soyunun velinim etisiniz! M adem siz bana yaamm geri
verdiniz, doru yolu gsterdiniz, kukucu aklm aydnlatt
nz, ben, siz kurtarcmn nnde deil diz km ek, kendimi
atee bile atmaya hazrm. Ey kszlerin, kimsesizlerin anas!
Artk hastalmdan kurtuldum, yeniden dnyaya geldim! Siz
bir bycsnz!
G eneralin kars mutluluktan kpkrmz kesiliyor.
ok... ok m emnun oldum. Bu szleri iitmek ne ho!
L tfen kalkn da uraya oturun! G een sal gn ar
hastaydnz, nasl oldu, anlatr msnz?
Zamuhriin bir iskem leye kyor.
Hem de ne hastalk! imdi anmsamak bile istem i
yorum. Btn eklem lerim , her yerim romatizmadan szlyordu.
Sekiz yl ektim bu derdi; geceler, gndzler boyu gz atr
mad bana, aziz kurtarcm! Ka doktorun, Kazanda ka pro
fesrn kapsn andrdm! amur tedavisi grdm, kaplca
larda kaldm, hepsi bo, bo! Bu uurda varm youm u har
cadm, gzel meleim iz. Gittiim doktorlar zarardan baka bir
ey vermediler, hastalm daha da pekitirdiler. Haydutlar,
yalnz para almasn biliyorlar; birine yarar salamaya gelince,
byle bir dertleri yok. Btn yaptklar, uyduruk bir ila yazp
iirmek! Hepsi de canavar bu adamlarn! Kurtarc meleimiz,
siz olmasanz imdi ben oktan mezar boylamtm. G een sal
buradan ayrlrken verdiiniz minicik haplara baktm da, B eni
bunlar m kurtaracak, mzminlemi d ev hastalm bu kum
tanecikleri mi geirecek? diye dndm, inanszlm akl
ma geldike glyorum imdi. yle ite, eve varr varmaz hap
itim, birden dindi btn szlarm. Sanki yoktu o aclar, elinizle
ekip almtnz. Karm gzlerini falta gibi am, soruyor:
Karmdaki sen misin. Kolya? Evet, dedim , benim ! kimiz
de kutsal tasvirin nnde diz ktk, Ey. ulu Tanrm, dilek
lerimizi kabul el! diye siz kurtarc m eleim ize dua ettik.
Zamuhriin ceketinin yeniyle gzlerini siliyor, iskem leden
kalkyor, yeniden diz km ek isler gibi bir hareket yapyor,
ama generalin kars durduruyor onu. H eyecandan yz
kpkrmzdr. G zlerini peder Aristarhn resmine dikerek;
Teekkr ed ecek sen iz ona edin, diyor. Ben onun naiz
bir aracsym. E vet, bu, gerek bir mucizedir. Sekiz yldr
kklem i bir romatizma ufack skrol'ulozo hapyla iyilesin,
olacak ey deil!
Bana hap vermitiniz. Birini le yem einde alr
alm az geti arlarm. kincisini akamleyin, ncsn d e e r
tesi gn yuttum. O gn bu gn ne arm kald, n e szm. Sanki
o hastalkl adam ben deilim. Oysa lm ek zereydim, gelsin
diye M oskovaya olum a haber salmtm. Ey benim iyiletiri
cim, Tanrm size en byk akl vermi!
G rdnz gibi yryorum, cen n ette gibi hissediyorum
kendimi... G een sal geldiimde topallyordum, imdiyse is
tesem tavan kovalarm... Y zyl daha yaarm bu gidile. A n
cak bir eksiimiz var, o da yoksulluumuz. Salmz kazandk
kazanmasna, gelgelelim geim olmadktan sonra salk n e ie
yarar? Yoksulluk belimizi bkyor... ite size bir rnek... imdi
yulaf ek m e zaman. Am a tohum olm adktan sonra nasl ek er
sin? Satn al diyeceksiniz, insann paras olmadktan sonra
neyle alr?
Yulaf ben veririm, Kuzma Kuzmi. Hadi, hadi, oturun
yerinize. B eni ylesin e sevindirdiniz, yle mutlandrdnz ki!
Siz bana deil, ben size teekkr etmeliyim.
Bizim en byk sevincimiz szsiniz! Tanrm vm de
yaratm sizi! Yaptnz iyiliklere ne kadar sevinseniz yeridir!
Oysa biz gnahllarn sevin ecek bir eycii yok. Bizler enti-
pften, beceriksiz, bir ie yaramaz, vr zvr insanlarz... S oy
 luluk unvan tayoruz, ama maddi durumumuz bakmndan
kyl gibiyiz, hatta daha da beteriz. Oturduumuz ev tatandr,
szm yabana ev. atmz aktktan sonra ta olmasnn ne
yarar var? aly aktaracak kereste bulamadktan sonra.
Size kereste veririm, Kuzma Kuzmi.
Zamuhriin bir inek, enstitye girecek kz iin tavsiye
m ektubu koparyor bu yolla. G eneralin karsnn cm ertli
inden dolay ylesin e duygulanyor ki, hkra boularak
yz arplyor, mendilini karmak iin ceb in e davranyor...
Cebinden m endille birlikle kan krmz bir kat paras ses
sizce yere dyor.
mr boyu duacnzm. ocuklarma, torunlarma sizi
unutmamalarn syleyeceim . B ylece soydan soya geecek...
Bakn, ocuklar, diyeceim beni lm ekten kurtaran kadn
budur! O yle bir kadndr ki...
Hastasn uurlayan bayan Peonkina ya dolu gzlerle,
gs kabararak bir sre peder Aristarhn portresine bakyor.
Sonra mutluluktan titreyen baklarla, okarcasna ecza dola
bn, hom eopati kitaplarn, ila faturalarn, lm den kurtar
d adamn az n ce oturduu iskemleyi gzden geiriyor.
Derken, hastasnn yere drd kada iliiyor baklar.
Kad yerden alyor, yavaa ayor. G een sal Zam uhriine
verdii tane hap olduu gibi durmakla...
O na verdiim haplar bunlar. Kad da ayn. Amam
bile.
yleyse n e yuttu bu adam? Tuhaf, dorusu... Beni al
datacak deil ya!
nsanlar iyiletirmek iin urat on yl boyunca ilk kez
kuku dyor iine... Sonraki hastalar aryor srayla ve o n
larla hastalklar zerine konuurken daha n c e hi dikkat
etm edii eylerin ayrmna varyor. Birbiriyle szlem iesine
hastalar n ce onun mucizemsi iyiletirme becerisini, tp bil
gisini gklere karyorlar, allopali yntem i uygulayan doklor-
lara verip veritiriyorlar; sonra, heyecandan, mutluluktan ge
neralin karsnn yz kzarnca, gereksinm elerini srala-maya
balyorlar. Biri buday ekm ek iin toprak isliyor, br ya
kacak odun, ncs hanm efendinin ormanlarnda avlanma
izni... Kadncaz gzlerini kaldrp, ona gerein yolunu aan
peder Arislarhn resm ine bakyor. Y en i bir gerek yreini
kemirm eye balyor.
insanolu ne kurnaz yaratktr!
 YAYIN BALII

B ir yaz sabah. evrede t kmyor, uzaklardan bir e

kirge zrts ile dii bir kartaln rkek t duyuluyor yal
nzca. G kyznde, salm karlar andran hafif bulutlar k-
mltsz duruyor. Y eni yaplmakta olan rmak yunann (ha
mamnn) yannda, s t aacnn yeil dallan altnda uzun
boylu, sa sakalna karm, kzl, kvrck sal sska bir kyl
olan dlger Gerasim suyun iinde urap duruyor, oflayp
pufluyor, gzlerini sk sk ap kapayarak st aacnn kk
leri arasndan bir ey karmaya alyor. Yz ter iinde
kalm. G erasim in iki adm ilerisinde gsne dek suya dalan
dlger Liubim ayakta dikiliyor. Liubim ke yzl, inliler
gibi ekik gzl, kambur, gen bir kyldr. Suya ikisi d e pan
tolonlarn, gm leklerini karmadan girmiler. Bir saatten faz
ladr suda kaldklar iin souktan ikisi de mosmor.
Stma tutmu gibi titreyen kambur kyl;
Niin boyuna elini sokmu, kurcalayp duruyorsun? diye
barr. Sen n e kafaszmsn! Sk tutup eksen e! yi tutmaz
san elinden kayar gider, karrsn!
Gerasim karnndan g e le n ksk, bouk sesiyle karlk
verir:
Kaamaz, nereye kaacak? Kkn altna iyice skm.
Elim den kaymasa ben yapacam bilirim.
Sen d e onu solungacndan yakala!
Bulsam yakalayacam solungacndan. Dur bakalm, bir
yerinden tuttum . Ah, dudaym elim e geen . Isryor kera
ta!
 Dudandan ekm e, karrsn! Sen en iyisi solunga
cndan yakala! E linle n e diye itiyorsun! Tanr cezan versin, ne
budala herifsin sen! iyi tut unu!
yi tutmu! Sylem esi kolay... G el de kendin tut!
Bamza kom utan kesildin. Hadi, ne duruyorsun, yapsan a!?
Elim den gelse tutardm. u ksack boyumla suyun
iinde nasl dururum? Oras derin.
D erin merin deil! Dalar yakalarsn!
Kambur Liubim birka kulata G ernasim e yaklar, dal
lara tutunur. Ayaklarnn stnde durmaya alrsa da su onu
boylar, birtakm hava kabarcklar belirir suyun stnde.
G zlerini belerterek fkeli fkeli;
D erin olduunu sylem em i miydim? diye barr. Dur,
senin boynuna m otursam, ne yapsam?
Canm, kklerin stne bassan a! Bir sr kk var ora
da, basamak basamak!
Kambur, birka dala birden tutunur, tabanyla kkleri
yoklayarak zerlerine kar. D engesin i salayp yeni duruunu
salamlatrdktan sonra eilir, azna su kamamasna ala
rak sa eliyle kklerin arasn aratrmaya giriir. Yosunlara
taklan, kklerin zerindeki su bitkilerinden kayan eli bir y en
gecin dikenli kskacna dokunur.
Bir sen eksiktin, eytan alas! diyerek yengeci fkeyle
tuttuu gibi kyya frlatr.
Sonunda eli G erasim in eline deer, sonra da aaya
kayarak souk, kaygan bir eye raslar.
Glmseyerek;
Hah ite tuttum! der. Aman, ne kocaman eymi! Sen
elini ek bakalm, ben onu imdi... solungacndan yakaladm
gibi... Dur, dirseinle ne itip duruyorsun! Bir yakalayabilsem!
Nasl da kkn altna girmi! Tutulacak yeri yok ki! Kafasna
kadar ulaamyor insan... Yalnz karn e le geliyor... u en sem
deki sivrisinei gcbertsen e, sryor! Ben imdi onu... solun
gacndan yakalarm... Yandan drl, yandan! Parmaklarnla
itele!
Kambur, avurdunu iirip soluunu tutar, gzlerini falta
gibi aar, parmaklar baln solungacna deiyormu gibi
gelir... D erken, birden sol eliyle tutunduu dallar krlr, den
gesini yitirerek cum bulop suya batar. Kyya doru dalga dalga
su halkalar yaylr, dt yerden hava kabarcklar kar.
Kambur su yzne kar, pofurdayarak dallara tutunur.
Gerasim ksk sesiyle;
Boulacaksn, be adam! Bir de benden senin hesabn
sorarlar! der. Allah cezan versin, ekil oradan da ben kara
ym!
Svp saymalarn bini bir para! B ir yandan da gne
yaktka yakar. G lgeler gitgide ksalr, salyangozun dokun-
galar gibi iin e ekilir. G n ele snan uzun boylu otlar koyu,
keskin bir bal kokusu yaymaya balarlar evreye. N ered eyse
le olacaktr, ama Gerasim ile Liubim sdn altnda d eb e
lenip durmakladrlar. B ouk pes ses ile souklan titreyen,
lk la kan tenor yaz gnnn sessizliini durmadan
bozar.
Solungacndan ek, solungacndan! D ur da b en biraz
iteyim! Koca yumruunu sokacana parman sok, kaz kafa!
Soldan yana, soldan! Grmyor musun, sada derin ukur
var? Oraya girersen cehennem i boylarsn! Dudandan smsk
tut unu!
Bir krba aklar... oban Y efim in yumuak eim li yoku
tan aa sulamaya getirdii sr, tem bel tem bel su kysna
iner. T ek gzl, arpk azl, yalanp km oban, ba n e
eik, hep ayaklarnn ucuna bakmaktadr. Suya n c e koyunlar,
sonra atlar, ardndan inekler girer.
Liubimin barts duyulur:
Aadan yukar il unu! Parman geir! Sar msn,
b e adam! Th, Allah seni kahretsin!
 Nedir o yle? diye seslenir Yefim.
Yaynbal! Bir trl karamyoruz! Kklerin arasna
saplanm! Yandan sokul, diyorum! Yana, yana!
Y efim ksk gzlerini bir sre balk avlayanlara diker,
sonra arklarn karr, omzundan torbasn atar, gm leini
syrr... Sabrszlktan pantolonunu syrmaya vakit kalmaz,
istavroz kardktan sonra sska, gne yan kollarn iki yana
ap dengesini salayarak pantolonuyla suya dalar... G m kl
suda elli m etre kadar ilerledikten sonra yzm eye balar.
Durun, ocuklar, bouna uramayn onunla, karr
snz! Bu i bilm eden olmaz!..
Y efim iki dlgerin yanna varr, birlikte birbirlerini
dizleriyle, dirsekleriyle ilerek, svp sayarak, oflayp puflaya
rak ayn yerde debelenip dururlar. Kambur Liubim su yutar;
keskin, srekli ksrklerle ortal birbirine katar.
Kydan bir barma iitilir o srada:
oban nerede? Yefim , oban bozuntusu! Hangi ce h e n
nem de bu adam? Srs baheye girdi! karn, karn
unlar! N e r e d e bu yal haydut!
E rkek bartlar kadn lklarna karr. Bey konann
kapsndan toprak aas Andrey Andreyi gzkr. Srtnda
A cem ii sabahl, elinde gazetesi vardr... Irmaktan gelen s e s
lere doru sorarcasna bakar, sonra abuk abuk yunaa
seirtir.
St aacnn dallar altnda balk karmaya alan
kiinin slak kafalarn grnce sert sert barr:
N e oluyor orada! Kim durmadan baryor? Siz ne
urayorsunuz, bakaym?
Yefim ban kaldrmadan, kekeleyerek;
Ba... ba... balk tutuyoruz, der.
Ben sana gsteririm balk tutmay! Sr baheye girmi,
sen balk tutuyorsun! Yunak n e zaman bitecek, iblisler? iki
gndr alyorsunuz, ortada bir ey yok!
Gerasim hrltl sesiyle;
 Bi... biter, der. nm zde uzun bir yaz var, daha ok
ykanrsn, beyefendiciim ... Uf! u yayn bal amma da
uratrd bizi! Kkn altna saplanm, yuvasndaym gibi
rahat! N e teye gidiyor, ne beriye!
Beyefendinin gzleri akmaklamr.
Yayn bal m dedin? abuk krsanz a unu!
Bir yarm ruble verirsin d eil mi, karrsak? Senin
tccar kars gibi iri bir yayn bal! abamzn karl... en
azndan yarm ruble eder! Liubim, skm a bal, ezersin! Aa
dan dayan! Bak, aslanm, kk yukar kaldr biraz! Yukar,
dedik sana, aa deil, kr eytan! Ayaklarnz kprdatmayn!
Aradan be-on dakika geer. B eyefendi sabrszlanr,
konaa doru dnerek;
Vasili! diye barr. Vaska! abuk bana V a s i l i y i a r n !
A z sonra arabac Vasili koa koa gelir. Aznda bir ey
gevelem ek te, ar ar soluk almaktadr.
Suya gir hem en! diye buyurur ona toprak aas. Onlara
yardm et de yaynbaln karsnlar. Bu gidile bir ey b e
cerecekleri y o k !
Vasili abucak soyunur, suya dalar.
Ben... ben imdi! N erede, nerede balk? H em en, imdi,
bir dakikada! Y efm , sen uzakla oradan! Senin gibi moruun
harc deil b yle iler! Hani, nerede yaynbal? imdi
karrm ben onu! Tamam! ekin ellerinizi!
Ellerimizi ekm ek kolay. Hadi, kar da grelim,
bakalm!
Balk yle karlmaz ki! Kafasndan yakalamak gerekir!
Ama kafas kkn altnda! Budala sen de, biz ne
yapacamz biliriz!
emkirip durma, sopay yersin sonra kpek!
Yefim;
B eyefendinin nnde byle laflar sylenir mi? diye
mrldanr. Arkadalar, bu gidile karamazsnz onu! yice
saplanm!
 Toprak aas soyunmaya davranr.
Durun, ben geliyorum! D rt salak bir bal karam
yorsunuz!
Andrey Andreyi soyunur, biraz terinin kurumasn bek
ler, sonra suya girer. A ncak onun karmas da bir sonuca
gtrmez.
Sonunda Liubim kararn verir:
Kk kesm ekten bala kar yol yok! Gerasim, git,
baltay gelir! Baltay verin, baltay!
Andrey Andreyi suyun altndaki kklere balta inilerini
duyunca;
Parmaklarnz koparacaksnz! diye barr. Y efim , git
buradan! Durun, bal ben karacam! Sizin yiyeceiniz halt
deil!
K k kesilmitir. Berikiler kk kanrrken Andrey A ndre
yi parmaklarnn baln solungacna giriini byk bir k
vanla hisseder.
ekiyorum, ocuklar! T ep em e meyin! Durun, e
kiyorum!
Suyun stnde kocaman bir yaynbal kafas, ardndan
bir arn boyunda, kapkara gvdesi gzkr. Balk kuyruunu
ar ar sallar, kurtulmaya abalar.
Yam a yok! Kurtulamazsn arlk! Yakay e le verdin mi,
drz?
Y zlere lall bir glm sem e yaylr. Yaynbalm sessizlik
iinde seyrederler.
Y efim gsn kayarak;
Yaman balk, dorusu! der. En azndan drt okka
eker!
B eyefendi adama hak verir:
E vet, bak, cierini nasl da iiriyor! Sanki iinden bir
e y kabaryormu gibi... Ah! Ah!
Yaynbal anszn kuyruunu yukar kvrr, balk yakala-
yclar keskin bir su aprts iitirler. H epsi ellerini aarlar,
ancak i ilen gem itir. Yaynbalm aradnsa bul arlk!
 ATLA LGL SOYADI

E m ek li korgeneral B uldeyevin dii aryordu. Azn v o t

kayla, konyakla alkalad; aryan die afyon, terebentin, gaz
ya bastrd; aznda sigara duman tuttu, yanana tendr-
diyot srd, kulana alkoll pamuk tkad; ama btn bunlar
midesini bulandrmaktan baka bir ie yaramad. D i doktoru
geldi, diini kurcalad, kinin yazd, sonuta bu da para etm edi.
Diini ekm e nerisine general raz olmuyordu. Evdekiler;
kars, ocuklar, hizmetileri, hatta ah yama Petka, hepsi,
hepsi kendine gre bir are neriyordu. Bu arada B uldeyevin
kahyas geldi, generale kendini okutup fletm esini salk verdi.
Sayn generalim! ilem izde on yl kadar n ce Yakov
Vasilyi adnda bir tekel memuru alyordu. Aryan dilere
yle bir okuyup flyordu ki, sormayn! Adam yle yzn
pencereye dner, bir eyler fsldar, saa sola tkrr, arnz
bakla kesilmi gibi diniverirdi. B yle keskin nefesi vard ite!
Peki, n erede imdi!
T ekelden karldktan sonra Saratova yerleti, kayna
nasyla oturuyor. Bugn yalnz diten salyor geim ini. Dii
aryan biri olursa doruca ona gider. Saratovda oturanlara
evin de bakar, baka ken tte yaayanlara da telgrafla yardm
ediyor. Sayn generalim, ona bir tel ekelim . Yani, Tanrnn
kulu A lek seyin dii aryor. Arsn geirm enizi dileriz. diye.
Tedavi cretini de postayla yollarsnz.
B o laflar! Dolandrclk bu!
Siz gen e de deneyin bir kerecik! V otkaya pek dkn
dr. K endi karsyla deil, bir Alm an kadnyla yayor. Kfr
cnn tekidir, gelgelim keram et sahibi adamdr.
 G eneralin kars yalvarmaya balad:
Telgraf ek, ne olur! A lyoa,1 telgraf ek! Biliyorum
byle okumalara inanmazsn ama ben kendi zerim de d en e
dim. Inanmasan da g en e ek! Ta attn da kolun mu yoruldu?
Buldeyev;
Peki, ekelim , dedi. Kr olas yle aryor ki, deil tekel
memuruna, eytana bile telgraf ekilir! O f, anacm, bittim!
E, nerede oturuyor bu tek el memuru? Hangi adrese ek e
ceiz?
G eneral masaya oturdu, kalemi elin e ald. Kahya:
Onu Saratovda tanmayan yoktur, dedi. Yazn, sayn
generalim! Saratov kenti... Sayn Bay Y akov Vasilyi... Vasil-
yi
E, sonra?
Vasilyi... Y ak ov Vasilyi... soyad... Bakn, soyadn u
nuttum. Neydi soyad? D em in buraya gelirken aklmdayd...
Durun!
Ivan Yevseyi gzlerini tavana dikti, dudaklarn kprdat
maya balad. G eneralin kars sabrszlkla bekliyordu.
Hadi, n e duruyorsun, abuk dn!
imdi, imdi... Vasilyi, Y akov Vasilyi! Unuttum soya
dn. yle basit bir soyad ki! Atla ilgiliydi. Ksrakov mu? Hayr,
Ksrakov deil, Aygrovdu sanrm. Y ok, o da deil. yice bili
yorum, bir at eidiydi. Dilimin ucunda...
Tayi olmasn?
Deil... Durun! Ksrakovski, Ksrakin, Enikov...
Bu atla deil, k pekle ilgili... Tayciyev miydi!
diev olmasn?
Hayr, diev d e deil.
Bcygirov, Beygirski... dikevi mi yoksa? Hayr, hibiri
deil!
Peki, ona nasl yazacam? yice bir dn, bakalm!
 imdi, imdi... Beygirkin... Taykin... Dorukin...
Genaralin kars;
Doruyev olmasn? diye araya girdi.
Hayr efendim . Dizginov... Y ok, o da deil... kt ak
lmdan!
G eneral kzd.
Th, Tanr cezan versin! Madem kt aklndan, n e diye
tavsiyede bulunuyorsun? Hadi, ykl karmdan!
Ivan Y evseyi usulca kt, general ise yanan tutarak
odadan odaya dolamaya balad. Ah anacm! Ah, anacm!
G zm dnyay grmyor! diye inliyordu.
B aheye kan kahya gzlerini ge dikerek tekel m em u
runun soyadn anmsamaya alyordu:
Tayov...Tayevski...Tayciyenko... Hayr, bunlarn hibiri
deil. Beygirovski, Beygirliyev, Tayenko, Ksrakovski...
Adam biraz sonra efendisinin yanna ardlar.
General;
Aklna geldi mi? diye sordu.
Hayr, generalim anmsayamadm.
A tlyev olmasn? Ya da Beygirenko! Ha, n e dersin?
E vde herkes atla ilgili soyad p eine dt. Atlarn cinsleri,
soylar, donlar, yalar e le alnd; hatta yeleleri, toynaklar, diz
ginleri bile unutulmad... E vde, bahede, uaklar blm esinde,
mutfakta herkes bir aa, bir yukar dolayor, alnlarn
kayarak soyad dnyorlard.
Kahyay ikide bir konaa arp soruyorlard:
H ergeleyi. Toynakin, Yazov olmasn?
Ivan Yevseyi;
Hibiri deil! diyerek gzlerini yukar kaldryor, yksek
sesle dnm esini srdryordu; Atkin, Atski, A tov, Beygir-
enko...
ocuklarn odasndan;
Baba, baba! diye sesler geliyordu. Troykayi!.. zengi-
yev!..
 Btn konak ayaklanmt. Sabrszlanan, ac eken g en e
ral soyadn anmsayana be ruble balayacana sz verdi.
van Y ev sey iin peinden bir sr insan dolayordu.
D oruyenko mu? Ekinov mu? Krovski mi? diye soru
yorlard.
Akam oldu, soyad hl bulunamamt. Telgraf ek em e
den herkes yatmaya gitti.
Btn g e c e generalin g z n e uyku girmedi; inleye, inleye
bir keden tek in e dolat durdu. Sabahn ne doru
konaktan kt, kahyann penceresine vurdu. Alamakl bir
sesle;
Burakov mu? diye sordu.
van Yevseyi;
Hayr, sayn generalim , Burakov deil, dedi.
Ardndan suluym u gibi iini ekti.
Belki adamn soyad atla deil baka bir eyle ilgilidir, ne
dersin?
K esinlikle atla ilgili, sayn generalim! K endi adm gibi
biliyorum.
Sen de ne unutkan bir adammsn, be kardeim! Bu
soyad imdi benim iin her eyden daha nem li. ldm, bit
lim!
Sabah olur olm az general diiye bir adam gnderdi.
Varsn diimi eksin! Daha fazla dayanamayacam!
D i doktoru aryan dii ekli. Ar derhal kesildi, general
de rahat bir soluk ald. D oktor iini bitirdikten sonra vizite
cretini dediler, adam arabasna binerek evinin yolunu tuttu.
Avlu kapsndan knca tarlada kahyaya raslad. ivan Y evseyi
yolun kysnda durmu, gzlerini ayak ularna dikerek bir
eyler dnyordu. Alnndaki buruuklardan, dalgn bakla
rndan koyu, zc dncelere gmld belliydi.
Dem irkrov, Eerliyev, Kadanov, Kulayev, Midilliyev...
diye sylenip duruyordu.
 D ii ona dnerek;
Ivan Yevseyi, dostum, sizden be kile yulaf alabilir
miyim? dedi. Kyller salyorlar, ama onlarnki ok kl.
Ivan Yevseyi di doktoruna alk alk bakt. Y znde
vahice bir glm sem e belirdi. Ona hi karlk verm eden,
kollarn iki yana aarak yle bir kou kolu ki, arkasndan
kuduz bir kpek kovalyor sanrdnz.
G eneralin alma odasna dald, avaz klnca haykrd:
Buldum, buldum, sayn generalim ! Tanr raz olsun di
doktorundan! Yulafov! T ek el m em urunun soyad Yulafov!
Yulafov, generalim! Telgraf Y ulafova gnderin!
G eneral km seyen bir tavrla, yumruklarn ilik yapa
rak Ivan Y evseyie doru uzatt.
Nah sana! Artk senin alla ilgili soyadna gereksinmem
yok! Nah sana!
 YO LUNU AIRANLAR

K aran la gmlm yazlk bir sem t. K y kilisesinin an

gecenin l ini vuruyor, iki avukat, Kozyavkin ile Layev, her ikisi
de akrkeyif, yalpalaya yalpalaya ormandan kyorlar, yazlk
evlerine doru yryorlar.
Kozyafkin durup soluklanarak;
ok kr, gelebildik, diyor. u durumumuzda istasyon
dan buraya dek be fersah yol yrmek byk bir baardr. Ah,
yle yoruldum ki! Arabaclar da szlem iler sanki, birini bile
bulamazsn!
Layev;
Petya, iki gzm, diyor. B enden pes! yle yoruldum ki,
be dakika sonra yataa girm ezsem lm kar.
Ne, yatmak m dedin? Sen akln karmsn, arkada!
Yama yok, n ce yem eim izi yiyeceiz, krmz arabmz ie
ceiz, sonra uyuyacaksan uyursun. V eroka da, ben d e daha
nce uyumana izin vermeyiz!.. u evlilik iyi eymi, vallahi.
Am a senin gibi ruhsuz herifler bundan ne anlarlar? Bak, imdi
ben yorgun argn ev e dnyorum, deil mi? Karcm beni
karlar, nm e aym koyar, yem eim i getirir... ok al
mamdan, ona sevgi gsterm em den tr teekkr anlamnda
kara gzleriyle bana y le tatl, y le okayc bakar ki, yor
gunluumu da, kasa soyguncularn da, mahkemeyi de, temyizi
de unuturum... N e gzel u evlilik!
Bacaklarm tutmuyor sanki... Z orla yryorum... yle
de susadm ki!
Canm, geldik ite...
 Yazlklar evlerden birine yaklayorlar, en utaki p en
cerenin nnde duruyorlar.
Kozyavkin;
Bizim yazlk bir tanedir, diyor. Yarn burann grn
tsn gzlerinle greceksin. E, p en cereler karanlk. A n la
lan, V era beni beklem eden yatm. H erh ald e imdi yalnz
yatarken gelm ediim e zlyordur. (Bastonla kanad iter,
pen cere alr.) Yrekli kadndr vallahi, pencereyi kapat
madan yatm. (Pelerinini karr, antasyla birlikte p en
cered en ieri atar.) ok scak! Hadi gel, ark syleyerek
V eray gldrelim. (Syler.) Ay, karanlk gklerde yzyor.
Ilgt lgt esiyor yel... Esiyor da dallar kprdatyor... Hadi, sen
d e sylesen e, Alyoa! H ey, Veroka, sana ubertin serena
dn syleyeyim mi? (Syler.) Benim arkm... zlem do-
luuu... (Sesi ksrkle kesilir.) Th! Veroka, A ksinyaya
syle de bize kapy asn! (Sessizlik) V eracm, enm e
gzelim, hadi, kalk! (Bir tan stne kp p en cered en ieri
bakar.) Verunik, canmn ii, ruhum, meleim... Esiz karc
m benim... Kalk da Aksinyaya kapy amasn syle! Biliyo
rum, uyumuyorsun. Sevgilim, n e kadar yorulduumuzu bir bil
sen! H i aka yapacak durumda deiliz, ta istasyondan buraya
yaya geldik, iitiyor musun? Ah, Allah kahretsin! (P encereye
trmanmak ister, ama elleri pervazdan kurtulur.) Ama, V ero
ka, belki d e bu yaptn, konuum uzun houna gitmez.
Gryorum, hl enstitl kz tavrlarn brakmamsn, iin
gcn aka etm ek...
Layev araya giriyor:
Belki d e Vera Stepanovna gerekten uyuyordur.
Uyuduu Filan yok! Belki d e grlt kararak kom
ular uyandrmamz istiyor. Bak, kzmaya balyorum, Vera!
Grdn m bamza gelenleri! Alyoa, gel, bana om uz ver de
ieri gireyim! Sen zaten mark kzdan bakas deilsin! ite o
kadar!.. Alyoa, om uz ver!
 Laycv oflayp pollayarak Kozyavkini kaldryor. Beriki
p encereye trmanp odann karanlnda gzd en yitiyor.
Bir dakika sonra ierden duyuluyor sesi:
Vera, neredesin? Hay, aksi eytan! Bir ey bulat
elim e!..
ierden hrtlar, kanal rpmalar, tavuk gdaklamalar
geliyor. Layev, Kozyavkinin;
Bu da nesi? dediini iitiyor. Vera, bu tavuklar da
nereden kl? H ay, Allah kahretsin, burada bir sr lavuk
var!.. Bir de kulukaya yalm hindi... Gagalyor kahpe!
ki lavuk amatayla kanal rpp pencereden dar frlyor,
bara ara sokakla komaya balyor.
Kozyavkin alamakl bir sesle;
Alyoa. biz baka bir e v e girmiiz, diye syleniyor. Nasl
da yanldm! D efolun, yere balas yaratklar!
yleyse oradan abuk k! Beni iittin mi! Susadm.,
lyorum!..
imdi... Pelerinim le antam bulaym da...
Kibrit yaksan a!
Kibril pelerinin cebinde. Buraya n e halt elm eye girdim
ben de? Z aten btn evler birbirine benziyor. Bu karanlkla
eytan bile kam az iin iinden. Am an, ay, hindi yanam
gagalad! Alak!
abuk k oradan! Y oksa bizi lavuk hrsz sanacaklar!
imdi, imdi... Ah. pelerinimi bir bulsam! Burada bir
sr paavra var, hangisi pelerinim, anlayamyorum ki... Kib
ritini alsan a!
B ende kibril n e gezer?
Eh, bu duruma diyecek yok, dorusu! Pelerinimi,
antam almadan bir yere gitmem! Onlar bulmalym!
Layev kzyor bu sefer.
Anlamyorum, insan oturduu evi nasl tanmaz? Sarho
herif, sen de!.. Bunun byle olacan bilsem, seninle kesinlikle
yola kmazdm! imdiye dek oktan evim e gitmi, rahal rahal
uyumutum. Artk iin yoksa eziyet ek dur!.. ok yorgunum,
bam dnyor... yle de susadm ki!
imdi, imdi... D iini sk biraz. Korkma, lmezsin!
iri bir horoz haykrarak bann stnden uuyor L ayev-
in. Derin derin iini eken Layev umutsuzca elini sallayarak,
gidip bir taa oturuyor. Susuzluktan ii yanmakta, gz kapak
lar kavumakla, ba kurun gibi arlamakladr... Bir be
dakika geiyor aradan, sonra on, yirmi dakika... Kozyavkin
hl tavuklarla didimektedir.
Piotr, hadisen e!
imdi... antam bulmutum, g en e yitirdim.
Layev ban yumruklarna dayyor, gzlerini yumuyor.
Tavuk gdaklamalar arttka artmaktadr. Kimsenin oturm a
d yazla yerleen yaratklar uuarak pencereden kyorlar,
baykular gibi dnyorlar L ayevin tepesinde. amatadan
adamcazn kulaklar nlyor, ruhu allak bullak oluyor.
Hayvan! diye syleniyor kendi kendine. Evine ard,
arap ile yourt sz verdi. Vazgetik hepsinden, nedir is
tasyondan ta cehenn em in dibine taban tepm ek,'tavuk gdak
lamalar dinlem ek?
fkesi tep esin e kan Layev enesini yakasnn arasna
sokuyor, ban antasnn stne koyduktan bir sre sonra
yava yava dinginleiyor. Ardndan yorgunluk, yorgunlukla
birlikle uyku bastryor...
Tam o srada Kozyavkinin utku dolu haykr nlyor
kulaklarnda:
Yaasn, antam buldum! imdi bir de pelerinimi bul
dum mu bu i tamam!
Layev uykusu srasnda kpek havlamalar duyuyor. nce
bir kpek, ardndan kincisi, sonra bir sr kpek havlamaya
balyorlar. K pek sesleri tavuk gdaklamalarna karnca
garip kakafoni kyor ortaya. Birisi L ayeve yaklayor, bir
eyler soruyor. Sonra birilerinin bann stnden atlayarak
pen cered en ieri girdiklerini, grlt ettiklerini, bartklarn
iitiyor. E linde fener, krmz eteklikli bir kadn tepesinde
dikilerek ona bir eyler soruyor.
Bunlar bana sylem eye hakknz yok! dediini duyuyor
Kozyavkinin.
Ben avukat Kozyavkin! ite kartvizitim.
Kaln, hrltl bir ses karlk veriyor:
Bana n e sizin kartnzdan! Btn tavuklar kardnz,
yumurtalar ezdiniz! N e yaptnz bilmiyor musunuz? Bugn-
yarn hindi kulukas kacakt, ama inediniz hepsini! Kart
vizitinizi ben n e yapaym, baym?
Hayr, beni zorla tutamazsnz! Buna izin vermem!
Layev gzlerini amaya alarak;
yle susadm ki... diye dnyor. Birinin zerinden at
layarak p encereden ktn anlyor.
Soyadm Kozyavkin! Burada yazlk kkm var, herkes
beni tanr!
Biz Kozyavkin diye birini tanmyoruz.
Nasl tanmazsn! ar muhtar, o beni bilir!
Kzmayn, baym. imdi komiser gelecek... Burada
oturan yazlklar tanrz, ama sizi hi grmedik.
Sen n e diyorsun? B e yldr G nilye V iselkide oturuyo
rum.
G nilye Viselki mi! Buras G nilye V iselki deil, Hilovo!
Sizin oras sada kalr, kibrit fabrikasnn arkasnda. Buradan
drt fersah uzaktadr...
Hay, A llah benim cezam versin! D em ek ki, yanl yola
sapmz.
insan v e tavuk barmalar kpek havlamalarna kar
yor. Bu curcuna arasndan Kozyavkin'in konumasn duyuyor
Layev:
Hayr, hakknz yok buna! Zararnz neyse derim!
Benim kim olduum u reneceksiniz!
Sesler yava yava uzaklayor, Layev birinin om zundan
tutup onu sarstn hissediyor...
 AVCI

B o u c u bir le sca var havada. G kyznde tek bulut

arasanz da bulamazsnz. G nein kavurduu otlar ylesine
umutsuz, ylesine hznl ki, yamur yasa da yeerm eyecek
leri belli. Aalarnn doruklaryla bir ey gzetliyormuasna
kmltsz duran orman bir beklenti iinde gibidir...
Baltalk ormann kysndan yryen, krmz bir gmlek,
yamal bir bey pantolonu, bol izm eler giymi, uzun boylu, dar
omuzlu, krk yalarnda bir adam saltana saltana ilerliyor. Yeil
orman adamn sandadr, solunda ise gz alabildiine uzanan
altn baakl avdar tarlas var. Adamn yz kzarm, terli...
G zel, sar salar zerinde klhanbeyi tarz duran dik kenarl,
jokey siperlikti beyaz kasketi, cm ertlii tutmu bir toprak
aasnn armaan olsa gerek. Omzundan arkasna sarktt
srt antasnn iinde rselenm i bir yaban horozu tamak
tadr. E linde horozlar kalkk bir ifte tutuyor; nnde allar
koklaya koklaya ilerleyen, kocam, sska k pein e dikmi
gzlerini. epeevre her yer byk bir sessizlik iinde, t
kmyor... Canl olan ne varsa scaktan bir yerlere sinmi gibi...
Avc birdenbire hafif bir ses iitiyor:
Y egor Vlas!
rkiliyor, kalarn atarak evresine baknyor. Yerden
bitm iesine, anszn, otuz yalarnda, solgun yzl, elinde orak
tutan bir kyl kadn beliriyor yannda. Kadn avcnn yzne
bakmaya alrken utanga utanga glmsyor.
Horozlar yavaa indiren avc;
Aa, Pelageya, sen misin? diye soruyor. Buraya nereden
yolun dt?
 Kymzn kadnlar burada alyor da... Ben de o n
larla... rgat olarak, Y egor Vlas.
Y egor V las brr gibi;
Hmn! dedikten sonra yrmesini srdryor.
Pelageya da onun arkasndan. Hi konumakszn yirmi
adm kadar ilerliyorlar. Arkadan avcnn oynayan krek kem ik
lerine, omuzlarna sevgiyle bakan Pelageya;
oktandr sizi grm edim , Y egor Vlas, diyor. E v e Pas-
kalyada bir k ere su imeye gelm itiniz, sonra bir daha ura
madnz. O zamandan beri sizi hi grmedik. O geliinizde topu
topu bir dakika kalmtnz, Tanrm bilir ya, pek kendinizde
deildiniz... sarhotunuz... Svp saydnz, dayak attnz, git
tiniz... O zamandan beri hep bekledim , bekledim , gelirsiniz
diye gzlerim yolda kald. Ah, Y egor Vlas Y eg o r Vlas, niin
gelmediniz? N e iyi olurdu!
Gelip d e senin yannda ne yapacam?
Oras yle, yapacak bir ey yok... G en e d e ne olsa ev,
grlecek iler vardr. Evin beyi szsiniz. Bakn hele, Y egor
Vlas, ne byk bir yaban horozu vurmusunuz! Biraz oturup
dinlenseniz...
Btn bunlar syledii srece kkr kkr glyor, g zle
rini Y egor Vlas'n yznden ayrmyor. Kadnn ne kadar
mutlu olduu baklarndan okunmaktadr.
Adam hi istifini bozmuyor.
Oturmak m! Eh, peki, oturalm.
iki am fidan arasnda yer setikten sonra umursamaz
umursamaz:
E, sen ne ayakta duruyorsun? diyor. Otursan a!
Pelageya gnein altnda uzaka bir yere oturuyor, sevin
cinden utanrcasna azn eliyle kapatyor. Bir-iki dakika ses
siz duruyorlar. Sonra Pelageya gen e alak sesle;
Bir kcrecik olsun gelseydiniz, diyor.
Y egor iini ekerek kasketini karyor. Yzndeki teri
siliyor yeniyle.
 Niye gelecekm iim ? Gerek yok... Birka saatliine gelip
de ne yapacam? Senin akln kartrmaktan baka ne ie
yarar? Kyde srekli yaamaya gelince, ite buna katlana
mam... iyi bilirsin, martlm bir adamm ben. Benim bulun
duum yerde rahat bir karyola, gzel ay, kibar konumalar
olmal... H er eyi eksiksiz isterim. O ysa senin kynde yoksul
luktan, pislikten baka ne var? Bir gn bile yaayamam ben
orada! S en in le birlikte yaamam buyurulsa, ya ev i yakarm, ya
da canma kyarm, tamam m! Kklm den beri martl
mm. N e yapaym, byleyim ite...
Peki, imdi n ered e yayorsunuz?
Dmitri Ivan beyefendinin konanda avcym. Sofras
na av eti getiriyorum. Aslnda daha ok beni kendi zevkleri iin
tutuyorlar.
vnlecek bir i deil, Y egor Vlas. Bakalar avclk
la gnl elendiriyorlar, oysa siz ciddi bir meslekmi gibi
dnyorsunuz.
Hlyal baklarn gkyzne diken Egor;
Sen bu iten ne anlarsn, aptal kar! diyor. Beni tandn
tanyal ne biim bir adam olduum u anlamadn gitti, lnceye
dein de anlamayacaksn. Senin gznde ben yolunu saptm
bir serseriyim. Akl erenler iin ise koca bir ilin en iyi atcsym.
Efendiler bunu ok iyi anlamlar. G eenlerd e derginin birinde
benimle ilgili bir yaz kt. Avclkta kimse benim le ak
atamaz. K ydeki tarla tapan iinden tiksinm em e gelince, bu
benim marklmdan ya da gururum yznden deil. Kk
yamdan beri avdan, kpeklerden baka eyle uramadm
ki... Elimden tfeim i alsalar oltaya sarlrm, oltay alsalar av
cl ellerim le yaparm. Param olduu zamanlar at cam baz
lyla uratm, panayr panayr dolatm. ok iyi bilirsin, bir
ky erkei avcla, at cambazlna gnl verdi mi, artk
iftilik iinde ondan hayr gelm ez, insann iine zgrlk
dncesi yerlem eyegrsn, o duyguyu onun iinden bir daha
atamazsn. Ayn byle beyefendiler de sahne oyunculuuna ya
da sanala merak sardklarnda artk ne memur olabilirler, ne de
iftlik iinden anlarlar. Ama senin gibi akl ksalar anlar m
benim dediklerim den?
Anlarm, Y egor Vlas, niin anlamayaym?
Anlamadn undan belli ki, hani neredeyse alayacak
sn.
Pelageya yzn br yana eviriyor.
Y oo... ben.... ben alamyorum. G nah bana bu yaptk
larnz, Y eg o r Vlas. Benim gibi bahtsz bir kadnla bari bir
gnck birlikte yaasaydnz. O n iki yl oldu sizinle evleneli.
Ama... o gnden beri aramzda bir kerecik ...ak gem edi.
Ben... ben... alamyorum.
Y eg o r Vlas skntyla elini kayor.
Ak m dedin? Aramzda akn yeri olabilir mi? Biz
ancak szde kar-kocayz. Sana gre ben ele-avuca smaz bir
adamm, bana g re de sen akl ksa bir kyl karsn. Bir
birimizin dengi saylr myz? B en ba bolua alm, mark,
istedii gibi gezip tozan bir adamm; sense elinden kazma-
krek dm eyen, kir-pis iinde durmadan alan bir rgatsn.
B en avclkta kendimi en birinci adam sayarken sen bana
acyarak bakyorsun, birbirimize denk olabilir miyiz?
Pelageya hkrmaya balyor.
Ama ben sizin nikahl kannzm. Y egor Vlas!
isleyerek mi nikahlandk? N e abuk unuttun? Kont
Sergey Pavla teekkr et her eyden nce. Kont, ondan daha
iyi bir avc olduum u kskand da bir ay boyunca bana arap
iirdi. Bir insan sarho olunca brakn evlenm eyi, dininden bile
dndrlebilir. O da tuttu, almak iin beni sarho edip
seninle evlendirdi. En iyi avcy bir srtmacn kzyla... M adem
sarhoun biri olduum u grdn, niin vardn bana? Atalarmz
gibi toprak klesi deildin, kar koyabilirdin. Doaldr ki,
srtmacn kznn avcyla evlenm esi byk anstr; ancak iyi
dnmeliydin, i le imdi ala dur bakalm, kendini ye, bilir...
Kont bizimle alay elsin, sen ban lalan laa vur!
Orlala bir sessizlik kyor. Kesimlik ormandan ya
ban rdei havalanyor o srada. Avc rdeklere bakyor, belli
belirsiz nokla olarak uzaklarda, ormann lesin d e kaybo-
luncaya dein gzlerini onlardan ayrmyor. Sonra Pelageyaya
dnerek;
E, sen naslsn, bakalm? N eyle geiniyorsun? diye soru
yor.
imdilerde larlada alyorum. Kn da yelilirm e yur
dundan ocuk alp sl annelii yapyorum, ayda bir buuk
ruble veriyorlar.
Ya!..
Y eniden bir sessizlik kyor. Ekin biilen tarlalardan bir
ark ykseliyor, ama balamasyla bitmesi bir oluyor nk bu
sar scakla ark sylem ek kolay deil.
D ediklerine gre A kulina iin bir ev yaptrmsnz.
Y egor susuyor.
G nlnzn dengini buldunuz, demek ki...
Avc gerinerek;
Talihine ks, bahtsz kadn! isler islem ez buna katlana
caksn. Eh, arlk ben gideyim. E peyce gevezelik ellik , g e kal
yorum. A kam a B o llo v o da olmam gerekiyor.
Y egor dorularak geriniyor, tfei kayndan omzuna
asyor. Pelageya da kalkarken;
K ye ne zaman gelirsin? diye soruyor, alak sesle.
Gelip de ne yapaym? Aykken zaten gelm em , sarho
olduum zaman ise senin iine yaramam, iin ce sinirlerim
ayaa kalkyor. Hadi, hoa kal.
G le gle, Y egor Vlas.
Y egor kasketini en sesin e ykyor, kpeine seslendikten
sonra yoluna devam ediyor. G eride kalan Pelageya ise avcnn
oynayan krek kem iklerine, gl ensesine, tasasz, lem bel
tembel adm atlarna yerinden kprdamadan bakyor. Hzn,
sevda dolu baklar kocasnn ince uzun bedeninde dolarken
onu okar, sever gibidir... Adam da karsnn onu szn his
setm iesine ban evirip bakyor. Azndan tek szck k
mamakla birlikle, Pelageya onun kalkk om uzlarna bakarken
kendisine bir ey syleyeceini anlyor, ekin e ekin e yakla
yor, yalvaran gzlerini ona dikiyor.
Al, diyor Yegor.
Kadnn elin e burumu bir ruble sktrdktan sonra hzla
yanndan uzaklayor.
Pelageya abuk bir el hareketiyle paray alrken;
G le gle, Y eg o r Vlas, diyor.
Avc dz bir erit gibi uzayp giden yolda yrmesini
srdryor. Solgun yzl kadn ise kprtsz bir yontu gibi
dikildii yerden onun att her adm izliyor, ite kocasnn
krmz gm lei koyu renk pantolonuyla birleti, adm atlar
grnm ez oldu, kpei izm eleriyle karmaya balad. Tek
grnen ey bandaki kasketidir. Y egor ormana doru keskin
bir dn yapnca yeillikler arasnda artk kasketi de grn
myor.
Pelageya;
G le gle, Y egor Vlas, dedikten sonra beyaz kasketi
bir kez daha grebilm ek iin ayak ularnn zerinde ykse
liyor.
 KUNDAKI

S o rg u yargcnn karsnda sska m sska bir kyl duru

yordu. Kylnn srtnda ev d e dokunmu b ezden alacal bu
lacak bir gm lek ile yamal bir pantolon vard. U zun sakalnn
kaplad opur yz, sarkk gr kalarnn altndan zorlukla
seilen gzleri, oktandr tarak yz grm em i karmakark
salarnn bir apka gibi rtt ba adama iri, fkeli bir
rm cek grn veriyordu. Kylnn ayaklar plakt.
Sorgu yargc;
D eni Grigoryev, diye s ze balyor. Yanma yakla da
sorularm yantla. Bu tem m uzun yedisinde demiryolu bekisi
Ivan Sem yonuv A kinfov sabahleyin demiryolunu denetlerken
yz krk birinci kilom etrede seni, raylarla traversleri birbirine
balayan civata somunlarndan birini skerken yakalam, ite
somun urada. Senin kardn somun. yle mi?
Ha?
Beki A k infovun anlatt gibi mi oldu, diyorum.
yle oldu ya.
Peki, som unu niin kardn?
Ha?
S en u halar brak da sorduklarma yant ver. Som u
nu niin karyordun?
D en i gzlerini tavana d ikerek ksk bir sesle;
G erek m ese karmazdm, diyor.
Somun ne iine yarar ki?
Som un mu? Biz som unu olta yapmada kullanrz.
Kim bu biz dediin?
Biz ite, halk. Klimov kynn adamlar yani...
 Bak, kardeim, karma geip de aptal numaras yapma,
doru drst yant ver. Oltay ie kartrp n e kvrttryorsun?
Yalan sylem e!
D en i gzlerini krptrarak mrldanyor:
Anamdan dodum doal yalan sylem edim d e imdi mi
syleyeceim ? Olta arlksz olur mu beyim? Oltaya kk bir
balk ya da kurt geir bakalm, arlk olmazsa dibe gider mi?
(G lyor) H, bir d e yalan sylyormuum! Suyun yznde
yzen yem den hayr m gelir? Levrek, turnabal, yaynbal
hep suyun dibinden gider, suyun yznde yalnz alabalk
yakalanabilir. O da binde bir. Bizim rmakta alabalk bulun
maz. G eni sular sever alabalk...
imdi konum uz alabalk m? Bunlar n e anlatp duru
yorsun?
Ha? Kendiniz sordunuz da... Bizim burada beyler de
b yle avlarlar. Parmak kadar ocuklar bile arlksz olta kul
lanmaz. Am a iten anlamayanlara bir diyeceim yok. insan
budala olursa...
D em ek, sen bu som unu oltaya arlk takmak iin
kardn?
E lbette, oyuncak diye kullanacak deildim ya!
Arlk iin kurun, mermi, ivi filan bulamadn m?
Kurunu nereden bulacaksn? Satn almak gerekir. ivi
ise bir ie yaramaz... Somundan iyisi can sal. Hem ardr,
hem delii var.
una bak, kendini aptal gsterm eye alyor! Sanki
anasndan dn domu, dnyadan haberi yok... Sersem herif,
som un karmann ne gibi kazalara yol aabileceini bilmiyor
musun? Beki grmeseydi koca katar yoldan kar, bir sr
insan lrd. Onlarn katili sen olurdun!
Am an beyim, siz neler sylyorsunuz? B en insanlar
niin ldreyim ki? Beni gavur ya da cani mi sandnz? Tanrya
kr, efendiciim , birisini ldrmek yle dursun, byle d
nceleri aklmza bile getirm eden yaadk bugne dek. T an
rm korusun, olacak ey mi?
Tren kazalar nasl oluyor sanyorsun? Iki- somun
kardn m, al sana bir tren kazas!
D eni inanmazcasna glmsyor, gzlerini ksarak sorgu
yargcna kukuyla bakyor.
Am an efendim , etmeyin, ka yldr ky halk raylardan
som un karyor da bir eycikler olmuyor. Siz, tren raydan
kar, insanlar lr, diyorsunuz. E er ben ray sksem ya da tren
yolunun stne kalas koysaydm, o zaman baka. Bir som un
dan n e kar ki?
N e laf anlamaz adamsn be! Bu somunlar raylar traves-
lere balyor.
Anlyorum, efendim . Biz somunlarn tmn karm
yoruz ki, bu ii dnerek yapyoruz.
Kyl esniyor, aznn zerinde istavroz karyor.
Sorgu yargc;
G een yl burada bir tren raydan kmt, dem ek bu
yzden oldu, diyor.
N e buyurdunuz?
D edim ki, trenin niin yoldan kt anlalyor imdi.
H er eye aklnzn erdii nasl da belli; okullarda bou
na dirsek rtmemisiniz, iyi efendim benim. Tanrm kime
akl vereceini bilir. Nasl da p diye anlayverdiniz! Ama beki
denen adam kim ki, bir kyl paras, sorup soruturmadan ya
kama yapt. nce iyice sorup anlasa ya! Sonracama, unu
da yazn, beyefendiciim ! iki k ez dilerime vurdu, bir de az
ma! '
Evinde arama yaptklarnda bir som un daha bulmular.
O nu ne zaman, nereden kardn?
Ha, u krmz sandn dibindeki som unu mu syl
yorsunuz?
 N ered e sakladn ne bileyim? E vinde bulmular. Ne
zaman kardn onu?
O nu ben karmadm, tekgz Sem yonun olu nana
verdi. Y ani sandn dibindekini. Avluda kzan iindekini de
M itrofanla ikim iz kardk.
Hangi M itrofan?
M itrofan Petrov... Tanmyor musunuz canm? Hani u
balk a rp beylere satan. Bu somunlar ok iine yarar da.
H er a iin o n tane kadar kullanyor.
imdi beni iyi dinle... Ceza yasasnn 180. maddesi
demir-yollarna kastl zarar verildii, bu zararn yoldan geen
trenleri tehlikeye soktuu, sulu da bu hareketinin bir felakete
neden olduunu bildii taktirde... anlyorsun, deil mi? Som un
karmann sonunun n ey e varacan bilmezlik edem ezsin. K
sacas b yle bir suun cezas krektir, yani prangaya srgn...
B en nerden bilirim, beyim? Bizler cahil insanlarz. Siz
ne diyorsanz odur.
Hadi imdi bilm ezlikten gelm e! H er dom uzlua aklnz
erer. Yalan sylyorsun.
N e diye yalan syleyeyim? sterseniz kyllere sorun.
Arlksz yalnz suda yakalarsnz, beenm ediiniz kayabal
bile arlksz oltaya gelm ez.
Sorgu yargc glmser.
Alabal unuttun. Ondan biraz daha anlatsan a!
Y ok canm, bizim rmakta alabalk ne gezer? Oltann
ucuna k eleb ek takp arlksz suya braktn m, g e ls e g else tatl
su kefali taklr, o da binde bir.
K es artk sesini!
Bir sessizlik balyor.
D eni durduu yerde ayak deitiriyor, gzlerini dikip
masaya bakarken orada yeil uha rt yerine parlak bir gne
varm gibi gzlerini krptryor. Sorgu yargc ise habire bir
eyler yazmaktadr. Bir sre sonra D en i soruyor:
 Artk gideyim mi?
Hayr, imdi sen i tutuklayp cezaevin e gnderm ek
zorundaym.
G zlerini krptrmay p diye k esen D eni gr kalarn
yukar doru kaldryor, yargca sorarcasna bakyor.
C ezaevi mi dediniz? Nasl olur, beyim? H i vaktim yok.
H em en panayra gidip Y egordan sattm yan parasn
almam gerekiyor. ruble alacam var...
Fazla konuma!
C ezaevinde ne iim var benim ? Bir nedeni olsa giderim,
ama durup dururken niin gideyim? Bir ey mi aldm? Kavga
m ettim ? Vergi borcum kaldn sanyorsanz muhtara inan
mayn, vergi memuruna sorun. Bizim muhtar imanszn biridir.
Sus dedik sana!
D eni mrldanyor:
Z aten susuyorum. Allah beni arpsn, muhtar hesaplar
yaparken kartrmadysa... Biz kardeiz. Kuzma Grigoryev,
Yegor Grigoryev, bir de ben D eni Grigoryev...
Sorgu yargc;
Y eter, almama engel oluyorsun! diye baryor. Hey,
Semyon, gtr u adam bamdan!
Iri-yar iki jandarma kolundan tutup karrlarken D eni
durmadan syleniyor:
Biz kardeiz ama kimseden kim seye fayda yok. K uz
ma borcunu dem edi diye gitsin Deni cezasn eksin! Bunlar
da szm ona yarg! Bizim beyefendi general imdi sa olsa,
Tanr rahmet eyleye, imdi size dnyann ka bucak olduunu
gsterirdi. Yarg dediin yargln bilm eli. Srasnda dayak
da atlr, ama t ol yok, yumurta yokken...
 D N R

S c a k bir le st. Havada n e bir ses, n e bir kprt...

D oa batan baa T a n n nn v e insanlarn ba bo brakt bir
iftlie benziyor. C ezaevi mdr Y akinin evinin nndeki
ulu hlamur aacnn aa sarkm dallan altnda ev sahibi ile
konuu ile eitim mdr Pim fov oturmaktadr. kisi d e c e
ketsizdirler; gm leklerinin dm elerini zm ler, yzleri ter
iinde, kpkrmz... kisi d e yle bir geveklik iindedirler ki,
boucu scaktan beyinleri uyumu sanrsnz. Pim fovun eki
mi yznden tem bellik akyor; gzleri szlm, alt duda
sarkm. Y akinin gzlerinde, alnnda ise azck bir canllk b e
lirtisi var, kafasndan bir eyler getii anlalyor, ikisi d e bir
birlerine bakp bakp susarlar; skntlarn oflayp puflayarak,
avularyla sinekleri vurarak belli ederler. Masada bir votka
iesi, tel tel ayrlm sr eti, zerine boz renk tuz ekilmi ak
bir sardalye konservesi vardr. Birinci, ikinci, nc kadehler
oktan iilmi...
Yakin birdenbire s z e balyor:
Evet, sylediim gibi. Siz ne derseniz deyin, Filip Mak-
sim, Rus dilinde gereinden fa 2a noktalam a iareti kulla
nlyor.
Bunlar yle beklenm edik bir anda sylem itir ki, masann
dibinde miskin miskin uyuklayan kpek irkiliyor, kuyruunu
ksarak oradan uzaklayor.
Pim fov kadehinden bir sinek kanad kardktan sonra
ayn uyuukluk iinde;
Niin y le sylyorsunuz? diyor. Doru, ok noktalama
iareti var am her birinin anlam, yeri ayrdr.
 Brakn canm siz de! Bunca iarete ne gerek var? B il
gilik taslamaktan baka? H er satrda on virgl kullannca k en
dilerini akll sanyorlar. rnein savc M erinov nerdeyse her
szckten sonra bir virgl koyuyor. Buna gerek var m? Sayn
bay-virgl, mahpuslar-virgl... Oldu mu imdi? Yazya yle
bir baknca insann gzlerinin nnde sinekler uuuyor. Ki
taplar da yle. Noktal virgl, iki nokta, trnaktan geilmiyor.
Cann okum ak istem ez, vallahi! Kimi zppeler d e tutar, bir
nokta yetm ezm i gibi yan yana birka tane koyar. N e yarar var
ki!
Pimfov iini ekerek;
Bilim yle istiyor, diyor.
Bilim mi? Y ok efendim yok! Akl kartrmak iin, gs
teri iin... Szde bakalarn kandracaklar. rnek verecek
olursak yabanc dillerde yat harfi1 yoktur da bizde vardr...
Bir gerei var m, sorarm size? Hleb szcn yatla yaz
mm ya da e ile yazmm, n e kar?
Pimfov gceniyor.
N eler sylyorsunuz, Ilya Martin? H i hleb e ile
yazlr m? B yle abuk sabuk ey duymadm.
Pimfov votkasndan bir yudum iiyor, gzlerini gcenik
gcenik krptrarak yzn arkadandan baka yana evi
riyor.
Yakin konumasn srdryor:
Bu yat yznden az dayak yemedim. Hi unutmam,
bir gn retm en beni tahtaya kaldrd, yazdrmaya balad.
Lekar uyehal v gorod. B en lekar szcn e ile yaz
dm. Dvd. Bir hafta sonra gen e tahtaya kaldrd, ayn tm
ceyi bir daha yazdrd. Bu sefer lekar yat kullanarak yaz
dm. G en e dvd. Ben, Niin dvyorsunuz, Ivan Fom i?
dedim. Burada yat yazlacan kendiniz sylem ediniz mi?

1 E k im D evrim i ncesi kullanlp s o n ra d a n kaldrlan e sesi b en ze rin i

v e re n h a rf. ( .N .)
 O da dedi ki:
O zaman yanlmm. D n bir bilimler akademisi ye
sinin lekar szcndeki yat harfi zerine yazd yazy
okudum, artk akademiyle ayn dncedeyim . Grdn m
bama gelenleri? Benim olan Vasyutka da bu yat yzn
den az ekm edi. B en eitim bakan olsam retm enlere yat-
la kafalar bulandrmay yasak ederdim.
Pim fov iini ekiyor, gzlerini krptryor, ceketini giy
m eye balyor.
Hoa kaln! Ben bilime kar bu tarz konumalara kat
lanamam.
Yakin arkadann kolundan tutuyor.
una bak, hem en alnd. Yahu ben aramzda konuma
olsun diye sylyorum bunlar... Hadi, otur da ikimizi ielim.
Hayli krlm olan Pimfov yerine oturuyor, ikisinden bir
yudum alyor, yzn yana eviriyor. Bir sessizlik kyor
ortala.
A h kadn, iinde bulak suyu olan bir tencereyle iki
ienlerin nnden geiyor. Serpilen suyun hrts, slanan
kpein bar iitiliyor. Pim fovun lgn yz daha bir
ekiyor. Sanki bu yz scaktan eriyiverecek, yeleinin zerine
akacak gibidir. Y akinin alnnda da burumalar grlyor. Tel
tel olm u halama ete gzlerini dikerek dncelere dalyor.
Onlar byle otururlarken sakat bir gardiyan masaya yaklayor,
srahinin iinde iki olup olmadna bakyor. B o olduunu
grnce yenisini getiriyor, iki arkada im elerini srdryor
lar.
Yakin birdenbire;
E vet, diyor.
Pim fov rkerek arkadana bakyor. Ondan yeni sapka
dnceler bekledii iin tedirginlik iindedir. Yakin srahiye
dnceli dnceli bakarak;
 Evet, diyor bir daha. B en ce bilimler arasnda da gerek
siz olanlar var.
Pimfov alak sesle soruyor:
Yani n e dem ek istiyorsunuz? Hangi bilimler gereksiz
sizce?
Hangisini sayaym?., insanolu bilimlerle ili-dl
olduka kendini bir ey sanyor. Bir eit bbrlenm e duyu
yor... Bana kalsa bilimlerin hepsini ipe ekerdim... Bak ite
gen e gcendi! Sen n e alngan adamsn yahu, iki szck konu
mayacak myz? Otur da ielim!
Ah kadn yaklayor, etli dirseklerini fkeli fkeli yana
aarak iki dostun n n e seb ze orbas dolu iki kase sryor.
Hprtler, aprtlar balyor. O srada sanki yerden bitmi
esin e k pek ile bir kedi ortaya karak masann dibinde
dikiliyorlar, orba ienlerin azlarna baygn baygn bakyor
lar. orbadan sonra stl lapa geliyor masaya. Feona tabaklar
masaya y le bir hnla koyuyor ki, kaklar, ekm ek kabuklar
yere dklyor. Lapaya balamadan n ce iki arkada konu-
makszn birer duble daha iiyorlar.
Yakin g en e anszn;
Bu dnyada her ey gereksizdir zaten, diye bir dnce
ileri sryor.
Pim fovun ka dizine dyor, korku iinde bakyor
Y akinin yzne. Ona kar kmak istemektedir ama hem
akrkeyif olduu iin, hem d e azna lapa tktndan dilini
dndremiyor... B ugibidurum larda syledii, N aslyani? N e
dem ek istiyorsunuz... gibi laflar yerine azndan yalnz bir
brt kyor.
Yakin konumasn srdryor:
Evet, her ey gereksizdir, bilimler de... insanlar da...
cezaevleri de... lapa da... hatta siz bile... iyi bir insansnz, Tan-
rya inanyorsunuz, g en e d e tm yle gereksizsiniz.
 C eketini giymeye alan, ama bir trl kollarnn yerini
tutturamayan Pimfov;
H oa kaln, Ilya Martin, ben gidiyorum, diyor.
D em inden beri tknp karnmz doyurduk, ama niye?
te bu da gereksizdi. H epim iz yem ek yeriz, te yandan niin
yediimizi bilmeyiz... H em en d e alnd! Oturun canm, n e diye
darlyorsunuz? K onum a olsun diye sylyorum bunlar. G i
deceiniz bir yer yok nasl olsa. urada oturup kafalar ekelim .
K adeh akrtlaryla birlikte ikisinin ahlayp oflam alarn
dan baka tek ses kmyor... G ne batya eilm itir artk,
hlamur aacnn glgesi uzadka uzuyor. D erken, F eona
geliyor, oflayp poflayarak, sert el hareketleriyle masann
yanna kk bir hal seriyor. ki arkada son kadehlerini
itikten sonra, hi konumakszn halnn zerine uzanyorlar,
birbirlerine srtlarn dnp uyumaya alyorlar.
Pimfov;
ok kr, bugn sz dnyann yaratlna, toplumsal
snflarn ayrlmasna kadar gtrm edi. Y oksa insann salar
diken diken olur, Tanrya snmaktan baka are kalmazd,
diye dnyor.
 ALE BABASI

B u durum ounlukla kumarda tldkten ya da mide

sanclarnn balamasna yol aan ikili elencelerden sonra
olur. Stepan Stepan Jilin sabahleyin skntl bir ruh haliyle
aar gzlerini. Eki suratnn ezik, karman orman, bn bir
grn vardr. Yznden den bin para olur. Birine
gcenm i ya da bir eyden tiksinti duyuyor sanrsnz.. Kalkp
yava yava giyinir, yava yava maden suyu ier, can sknt
sndan bir odadan tek in e dolamaya balar.
Sabahlna sarnp saa-sola tkrkler saarak fkeli
fkeli homurdanr:
Kimin kaplar kapatmadan braktn bilmek isterdim!
Hayvanlar! Bu ktlarn yerde n e ii var? H em en toplayn!
E vde yirmi tane hizm eti bulunduruyoruz, gen e de dingonun
ahrndan fark yok! Kap zilini kim alp duruyor? Y ol geen
han m buras?
Kars;
Bizim Fedyann ebeliini yapan A n fisa nine geldi,
karln verir.
leri gleri yoktur, kap kap dolarlar... Lpler!
Seni de anlamak yle zor ki, Stepan Stepan! Kendin
ardn, imdi de svp sayyorsun.
Svmyorum ben, dorusunu sylyorum. Sen de bir i
yapmadan en e alacana bir eylerle urasan daha iyi ed er
sin! E er bu kadnlar anlyorsam kahrolaym! Btn gn aylak
aylak oturmaktan nasl da bkmazlar? Kocalar kz gibi,
hayvan gibi alsn, yaam arkada olacak kars ise bir kede
oturup elini bir ie srm eden, can sknts iinde, kocasyla
 tartmak iin frsat kollasn! Olacak ey mi yani? Bak kar
cm, bu enstit alkanlndan vazgem e zaman oktan
geldi! Artk enstit rencisi, evin evlen ecek cici kz deilsin;
annesin sen, kadnsn! Ban evirirsin, deil mi? yledir ite,
ac gerekleri dinlem ek hoa gitmez!
N e gariptir, ac gerekleri yalnz m ide sancn tuttuu
zaman sylersin.
E vet, bala bakaym, bala drdrlarna!
D n g en e kafa ekm eye mi gittin, yoksa kt oyunun
da m.tldn?
N e kar canm yle olsa? Benim unu bunu yaptm
dan sana ne? H esap verm ek zorunda mym? Kumarda da t-
trsem para benim deil mi? Kendim e harcadm, bu e v iin
harcanan para da benim param, iitiyor musunuz, benim pa
ram!
Bu sahne bylece uzar gider. Ama asl le yem einde,
oluk ocuk sofraya oturduklar zaman Stepan Stepan kadar
akl banda, iyilik seven, hak gzetir v e dilini tutmasn bilen
bir adam yoktur yeryznde! G enellikle her ey orbadan ba
lar. Daha bir kak almtr ki, Jilin yzn buruturur, orba
imeyi brakr.
Bu n e biim orba? diye homurdanr. Anlalan karn
mz bundan byle darda doyuracaz.
Kars kayglanr.
N esi var? B eenm edin mi orbay?
Bu bulak suyunu orba diye imek iin bilmem insann
nasl bir m idesi olmal? H em ok tuzlu, hem d e berbat koku
yor. stelik soan yerine tahtakurular yzyor zerinde...
Sofrakadaki konuklar, Anfisa vanovnaya dner:
Bunlar insan deli eder! H er gn yem eklik almak iin
avu dolusu para harcarsn... kendini birok eyd en yoksun
klarsn, buna karlk sana neler yedirirler! Anlalan, m em ur
luu brakp onlarn yerin e mutfaa girmemi istiyorlar.
 ocuklarn eiticisi ekine ekine;
Bugn orba gzel, der.
Jilin gzlerini fkeli fkeli ksp kadna bakar.
Ya, yle mi dersiniz? Bununla birlikle herkesin zevki
kendine gredir. Genel olarak sylersek, sizinle benim birok
konuda zevklerimiz ayrlyor. Diyelim, u ocuun davran
larn siz ok beeniyorsunuz. (Bunu derken gsterili bir el
h arekeliyle olu Fedyay iaret eder.) Evel, siz ona baylyor
sunuz ama onu grnce benim bln cinlerim bama
yor!
Y edi yalarnda, solgun, hastalkl bir ocuk olan Fedya
yem eini brakr, gzlerini yere indirir. Yz daha bir solgun
lar.
E vel, siz ona hayransnz ama beni deliye dndryor.
H angim iz haklyz, bilmem, ama babas olarak onu daha iyi ta
ndm sylemeliyim. Bakn, nasl oturuyor? Terbiyeli ocuk
lar byle mi otururlar? Dzgn olur bakaym!
Fedya enesini yukar kaldrp boynunu dik tular. Byle
yapnca daha doru oturduunu sanr. G zleri de dolmutur.
Hadi, yem eini ye! Kan doru tutmuyorsun. Bir
gn senin yuvan yapacam, haylaz ocuk! Bir de alamas tut
m az m? Y zm e dosdoru bak bakaym!
Fedya dosdoru bakmaya alr, ama yz lilrer, gzle
rine yalar dolar.
Yaaa! Bir de alamak ha? H em sulu, hem de gl!
G it, kede dikil, hayvan!
A n n e ocua arka kar;
Ama n ce yem eini yesin.
Y em ek yiyemez! B yle namussuz... B yle yaramazlarn
yem ek yem eye haklar yok!
Fedyann yz arplr, lm bedeni sarslr, sandalyesin
d en kayarak keye gider.
Baba azarlamay srdrr:
Daha bu kadarla kalmayacak! Madem terbiyeni kimse
stlenmiyor, bu ii de ben zerime alyorum! Bak o zaman
yem ek le yaramazlk yapacak, zrlayabilecek misin? Seni eek
seni! alacaksn, anlald m, alacaksn! Bedavadan ek
m ek yok! Adam olmak gerek, adaaam!
A n n e Franszca olarak;
Tanr akna, yeler arlk! diye yalvarr. Bari yabanclarn
yannda yem e bizi... Kocakar her eyi duyuyor, onun sayesinde
bln kenl iitecek...
Jilin Rusa;
Benim yabanclardan korkum yok! karln verir. A n
fisa lvanovna hakl olduumu grmyor mu? Senin dncene
gre bu pis ocuun gidiatndan memnun mu olmalym?
O nun bana kaa patladn bilmiyor musun? Sen, pis ocuk,
biliyor musun, senin iin ne kadar para dkyorum? Yo' s;,
ben para basma makinesi miyim? Paray sokaktan m toplu
yorum? Zrlama! Sus! itiyor musun beni? Yoksa, alak, sana
temiz bir sopa ekeyim mi isliyorsun?
Fedya bir lk atar, sonra hngr hngr alamaya ba
lar.
Sofradan frlayp kalkan anne peeteyi alarak;
Bu kadar da fazla! der. u evde az tadyla yem ek yen
dii grlm mdr? Senin bir lokma ekm ein ile uramda
duruvor!
Boazn gsterir, mendilini gzlerine bastrarak yem ek
odasndan kar.
Jilin zoraki bir glmsemeyle;
H em en de gcenir, karln verir. Nazik yetimiler...
i le byle. Ani isa lvanovna, bu devirde doru sz kimse sev
miyor. Sonunda sulu biz olduk!
Birka dakika sessizlik iinde geer. Jilin gzlerini tabak
larda gezdirir, kimsenin orbaya dokunmadn grnce derin
derin i eker, sonra baklarn eilm en kadnn kzarm,
kaygl yzne diker.
Siz niin yemiyorsunuz, Varvara Vasilyevna? Darl-
diniz dem ek! Oras yle. Doru sz kimse sevmiyor... Ama
balayn, benim yapm byle, kimseye ikiyzllk edem em ...
H er zaman gerei olduu gibi sylerim, (iin i eker) Artk
anlalyor ki, benim burada bulunuum kim senin houna git
miyor. B en buradayken ne yem ek yiyebiliyorlar, ne de konu
uyorlar... Eh n e yapalm? G itm em i daha n ce syleseydiniz,
giderdim... imdi d e giderim.
Jilin iskem lesinden kalkar, gururlu bir yryle kapya
ynelir. Hl alayan Fedyann yanndan geerk en durur.
Ban gururla arkaya atarak;
Bunca olup bitenden sonra artk serbestsiniz! Hibir
ekilde eitim inize karmyorum, der. Elimi ektim szlerden!
Babanz olarak iyiliinizi istediim den sizi v e ekip evirenle
rinizi rahatsz ettiim iin zr dilerim. Bundan byle g elec e
inizle ilgili btn sorumluluu zerimden atyorum.
Fedya lk atar, daha yksek sesle zrlamaya balar. Jilin
azam etle kapya dner, kendi yatak odasna gider.
leden sonra uykudan kalkan Jilin vicdan szs duymaya
balamtr. Karsndan, olundan, Anfisa Ivanovnadan utanr;
le yem einde olup bitenleri anmsayarak d eh et iinde kalr.
A ncak gururu y lesin e yksektir ki, iten davranma yreklili
ini bulamaz kendinde; ksknln, homurdanmasn sr
drr.
Ertesi sabah uyandnda keyfi yerindedir, yzn y
karken neeyle slk alar. Kahvesini imek zere yem ek oda
sna girerken orada olu Fedyay bulur. Fedya babasn grr
grm ez ayaa kalkar, tedirgin tedirgin bakar evresine.
Jilin masann yanndan geerken neeyle;
E, naslsn bakalm, delikanl der. N e var, n e yok? K ey
fin yerinde, deil mi? Gel bakaym, yumurcak, baban p!
ocuk ciddi bir yzle babasna yaklar, titreyen dudak
larn yanana dokundurduktan sonra yanndan uzaklar, ses
sizce yerine oturur.
 L

D u rg u n bir austos gecesi. Krlardan usul usul bir sis

ykseliyor v e g zle grlebilen her eyi donuk bir rtyle
kaplyor. Ayn aydnlatt bu sis kh usuz bucaksz, durgun bir
deniz, kh sonsuz b eyaz bir duvar gibi gzkyor. H ava nemli,
souk. Sabaha daha bir sr vakit var. Ormann kysndan
geen yolun kenarnda bir ate yanmakta. H em en orackta
gen bir m ee aacnn altnda, zerine beyaz rt rtlm bir
l yatyor. lnn gsne tahta bir ha konulmu, yannda
ise bekleyen iki kii var. iki kyl, kyllere yklenen en ar,
en tatsz nbet b ek lem e grevini yerin e getirm ektedirler. Biri
uzun boylu, byklar yeni terlemi, kara kaln kal, yrtk prtk
bir gocuk giymi, ayaklar arkl bir gentir. Islak otlarn ze
rine oturup ayaklarn uzatm, bir eylerle oyalanarak zaman
ldrm eye alyor. O nun boynunu eip elindeki tahtayla
uramasndan kak yonttuunu anlyoruz. Durmadan bur
nunu ekiyor. kincisi, zayf, opur yzl, seyrek bykl, kei
sakall, ufak yapl bir ihtiyardr. Adam ellerini dizlerinin
zerine koymu, hi kmldanmadan, kaytszca a te e bakyor,
ikisinin arasndaki, iki kylnn yzlerini kzla boyayarak
tembel tembel yanan kk kr atei nerdeyse snm ek zere.
Ortalk sessiz. Yalnzca ban yonttuu tahtann gcrts ile
yanan slak ktklerin czrts duyuluyor.
Hey, Siom a, uyuma! diyor gen kyl.
K ei sakall kekeliyor:
Ben... ben uyumuyorum.
yi... T ek bana kalnca insan korkuyor. Bari bir eyler
anlatsaydn.
 Be... becerem em ki...
N e garip adamsn sen , Sioma! Senin yerinde bir bakas
gler, ark syler, olmadk eyler anlatrd. Tuhafsn vallahi!
B ostan korkuluu gibi oturuyor, gzlerini ap atee bakyor
sun. Bir iki laf etmesini de mi bilm ezsin? Sanki konumaktan
korkuyorsun. Elli yandasn ama bir ocuk kadar akln yok...
Aklnn ktlndan dolay k endine ac bari!
K ei sakall suratn asarak;
Acyorum, diyor.
Y a senin budala oluundan dolay biz zlmyor
muyuz? iyi yrekli, azna iki kom az bir kylsn. Ancak ne
yazk ki akln kt. Hi olm azsa Tanrnn senden esirgediini
kendin tamamlasaydn... A kln bana topla, Sioma, bunun iin
ura biraz... Bir yerde iyi bir sz iittiinde onu anlamaya al,
aklnda tut, zerinde dn-tan. Anlamadn bir eyle
karlatn zaman da kendini zorla, o eyin girdisini-ktsn
kafanda tart. Kendini zorlamazsan eline bir ey gem ez. T a
mam m? Akln bana toplamadn srece dnyaya geldiin
gibi budala gidersin...
Birdenbire inlercesine uzayp giden bir ses duyuluyor o r
mandan. Sanki aalardan birinin ucundan bir ey kopup
yaprak hrtlar iinde yere dyor... Bu ses bouk bouk
yanklanyor ormanda. G en kyl irkiliyor, sorarcasna arka
dana bakyor.
Siom a gen e ask suratl;
Bayku, kk kular kovalyor, diyor.
Sioma, kularn scak lkelere g etm e zaman geldi
mi? N e dersin?
G eldi ya...
Sabahlar havann soum asndan belli. ok souk! Tur
nalar abuk yen, nazik yaratklardr. Souk havalar onlar
iin lm demektir. B en turna deilim ama ok dm. A tee
biraz odun atar msn!
 Sioma ayaa kalkyor, ormann karanlnda gzden kay
boluyor. O, allar arasnda urap kuru dallar krarken ar
kada elleriyle gzlerini kapyor, her sesten rperip korku
yor. A z sonra bir kucak al rp getiriyor Sioma, bunu atein
stne atyor. n ce ince budaklar kararsz kararsz yalayan
alevler az sonra sanki buyruk almasna birdenbire dallar
btn saryor; kzla alan bir k orada oturan iki kiinin y
zn, yolu, altnda lnn kol v e ayaklarnn kabark kabark
gzkt beyaz rty, bunun zerindeki ha aydnlatyor.
N b et bekleyenler susmaktadr. G en kyl boynunu daha
ok eiyor, sinirli sinirli iini srdryor. K ei sakall ise eskisi
gibi gzlerini ateten ayrmakszn kprtsz durmakta. O sra
da gecenin sessizliinde anszn bir ilahi duyuluyor; T ann nn
evini sevm eyenler ondan utansnlar... Ardndan ayaksesleri
geliyor.
Yolda, atein kzl klar altnda ksa kei cppesi ile
geni kenarl bir apka giymi, omuzlarnda yol antas bulunan
bir adam bekliyor.
Adam ksk tiz sesiyle?
Tanrm, hikm etinden sual olunm az, diye balyor.
Karanlklar iinde bir ate grdm, iim rperdi. nce gece
yolcular sandm, sonra, Atlarn grm ediim i gre ne biim
yolcu bunlar? Sakn kt ruhlar, zenginlerin yolunu bekleyen
haydutlar ya da putlara kurban sunan in gen eler olmasn?
dedim, iim den bir se s ykseldi. Git! dedi, T anrfnn kulu
Feodosi, git de aln yazn neyse karna ksn! nce kanatl
pervaneler gibi a te e koup geldim, ite imdi karnzda
duruyor, d grnnzden iinizi okuyorum. Siz ne kt
ruhsunuz, ne de putperest tayfas. Tanrm yardmcsnz olsun!
Saol!
Din kardelerim, bana yol gsterir misiniz, Makuhin
tula fabrikasna nasl gidilir?
ok yakndr. Bu yoldan doruca git. iki fersah yr
dkten sonra karna bizim ky, Ananova kar. Kyden he
men saa dn, kydan kydan gidince fabrikaya varrsn.
A nanovadan fersah tede.
Tanrm sizden raz olsun. Peki, siz burada niin oturu
yorsunuz?
N betiyiz. l bekliyoruz...
N e? N e l s ? A m anTanrm !
K ei ha, beyaz rty gryor. ylesine rkyor ki
irkilm ekten kendini alamyor. Bu beklenm edik grnt onun
zerinde korkun bir etki brakmtr. aknlk iinde, az
ak, gzlerini belertiyor, yerinde aklm gibi duruyor...
G zlerine inanamad iin birka dakika susuyor, sonra
mrldanmaya balyor:
Tanrm! Kutsal Meryem Ana! K im seye zararm dokun
madan yolum da giderken nedir bu bama gelenler!
G en kyl soruyor:
N ecisiniz siz? Papaz snfndan m?
Y o... yo... Manastr manastr dolarm ben... Mi... M i
hail Polikarp tanr msn? Fabrika mdr... Onlarn yee
niyim. Tanrm, sen byksn! N e yapyoruz demitiniz bura
da?
N b et bekliyordu. G revim iz bu.
Cppeli, bir elini gzlerinin zerinden geiriyor.
Doru ya? len kimlerden?
Bir yolcu.
Yaam by ledir ite... Eh, dostlarm, ben artk gitsem iyi
olacak. Korku kt iime, kardeler... Ah, bilmezsiniz, her
eyden ok llerden korkarm... N e gariptir, deil mi? Bu
adam yaarken belki kim senin aldrd yoktu. Am a imdi lp
b edeni rm eye balaynca karsnda tir tir titriyoruz. Sanki
byk bir komutan ya da kutsal bir kiiymi gibi. Nasl oldu,
yoksa ldrdler mi onu?
 Tanr bilir. Belki ldrmlerdir, belki de kendiliin
den lmtr.
D oru, doru... Kimbilir, kardeler, belki d e ruhu u
anda cenn et zevklerini tadyordur.
G en kyl;
R uhu henz bedeninden uzaklamaz, gn buralarda
dolar, diyor.
Hmm! H ava da ok souk! Dilerim takr takr birbirine
vuruyor... D em ek , dosdoru gidilecek ha?
E vet, kye kadar. Sonra da saa sapar, hep kydan
yrrsn.
Kydan m? Peki... B en d e n e diye duruyorum daha?
Y olcu yolunda gerek... H oa kaln, kardeler.
C ppeli birka adm atyor, sonra duruyor.
G m lm esi iin bir kapik brakmay unuttum. Din
kardelerim, para brakabilir miyim?
Sen manastrlar dolayorsun, bizden daha iyi bilirsin.
Eceliyle gittiyse bu para ruhunun kurtuluuna yardm eder,
ama kendini ldrdyse gnahtr, brakma!
D oru... Belki d e kendini ldrmtr. yisi mi, para
ben de kalsn. Ah, n e gnahkar insanlarz! imdi bana bin ruble
verseler g en e burada duramam. Hadi, hoa kaln, kardeler!
C ppeli yava yava uzaklayor, yeniden duruyor, mrl
danyor:
N e yapsam acaba, bir trl karar veremiyorum. Burada
atein yannda pineklem ekten ok korkuyorum. Yalnz gitmek
d e yle, korkun! Karanlk yolda gzlerim in nne hep l
g elecek . T anrfm n bana verdii ceza bu! Tam be yz fersah
yol yrdm, bama bir ey gelm edi d e imdi e v e yaklatm
srada... F elak ete bakn! Gidemiyorum ite.
Doru, ok korkun!
N e kurtlardan, n e haydutlardan, n e karanlktan korka
rm ama llerden dm patlar. Korkuyorum ite, ne yapaym?
D in kardelerim, yalvarrm size, beni kye kadar geirin.
B ize lnn yanndan ayrlmayn, dediler.
Kimsecikler grm ez ki, kardeler! Vallahi grm ez.
Tanrm iyiliinizin karln verir. Sakall, ne olur, hadi beni
gtr! E e, daha niin susup oturuyorsun?
G en kyl;
O nun biraz akl geridir, diyor.
Gtr, kardeim, be kapik veririm.
G en kyl ensesini kayor.
B e kapik iyiydi, ama bize verilen buyruk yle. Dur
bakalm, bizim akl kt arkada tek bana oturursa ben gt
rrm. Sioma, kalr msn?
Siom a kabul eder.
Kalrm...
H adi yleyse, gidelim.
G en kyl ayaa kalkyor, cppeli ile yola koyuluyor. Bir
dakika sonra ayak sesleri, konumalar iitilm ez oluyor. Sioma
gzlerini kapyor, hafiften uyuklamaya balyor. A te snm ek
zeredir; ly kocam an, kapkara bir glge kaplyor.
 KADINLARIN ANSI

T m gen eral Zapurgin topraa veriliyordu. Sk sk komut

haykrlarnn v e cen a ze mziinin duyulduu l ev in e drt
bir yandan, rahmetlinin gtrln grm ek isteyen insanlar
akn akn geliyorlard. te bu gelen ler arasnda memur Prob-
kin v e Svistkov ile hanmlar da vard.
Drt kii yry koluna yaklatklar srada ile em niyet
amiri yardmcs onlar durdurarak tatl, yumuak bir sesle;
Efendim , durun, girem ezsiniz, dedi. L tfen biraz geri
ekilin! Yalnz size deil, h erk ese sylyorum ayn eyi. Ltfen
geri ekilin! Ama bayanlar geebilirler... mesdames, sizler
buyurun! Erkekler girem ezler... Ltfen! Probkin ile Svistovun
eleri em niyet amiri yardmcsnn bu beklenm edik iltifat
karsnda kzarp bozardlar ama frsat bu frsattr deyip yr
ye katldlar. Kocalar ise yaya ve atllardan oluan merakl
kalabalnn arkasnda, yan yana dizilmi en se duvarna baka
kaldlar.
Onlardan uzaklaan iki bayann arkasndan kskanlkla,
hatta biraz nefretle bakan Probkin;
Onlar geti, biz kaldk, dedi. Bu sa uzunlarn her yer
de anslar aktr. Biz erkeklere byle bir ayrcalk tannm a
mtr ama onlara tannr.
Syler misin, kadnlarn bizden fark ne? Bir sr kr
inan tayan, basbaya yaratklardr, gene de gem elerine izin
verdiler ite. Seninle ben en st d ereceden memur bile olsak
sokmazlard bizi.
Probkinin bu szleri karsnda em niyet amiri yardmcs
sitem li sitemli;
 Beyler, ok garip dnceleriniz var, dedi. imdi sizleri
de braksak yrrken itiip kakr, irkin hareketler yapar
snz. Ama kadnlarn terbiyesi byle eylere izin vermez.
Probkin fkelendi;
Brakn siz de, Allah akna! Kalabalkta ilk itienler ka
dnlardr. Erkekler d zen e uyarlar, oysa kadnlar giyimleri
bozulmasn diye kollarn iki yana ap yanlarndakini iterler.
Her zaman byledir! N ed en se kadn milleti her yerde ansldr.
yle deil mi? Kadnlar askere alnmaz, dansl toplantlarda
giri biletleri var m, diye sorulmaz, b ed en sel cezalara arp
trlmaz... Peki, bunlar hak ediyorlar m? Bir bayan mendilini
mi drd - hem en alp vereceksin, bulunduun odaya m
girdi - kalkp yer vereceksin, yanndan m ayrlyor - darya
kadar geireceksin... Bir d e rtbeleri e le alalm! Sen ya da bir
bakas, diyelim st d ereceden danmanla ykselm ek iin
m r boyu yrtnr, dininirsin, ama bir cici kz bir danmanla
evlenince yarm saatte o mutlulua eriir. Prens ya da kont
unvan m kazanmak istiyorsun, ya bakanlk yapacaksn, ya da
ipkay, btn dnyay fethedeceksin. Ama, Ulu Tanrm ho
grsn, Varenka ya da Katenka adnda, az henz st kokan
bir gen kz bir kontun nnden eteiyle srnp getii ya da
gzn ksarak bakt zaman kontes oluverir... S en im di il
sekreterisin, deil mi? Bu unvan kazanmak iin yllarca ter
dktn, ala ala cann kt. Ya senin Marya Fominna ne
yapt? N e diye o da seninle ayn unvan tayor? Bir papaz
kzyken pat il sekreterliine! B yle ykselm eye can kurban!
Oturt bakalm onu kendi masana, girenleri kanlar yerine yaz
mayacak m?
Svistkov; buna karlk kadnlar ac ekerek ocuk do
uruyor, dedi.
Aman ne nem li i! insana kan kusturan bizim em irler
den birinin karsnda dikilsin bakalm, ocuk dourmak bunun
yannda basit kalmayacak m? H er yerde ayrcalklar vardr
kadnlarn! Bir gen el mdrn karsnda bizim evreden bir
gen kzn ya da kadnn gsterdii rahatl sen ube m d
rnn karsnda gsterem ezsin. Evet, yle... Senin Marya
Fominna mstear beyefendinin koluna girm ekten hi ekin
mez, ama grelim, sen mstearn yanna yaklaabiliyor m u
sun? Bizim apartmanda alt katta gen el mdrlk yapan bir
profesr oturur. G snde bir de Anna nian var. Arada bir
karsnn adama yle bardn iitiriz: Sersem herif! Salak!
Aptal! Alt-st esn af snfndan gelm e bir kadn! Adamn
nikahl kars olduu iin bylesine gz yumuluyor. Bir de
nikahl olmasa, yasad otursalar ne olurdu acaba? Bir olay
mrm boyunca unutmayacam. A z kald o yzden m ahvola
caktm, verilmi sadakamz varm da kurtuldum. Anmsarsn,
bizim gen el mdr g een yl kyndeki yazla izne giderken
yazmalar yrtmem iin beni d e yanna almt... bir saatte
bitireceim kolay bir grev. Gnlk almam bitirince ya or
mana dolamaya kar ya da uaklar blm esine gnl e len
dirmeye giderdim. Bilirsin, bizim gen el mdr hi evlenm edi.
Evinde ise uak, hizmeti it srs gibi. Balarnda ekip
evirecek kimse bulunmad iin isteyen istediini yapar.
Nasl olsa evin hanm yok. Am a V era Nikitina adnda bir
kahya kadn var ki, her ey onun elinde. G en el mdrn ayn
verir, yem eklerini hazrlatr, uaklarn en sesin de boza piirir.
Anlayacan, berbat m berbat, ylan dilli, iblis slalesinden bir
kadn. iman, kzark suratl, rtkan m rtkan!.. Birisine
barmaya balad, vaveylay kopard zaman Tanr yardm
cs olsun. Bir de svp saymas var ki, barmalar onun
yannda hi kalr. Kadn kim seye g z atrmyor, bana da kan
kusturuyor... D edim ki kendi kendim e, bir gn nasl olsa bir
punduna getirir, seni g en el mdre bir g zel anlatrm.
Adamcaz boazna kadar ie gm ld iin senin ne haltlar
kartrdn, kendisini soyup uaklar susta durdurduunu
grmyor; onun gzn aacam . Adam n gzn amasna
atm ama nerdeyse benim gzlerim sonsuza dek kapanacakt.
imdi bile aklma geldike rperiyorum.
O gn nasl oldu, koridordan geerken bir lk iittim.
nce dom uz boazladklarn sandm, ama iyice kulak verince
Vera N ikitinann biriyle az kavgas ettiini anladm. Kadn,
Seni hayvan! B e paralk herif! Allahn belas? diye bar
yor. K im e baryor bu kadn? diyorum kendi kendim e. A ,
bir de n e greyim? Kap alnca ierden bizim gen el mdr
kmasn m? A l al, moru mor, gzleri falta gibi alm, sa
lar eytan flem iesine karma kark... Kadn barmasn
srdryor: Pis herif! Sprnt!
H adi canm sen de!
Yalanm varsa gzm ksn! Onlar yle grnce beni
bir ate bast. Bizimki kurtuluu odasna kamakta buldu,
bense ne yapacam bilm ez bir durumda koridorda dikile-
kaldm. Basit, cahil bir kyl kars, bir ah paras, bir rgat
beyefendiye bunlar syleyip byle davransn! Olacak ey mi?
Bizim g en el mdr herhalde kadn basbaya halad, kadn
da kimsenin grmemi, iinden yararlanp ona b yle karlk
verdi. diye dndm. B en orada durur muyum? H em en
frladm yerimden. Kadnn odasna girerek; B e irret kar,
yksek d ereced en bir memura byle szleri nasl sylersin?
S en onu kimsenin arka kmad, zavall bir ihtiyar m san
dn? diye giritim, bununla da yetinmeyip o puf suratna iki
tokat patlattm. Allah sen i inandrsn, kar yle bir lk att,
yle bir yaygara kopard ki, yedi mahalleyi ayaa kaldrd. Ben
kulaklarm tkayp ormana katm. Aradan saat kadar geti
gem edi, bir ocuk koa koa gelerek. Sizi beyefendi ar
yor. dedi. Dndm ev e, bir d e odasna girdim ki, hi sorma!
Bizimki baba hindi gibi kabarm, somurtup oturuyor.
Benim evim de ne halt ettin yle? Utanmyor musun?
diye bard.
N ed en sz ediyorsunuz, beyefendi? Eer N ikitinaya
yaptklarm sylyorsanz, yerden ge haklym, sizi kollamak
iin yaptm, dedim.
Bakasnn aile ilerine karmak senin grevin mi?
Anlyorsun, deil mi? A ile ileriymi... O ndan sonra bana
verip veritirdi, dem ediini brakmad. Bir sr azarlamadan
sonra birdenbire tavr deitirip kahkahay basmaz m?
N asl cesaret ed ip d e ona bunu yapabildin? dedi.
Korkmadn m? P es sana vallahi! G en e d e umarm bu olay ara
mzda kalr... O anki fkeni anlyorum, ama bundan byle
evim de kalman olanaksz.
Ya, ite byle... Kendini bir ey sanan karnn burnunu
srtm em e bir trl akl erdiremedi. Kadn adamn gzlerini
kr etm i basbaya! K oskoca gen el mdr, Beyaz Kartal
nian var, dairenin en byk amiri, ama kyl karsna kul
olmu... Kim n e derse desin, kadn milletinin byk ayrca
lklar var. Hadi, kar apkan, generali gtryorlar... Aman
tanrm, ne ok da nian alm! Yrye kadnlarn katlmasna
izin verdiler ama onlar niandan n e anlar:
C enaze mar almaya balad.
 AHI KIZ EVLENYOR

Y e d i yalarnda toraman bir olan olan Gria mutfak

kapsnn n n d e dikilmi, konuulanlar dinliyor, anahtar
deilinden ieriyi gzlyordu. O na gre olaanst, o gne
dein grm edii bir ey geiyordu mutfakta. stnde et
kylan, soan doranan masada sakall, kzl sal, uzun boylu,
salam yapl, burnunun ucunda iri bir ter damlas sarkan,
arabac yams giymi bir kyl oturmaktayd. Adam sa elinin
b e parmayla ay taban kavram, ktlama ay iiyor; eker
topan diiyle ktr ktr krdka G riann srtndaki tyler
diken diken duruyordu. Arabacnn tam karsna kirli bir
tabureye ise yal, dad Aksinya Stepanovna kurulmu, adamla
birlikte ay iiyordu. Dadnn yz ciddiydi ama iten ie
sevindii belliydi. Yanda ah kz Pelageya vard. Pelageya
szd e ocan banda urap duruyordu. Anlaldna gre
asl amac yzn oradakilerden gizlem ekti. G ene d e Gria
kzn yznn renkten renge girdiini fark etti. A lev krmz
sndan tutun, l sarlna kadar deiiyordu bu renkler.
Pelageya titreyen elleriyle baklar, atallar, odunlar, ocak
bezlerini tutuyor, oraya buraya gidip geliyor, homurdanyor,
kab kaa ngrdatyor, aslna baklrsa hibir i yapt yoktu.
Orada dikildii srece bir kere olsun ay iilen masaya dnp
bakmad. D adnn sorduklarna ise ban evirm eden, kesik
kesik, sert yantlar verdi.
D ad arabacy arlamaya alyordu.
Hadi, buyurun, D an ilo Semyon! N eden hep ay
iiyorsunuz? Biraz da votka iseniz e!
Byle diyerek arabacnn n n e kk bir ie ile bir
kadeh srd. Y znde ise sinsi bir anlam vard. Arabac ikiyi
kabul etm eyerek;
Hayr, iki kullanmam, dedi. Beni zorlamayn, Aksinya
Slepanovna!
N e biim erkeksiniz siz! Hi arabac olur da iki im ez
mi? Bekar dediin ikisiz yapamaz. Hadi, buyurun, buyurun!
Arabac yan g zle bir votka iesine, bir de dadnn sinsi
yzne bakt. Bu srada onun yz d e dadnnkinden daha az
sinsi deildi. Yz, Y oo, beni faka baslramazsn, cad kar!
der gibiydi.
K esinlikle imem, bizim iimiz bunu gtrmez. Bir
esn af iebilir, nk hep aynyerdeolurur. Oysa bizler hep gz
nnde, srekli halkn arasndayz. yle deil mi? M eyhaneye
uramak islersin, bir d e bakmsn aln ekip gitmi. Sarho
olursan daha da kl; ya olduun yerde uyuklarsn ya da yol
daysan arabadan dersin. Bizim iimiz byle.
G nde ne kadar kazanyorsunuz, Danilo Semyon!
G nne gre. Gn olur bir y eil1 kazanrsn, gn olur
m etelik bile gem ez eline. G n gne uymaz. u sralar iler
iyice kesal. Kendiniz de biliyorsunuz, sokaklarda arabadan bol
bir ey yok. O l ale pahas, m teriler derseniz, hepsi cebi
delik. Daha ucuz diye all tramvaylara binmeyi yeliyorlar.
G ene d e Tanrya kr, geinip gidiyoruz. Karnmz lok,
srlmz pek. Kendimizden baka ikinci bir insan da mullu
edebiliriz... (Y an gzle Pelageyaya bakyor.) Eer onun da
bizde gnl varsa...
Gria daha tesini duymad. nk kapya gelen annesi
onu ocuk odasna gndererek;
Hadi bakaym, gil de dersine al. Burada konuulanlar
sana gre deil, dedi.
Gria odasna dnnce okuma kitabn n n e koydu, ama
kafasna bir ey girmiyordu. Grd, iillii eylerden sonra

1 ru blelik b a n k n o t.
bin bir soru geliyordu aklna. Ah kz evleniyor. diye d
nyordu. ok tuhaf, anlamyorum, n e diye evleniyor? Annem
babamla, amcamn kz Veroka, Pavel Andreyile evlenmi.
Babam olsun, Pavel Andreyi olsun evlenilebilecek kimseler.
Onlarn altn kstekleri, gzel giysileri var, ayakkablar da prl
prl... Am a bu krmz burunlu, k e e izm eli arabacnn nesi
var, bilmem ki! ! Dadm zavall P elageyann onunla evlen
mesini niin istiyor acaba?
Mutfaktaki konuk gittikten sonra Pelageya odalara girip
karak teyi beriyi tem izlem eye balad. H eyecannn yatma
d belliydi. Krmz yznn korkmu bir grn vard.
Elindeki sprgeyle d em eye stnkr dokunup geiyor,
her keyi st ste birka kez spryordu. G riann an
nesinin odasndan da bir trl ayrlmak istem edi. Anlalan,
yalnzlk zor gelmiti kzcaza, iini dkecek, dert yanacak
birini aryordu.
Griann annesinin azn amadn grnce;
H er ey bitti, diye homurdand.
H anm efendi ban nndeki ilem eden kaldrmakszn;
yi bir adama benziyor. kisi yokmu, arbal biri,
karln verdi.
Pelageya fk eyle birden parlad:
Y em in ederim , hanm efendiciim , bu adamla evlen
mem ben! Kim ne derse desin evlenm em !
Aptallk etm e! Kk bir kz gibi davranyorsun. Bu i
akaya gelm ez, iyi dn-tan. B yle barmakla elin e ne
geecek? Syle bakalm, bu adam houna gidiyor mu?
Pelageya ezilip bzlerek;
Aman, neler sylyorsunuz, hanm efendiciim ? dedi.
O nasl sz? B yle ey sorulur mu?
Gria, H oum a gitmiyor, d ese ya! diye dnd.
Sen de ne nazl eysin! H ouna gidiyor mu, gitmiyor
m u?
ey, hanmefendiciim , yal biraz...
 Dad br odadan P elageyaya kt:
N eler uyduruyorsun bakaym orada! D aha krknda bile
yok. H em gen adam senin neyine? Y z n e bakp bayram m
edeceksin? Evleniver, olsun bitsin.
Pelageya gene;
Evlenmem! diye hrnlat.
Samalama! Anlalan gnlnde beyler, paalar yatyor.
Senin yerine bakas olsa pp bana kordu byle ksmeti.
S en se Evlenm em ! diye tutturmusun. G zn hep yksek
lerde; postac, retm en istiyorsun. Biliyor musunuz, hanm
efendi, Griaya gelen retm en var ya, bu aklsz ona yiyecek
mi gibi bakyor. Seni gidi utanmaz seni!
Hanm efendi, P elageyaya;
Sen bu D an iloyu daha n ce grm mydn? diye
sordu.
N erden greceim ? lk olarak bugn karlatm. A k
sinya nerelerden getirip sard bu belay bama?
Pelageya le yem eini datrken masadakiler arabac
dan dolay ona taklp kzdryorlard. K zacaz pancar gibi
kzaryor, zorla glm eye alyordu.
Gria, Anlalan, evlen m ek ayp, ok ayp bir ey. diye
dnd.
O gn pien yem eklerin tuzu fazla kat, pililer iyi
kzartlmad iin kanl kanl kald. stelik Pelageya ikide bir
elinden kap kacak, atal, bak drd. N eyse ki durumunu
anladklar iin kim se onu paylamad. Y alnz bir keresinde
Grianm babas dayanamayp peeteyi frlatarak; karsna;
Nedir endeki bu herkesi evlendirm e hevesi! N e n e g e
rek? Brak isteyen istediiyle evlensin! diye bard.
Y em ek ten sonra komularn hizmetileri, ah kadnlar
mutfaa dolumaya baladlar. Akam a dein her yerd e bir fis
kos ald yrd. alacak ey, bu evlen m e olayn nereden
duymulard! G e c e yars uyanan Gria odasnda dad ile ah
kzn fsldatklarn iitti. Dad. Pelageyay boyuna kandr
maya alyor, beriki ise bir alyor, bir glyordu. Daha sonra
uyuyakalan Gria dnde sarho bir ejderha ile bir cadnn
P elageyay kardklarn grd...
Ertesi gn her ey dinginleti, mutfaktaki yaam, sanki
arabac diye biri yeryznde yokm u gibi, eski durumunu ald.
Yalnz arada bir dad yeni aln omzuna atp, utkulu (m uzaf
fer), sert bir tavr taknyor; galiba grm e iin bir yerlere
giderek birka saat ortada gzkmyordu. P elageyamn araba
cyla yz y ze geldii yoktu. Adamn adn andklarnda da
fkelenerek;
Am an siz de, boyu devrilsin! H ep onu mu dnece
im? diye baryordu.
Dad ile Pelageyann byk bir gayretle bir eyler kesip
bitikleri bir gn Griann annesi mutfaa gelerek Pelageyaya
dedi ki:
Bak kzm, bu adamla evlen m ene bir ey dediim yok,
ancak unu iyi bilm eni isterim, evlen ecein kii buraya girip
kamaz. nk mutfakta bir yabancnn oturm asndan h o
lanmam. Dikkat et ha, sakn unutma! Ayrca senin g eceleri ev e
gelm ene de izin verem em . Bunu da iyice kafana sok!
Ah kz;
Aman, n e diyorsunuz, hanm efendi? dedi. Bama bak
manza gerek yok, patlasa da atlasa da onun her istediini yap
mam! Balma bela olduu yetmiyormu gibi bir de kahrola-
snn...
Bir pazar sabah mutfaa gz atan Gria aknlktan
donakald. Mutfak tka basa insan doluydu. Komularn btn
ah kadnlar, iki polis, bir baavu... Filka adndaki olan
ocuu bile oradayd. Bu Filka amarln evresinden
ayrlmaz, hep kpeklerle der-kalkard. A m a o gn tertem iz
ykanp salarn taramt, elinde srma rtl kutsal tasvirler
vard. Pelageya mutfan ortasnda dikiliyordu. Y en i bir basma
entari giymi, bana iekler takmt. Yannda ise arabac yer
almt. G elinle gvey ter iindeydiler, yzleri pancar gibi
kzarmt, durmadan gzlerini krptryorlard. Uzun bir ses
sizlikten sonra baavu;
Eh, artk vakit geldi, dedi.
Pelageya yzn arptarak hngr hngr alamaya
balad. Baavu masadan kocaman bir ekm ek ald, dadnn
yannda durduktan sonra gelin le gveyi kutsama ilem ine
giriti. Arabac n c e baavua yaklat, yerlere kadar eilip
selam verdikten sonra elini pt. Ayn saygl eilm eyi
Aksinyann nnde d e yapt. Pelageya kurulmu makine gibi
arabacnn hareketlerini yineliyordu. D erken, evin d kaps
ald, ieriye soukla birlikte beyaz bir sis doldu. Btn
kalabalk avluya skn etti. G ria ah kzn hkrklarna
kulak vererek; Vah, zavall, vah! Onu byle nereye gt
ryorlar? A nnem le babam kurtarmayacaklar m kzcaz? diye
dnd.
Nikahtan sonra akama dein amarlkta arklar sy
lendi, armonika alnd. G riann annesi dadnn azndan
votka kokusu geldii iin, bu dnler yznden sem aver
koyacak kim se bulamad iin ep eyce kzp kprd. Gria
yatana yatt zaman Pelageya hl dnm emiti.
Zavall, imdi karanlkta alyordur. Arabac da ona
Sus! Sus! diye kyordur. dedi kendi kendine.
Ertesi gn Pelageya g en e mutfaktayd. Arabac da bir
aralk ieri girip G riann annesine teekkr etti, Pelageyaya
sert sert baktktan sonra;
H anm efendi, bizimkine gz kulak olun, dedi. A n n e
sinin babasnn yerini tutuyorsunuz. Aksinya Stepanovna, siz
d e ondan gznz ayrmayn. H er eyin yolunda yordamnda
olmasna dikkat edin... Yaramazlk filan etm esin. Sonra, ha
nm efendi, aylna karlk bana be ruble verin ltfen. Y eni
bir hamut alacam da...
 Griay bir meraktr sarmt. O gne dein zgrce, kim
seye hesap verm eden yaayan Pelageyann karsna gkten
der gibi adam kyor, kzcazn btn hareketlerine kar
t gibi onun zerinde birtakm haklar elde ediyordu. Bundan
dolay hayli can skld. nsan canavarlnn bu zavall kurba
nn yrekten, gzleri yaararak kucaklamak istei depreti
iinde. Kilerdeki elmalardan en byn seti, usulca mut
faa girdi. Elmay P elageyann avcuna sktrdktan sonra ok
gibi dar frlad.
 PRBEYEV BAAVU

B a a v u Priibeyev, siz eyll aynn nde polis Ji-

gine, bucak bakan A lyapova, korucu Y e fim o v a, yallar
kurulu yelerinden Ivanov ile G avrilova, bunlarn dnda alt
kylye s zle v e tavrlarnzla hakaret etm isiniz, ayrca ilk
kiiye grevleri bandayken aalayc davranlarda bulun
musunuz. Suunuzu kabul ediyor musunuz?
Tra uzam, buruuk yzl bir adam olan baavu
Priibeyev hazrol durumunda, ksk, bouk bir sesle v e her
szcn zerine basarak, komut verir gibi;
Sayn yarg beyefendi, dedi, yasann ilgili hkm lerine
gre konuyu btn ynleriyle ortaya koymak gerekm ektedir.
Suun ben de olm adn en bata sylem eliyim . Bu iler, Tan
rm rahmet eylesin, bir ceset yznden kmtr. Bu ayn n
de eim Anfsa ile birlikte ar ar, bize yakacak bir ciddiyetle
yryorduk. Kyya varmtk ki, baktm, bir ceset. Bana
byk bir kalabalk toplanm, Daln! diye bardm. N e
hakla oraya toplanmlard? Yasada b yle bir ey yazl myd?
Bunca insann orada ne ii vard? ite o yzden kalabal itip
kakmaya, evlerine gitmelerini sylem eye baladm. Korucu
Y efim o v a da dalmayanlarn ensesine patlatmasn buyur
dum...
Durun bakaym, siz ne polissiniz, ne d e bucak bakan.
Halk datmak sizin greviniz deil ki...
Salonun her kesinden;
G revi deil, grevi deil! sesleri ykseldi. Bu adamdan
bize rahat yz yok. O n b e yldr neler ektik! A skerden
dnd dneli... Bucaktan ekip gitmek en iyisi. H erkesi bk
trd, canndan bezdirdi.
Tank olarak dinlenen bucak bakan da;
Dorudur, sayn yarg, dedi. H epim iz ikayetiyiz o n
dan, bize yaama hakk vermiyor. Bir dn d ernek yapsak,
kutsal tasvirlerle bir yerde toplansak hem en barp armaya,
amata karmaya balyor. K endine gre bir dzen kurmak
btn amac. ocuklarn kulaklarn ekiyor, kaymbabalany-
m gibi kadnlar susta durduruyor. D em in d e bir bir ky e v
lerini dolayor, saa sola buyruklar yadryordu: ark syle
meyin, ate yakmayn... Sanki ark sylem e yasa varm
lkede.
Yarg; ^
Sras gelince sizin ifadenizi de alacaz, dedi. imdi
Priibeyev konuuyor. D evam edin, baavu.
Baavu hrltl sesiyle anlatmasn srdrd:
Bastne, sayn yarg. Dem in buyurdunuz ki, kalaba
l datmak benim grevim deilmi... Pek gzel... Y a dzen
sizlik olursa halkn kargaalk karmasna gz m yumulmal?
nsanlarn istediklerini yapacaklar n erede yazl? Hayr, ben
buna izin veremem! Ben onlar datmaya, dzensizlii n le
m eye almazsam kim se bu ii yapmaz. nk toplum dze
nini bilen baka kim se yok. Sayn yargcm, koskoca bucakta
halka, sradan insanlara kar nasl davranlacan yalnz ben
bilirim. B yle eylere aklm iyi erer, kyl deilim, avuken
orduda dep o komutanl yaptm. Varovada ordu kararga
hnda hizm et etmi bir adamm. E m ekliye ayrldktan sonra it
faiyede greve devam ettim. Sonra hastalmdan dolay
oradan da ayrldm. Klasik erkek ortaokulunda grev yaptm...
T oplum dzenini benden iyi kim bilecek? K yl denen kii
olup olaca basit bir insandr. B yle eylerden anlamaz. Kendi
karna olduu iin beni dinlem esi gerekir. rnein unu ele
alalm. Baktm, sahilde kumun stnde boulm u bir insan
yalyor. Kalabal dalrken onun orada niin yattn sor
dum. Bu ne biim dzendir, polis, grevini niin yapmyor?
diye sordum. Polis Jigine de dedim ki: N eden stlerine haber
vermiyorsun? Belki rahmetli kendisi boulmutur, belki
Sibirya korkusu vardr iin iinde. nk bir cinayet olabilir.
Am a Jigin bana msn demiyor. Sigarasn pfrdetiyor yalnz
ca. Siz buyruk verm e yetkisini n ered en aldnz? Bu iler sizi il
gilendirm ez. Siz olm adan da grevim izi yaparz. d em ez mi?
G rdnz m unun yedii naneyi? Budala! G revini yap
myorsun ite! Yapsaydn byle kaytsz dikilip durmazdn?
karln verdim. Bunun zerine, D n jandarma kom utan
na haber verdim. dedi. Jandarma kom utannn bu ile ne il
gisi var? Yasann hangi m addesine dayanarak jandarmay
kartryorsun? Birisi boulmusa, kendini asmsa sivil ma
kamlara durum bildirilir. Savclk el koyar byle olaylara. Sorgu
yargc sorgulamaya balar, m ahkem eye gider. Polis benim
dediklerim i hem dinliyor, hem glyor. Kyller de yle. H ep
si gldler, sayn yarg. Kitaba el basarm ki gldler. Bakn u
da, polis Jigin de... N e diye srtp duruyorsunuz? dedim.
Polis, Bu gibi ilere m ahkem e karmaz. d em ez mi? Bunu ii
tince kan beynim e srad.
Baavu, Jigine dnd:
Syle imdi, y le sylem edin mi?
Evet, syledim.
H em de basit insanlarn yannda. Sorgu yargc byle
ilere karmaz. D aha nem siz iler gider oraya. dedi ak
ak. H erkes d e duydu. Bunu iitince bamdan kaynar sular
dkld sandm, tylerim diken diken oldu. Bir daha syle
bakaym, bilmem neyin olu, bir daha syle! dedim. Ayn
eyleri sylem ez mi? Bunun zerine ben de baladm. D edim
ki: Sen n e hakla sorgu yargc hakknda byle konuursun?
Bir polissin sen, d ev lete kar gelinir mi? Bilmiyor musun, bu
eit s zler iin, b yle yakksz davranlar iin sayn yarg
 sizi jandarmaya gnderir? Bucak bakanna da, Bu gibi siyasi
szlerden dolay sayn yargcn seni srgne gnderecei hi
aklna gelmedi mi? dedim. Yarg yetkisi dna kamaz.
Ancak nem siz ilere bakar. dem esin mi? O nun byle
sylediini herkes duydu. Bu szlerinle devletin saygnlna
glge dryorsun. H e le benim le alay etm eye kalkma sakn!
Ayan denk al! Sonrasna karmam ha! diye bastrdm.
V arovada grevdeyken, sonra klasik erkek ortaokulunda
grev yaparken uygunsuz szler iitti mi hem en sokakta polis
arardm. Birini grr grm ez, Buraya gel aslanm! diye
ardktan sonra her eyi bir bir anlatrdm. Ama burada kim e
anlatrsn? Artk iyice fkelenm itim . Halkmzn bu babo
luk, saygszlk iinde kendisini unutmas ok dokundu bana. O
fkeyle kollar svamm. yle ok deil, yle yolu yorda-
mnca, hafiften... Sayn yarg, size kar bir daha byle szler
sylem eye kalkmasnlar diye, ite o srada bucak bakann
korumak iin polis ise kart. N e yapaym, polise de girimiim.
D erken, i byd, sayn yarg, ister istem ez dayaa bavur
dum... Eer karndaki budalaysa, ona dayak atmazsan gnah
senin boynuna. H ele toplum dzeni diye nem li bir durum
varsa...
A m a izin verin, bu dzensizlie bakacak bakalar var.
Bucak bakan, polis, korucu ne gne duruyor?
Bunlar hangi birine yetisin? H em onlar benim grd
m gibi grm ezler ki.
Bir trl anlamak istem iyorsunuz. Bu, sizin greviniz
deil.
N e dediniz, ne dediniz? Benim grevim deil mi? ok
ardm dorusu! Ulu orta rezalet karsnlar, ben karmaya
ym, yle mi? Y oksa onlar vp bamn stne mi koyaydm?
Bakn, ark sylem eyi yasakladm iin size ikayete gelm i
ler. ark karn doyurmaz ki. Ilerini-glerini brakp ark
sylyorlar. Bir de geceleri k yakp oturmak adeti kardlar.
Yatp uyuyacaklar yerde konuup glyorlar. D efterim de
hepsi yazl, hepsi.
N eym i yazl olan?
Ik yakp oturanlar.
Priibeyev cebinden yalanm bir kt kard, gzlkle
rini takarak okumaya balad:
Ikta oturan kyllerin adlardr: Ivan Prohorov, Savva
M ikiforov, Piyotr Petrov, asker kars Sustrova. Bu dul kadn
Sem yon K islovla ahlakszca, yasad birlikte yayor. Ignat
Sverok byclkle urar, kars ise cad olup geceleri
bakalarnn ineklerini saar.
Yarg;
Y eter artk! dedikten sonra brlerinin ifadelerine
geti.
Baavu Priibeyev gzlklerini alnna kaldrd. K endin
den yana olmad belli olan yargca akn akn bakt. Patlak
gzleri parlarken burnu kpkrmz olmutur. D n p tanklara
bakar. Yargcn ne diye bu kadar heyecanlandn bir trl
anlayamamaktadr. Salonun br ucundan bastrlan kahkaha
larn gelm esi onu akna evirmitir. V erilen hkm d e anla
lmaz bir eydir: Bir ay hapis.
Ellerini iki yana aarak;
Niin, sayn yarg? Hangi yasaya dayanarak? diye
sorar.
Artk onun iin dnyann deitii apak ortadadr. Y aa
nlmas zor bir dnya. Um utsuz, ac dnceler doldurmutur
kalasna. Ama m ahkem e binasndan ktktan sonra kyllerin
bir k ed e toplanp aralarnda konutuklarn grnce her
zamanki alkanlndan kurtulamayarak e llc r n i hazrol duru
munda yanlarna yaptrr v e hrltl sesiyle;
H ey, oradakiler, daln bakalm! Hadi evlerinize! diye
barr.
 YABAN ELLERDE

B ir pazar gn kuluk vakti. Toprak aas Kamev, zen

gin kahvalt sofrasna oturm u, yava yava kahvalt ediyor.
st-ba tertem iz, sinekkayd tral, ileri yata bir Fransz
olan M sy C ham poun da onunla birlikte. Bu C ham poun bir
za-manlar K am evin evin e eitm en olarak gelmi, onun o u l
larn gzel Franszca konuma, dans etm e ynnden yetitir
dikten sonra ocuklar byyp subay knca evd e yal bir
haminne gibi kalmt. Eski eitm enin grevleri iyi giyinmek,
lavanta kokusu srnmek, K am evin gevezeliklerini din
lem ek, yiyip imek, geceleri uyumaktan teye gemiyordu. Bu
zahm etlerine karlk yem esi imesi, yatacak yeri salanm,
tutar belirsiz bir d e aylk balanmt.
Kamev kahvalt srasnda bir yandan da gevezeliklerini
srdryor. Kalnca hardal srd jam bon parasn azna
tktktan sonra gzlerinde biriken yalar silerek;
f anam, f! A zm yand! Btn eklem lerim i szlatt!
diyor. Ama sizin Fransz hardalndan bir kavanoz dolusu yesen
byle bir ey olm az.
C ham poun uysal uysal;
Y ok, canm , diyor, kimisi Franszlarnkini, kimisi d e
sizinkini seviyor.
Franszlarnkini kim sevecek? Franszlar kendileri sevi
yorsa ona bir diyeceim yok. Z aten Franszlara ne verirseniz
yerler. Kurbaa dem ez, san dem ez, hamambcei dem ez
m ideye indirirler... --! Bakn, siz bu jam bonu beenm iyor
sunuz, nk Rus maldr. A m a nnze bir cam paras koyup
bunun kzarm bir Fransz rn olduunu syleseler
dudaklarnz aprdata aprdata itahla yersiniz... size gre
Rus mal olan her ey ktdr.
B en byle bir ey sylemedim.
Evet, Ruslarn her eyi berbat ama Franszlarnkine
gelince c est tresjoli.1 Size gre Fransadan daha gzel bir lke
yoktur ama bana sorarsanz... Elinizi vicdannza koyup da
syleyin, Fransa nasl bir yerdir? Bir kar toprak! Bizim em
niyet amirini oraya gnderseler bir ay gem eden atanmasn
ister, nk dnp devinecek yer bulamaz, yer dar gelir. Sizin
Fransay bir gnde gezebilirsin, oysa bizim burada ev d en dar
ktn m, yeryznn ucunu bucan grem ezsin. Git babam,
git!..
Oras yle, Rusya ok byk lke.
Hah, unu hileydin! Size kalsa Franszlardan stn
insan yok. E vet, bilgili zeki bir ulus! Uygarlnza diyecek yok!
H epinizin iyi yetim i, grgl insanlar olduunuzu kabul
ediyorum. Kaba davranmazsnz; toplum da kadna yer verir, s
takozu atalla yem ez, yere tkrmezsiniz... te yandan sizde
bir ruh yetersizlii vardr. Nasl syleyeyim, anlatamyorum
ite... Bir eit ruhsal eksiklik... yle, tam deyimini bulamadm
ima... (Parmaklarn oynatr) Bir kitapta okum utum, Fransz
n akl kitaplardan edinilmitir, biz Ruslarnki ise doutan.
E er bir R usu yolunca yordamnca eitm i olsanz dem e
profesr onunla boy lem ez.
Cham poun isteksiz isteksiz;
Belki yledir, diyerek boyun bkyor.
Y o-oo! Belki deil, yzde yz yledir. N iye yznz
buruturuyorsunuz? Sylediim bir gerek. R us zekas yara
tcdr. A ncak ilerlem esini istem ezler, bir de ken,disi kendi'
deerini bilmez. Bir ey icat edince ya krp atar y da oyna
snlar diye ocuklarna verir. Oysa bir Fransz sama sapan bir
ey bulacak olsa bbrlenm esinden yanna varlmaz. G een-
lcrde arabac ona aatan bir adam oymutu, ipinden ektin
mi ayp bir hareket yapyordu, ite bu ona vnm ek yle dur
sun, icadna n em bile vermedi. G en eld e Franszlar hi b e
enm em ... Ahlaksz bir ulustur! Dardan baknca insana b en
zetirsin, oysa k p ek gibi yaadklar kesin! Sizin evlenm enizi
e le alalm. B izde evlen en erkek karsnn yanndan bir daha
ayrlmaz, onu yalnz brakmaz. Oysa sizinkilerin yaptn an
layan beri gelsin. Koca gen karsn tekbana brakp kahveye
yollanr, kadnsa ev e Fransz erkeklerini doldurur, haydi baka
lm kankan dans oynamaya!
A rtk dayanamayan Cham poun fkeyle;
Doru deil! diye baryor. Fransada ailenin deeri
ok yksek tutulur.
Biliriz biz o deeri! N e diye utanmadan savunuyor
sunuz kendinizi! Yan tutmayn, tamam m? Bir kii domuzsa,
domuzdur denm eli! Franszlar tepeledikleri iin Almanlara
teekkr etm eliyiz... Vallahi teekkr etm eliyiz! Tanr tuttuk
larn altn etsin...
Fransz yerinden frlyor, gzlerinden im ek akarak;
Bu durumda, msy, sizi anlamyorum! diyor. Fransz-
lardan nefret ettiinize gre beni niin burada tutuyorsunuz?
Sizi ne yapmam istersiniz?
Brakrsanz Fransaya giderim.
N e-e-e! Sizi Fransaya sokacaklarn m sanyorsunuz?
Vatan hainisiniz siz. B azen N apolyonu, bazen de G am bettay
byk adam saydnza gre sizi kim se anlamayacaktr.
Champoun, Franszca;
M sy, u anda duygularma kar takndnz aala
yc tavr dmanmn bile aklna gelm ezdi! Aramzda her ey
bitmitir! diyerek fk eyle elindeki peeteyi buruturuyor.
Eliyle gsterili bir hareket yaptktan sonra p eeteyi ki
barca masaya frlatarak gururlu admlarla odadan kp gidi
yor.
 saat sonra masadaki servis deiiyor, uaklar le ye
meini getiriyorlar, K amev le yem eine oturuyor. Oturu
yor ama yem ekten n ce itii arabn etkisiyle gevezelik etm ek
iin iinde byk bir istek duyuyor. N e yazk ki gevezeliklerini
dinleyecek kim se yoktur, acyla kvranyor.
Uaa seslenerek;
A lfons Ldovikovi ne yapyor? diye soruyor.
Valizini hazrlyor, karln veriyor uak.
N e salak! unun yaptna bakn!
Kamev byle sylenerek Franszn odasna yollanyor.
Cham poun odasnn ortasna oturmu; titreyen elleriyle
amarlarn, lavanta ielerini, dua kitaplarn, kravatlarn,
asklarn valizine yerletirmektedir... Yal adamn d grn
nden, valizinden, karyolasndan, masasndan, her eyinden
bir incelik, zariflik akyor, iri mavi gzlerinden yalar dkld
n grr Kamev.
Toprak aas biraz dikildikten sonra;
N ereye byle? diye soruyor.
Franszn ses karmamas zerine K am ev srdryor
konumasn:
D em ek , gitm ek istiyorsunuz. Eh, n e yapalm, zorla g
zellik olmaz. Sizi zorla tutacak deilim ... A ncak ok merak
ettiim bir ey var, pasaportsuz nasl gideceksiniz? aarm
aklnza! Biliyor musunuz, pasaportunuz kayboldu. Ktlarn
arasna bir yere sokmutum, bulamyorum... Siz de ok iyi
biliyorsunuz ki, bizde pasaporta byk n em verilir. Buradan
be fersah uzaklamadan yakay e le verirsiniz.
Champoun ban kaldrp Kam evin yzne-kukuyla
bakyor.
Ya... ite byle. Pasaportsuz dolatnz yznzden
anlarlar. H em en, Kimsin bakalm? -A lp h on s Cham po
u n . - Sen gel de klahma anlat. A lphons C ham pounmu!
Srgn konvoyu ile ksa bir Sibirya yolculuuna k da akln
bana gelsin!
aka etm iyorsunuz ya?
Niin? aka etm em iin bir neden mi var? A ncak Beni
uyarmad dem eyin, sonradan mzmzlk edip bana m ektup
yazmak yok, ha! Ayaklarnza pranga takp nm den geirdik
lerinde klm bile kprdatmam!
Y z sararp solan Cham poun bir anda ayaa frlyor,
daha bir irilemi gzlerle odada dolamaya balyor. Byk bir
umutsuzluk iinde ban ellerinin arasna alarak;
N edir bu bama gelen ler? d iye inliyor. Aman Tanrm!
Yurdumu terk etm e dncesinin aklmda yer ettii o saate
lanetler olsun!
Kamev sesini alaltyor.
Durun, canm, telalanmayn. aka yaptm size. N e bi
im adamsnz, akadan da anlamyorsunuz. Sizinle bir-iki laf
edelim , dedik.
Bu szler zerine Cham poun hem en sakinleiyor, neesi
yerine geliyor.
Ah, dostum! inann bana, Rusyaya da, size de, o
cuklarnza da gnlden balym. Sizi brakacama leyim
daha iyi. G en e d e her sznz beni yrekten yaralyor.
Hay, budala, hay! Franszlara atp tutuyorsam bundan
size ne? Azm zdan kt bir s z kt diye herkes bize
g cen ecek se iimiz var demektir. ok tuhafsnz, dorusu!
Bakn ite, tarlalarmzn yancs Lazar Isakii rnek aln. Ona
ft da diyorum, daha neler sylyorum, ceketim in eteinden
dom uz kula yapp gsteriyorum, sakaln ekiyorum... darl
yor mu hi?
Ama o kle ruhlunun teki. Bir kapik uruna yapma
yaca bayalk yoktur.
Eh, artk yeter! Gidelim de yem eim izi yiyelim. Artk
bartk demektir.
 Cham poun gz yalaryla slanan yzn yeniden pud
ralyor, K am cvlc birlikte yem ek salonuna iniyor. Sessizlik
iinde g een birinci tabak yem ekten sonra ikinci tabak veri
lince ayn nakarat balyor. Zavall Cham poun daha ok ac
ek ece e benzer...
 UYKU SE R SEM L

B lg e m ahkem esinde duruma balam. Sank sandalye

sinde zim m et v e sahtekarlkla sulanan, orta yalarda, ayya
grnl bir adam oturmaktadr. Dar gsl, sska katip
ince sesiyle iddianameyi okuyor ama okum asnda n e nokta var,
ne virgl... O nun biteviye okuyuu ar vzltsn ya da derelerin
rltsn andrmaktadr. B yle durumlarda hayal kurmak, eski
anlar canlandrmak, daha da iyisi ek erlem e yapmak ne tat
ldr!.. Yarglar, jri yeleri, dinleyiciler skntdan uyuup
kalmlar. Salonun iinde bir lm sessizlii var. Arada srada
koridorlardan tekdze ayak sesleri geliyor. yelerden biri e s
nem esini engelleyem edii iin yumruunu azna dayayarak
usulca ksryor.
Kvrck sal ban ellerin e dayayan avukat sessizce kes
tirmektedir. Katibin vzldayan sesinin etkisiyle karan dn
celeri oradan oraya dolap duruyor.
Arlaan gz kapaklarn zorlukla aralayan avukat;
Katibin burnu da ne kadar uzun! Z eki bir yz berbat
etm ek iin bundan daha iyisi dnlem ezdi, insanlarn burnu
ikier arn olsayd herhalde yeryzne smazlard, evlerini de
ona gre daha geni yaptrrlard. diye dnyordu.
Sineklerin srd bir at gibi ban silkeledikten sonra
dncelere yeniden dalyor:
Bizim evdekiler imdi n e yapyorlar acaba? Bu saatte
karm da, kaynanam da ocuklar da evdedirler. Olanla kz
alma odam a dalmlardr. O lum Kolka koltua kurulur,
gsyle masann kenarna dayanarak benim ktlarn zeri
ne resim ler yapar. G z yerin e noktalar konm u, sivri kafal bir
at, kollar yana ak bir adam , eri br bir ev; ite sana resim.
Kzm Z inka ise hem en yannda, ban kda doru uzatarak
kardeinin izdiklerine bakmaya alr.
K ardeine;
Hadi, hadi, bir d e babam n resm ini yapsan a! diye yalva
rr.
B unun zerine K olka bana el atar. N asl olsa hazr adam
resm i vardr, buna bir sakal ek led in mi baba tamam dem ektir.
B u i b ilin ce K olka yasakitaplarnnyapraklarndabasl resim
aramaya koyulur. Z inka ise m asann stnde istedii gibi at
oynatm akta serbesttir. G z n e ilien zile basar, m rekkep
hokkasn gr n ce iine parman sokm adan duramaz, m asa
nn ek m ecesi kilitli d eilse ierisi alt-st edilir... M asann
stnde ileri bitince iki karde kendilerini kzlderili sanarak
dmanlarndan saklanacak en uygun yerin benim m asann alt
olduunu anmsarlar. H em en m asann altna gizlenip avazlar
ktnca haykrmaya balarlar, orada d eb elen m eleri masadan
bir vazo ya da lamba dnceye dein srer. O anda stnine
kucandaki, nc yaptmla oturm a odasnda ar ar
dolamaktadr... T ek n e kaznts viyak viyak barr durur...
Katibin vzldamas srmektedir:
K opalovun, A kasovun, Z im akovskinin, ikinann
hesaplarnda yaplan in celem ed e bu kiilerin almalar gereken
1425 ruble 41 kapik faizin kendilerine denm edii grlerek
1883 yl zim m et tutarna eklenmitir...
Bu srada avukatn dnceleri su gibi akp gidiyor:
imdi belki ev d e yem ee oturmulardr. Kaynanam, ka
rm Nadya, kaynm Vasya, ocuklar her zamanki yerlerini alr
lar. Kaynanamn yz o bilinen kt zntyle kark azam etli
grntsn almtr. Karm N adyann kkn, tazeliini
yitirmi ama hl beyaz, saydam yznde sofraya zorla oturtul
mu gibi bir anlam okunur; bir ey yem ez, hasla gzkm eye
alr. O nu n da yznde kaynanam n kt znts vardr.
H em n ed en olm asn ki? ocuklarn kaygs, m ulfak ileri,
kocasnn amarlar, konuklar, krklere dadanan gveler,
g elen -gid en i karlama, piyano alma hepsi on un om uzlarn-
dadr. Bir bakma bir sr grev, bir bakma da n em siz iler.
Aslnda Nadya ile annesinin yaptklar fazla bir eyyok tu r. Bir
gn can skntsndan iekleri sular ya da ah kadnla at
rlarsa ondan sonra iki gn durmadan yorgunluktan szla
narak ceh en n em yaam srdklerini sylerler... Kaynm V a s
ya sklm pklm yem eini yer, h ep som urtup oturur, nk
L atinceden bir almtr. Sessiz, uysal bir ocuktur Vasya, te
yandan yle ok kundura, pantolon, kitap eskitir ki, hepim iz
aarz! K olka ile Zinka her zamanki gibi huysuzluk ederler,
sirkeyle biber yem ek isterler, birbirlerini m zevirlerler, hem
de sofradan kak, atal drrler. Bunlar aklma geldike
bam dnyor. Karmla kaynanam yem ek adabna ok
dkndr-ler. Birisi dirseini masaya dayasn, ban sapn
avcuyla kavrasn, yem ei ban ucuyla almaya kalksn ya da
hizm eti taba sol taraf yerine sadan versin, kzlca kyamet
kopar. Oysa btn yem ekler, b ezelyeli jam bon bile pudra ve
karamela kokar... Y em ek ler ylesin e lezzetsizdir ki, tiksine
tiksine yersin. B ekarken yediim o pilavlar, orbalar nerede?
Kaynanam ile karm aralarnda Franszca konuurlar ama sz
benden alnca R usaya dnerler, nk benim gibi
duygusuz, acma-sz, utanmaz, kaba bir adam kibar bir dil olan
Franszcaya uy-gun dm ez.
Karm;
Zavall M ielin alktan karn zil alyordur, der.
Sabahleyin azna tek lokma koymakszn bir ay iip m ah
kem eye kotu...
Kaynanam fkesini gizlem ez:
 Bouna zlme, kzm. Byleleri a kalmazlar. imdiye
kadar, kim bilir, ka kez b feye komutur. M ahkem ede bir
bfe alm, be dakikada bir yargtan durumaya ara ver
mesini isterler.
Y em ek ten sonra kaynanamla karm masraflarn kslmas
zerine konuurlar... H esap-kitap yaplr, yazlp izilir, son un
da masraflarn rezillii kt sonucuna varrlar. A h kadn
arlr, hesaplar yeniden gzden geirilir, kadna bir sr
sitem d en so n ra b e kapik iin tartma balar. Bunu gzyalar,
zehirleyici s zler izler. Daha sonra odalarn tem izlenm esine
sra gelir, mobilyalarn yerleri deitirilir, btn bunlar i-g
yokluundan yaplmaktadr...
Katip vzltl okum asn srdryor:
M emur erepkov, ifadesinde, 811 N o lu alndnn
kendisine gnderilmi olm asna karn parasnn d en m ed i
ini, bunu da daha o zaman sylediini belirtmitir...
Avukat dncelere dalyor yeniden:
Evdeki durumlar iyice bir dnr, lp bier, yeni
batan deerlendirirsen hepsine bo verip canlarn ceh en
n em e gnderirsin. Bu sknt v e bayalk bataklnda cann
dan b ezin d ; bunalan ruhunun dinlenecei bir yer ararsn.
H em en soluu N ataann yannda alr ya da paran olursa
ingenelerin yanma koarsn... Bir anda unutulur btn s
kntlar! K ent dnda, eytann bile arayp bulamayaca bir
kede, ayr bir odaya kapanr, kanepeye uzanrsn. ingeneler
evrende hoplayp zplarlar, ark sylerler, hep bir azdan
konuurlar. Ba dndrc, kudurgan, lgn in gen e kz
Glaa bir anda ruhunu alt-st eder. Glaa, sevgili, tatl, gzel
Glaa! Ah, o diler, gzler, om uzlar!..
Katip durmadan vzldyor, vzldyor, vzldyor... Katibin
gznn nnde her ey birbirine karmaya, kaybolmaya
balyor. Yarglar, jri yeleri kldke klyor, din
leyiciler gzlerine alaca bulaca gzkyor, tavan bir aa, bir
yukar inip inip kalkyor... Avukatn dnceleri de zp zp o y
namaya balayarak bir anda kopuyor. Kars Nadya, kaynanas,
katibin burnu, sank sandalyesindeki adam, Glaa hep birlikte
hoplayarak dnyorlar, sonra gitgide uzaklayorlar...
Avukat uykuya dalarken;
G zel, ok gzel! d iye mrldanyor. K anepeye uzanrsn,
evreni saran her eyde bir scaklk, rahatlk vardr. Bir yandan
G laa ark syler...
Sert bir ses;
Bay avukat! diye sesleniyor.
H o, scak... N e kaynana kalr, n e stnine... N e d e pudra
kokan orba... G laa, iyi yrekli, gzel Glaa...
Ayn sert ses yeniden baryor:
Bay avukat!
Avukat irkilerek gzlerini ayor. Karsnda G laann iri,
kara gzleri onun gzlerinin iine bakyor, nem li kaln
dudaklar glmsyor, esm er, g zely z k sayor evresine.
H en z akln bana toplayamayan, aval aval bakan avukat
bunu bir d ya da hayal sanarak usulca yerinden doruluyor,
az ak, ingene kzna bakyor.
Yarg;
Bay avukat, tana soracak bir eyiniz var m? diyor.
Ha... ey... tank m dediniz? Hayr, yok, soracak sorum
yok...
Avukat ban silkeliyor, bylece tmyle uyanyor. Kar
snda durann gerekten in gen e kz Glaa olduunu, buraya
tankla arldn anlyor.
Y ksek sesle;
ey... zr dilerim... kendisine baz eyler sorm ak ister
dim, diyor.
Sonra Glaaya dnyor:
 Tank, siz K uzm iovun korosunda alyorsunuz, deil
mi? L tfen syler misiniz, sank sizin lokantaya sk sk e len
m eye gelir miydi? A nm syor musunuz, hesabn kendisi mi
derdi, yoksa onun yerine bakalarnn d ed ii de oluyor
muydu? Teekkr ederim... Soracaklarm bu kadar.
Ardndan iki bardak su iiyor, uyku sersemlii bsbtn
geiyor...
 AYYALIIN LACI

n l gldr oyuncusu Bay Feniksov-D ikobrazov II,

birinci mevki z e l kompartmanda tek bana yapt yolculuk
tan sonra tem sillere katlmak zere D. kentine geldi. Onu
garda karlayanlar aslnda bu yolculuun bir n cek i istasyona
dein nc m evkide srdn, ancak orada ald biletle
gsteri iin birinci mevkiye getiini biliyorlard. M evsimin
gz, havalarn souk olmasna karn nl oyuncunun srtn
daki yazlk pards ile bandaki aybal derisi ypranm
apka herkesi artmakla birlikte onun mora alan, uykulu
yzn grr grm ez byk bir heyecan v e onunla tanma
istei duydular. Gldr oyuncusu Feniksov-D ikobrazov Hyi
ba rol oynam as iin tiyatrosuna aran Poeuyev konuunu
R us gelen ek lerin e g re k ez ptkten sonra doruca evine
gtrd.
Tem sil, nl oyuncunun geliinden birka gn sonra ba
layacakt, ancak hi de beklendii gibi olmad. T em sile bir gn
kala tiyatroya yz solgun, salar karmakark gelen P oeu
yev, D ikobrazov IFnin piyeste oynayacak durumda olmadn
bildirdi.
Salarn yolarak;
E vet, oynayacak durumda deil, dedi. Nasl, beendiniz
mi? Tam bir aydr kocaman harflerle D ikobrazovun ba rolde
kacan duyurduk, adam v e ve gk lere kardk, bir sr
bilet satp para topladk... imdi de unun yedii naneye bak!
Gidip kendim i asaym en iyisi!
N ed en oynamyormu? N e oldu ki?
 m eye balad, kahrolas!
Aman canm! Aylr nasl olsa!
Aylacana gebersin daha iyi! Kendisini M oskovadan
tanrm, bir k ere zkkmlanmaya balaynca iki ay durmadan
ier. Ayyan tekidir, bilm ez miyim? Ayya! B enim kara yazgm
byledir... N erden de attm bu belaya? Suum ne ki bunlar
geliyor bama? G klerin lanetine uramak iin ne yaptm
ben? (M eslekten alat (trajedi) oyuncusu olan Poeuyev
yaps dolaysyla da trajediye yatknd, o n ed en le byle ackl
szler sylerken gsn yumruklamas ona ok yakyordu.)
Bam k le gibi kara bahtmn darbelerine uzattma g re ne
kadar iren, aalk, baya bir yaratk olmalym! T ep esine
lanetler yaan utanlas Makar rolyle hayatna son vermek,
alnma bir kurun skmak daha uygun kamaz m? Daha ne
bekliyorum, syleyin, ne bekliyorum ben?
Poeuyev yzn elleriyle kapatarak p encereye dnd.
G ie blm esinde bilet satcsndan baka birka oyuncu ile
tiyatro grevlileri vard. Bu durumda ona ne diyebilirlerdi ki?
Bir-iki t, yattrc szler, umutlandrmalar... H er eyin
sonu botur, bo ver canm, aldrma gibi filozofa ya da
peygam berce szlerin n e anlam olabilirdi? Bunca insan ara
snda derde derman konumay, iman, sracal bir adam olan
bilet satcs yapt:
Prokl Lvovi, dedi. ok beendiiniz bu adam tedavi
etm eyi niin denemiyorsunuz?
Siz ne diyorsunuz? Ayyaln tedavisi varn ki!
O da i mi? B izim berber ayyal iyiletiren en iyi yolu
bulmu. H erkes ona geliyor.
aresizlik iinde, saman p ne sarlmaktan m edet uman
P oeuyev o k sevindi, az sonra tiyatro berberi Fiodor Gre-
b ek ovu buldu karsnda. Gznzn nne uzun boylu,
gzleri ukurlarna kan, kse sakall, ellerinin rengi kah
verengiye alan bir adam getirin; buna, kem iklerine takl yay
ve vidalarla hareket ed en bir iskelet grnts ekleyin; bu is
keletin zerine eskim ekten tiftii km siyah bir takm elbise
giydirin; ite size gerek bir G rcbekov tablosu!
Paeuycv berberi;
N e haber, Fedya? diye karlad, iittiim e gre sen...
ey... ayyal tedavi ediyormusun. Senden grev olarak deil,
dostluumuza gvenerek D ikobrazovu iyiletirm eni isteyece
im. biliyorsun, im eye balad da...
G rcbekov i karartc, kaln sesiyle;
N e olur, bama byle bir i sarmayn! Sradan oyun
cular, tccarlar, memurlar kendi yntem im le iyiletirmiim-
dir, ama Dikobrazov Rusya apnda nl bir oyuncu...
N e olm u yle bir oyuncuysa?
Ayyal tedavi etm ek iin btn organlarda, ek lem
lerde byk bir sarsnt (ok ) gerekletirm ek gerekir. B en
onda da bu sarsnty gerekletirm esine gerekletiririm ama
tmyle iyileince yaptklarm gururuna yedirem eyip, K
pek, ne hakla elini srdn bana? diyerek hesap sormaya
kalkar. Bilirim ben bu nl keratalar!
Sakn ha, byle bahanelerle bu iten syrlmaya alma!
Hadi, apkan giy, h em en gidiyoruz!
eyrek saat sonra G rebekov, D ikobrazovun odasna
girdiinde nl gldr oyuncusu yalanda uzanm yatyor,
tavandan sarkan lambaya fkeli fkeli bakyordu. Lambann
salland filan yoktu ama Dikobrazov II gzn ondan
ayrmakszn homurdanyordu:
S en orada fr fr dnersin, ha! B en sana dnm enin ne
dem ek olduunu gsteririm, kahrolas! Srahiyi krdm gibi
seni de kraym da gr! Aaa, tavan da dnyor! D em ek, gizli
iler eviriyorsunuz birlikte! H ey, lamba, sana sylyorum,
hepsinden kksn ama sen en ok dnyorsun! Dur hele!
Gldr oyuncusu byle diyerek yataktan kalkt, bu srada
araf da srkledii iin yanndaki kom odinde duran bar
daklar devirerek sallana sallana lambaya doru yneldi. A n
cak yar yola varmamt ki uzun, kemikli bir yarata toslad.
Baygn gzlerini devirerek;
Sen de kimsin? diye grledi. N ecisin, ne iin var bura
da? Hadi, syle!
Sana kim olduum u gstereceim . abuk gir yatana!
Gldr oyuncusu daha yatana varmadan G rebekov
kulalanp adamn en sesin e yle iddetli bir tokat patlatt ki,
beriki topa gibi dne dne yatana devrildi. Daha n ce onu
hi kimse dvm em i olmalyd, nk tm sarholuuna karn
G rebekova ararak, hatta biraz merakla bakt.
Bana vurdun ha, vurdun! Vurdun, demek?
Vurdum ya! Daha vuraym ister misin?
B erber ikinci k ez, bu sefer D ikobrazovun dilerine pat
latt. Adamcaz neyin daha ok etkilediini bilmiyorum, id
detli vurular m, yoksa tatt duygunun yenilii mi; ancak
gzlerinde baygn baklar yerine akln parlad. Bir anda
ayaa frladktan sonra fkeden ok merakla karsndaki so l
gun yzl, kirli setreli adam szm eye balad.
Kavga ediyorsun, dem ek? stelik glyorsun da?
Kapa eneni!
Bu sefer surata bir amar. N eye uradn aran gldr
oyuncusu kendini savunmaya altysa da G rebekovdan
gsne bir yumrukla suratna ikinci bir amar daha ald.
Bitiik odadan P oeu yevin sesi duyuldu:
Biraz yava, Feoka, daha yava!
Korkma, bir ey olmaz, ProklLvovi! Bu i bitince bana
teekkr edecektir.
Arada bir gldr oyuncusunun odasna gz atan Poeu-
yev alamakl bir sesle;
G en e d e yava vur, diyordu. Senin aldrdn yok ama
benim tylerim diken diken oluyor. H ukuksal olarak ehil,
kltrl, tannm bir adam gpegndz, stelik kendi oda
snda dvyorsun... Olacak ey mi?
Prokl Lvovi, ben onu deil, iine yerlemi eytan
dvyorum. Hadi, sakinlein, gidin buradan!
Fiodor yeniden gldr oyuncusuna ulland.
Yat yerine, iblis! Kprdama! D ediim i duydun mu?
Dikobrazov d e h e te kaplmt. D aha n c e evresinde
dnp duran, onun krp dkm esine hazr n e varsa imdi kar
sna gemi, ona saldryor gibiydi.
mdat! diye bard. Kurtaran yok mu? mdat!
Daha ok baracaksn, eytann dl! in bandayz
henz, daha neler neler gelecek bana! imdi beni iyi dinle:
T ek sz syleyecek ya da kprdayacak olursan ldrrm seni!
G zm krpmadan gebertirim! stelik seni koruyacak kimse
de yok. imdi urada top patlatsan kimse yardmna komaz.
Sakin sakin oturur, sesini kesersen sana votka bile veririm.
te, bak, votka!
G rebekov cebinden yarmlk bir votka iesini karp
oyuncunun burnuna dayad. Sarho oyuncu ise tutsa olduu
nesneyi karsnda grnce yedii daya unuttuu gibi, keyifle
glm eye balad. Bunun zerine G rebekov yeleinin cebin
den kirli bir sabun paras kard, bunu ienin iine soktu.
V otka kprp kabarnca da iine aklna gelen btn pislikleri
tkma iine giriti. Aktar dkkanlarnda satlan, gherile, n
adr, ap, Glauber tuzu, kkrt, reine trnden ne varsa
hepsi birbiri peinden ienin iine girmeye balad. Gldr
oyuncusu gzlerini G rebekova dikmiti, votka iesiyle yapt
eylerden baklarn ayramyordu. Berber en sonunda yak
t bir paavrann kllerini ieye tkt, bunlar alkalayp
yataa yaklat.
Karmdan yarm su barda doldurarak;
Al, i! dedi.
 Gldr oyuncusu keyifle bir yudum iti, ksrerek boa
zn tem izledi, annda da gzleri kocaman kocam an ald. Y
z soldu, alnna ter damlacklar birikti.
Daha i! dedi G rebekov.
e... iem em! Du...dur!
, diyorum! Hadi! Gebertirim yoksa!
Dikobrazov barda bitirince bir inilti koyverdi, boylu
boyunca yastn stne devrildi. Yarm dakika sonra kalkt
nda Fiodor zel karmn n e derece etkili olduunu anla
m bulunuyordu.
Daha ieceksin! diye bard. Brak iin dna ksn,
bylesi daha iyi. Haydi, i bakalm!
Gldr oyuncusu iin gerek ikence balamt. rt
lerden ii dna kacak gibiydi. Yatanda debelenip kendini
yerden yere atarken bir yandan da dur durak bilm eyen amansz
dmannn ar hareketlerini korkuyla izliyor, garip karm
imek istem edii zaman kafasna yumruklar yayordu. B yle-
ce pe p ee ikinin ardndan yumruklar, yumruklarn ardndan
iki geldi. nl gldr oyuncusu Feniksov-D ikobrazov H nin
zavall bedeni o gne dein ne bylesi bir aalamaya uram,
ne de kendini b ylesine gsz, savunmasz hissetmiti. n ce
leri adamcaz yalnzca barp karsndakini azarlarken za
manla yalvarmaya, bu da are olmaynca alamaya balad.
Kapnn arkasnda dikilip olanlar gizlice izleyen P oeuyev
daha fazla dayanamayarak odaya dald. Ellerini sallayarak;
D efol uradan, be herif! diye bard. Topladm z bilet
paralar yansn, u adam istedii gibi zkkmlansn ama brak da
son bulsun u ikence! Kahrolas, geberteceksin adam! G r
myor musun, ne hallere dt! B yle olacan bilsem vallahi
bu ie bulamazdm!
O ho, ne var bunda? G receksiniz, sonnda kendisi te
ekkr edecek!
 G rebekov byle dedikten sonra gldr oyuncusuna gi
riti.
Sen daha buralarda msn? A l yleyse!
Akam karanl bastrana dein verdi veritirdi. Kendisi
d e yorgun dm, oyuncunun da cann karmt. Sonunda
adamcaz o duruma geldi ki, inlemeyi bile brakp yznde bir
korkuyla y lece katld kald. Katlmann ardndan uyku haline
b en zer bir ey oldu.
E rtesi gn P oeu yevi artan bir ey oldu: Gldr
oyuncusu uykusundan sapasalam uyanmt. Bu duruma gre
lm em i demekti. Adamcaz bn bn baknd, evresini bay
gn gzlerle szd, sonra yava yava akl bana gelm eye ba
lad.
H er yerim neden byle aryor? dedi. Sanki zerimden
koca bir katar gem i. Biraz votka isem iyi olacak. Hey, kim
var orada? V otka getir!
O srada kapnn arkasnda Poeuycv ile G rebekov
duruyorlard.
P oeuyev korkuyla;
V otka istediine gre daha iyilememi, dedi.
Siz ne diyorsunuz, Prokl Lvovi? Bu hastalktan bir
gnde kurtulunur mu? Bir haftada iyileirse p d e bana koy.
yle zayf bnyeliler var ki, be gnde sonu alrsnz, ama
sizinki, maallah, tccarlar gibi dayankl. Kolay kolay cinleri
iinden kovamazsnz.
Poeuyev;
Bunu bana daha n ce niin sylem edin, gz kas?
diye inledi. B en n e talihsiz adammm ki, bama bunlar geldi!
D aha ben felekten ne bekliyorum? Alnma bir kurun skp
geberm ek en iyisi!
Yazgsyla ilgili beklentileri ok i karartc olmakla bir
likte aradan bir hafta gem eden Dil& brazov II oyunda oyn a
maya balad ve bilet paralarn geri dem eye gerek kalmad.
Gldr oyuncusunun makyajn yapan G rebekov onun ba
na ylesine byk saygyla dokunuyordu ki, onu bir gn n ce
aalayan adamn o olduuna inanmak gt.
Paeuyev;
M eer adam dokuz canlym, dedi. ektii ikenceleri
grdke beni hafakanlar bast, ama adam bana msn d em e
dii gibi, Fedka iblisine teekkr stne teekkr ediyor, ste
lik M oskovaya, yannda gtrm eye kalkyor. B ylesi bir ey
grlm deil!
 DE ERL K PEK

O rd uya gnll girip uzun yllar hizm et ed en tem en

D u b ov ile Knaps oturmular kafa ekiyorlard.
D ubov kpei M ilkay K napsa gstererek;
Yaman bir kpek, bir ei daha bulunmaz! dedi. unun
suratna dikkat edin. Yalnz suratna bakp bir sr para verir
ler. Meraklsna dse en azndan iki yz ruble eder, in an
myorsunuz, deil mi? yleyse k pekten anlamyorsunuz d e
mektir.
Anlamasna anlyorum da...
En iyisinden zaar, saf kan Ingiliz zaar! Pusuda yat
masn, kulaklarnn duyarln, koku almasn grmelisin!
H e le o koku almas! D aha enikken M ilkaya ka ruble dedim,
biliyor musun? Tam tamna yz ruble! ite byle esiz bir
kpektir bu. Milka! Seni edepsiz, seni yaramaz, gel bakaym
buraya! G el benim yavrum, gel km!
D ubov kpei kucaklayp iki kula arasndan pt, bu
srada gzleri yaard.
Seni kim selere vermem... benim gzelim... haydutum!
B eni seviyorsun, deil mi? Seviyor musun, Milka?
T em en kpeini byle okarken birden bard:
D efo l bakaym duar! Kirli ayaklarnla apoletlerim i
pislettin! Evet, Knaps, daha enikken buna tam yz elli ruble
dedim , ya! D em ek ki bir d eeri varm. A ncak avlanacak vakit
bulamyorum. Zavall kpeim ie yaramamaktan heder
oluyor, tm yetenei snyor... te bunun iin satyorum onu.
Siz satn alsanz a, Knaps! Y aam boyu bana minnettar kalr-
siniz. Paranz azsa, ne olacak, size yar yarya indirim yaparm.
Hadi, elli ruble deyin. Sudan ucuz!
Knaps iini ekti.
Hayr, dostum. M ilkanz erkek olsayd, eh, o zaman belki
alrdm, ama...
T em en ard.
Nasl, Milka erkek deil mi? Knaps, kuzum, siz ne
diyorsunuz? Milka erkek deilmi! Kah-kah-kah! Peki, sizce
Milka erkek deilse nedir? Kanck m? Kah-kah-kah! A k ol
sun, dorusu! Daha erkek k pekle kanc birbirinden ayrt e t
mesini bilmiyor!
Knaps gcendi.
Siz bana krmm ya da ocukmuum gibi davranyor
sunuz. Milka kanck elbette.
Oldu olacak benim de kadn olduum u syleyin bari.
Ah, Knaps, Knaps! Bir d e fen okulunu bitirmisiniz! Hayr, iki
gzm, bu katksz bir erkek kpektir. H em de herhangi bir
erkek kpekten kat kat stn... Oysa siz... erkek kpek deil,
diyorsunuz. Kah-kah-kah!
Balayn ama, M ihail Ivanovi, siz beni aptal yerine
koyuyorsunuz! Dorusu, ok gcm e gitti!
A lm azsanz almayn, gerei yok, can cehennem e! Size
laf anlatmak ne zormu! N erdeyse hayvann kuyruu yerine
beinci aya var, diyeceksiniz... Hayr, gerei yok, almayn! Si
ze bir iyiliim dokunsun istemitim. Hey, Vahrameyev, konyak
getir!
Emireri Vahram eyev yeniden konyak getirdi, iki arkada
kadehlerini doldurdular, dnceye daldlar. Yarm saat sessiz
lik iinde geti.
Skntl skntl ieye bakan tem en sessizlii bozdu:
H em kanck olsun ne kar?.. alacak ey! Bylesi da
ha iyi ya! Yavru dourur. H er enik en azndan yirmi be ruble
eder. Kim olsa bu enikleri seve seve satn alr. Erkek kpek
lerden ne diye bu kadar holanyorsunuz, anlamyorum! Kan
ck kpekler bin kat daha iyidir. K peklerin diisi sahibine
daha baldr, minnettardr. Ama madem ki dii kpekten bu
kadar korkuyorsunuz, siz de yirmi b e rubleye aln!
Hayr, kuzum, bir kapik bile verm em . Bir kere kpee
gereksinm em yok, kincisi u sralar be param yok.
Bunu daha n ce niin sylem edin? Milka, git buradan,
defol!
Emireri yada pimi yumurta getirdi, iki arkada yumur
tay yem eye koyuldular, tavay tertem iz yaptlar. T em en du
daklarn silerken;
Knaps, siz iyi, drst bir insansnz, dedi. Canna yan
dmn, sizi eli bo gnderm eye gnlm raz olmuyor. N e diye
ceim, biliyor musunuz? u kpei para verm eden alp gidin!
Knaps iini ekti.
Alp da nereye gtreyim? H em onunla kim uraa
cak?
Peki, gerei yok, gerei yok, efendim ! Can ceh en n e
me! Am a nereye gidiyorsunuz? Oturun!
Knaps gerinerek ayaa kalkt, apkasn ald. Esneyerek;
Artk gitme vakti geldi, dedi. Hadi, hoa kaln!
Bekleyin biraz da sizi geireyim.
D u b o v la Knaps giyinipsokaa ktlar, iki yz adm kadar
konumadan yrdler. Bir ara temen;
N e dersiniz, u kpei kim e versem ? diye balad. Hi
tandnz falan yok mu? G rdnz ya, cins bir kpek, gzel
k pek. Ama benim iime yaramyor.
N e diyeyim, bilm em ki! B enim burada nasl tandm
olabilir?
K napsn evine gelinceye dein iki ahbap tek szck
konumadlar. A ncak Knaps arkadann elini skp d kapy
at zaman tem en ksrd, kararszca sordu:
Acaba burann deri yzcleri kpek kabul ederler mi?
 Kesin bir ey syleyem em . Kabul edebilirler...
Yarn Vahram eyeve vereyim de gtrsn. Can c e h e n
nem e, derisini yzsnler de kurtulaym! Pis kpek! iren
yaratk! Odalar kirlettii yetmiyormu gibi, dn mutfaktaki
btn eti ziftlenmi, aalk hayvan! Cins bir ey olsa neyse,
ama ne gezer! Sokak kpei ile dom uz krmas mdr nedir?
Eh, iyi geceler!
Knaps;
iyi geceler, gle gle, dedi.
D kap kapand, tem en sokakta yalnz kald.
 G e n bir adam olm asna karn srd frtnal yaam
dan dolay hayli ypranm grnen, modaya uygun giyimli
tccar Y erakov eitli aylarn satld dkknyla i ie b
rosunda, y k sek e masasnda oturmaktayd. G en i aralkl,
ssl e l yazsna, zerine sinen ince puro kokusuna baklrsa
Avrupa kltrne yabanc olmad anlalabilirdi. Am a dk
kndan bir ocuk ieri girip;
Sizin yazar geldi, dedii zaman kltrnn derecesi
hemen ortaya kt.
Ya! ar onu buraya! Ama sylem eyi unutma sakn,
lastik ayakkablarn dkknda braksn da gelsin.
Bir dakika sonra sa sakal aarm, dazlak kafal, paltosu
prlm prlm bir ihtiyar sklm pklm ieri girdi. Souktan
donm u kzark yznde az ama srekli iki ien insanlara zg
bir zayflk, bir gvensizlik vard. Yerakov ieri girenin su
ratna bakmakszn;
O ooo! Sayglar! dedi. N e var, ne yok, bakalm, bay
Geynim?
Y erakov g en i 1 v e G eyn e2 szcklerini birbirine
kartrp G eynim diye bir ad uydurmutu yal adam iin.
Geynim;
Ismarladnz eyi getirdim, efendim , hazr, dedi.
Bu kadar abuk mu?
Z ahar Sem yon, insan gn iinde bir reklam deil,
koca bir roman yazabilir. Reklam iin bir saat bile yeter.

1 G e n i: d ah i.
2 G ey n e (H e in e ): n l A lm a n o z an .
 Bir saat mi dediniz? Oysa her zaman bir yl alm gibi
yksek cret istersiniz. Neyse, gsterin bakalm, neler yazd
nz.
G eynim cebinden kurun kalem le yazlm buruuk birka
kt kard, masaya yaklat.
Beyfendi, henz karalama yaptm, taslak durumunda...
Okuyaym da, efendim , bir yanl bulursanz, iaret buyurunuz.
Yanl yapmak doal bir ey, Sem yon Zahar... nanr msnz,
maazaya birden reklam yazdm. B yle bir ey Shakespea-
rein bile akln kartrrd.
Geynim gzln takt, kalarn kaldrd, hznl bir
sesle iir okur gibi okumaya balad:
1885-1886 yl retimi in aylarnn btn Avrupa ve
Asya Rusyas kentleri ile yabanc lkeler datmcs Z.S.
Yerakov. irketimiz 1804 ylndan beri almaktadr. B yle
balayan giriin evresini ssleyeceim , armalar iine alacam.
Tccarn biri iin bir reklam yazmtm, adam bunun evresini
eitli kentlerin armalaryla donatp yaymlam. A yn eyi siz
de yapabilirsiniz. Bakn Zahar Sem yon, sizin iin yle bir ss
dndm: Aslann aznda bir lir. E vet, reklammza devam
edelim: M terilerim ize birka szm z var. Sayn beyler! N e
son aylarn siyasal olaylar, n e her geen gn toplum um uza
egem en olan ilgisizlik, ne de basnmzn en iyi kesiminin par
mak bast V olga nehri sularnn ekilm e olay, hibiri, hibiri
bizi telaa drmez. irketimizin uzun yllardr var oluu v e
m terilerimiz ynnden kazandmz gven, bize, sapasa
lam yerimizi korumak, gerek ay yetitiricileriyle ilikilerimiz,
gerek se siparileri zamannda yerine ulatrma bakmndan
kurduumuz sistem i srdrmek olana vermektedir. irketi
mizin amac yeterince belli olup u anlaml szlerle anlatla-
bilir: iyi niyetlilik, ucuzluk, abukluk! Y erakov sandalyesin
de kprdanarak yazarn szn kesti:
G zel, gzelden de te! Sizden byle bir ey yaza
canz ummuyordum, dorusu! Usta bir anlatmnz var! Y al
nz, dostum, unu unutmayalm... Burada bir punduna getirip
ii kartrmak, daha dorusu biraz hokkabazlk yapmak gere
kiyor. Biz burada irketimizin u gnlerde 1885-1886 rn
taze bahar ay getirttiini duyuruyoruz, deil mi? ite bunun
yannda y en i getirtilen krpe aylarn yldr depom uzda
bulunduunu vurgulamak, ama ayn zamanda bu aylarn s z
d e daha g e en hafta inden alndn belirtm ek bizim iin ok
uygundur.
Anlyorum , efendim ... Halk bu aykrln farkna var
mayacaktr. Duyurunun banda aylarn yeni alndn yazar,
sonunda da unlar ekleriz: Gm r eski tarifeye gre d en
mi byk bir ay stoum uz bulunduundan, irketim iz hi
zarara uramadan bunlar geen yln fiyatyla satmaktadr,
vb... br sayfada ise fiyat listesi bulunur. Buraya yine arma
v e ssler konulur. Bunlarn altnda da byk harflerle: Y eni
satn aldmz ay retim alanlarndan gelen , baharn ilk
rn, kokulu, seilmi Fuan, Kiyahtin, Baykov aylarnn
fiyat listesidir deriz. Daha sonra, G erek ay merakllarnn
dikkatini Liyansin aylarna ekeriz. Bunlar arasnda en byk
sevgiyi in Markas, br adyla Rakiplerin H asedi aylar
kazanmtr. Fiyat 3 ruble 50 kapiktir. iek aylarndan en
ok Bogdhan Gln (2 ruble) ve inli Kzn gzlerini (1
ruble 80 kapik) tavsiye ederiz. diye belirtiriz. Fiyatlarn
altnda yaplan indirimlerden, verilecek ikramiyelerden sz
ederiz. Rakiplerimizin ou mteriyi kendilerine ekm ek
iin onlarn n n e aldatc ikramiye oltas atarlar. O ysa biz bu
sinir bozucu yn tem e tm yle kar kyor; rakiplerimizin
kurbanlarna sunduklar yaldzl yem leri ikramiye biiminde
deil de, tm yle bedava olarak datyoruz. Bizden en az elli
rublelik al-veri yapanlar aadakilerden birini sem eye hak
kazanrlar: Britanya m adeninden bir aydanlk, 100 adet kart
vizit, M oskova kent plan, plak inli kz biim inde ay kava
nozu, V eselak Iriyvn yazd akn G vey ya da G elin
T eknenin Altnda adl yk kitab, deriz.
Geynim okum asn bitirdikten, birka dzeltm e yaptktan
sonra reklam yazsn tem ize ekip Y ersakova verdi. Bunun
ardndan bir sessizlik kt ortala. kisi de ayp bir i yapm-
asna, skntl bir durumda hissediyorlard kendilerini.
N eden sonra G eynim ekinerek sordu:
Reklam n cretini imdi mi ltfedeceksiniz, yoksa son
ra m?
Y erakov umursamaz bir tavrla;
istersen iz imdi alabilirsiniz, dedi. Bizim maazaya u
ra, istediin maldan be buuk rublelik al, tamamdr.
Bana para olarak versen iz daha iyi olur, Zahar Sem yo-
n.
Benim parayla dem ek gibi bir alkanlm yoktur,
Geynim. Yapt iin karln herkes ayla, ekerle alr. Sz
lere de, balarnda bulunduum arkclara da, kapclara da
yle yapyorum.
Aman, Zahar Sem yonovi, benim iimi kapclarn, ar
kclarn iiyle nasl bir tutarsnz? Benim yaptm, kafa ii.
N e i ya! Biraz oturup iziktirdin, hepsi o kadar! Yaz
denilen ey ne yenilir, ne iilir. Bana kalsa bir ruble bile etm ez!
G eynim birden gcendi.
Ya!.. Yaz yazma konusundaki dncelerinize ok
ardm, dorusu! N e yenilir, ne iilirmi! u reklam yazsn
yazarken ne denli ac ektiimi anlamyorsunuz. Bir yandan
yazdm, bir yandan da btn Rusyay aldattm hissettim.
Para veriniz, Zahar Scmyon!
E ce, sen de bktrdn artk! Bu kadar da balta olmann
anlam yok!
Peki, toz ek er olarak deyin bari. Nasl olsa senin
dkkndaki delikanllar onu benden funtu sekiz kapie geriye
alrlar. Bu iten sekiz kapik kaybedeceim , ama ne yaparsn!
Hadi, hoa kaln!
Geynim kmak zere arkasn dnd, ama kapya varnca
bir an duralad, zgn bir sesle;
Rusyay aldatyorum, dedi. Tm Rusyay! Bir lokma
ekm ek iin yurdumu aldatyorum! Ah!
Bunlar syledikten sonra kp gitti. Y erakov ise puro
sunu yakt, odasnn ii kltrl bir adam kokusuyla daha k es
kin kokmaya balad.
 BU KADARI DA FAZLA

Harita m hendisi G leb Gabrilovi Smirnov, Gniluka

istasyonunda trenden indi. Buradan lm e iin gidecei iftlie
dein at stnde 30-40 fersah daha yolu vard. (Arabac sarho,
atlar sska deilse bu yol 3 0 fersah bile srmez, ama arabac
kafay ekmi, atlar yorgunsa 50yi geer.)
M hendis istasyon jandarmasna;
L tfen syler misiniz, burada posta arabas bulunur
mu? diye sordu.
Ne? Posta arabas m? stersen 100 km. epeevre dola
burada deil posta arabas, ie yarar bir kpek- bile bulamaz
snz. N ereye gideceksiniz ki?
G eneral H o h o to v un D evk in odaki iftliine.
Jandarma esnedi.
Eh, madem y le istasyonun arkasna gidin. ansnz
varsa orada avluda yolcu tayan kyl arabaclar bulursunuz.
M hendis iini ek erek istasyonun arkasna yolland. Ora
da uzun aramalar, soruturmalar, ikircikler sonunda iri yapl,
somurtkan, opur yzl, yrtk prtk bir cppe giymi, ayak
larnda eski arklar bulunan bir kylde karar kld.
Adamn arabasna binerken;
Senin d e n e biim araban varm, be karde! diyerek y
zn buruturdu. Arkas neresi, n neresi, bir trl anlal
myor...
Bunda anlalmayacak n e var, beyim? Ksran kuyru
unun bulunduu yer n, zatnzn oturduu yer d e arkas...
Ksrak gen olmakla birlikte sskayd; n bacaklar iki yana
ayrkt, kulaklar ise srk iindeydi. Arabac yerinden doru
lup ipten yaplm kamsyla vurunca ksrakk ban sallad;
arabac bararak kamy ikinci k ez yaptrnca araba gcr
dad, stmaya tutulmuasna titredi. nc vurutan sonra
araba salland, drdncsnden sonra yerinden kprdand.
ii ta derinden sarslan mhendis;
Btn yolu byle mi gideceiz? diye sordu.
Rus kyl arabalarnn nasl olup da kaplumbaa hz ile
byle insann iini dna karan sarsnty birletirebildiine
akl ermez.
Kyl hi istifini bozmad.
Korkmayn, beyim, gideriz. Ksram hem gen, hem de
eviktir... Hzn alsn da grn onu. O zaman isteseniz de
durduramazsnz. D eh , kahrolas!
Araba istasyondan ktnda hava kararmaya yz tut
mutu. Sa yanda usuz bucaksz, koyu renk bir ova uzan
yordu. Souktan kaskat donm u bir o v a .. Eer bu dzlkte
durmadan gidilirse varp varacan yer cehennem di herhalde.
O vann son bulup gkyzyle birletii yerde souk gz gnei
son nlarn sayordu... Sol yanda ise alacakaranlkta tep ecik
ler g ze arpyordu. Bunlar g een yldan kalma ot ynlar ya
da bir kyn evleri olmalyd. Mhendis, arabacnn geni
srtndan dolay nn gremiyordu. Ortalk sessizdi, don
durucu bir ayaz vard.
Kaputunun yakasyla kulaklarn rtm eye alan m hen
dis yle dnm eye balad:
Amma da sszm buralar! N e bir e v var, ne de akl ka
zk! Tanr gsterm eye, haydutlar saldrp soysalar kim se duy
maz... H em arabac da salam ayakkabya benzem iyor. unun
kocaman srtna bak! B yle bir da adam parmann ucuyla
dokunsa insann cann karr. Ya suratna n e demeli? Kuku
uyandryor insanda.
Dayanamayp sordu:
 Hey, azizim, adn ne senin?
Benim mi? Klim.
E, Klim, sizin buralar nasl yerler? Tehlikeli mi? Kt
olaylar oluyor mu?
Tanrya kr, olmuyor. H em kim yapacak kt eyle
ri?
Eh, olay kmamas iyi... B en gen e de ne olur, ne olmaz,
yanma tabanca aldm, diyerek bir yalan kvrd. ok iyi bilir
sin, tabanca bu, akaya gelm ez. O n haydut ksa karna,
tmn haklarsn...
Hava kararmt. Araba birden gcrtlar, iniltili sesler
kararak sarsld; sanki istem eye istem eye sola doru sapt.
M hendis;
Bu adam nereye gtryor beni? D osdoru yolumuza
giderken birden tuttuk, sola saptk. Bakarsn, sapa bir yere g
trr, ondan sonra vay bama gelenler!.. diye geirdi iinden.
Korkuyla yle seslendi arabacya:
D inle beni, buralarn tehlikeli olmadn sylemitin,
deil mi? ok yazk!.. Oysa ben haydutlarla uramaktan zevk
alrm... Sen benim zayf, hastalkl grnm e bakma, aslnda
kz gibi glymdr... Bir keresinde haydudun saldrsna
uramtm... Bil bakalm, balarna n e geldi? Haydutlardan
birine yaradana snp yle bir patlattm ki, orackta can verdi.
G eriye kalan ikisi ise Sibiryaya srgn boyladlar... Kollarma
bu g n ered en geliyor, bilmiyorum... rnein senin gibi iri
yar birini kollarmla tutup sktm m, cann karabilirim.
Klim ban evirip m hendise bakt, gzlerini krptrarak
atn kamlad.
M hendis;
ite byle, arkada, diye devam etti. Bana atann vay
haline! Haydudun kolunu, bacan krmakla kalmam, m ah
kem eye de veririm. Btn yarglar, savclar ahbabmdr. Bir
memurum ben, devlet iin gerekli bir adamm... te imdi yola
ktm ya, bundan stlerimin hepsinin haberi vardr. Bir
ktlk gelm esin diye b en i adm adm izlerler. Y ol boyunca
btn allklarn arkasnda bekiler, polisler dikilmitir.
B y le konuurken birdenbire avaz kt kadar barma
ya balad:
H ey, dur bakalm! N eresi buras? Beni nereye gtr
yorsun?
N eresi olduunu grm yor musunuz? O rm an ite!
M hendis;
G erekten ormanm diye dnd. B en d e durup du
rurken korkuya kapldm. N eyse, heyecanm belli etm em e
liyim... Adam korktuumu anlad bile. N ed en byle ikide bir
dnp bakmaya balad? Y oksa kendi kendine bir eyler mi ta
sarlyor? demin ardan ardan giderken imdi nasl hzland!
Hey, Klim, at niin b yle hzl sryorsun?
B en srmyorum ki, kendiliinden trsa kalkt... D e
dim ya, bir k ere hzland myd, istesen d e durduramazsn... A
yana abuk olmasndan kendi d e memnun deil ama ne
yapsn?
Uyduruyorsun, arkada! Uydurduun nasl da belli! Sa
na bu kadar hzl gitm eni tavsiye etm em ! A t biraz yavalat ba
kalm. iittin mi, yavalat dedim sana!
N eden yavalataym?
yle ite... stasyondan, arkamdan drt arkadam daha
gelecekti de... Bana yetim eleri gerekiyor... Ormana varmadan
yetieceklerdi. H epsi d e iri yar, gl adamlardr. Yanlarnda
birer d e tabanca var... E, niye y le kprdanp duruyorsun?
ne stnde oturuyor gibisin. Hadi, sylesen e, arkada! Bana
dnp dnp bakacak n e var? Suratmda merak ed ilecek bir
ey mi buldun yoksa? E er tabancalarm grm ek istiyorsan...
istersen buyur, karp gstereyim . Buyur...
M hendis b yle diyerek ceplerini kartryormu gibi
yapt. V e o anda da, btn dlekliine karn beklem edii bir
durumla karlat: Klim apar topar arabadan aa atlad gibi
drt ayak st ormana doru komaya balad.
Yetiin! Yetiin! diye baryordu. Kahrolas, at da al,
arabay da al! Y aln z canm a kyma, yeter! mdat!
H zla uzaklaan ayak sesleri, ezilen al rpnn trts
duyuldu, sonra her ey sessizleti. Arabacdan byle bir karlk
b eklem eyen m hendis ilk i olarak at durdurdu, sonra arabaya
rahata yerleerek dnm eye balad.
Kat... Korktu, aptal herif! Peki, imdi ben n e yapa
cam? Kendi bama yola devam edem em , nk yolu bil
miyorum, stelik arabay aldm sanrlar. imdi n e yapsam
acaba?
Klim! Klim!
Klim! diye karlk verdi yanklanan ses.
Btn geceyi karanlk ormanda soukta geirerek, kurt
ulumalarn, sska ksran pofurtulann dinlem ek zorunda
kalacan dnnce mhendisin srt rperdi, sanki biri
srtn souk trpyle trplyormu gibi geldi.
Klimuka! Yavrum, neredesin, Klimuka! diye seslendi
bir daha.
M hendis bylece iki saat kadar bard. Artk sesi kesilip
ister istem ez geceyi ormanda geirm eye raz olduu zaman
hafif esintinin getirdii bir inilti duydu.
Klim! Sen misin, iki gzm? Hadi, gidelim!
A m a be... beni ldrrsn!
Sana aka yaptm, canm! Tanr cezam versin ki aka
yaptm! B en d e tabanca n e gezer! Korkumdan uydurdum
bunu! A c bana, gel gidelim. Donuyorum ...
G erek bir haydutun at-arabay alp oktan kayplara
karacan anlam olacak ki, Klim ormandan kt, ekine
ek in e m hendise yaklat.
 Niin korktun, budala? Ben... ben aka etmitim, sen de
korkuverdin... Hadi, bin arabaya! Gidelim!
Klim arabaya binerken;
Tanr mstahakn versin, beyim dedi. B yle yapacam
bilsem yz altn versen almazdm seni arabaya. Korkudan ner-
deyse dm patlad.
Klim ksra kamlad. A rabatitredi. Klim bir daha vurdu,
araba salland. A ncak drdnc vurutan sonra araba yerinden
kprdannca mhendis kulaklarn paltosunun yakalaryla
rterek dncelere dald. O andan sonra ne yol, ne de Klim
artk ona korkun gelmiyordu.
 YALILIK

M im a r U zelkov, mezarlk kilisesinde yaplacak baz ona-

rmlar iin doduu k en te gelmiti. Burada dom u, okum u,
bym, evlenm iti, ama trenden inip ev lere baknca kenti
tanyamad... D eim eyen bir ey yok gibiydi. Bu kentten ayr
lp Petcrsburga yerletii on sekiz yl n ce, imdi garn bulun
duu yerde ocuklar gelen i avlarlard. Ana caddeye klan
yerde Viyana O teli ykselm ekteydi, oysa eskiden burada
irkin bir tahta it uzayp giderdi. A m a n e duvarlar, ne evler, ne
de sokak grntleri insanlar kadar deiiklie uramamt.
O teldeki grevliyi sorguya ek en U zelkov, anmsayabildii in
sanlardan yarsnn ya ldn ya da yoksullaarak unutulup
gittiini rendi.
Yal grevliye kendisi hakknda da soru sordu;
Peki, U z elk o v u anmsyor musun? Mimar, hani kar
sndan ayrlmt? Svirebeycv sokanda bir evi vard... T anrsn
herhalde...
Y ok, anmsamyorum...
N asl anmsamazsn, canm! Karsndan ayrld srada
amatal olmutu, arabaclarn hepsi bilirler. Anmsamaya al
bakalm! Boanm a iini avukat apkin zerine almt... Tann
m madrabaz apkin, kulpte bir gzel sopa ekmilerdi hani,
anm sadn m?
Ivan N ikolayevii mi sylyorsunuz?
T a kendisi! Nasl, sa m, ld m?
Tanrya kr, sa. imdi noterlik yapyorlar, kendi b
rolar var. ok iyi yayorlar, Kirpini sokanda iki e v yap
trdlar. G een lerd e kzlarn evlendirdiler.
 Kald otel odasnda bir sre dolaan U zelk ov biraz d
ndkten sonra can skntsndan avukat grm eye karar ver
di. O telden kp yava admlarla Kirpini sokana sapt za
man vakit leyi bulmutu. apkini dairesinde bulduunda
onu glkle tanyabildi. G en liin d e ince yapl, hareketli, b e
cerikli, saygsz bir avukat olan sarho apkin gitmi; yerine
alakgnll, ak sal, skka bir ihtiyar gelmiti.
Uzelkov;
Beni tanyamadnz galiba, diye s ze balad. U nutm u
sunuz. Eski m terilerinizden U zelk o v um ben...
U zelkov mu? H angi U zelkov? Ah, tamam!
apkin eski mterisini tanynca ep eyce ard. Bunun
ardndan sorular, anlar yamaya balad.
Eski avukat ok heyecanlanm t.
D orusu, hi beklemiyordum! Eh, size n e ikram e d e
bilirim? ampanya ister misiniz? istirid yed e getirteyim! A h, iki
gzm , vaktiyle sayenizde yle ok para kazandm ki, imdi
size n e ikram edeceim i bilmiyorum!
Ltfen, benim iin rahatsz olmayn, vaktim kstl.
imdi gm tle gidip kiliseyi gzden geireceim . Orada bir
i aldm da...
ok gzel! Yer, ier, birlikte gideriz. yi atlarm vardr,
sizi oraya gtrr, kilise yneticisiyle tantrrm... G recek
siniz, ileriniz hem en yoluna girer. ey, bakyorum da benden
ekiniyor, korkuyor gibisiniz... yle yakna gelin! Artk ara
mzda korkacak bir ey kalmad... Kah-kah! E skiden gerekten
kurnaz, akgz bir adamdm. Elini veren-kolunu kurtara
mazd. Ama imdi oluk ocua kartm, iyice duruldum. Artk
ev bark edindik, yalandk, lm bekliyoruz.
ki ahbap yeyip itiler, bir ift atn ektii kzaa binip kent
dna, gm tle yollandlar. apkin kzaa yerleince;
H ey, gidi gnler, hey! dedi. D nnce insann inanas
gelmiyor! Karnzdan ayrlnz anmsyor musunuz? Aradan
neredeyse yirmi yl geti, siz hepsini unutmusunuzdur, ama
ben dn gibi anmsyorum. Ah, boanm a davanz iin n e kadar
uratm! Diyorum ya, becerikli, cerbezeli, akgz bir avu
kattm. aprak bir dava yakalamak iin can atardm.
zellikle vekalet creti yksek olanlar hi karmazdm...
rnein, sizin davanz gibi... Bana n e kadar dem itiniz? B e
bin ruble miydi, yoksa alt bin mi? nsan b yle bir ile nasl
uramaz! Siz o zaman Petersburga tanmtnz; btn ii
bana brakp, istediiniz gibi yapn, dediniz. Topra bol olas
eski einiz Sofya Mihaylovna bir tccar kz ama gururlu mu
gururlu bir kadnd. Onu kandrmak, boanm anzn abuk
lamas iin kabahati zerine almasn salamak kolay olmad.
Ah, n e zahm etler ektim! G rm ek iin kapsn aldmda
hizm etisine barrd; Maa, sana ka kez syledim , alaklar
evim e sokma diye! B en ne yapar eder, ona yaklamaya
alrdm. M ektup mu yazmadm, raslant sonucuym u gibi
sokakta karsna m kmadm! Am a hepsi bo... Sonra araya
baka kiiler soktum. Bu i uzadka uzad, ancak siz boanma
iin on bin ruble dem eyi kabul ed in ce raz oldu. Dayanamad
on bin rubleye... Alad, yzm e tkrd, ama teslim olup
kabahati stne ald.
Uzelkov;
Yanlmyorsam benden on deil, on be bin ruble alm
t...
apkin ezilip bzlm eye balad.
Yanl syledim, evet, on be bin rubleydi. G en e de
olmu-bitmi bir ey, gnah gizlem enin gerei yok. O n bini
ona dedim , be bini de kendim e ayrdm. D em ek ki, ikinizi de
kandrm oluyorum. G em i bir i, artk utanacak deilim...
Ayrca sizden almayp da kimden alacaktm, B oris Petrovi?
Bunu sizin anlaynza brakyorum... Siz varlkl, srt pek bir
mteahhitsiniz. Keyfiniz iin evlenm itiniz, keyfiniz istedii
iin d e boandnz. ok para kazandnz biliyordum. Hi u
nutmam, bir yap iinden ceb e yirmi bin indirdiniz. Bu duruma
gre sizden baka kimden szdracaktm? Sizi kskanmam da
cabas! Siz insanlar soyduka nnzde eiliyorlard, ama ben
birka ruble istedim diye dayak yiyor, kulpte tokatlanyor
dum. N eyse bunlar anmsamak n eye yarar? Unutm ak en iyisi!
L tfen syler misiniz, Sofya M ihaylovnann sonraki ya
am nasl geti?
On bin rubleyle mi? ok ktyd diyebilirim... Bilm em
ki, para m gzn dndrmt, yoksa parayla satld dn
cesin e kaplp gururu mu ayaklanmt, yoksa sizi ok sevdi
inden mi, orasn anlayamadm. Birden ikiye verdi kendini.
Subaylarla birlikte kzaklara binip parasn sap savuruyordu.
ki alemleri, cmbler, elentiler... M eyhaneye geldii za
man arap trnden hafif bir iki deil, iini yaksn, abuk
sarho etsin diye en sertinden konyak filan iiyordu.
Evet, garip kadnd topra bol olas... Ondan az ek
medim. Bir eye kzd m, kplere binerdi. E, sonra neler oldu?
Aradan iki hafta m geti ne... Bir gn evde oturmu, bir
eyler karalyordum. Birden kap ald, Sofya M ihaylovna ieri
girdi. Fitil gibi sarho. Aln kahrolas paralarnz! diyerek
koca bir desteyi yzme frlatt. Paralar toplayp saydm, be
yz rublesi eksikti. D em ek ki, bu kadarn sap savurmu.
Peki, ne yaptnz paray?
Olmu-bitmi bir i... gizleyecek deilim... ceb e attm.
Niye bana y le baktnz? Bekleyin, hepsi bu kadardeil. Bakn,
daha neler oldu... Koca bir roman, anlatmakla bitmez... Bir gn
ev e kt bir durumda, kafam dumanl dnmtm. Lambay
yaknca bir d e ne greyim, kanapede Sofya Mihaylovna otur
muyor mu? Sanki cehenn em den kp gelmiti; ylesine kar
mak duygular iinde, sarho, kendini kaybetmi... Parala
rm geri verin, dncem i deitirdim. M adem ki battm, iyice
bataym, bataa gmleyim! Hadi kmldasanz a, alak, verin
paralar! diye baryor. Tam bir rezalet!
 Verdiniz mi bari?
On ruble verdim, sanyorum...
U zelkov yzn buruturdu.
yle yaplr m, canm? V erem ediinize, verm ek iste
mediinize gre bana yazsaydnz bari... bilmiyordum bunu...
N ereden bilebilirdim ki?
N e diye yazaym ki? Kendisi hastaneye yatt srada
yazmtr, diye dndm.
Evet, yazd, ancak o sralar yeniden ev len m e ileriyle
ylesine doluydum ki, mektuplara bakacak durumda deildim.
Ama siz Sofyaya kar dmanca bir tutum iinde deildiniz,
kendisine niin yardm etmediniz?
imdiki arnla o gn lem eyiz, Boris Petrovi. O
zamanki dncelerim iz bakayd, imdiki baka... imdi olsa
ona bin ruble bile verirdim, oysa o zaman on rubleyi dahi...
karlksz verm edim . K t bir an. U nutm al, unutmal... te
gm tle geldik...
Kzak gm tln giriinde durdu. U zelk ovla apkin
kzaktan indiler, gm tle girip geni yolda yrm eye bala
dlar. plak vine, akasya aalar, b oz halar, m ezar talar
kradan l ld. Gnein prlts yerleri rten kir tanecik
lerinde yansyordu. Btn gm tlkler gibi buras da gnlk
v e yeni kazlm toprak kokuyordu.
U zelkov;
Bizim buras ok gzeldir, dedi.
Evet, ama ne yazk ki, hrszlar mezar talarn alyor
lar... ite u sadaki dkme demir antn arkasnda Sofya M i
haylovna yatyor. G rm ek ister misiniz?
ki arkada saa saptlar, derin karlar ineyerek dkm e
demir anta doru ilerlediler. U zelkov beyaz mermerden bir
mezar tan gstererek;
te buras, dedi. Bu ta mezarna bir tem en diktirmi.
U zelkov apkasn karnca dazlak kafas gnete parlad.
 Ona bakp apkin d e apkasn karnca ikinci bir dazlak daha
kt ortaya. evrede gerek bir m ezar sessizlii vard, bir l
durgunluu kaplamt her yeri. ki arkada mezar tana ba
karken derin dncelere daldlar, hi konumadlar.
apkin sessizlii;
Yalnz bana uyuyor, diyerek bozdu. Kabahati zerine
ald, durmadan konyak itii iin artk zlmyordur da...
Kabul ediniz, Boris Petrovi!
U zelkov neesiz bir sesle;
Neyi? diye sordu.
apkin kr salarn gsterdi.
Neyi mi?
G em i gnler n e kadar iren olursa olsun, gen e d e bun
lardan daha iyidir, ite bunu...
D orusunu syleyeyim mi? Eskiden e c e l saatini hi d
nmezdim, lm le karlaacak olsam y z ne gler geer
dim. Ama imdi...
U zelk o v un iin e bir hzn kmt. Bir zamanlar sevil
meyi istedii gibi imdi d e hkra hkra alamak istiyordu.
Bu alamann ok houna gideceini, ruhuna bir ferahlk v er e
ceini hissediyordu. G zlerine ya yrm, ama bir yumruk
gelip boazna tkanmt. Yannda apkin vard. U z elk o v bir
bakasnn yannda yufka yreklilik gsterm ekten ekindii
iin geriye dnerek kiliseye doru yrd.
Aradan iki saat geip, arkadayla birlikte kilise bakanyla
grtkten sonra bir frsatn bularak alamak zere doruca
oraya kotu.
ikid e bir arkasna bakarak, bir hrsz gibi, sessizce mezara
sokuldu. Kk beyaz mezar ta karsnda ylesin e dnceli,
hznl, susuz duruyordu ki! Sanki altnda yatan kocasndan
ayrlm, sefih bir kadn deil de, ufack, masum bir kz o c u
uydu.
 U zclkov, Alamal, durmadan alamal... diye dnd.
A ncak alama an kamt artk... G zlerini n e denli kr-
ptrsa, kendini n e denli zorlaa da gzyalar akmyor, yumru
gelip boazna durmuyordu. Orada on dakika kadar dikildik
ten sonra bo verircesine elini sallayp apkini aramaya git
ti.
 FELAKET

Gralin bucann en iyi ustas, ayn zamanda en yola g el

m ez sarhou olarak n yapan tornac G rigori Petrov, hasta
karsn iftiler Birlii hastan esinegt rm ek te. nnde otuz
fersah kadar bir yol var. Am a n e yol! Brakn en yaman posta
srclerini, tornac G rigori gibi bir haylazn ba edem eyecei
zorluklarla dolu... Kardan souk, src bir rzgr esiyor. N e
yne baksanz havada kar bulutlar savruluyor; yle ki, karn
yerden mi, y o k sa g k ten mi yadn anlamak olanaksz. Karn
oluturduu sis ierisinde n e krlar gzkyor, n e telgraf direk
leri, n e orman... Tipi kardan, kzan zerine aband zaman
atn boyunduruu bile grnmyor. elimsiz, sska ksrak zar
zor yol alyor; btn gcn diz boyu kardan ayaklarn kurtar
mak, ban aa-yukar sallamak iin harcyor sanki. T orna
cnn bir an n ce hastaneye varmas gerek. O yzden durduu
yerde duramyor, oturduu yerde ikide bir hopluyor, habire at
krbalyor. Bir yandan da;
M atriona, alama canm alama, diye mrldanyor. B i
raz diini sk. H astaneye varr varmaz geecek hastaln... Pa
vel Ivanovi sana damla verir ya da kann alr, o da olmazsa
ltfedip alkolle ovdurur. Brndeki ar geiverir hem en...
Pavel Ivanovi elinden geleni yapacaktr. Barp arr, f
kesinden tepinir ama hastasndan yardmn esirgem ez. yi bir
insandr, naziktir. Tanrm uzun m rler versin... Biz varr var
maz odasndan dar frlayarak svp saymaya balar. Nasl?
N ed ir sen in bu yaptn? Niin zamannda gelm ediniz? im-
gcm k p ek gibi, btn gn siz iblislerle uramak m? N e
den sabahleyin gelm ediniz? D efol! G zm grm esin seni!
Hadi, yarn gelin! Ben de derim ki: Bay Doktor! Pavcl va-
n! Beyefendiciim ! Y rsene be hayvan! Tanr cezan ver
sin e mi! Yr, iblis yr! D eh!
Torna ustas atn krbalar, karsna bakmadan mrldan
masn srdrr:
Sayn baym derim, istavroz zerine yem in ederim
ki, tan yeri atmadan yola ktm. U lu Tanr, M eryem ana...
fkelenip bama bu tipi belasn karrsa nasl yetiirim zama
nnda? Bakn, kendiniz de gryorsunuz! Atm cins bir hayvan
olsa bile iin iinden kamazdm, bir d e benim gibi yz karas
olsa! Pavel van kalarn atar, barr. Bilirim senin
gibileri ben, her zaman bir bahane uydurursunuz! H ele sen y o k
musun, Grika, ne mal olduunu rendim artk. Y o l boyunca
kim bilir ka m eyhaneye uramsndr! B en d e derim ki:
Beyefendiciim ! Ben cani miyim, ya da dinsiz miyim ki, ner-
d eyse ruhunu teslim ed ecek bir hastay brakp m eyhaneye
koaym! Siz ne diyorsunuz, beyim, Tanr korusun! Y erle bir
olsun mu meyhaneler! O zaman Pavel ivan seni hastaneye
almalarn buyuracaktr. Ben ayaklarna kapanp, Pavel
van! Sayn efendim ! Size ne kadar teekkr etsem azdr.
Bizim gibi budalalar ho grn, kyl takmyz ne de olsa,
ayplamayn bizleri. H epim izi dayaktan geirseniz yeri vardr!
Siz ki, bizlerle uramaktan, bizim iin karl yollar tepm ekten
bkmyorsunuz. derim. O da sanki dvm ek istiyormu gibi sert
sert bakar bana, sonra der ki: Aptal herif, n e diye ayaklarma
kapanyorsun? Votka iip sarho olacana aile baksana! Sana
sopa ekm eli, sopa! Haklsnz, P avel ivan sopay hak
ettim . Am a nasl olur da ayaklarnza kapanmam? Siz bizim
velinim etimizsiniz, z babamzsnz. D inleyin beni, sayn e fe n
dim, size eref sz, yalan sylyorsam yzm e tkrn! B e
nim kar, M atriona ayaa kalkar kalkmaz her istediinizi ya
pacama sz veriyorum. H er n e isterseniz! Karelya kaynn
dan sigara kutusu mu, kroket oyunu iin top mu, en iyisinden
kroket sopas m?.. Hem d e be kuru almadan yaparm. Sizin
hatrnz iin... M oskovada sigara kutusu iin en azndan drt
ruble alrlar sizden, ama ben bedavaya yapacam. O zaman
doktor g lerek der ki: Peki, peki, bilirim, iyi adamsn sen ama
ayyan tekisin... G ryorsun, koca-kan, ben b yle e fe n
dilerle nasl konuulacan bilirim. K endisiyle konuam aya
cam efendi yoktur yeryznde. Allah vere de yolu ar-
masak. A m a n e tipi! G z gz grmyor!
Tornac durmadan sylenir, kendi ken din e konuur.
Y reindeki dayanlmaz duygular susturmak iin konutuu
bellidir. A zndan dklen szlerin sonu gelm ez, ama kafasn
daki dnceler, sorular daha oktur.
F elaket birdenbire, beklem edii bir anda bastrmtr
tornacy. O yzden kendine gelem em ek te, akln bana to-
parlayamamakta, durumu kavrayamamaktadr. O gne dein
tasasz, sorumsuz, iip iip kendinden geerek yaamtr. N e
ac, n e d e sevin duyduu bu dz yaant iinde birdenbire
dayanlmaz bir kederle, karsnn hastalyla karlamtr. Bu
kaygsz, aylak, ayya adam durup dururken bakas iin kotu
ran, tasal, yerinde duramayan, hatta doayla bouan birisi
olmak zorunda kalmtr.
Torna ustas bana gelen felaketin bir gn n ce akam
leyin baladn anmsyordu. Akam her zamanki gibi e v e
sarho gelip eski alkanl zere karsna svp, yumruk sal
lamaya balad zaman kadncazn bu azgn adama o gne
dek bakmad gzlerle baktn grmt. Daha nceleri
karsnn yal gzleri ona durmadan dayak yiyen, yar a yar
tok kpeklerin ackl, uysal baklarn anmsatrd. imdi ise
kutsal tasvirlerdeki azizlerin ya da can ekienlerin bakyla
sert sert, hi kprdamadan bakyordu, ite bu garip, hoa git
m eyen bak felaketin balangc oldu. N e yapacan aran
tornac komusuna bir sr dil dktkten sonra atn ald; imdi
de yal karsn hastaneye gtryor, doktorun m erhem lerle,
 tozlarla karsna eski baklarn geriye vereceini umuyor...
G ene mrldanmasn srdrr:
Bak, Matriona, ey... E er Pavel vanovi seni dvp
dvmediimi sorarsa hi dvmediimi syle, emi? Sana bir
daha dayak atmayacam. H a zerin e yem in ederim . Z aten
sen i kzdm iin dvm ezdim ki. yl e ite, laf olsun d iy e .. A c
rm sana, bak, seni hastaneye gtryorum, bakas olsa aldr
bile etm ezdi. B en se elim den gelen i yapyorum. Bu tipi d e ok
oldu artk! Tanrnn yardmyla yolum uzu armasak bari...
Brlerin aryor mu? M atriona, n e diye susuyorsun? Sana
sordum, brn aryor mu? S ylesene!
Yal karsnn yznde karn der dm ez erim em esine
aar; bu arada karsnn yznn uzam gibi grnmesini, s o
luk boz, kirli balmumu rengi almasn, sertleip ciddilemesini
anlayamaz.
Karsnn suskunluu karsnda g e n e d e sylenm esini
srdrr:
Sen d e aptaln birisin, Matriona! Senin iyiliin iin
yapyorum hepsini. Yemin ederim... Hadi, aptallk etme. Y o k
sa seni Pavel Ivana gtrmem vallahi!
Dizginleri elinden brakp dnm eye balar. Ban evi
rip karsnn yzne bakmaya karar verem ez. Korkmaktadr
bundan. Ona soru sorup karlk alamamaktan da korkmak
tadr. En sonunda bu belirsizlikten kurtulmak iin yzne bak
madan karsnn elini yoklar. Buz gibidir, ta gibi kprdamadan
durmaktadr.
lm... D em ek ki, sonu b yle olacakm.
Alamaya balar. Karsna acmaktan ok bir sknt kaplar
yreini. u dnyada her ey ne abuk olup bitiyor? Felaketin
balamas ile bitm esi bir! O nunla gerei gibi yaamaya, iini
dkm eye, ona acmaya frsat kalmadan lp gitti ite. G eri
onunla krk yl yaamt, ama bu krk yl bir sis iinde gemiti.
nsan sarholuk, kavga, yoksulluk iinde nasl yaadn
anlayamyor ki... Tam ona acdn, ona kar sulu olduunu,
onsuz edem eyeceini anlad anda sanki ona ktlk olsun
diye lvermiti.
Eski gnleri anmsar:
K y ky dolap ekm ek dilenirdi. Onu ben gnderir
dim. Aptal kar, on yl daha yaasa n e olurdu? Kim bilir, imdi
benim hakkmda neler dnyordur? E, n ereye gidiyorum
ben? O nu tedavi ettirm eye gerek yok artk, gm m ek gerek.
Hadi, geriye dn bakalm!
G eriye dner, at tm gcyle krbalar. Y o l gitgide daha
da berbatlar. A tn hamudu bile grnm ez olm utur. Arada
bir kzan bir am fidannn zerine gittiini anlar, koyu birey
ellerini trmalayp geer, sonra gzlerinin nnde her ey a
lr, gz alabildiine bir beyazlk uzayp gider.
Ah, yaama yeniden balayabilseydim! diye dnr
tornac.
Z engin bir evd en alp evlendii M atrionann krk yl n ce
gen, gzel, neeli bir kz olduunu anmsar. Onu, sanatna
gvendikleri iin vermilerdir tornacya. Mutlu olmak iin tek
eksikleri yoktur. Am a felak ete bakn ki, dn ertesi gn
kafay ekip frnn stnde szar kalr, o gnden beri de sanki
bir daha aylamaz. D n bugnk gibi hatrnda, ama d
nden sonra olup bitenleri ldrseler anmsayamyor. Yalnz
zil-zurna sarho olup yattn, karsn dvdn anmsyor,
hepsi o kadar. Krk yl bylece bou bouna geip gitmitir...
B eyaz kar bulutlar zamanla b oz bir renge dnp ko
yulamaya balar, ardndan hava kararmaya yz tutar.
T ornac birden toparlanr.
N ereye gidiyorum ben? ly gm m em gerekir, oysa
ben hastaneye gidiyorum. yice sersem ledim , anlalan.
Tornac atnn ynn yeniden deitirir, krbalamaya
balar. Ksrak tm gcn toparlayarak h afif bir trs tutturur.
Krba krba stne iner zavall hayvann srtna. Bir ara
 arkadan bir tkrt duyulur. Tornac ban arkaya evirm eden
bu sesin ne olduunu anlar: R ahm etli karsnn kzan
kenarna arpan kafasnn tkrtsdr bu. Hava gittike kararr,
rzgr daha bir souk, daha bir src olur.
Tornac, A h, yaam yeni batan balasa! diye dnr.
Y eni bir torna tezgah edinerek sipariler alr, kazandm
paray kocakarya verirdim... H ey, gidi, hey!
D erken, dizginler elin den der. N ereye dtn ara
trr, yen id en elin e almak ister, ama tutamaz dizginleri, eli
hareket etm em ektedir...
Fark etm ez, nasl olsa at kendiliinden gider, yolu bili
yor... imdi biraz uyuyabilirim. E ve varnca ly gmer,
duasn okuturuz. B en en iyisi biraz yataym diye dnr.
G zlerini kapayp uykuya dalar. A z sonra atn durduunu
anlar. G zlerini aar, nnde ky evin e ya da o t ynna ben
zeyen bir karalt grr.
Kzaktan inip iin asln renm ek ister ama stnde yle
bir geveklik vardr ki, yerinden kmldamaktansa olduu yerde
donup kalmak daha uygun gzkr. B ylece rahat, kaygsz bir
uykuya dalar.
Duvarlar boyal, byk bir odada aar gzlerini. P en
cered en ieri gnn parlak girmektedir. T ornac kar
snda birtakm insanlar grr. lk ii, kendisini akl banda, ne
yaplmas gerektiini bilen bir adam olarak gstermektir, bu
nun gereini anlar.
Bizim kocakar iin bir ce n a z e treni dzenlem eliyiz.
Papaza haber verm eli, der.
Birisi szn keser:
Peki, peki. Sen yerinden kprdama bakalm!
Tornac karsnda doktoru grnce arr.
Aman doktor, Pavel van! Beyefendiciim , velini-m e-
timiz!..
Yatandan aa atlamak, doktorun nnde yere kapan
mak ister ama ellerinin, ayaklarnn onu dinlem ediini grr.
Sayn efendim , ayaklarm, ellerim nerede?
Ayaklarna, ellerin e oktan veda ettin. Dondurm usun
onlar! Hadi, alama, hadi... N iin alyorsun? Yaadn kadar
yaadn artk, buna da kret! Altm na varmsndr herhalde,
bu da sana yeter!
F elak et, beyim , byk felaket! B eni balayn, be
ylck daha yaasaydm!
Yaayp da n e yapacaksn?
A t bakasnn, onu geriye verm ek gerek... Sonra bizim
kocakary gmmeliyim... Dnyada her ey n e abuk geip gidi
yor? Beyefendiciim !
Pavel van! Karelya kaynndan sigaralk, en iyisinden
kroket toplar yaparm size...
D ok tor elini salladktan sonra koutan kar. Tornacya
Tanrdan rahmetler!
 AH, U NSANLAR!

P a y d o s, bir daha iki im eyeceim !.. Asla! Aklm ba

ma toplam a zaman oktan geldi. almal, insanlara hizm et
etmeliyim. Aylk almasn seviyorsan namusunla, btn gcn
le, vicdannn sesini dinleyerek al; dinlenm eyi, uykuyu bir
yana brakarak al, arkada! B eleten aylk almaya iyice al
tn, ite tm ktlklerin ba da bu...
K endi kendine bu tr birka t daha veren bakon-
dktr Podtiagin, en sonunda iten gelen bir alma drt
syle kprdanyor. Saat g ecen in ikisi olm asna karn kondk
trleri uykusundan uyandryor, onlarla birlikte bilet kontro
lne balyor. Zm ba aletini n eey le akrdatarak;
B illeeetleriniz! diye baryor.
Vagonlarn alaca karanlna gm lerek uyuyan yolcular
bu ses zerine irkiliyorlar, balarn silkeliyorlar, biletlerini
uzatyorlar.
Podtiagin, ikinci mevki vagonda krkne, battaniyesine
sarnm, evresi yastklarla desteklenm i zayf, kuru yapl y o l
cuya;
B illeet! Billeetiniz! diye sesleniyor.
Adamdan yant yok. D erin bir uykuya dald belli. Ba-
kondktr adamn om uzuna dokunuyor, sabrszlkla yineli
yor:
Billeetiniz!
Y olcu irkiliyor, gzlerini ayor, korku dolu baklarn
P odtiagine dikiyor.
N e? Kim? Ha?
 Size adam gibi syledik. Billeetiniz! abuk olun!
Z ayf adam alamakl bir yzle inliyor:
Aman Tanrm! Rom atizm am azd... gndr uyku
suzum, uyumak iin morfin almtm, sizse bilet diye tuttur
dunuz! Sizin yaptnz dpedz acmaszlktr. Bu hareketiniz
insanla sar m? Uyumak iin n e zorluklar ektiimi bilseniz
byle nem siz eylerle beni rahatsz etm ezdiniz... insafszlk
bu, ok anlamsz bir davran! G e c e yars biletimi n e yapa
caksnz! D pedz samalk!
Podtiagin bir an gcenip g cen m em e konusunda ikircik
geiriyor, gcenm eye karar veriyor.
Barmayn bakaym! Buras m eyhane deil!
M eyhanede insanlar sizden daha anlayldr, beyim!
imdi bir daha nasl uyurum? alacak ey dorusu! Birok
yabanc lke gezdim, kim se bilet sormad. Buradaysa sizleri
sanki eytan drtyor. Bilet d e bilet!..
Yabanc lkeleri p ek beeniyorsanz gidin d e orada
yaayn!
D pedz samalk, beyefendi! Kmr kokusuyla, bu
naltc scakla, ardndan hava cereyanyla yolcularn cann
kardnz yetmiyormu gibi bir d e form alitelerle eziyet ed i
yorsunuz! Beyefendinin can bilet grm ek istemi! Bu n e al
kanlk byle? Biletsizleri bulmak iin yapsanz aklm erer, oysa
trendeki yolcularn yars biletsiz gidiyor. Bunu nasl grm ez
siniz?
Podtiagin parlyor:
Beni dinleyin, baym! Barmay brakmaz, yolcular ra
hatsz ederseniz sizi trenden indirmek, tutanak dzenlem ek
zorunda kalacam!
Bu sefer yolcular parlyor:
Bu kadar da fazla! Hasta adamdan n e istiyorsunuz,
baym? Baksanza, sizde acma duygusu yok mu?
Podtiagin yelkenleri suya indiriyor.
 Grmyor musunuz, kendileri bana ar szler syl
yorlar. Peki, biletini gsterm ezse gsterm esin... Nasl ister
seniz... Ama siz d e bilirsiniz ki, grevim bunu gerektiriyor...
sterseniz istasyon efin e bile sorabilirsiniz... Kime isterseniz
sorun...
Podtiagin omuzlarn silkiyor, hasta yolcunun yanndan
uzaklayor. n ce kendini gcendirilmi, hatta aalanm
olarak hissediyor, ama iki- vagondan gein ce iinde vicdan
szsna benzeyen bir rahatszlk duyuyor.
G erekten d e hasta bir adam uyandrmamalydm. diye
dnyor. Am a benim bir suum yok ki... Onlar sanyorlar
ki, bunu canm istedii iin, keyfimden yapyorum. Grevim in
byle gerektirdiini anlamyorlar. nanmyorlarsa istasyon
efini araym da sorsunlar;
te bir istasyona geliyorlar. Tren be dakika duruyor.
nc kampanadan nce yukarda sz geen ikinci mevki
vagona Podtiagin giriyor. Arkasndan da krmz apkal is
tasyon efi...
Podtiagin;
te bu bay, diye s z e balyor. K endilerinden bilet is
teyemezmiim, stelik hakaret ettiler bana. Sayn efim , imdi
sizden rica ediyorum, kendilerine aklar msnz: Grevim
gerektirdii iin mi bilet istiyorum, yoksa bo yere mi?
Zayf adama dnyor:
Baym! te istasyon efi burada, bana inanmadnza
g re ona sorabilirsiniz.
Z ayf adam ar okmuasna hopluyor, gzlerini ayor,
alamakl bir yzle arkasna yaslanyor.
Aman Tanrm! Y eni uyku ilac almtm, tam uyumak
zereydim ki, g en e karma dikildi. Yalvarrm size, hi insafnz
yok mu?
stasyon efin e sorabilirsiniz imdi; bakalm, b ilet sor
makta hakl mym, haksz mym!
 Bu kadarna da dayanlmaz! Aln biletinizi, aln! B en
be bilet daha satn alrm, yeter ki rahat uyuyaym! Siz hi
hasta olm adnz m? N e duygusuz adammsnz!
Subay niformal bir yolcu;
Bu dpedz alay etmektir! diye sinirleniyor. A dam ca
zn zerine bu kadar dm enize baka anlam veremiyorum!
istasyon efi yzn buruturarak Podtiaginin kolundan
ekiyor.
Brakn canm adamn yakasn!
Podtiagin om uz silkerek istasyon efinin arkasndan yr
yor. Bu ie bir trl akl erdiremem ektedir.
G el d e bu insanlara yaran! Durumu anlasn, ii rahat
etsin d iye istasyon efini ayana kadar ardk, ama o dur
madan svp sayyor...
Baka bir istasyon, tren on dakika duruyor burada, ikinci
kampanadan n c e Podtiagin istasyon bfesinin n n d e dur
mu, soda ierken yanna iki bay yaklayor. Birinin stnde
m hendis niformas var, tekininse subay kaputu.
M hendis;
Bakar msnz, bay bakondktr, diyor. Hasta bir y o l
cuya kar davrannz orada bulunanlar ok sinirlendirdi.
B en, mhendis Putski, bu bay da... albay. H em en o yolcudan
zr dileyeceksiniz. D ilem ezseniz ikimizin d e yakndan tan
d demiryollar hareket daire bakanna ikayet ed eceiz sizi.
Am an, efendim , ben... Baylar size ey...
Aklama istemiyoruz. unu aklnzdan karmayn,
ondan zr dileyeceksiniz. Bu yolcu bizim korumamz altn
dadr.
Peki, zr dileyebilirim. M adem yle istiyorsunuz. H a
di, buyurun...
Yarm saat sonra Podtiagin, hem yolcuyu m em nun e d e
cek, hem d e kendini kk drm eyecek bir zr tmcesi
tasarlayarak vagondan ieri giriyor.
 Hasta yolcuya yaklayor.
Baym, beni dinler misiniz, baym!
Beriki irkilerek yerinden hopluyor.
N e? N e var?
Ben... ey... dndm ki... sizden zr dilem em gere
kiyor...
H asta yolcu i ekiyor, gsn tutuyor.
Aman... biraz su! nc kez morfin tozu aldm, dalar
gibi olmutum. G en e o karma kt. Tanrm, bu eziyet n e za
man son bulacak?
B en... ey... balayn...
Baksanza! B eni bir istasyon sonra indirin... A rtk bu
kadarna dayanamayacam! lm ek zereyim...
Vagondaki yolcular isyan ediyorlar.
Bu n e alaklk, n e rezillik! Buradan hem en defolun!
Bakasyla alay etm ek pahalya patlayacak size! G idin bura
dan!
Podtiagin elini silkeliyor, iini ekerek vagondan dar
kyor. G revlilerin kald blm ede bitkin bir durumda ma
saya kyor, kendi kendine szlanmaya balyor:
Ah, u insanlar! Hadi, gel d e yaran onlara! alabilirsen
h ev esle al bakalm! ister istem ez her ey e bo verir, kendini
ikiye kaptrrsn. almazsn kzarlar, canla bala bir ey yap
maya kalkarsn, gen e kzarlar... im ek en iyisi!
Podtiagin bir dikite ienin yarsn bitiriyor; ondan sonra
artk n e almay, n e grevi, n e namus duygusunu dnyor.
 M IZRAK UVALA SI M AZ

A ld imzasz ihbar mektubu zerine ile m erkezi N .ye

d en etlem eye kan Piotr Pavlovi Posudin btn gizlilik ku
rallarna uyarak sapa ky yollarn seiyordu. Bindii araba
herkesin kulland trdendi.
Y zn yakasnn arasna gizleyerek;
G rsnler, nasl tepeden inme yapacam! diye hayal
kuruyordu. Rezil herifler, bir sr yolsuzlua bulamlar,
yedikleri haltn gizli kalacan sanyorlar. Kah-kah! Tam
zaferlerini kutladklar srada, arn bakaym falan filan!
dediim zaman yzlerindeki korkuyu, aknl bir dnn!
Kim bilir, nasl afallayacaklardr! K ah-kah kah!..
B yle ep ey ce hayal kurduktan sonra Posudin arabacsyla
konumaya balad. hret peinde koan her insan gibi n ce
kendisinden sz at:
Syle bakaym, P osudini tanyor musun?
Arabac glmsedi.
Nasl tanmam? iyi tanrz kendisini.
Peki, y le niin glmsyorsun?
T uh af ey! En kk yazcya kadar herkesi tandktan
sonra Posudini niin tanmayaym? H erkes tansn diye atan
m bizim blgeye.
Oras yle... E, syle bakalm, sence nasl bir adamdr
kendisi?
Arabac esnedi.
Zararsz... iyi bir efendi, iini biliyor... Buraya atanal bir
yl bile olmad, ama bir sr i becerdi.
 N e gibi?
Tanr ondan raz olsun, b irok iyii yapt. Dem iryolunu
buradan geirtti, bizi H ohriukovdan kurtard. H ohriukov
denen adamn yapmad rezillik kalmamt. H ergelenin
biriydi, madrabazd, evresindekiler hep onun suyuna giderler
di. Posudin gelir gelm ez adamn suyu snd, imdi artk yok
byle biri. Ya, yle ite. Bizim Posudin yapmaz byle eyleri,
rvet yem ez. Sen ona yz ruble, bin ruble ver, g en e geri e
virir, gnaha girmek istem ez... Asla!
Posudin neelendi.
Tanrya kr! H i olmazsa beni bu ynden iyi tanm
lar. ok sevindirici! diye dnd.
Arabac anlatmasn srdrd:
Okumu adamdr Posudin. Sonra kibirli deildir... B i
zim arabaclar ona ikayete gitmilerdi, kibar beylerle konuur
gibi davranm, hepsinin elini skm, Buyurun, oturun!
diyerek oturtmu hepsini. A te gibi adam, o k da alkan...
Fazla konumay sevm ez, ama gz zerinizdedir. Yrd
n gren olmamtr, koturur durur hep. Bizim kiler dertle
rini aar amaz, H em en arabay hazrlasnlar! diye barm,
doruca yola koyulmu. Geldi, ileri hem en halletti. Bir kapik
bile almad. Eski savcdan kat kat iyi. G eri teki d e kt adam
deildi. Gsterili, azametliydi; btn ilde ondan daha yksek
sesle baran olmazd. Bir yere d en etlem eye kt zaman sesi
on fersah ted en duyulurdu. Am a dardan grnte, al
kanlkta imdiki eskisinden ok daha stndr. stelik eskisin
den daha ok kafal, daha ok akll. Yalnz bir kusuru vardr...
H er ynden iyidir d e bir eksii, ayyaldr.
Posudin;
Hoppala! Bu da oldu mu ya? diye dnd.
Sen nereden biliyorsun benim... ey onun ayya olduu
nu?
O ras doru, beyim, kendisini hi sarho grmedim,
yalan uyduracak deilim ama yle sylyorlar. Geri onu sar
ho gren yok, g en e de byle sylentiler dolayor ite... In
sanlarn yannda, baloya ya da bir toplantya katldnda a
zina iki koymaz. Kendi evinde kafa ekiyormu. Sabah uyan
uyanmaz ilk istedii bir kadeh ikiymi. U a birincisini geti
rince, hem en kincisini istermi... B ylece gn boyu kafa eker
mi. eker ama farkna varana ak olsun! D em ek, kendini tut
masn biliyor. Oysa H ohriukov itii zaman yalnz insanlar
d eil, kpekler bile anlarlard. Posudinin burnu kzarsa bari!
alma odasna kapanrm, ondan sonra ek babam ek!..
Bakalar grmesin diye alma masasnn ek m ecesin e bir
lastik boru uydurmu. Bu ekm ecede her zam an votka hazr
duruyormu. Boruya yle bir eilip bir frt ektin mi, gel key
fim gel! Arabaya bindiinde de antasnda tayormu ikiyi...
Posudin dehet iinde kald.
Nasl renmiler? Aman Tanrm, her eyd en haberleri
var! Rezilliin daniskas!
Kadn konusunda da yle... K ftehor! (Arabac gld,
ban yana evirdi.) Hovardann teki! O n tanesiyle birden
ilikisi var bu yosmalarn... kisi evindedir. Biri, u Nastasya
vanovna, szmona, evini ekip eviriyor. teki de, kah-
rolasnn ad neydi? Hah, Liudmila Sam yonovna, szd e sek
reter yerine... Ama Nastasya bata gelir. H er yerde onun sz
geer... Posudini kukla gibi oynatyor. O n e derse o olur. O n
dan korktuklar kadar Posudinden korkmuyorlar... Kah-kah!
nc srtk d e Kaaln sokanda oturur... G rdnz ya,
kepazelik!
Posudin kzard.
Adlaryla-sanlaryla biliyor. N ered en renm i? H em de
k en te bile inmeyen bir kyl, bir arabac!.. R ezilliin bu kadar
fazla! iren, korkun bir ey!
Sinirli sinirli;
Bunlar nereden rendin? diye sordu.
 Herkesin aznda... G zlerim le grmedim, ama iittim.
H em renm ek yle zor bir ey deil ki... Ua ile seyisinin
enesi durmuyordur... Belki Nastasya da sokak sokak dola
arak herkese vnyor, elin e geirdii mutluluu ulu orta
anlatyor. Gizli-kapakl eyleri insanlarn gznden saklaya-
mazsn. te bunun bir rnei daha. Posudin son gnlerde gizli
gizli d en etlem eye gitmek gibi bir adet kard. Ondan nceki
bir yere gitmek istedi mi, herkesin ta batan haberi olurdu.
Y ola kt zaman da yle bir velv ele, yle bir amata kopard
ki, Tanr koruya! nden atllar, yandan atllar, arkadan atllar...
G idecei yere varnca da ilk ii iyi bir uyku ekm ek, ardndan
zkkmlanmak olurdu. En sonunda da barp ararak szde
iini bitirirdi. Gzda vermek iin barp arr, tepinir,
sonra haydi g en e uyumaya! G eri dn d e ayn amata, ayn
grlt! Oysa imdiki, kulana bir yolsuzluk alnd m, gizlice,
arabuk yola koyulur. Kimse grm esin, anlamasn diye... M as
karalk! Sanki memurlarn haberi olmayacak, trene bindiini
kimse grm eyecek! T renden inince posta arabasna ya da ki
barca bir arabaya binecei yerde bir kylnn arabasn tutar.
Ban karlar gibi sarp sarmalar, yolda sesinden tanmasnlar
diye kocam kpekler gibi hrlar. Bunlar anlattklar zaman
glm ekten krlrsn. Budala, sanki onu kim se tanmayacak! Bu
iten anlayanlarn gznden kaar m sanyorsunuz? H em en
tanrlar...
Peki, nasl tanyorlar?
Basbaya... Eskiden H ohriukov gizlice denetlem eye
kacak bile olsa elinin arlndan bir arabaclar onun kim
olduunu anlard. Eer mteri, birimizin e n e sin e yumruk in
dirirse bil ki, bu H ohriukovdur! Posudini ise bir bakta tan
mak mmkn... Sradan bir yolcu sanki, cakas, safsatas yok
tur. Oysa H ohriukovun cakasndan yanna varlmazd. D iye
lim, posta m enzil durana geldi, araba tutacak; hem en homur
danmaya balar. Neym i, efendim , ierisi pismi, kokuyormu,
scakm, soukmu! Pili getir, m eyve getir, eit eit reel
hazrla... Posta duraklarnda artk renm iler; birisi kn pili
ile m eyve isterse bil ki H ohriukovdur. G elgelelim Posudin ses
siz mi sessiz bir adamdr, menzil deynekisiyle bile azizim
diyerek konuur. En entipften eyler iin ezile bzle dilekte
bulunur. Ayrca onun kokusu da kendine gredir. Y ataa bile
kendi yn tem in e gre yatar... M enzil duranda oracktaki bir
kanepeye kvrlr, evresine lavanta serper, yastnn yanna
mum dikmelerini ister. Yatar yatm az ktlarn okumaya
balar... Artk onun kim olduun u m enzil deynekisi deil, k e
diler bile anlar.
Posudin;
G erekten, tam dedii gibi... Nasl da daha n c e bunu
akl edem edim ? diye dnd.
Z aten tanmak isteyen, byle eyler olmasa da tanr
Posudini. G nderilen telgraftan her ey ak-seik bellidir...
Sen istediin kadar suratn sar-sarmala, istediin kadar ken
dini belli etm em eye al, varaca yerde oktan yola ktn
renm iler, bekliyorlardr... Posudin belki daha evden dar
admn atmamtr, oysa gidecei yerde her ey hazrdr, buyur
sunlar efendim ! Diyelim, sust yapmaya, m ahkem eye ver
meye ya da iten el ektirm eye niyetlidir, beri yandan iten ie
alay ederler onunla: B eyefendiciim , grdnz gibi gizlice
baskn yaptnz, oysa biz tertemiziz. diye... Adam caz n e yap
sn? Sana bakar, soluna bakar, geldii gibi dner gider... Bu
nunla da yetinm eyip grev bandakileri ver, ellerini skar,
rahatsz ettii iin zr diler... te byle! Kah-kah! Sen ne
sandn ya? baym, buradakiler kl yutmazlar. eytana klahn
ters giydirirler. Ustalklarna baktka aar kalrsn. rnein,
bugnk olay e le alalm... Sabahleyin yolcu almak iin is
tasyona gidiyordum. Baktm, istasyon bfecisi Yahudi kardan
koa koa geliyor. N ereye byle, ft cenaplar! diye sor
dum. N. ilesine arapla m eze gtryorum. Orada bugn
Posudini bekliyorlar. dedi. Nasl, grdn m? Posudin belki
daha yola kmaya hazrlanyordur ya da tannmamak iin
suratn sarp sarmalyordun Belki de yola kmtr. Bunu hi
kimsenin bilmediini sansn o. Buradaysa onun iin arap da,
balk da, peynir de, eitli m ezeler d e hazr... E, buna ne
buyrulur? O, belki imdi yolda giderken yle dnyordur:
iiniz bitiktir, baylar! O ysa baylarn buna aldrdklar yok.
Buyursun gelsin! Kirli amarlar oktan gizlenmitir!
Posudin ksk bir sesle;
D n geri! H em en dn, hayvaaan! diye bard.
aran arabac arabay geri evirdi.
 TYATRO M D R DVANIN ALTINDA

S k sk kostm deitirilen bir vodvil oynanyordu. Kutsal

sanata tm yreiyle bal bulunan, gen, sevimli aktris K lav
diya M atveyevna D olskaya-K auukova kendi giyinm e odasna
koarak girdi; stndeki in gen e giysisini atp hzla svari
kostm giym eye balad. Svari kostm zerinde krksz,
dzgn dursun diye stnde ne varsa hepsini karm, Havva
anamzn giysisiyle kalmt. Y eten ek li aktris tmyle soyunup
hafif souktan bzerek svari pantolonunu eliyle dzeltm e
ye balamt ki, birinin derin derin i ektiini iitti. G zlerini
kocaman kocam an at, sese kulak kabartt. Birisi gen e i ekti,
hatta bir eyler fsldad:
E y U lu Tanrm, bizgnhkarlar bala! Of, of!
Bu ie bir trl akl erdirem eyen aktris evresine baknd,
giyinme odasnda kukulanlacak bir ey grem eyince, ierdeki
tek mobilya olan divann altn, her olasla kar yoklamaya
karar verdi. A, bir d e ne grsn! Orada bir adam boylu boyunca
uzanm yatmyor mu?
Korkuyla divann yanndan ekilen aktris svari ceketiyle
rtnerek;
Kim? Kimsiniz? diye haykrd.
Divann altndan rkek bir ses yle fsldad:
Benim ... ben. Korkmayn, benim... Susun!
Tavada kzartlan bir eyin czrts gibi, burundan g elen bu
fslty dinleyen aktris, divann altnda yatann tiyatro mdr
Indiukov olduunu anlamakta gecikmedi.
Y z pancar gibi kzararak;
 Siz ha? diye bard. Buna nasl... nasl cesaret ed er
siniz? D em ek, siz, koca bunak, oktandr buradasnz? Bir bu
eksikti!
ndiukov dazlak kafasn divann altndan kard.
Bak, ekerim ... Yavrum... Gvercinim! Kzmayn bana,
elmasm! sterseniz beni ylan ezer gibi ayaklarnzn altnda
ineyin, ama barmayn, n e olur! B en bir ey grmedim,
grmyorum, grm ek d e istemiyorum. Diyebilirim ki, bouna
rtnyorsunuz, gvercinim, esiz gzelim ! Bir aya ukurda
olan u yal adamn szn dinleyin! Salt canm kurtarmak
iin buraya attm kendimi. ok berbat bir durumdayz! G r
yorsunuz, bamdaki salar diken diken oldu! Kzm G laen-
kann kocas Prndin gelm i M osk ovadan. imdi tiyatroda
beni aryor, elin e bir geirirse ldrr. Korkudan elim-ayam
titriyor. Kzm G laenkay verdiim yetm em i gibi bir d e o
hayduda be bin ruble eyiz borcum var.
Bundan bana ne? H em en buradan defolup gidecek
siniz. Y oksa sizin gibi alaklara n e yapacam bilirim!
Yava, ruhum, yava! Karnzda diz k p rica ed i
yorum . Ondan kurtulmak iin sizin odanzdan baka n erede
saklanabilirdim? O, yalnz buraya, sizin odanza girm eye cesa
ret edem ez! N e olur, yalvaryorum size! ok rica ediyorum, iki
saat n ce grdm kendisini. Birinci perde oynanrken kuliste
duruyordum; bir d e baktm, seyirci salonundan sahneye doru
gelmiyor mu? Buraya zor attm kendimi.
Aktris korku iinde; dem ek oluyor ki, dram oynand
srece buradaydnz? dedi. H er eyi... her eyi grdnz?
Tiyatro mdr alamaya balad.
Gryorsunuz, korkudan tir tir titriyorum, yavrucu
um! Eline geirirse gebertir beni o alak! Biliyorsunuz, bir
keresinde Nijnide bana ate etm iti. Btn gazeteler yazd.
Artk yeter! Y eter! Gidin buradan! Sram geldi, giyinip
sah neye kacam. imdi hemen defolun! Y oksa barrm,
avazm kt kadar haykrrm, lambay kafanza frlatrm!
Susun! Siz benim biricik umudum, kurtarcmsnz.
Aylnza elli ruble zam yaptm, yeter ki kovmayn beni! Tam
elli ruble!
Aktris bir yn giysiyle rtnerek barmak iin kapya
doru kotu. Indiukov diz st srne srne arkasndan gitti,
kadnn plak bileine yapt:
Y etm i be olsun, kovmayn beni! stelik gelirin yars
sizin olm ak zere adnza bir jbile dzenleyeceim diye
fsldad boulur gibi.
Y alan sylyorsunuz!
Yalansa kahrolaym! te urada yem in ediyorum! ki
kolum yanma dsn doru sylemiyorsam! Tam yetm i be
ruble zam, bir de yar yarya jbile hakk!
Dolskaya-K auukova bir dakika kadar duraksadktan
sonra kapnn yanndan geri dnd.
Alamakl bir sesle;
Yalan sylyorsunuz, biliyorum, dedi.
Yalan sylyorsam iki gzm nm e aksn! br dn
yada cen n et yz grmeyeyim! H em ben sz n e inanlma
yacak bir alak mym?
Aktris raz oldu.
Peki, ama sznz unutmayn! Hadi, girin divann
altna!
Indiukov iini ekti, tslaya tslaya divann altna girdi.
D olskaya-K auukova da hzl hzl giyinm eye balad. O da
snda, divann altnda yabanc bir erkein bulunmas onu bir
hayli utandrmakla, korkutmakla birlikte bunu yalnz kutsal
sanat ak uruna kabul ettii dncesi onu iyice yattrd
iin mdre svp saymay brakt, hatta ona kar bir eit
acma duydu.
Orada stnz kirleteceksiniz, yavrum Kuzma A lek -
seyi! D ivann altna bir sr ey koyuyorum.
 Vodvil sona erdi. Aktrisi on bir kez alklarla sahneye a
rdlar, kurdelelerle ssl bir de buket sundular. Kurde
lelerde, H ep bizimle birlikte kaln! diye yazlyd. Aktris al
klardan sonra giyinme odasna dnerken perde arkasnda
Indiukovla karlat. Mdrn st-ba to z iindeydi, giysi
leri burumu, salar karmt, ama sevinten yz parlyor
du.
N eeyle ellerini ovuturarak aktrise yaklat.
Kah-kah-kah!.. N e tahmin edersiniz, gvercinim?
B enim gibi bir bunakla alay etsen iz yeridir! Biliyor musunuz,
m eer o adam Prndin deilmi! Kah-kah! Tanr cezasn ver
sin, uzun kzl sakaln grnce yanlmm... P n nd in in sakal
ayndr da... Bunadm ite, akl m kald bizde? Kah-kah! Bo
yere rahatsz ettim, gzelim!..
Am a bana verdiiniz sz unutmayn!
U nutur muyum? H i unutmadm, yavrum! A ncak o
adam Prndin deilmi ki! Biz Prndin zerinde anlamtk, o
olmadna gre szm niin tutaym? Prndin olsayd durum
bakayd, oysa grdnz gibi yanlmm... Budalann birini
Prndin sandm.
Aktris kzd.
Sizin bu yaptnz alaklk! N e iren!
Prndin olsayd, szm tutmam istem ekte yerden g
e kadar hakknz vard, ama o adamn kimin nesi olduunu
eytan bilir! Belki bir kundurac ya da terziydi. Bu duruma gre
para veremem ki! Ben erefli bir insanm, yavrum... iyiyle
kty birbirinden ayrrm.
 N L EM ARET
(N oel yks)

B arem in 7. derecesinden katip Y efim Fom i Perekladin

o n oel g ecesi kendini ok incitilmi, hatta hakarete uram
hissederek yatana girdi.
Kars niin incindiini sorduunda;
B eni rahat brak, iblis kar! diye homurdand.
in asl, konuk gittikleri bir ev d e konumalar srasnda
hayli tatsz, krc szler dinlem ek zorunda kalmasyd. K onu
malar balangta gen el olarak eitim in nem i zerinde dnp
dolam, oradan yava yava memur zm resinin renim du
rumuna geilm i, bu konuda memurlarn acnacak bir dzeyde
olduundan sz ed ilerek sitem le kark alaya kadar vardrl
mt. bu kadarla kalsa gen e iyi. R usyadaki btn toplan
tlarda olduu gibi tartma gen eld en kp kiilie dkld.
Oradaki gen lerden biri Perekledine;
rnein sizi e le alalm, Y efim Fomi, dedi. Sizin iyi sa
ylacak bir memurluk dereceniz var. Peki, buna karlk nasl
bir renim grdnz sorabilir miyim?
Perekladin ezilip bzld.
P ek renim grdm saylmaz. Am a benim fazla oku
mam gerekm iyor ki... Yanlsz yaz yazyorsam o bana yeter.
yi ama yanlsz yaz yazmay nerde rendiniz?
Altm, efendim ... Krk yldr yaza yaza elim alt. Ba
langta glk ekm edim deil, zamanla yazdka yanlla
rm d zelttin , imdi dzgn yazyorum.
 Ya noktalama iaretleri?
Eh, noktalama iaretleri d e yle. Yerli yerinde kulla
nyorum.
G en memur bozuldu.
Hnm! Am a almak baka, renim grm ek baka.
Noktalam a iaretlerini yerinde kullanmak yetm ez! Bunlar
bilerek, n e ie yaradklarn anlayarak koymal. Virgl e le
alalm... V irgl niin kullandnz bilm elisiniz. O ysa sizinki
basmakalp bir ey. M akine gibi koy git, olacak ey mi?
Perekladin sesini karmad, hatta alttan alan bir glm
sem eyle glmsedi. Am a yatanda bu konumay anmsarken
btn benliini byk bir fk e, bir kin kaplad. (Bunlar
syleyen gen, bir mstearn olu olup 10. d ereced en memur
du.)
Krk yldr grevdeyim, kim se bana bir ey dem edi d e, bu
herif kalkt, bama eletirici kesildi! diyordu kendi kendine.
Bilinsizmiim. Basmakalp makine gibi yazyormuum! Hay,
eytanlar alsn seni, e mi! S enin gibi niversitede dirsek rt
medim ama senden daha iyisini yaparm!
Perekladin bildii btn svgleri eletirm eninin adna
sraladktan sonra scack yorgann altnda yattka sinirleri
yatt, sakinleti.
Uykuya dalarken;
H epsini biliyor, anlyorum. Virgl konulmas gereken
yere iki nokta st ste koymadma gre biliyorum demektir.
E vet, byle, kk bey!.. n ce almal, yaamn gereklerini
grmeli, sonra senden bykleri eletirm eye kalkmalsn...
diye dnyordu.
G itgide uykusu koyulurken Perekladinin kapal g zle
rinin nnde akan krmz bir virgl kapkara, glm seyen
bulut ynn arasndan kayarak, kuyruklu yldz gibi geti gitti.
Bunun ardndan bir virgl daha, bir virgl daha... B ylece
Perekladinin hayalini rten sonsuz, karanlk bir perde ze
rinde virgller uumaya balad.
 Perekladin, uykunun etkisiyle bedeninin tatl bir gev
eklie gm ldn hissederek;
Alalm u virglleri. diye dnd. Onlar ok iyi bili
yorum... Bak, aslanm, istersen h ep sin e yer bulabilirim. H em
d e bilerek, anlayarak; sandn gibi rasgele deil... B eni bir gn
snavdan geirirsen grrsn. V irgller gereken, gerekm eyen
her yere konulabilir. Yazlan yaz n e denli kark olursa o
kadar virgl kullanmak gerekir. Virgl ki balacnn son u
na, ama balacnn n n e koyabiliriz. Y azda memurlarn
adlarnsralarken her birini virglle ayrmak gerekir. Biliyoruz
bunlar...
Altn rengi virgller uuarak bir kenara ekildiler. O n
larn yerini kvlcmlar andran noktalar ald.
Noktaya gelince, nokta yaznn sonuna konulur... Derin
bir soluk almak ya da okumaya ara verip dinleyenlere bakmak
gerektii yerde d e nokta vardr. U zun tm celerde yazy
okuyacak katip az kurumasn diye arada bir nokta koyar.
Bunun dnda hibir yerde nokta kullanlmaz...
Virgller yn yn geliyor, noktalarla kararak hep bir
arada dnyorlard. Perekladin bir sr noktal virgl, iki
nokta gryordu bu curcuna arasnda...
Bunlar da tanyorum diyor kendi kendine. Noktann
fazla, virgln eksik geldii yerde noktal virgl kullanlr...
Fakattan v e bununla birlikteden n c e olduu gibi... Peki,
ya iki nokta st ste? ki nokta st ste de yle karar veril
mitir, dnlen udur gibi szck km elerinden sonra
konulur...
N oktal virgller, iki nokta st steler kaybolup gittiler.
Onlarn ardndan soru iaretlerine sra geldi. Bunlar da
bulutlarn arasndan frlayarak delice bir dans tutturdular.
Soru iaretleri de ne ki? Bin tanesini getir, hep sin e yer
bulaym! Bir soru sorulduu ya da bir yaz hakknda bilgi edinil
mek istendii zaman kullanlr. Falanca yln tahsisat fazlas
hangi fasla aktarlmtr? ya da Polis mdrl ad geen
bayan Ivanovay getirtem ez mi? gibi...
Soru iaretleri kvrk balarn salladktan sonra komut
almasna dikleip birer nlem iaretine dnverdiler.
Hmn!.. nlem iaretleri mektuplarda sk sk kullanlr.
Sayn bay!, Paa hazretleri, babamz, velinim etim iz efe n
dim! diye balar m ektup balklar. Oras yle... Peki, yaz
malarda nerede kullanacaz?
nlem iaretleri daha bir dikleerek beklem eye koyul
dular...
R esm i yazmalarda... ey... nasld hele? Hmm! G er-ek-
ten, yazmalarda nlem iaretlerini nerede, ne zaman koya
caz? Dur bakaym! H ele bir dneyim... Hmm!
Uykusu kaan Perekladin gzlerini aarak br yanna
dnd. Am a tam gzlerini yeniden yumaca srada zihninin
karanlk zem ininde g en e sra sra nlem iaretleri belirdi.
arlmadan gelen bu konuklar zihninden kovmaya al
arak;
Th, Tanr cezalarn versin! diye dnd. Bunlar ne
zaman, n ered e kullanlyor? Unuttum mu yoksa? Belki bugne
dein hi kullanmadm...
Perekladin krk yllk memurluk yaam boyunca yazd
yazlar gznn n n e getirm eye alt, ama btn zihnini
zorlamasna, alnn buruturmasna karn hibirinde nlem
iareti bulamad.
Bu ne biim ey! Krk yl yaz yazdm da bir tane bile n
lem iareti kullanmadm m? Hmm! Peki, bu sivri m eret nerede
kullanlr?
A te saan nlem iaretleri dizisinin arkasnda eletirm en
gencin alayla glm seyen yzn grd, iaretler d e glm
sem eye balamt, en sonunda hepsi bir araya toplanarak
kocaman bir nlem iaretine dnt.
 Perekladin ban sallayarak gzlerini at.
Th, kahrolascalar! Yarn sabah erkenden kiliseye ayine
gitmem gerek, oysa bu eytan oyunu bir trl kafamdan km
yor!.. Tanr cezalarn versin! N ered e konacan nasl bula
cam? Aldn m imdi alkanl? Yllarn deneyim i n e iine
yarad? Y oksa krk yl boyunca hi nlem iareti kullanmadm
m?
Perekladin istavroz kardktan sonra gzlerini yumdu,
ama yumar yum m azyeniden at. Karanlk zem in zerinde ko
caman nlem iareti hl duruyordu.
Th! B yle giderse btn g e c e uyuyamayacam!
Kz enstitsn bitirdii iin her frsatta bbrlenen
karsna bavurmaktan baka kar yol yoktu.
Marfua, Cicim! Yazlarda n e zaman nlem iareti
kullanldn biliyor musun?
B ilm ez olur muyum? E nstitde bouna yedi yl okum a
dm ya! Dibilgisini ezb ere bilirim. Bu iaret hitaplarda, birine
seslenildii zaman, kvan, fk e,sev in , kzgnlk v e daha baka
duygular anlatlmak istenildiinde kullanlr.
Perekladin;
yle ya diye dnd. Kvan, fk e, sevin, kzgnlk,
daha baka duygular...
D ncelere dald bizim katip... Krk yldr yaz yazm,
belki binlerce, on binlerce sayfa doldurmutu ama kvan, fk e
trnden bir duyguyu dile getiren tek satr anmsamyordu.
Daha baka duygular diye dnyordu. Resm i yaz
larda duygunun n e gerei var? Onlar en duygusuz adam bile
yazabilir...
A te saan iaretin arkasnda gene delikanlnn yz
gzkt, alayl alayl gld. Perekladin yatanda dorularak
oturdu. Ba aryordu, alnnda souk ter damlacklar birik
miti... Odann bir kesinde kandil pl pl yanyor, oday d o l
duran eyalar kandil nda tertem iz, bayramlk bir n ee
iinde bakyordu ona. Her eyde bir lklk, kadn elinin
scakl duyuluyordu. G elgelelim memurumuzun iinde bir
tedirginlik, tifoya yakalanm gibi bir rperti vard. nlem
iareti ise artk kapal gzlerinin karanlnda deil, hem en
gzlerinin nnde, odada, karsnn tuvalet masasnn yannda
dikiliyor, ona bir hayalet gibi alayl alayl gz krpyordu.
Bu hayalet souk soluunu Perakladinin yzne fley e
rek;
Y az makinesi! M akine! diye fsldad. D uygusuz bir o
dunsun sen!
M em ur yorgan bana ekti, yorgann altnda gen e ayn
hayaleti grd. Y zn karsnn om zuna dayad, orada da onu
grd... B ylece Perekladin btn geceyi azap iinde geirdi.
Yalnz g ece olsa g en e iyi, hayalet gndz d e rahat verm edi
adamcaza. Perekladinin bakt heryerde karsna dikiliyor
du: Ayana geirdii izm elerin iinde, ay tabanda, gsn
deki Stanislav niannda...
Perekladin bu arada;
Daha baka duygular diye dnyordu. Yazdklarm
da hi duygu olmad doru... imdi amirimin ev in e gidip
ziyaret defterine birka satr karalayacam. Peki, bunu yapar
ken bir ey duyacak mym iimde? Y ok canm, ne gezer! Yani
bir eit kutlama makinesiyim ben...
Perekladin sokaa kp araba ardnda arabacnn
yerinde bir nlem iareti grr gibi oldu.
Amirinin evin e girince holde uan yerinde g en e ayn
iaretle karlat. Btn bunlar ona kvan, kzgnlk, birok
baka duygular anmsatt... mza defterinin nndeki divit de
nlem biimini almt. Perekladin diviti elin e alp hokkaya
batrd, kutlama yazsn yazd, imzasn att:
Yazclar efi Y efim Perekladin!!!
Adnn sonuna koyduu nlem, sevincini, kzgnln,
neesini, fk ed en deliye dnm esini ne gzel anlatmt!
 nlem iaretlerini koyarken;
Nah ite! Nah ite! diye homurdanarak divitin ucunu i
yice bastrmt.
te bu hayaletin sonu oldu. A te saan iaret aradn
bulmuasna birden gzd en silindi.
 AYNA

Y lb a gecesi. iftlik sahibi generalin gece-gndz ev len

m eyi dnen, gen, gzel kz Nelli yorgun, yar kapal g z
lerle odasnda aynaya bakyor. Soluk, gergin yz elindeki
ayna gibi kprtsz.
G erektekine pek ben zem eyen aynadaki grnt aslnda
yznn, elinin, ayn erevesinin, dizi dizi mumlarn aynada
yansmasndan baka bir ey olmayp, dar bir koridor gibi derin
lere doru uzayp gitm ekte; bir sis bulutu iinde sonsuzlua
uzanan kurun rengi bir deniz havas verm ektedir. Bu deniz
dalgalanyor, hareleniyor, arada bir tan kzllna brnyor.
N ellinin kprtsz gzlerine, ak azna bakarak onun
uykuda m, yoksa uyank m olduunu anlamak g; g e n e de
aynadaki yansmay grd belli. Aynada n ce, tanmad
birinin glmsemesini, gzlerinin yumuak, tatl baklarn
gryor; bunun ardndan, dalgalanan kurun rengi zem in
zerinde yava yava bir erkein ba, sonra yz, sakal, kalar
beliriyor. Sonu gelm ez dlerinin, umutlarnn konusu olan
adam ite budur. N ellinin aln yazs olan bu adam onun her
eyidir: Yaamnn anlam, mutluluu, gelecei, talihi, her e
yi... O olmasa kurun rengi zem in tm yle karanlk, bo, an
lamsz kalrd. Bunun iindir ki karsnda tatl tatl glm se
yen, g zel yz grnce byk bir mutluluk, n e szle, ne de
yazyla anlatlabilen sarsc, tatl bir heyecan duyuyor. Aynaya
baktka onun sesini iitiyor; birlikte ayn at altnda yaadk
larn, yaamnn onunkiyle her gn biraz daha kaynatn
dlyor. Kurun rengi zemin zerinde aylar, yllar akp gidi
yor; Nelli gelecein i aklkla, tm ayrntlaryla gryor.
 Bununla da kalmayp aynada... kurun rengi zem in zerin
de grntler ard ardna deiiyor. N elli souk bir k gecesi
ile hkm et tabibi Stepan Lukiin evine gidip kapsn ald
n hayal ediyor. Avlu kapsnn arkasnda bir kpek, hrltl
sesiyle tem bel tem bel havlamaktadr. D ok toru n penceresinde
k yoktur, her yer sessizlik iindedir.
Tanr akna... Tanr akna an! diyor Nelli.
A vlu kaps sonunda gcrdayarak alyor, doktorun ahs
kadn kyor ierden.
D oktor ev d e mi?
A h kadn efendisini uyandrmaktan korkuyormu gibi
kolunu azna dayayarak;
Uyuyorlar, diye fsldyor. Salgn hastalkla sava al
malarndan yeni dndler. Uyandrmamam iin sk sk tembih
ettiler.
Nelli ah kadnn n e dediini iitmiyor, onu eliyle iterek
lgn gibi doktorun evinden ieri dalyor. Karanlk, havasz
birka oday geip, yolunun zerinde birka sandalyeyi devir
dikten sonra yatak odasna giriyor. Stepan Luki yalnzca
ceketini karm, sokak giysisiyle olduu gibi yatanda yat
makta, dar uzam dudaklaryla avcunun iine soluk alp ver
mektedir. Yanndaki komodinin stnde ksk bir g ec e lambas
yanmakta... Nelli tek szck sylem eden bir sandalyeye k
yor, alamaya balyor. Tm bedenini sarsan, acl bir ala
madr bu. Sonunda dayanamayp;
Kocam... kocam hasta! diyebiliyor.
Stepan Lukiten t yok. Am a ar ar yataktan doru
luyor, ban elin e dayadktan sonra konuuna uykulu, kprt
sz gzlerle bakyor.
Hkrklarn g tutan Nelli;
Kocam hasta! diyor bir daha. Tanr akna gidelim!
abuk! Mmkn olduu kadar abuk!
D ok tor avcuna hohlayarak;
 Ne? diye homurdanyor.
G idelim, ne olur! H em en gidelim! Yoksa... yoksa... sy
lem eye dilim varmyor. Tanr akna gidelim!
Nelli yz solgun, bitkin bir durumda, gz yalarn yuta
rak kocasnn birdenbire hastalandn, kendisinin byk bir
korkuya kapldn soluk solua anlatyor. Aclar bir ta bile
m erham ete getirebilir, gelgelelim doktor hl yzne bn bn
bakmakta, avcuna hohlamakta, yerinde put gibi durmaktadr.
D oktor sonunda yle mrldanyor:
Peki, yarn gelirim...
N elli korku iinde;
Olmaz! diye baryor. Biliyorum, kocam... tifoya yaka
land! H em en, imdi gitmemiz gerek!
D oktor g en e mrldanyor:
ey... ben de yeni dndm... gndr salgn hastalk
larla urayorduk. H em yorgunum, hem de hasta... Kesinlikle
gidemem! Hastalk bana da gem i olabilir... Bakn!
B yle diyerek N ellinin gz n e term om etreyi dayyor.
A teim nerdeyse krk... K esinlikle gidem em , kesinlikle!
O turacak durumda bile deilim. Balayn beni, yatp d in len e
ceim...
Y en id en yatana uzanyor. N elli umutsuzluk iindedir.
Size yalvaryorum, doktor! diye inliyor. Tanr akna
yardm edin bana! Son bir aba gsterin d e gidelim. E m ei
nizin karln veririm.
Aman Tanrm! D edim ya, gid ecek durumda deilim.
Ah!
N elli yerinden frlayp ayaa kalkyor, odada sinirli sinirli
dolamaya balyor. Btn istedii, doktora her e y e anlatmak,
durumunu onun kafasna sokmak! yle sanyor ki, doktor o
nun, kocasn n e denli sevdiini, imdi ne denli mutsuz oldu
unu anlasa yorgunluunu da, hastaln da unuturdu. Ama
bunu anlatacak gzel konum a becerisi yoktur onda.
 Stepan L ukiin;
iftiler Birlii doktoruna gidin, dediini iitiyor bir
ara.
G idem em !.. Buradan yirmi be kilom etre uzakta o tu
rur. H em zaman kt, hem d e atlar yola dayanmaz. B izd en bu
ras krk kilom etre tuttu, bir o kadar da iftiler Birlii d ok
torundan eve... Hayr, olacak ey deil! G idelim, Stepan Luki!
Sizden zveri bekliyorum, gsterin yiitliinizi, acyn bana!
Hay, Allah kahretsin!.. A teim var, diyorum, bam
zonkluyor, ama bir trl laf anlatamyorum ki!.. Gidem em !
Rahat brakn beni!..
Am a hastaya gitm ek sizin grevinizdir. G itm em ezlik
edem ezsiniz. Bencillik sizin bu yaptnz, insan bir bakas iin
zveride bulunabilmelidir. O ysa siz gitm ek istemiyorsunuz.
Sizi m ahkem eye verm ekten baka kar yol yok!
Nelli, houna gitm eyen doktorun hak etm edii bir yalan
kvrdnn farkndadr; te yandan kocasnn kurtuluu iin
mant da, nezaketi de, bakasna acma duygusunu da bir
yana koymaktan baka are yoktur... Verdii gzdana kar
lk doktor hrsla bir bardak souk su iiyor... Zavall Nelli!
Y eniden bir dilenci gibi yalvarmaya, acndrmak iin dil
dkm eye balyor... D oktor sonunda raz oluyor. Ar ar y e
rinden doruluyor, geriniyor, oflayp pofluyor, ceketini ar
yor...
N elli ona yardm ederek;
te ceketiniz! diyor. zin verin d e ben giydireyim...
Tamam... Gidelim artk. Em einizin karln alacaksnz...
mrm olduka minnettar kalacam size.
N e sonu gelm ez ikence! D ok tor ceketini giydikten sonra
g en e yatyor yatana. Nelli onu kaldrp h ole gtryor...
Orada lastik ayakkablarla, krkle bir sr ura, sknt! Bu
sefer d e apka yok ortada... En sonunda N elli arabann iinde
buluyor kendini. Yannda da doktor... G eriye krk kilom etreyi
amak kalyor. Bylece kocasna tbbn yardm ulaacak. H er
taraf zifiri karanlk, gz gz grmyor... Souk bir rzgr
bak gibi kesiyor insan. Tekerlerin altnda donm u toprak
tmsekleri var. Arabac ikide bir arabay durduruyor, gidecei
yolu kestirm eye alyor...
N e lli ile doktor y o l boyunca susuyorlar. Korkun d erece
de sarsntl bir yolculuktur bu. A ncak onlarn n e souu his
settikleri var, n e d e sarsnty...
Nelli;
abuk sr arabac! diye sktryor bir yandan.
Sabahn ne doru bitkin atlar evin avlusuna giriyorlar.
Nelli, yakndaki tand avlu kapsn, tapncakl kuyuyu, sra
sra dizili ahr v e ambarlar gryor. E vine gelm iler en son u n
da...
S tep a n L u k iiyem ek od asn d a kanepeye oturtan Nelli;
Bir dakika, ben imdi gelirim, diyor. Siz biraz dinlenin,
ben duruma bakp geleyim...
Bir dakika sonra kocasnn yanndan dndnde N elli
doktoru yatm bir halde buluyor. D ok tor kanepeye uzanm,
bir eyler mrldanmakta.
D oktorcuum , buyurun ieri.
D om n aya sorun, D om naya! diye samalyor doktor.
Ne?
Toplantda sylemilerdi... V lasov syledi... N edir o?
Kimsiniz?
Nelli korku iinde doktorun da kocas gibi saykladn
anlyor. imdi n e yapmal?
Kararn veriyor hem en: iftiler Birlii doktoruna git
m eli!
Bunun ardndan g en e karanlk, keskin souk, rzgr,
donmu toprak tmsekleri. Ruhu da, bedeni d e szlar, arlar
iinde. ektii bu aclarn karln d em eye kalle doann
ne gc yeter, n e de baka kandrma yollar vardr...
 N elli kurun rengi zem in zerinde kocasnn her bahar
bor karl iftliini ipotek ettii bankaya bor taksitlerini
d em ek iin para aradn gryor. N e onda uyku-tnek kal
mtr, ne d e N ellide. icra m emurunun gelilerini savutur
maya alrken ikisi d e balar atlayana d ek bir are d
nrler.
te ocuklarn da gryor. tm eler, kzl, kupalaz
gibi hastalklar, okulda aldklar sfrlar, ayrlklar... Be-alt yu
murcaktan biri lecektir yzde yz...
Kurun rengi zem in lm lerden d e uzak deildir. lm en
doal eydir. A m a kar-koca ayn zamanda lm ezler ki... ki
sinden biri mutlaka brnn ldn grecektir. N elli
kocasnn nasl ldn gzlerinin nne getirir. Bu korkun
felaket tm ayrntlaryla gzkr ona. Tabut, mumlar, zango,
hatta holde tabut ustasnn brakt amurlu ayak izleri
gzlerinin n n d e canlanr. len kocasnn yzne akn
akn bakarak;
Btn bunlar niin? N eden b yle oluyor? diye sorar
kendi kendine.
O g ne dein kocasyla birlikte srdrdkleri yaam yal
nzca bu lm e aptalca, sama sapan bir hazrlkm gibi gelir.
Tam o srada elinden den bir ey at diye yere ar
pyor. Nelli irkiliyor, sryor, gzlerini kocaman kocaman
ayor. Bir aynann ayaklarnn dibinde, brnnse eski yerin
de, masada durduunu gryor. Alp bakyor aynaya. Solgun,
alam bir yz gryor aynada. Kurun rengi zem in yok
olmutur artk.
H afife iini ekerek;
Galiba uyuyakalmm... diye dnyor.
 BAARISIZLIK

Ilya Sergeyi P eplov ile kars K leopatra Petrovna kapya

kulaklarn dayamlar, kk salonda konuulanlar dikkatle
dinliyorlard. Orada iki gen, kzlar N ataenka ile ortaokul
retm eni upkin, birbirlerine ilan ak ediyorlard herhalde.
Sabrszlktan titreyen P ep lov ellerini ovuturarak;
Tamam, aa dt, diye fsldad. B eni iyi dinle, Petrov
na, duygulardan sz atklar zaman sen duvardan kutsal tasviri
indirirsin, hem en ieri girip onlar kutsarz... B ylece olup bit-
tiye getiririz. M ahkem eye verse bile kapana kslm demektir.
Artk nikahtan kaamaz!
Kapnn te yannda yle bir konuma geiyordu: Elin
deki kibriti kareli pantolonuna srterek yakan upkin;
Sizin ruhsal yapnz bir yana brakalm imdi, dedi. O
mektubu ben yazmadm.
Kz ikide bir aynaya bakp yapmackl yapmackl krtarak
kahkahayla gld.
Ya, yle mi? El yaznz bilmiyorum sanki! H em en
tandm! ok tuhafsnz, dorusu! K endiniz bu denli irkin yaz
yazdnz halde nasl oluyor da yaz dersi retm enlii yap
yorsunuz?
O baka, bu baka! Y az dersinde asl nem li olan el
yazsnn dzgnl deil, rencilerin terbiyesidir. Kiminin
kafasna cetvel indirirsin, kimini diz st oturtursun. D zgn
yaz neymi ki? N ekrasov bir ozandr, gelgelelim el yazsn gr
seniz arrsnz. N ekrasovun tm yaptlarnda el yazsndan
rnekler vardr.
 Ama siz Nekrasov deilsiniz ki... (iin i eker) B eni bir
ozan istese se v e seve varrdm. iirlerinde beni anlatrd hep...
istediiniz oysa size ben de iir yazabilirim.
H angi konularda yazarsnz, peki?
Sevgi konusunda, duygularm konusunda, gzleriniz
zerine... Okuduka baylrdnz! G zlerinizden seller gibi ya
akard. B yle gzel iirler yazarsam elinizi p m em e izin verir
misiniz?
Am an n e nem li ey! imdi bile pebilirsiniz!
upkin yerinden frlad, gzlerini kocaman kocaman
aarak, kzn mis gibi sabun kokan tombul eline dudaklarn
kondurdu.
P eplov heyecandan sarard, karsn dirseiyle drtt, ce
ketinin dm elerini ilikledikten sonra abuk abuk;
Tasviri indir! dedi. Giriyoruz! Hadi!
Kapnn iki kanadn birden at. Yaaran gzlerini kr
ptrarak ellerini havaya kaldrd.
ocuklar! Tanr szleri kutsasn, ocuklarm! Yaayn,
m eyve verin, oaln!
A n n e de mutluluk g z yalar dkyordu.
Ben d e kutsuyorum, diye fsldad. M utlu olun, sevgili
yavrularm!
upkine dnd.
Elim den biricik hzinemi alyorsunuz. Kzm sevin, o
nu incitmeyin.
aknlktan, korkudan upkinin az bir kar ak kald.
A n n e ile babann baskn yle beklenm edik bir anda olmutu
ki, tek szc k syleyecek durumda deildi.
iin de bulunduu durumun aknlndan kurtulamaya
rak;
Kapana ksldk! Smsk yakaladlar! iin bitik, arkada!
Artk yakay kurtaramazsn! diye dnd.
 Bunun ardndan, Beni teslim aln, yenildim ! dercesine
uysalca ban uzatt.
Baba;
ikinizi d e kutsuyorum, diye mrldanrken gzlerinden
yalar akyordu. Nataenka, kzm, yavuklunun yanna g e ba
kalm. Sen de, Petrovna, tasviri ver!
te tam bu srada baba alamasn kesti, kzgnlktan yzi
allak bullak oldu. Karsna fk eyle barmaya balad:
Sersem ! Kaz kafal kadn! Bu n e biim tasvir?..
Ah, anacm, grdn m bama gelenleri!
N e olmutu, dersiniz? Y az retm eni ekin e ekin e ba
n kaldrd v e tuzaktan kurtulmu olduunu grd. A n n e o
aceleyle duvardan kutsal tasvir yerine yazar Lajenikovun
portresini indirmiti. Zavall P eplov ile kars Kleopatra P et
rovna, n e yapacaklarn, n e syleyeceklerini bilem ez bir du
rumda, ellerinde portre, ezilip bzlerek ayakta dikiliyorlard.
Yaz retm eni karkl frsat bilerek oradan svt.
 A n n e , baba, Nadya teyze evd e yoklard. H er yerde kk
kr atyla dolaan yal svari subaynn evin e, vaftiz trenine
gitmilerdi. Gria, A nya, Alyoa, Sonya, ah kadnn olu
Andrey y em ek odasndaki masada tom bala oynuyorlar, byk
lerin dnm esini bekliyorlard. D orusunu sylem ek gerekirse
uyku saati oktan gelm iti. A ncak vaftiz ed ilen bebekle,
trende yenen yem eklerle ilgili sorulacak bir sr soru varken
nasl yatlr da uyunur?
Tavana asl lambann aydnlatt masann st tombala
kartlaryla, ceviz kabuklaryla, cam paracklaryla karmaka
rk. H er oyuncunun nnde iki kart ile rakamlarn zerini
kapatacak cam paracklarndan oluan birer yn duruyor,
iin de be tane bir kapik gzken beyaz bir tabak tam masann
ortasna konulmu; bunun yannda ise yars srlm bir elma,
bir makas, iine ceviz kabuu atlmak zere braklan byk bir
tabak... Tombala parayla oynanyor. Kazanana birer kapik
verilen oyunun birinci kural, hile yapann oyundan karl
mas. Y em ek odasnda oyunculardan baka kim secikler yok.
Dad Agafya Ivanovna aada, m utfakta oturuyor, ah kadna
biki retiyor. Oyun oynayan ocuklarn lise ikinci snf
rencisi aabeyleri V asya ise salonda bir kanepeye uzanm,
can skntsndan patlyor.
amatal oyun srp gitmekte. En byk heyecan G ria-
nn yznde okunuyor. Gria, salar kknden kaznm, tom
bul yanakl, zenciler gibi kaln dudakl, dokuz yanda, ufak
tefek bir olan ocuudur, ilkokul ikide okuduu iin hem
byk, hem d e ocuklarn en aklls saylyor. Y alnz para iin
 oynad belli. Tabakta kapikler olmasa oktan yatp uyu
mutu. Ela gzleri br oyuncularn kartlarn kaygyla, ks
kanlkla izliyor. Tral kafasnn iini dolduran kaybetm e kor
kusu, kskanlk, birtakm parasal hesaplar yznden yerinde
rahat oturamyor, dikkatini bir konu zerinde toplayamyor;
ine zerinde oturuyormu gibi kvranp duruyor. Tombala
yapt zaman paralar abuk abuk toplayp ce b e indiriyor.
Griann sekiz yalarndaki, sivri eneli, gzlerinde zeka
kvlcmlar akan kzkardei A nyann da tombalay bakas
kazanacak diye d patlyor. Kzarp bozaryor, yz sararyor,
oyuncularn hareketlerini dikkatle izliyor. O nu asl ilgilendiren
para deildir. ansnn iyi gitmesini bir eit onur sorunu
yapmtr. T eninin rengi ancak ok salkl ocuklarda ya da
pahal yapma bebekler ile bonbon kutularndaki resim lerde
grlen, alt yalarndaki, kvrck sal br kzkardai Sonya,
yalnz oyun oynam ak iin tombala oynuyor. Kk kzn
yznden sevecenlik okunmakta. Kim kazanrsa kazansn,
ayn ekilde kahkahalarla glyor, alklyor. T opa gibi tknaz
bir ocuk olan A lyoa oflayp pofluyor, burnunu ekiyor,
gzlerini iri iri aarak kartlara bakyor. Onda ne para kazanma
hrs, n e d e onur kaygs var... M asadan kovmasnlar, yatmaya
gnderm esinler, yeter. G rnte vurdumduymaz, ama iinin
fkr fkr kaynad belli. M asaya tombala iin deil, daha ok
oyunda kanlmaz baz drlamalar grm ek iin oturmutur.
ocuklardan biri tekini d ver ya da birbirlerine sverlerse
pek houna gidiyor. nndeki cam paralarn, kapikleri
almalarndan korkmasa masadan kalkp ieri koacak, nk
epeydir skm durumda. Bu ufaklk yalnz birden ona kadar
saylar, bir d e sfrla biten rakamlar bildii iin onun yerine
A nya cam paralarn kartlara koyuyor. Beinci oyuncu, ah
kadnn olu A ndrey, basma gm lekli, gsnde bakr ha sal
lanan, marsk gibi bir olandr. Bu hastalkl ocuun n e ken
dinin kazanmasna, n e d e bakalarnn baarsna aldrd
yok... Oyunun aritm etiine, basit felsefesin e dalp gittii iin
hi kmlmadan oturuyor, rakamlara dnceli dnceli bak
yor. u dnyada n e ok rakam vard, bunlar nasl olup da bir-
birleriyle kartrmyorlard!
Sonya ile A lyoa dnda ocuklar rakamlar srayla, bara
bara okuyorlar. Rakamlarn tekdzeliinden kurtulmak iin
her birine deiik bir terim uydurmu, gln adlar takmlar.
rnein 7 ye ocak demiri, 1 l e ifte sopa, 7 0 e ii bit
mi, 9 0 a dede diyorlar. Oyun btn canllyla srp
gidiyor...
Gria, babasnn apkasndan sar markalar kararak ba
ryor:
32, 7 -o ca k demiri, 28-b izim ikiz...
Anya, A n d reyin 2 8 i kardn gryor. Baka zaman
olsa cam parasn koymasn sylerdi, ama imdi tabaktaki
kapiklerle birlikte onuru da sz konusu olduu iin buna pek
seviniyor.
Gria okum asn srdryor:
23ii g, 9.
Sonya masann ortasnda koan bir b cei grerek;
H am am bcei, tamambcei! diye baryor. Ay,
anacm!
Alyoa kalnlatrd sesiyle;
Sakn ldrm e, diyor. Belki onun de ocuklar vardr.
Sonya gzlerini yryen bcekten ayrmakszn onun
ocuklarn dnyor. Kim bilir ne m innack bceklerdir!
Gria, A nyann imdiden iki inkosu olduunu zntyle
dnerek okumasn srdryor:
Krk , bir, alt!
Sonya gzlerini hoppa bir kz gibi deviriyor, kahkaha at
yor:
Tombala! Tombala!
 Oyuncular suratlarn ekitiyorlar. Gria, Sonyaya kt
kt bakyor.
Durun, karlatralm! diyor.
En byk, en akll olm ann verdii yetkiyle Gria son sz
sylem e hakkn gryor kendinde. O nasl isterse yle olur.
Sonyann kartlar uzun uzun inceleniyor. Oyun arkadalarnn
zlm elerine karn ne yazk ki dzenbazlk etm edii anlal
yor. Bunun zerine yeni bir oyuna balyorlar.
Anya kendi kendine konuuyormu gibi;
Dn ben ne grdm, biliyor musunuz? diyor. Filip
Filipp gz kapaklarn dna evirince gzleri kpkrmz
kesildi. Tpk eytan gzleri gibi.
Gria;
Onu ben de grdm, diyor. Sekiz. Bizim snfta bir o
cuk var, o da kulaklarn kmldatr. Yirmi yedi.
Andrey baklarn Griaya dndryor, bir an dndk
ten sonra;
Kulaklarm ben d e kmldatabilirim, diyor.
Hadi, kmldat da grelim!
Andrey gzlerini, dudaklarn, parmaklarn oynatyor; o
na kulaklar da kmldyormu gibi geliyor. H erkesi bir glm e
dir alyor.
Sonra i geiriyor bir ara.
u Filip Filipp var ya, hi iyi adam deil, diyor. Bir
dnn, dn anszn bizim odaya girdi. stm de yalnz gm
lek vard. yle utandm ki!
Gria n ce tabaktaki paralara el atarak;
inko! inko! diye baryor. sterseniz karlatrn!
A h kadnn olu Andrey gzlerini kendi kartlarndan
kaldryor, beti benzi sapsardr.
B en daha fazla oynayamayacam! diyor.
Niin?
nk... nk param kalmad.
 Evet, parasz oynanmaz! diyor Gria.
Andrey her olasla karn bir daha ceplerini kartryor.
C eplerinde ekm ek krntlarndan, ucu entik bir kalem den
bakasn bulamaynca dudaklarn bkyor. D okunsan alaya
cak. O nun zgn baklarna dayanmayan Sonya;
Senin yerine ben korum, diyor. Am a sonra d eyecek
sin, tamam m?
Paralar konuyor, oyun sryor. Anya gzlerini falta gibi
aarak;
Galiba bir yerde an alyor! diyor,
Hepsi oyunu brakyor, gzlerini kocam an kocam an aa
rak karanlk p en cerelere dik dik bakyorlar. Odada yanan
lambann karanlkta pencerenin cam ndan pl pl yans
yor bu srada.
Sana yle gelmi! diyorlar.
Andrey de;
an geceleyin yalnz gm tlkte alnr, d iye dnce
sini aklyor.
Niin alsnlar ki?
Haydutlar kiliseye girmesinler diye... an sesinden kor
karlar.
Sonya heyecanlanyor.
Haydutlar niin kiliseye girsinler ki?
Niin mi? Bunu bilm eyecek ne var? B ekileri ldrm ek
iin.
Bir dakika kadar sessizlik iinde geiyor. H erkes rkek
rkek birbirine bakyor, sonra oyun yeniden balyor. Bu sefer
kazanan A lyoadr. Andrey kaln sesiyle;
H ile yapt! diyor damdan dercesine.
Y alan sylyorsun! Hile yapmadm!
A ndreyin beti benzi sararyor, az arplyor, A lyoann
kafasna bir aplak atyor. Alyoa fk eyle gzlerini ayor,
yerinden frlayp bir dizini masaya dayayarak A ndreyin yana-
gna bir amar patlatyor, ikisi birbirine birer amar daha indir
dikten sonra ayn anda bir zrlamadr tutturuyorlar. Byle
korkun eylere dayanamayan Sonya da alamaya balyor.
Bunun zerine yem ek odasnda hep bir azdan bir zrlt
kopuyor. A m a sakn oyun bu alamalardan dolay son buldu
sanmayn. Aradan be dakika gem eden yeniden en kah
kahalar ykseliyor, herkes birbiriyle konumaya balyor. Su
ratlarndan aladklar bellidir, ama bu durum glm elerine e n
gel deil ki! A lyoaya gelince, kavga kt iin ok mutludur.
Bu srada odaya lise iki rencisi Vasya giriyor. Can s
kntsndan patlad, uykulu, ask suratndan okunuyor Vas-
yann.
Gria elini sokunca ceb in d e paralar krdyor, bu da Vas-
yann tepesini attryor.
Th! Bu n e rezillik! ocuklara para verilir mi hi? Ku
mar oynamalarna gz yumuyorlar parmak kadar veletlerin!
Am an n e eitim! D pedz rezillik! diye dnyor.
Am a ocuklar yle zevkli oynuyorlar ki, iinde onlara
katlarak ansn d enem e istei uyanyor.
Durun, ben de oynayacam! diyor.
K oy sen de bir kapik!
Vasya ceplerini kartrarak;
imdi bulurum, diyor. Am a bir kapiklik yok. Aln size
bir ruble, ben de bir ruble koyuyorum.
Olmaz, bir kapik koyacaksn!
Liseli kzyor:
Budalalar! Bir ruble kapikten daha deerlidir. Kim
kazanrsa bana stn verir.
Hayr, olmaz! Sen oyunda yoksun!
L ise rencisi omuzlarn silkiyor, hizm etiden bozuk para
almak iin mutfan yolunu tutuyor. A ncak tek kapik yoktur
onda da. Bunun zerine geriye dnp Griay sktryor.
Bir rubleyi boz, diyor. B ozduun iin sana ste veririm.
stemiyor musun? yleyse bir rubleye karlk on kapik ver.
 Gria kukulu kukulu Vasyaya bakyor. Sakn bu bir hile
olmasn? Cebini yoklayarak;
Bozmam! diyor.
Vasya fk elen m eye balyor, svgp sayyor, oyunculara
salaklar, odun kafallar diye kyor.
Ancak daha sonra Sonya;
Vasya, ben senin yerine bir kapik koyuyorum, diyor.
Liseli oturuyor, n n e iki kart alyor. Anya rakamlar
okumaya balyor.
Bir ara Gria heyecanl bir sesle;
Y e re bir kapik dt! Durun! diye baryor.
Lambay indirip masann altnda bir kapii bulmaya al
yorlar. Elleri yerdeki tkrklere, ceviz kabuklarna deerek
her yeri aryorlar, kafalar birbirine tosluyor, ama kapii bir
trl bulamyorlar. Y enid en aramaya koyuluyorlar. Sonunda
Vasya, G riann elin den lambay zorla alp masann stne
koyuyor. Gria aramasn karanlkta srdryor. En sonunda
buluyor drd bir kapii. Oyuncular masaya oturup yeni
den oynamaya balyorlar. Tam bu srada Alyoa;
Sonya uyumu, diyor.
Sonya kvrck ban kolunun stne koymu, ml ml,
tatl tatl uyumaktadr. Sanrsnz, uyuyal bir saat olmu...
teki ocuklar den kapii ararlarken ylece dalm, kendin
den geivermi. A nya onu yem ek odasndan dar karrken;
Git de annemin yatana yat, diyor. Hadi, yr!
H ep birlikte onu ieri gtryorlar, be dakika sonra an
nenin yata grlm eye deer bir grnt alyor: Sonya ml
ml uyumakta, Alyoa horluyor, Gria ile A nya balarn
onlarn ayak ularna koymu, onlar da uyuyorlar. A h kadnn
olu orackta bir y ere kvrlvermi... ocuklarn yanlarnda ise
yeni bir oyuna kadar tm deerini yitirmi k ap ik leryere sal
m, duruyor...
yi geceler, ocuklar!
 ACI

Kime an latsam derdimi?

A k am n alaca karanl km... Sulu, iri kar taneleri

henz yanm sokak fenerlerinin evresinde uuuyor; ince,
yumuak bir rt amlar, atlarn srtlarn, omuzlar, apkalar
yava yava kaplyor. Arabac Iona P otapov bir hayalet gibi
bembeyaz. Canl bir varlk ne denli bzlebilirse o denli
bzlm, kzaktaki yerinde kmldamakszn oturuyor. z e
rine koca bir kar yn dse herhalde onu bile silkelem e
gerei duymayacaktr. Beygiri de onun gibi bembeyaz, k
prtsz. Bu kprtszlyla, keskin keli grnyle, ayak
larnn sopa gibi duruuyla bir kapie satlan hamurdan yapma
atlara benziyor. O da sahibi gibi derin dncelere dalm
olmal. Sabandan, alt o bozumtrak kr grntlerinden
koparlp buraya rktc klarla, hi kesilm eyen grlt
lerle, tey e beriye kouturan insanlarla dolu bu kargaaln
ierisine den bir yaratk byle derin derin dnm eyip d e ne
yapsn?
Iona ile beygiri oktandr b yle kmldamadan duruyorlar.
Arabaclar hanndan leye varmadan kp buraya gelm i
lerdi, ama henz siftah yapmadlar, ite kentin zerine akam
karanl kyor. Fenerlerin klar daha bir canlanp parl
yor, sokan grlts arttka artyor.
Iona birdenbire;
H ey, arabac, Cborg semtine! diye bir ses iitiyor.
ok aryor, o srada, karn birbirine yaptrd kirpik
leri arasndan kukuletal kaput giymi bir subay gryor.
 Subay;
V borg sem tine! diyor bir daha. H ey, uyuyor musun
yoksa? V borga gideceiz!
Iona anladn gsterm ek iin dizginleri ekiyor. Bu e
kile birlikte dizginleri, srt zerindeki karlar patr patr d
klyor. Subay biniyor kzaa. Arabac dudaklarn apla-tarak
bir kuu gibi boynunu uzatyor, yerinden doruluyor, gere
inden fazla yapt bu hareketin ardndan kamsn sallyor.
Beygircik d e uzatyor boynunu bir kuu gibi, sopa dikliindeki
bacaklarn kvryor, istem eye istem eye yerinden kprdyor...
Iona, bir aa, bir yukar gidip gelen karaltlardan;
N ereye sryorsun, ulan! eytan m drtt seni? Saa
al, saa! gibi laflar iitiyor.
Bunun zerine kzaktaki subay fkeleniyor:
D aha kzak srmesini renem em isin! Saa srsene
unu!
Bir kupa arabacsnn srsc kfr savuruyor oradan,
soka koa koa geerken omzuyla Ion ann atna arpan bir
yaya, on aya fkeli fkeli bakyor, kolundaki karlar silkeliyor.
Iona ine zerinde oturur gibidir. Durmadan kprdanyor, dir
seklerini geni geni ayor, niin burada bulunduunu anla-
mamasna gzlerini fldr fldr dndryor.
Subay durmadan aka yapyor oturduu yerden:
unlara bak! A lak herifler sanki szlem iler gibi
hepsi birden gelip kzaa arpmaya ya da atn ayaklar altna
dm eye alyorlar! yle deil mi?
Iona ban evirip m terisine bakyor, dudaklarn kpr
datyor. Bir eyler sylem ek istedii bellidir. G elgelelim b oa
zndan hrltdan baka bir ses kmyor.
N e diyorsun? diye soruyor subay.
Iona glmsyormu gibi azn arptyor, knp skn
yor, sonunda;
B eyefendi, ey... olum ld de... G een gn...
 Hmmm! N eden ld?
Iona tm gvdesiyle mterisine dnyor.
Bilmem ki... Hummadan belki... H astanede gn yat
t, sonra ld. T a n n nn ii...
Karanlktan baka bir ses duyuluyor:
Yana kr, yana, drz! Gzn grmyor mu? N eden
stm ze sryorsun, kocam kpek?
M teri de bir yandan;
abuksrsene! Bu hzla sabaha kadar gideceim iz yere
varamayz! diye kyor.
Arabac yeniden boynunu uzatyor, yerinden doruluyor,
szd e cakal bir tavrla krbacn savuruyor.
Bunun ardndan birka kez dnp m terisine bakyor,
acaba anlatacaklarn dinleyecek mi, diye. Am a beriki gzlerini
yummu, dinlem eye hi niyetli gzkmyor. V borg sem tine
varnca arabac onu indiriyor, gidip bir m eyhanenin nnde
duruyor, g en e kprtsz, kzan nne bzlyor. Sulu kar
onu da, atn da beyaza boyamaya balyor. Saatler birbiri
ardndan geiyor...
Lastik ayakkaplarn yaya kaldrmna vura vura, amatac
gen sverek geiyorlar yakndan. Bunlardan ikisi ince,
uzun boylu, ncs ise ksa, kambur.
Kambur gen atlak sesiyle;
Arabac, Polis kprsne gideceiz. m z yirmi ka-
pie gtrr msn? diye soruyor.
Iona dizginleri ekiyor, at dehliyor. Yirmi kapik yeterli
deildir, ama onun paraya aldrd yoktur. O anda bir ruble de
olsa, be kapik de, hepsi birdir onun iin; yeter ki mteri bin
sin kzana. G enler birbirine sverek, itiip kalkarak yak
layorlar, birden kzaa atlyorlar. Oturacak iki kiilik yer
vardr, ancak buna sonra karar vereceklerdir. Bir sr tar
tmadan, karlkl alay etm elerden sonra kamburun ayakta
durmasna karar veriyorlar. Kambur, Ion ann arkasnda, solu
unu onun en sesin e vererek dikiliyor.
Haydi, sr! diye baryor titrek bir sesle. Krbala baka
lm! H ey, unun apkasna bakn! Btn Petersburgda araan
daha ktsn bulamazsn!
ona;
H-h-h! diye glyor. N e yapalm, bylesini bulduk.
Bylesini bulduysan hzl sr! Y ok sa btn yolu bu
hzla m gideceksin? E nse kkne indiririm ha!
U zun boylulardan biri;
Bam atlyor, diyor. D n Dukmasovlarda Vaska ile
drt ie konyak itik.
teki uzun boylu;
Sen de ne atyorsun ya! diye kyor.
Tanr cezam versin ki doru sylyorum.
Doru, senin bu sylediine kpekler bile gler!
ona;
H-h-h! diye glyor. Beylerin neesi yerinde.
Kambur sinirleniyor.
Bak u gz kr olascaya! Moruk, doru drst
srecek misin sen? Buna gitmek mi derler? Hadi, kamla
unu, iyi kamla! D eh le, kr eytan!
Kambur, Ionann arkasnda hrltl sesiyle rpnp dur
maktadr. Onun barp armalar, svm eleri, sokaktan gelip
g een yayalar Ionaya yalnzln unutturuyor, gitgide ii ra
hatlyor. Boazn yrtarcasna baran, yakas almadk k
frler savuran kambur, bir ara tkanarak ksrm eye balyor.
Uzun boylu iki arkada ise Nadejda Petrovna adnda bir ka
dnla ilgili uzun bir konumaya dalyorlar, ion a bunu frsat bilip
arkasna dnyor, onlarn sustuu bir an yakalyor;
Benim de olum ld... bu hafta, diyor.
ksrmesi kesilen kambur dudaklarn silerek;
Bir gn hepim iz leceiz, diye karlk veriyor.
 Hadi, arabay hzl sr! Beyler, biz bu gidile gideceim iz
yere varamayacaz! Bu adam bizi ne zaman gtrecek?
Sen de hafiften patlat ensesine!
H ey, moruk, iitiyor musun? E n sen e bir amar indi-rc-
yim mi imdi? Sizinle urap durmaktansa yaya gitm ek daha
iyi! iittin mi beni? Yoksa sylediklerim e bo mu veriyorsun?
Iona en sesin e inen tokad pek hissetm ez, aplama sesini
duyar yalnzca.
H-h-h! Siz de pek neeli beylerm isiniz. Tanr uzun
m rler versin!
U zu n boylulardan biri?
Arabac, evli misin? diye soruyor.
B en mi? H -h -h ! Neeli efendiler! imdi bir tek karm
var, o da kara toprak... H-h-k, mezar, mezar... Olum ld,
oysa ben yayorum. alacak i! lm yanl kap ald. Bana
g elece in e olum a geldi.
Iona olunun nasl ldn anlatmak iin ban eviri
yor, ama o anda kambur hafife iini ekerek;
H ele kr, geldik, diyor.
Kzak srcs yirmi kapiini alyor, bir apartmann ka
ranlk giriinde gzden kaybolan hovarda genlerin arkasndan
uzun uzun bakyor. G en e yalnz kalmtr, iindeki sessizlik b
ydke byyor, bir sreliine snm bulunan acs yeniden
depreiyor, skan gsn daha byk bir gle ezm eye ba
lyor. A cyla dolu kaygl gzlerini sokan iki yanndan akp
giden kalabala dikerek akn akn bakyor: A caba bunca
insan arasndan onun derdini dinleyecek biri var mdr? Am a
kalabalk ne onu, ne acsn fark etm ed en akp gitm ektedir. A
cs korkuntur, snrszdr. Adam caza yle gelir ki, gs ya
rlp iinden acs fkrsa btn dnyay kaplayacaktr. G en e
de bu acy grm esi olanakszdr. ylesine kk bir kabua
smtr ki, gndz aydnlnda bile gz grnm ez...
 Iona elinde zem bil tayan bir kapc gryor, onunla
konumaya karar veriyor.
Kuzum, saat ka? diye soruyor.
10a geliyor. Hey, niin durdun burada? Hadi, ek ba
kalm kzan!
Iona birka adm ilerledikten sonra duruyor, kendini yeni
den iindeki acnn ellerin e brakyor... Artk insanlarla konu
may gereksiz grm ektedir. A ncak aradan be dakika gem e
den oturduu yerden doruluyor, yreinde keskin bir sanc
duymuasna ban silkeliyor, dizginleri ekiyor... Daha fazla
dayanamayacaktr.
Hana gitm ek en iyisi! diye dnyor.
At da onun dncesini anlam gibi trsa kalkyor. Ara
dan bir buuk saat gem eden handa, pis orta frnnn banda
oturmaktadr. Frnn tepesindeki dzlkte, odann tabannda,
peykelerde bir sr insan horul horul uyumaktadr. Dumanl,
boucu bir hava var. Iona uyuyanlara bakarak ban kayor.
Hana ok erken dnd iin pimanlk duyuyor. Bugnk
arpa parasn bile karamadm. Belki de skntm bundandr,
iini bilen, hem kendini, hem de atn doyuran insan rahat
eder... diye geiriyor iinden.
K ed e uyuyan gen bir arabac doruluyor, uyku sersemi,
boazn tem izleyerek im ek iin su kovasna uzanyor.
Iona;
Su mu ieceksin? diye soruyor.
yle ya...
Eh, afiyet olsun! Benim d e olum ld, karde, iittin
mi bilmem... Bu hafta, hastanede... yle zgnm ki!
Szlerinin ne etki braktn anlamak iin delikanlya
bakyor, ancak grlen o ki, hibir etki yapmamtr. G en
arabac kafasn yorgann altna sokar sokmaz uykuya dalyor.
Adam caz iini ekiyor, ban kayor... G en arabacnn su
ime istei kadar o da konuma ihtiyac duymaktadr. O ul
cuu leli neredeyse bir haftay bulacak. Ama o, lm olayn
gerei gibi kim seyle konumad... U zun uzun, tm ayrntla
ryla anlatmal. Olunun nasl hastalandn, nasl ac ektiini,
lm eden n ce neler sylediini, nasl ldn birilerine
duyurmal. C enaze trenini, olunun giysilerini almak iin has
taneye gidiini dile getirmeli. Kz Anisa kyde tek bana
kalmt. Bunun da szn etm eli. D aha konuulacak neler
var, neler!.. D inleyenler i ekm eli, ah-vah etm eli... Bu konuda
kadnlarla daha iyi konuulur. Budaladrlar ama iki szckten
sonra gzlerinden yalar boanr.
Iona, Gidip ata bakaym. diye dnyor. Uyumak iin
daha bir sr vakit var. N e zaman olsa yatar uyurum...
Giyiniyor, beygirini balad ahra gidiyor. Havalar,
arpay, zaman dnyor. Yalnz banayken olunu aklna
getirm em eye alyor. Y annda biri olsa onun hakknda konu
abilir, ama tek bana olunu dnmek, onu gznn nne
getirm ek dayanlmaz bir ac verecektir, bunu biliyor.
A tnn ldayan gzlerini grnce;
Kuru ot mu yiyorsun? diye soruyor. Y e bakalm, ite
byle arpa paras kazanamazsak ot yeriz, saman yeriz. N e
yaparsn?.. Ben artk kocadm. Durmadan kzak srecek g
cm kalmad... imdi olum olsa bo oturur muydu? G erek
arabacyd o... Yaasayd bir ey mi olurdu?..
Iona bir sre sustuktan sonra konumaya balyor yeni
den?
Durum byle, ksrakm... Kuzma Iom yok artk...
Tanr topran bol etsin... Durup dururken ld gitti. D n
bir kere: Senin bir tayn var, yavrun, sen onun z anassn... Bir
gn bakmsn, birdenbire lvermi... A cm az msn?
Beygir otunu iniyor, sahibinin anlattklarn dinlerken
soluunu onun ellerine veriyor.
Iona kendini iindeki duygulara kaptryor, anlattka
anlatyor...
 DU RUM A DAN N C E BR GECE

A rab ac dnp bana bakt, yolum uzun nnden koarak

geen tavan krbacyla gstererek;
K tye iarettir, beyciim, dedi.
e tavan kanm asa da geleceim in pek umut verici olm a
dn biliyordum. nk iki kadnla evliydim, S. blge mah
kem esinde sank sandalyesine oturtulmak zere gidiyorum.
Hava berbat m berbatt. yle slanm, m, arabann sar
sntsndan ylesine sersem lem itim ki, g ece yars menzil ha
nna vardmda tepeden trnaa kara bulanm, iliklerime ka
dar slanm, bir gzel sopa ekilmi bir aptala benziyordum.
M enzil hannda beni mavi izgili don giymi, dazlak kafal,
gzlerinden uyku akan, srk gibi uzun boylu menzil deynckisi
karlad. Adamn byklar ta burun deliklerinden kyordu,
bundan dolay koku almas son d erece zordu herhalde. Oysa
handa koklayacak gzel bir koku da yoktu hani. M enzil dey-
nekisi homurdanarak, oflayp puflayarak, boynunu yakasnn
altndan kayarak hann yatlacak blm nn kapsn at
zaman burnuma mhr mumu, ezilmi tahtakurusu kokusuyla
kark, eki bir hava arpt, az kald boulacaktm. Boyasz
tahta duvarlar aydnlatan ten ek e bir lamba masann stnde
am ras gibi is karyordu.
ieri girip bavulumu masaya brakrken;
f, buras n e berbat kokuyor, senyr! dedim.
D eyn ek i havay yle bir koklad, sylediklerim in doru
luuna inanmamasna ban sallad. Ensesini kayarak:
Y o k canm, her zamanki kendi kokusu, dedi. Souktan
scaa girdiiniz iin size yle gelmitir. Arabaclar atlarnn
yannda zbarrlar, burada kalan beyler ise pis kokmazlar.
 D cynekiyi savdktan sonra, ksa bir sre d e olsa kala
cam bu yeri g zd en geirm eye koyuldum. zerin d e yata
cam divan iki kiilik karyola geniliindeydi, muamba kap
lyd, buz gibi d e souktu. Odada divandan baka d km e demir
byk bir soba, dem in szn ettiim masa, kimbilir kimin
brakt k ee izm eler, kk bir valiz v e oday ikiye blen bir
paravan vard. Paravann arkasnda birisi ml ml uyuyordu.
B ylece oday g zd en geirdikten sonra divana dei serip
soyunmaya baladm. Bu arada burnum odann kokusuna
almt. H oplayp zplayarak, glm seyerek ceketim i, pan
tolonum u, izm elerim i kardm; plak ayakla kalnca souk
tan daha bir bzerek dkm e sobann evresinde birka kez
daha zpladm. B yle hoplayp zplamalarm beni biraz olsun
stmt. imdi geriye, divana uzanp g zel bir uyku ekm ek
kalyordu. Am a tam o srada kk bir olayla karlatm,
gzm istem eye istem eye paravann arkasna kayd, o anda
iine dtm korkuyu bir dnn!
Paravann arkasnda dank sal, kara gzl, btn
dilerini gstererek srtan bir kadn vard, stelik bana bak
yordu. Kara kalarnn kprdamasna, yanaklarnn ukur
lamasna baklrsa glyor dem ekti. Utancm dan n e yapaca
m ardm. Benim kendisini grdm anlaynca kadn da
utanp ban saklad. Gzlerim i sulu sulu nm e indirdim,
divana yaklatm, bam krkmn altna sokup yattm.
ok kt bir durum! diye dndm. Zpladm
grm olmal! H i iyi yapmadm...
Grdm yzn izgilerini zihnim de canlandrarak tatl
hayallere daldm. Birbirinden gzel, ekici grntler g z
mn n n e geldi ve... sanki bu gnahkar dncelerimin cere
mesi olarak sa yanamda iddetli, yakc bir ac duydum. Y a
nam tuttum, ama bir ey yakalayamadm, bununla birlikte
durumu hem en anladm: Ezdiim tahtakurusunun pis kokusu
gelmiti burnuma.
 Tam o srada;
Bu ne biim ey? diyen bir kadn sesi duydum. M en
debur tahtakurular, amalar beni yiyip bitirmek!
D em ek yle! Birden aklma geldi, yola karken yanma
pire tozu almak gibi bir adetim vard. Bu geliim de d e bu gzel
alkanlma bal kalmtm. Bir-iki saniye ierisinde pire
tozu koyduum ten ek e kutuyu antamdan kardm. imdi
geriye, asalaklara kar kullanlan bu ilac gzel yzn sahi
bine sunmak kalyordu, ondan sonra ahbaplk antada keklikti.
Ama nasl sunacaktm?
O f, korkun bir ey!
Kadnn bu haykr zerine eld en geldiince tatl bir
sesle;
H anm efendi, dedim, anladma gre tahtakurular sizi
de rahatsz ediyor. B en de pire tozu var. E er arzu buyurulur-
sa...
Ah, ltfedin!
B en sevinerek;
yleyse imdi... diye mrldandm, izn inizle krkm
giyeyim. H em en getiriyorum.
Hayr, hayr... Paravann stnden verin, buraya gir
meyin!
Paravann stnden vereceim zaten. Saygszlk yapa
cak biri mi sandnz beni?
N ered en bileyim? Buradan her eit insan gelip
geiyor.
A m an siz de! Yannza gelsem ne kar? Bunda bir ey
yok ki! D oktorum ben. (O anda byle bir yalan kvrmtm.)
Doktorlar, gvenlik mensuplar, berberler kiinin zel yaa
mna girebilirler.
G erek ten doktor musunuz? Ciddi mi sylyorsunuz?
Ciddiy :m. Bu duruma gre tozu getirm em e izin var m?
 Eh, madem ki doktorsunuz, peki... Ama ne diye zahm et
edeceksiniz? Size kocam gnderebilirim.
Sesini alaltarak;
Fedya! dedi. Uyansana tombul herif! Kalk da paravann
br yanna gidiver! D o k tor ylesine nazik ki, b ize pire tozu
verm ek ltfunda bulunuyor.
Yannda kocasnn bulunuu haberi allak bullak etti beni.
Kafama tokmak yem i gibi oldum. H erhalde teti e bast
zaman tfei ate almayan bir avc da benim o anda yaadm
duygular yaard: H em utan, hem kendine acma, hem d e
byk bir znt... Kendimi ylesine kt hissettim , bana
ylesine aalk biri gibi gzkt ki, Kurtarn beni! diye
barmama ramak kald. Bu herif zayf, uzun boylu, elli ya
larnda biriydi. Dudaklarn memurlar gibi skmt, burnunda,
alnnda karmakark mor damarlar g ze arpyordu, akaklar
aarmt. Srtnda bir sabahlk, ayaklarnda terlikler vard.
B enden pire tozunu alrken;
ok naziksiniz, doktor, dedi. M ersi... Nasl, yolda sizi de
tipi yakalad m?
B en h em en divana uzanp krk fkeyle bama ekerek;
yle! diye homurdandm.
Ya! Vah, vah!
Karsnn yanna dnm t.
Zinoka, burnunda bir tahtakurusu mu var ne? dediini
duydum, izin ver d e alaym unu!
H em en al! Yakalayamadn m? Th sana, koskoca 2.
d erece devlet memurusun, herkes senden ekinir, ama bir tah-
takurusunun hakkndan gelem edim !
Zinoka... yabanclarn yannda byle sylenir mi?
(iin i ekti) S en hep bylesin zaten...
N eye kzdm kendim de pek bilmeyerek;
Kr olascalar! uyutmuyorlar! diye homurdandm.
 ok gem eden kar-koca seslerini kestiler. Ben de gz
lerimi yumdum, uykumu datmamak iin bir ey dn-me-
meye altm. A ncak aradan yarm, hatta bir saat getii halde
bir trl uyuyamamtm. Bu arada komularm da bir yandan
br yana d nerek fsltyla svp saymaya balamlard.
F edyann;
alacak i! Pire tozunun da etkisi olmad, dediini
iittim. N e okmu bu mendeburlar! D oktor! Z inoka sizden
bir ey sormam istiyor. Acaba bu tahtakurular ned en byle
pis kokarlar?
K onum aya balad. Tahtakurularndan, Rusyann kn
dan, zrnk kadar anlamadm tptan, E dison dan sz ettik.
Zinoka, niin sklyorsun? Doktorm u... Utanmaya
gerek var m? Hadi, soruver... Bunda ekin ecek bir ey yok ki!
ervetsvun bir yarar dokunmad, b elki bu doktor bir ey
yapar.
Kendin sor.
Sonunda Fedya bana seslendi:
D ok tor bey, karmn gsnde skma var. ksrr
ken, nasl syleyeyim, zor soluk alyor. Sanki oraya bir ey
yapm gibi...
Kaamakl bir yant verdim.
Bu konu ok uzundur. Anlatmas zaman alr.
Uzun olsun, n e kar? Nasl olsa uyumuyoruz, bir sr
vaktimiz var. Onu bir m uayene edin, ltfen, stadm. Ha, unu
da belirteyim, daha n c e Svertsov ep eyce ilgilendi, bakt...
Kendisi iyi bir insandr, n e bileyim, ama ben inanmyorum ona.
nanmyorum ite... Anladma g re siz d e pek bakmak is
temiyorsunuz. G en e d e sizden ok rica edeceim . Siz karm
m uayene ed erk en ben gidip han grevlisine syleyeyim, bize
sem aver koysun.
Fedya terliklerini krdata krdata dar kt. B en de
paravann arkasna girdim. Zinoka geni bir divann stnde
yastklara dayanarak oturmu, bir eliyle geceliinin dantelli
yakasn kapatmaya alyordu.
Ben yanna ilierek yzm ciddiletirdim.
Dilinizi gsterin bakaym!
Zinoka dilini gsterirken gld. H erkesinki gibi normal,
krmz bir dili vard. Nabzna bakmak istedim.
Hmm! dedim nabzn bulamadm halde.
Onun glm seyen kck yzne bakarak daha ne gibi
sorular sorduumu anmsyorum, yalnz m uayenenin sonunda
yle sersem leyip aptallamtm ki, hibir soru soracak durum
da deildim.
Sonunda sem averin evresinde mz oturup ay imeye
baladmzda bir reete yazmam gerektii aklma geldi. Ben
de tuttum, tam tp biliminin kurallarna uygun bir reete donat
tm:
R eete: Bayan Siyelova iin.
Sic transit 0.05
Gloria mundi 1.05
Aqua destillatae 0 .1 1
ki saatte bir orba ka
D oktor Zaytsev

Ertesi sabah yol antas elimde, yeni ahbaplarmdan bir

daha grm em ek zere ayrlmaya hazrlanrken, Fedya cek e
timin dm esinden tutmu, 10 rublelik bir banknotu bana ver
meye alyordu:
Y oo! V izite parasn alm ak zorundasnz! Drste
yaplan her grevin karln dem ek boynumun borcudur.
Bir sr dirsek rttnz, deneyim edindiniz. E lde ettiiniz
bilgiler kan, ter pahasnadr. B en bunlar anlayan insanm!

1 L atin ce s z c k le rin a n la m : B yle geer.

D n y a hreti.
A rtlm su.
 N e yaparsnz, 10 rubleyi ister istem ez aldm.
Durum adan nceki gece bylece son bulmu oluyordu.
Duruma salonunun kaps alp mbair bana sank san
dalyesini gsterdii zaman iimde uyanan duygular uzun uzun
anlatacak deilim. Yalnzca unu syleyeyim ki, arkama dnp
d e binlerce gzn bana evrildiini grnce elim de olmakszn
sarardm, byk bir sknt duydum; jri yelerinin azametli,
ciddi yzlerine bakarken e c e l terleri dktm...
A ncak savcnn oturduu krmz uha kapl masaya g
zm kaydnda iimdeki d eh eti anlatmaya n e benim gcm
yeter, n e d e sizler ne kadar korktuumu tasavvur edebilirsiniz!
Orada kimi grsem beenirsiniz? Fedyay! u bizim Fedyay...
O srada bir eyler yazyordu. O na bakarken aklma tahta
kurular, Zinoka, yaptm muayene geldi v e deil souk ter
ler dkm ek, buzullar akt srtmdan aa... Fedya yazmasn
bitirince ban kaldrp bakt bana. nce tanyamamt, ama
sonra gzbebekleri irileti, alt enesi sarkt, elleri titrem eye
balad. Ardndan ar ar doruldu, kurun arlndaki
baklarn yzm e dikti. Bilmem neden, ben de yerimden
kalktm, yiyecekmi gibi onun gzlerinin iine bakmaya bala
dm.
M ahkem e bakan:
Sank, adnz, soyadnz syleyin, dedi.
Savc yerine oturarak bir bardak su iti. A lnna ter dam
lacklar birikmiti.
Adamakll halayacaa benziyor. diye geirdim iim
den.
Anlald kadaryla savc beni esasl bir cezaya arptr
mak isteyecekti. nk sinirli sinirli tank ifadelerini kar
tryor, saa-sola atyor, homurdanyordu.
Eh, yazdklarma burada son vermeliyim. Bunlar mah
k em e salonunda, le paydosu srasnda yazdm... A z sonra
savc iddianamesini okuyacak.
N eler olacan o zaman greceiz.
 TELA

E nstity yeni bitirmi, gencecik bir kz olan M aenka

Pavletskaya, ocuklarna eitm enlik yapt Kukinlerin evine
gezintiden dnd zaman ierde byk bir telala karlat.
K endisine kapy aan uak M ihaylov stakoz gibi kzarmt,
heyecandan tir tir titriyordu. M aenka st kattan grltler
geldiini duyunca, H erhalde hanm efendi sinir bunalm gei
riyor ya da kocasyla kavga etmitir. diye dnd.
H olde, koridorlarda hizm eti kzlarla karlat. Bunlar
dan biri alyordu. Yukarda tam odasna girecei srada evin
efendisi Nikolay Sergeyiin apar topar oradan ktn grd.
Bu ufak tefek, ya gekince, dazlak kafal, yanaklar sarkm
adamn yz kpkrmzyd, zangr zangr titriyordu. Adam eit
men kz grm eden yanndan geti, ellerini kaldrarak;
Of, korkun bir ey bu! diye bard. D p ed z ter
biyesizlik! Bylesi bir bayalk grlmemitir!
M aenka odasna girer girm ez, sonradan grm e zengin v e
tannm ailelerin verdikleriyle gein en , onlara baml, boynu
eik insanlarn ok yakndan bildii o duyguyu ilk kez, tm ac
lyla duydu. Odasnda arama yapmlard. G eni omuzlu, gr
siyah kal, tombul, drt k e yzl, dz sal, belli belirsiz b
yklar v e krmz elleri olan, yznn grnyle, tavrlaryla
kyden gelm e ah kadnlar andran evin hanm Fedosya V a
silyevna eitm enin ekm ecesinin yannda duruyor; onun an
tasndan kard yn ilelerini, kt tomarlarn gerisin g e
riye yerine koyuyordu. M aenkann anszn geliini herhalde
hi beklem edii iin ban evirip onun sapsar kesilen, ar
m yzn grnce biraz afallad;
 Pardon, diye mrldand. Dikkatsizlikle kolum arpnca
dkld de...
Birka ey daha homurdandktan sonra eteini hrdata
hrdata odadan kt. Kzcaz odasn akn baklarla gz
den geirdi. Olup bitenlerden bir ey anlamyor, n e diyeceini
bilemiyordu. Bu durum karsnda om uz silkti, ama korkudan
da buz gibi kesildi. Fedosya Vasilyevna el antasnda n e ar
yordu, kolunu arpp drm se n e diye zr dilemiti? Sonra
Nikolay Sergeyi niin odasndan apar topar, al al, moru mor
kmt? N iin ekm ecesinin bir gz darda, pul v e ufaklk
para koyduu kumbaras almt? Kumbara alm, sonra
yeniden kapamak iin kilidi hayli kurcalamlard. Kitap raf,
ekm ecenin st, yata, her ey aratrmann taze izlerini
tayordu. amar sep etin d e d e ayn izler vard. G eri ama
rlar dzgn katlanmt, ama evd en karken sepeti byle
brakmadn anmsyordu. D em ek ki, esasl bir aratrma ya
plmt odasnda. Peki ama neden? N e olm utu da her yeri
aramlard? M aenka kapy aan uan heyecann, evde
srp giden tela, hizm eti kzn alamasn gznn n n e
getirdi. Aramann btn bunlarla bir ilgisi var myd? Y oksa ad
korkun bir ie mi karmt? M aenka sarard, vcudu buz
k eserek amar sepetinin zerine kt.
O srada bir hizm eti girdi ieriye.
Liza, ey... benim odam niin aratrdklarn biliyor
musun? diye sordu.
H anm efendinin iki bin rublelik inesi kayboldu da...
yi ama benim odam niin aryorlar?
Y alnz sizin odanz aramadlar ki, gen bayan. Beni d e
aradlar. H em d e rlplak soyup her yerim e baktlar. Tanr
tanm olsun ki bir suum yok. Brakn hanm efendinin ine
sini grmek, tuvalet masasnn yanna bile yaklamadm. Polise
d e ayn eyi syleyeceim .
Eitm enin aknl gemiyordu.
 Peki ama benim odam dan ne istiyorlar?
Size diyorum ya, ine alnm... H anm efendi kendi
eliyle her yeri tek tek arad. H atta kapc M ihaylonun odasn
bile didik didik ettiler. B yle rezillik grlmemi! Nikolay Ser-
geyi aptal aptal bakyor, elinden bir ey gelmiyor. Kk ha
nm, korkudan titrem enize g erek yok! O danzda bir ey bul
madlar ya! ineyi alm adnza gre niin korkacaksnz?
M aenka fk ed en boulacak gibiydi.
Ama Liza, aalayc bir durum bu! D p ed z bayalk,
adice bir davran! B enden kukulanmaya, eyalarm aramaya
n e haklar var?
Liza iini ekerek;
Ah, kk hanm! dedi, bakasnn evinde yayorsunuz
ne yazk ki. G eri okum u birisiniz, g en e de biz hizm etilerden
ayrmnz ne? Baba evin de olsaydnz o baka.
M aenka yataa yld, ac ac alamaya balad. O gne
dein hibir ey ona bunca ar gelm em i, bunca byk bir
aalamaya uramamt. O nun gibi iyi bir eitim grm, ince
ruhlu bir gen kzdan kukulansnlar, sokak kadn gibi eya
larn arasnlar, olacak ey deildi! Bundan daha byk bir
aalama dnlem ezdi. imdi bu incinme duygusuna bir de
korku ekleniyordu: Ona daha baka bir ey yapabilirler miydi?
eit eit uygunsuz durumlar geliyordu aklna. Hrszlktan
kukulandklarna g re onu tutuklayabilirler, rlplak soyup
arayabilirler, daha da kts sulular konvoyu iinde sokaklar
dan geirdikten sonra sanlarn cirit att rutubetli souk bir
zindana kapatabilirlerdi. Ayn ey prenses Tarakanovann ba
na gelm em i miydi? O zaman kim arka kacakt ona? Anas-
babas uzak bir tara kentinde yayorlard, ona yardm ed ecek
gleri yoktu. B akentte tek bana, lde yaar gibi yayordu;
n e bir akrabas vard, n e yakn. N e isterlerse yapabilirlerdi
ona.
M aenka titreyerek; Yarglara, avukatlara gidip derdimi
anlataym. Y em in eder, benim bir hrsz olamayacam akla
rm. diye dnd.
rencilik yllarndan kalma bir alkanlkla sofrada
cebine koyup amar sepetindeki yatak araflarnn altna
saklad kurabiyeler geldi aklna. Bu kk gizinin artk ev
sahiplerince biliniyor olduunu dnnce b ed en in e ate bas
t, utancndan yz kpkrmz kesildi. Karlat aala
mann, duyduu utancn, korkunun etkisiyle yrei hzl hzl
arpmaya balad; yrek arpntlar akaklarna, kollarna,
karnna yayld.
Y e m e e buyurun, diye seslendiler.
Gideyim mi, gitmeyeyim mi? diye dnd.
Salarn dzeltti, yzn slak havluyla sildi, yem ek oda
sna indi. Y em e e balamlard... Masann bir ucuna ciddi,
donuk bakl Fedosya Vasilyevna tm azam etiyle kurulmutu,
br ucuna da Nikolay Sergeyi. Konuklarla ocuklar iki yana
oturmulard. Frakl, beyaz eldivenli iki uak hizm et ediyor
lard. H erkes ev d e bir olayn yaandn, hanm efendinin z
gn olduunu bildii iin kimse konumuyor; az aprt
larndan, atal, bak seslerinden baka bir ey duyulmuyordu.
Evin hanm bitkin, zgn bir sesle;
nc yem ek ne? diyerek konumaya balad.
Rus usul mersinbal, dedi uaklardan biri.
Nikolay Sergeyi;
Fen ya,1 ben istemitim, dedi abuk abuk. Canm ek
miti de... Ma chere, eer beenm ezsen getirm esinler. Biz ye-
sek de olur, yem esek de...
Fedosya Vasilyevna kendisinin piirilmesini istem edii y e
mekleri sevm ezdi. O andaki zntsnden dolay gzlerinden
yalar geldi. A ile doktoru Mamikov, elini hafife hanm efen
dinin elinin stne koyup tatl tatl glmseyerek;
Brakalm heyecanlanmay, dedi. Zaten yeter d erecede

1 F edosya. ( .N .)
sinirlisiniz, ineyi unutun gitsin, insan sal iki bin rubleden
daha deerlidir.
Evin hanm, iri bir ya damlas yanandan szlrken;
B en iki bin rubleye acmyorum, dedi. Beni iled en
karan byle bir olayn olmas. Evim de bir hrszn yaamasna
katlanamam. Hibir eye acmyorum, ama hrszla gzyum a-
mam... Bu bir nankrlktr, benim iyiliimi byle mi dyor
lar?
H erkes ban n n e em i tabana bakarken, M aen-
kaya, hanm efendinin bu szleri zerine btn gzler ona
dikilmi gibi geldi. Bir yumru gelip boazna durdu, mendili
yzne bastrarak alamaya balad.
Balayn. Bam ok aryor, burada kalamayacam,
diye mrldanarak sofradan kalkt.
Sandalyeyi beceriksizce, grltyle ittii iin aknl
bsbtn artt, abuk abuk dar kt.
Nikolay Sergeyi yzn buruturdu.
Tanrm, onun odasn niin aradk sanki? dedi. D o
rusu, ok yersiz bir davran!
Fedosya Vasilyevna;
ineyi onun aldn sylemiyorum, diye karlk verdi.
G en e de bu kz iin gvence verebilir misin? Okumu yoksul
lara pek gvenemiyorum.
Fenya, kim ne derse desin gereksiz bir hareketti bu. B e
ni bala ama yasal olarak da aramaya hakkn yoktur.
B en yasa masa tanmyorum. Bildiim bir ey varsa, o da
inemin alnddr.
ataln tabaa vurdu, gzleri fkeden parlayarak;
B en bu ineyi bulacam! dedi. Siz yem einizi yiyin,
benim ilerim e karmayn!
Nikolay Sergeyi uysal uysal gzlerini n n e indirdi, iini
ekti.
M aenka odasnda yatana kapanmt. Artk n e korku,
ne de utan duyuyordu. imdi yreini dalayan bir istek vard:
Bu duygusuz, kibirli, bn oluundan dolay mutlu kadnn, evin
hanmnn yanna gidip yanana patlatmak, patlatmak!
Y atanda uzanp soluunu yasta verirken en pahal
ineyi alp bu aptal kadnn suratna frlatmann n e iyi olacan
dnyordu. Fedosya Vasilyevna denen bu yaratk yoksul
dp ky ky dilenm eli, dknln, bakasna baml
olmann korkunluunu anmal, dncesizce incittii bu kz,
M aenka ona bir sadaka vermeliydi. M aenka iyi bir mirasa
konmay, bir kupa arabas alp, kskanlktan atlasn diye
Fedosya Vasilyevnann penceresinin nnden gem eyi yle
istedi ki!
Fakat btn bunlar bir hayaldi. G erek olan bir ey vard,
o da buradan bir an n ce ekip gitmek, artk bir saat bile bu
ev d e kalmamak... G eri iini, yerini yitirip yoksul ailesinin
yanna be parasz dnm ek ona korkun bir ey gzkyordu,
ama baka n e yapabilirdi ki? N e kk odasn, ne d e Fedosya
V asilyevnay gznn grd vard; iini sknt basyordu,
boulacak gibiydi. Hastalk hastas, sahte soyluluk budalas
Fedosya Vasilyevna ona ylesine iren geliyordu ki, byle bir
kadnn yayor olmasndan tr yeryznde her ey
anlamsz, kaba, deersiz grnyordu. O fk eyle yatandan
frlad, eyasn toplamaya balad.
O srada kapnn arkasndan Nikolay Sergeyi;
Girebilir miyim? diye sordu.
Sessizce yaklamt kapya, ayn tatl, yumuak sesiyle;
Girebilir miyim? dedi bir daha.
Girin!
Nikolay Sergeyi ieri girince kapnn n n d e dikildi.
G en kza donuk donuk bakyor, kzarm burnu parlyordu.
Yrynden, ellerinin gevek hareketinden yem ek srasnda
bira itii belli oluyordu.
amar sepetini gstererek;
 N edir bu? diye sordu.
M aenka;
Hazrlanyorum, dedi. Balayn, Nikolay Sergeyi,
ama daha fazla kalamam burada. Yaplan arama beni derinden
yaralad.
E vet, anlyorum... g en e d e siz bouna... Niin gidecek
siniz ki? Aradlarsa n e var bunda? Bir yeriniz eksilm edi ki...
M aenka suskun, eyalarn toplamay srdryordu. N i
kolay Sergeyi, sanki D aha neler sylesem ? dercesine d
np byklaryla bir sre oynadktan sonra daha bir alttan
ald:
Anlyorum sizi, g e n e d e daha hogrl olmalsnz.
Fedosya Vasilyevna sinirli, gn gnne uymayan bir kadndr,
onun fazla kusuruna bakmamak gerekir.
Maenka hep susuyordu.
E er ona krldysanz zr dilerim sizden. Hadi, ba
layn bizi!
M aenka karlk vermedi, valizinin stne daha ok e il
di. Bu kararsz, psrk adamn evde fazla bir nem i yoktu. H iz
m etiler bile bir sntym gibi davranrlard ona. O yzden
zr dilem esinin d e bir anlam olamazd.
Hmm! Sustuunuza g re sylediklerim yetersiz kald.
Bu durumda karm adna zr diliyorum. Evet, karm adna...
D oru, kibar davranmad, bir soylu olarak itiraf etm eliyim ...
Nikolay Sergeyi ^ir aa bir yukar dolarken iini e
kiyordu.
stiyorsunuz ki iim daha ok szlasn, vicdan azab e
keyim...
M aenka gzleri dolu dolu, yzn adama evirdi.
Nikolay Sergeyi, sizin bunda bir suunuz olmadn
biliyorum. Niin bo yere ac ekesiniz?
Haklsnz. G en e de siz... ey... bizden gitmeyin. Rica
ediyorum.
 Maenka hayr anlamnda ban sallad. Nikolay Serge-
yi gelip pencerenin nnde durdu, cama parmayla trampet
alar gibi vurmaya balad.
Bu tr anlamazlklar beni ok zyor. N e istiyorsunuz,
nnzde diz mi keyim? Biliyorum, gururunuz incindi,
aladnz, gitm eye hazrlanyorsunuz. Am a benim d e gururum
var, bana hi acmayacak msnz? Y ok sa gnah karrken bile
itiraf edem eyeceim eyleri size sylem em i mi istiyorsunuz?
Hadi, syleyin, bunu mu istiyorsunuz? Dinleyin beni, lrken
papaza itiraf edem eyeceim eyi size aklayacam!
M aann suskun durmas karsnda N ikolay Sergeyi bir
rpda unlar syledi:
ineyi ben aldm. E, imdi m emnun musunuz? Tatmin
oldunuz mu? Evet, ben aldm... imdi artk sizin srdalnza
snyorum. Tanr akna kim seye ne bir ey syleyin, ne de en
ufak dokundurmada bulunun!
arm, korkmu olan M aenka eyalarn toplamay
srdryor; elin e geen amarlar dzeltm eye almakszn
bir valize, bir sep ete tktryordu. Nikolay Sergeyiin itira
fndan sonra bu evde bir dakika bile kalamazd. Nasl olmu da
bugne dein onlarla birlikte yaayabilmiti? Nikolay Sergeyi
ksa bir suskunluktan sonra;
Bunda alacak bir ey yok, dedi. ok basit bir olay...
Paraya gereksinm em vard, karm ise vermiyordu. Halbuki
btn ev, iindeki eyalarla birlikte babamdan kalma, Marya
Andereyevna. Hepsi, hepsi benimdir. Bu ine d e annem den
kald. Am a o hepsine el koydu, zerine reklendi... Kalkp
karm m ahkem eye verem em ya! Anlyorsunuz, deil mi? Siz
den zellik le rica ediyorum, beni ho grn v e kaln bizimle!
Tout comprendre, tout p a rd o n n e r} Kalacak msnz?
Maa titrem eye balad, ama kesin bir sesle;
Hayr! dedi. Rica ederim , zerim e dmeyin!

1 H e r eyi a n lay an balar. (F r.)

 Nikolay Scrgeyi valizin yanndaki sraya kerek;
Eh, Tanr yardmcsnz olsun, dedi. A ka syleyeyim
ki, gururu incinenleri, bundan dolay insanlara ksp onlar
hor grenleri severim. Yaam boyu urada oturup fkeli
yznz seyredebilirim. D em ek, kalmyorsunuz? Anlyorum,
zaten baka trl olamazd... Evet, yle... Siz kurtuldunuz ama
benim neler ekeceim i bir de bana sorun. Bu zindandan dar
bir adm bile atamam... iftliklerden birine gitm eye kalksam
karma karmn ba belalarndan birisi kacaktr. Kahyalarn,
tarm uzmanlarnn topunun Tanr cezasn versin! Btn ileri
gleri rehine koymak, rehinden kurtarmak... Balk avlaya-
maz, ot ineyem ez, aa kesem ezsiniz...
Tam o srada Fedosya Vasilyevnann sesi duyuldu:
Nikolay Sergeyi, nerdesiniz? Agniye, beyefendiyi
arsana!
Nikolay Sergeyi kapya doru seirtti. Giderken;
D em ek, kalmyorsunuz? dedi. Kalsaydnz iyi olurdu.
Akamlar bir araya gelir, dereden tep ed en konuurduk. N e
dersiniz? Kaln, kaln canm. Siz gidince evd e yzne baklacak
kim se kalmayacak. N e korkun ey!
Nikolay Sergeyiin yalvaran yz solgun, srekli im ek
ten bitkindi. Am a M aenka Hayr, olm az anlamnda ban
sallad. N ikolay Sergeyi aresizlik iinde elini sallad.
Yarm saat sonra M aenka yoldayd.
 ANYUTA

L izb on otelinin en ucuz odasnda bir k eden brne

durmadan volta atan tp nc snf rencisi Stepan Klokov
habire dersini ezberlem eye alyordu. Bu srekli, gerilimli
almadan dolay aznn ii kurumu, alnnda iri ter dam
lalar birikmiti.
Cam kenarlar kar naklaryla rtl p en cere nndeki
bir taburede K lokovun metresi Anyuta oturmaktayd. A n
yuta yirmi be yalarnda, elimsiz, ufak tefek, soluk yzl,
uysal bakl, sarn, gri gzl bir kzcazd. Srtn kambur
latrarak oturduu yerde bir erkek gm leinin yakasn kr
mz iplikle abuk abuk nak ilem esine baklrsa ii hayli
aceleydi. Koridordaki saat ksk sesiyle led en sonra ikiyi
vurduu halde oda henz toplanmamt. D ertop olm u yor
gan, bir yana frlatlm yastklar, burumu giysiler, ortala
salm kitaplar, iinde sigara izmaritlerinin yzd sabunlu
suyla dolu leen , yerlere atlm pler bile bile yaplm iz
lenimi veren byk bir dankln gstergeleriydi.
K lokov mrldanarak ezberliyordu dersini:
Sa cier blm den oluur. Snrlar: st blm n
d e gsn drdnc-beinci, yanda drdnc kaburgalarna,
arkada ise spina scapulse ya kadar uzanr...
Okuduklarn gznde canlandrmaya alarak gzlerini
tavana akcierin snrlarna dikti.
Piyano tularna benzer bu kemikler, dedi kendi kendi
ne. Yerlerini armamak iin iyice renm ek gerekir. H em is
k elette incelem eli, hem de canl beden zerinde... H ey, Anyu
ta, bir dakika gelir misin! Kaburgalarna bakacam.
 Anyuta elindeki ilemeyi brakt, bluzunu kard, Klo-
kovun karsnda dimdik durdu. Tp rencisi kzn karsna
geti, kalarn atarak gs kemiklerini saymaya balad.
Hmm! Birinci kaburga kprck kem iinin arkasnda
bulunduundan e le gelmiyor... u kincisi olacak... u nc,
u da drdnc... Kz, niye yle bzp duruyorsun?
Parmaklarn souk da..
Hadi, hadi bir ey olmaz. Kprdanma bakaym! D em ek,
bu nc, bu da drdnc... una bak, sska bir ey ama gen e
de kemikleri kolayca saylmyor... u ikinci, u nc... yok,
yok, olmuyor, kartryor insan. En iyisi yerlerini izerek belir
lem ek... Benim kmrm vard. Verir misin!
Kmr parasn ald, kzn gsnde kemikler hizasnda
birka kout paralel izgi izdi.
ite bu gzel! imdi her ey gzm n nnde. Artk
vurarak m uayene edebilirim. Hadi, kalk bakalm!
Anyuta doruldu, enesini havaya kaldrd. K lokov par
mayla tk tk vurarak m uayene etm e iine ylesine dald ki,
kzcazn ellerinin, burnunun, dudaklarnn souktan mosmor
kesildiinin farkna bile varmad. Anyuta bir yandan tir tir
titriyor; bir yandan da sevgilisi tp rencisi onun titrediini
grerek kmrle izgi izm eyi, parmayla vurmay brakacak,
ondan sonra da snavn verem eyecek diye d patlyordu.
K lokov muayeneyi yarda kesti.
iyi, imdi her eyi anladm. Sen urada otur da izgiler
silinmesin. B en biraz daha ezberleyeceim .
Tp rencisi yeniden odada dolaarak ezberlem e iine
koyuldu. A nyuta gsndeki kara izgilerle tpk derisi dv
meli vahileri andryordu. Oturduu yerde souktan bzp
derin dncelere dalmt. Z aten pek az konuur, hep susar,
boyuna dnrd.
Anyuta alt-yedi yldr otel odalarnda srtmekteydi. Bu
srada be-alt bekr renciyle birlikte yaamt. imdi bun
larn hepsi de okulunu bitirip adam olm u, sonra da akl ba
nda insanlara yakr biim de onu unutmulard. Bunlardan
biri Parise yerlemiti; ikisi doktor, drdncs de ressamd.
Sylenenlere baklrsa beincisi profesrle ykselmiti,
altncs ise K lokovdu. O da yaknda niversiteyi bitirir, yaa
ma atlrd. Duruma baklrsa g elece i parlak bir genti. H er
halde byk bir adam olurdu. Ama bugnk durumu berbat m
berbatt. Ttn, ay tkenmi, drt topak ekeri kalmt. E
lindeki ilemeyi bir an n ce bitirmeli, onu smarlayan kiiye tes
lim etm eliydi. E line geecek parayla biraz ay, biraz da ttn
alrd.
K apnn arkasndan;
G irebilir miyim? diyen bir ses duyuldu.
R essam F etisov girdi ieriye. G en adam K lokova d n
d, alnna dklen salarnn arasndan vahice bakarak;
Sizden bir dileim var, dedi. Ltfedin de gzel baya
nnz bana iki saatliine dn verin. Bir resim yapyorum,
plak kadn olmadan almam yrmyor.
Hay hay, dedi K lokov. Hadi, Anyuta, onunla git.
Anyuta;
Orada ne iim var benim? diye d iren ecek oldu.
Hadi, canm! Adam seni sanat ii iin istiyor, yle vr z
vr eyler iin deil. E linden geldikten sonra n ed en yardm e t
meyeceksin?
A nyuta giyinmeye balad. Klokov;
Peki, ne zerinde alyorsunuz? diye sordu.
Kak bir kadn resmi. G zel bir konu ama bir trl y
rmyor. D eiik m odeller zerinde almak gerek. D n bir
m odel buldum, bacaklar masmavi. Niin bacaklarnz ma
vi? diye sorduumda oraplarn boyas kyor da onun
iin. d em ez mi?.. Bakyorum, durmadan ezberliyorsunuz. N e
mutlu size, sabrl adamsnz.
Tp yle bir n esn e ki, ezberlem eden olmuyor.
 Ya!., beni balayn ama, KJokov, tpk bir dom uz gibi
yayorsunuz. Buna can m dayanr?
N e dem ek istiyorsunuz? Baka trl nasl yaayab ili
rim? Babamdan ayda on iki ruble geliyor. Bununla daha iyi ya
ayn da grelim!
Ressam tiksintiyle yzn buruturdu.
Oras yle ama g en e de daha iyi yaanabilir... Kltrl
bir insansnz, kendinize g re zevkleriniz olmal, yle deil mi?
uraya bakn, Tanr koruya! Yatak toplanmam, ortal pislik
gtryor, dnk yem ekler hl tabaklarda... Pof!
Tp rencisi ezilip bzlerek;
D oru, dedi. Ama A nyutann bugn ortal toplamaya
vakti olmad. i vard btn gn.
Ressam ile Anyuta ktktan sonra Klokov sedire uzand,
dersini ezberlem eye alrken farknda olmadan uyuyakald.
Bir saat sonra uyandnda ban yumruuna dayad, kara kara
dnm eye balad. Ressamn, kltrl bir adamn kendi
zevkleri olmal szleri aklna gelmiti. Oturduu oda gerek
ten berbat, iren gzkt gzlerine. yle bir dnnce
geleceini zihninde canlandrd. Hastalarn zel alma od a
snda kabul ed ecek , ona yaraan bir kadn olan karsyla ba
baa, geni yem ek odasnda ayn iecekti. Oysa uradaki, ze
rinde sigara izmaritlerinin yzd suyla dolu leen ire
nilecek bir eydi. A nyuta da gzne irkin, pasakl, zavall g
zkyordu. Ondan hem en, n e pahasna olursa olsun, hi gecik
m eden ayrlmalyd. Anyuta ressamn atelyesinden dnp
m antosunu karnca K lokov ayaa kalkt, ciddi bir sesle;
D inle, dostum , dedi. O tur da dinle beni. Artk ayrl-ma-
mz gerekiyor. Ksacas, sen inle daha fazla oturmak istem iyo
rum.
Kadncaz ressamn atelyesinden yorgun, bitkin dn
mt. Ayakta uzun sre modellik etm ekten dolay yz sanki
uzam, km , en esi daha bir sivrilmiti. rencinin s zle
rine karlk verm ediyse de dudaklar titredi.
 Er ya da ge nasl olsa ayrlacaktk, diye srdrd ko
numasn renci. Sen iyi bir insansn. stelik ok anlay
lsn, anlarsn...
Anyuta mantosunu yeniden giydi, yakasna nak iledii
gm lei sessizce bir kda sard, ineyi, iplii toplad. O srada
pencerenin nnde grd drt topak ekeri oradan alarak
masaya, kitaplarn yanna koydu.
Bu szindir... eker... dedikten sonra gz yalarn giz
lem ek iin arkasn dnd.
Klokov;
Neden alyorsun? dedi.
N e de olsa utanmt. Odada bir ileri, bir geri dolaarak;
T uhaf kadnsn, dorusu, diye srdrd konumasn.
Sonunda ister istem ez ayrlacamz kendin de biliyorsun.
mr boyu birlikte yaayacak deiliz...
Anyuta knn toplam , vedalamak zere yzn ona
dnmt. renci birden acd kadna.
Bir hafta daha kalsa ne kar? diye geirdi iinden.
Varsn, kalsn. O zaman pilisini prtsn toplayp gitmesini
sylerim.
Ayn anda da yufka yrekliliinden dolay kendisine kza
rak bard:
N e dikiliyorsun orada! G idecek sen git, gitm eyeceksen
m antonu kar da kal!
Anyuta sessizce m antosunu kard, sessizce burnunu sildi,
gene sessizce her zamanki yerine, pencerenin nnde duran
taburenin yanna yolland. Bunun zerin eren ci ders kitabn
elin e ald, eskisi gibi odann bir kesinden brne dolamaya
balad.
Sa cier blm den oluur. Snrlar: st blm
n d e gsn drdnc-beincisi, yanda drdnc kaburga
larna... diye ezberlem esini srdrd.
Koridordan birinin avaz ktnca bard iitildi:
Grigori! Semaveri getir!
 VAN MATVEY

A k am n saat alts... Olduka nl Rus bilimadamla-

rndan biri -a m a yalnzca bilgin d iyelim - alma odasnda
oturuyor, sinirli sinirli trnaklarn kemiriyor, ik id e bir saatine
bakarak;
Bu kadar da rezillik! diyor. Bakasnn zamanna, em e
ine bylesine saygszlk olamaz! Ingilterede olsa byle bir
herif m etelik kazanamaz, acndan geberirdi. N eyse, gelsin de o
zaman grrz!
Birine derdini anlatmak, iindeki fkeyi onunla paylamak
isteiyle karsnn odasna yaklayor, kapy vurarak;
Katya, dinle beni! diye baryor. Piotr D anil grr
sen syle, namuslu insanlar byle davranmaz! Ayp, ayp! Bir
yazc salk verdi, kimin salk verdiinden haberi yok! Bulduu
delikanl amaz bir biimde iki- saat g e geliyor ie! Byle
yazc grlm m! Benim iki- saatim bakasnn iki-
ylndan daha deerlidir. H ele bir gelsin, ona aznn payn
vereceim . Parasn d em eden kap dar etm ezsem ben de
adam deilim! B yle insanlara kibarlk demez!
Sen her gn byle sylersin, gen e de o bildiini okur.
Ama bugn kararm verdim. O nun yznden yitir
diim zaman yeter! Kusura bakmazsan bu delikanlya en kaba
kfrleri edeceim !
Sonunda zil alar. Bizim bilgin ciddi bir yz taknarak
yerinden dorulur, kafasn biraz geriye atarak antreye girer.
Orada, asknn yannda yazc Ivan M atveyi durmaktadr. Ivan
M atveyi on sekiz, on dokuz yalarndadr; yumurta biiminde
bir yz vardr, byklar yeni kmaktadr. Srtndaki palto hayli
ypranm, izm elerinin stne lastik giymemitir. eri yeni
girdii iin soluk solua izm elerini paspasa silerken iinden
beyaz orab grnen delikleri hizm etiye gsterm em eye al
r. Bilgini grnce ancak ocuklarda, ok saf insanlarda gr
len o yayvan, biraz da budalaca glm sem esiyle gler. Islak, iri
elini uzatarak;
A , gnaydn! der. Nasl, boaznz geti mi?
Bilgin bir adm geriler, iki elinin parmaklarn birbirine
kenetleyerek, titreyen bir sesle;
Ivan M atveyi ! Ivan Matveyi ! diye sinirlendiini belli
eder.
Sonra yazcnn stne atlr, onu omuzlarndan yakalaya
rak sarsmaya balar.
N edir sizden bu ektiim ? Korkun, aalk bir adam
snz! Beni ne duruma soktuunuzu grn! B enim le alay ed i
yor, aka eleniyorsunuz!
Ivan M atveyi in yznden hl silinm eyen glm sem eye
baklrsa bambaka bir karlama bekledii anlalmaktadr.
Ama bilginin mthi fk elen en suratn grnce yumurta bii
mindeki yz daha bir uzar, az aknlk iinde alr.
E... Bir ey mi oldu...
Bilgin ellerini silkeler.
stelik soruyorsunuz. Zamann benim iin n e denli
deerli olduunu bildiiniz halde ie gecikiyorsunuz hep.
Bakn, g en e iki saat g e kaldnz. T an n dan korkunuz da m
yok?..
Ivan M atveyi atksn kararsz kararsz zerken;
Am a ben imdi evden gelmiyorum, diye mrldanr. T ey
zem lerde isim gn vard da. Alt fersah uzakta otururlar tey
zemler. Dorudan doruya evden gelseydim byle ge kal
mazdm.
Dnn bir kere, Ivan Matveyi , bu davrannzda
mantk var m? Burada sizi grev bekliyor, stelik ivedi bir i
var: siz isim gnlerinde, teyzelerde srtyorsunuz! abuk
karn u atknz! ekilir ey deil, dorusu!
Bilgin byle diyerek yeniden yazcnn stne atlr, atk
sn zm esin e yardm eder.
una bakn, tpk kocakarlar gibisiniz! Hadi, gelin.
abuk olun, ltfen!
Kirli, buruuk m endiline smkrdkten sonra b o z ce k e
tini dzelten Ivan M atveyi, salondan, yem ek odasndan g e e
rek alma odasna girer. Burada oktandr onu oturaca yer,
yazaca ktlar, hatta iecei sigaralar beklem ektedir.
Ellerini sabrszlkla outuran bilgin;
Hadi, oturun! der. N e ekilm ez adamsnz! iin ok ive
di olduunu bildiiniz halde ge kalyorsunuz. Hadi, yazn ba
kalm! N ered e kalmtk?
Ivan M atveyi alakl-yksekli kesilm i sert salarn s
vazlar, kalemi elin e alr. Bilgin odann bir kesinden tekin e
gidip gelirken dncelerini toplamaya alr. Yazdrmaya
balar en sonunda:
K onunun asl udur ki... virgl... kimi tem el ekiller,
yok, yok formlar diye yazn... yazdnz m?., yalnzca kendi
lerinin anlatld v e biim bulduklar ilkelerin zyle ko-
ullandrlmtr... Satrba, nokta koymay unutmayn... Siya
sal olm aktan ok-toplum sal zellik tayan, zellik tayan bu
formlar belirgin birbiim de bamszl tem sil etm ektedirler...
Ivan Matyevi;
imdi lise rencilerinin giydii okul formas epey
deiik, boz renk, dedi. Oysa benim renciliim srasnda biz
niforma giyerdik.
Bilgin fkelenir.
L tfen bunlar brakn da yazn!., bamszl temsil e t
mektedirler... Halkn yaamn dzenlem ekten ok devletin
ileyiiyle ilgili deiikliklere gelince... virgl... bunlarn ulusal
bir nitelik tad... son b e szck trnak iinde yazlacak...
sylenem ez. ey, siz okul konusunda bir ey mi sylem ek is
temitiniz?
Evet, biz okulda baka trl forma giyerdik.
Ya, dem ek yle... Okulu brakal ok oldu mu?
Size dn sylemitim ya... Lise birden ayrldm. yldr
gitmiyorum okula.
Bilgin, yazcnn yazd satrlar gzden geirir.
Peki, ne diye braktnz okulu?
A ile sorunlar dolaysyla.
Sizi durmadan uyaracak mym, Ivan M atveyi, s z
ckleri niin uzata uzata yazyorsunuz? Bir satrda krk harften
az olmamal.
Ivan M atveyi alnr.
Bile bile yaptm m sanyorsunuz? Kimi satrlarda da
krktan fazla harf var. sterseniz sayn. B ile bile uzattm
dnyorsanz paramdan kesebilirsiniz.
Durun, canm, ben onu dem ek istem edim . Amma da
nezaketsiz insansnz! Bir ey oldu mu, hem en para konusunu
ayorsunuz. nem li olan, ey, van M atveyi ... bir ii dzgn
yapmaktr. zenli, dzgn almaya siz de almalsnz.
O srada hizm eti bir tepsi zerinde iki bardak ay ile
kk bir sep ette kuru kurabiyeler getirir. Ivan M atveyi iki
eliyle birden bardan alp beceriksizce, hem en im eye koyu
lur. ay ok scaktr. Dudaklarn yakmamak iin kk kk
yudumlarla im eye alr. Bir kurabiye, ardndan kincisini,
ncsn alr. Bilgine utana utana bakarak drdncsne
uzatr elini. H prdeterek ay imesi, azn itahla aprdat
mas, kalarnn br adamlarnki gibi kalkp kalkp inmesi bil
gini ileden karr.
Y em enizi abuk bitirin! Zam anm deerlidir! der.
Siz konumaya devam edin. H em ier, hem yazarm
ben. D orusunu syleyeyim mi, ok ackmm...
 Btn yolu yaya yrdnze gre ackm olm a
lsnz.
H ava da y le kt ki! Bu mevsim de bizim orada
ilkbahar kokular gelir. Karlar eridii iin glekler oluur adm
ba.
G neyden misiniz siz?
Evet, D o n blgesindenim . Mart geldi mi, bizde ilkbahar
geldi dem ektir. Am a buralar hl souk, herkes paltoyla
geziyor. Bizim oralarda otlar kmtr. Hava iyice kuruduu
iin kaya kovuklarnda rm cek avlayabilirsiniz.
rm cek mi? Niin?
Ivan M atveyi iini eker.
Hi. Y apacak baka bir ey olmad iin... rmcek
yakalamak elencelidir. Bir iplie biraz katran srer, kayann
kovuuna sarktrsnz. D ip te avn bekleyen rm cee dokun
durduka hayvan kzar, ayaklaryla iplii yakalar, bylece iplie
yapr kalr... Bir tas dolusu kaya rmcei yakalayp aralarna
bir tane cellat rm cek saldnz m seyrcyleyin elenceyi. Bir
kavgadr balar.
N edir bu cellat rmcek?
rmcein bir baka tr. Kavgaya tututuklarnda yz
tane kaya rm ceinin hakkndan gelir.
Ya! D em ek, yle!.. N eyse biz yazmamz srdrelim.
N erede kalmtk?
Bilgin yirmi sayfa daha yazdrr, sonra oturduu yerde
derin dncelere dalar.
Bilgin byle dnedursun, Ivan M atveyi yazmaya hazr
beklerken boynunu ileri uzatarak gm lek yakasn dzeltm eye
alr. Kravatnn ba gevediinden, dm enin biri ald
ndan yakas ikide birde yana kaymaktadr.
Bilgin bir ara toparlanr.
Hmm... D em ek , henz bir ie yerleem ediniz, Ivan
M atveyi ?
 Hayr, imdi i bulmak kolay deil... Biliyor musunuz,
gnll askerlii dnyorum son zamanlarda, babamsa bir
eczan eye girmemi salk veriyor.
Hmm... Okulu bitirip niversiteye girseniz daha iyi o
lur. Snavlar etindir ama sabrla, srekli almayla verebilir
siniz. aln, daha ok okuyun. ok kitap okur musunuz?
Ivan M atveyi bir sigara yakar.
D orusunu sylem ek gerekirse fazla okumuyorum.
T urgenyevden okudunuz mu hi?
Hayr.
G ogolden?
G o g o lden mi? ey... Okumadm...
Ayp deil mi, Ivan M atveyi ? Bakn, iyi bir gensiniz,
birok olum lu ynnz var, ama siz... G o g o l bile okum a
msnz. Okuyun ltfen! Size kitaplarm veririm. Mutlaka
okuyun. Y oksa kavga ederiz.
Y eniden sessizlik balar. Bilgin yumuak bir divana uzana
rak dncelere dalar, Ivan M atveyi ise yakasn brakarak bu
sefer izm elerine diker gzlerini. Tabanlarnn altndaki kar
larn erim esinden dolay yerde iki su gleinin birikmesi onu
utandrr.
Bilgin;
Bugn kafam pek toplayamyorum, diye mrldanr.
ey, Ivan M atveyi , ku yakalamay sever misiniz?
G zn yaparz biz bu ii. Burada yakalayamyorum ama
bizim orada hep tutardk.
Hmm. iyi... Biz yazmza dnsek iyi olacak.
Bilgin o kararllkla ayaa kalkar, ancak on satr kadar
dikte ettirdikten sonra g en e divana oturur.
Olmuyor. Biz en iyisi bu ii yarn sabaha brakalm.
Yarn sabaha gelin, e mi? Saat dokuza doru... G e kalrsanz
karmam!
Ivan M atveyi kalemini brakr, masadan kalkar, gidip
baka bir iskem leye oturur. Be dakika kadar sessizlik iinde
geer. Bu srada gitm e zam annn geldiini, burada gereksiz
yere oturduunu dnr. stelik gereksiz biridir de... Oysa
bilginin alma odas yle aydnlk, scak, yle rahat ki! itii
ayn, yedii kurabiyelerin tad damandadr. E ve gitmeyi
dnm ek bile yreini szlatr. E vde yoksulluk, alk, souk
vardr; hrn bir baba boyuna herkesi azarlar durur. Bu sessiz
likte tasasz otururken, stelik rm ceklerden, kulardan
konuurken imdi orada...
Bilgin saatine bakar, e lin e bir kitap alr.
van M atveyi toparlanp hem en ayaa kalkar.
ey, bana G o g o l verecek misiniz?
V ereceim , vereceim . Am a n e diye acele ediyorsunuz,
dostum? Oturun, bir eyler anlatn...
van M atveyi oturur, yzne tatl bir glm sem e yaylr.
H em en hem en her akam byledir bu. Bilginin odasnda otu
rurken onun sesinde, baklarnda yumuak, ekici, babacan
bir yaknlk duyar. H atta yle dakikalar olur ki, bilginin k en
disine iyice altn, yakndan balandn anlar. E er bilgin
onu g e kald iin azarlyorsa, bu, kaya rmceklerini, D on
kysnda sukuu yavrularn nasl yakaladn anlatmasn
zlediindendir.
 CADI

V a k it g ece yarsna gelm iti. Z ango Saveli Gkin, kilise

beki odasndaki kocaman yatanda yatyor, her zaman tavuk
larla birlikte uyuduu halde bu sefer gzn krpmyordu.
eitli renklerde basma paralarndan dikilen kirli yorgannn
bir ucundan kzl sert sal ba, br ucundan ise oktandr su
yz grm em i iri ayaklar kmt. Kulaklar darda kopan
frtnadadr. B eki odas kilise avlusunun kysnda olduu iin
odann tek p enceresi krlara bakyordu. V e krlarda gerek bir
sava vard. Kimin kimi kknden kazmaya alt bilin
m eyen bu amansz savata ortal kasp kavuran frtnaya,
frtnann uultusuna baklrsa birilerinin byk ac ektii bel
liydi. Kahredici, amansz bir g krlarda birilerinin peinde
kouyor, ormanda, kilisenin atsnda azgn azgn uulduyor,
yumruklaryla pen cere camlarn dvyor, n n e ne gelirse
sap savuruyor; bu gcn ezdii evrede ne varsa inleyip
alyordu... A ckl alaylar pencerenin dnda, atnn te p e
sinde, ocan iinde, her yerdeydi. Bu alamalarda imdat a
rsndan ok, bir elem , artk g e kalnd, kurtulu umudu
kalmad szlanmas vard. ncecik buzla kapl kar ynlarnn,
plak aa dallarnn stn g z y a damlacklar rtmt;
amur v e erim i karlardan oluan koyu, svk bir madde
yollar, clgalar kaplamt. Szn ksas, buzlar zlm ekteydi,
ancak gecen in karanlnda gkyz aada olanlar grm e
dii iin bir yandan iri, taze kar tanelerini buzu zlen top
ran stne yadryor, yadryordu. Bir yandan da rzgr
uulduyordu durmadan... iddetli rzgr yere den karlara
rahat vermiyor, karanlkta istedii yn e sajjuruyordu.
 te Gkin bu amataya kulak kabartrken somurtuyordu.
O nu asl kayglandran, bu amatann sonunun n eye varaca
n, bunun kimin bann altndan ktn bilmesi, en azndan
tahmin etmesiydi.
Yorgann altndan parmayla birilerine gzda vererek;
Biliyorum! H er eyi biliyorum! diye homurdand.
Kars Raisa Nilovna pencerenin nnde bir tabureye
oturm utu. kinci bir taburenin stnde duran ten ek e gaz
lambas, aydnlatma gcne olan inancn yitirmi bir halde,
zangocun karsnn geni omuzlarn bedeninin itah ac
kabarklklarn, ucu yeri spren kaln sa rgsn fersiz bir
kla lgn lgn aydnlatyordu. Kaba ketenden uval diki
yordu zangocun kars. Ellerinin abuk abuk almasna
karn gzlerinin, kalarnn, etli dudaklarnn, b eyaz boynu
nun duruuna baklrsa, bu mekanik, tekdze iin akna k en
dini kaptran gvdesi uykuya dalm gibiydi. Kadn yorulan
boynunu dinlendirmek iin arada bir ban dikletiriyor,
darda kopan kar frtnasn grm ek amacyla pencereye ba
kyor, sonra yeniden iine koyuluyordu. Kalkk burunlu, ya
naklar gam zeli gzel yznde n e bir istek, n e hzn, ne de
sevin okuyabilirdiniz. yle deil midir, su pskrtmeyen bir
fskiyeli havuzun da tm gzelliine karn hibir anlam yok
tur.
Kadn ite bir uval bitirdi. O nu yana attktan sonra tatl
tatl gerindi, donuk, duraan baklarn p encereye dikti. Cam
lar dardan damlalarla, ksa mrl kar tanecikleriyle rtly
d. Y aan karlar camn stne yapyor, zangocun karsna bir
an baktktan sonra eriyordu...
Hadi, gel de yat! dedi zango, karsna.
Kadndan ses kmad. A ncak birden kirpikleri kprdand,
gzlerinde dikkatin parlad. Y organn altndan karsnn
yzndeki deiiklikleri gzleyen zango;
N e o? Bir ey mi var? diye sordu.
 Hi... birileri ev e doru yaklayormu gibi geldi de...
Z ango elleriyle, ayaklaryla stndeki yorgan bir anda
frlatt, yatan kysna diz st kp bn bn karsna bakt.
Lambann rkek adamn opur, kll yzn aydnlatt,
oradan kark, sert salarn rtt bana kayd.
iitiyor musun? dedi kadn.
Tipinin tekd ze uultusu arasndan kulaklarn g duyabi
lecei, nlamayla kark bir inilti, bir sivrisinein sokmak is
teyip d e frsat verilm edii zaman fk elen m esin e b en zer bir
vzldama belli belirsiz iitiliyordu:
Saveli topuklar zerine oturarak;
Posta arabas, dedi.
Kilisenin fersah ilerisinden posta yolu gem ekteydi.
Yoldan kilise ynne rzgr estiinde beki kulbesinden
araba ngraklar duyulurdu.
Z angocun kars iini ekti.
Am an Tanrm, bu havada yola klr m?
D evlet ii... Istesen de, istem esen d e kacaksn...
inild em e bir ara kesildi.
Uzaklatlar! dedi Saveli yatana uzanarak.
A ncak yorgan tep esin e ekm eye frsat bulamadan kk
bir ngrak sesi belirgin bir biim de alnd kulana. Bunun
zerine karsna kaygyla bakt, yataktan aa atlad, iki yana
devrile devrile yryerek ocan yanna vard. ngrak bu
arada bir kere daha nlad, sonra koparlm gibi sustu.
Z ango karsna gzlerini dikti.
Bak, imdi iitilmiyor.
D aha byle der dem ez bir rzgr dalgas pencereye yk
lendi, inleyen, ince ngrak sesini d e birlikte getirdi.
Z angocun beti benzi att, plak ayaklaryla odada dolan
maya balad. Karsna yan yan bakarak, hrltl bir sesle;
Posta arabas yolunu arm, dnp duruyor, dedi,
iitmiyor musun, dnp duruyor. BL.biliyorum ben. A n la
 myor muyum sanyorsun? Tanr senin cezan versin!
Kadn gzlerini pencereden ayrmakszn;
Neyi biliyormusun bakaym? diye sordu.
eytann kz, hepsi senin bann altndan kyor! S e
nin iin btn bunlar, kahrolas! Kar frtnasn karttn, posta
arabasna yolunu arttn! H epsini sen yaptn! Sen!
Kadn sakin bir sesle;
Salak, akln oynatmsn! dedi.
oktandr anladm n e mal olduunu. Daha evlendii
miz ilk gn farkna varmtm, kanck kpein tekisin sen!
Kadn istavroz kararak omuzlarn bzd.
Th sana! Hadi sen d e istavroz kar, aptal herif!
Z ango gm leinin etein e abuk abuk burnunu sildi,
sonra bouk, alamakl bir sesle;
Cadsn cad! Benim karm olarak ruhban snf unvan
tasan da senin hakknda inandm gerei haykracam:
Maln gzsn sen! Tanrm beni korusun, esirgesin! yle deil
misin? G een yl Danyal peygam ber yortusunda g en e byle
tipi kmt da yap ustas bize snmaya gelmiti. Unuttun mu?
Sonra baka bir seferinde, A ziz E leksey gn rmakta buzlar
atlad, ile polis amiri kt karmza. Kahrolas, btn gece
sen inle ene ald, ertesi sabah suratna baktmda avurtla
rnn ktn, gznn evresinde halkalar olutuunu
grdm. Buna n e dersin? G en e Spasovka yortusunda iki kez
frtna kt, ikisinde d e geceyi geirm ek zere ev e bir avc
urad. Yaptklarn grm edim mi sanyorsun o kahrolasyla?
U tancndan kpkrmz kesilmitin. Hadi, kendini savun baka
lm!
N e yapmm da grmsn?
Ya, d em ek yle! Bu k N o e l yortusu ncesinde gece-
gndz kesilm eyen tipi srasnda soylular dernei yazcs
yolunu arp bize uramt hani! U nuttun mu? Bir yazc
parasna tenezzl ed ecek kadar dtn sen! Smkl bir
eytan yznden iinde oturduum uz kutsal tapna kirlet
m eye d eer miydi? Pis herif, bir ey e b en zese bari! Boynu eri,
surat banlar iinde! Th sana, iblis kar!
Z ango dudaklarn sildi, szlanmalarna ara vererek da
rya kulak kabartt. ngrak sesi duyulmuyordu artk. Bir ara
beki odasnn atsnda rzgr yeniden uuldad, uultuyla
birlikte dardan ngrtlar geldi.
imdi d e ayn, diye srdrd konumasn Saveli. Posta
arabasnn yolunu armas bouna deil. Suratma tkrsn
ler ki, seni aryorlar. eytan senin yardmcn, iini iyi biliyor!
Posta arabasn dndrp dolatrp buraya getirecektir. Bili
yorum! D a h a n ceg rd m gzlerim le! eh vet dkn, iblisin
dl, benden saklayamazsn! Tipi kar kmaz aklndan neler
getiini anlamtm!
Kadn alayl alayl gld.
A ptal herif! A k lsz kafana baklrsa tipileri, frtnalar
ben karyorum, yle mi?
B enim le alay et bakalm! S en kar ya da karma, da
marlarnda ehvet oynamaya balaynca havalarn bozduunu
grmyor muyum sanyorsun? Hava bozulunca da salan biri
bizim evin yolunu tutuyor. H er seferinde byle olduuna gre
sebep sensin!
Zango, szlerinin etkisini artrmak iin parman dudak
larna bastrd, sol gzn kapatt, ark sylercesine;
Aklsz kar! Yezidin dl! dedi. Sen cad deil, normal
bir insan olsaydn, yap ustasnn, avcnn, yazcnn adam kl
na girmi eytan olduunu anlamaz miydin? S yle, anlamaz
miydin?
K ocasna acyarak bakan Raisa iini ekti.
S en iyice dangalan biriymisin, Saveli! Babamn sal
nda g en e bu kilisede otururduk; sara illetinden kurtulmak
iin evre kylerden, iftliklerden sryle insan gelirdi evim i
ze. Her gn birka kii urard da kimse onlar eytan diye
sulamazd. imdi kt havalarda snmak iin birinin yolu bize
dse kafana trl trl eyler geliyor. Aklna aaym, emi!
Karsnn mant Saveliyi bir an sarst. plak ayaklarn
iki yana at, ban n n e edi, dncelere dald. Aslnda tah
minlerinin doruluundan tmyle emin deildi; karsnn
iten, telasz ses tonu onu aklna gelenlerden kukuya dr
mt imdi. Bununla birlikte ksa bir deerlendirm e sonunda
kendini toparlayarak kafasn sallad.
G elen ler yal, hantal adamlar olsa g e n e neyse. H epsi
d e gen , maln gz! Niin byle oluyor? Amalar da snmak
deil, gnl elendirm ek! Bak, kadn, yeryznde kar mil
letinden daha kurnaz yaratk yoktur! Kafalarnda sereninki
kadar ie yarar beyin bulamazsn, ama kurnazla gelince!
M eryem A na kurtarsn seni! te posta arabas ngraklar du
yuluyor. Kar frtnas ktnda aklndan geenleri anlatm
tm! rm cein tohumu, gen e cadln yaptn!
Z angocun karsnn sabr tat.
Kahrolas, sen benim bamn belas msn? Z ift gibi
yaptn, rahat brakmyorsun!
R ahat brakmam ya! E er bu gece gen e yle bir ey o
lursa... B eni iyi dinle. Tanr korusun, yle bir ey olursa, sabah
kalkar kalkmaz D yak ovonun yolunu tutar, peder N ikodim e
bir bir anlatrm. Derim ki, Peder Nikodim, beni balayn,
karm caddr. Nasl? diye soracaktr. Nasl m? Syleye
yim... Byle byle... te o zaman ra gibi yandn gndr!
Y alnz br dnyada deil, bu dnyada da ekeceklerin var.
Senin gibi karlar hakknda dua kitabnda bile sz edilm esi
bouna deil!
Tam o srada pencerenin dnda yle bir grlt koptu ki,
Saveli irkilerek yz sarard. Kars da hoplad yerinden, yz
sapsar kesildi.
Titrek, tok bir sesin;
Tanr akna ieri aln, donduk! dedii duyuldu, ierd e
biri var m? Bir iyilik yapn, biraz snalm. Y olum uzu an
dik!
P encereye bakmaktan korkan Raisa;
Kimsiniz? d iye sordu.
Posta srcleri! dedi ikinci bir ses.
Saveli elini sallad.
Tam benim dediim gibi! D oru sylem em i miyim?
G en e cadln gsterdin. Gzlerim in iine bak benim!
Z ango yatan nnde iki kez zplad, kuty dein
stne devrildi, burnundan fk eyle soluyarak yzn duvara
dnd. A z sonra srtna souk bir hava dalgas arpt. Kapnn
gcrdamasnn ardndan eik te tep ed en trnaa kara belenm i
uzun boylu bir adam belirdi. Onun arkasndan bir kincisi
szld.
uvallar da getireyim mi? diye sordu kincisi.
Darda brakacak deiliz ya!
Bunlar syleyen birincisi baln zm eye balad, ancak
zm e iini bitirm eden apkasyla birlikte bandan syrd,
lk ey le ocan yanna frlatt. Sonra paltosunu kard, onu da
ocaa doru att, kim seyle selamlamadan odada gezinm eye
balad.
G en bir posta grevlisiydi bu. Sapsar salar vard, yp
ranm resmi bir ce k e t giymiti, krmz dori izm eleri amur i
indeydi. G ezin erek biraz sndktan sonra gelip masaya otur
du, ayaklarn uvallara doru uzatt, ban yumruuna dayad.
Kalarnda, byklarnda, deirmi sakalnda karlar erim eye
balamt. Y olda ekilen skntlarn, acnn, korkunun izlerini
tayan, krmz beneklerle kapl, yorgunluktan solgun, fk e
den arplm yz gene de gzeldi.
Postac gzlerini duvarlarda dolatrdktan sonra, scak bir
odada bulunuuna inanmyormuasna;
Bu bizimkisi kpek yaants! dedi. A z kald yolda
geberiyorduk. Inz grm esek, kimbilir, bamza neler g e
lirdi! Sonumuzun ne olacan kestiremiyorum. D ur durak bil
m eden, kpekler gibi koturuyoruz...
Zangocun karsna yle bir gz att, sesini alaltarak;
Buras neresi? N ereye geldik biz? diye sordu.
Z angocun kars kzard, eli aya dolat.
Gulyayev T epesi derler buraya. G eneral Kalinovskinin
yurtluudur.
G en postac, srtnda kocaman, mein bir uval, kapdan
ieri girmek iin uraan posta srcsne;
itiyor musun, Stepan? dedi. Gulyayev T ep esin e g e l
miiz.
O oo! N e kadar uzaklamz yoldan!
A h eker gibi, ksk bir sesle bunlar syleyen posta sr
cs dar kt, az sonra biraz daha kk ikinci bir uval g e
tirdi, sonra yeniden kt, Rus masallarn konu alan eski gra
vrlerdeki yiit sava kllarnn benzeri, m ein klf iinde
uzun enli bir postac klcyla birlikte geri dnd. uvallar
duvarn dibine yerletirdikten sonra dar kt, piposunu i
meye balad.
Zangocun kars;
Y oldan geldiniz, belki ay im ek istersiniz, dedi.
Postacnn kalar atld.
ay imeye vakit mi var ki? Biraz snp kendim ize
gelince hem en yola kacaz. Posta trenine yetim emiz
gerekiyor. On dakikack otursak yeter... Z ahm et olm azsa bize
yolu gsterir misiniz?
Zangocun kars iini ekti.
ansnzdan, hava da yle berbat ki!
Ya, yle... ey, kim lerdensiniz siz?
Biz mi? Buralyz, kilisede kalyoruz. K ocam din grev-
lisiydi... Bakn, kendisi urada yatyor... Saveli, hadi kalk da
gelenlere H o geldiniz! de! Eskiden cem aatli bir kiliseydi
buras. Cemaat kalmaynca bir buuk yl n ce alr kiliselik
ten karld, kocamn zangoluk kadrosu da kalkt. imdi kili
seyi koruyoruz. Buras iftlikken beyefendi vard, uaklar, r
gatlar iin bir kilise gerekliydi. nk en yakn ky Markovka
buraya be fersah uzaklktadr. imdi bekilik ediyoruz ite.
Z angocun karsnn anlattklarndan postac, Saveli, g e
neralin karsna gitse, ondan bir tavsiye yazs alp iledeki
bapapaza gtrse kendisine yeni, iyi bir grev verilebileceini
rendi. Am a tem bel bir adamd kocas, ayrca generalin kar
sna gitm eye korkuyordu.
G en e d e ruhban snfndan saylrz, diye iini ekti zan
gocu n kars.
Peki, n eyle geiniyorsunuz?
Kilisenin bostan var, sonracma ot biip satyoruz.
Ancak bunlardan elim izde fazla bir ey kalmyor. Diyadkin
kynn papaz vardr, a gzldr ok, btn yortularda ayini
kim seciklere brakmaz, -be kuru kazancmza da gz dikti.
K im e gidip ikayet ed eceiz ki!
Saveli yatt yerden;
Yalan sylyorsun! dedi hrltl sesiyle. P ed er Nikodim
aziz gibi bir adamdr, kilisenin dr. N e alrsa hakkyla alr.
Postac gld.
O o! Scninkisi amma da fkeliymi! E vleneli ok oldu
mu?
G etiim iz pazar gn drdnc yl doldurdu. Eskiden
bu kilisenin zangocu babamd, kendisi rahmetli olunca yerinin
bakasna gitm em esi iin piskoposlua bavurdular, bekar bir
zangocun gnderilm esini istediler. Ben de onunla evlendim.
Postac srt dnk duran Savcliye;
O o, dem ek bir tala iki ku vurdun! dedi. H em baba
snn yerine oturdun, hem kzn aldn.
Sabrszca bacan oynatan Saveli duvara daha ok sokul
du. Postac ise masadan kalkt, birka kez gerindikten sonra
gelip posta uvalnn zerine oturdu. Orada bir sre dnd,
eliyle uval mncklad, klcn yerini deitirdi, bir bacan
aa sarktarak boylu boyunca uzand.
Bir kolunu bann altna koyup gzlerini kapatarak;
Bizimkisi kpek yaants, dedi. Dm anm a bile byle
bir yaam tavsiye etm em .
Ortala bir sessizlik kt. Savelinin burnundan kan
tsltdan, ll ve ar ar soluk alan postacnn her soluk
verite boazndan kopan kh-kh seslerinden baka bir ey
iitilmiyordu. Sanki adamn boaznda bir teker arada bir
gcrdayarak dnyor gibiydi. Aa sarkk baca titrerken
uvaln stnde hrtlar karyordu.
Yorgann altndan yzn odaya eviren Saveli ieriyi
gzetlem eye koyuldu. Kars taburede oturuyor, ban ellerine
dayam bir durumda postacnn yzne bakyordu. arm,
hatta korkmu birinin kprtsz bir bak vard.
Niye yle gzn dikmi bakyorsun? dedi fkeli fkeli.
Sana ne? Y at yattn yerde!
Bunu derken gzn bir an olsun sarn adamdan ayr-
mamt. Saveli gsnde biriken havay btn hncyla dar
pskrtt, gerisin geriye serte duvara dnd.
Birka dakika sonra yeniden kprdand, diz st gelip
yataa oturdu, kollarn yasta dayayarak karsna yan yana
bakt. Kars g en e yle kprtsz, postacya bakyordu. Yanak
lar soluklamt, ama baklarnda garip bir alev yalazlanyor
gibiydi. Saveli yatandan karn st yere kayd, srne srne
postacya yaklap yzn bir m endille rtt.
N ed en rttn? diye sordu kars.
G zlerine k dm esin diye.
yleyse sndr sen de...
Zango, karsna kukuyla bakt, avurtlarn iirip lam
baya yaklat, ama son anda flem ekten cayarak elini sallad.
G en e eytanca bir sinsilik dnyorsun, deil mi? Ah,
yeryznde kadndan daha kurnaz bir yaratk var m?
 Kadn skntyla yzn buruturdu.
Seni uzun etekli iblis seni! Bak, ben sana neler yapa
cam!
B yle diyerek daha umursamaz bir tavr taknd, yeniden
gzlerini postacya dikti.
Yznn kapal olmas ne farkederdi ki? Onu ilgilendiren
yalnz yz deil, bu yeni adamn tm grnyd. Postacnn
geni, gl bir gs vard; kollar dzgn v e biimliydi; kasl,
dzgn bacaklar ise Savelinin rp gibi bacaklarndan daha
gzel, daha erkeksiydi, ikisini yan yana koyup karlatrmay
bile dnemezdi.
Aradan ksa bir zaman geince Saveli;
B en uzun etekli, iblis olabilirim, ama bu adamlarn bu
rada kalmasna gerek yok! dedi. Evet... Bunlar devlet ii yap
yorlar, alakoyduk diye sonra bizi sorumlu tutarlar. Postacysan
iini yap! N e diye kvrlp yatyorsun?
Darya seslendi:
H ey, arabac! Adn nedir, bilmiyorum! Kalk bakalm,
posta gtrrken yatlmaz! Gerekiyorsa size yolu gsteririz!
Odada yle bir dolanp postacnn yanna sokuldu, kolu
nu ekti.
Bey! Bey! Y ola kacaksanz g e kalmayn! G itm eye
cekseniz burada uyunmaz!
Postac srad, oturdu, evresini bulank gzlerle szd;
yeniden yatt.
Saveli adamn kolundan bir daha ekti.
N e zaman gideceinizi soruyorum! Zamannda yerine
ulatrmanz iin postay size teslim etmiler. itiyor musunuz?
Y ol gstereyim!
Postac gzlerini at. Ksa tatl bir uykuyla snm, gev
emi olarak, ama henz uyukusu iyice almakszn, sisler iin
de zangocun karsnn kar beyaz boynunu, kprtsz, yapkan
baklarn grd; sanki dteym iesine gzlerini yumdu, g
lmsedi...
Bu arada kadnn;
Bu havada nereye gideceksiniz? Tatl uykunuzu b l
meyin, rahatnza bakn! diyen yumuak sesini duydu.
G zlerini yeniden atnda zangocun karsnn gam ze
lerini grd, n erede bulunduunu, her eyi anmsad. Karanlk,
souk havada yola kacaklarn dnnce tyleri rperdi,
olduu yerde bzlp kald.
Esneyerek;
Nasl olsa ge kaldk. B e dakika daha kestirsem ne
kar? dedi.
Dardan srcnn sesi geliyordu;
Belki zamannda yetiiriz. B yle havalarda, bakarsn,
tren d e gecikir.
Postac doruldu, gerindi, paltosunu giym eye balad.
Konuklarn gitm eye hazrlandklarn gren Saveli ner-
d eyse keyfinden hoplayacakt.
ieri giren posta srcs uvallardan birini tutup kal
drrken;
B ize biraz yardm ed ecek misin? d iye sordu.
Z a n g o bir srayta adamn yanna vard, birlikte posta
ykn dar kardlar. Bu srada postac balnn ban
zm ek iin urayordu. Zangocun kars ise gzlerini ala
myordu sarn gencin yznden, frsat bulsa adamn iine
girecek gibiydi.
ay bile imediniz, dedi.
im esine ierdim de, gryorsun, hazrla baladlar.
G eciktikti nasl olsa.
Kadn onun kolunu tuttu, gzlerini yere indirerek;
Gitmeyin, kaln! diye fsldad.
E n sonunda dm zen postac kararszlk iindeydi,
bal kolunun zerinden ard, bekledi. Kadnn yanndan
ayrlmak istemiyordu bir trl, lk bir duygu uyand iinde.
Boynun ne kadar beyaz! dedi.
Elini uzatp iki parmayla kadnn boynuna dokundu.
Onun kar koymadn grnce elini boynuna, om zuna sr
d.
A h, sen...
Kaln... ay ierdik...
Avludan arabacnn barts duyuldu:
N ereye koyuyorsun? N e beceriksiz adamsn, be! unu
yanlamasna koysana!
Kaln ite... T ipi d e nasl uulduyor! d ed i zangocun
kars.
H enz tm yle uykusu almam, uykunun insana verdii
tatl geveklii zerinden atamam olan postacnn benliini
kar konulmaz bir istek sard. Bu, yle bir istekti ki, uruna
uvallar, posta trenleri, her ey, her ey unutulabilirdi. Kamak
ya da bir yere saklanmak istiyormuasna, korku iinde kapya
bakt, kadn belinden yakalad, sndrm ek amacyla lambaya
doru eildi, ama tam o srada dardan ayak patrtlar duyul
du, eikte arabacnn karalts grnd. Onun arkasndan ise
Saveli bakyordu... Postac abucak kadnn belini brakt,
dnceler iinde dikildi kald...
H er ey hazr! dedi araba srcs.
Postac bir an bekledi, sonra tmyle uyanmasna ban
serte silkti, arabacnn arkasndan yrd. Z angocun kars
odada tek bana kalmt.
Avludan araba srcsnn;
Hadi, bin d e yolu gster! dediini iitti.
nce bir ngrak, ardndan kincisi, ncs tem bel tem
bel nlad; ngrak sesleri ince bir ip gibi beki odasndan ileri
doru uzad gitti.
Bu sesler gitgide uzaklap kesilince zangocun kars
durduu yerden yekindi, odann iinde sinirli sinirli dolanmaya
balad. fkeden arplan yz n ce saryd, sonra kpkrm z
kesildi. Soluk allar nefretten sklatka sklayor, gzleri
azgn, vahi bir fk eyle parlyordu. Odada byle dolarken
kzgn dem irle korkutulup kafesinde drt dnen bir dii kap
lana benzetilebilirdi.
Kadn bir an durup iinde yaad odaya gz gezdirdi.
zerinde kuty bir ilte, boz renk sert yastklar, yorgan v e
vr zvr bir sr paavrann oluturduu, duvar boyunca
uzanan yatak nerdeyse odann yarsn kaplyordu. Zango
Saveli aklna esip d e san yalad zaman kafasnn biimi
tpk byle karmakark, irkin bir paavra topana dn
rd. Yatakla kap arasnda, tepesin d e dizi dizi m leklerin,
kirli bezlerin asl durduu R us frn vard. A z n ce dar kan
Saveli de iinde olmak zere odada bulunan her ey inanlmaz
d erecede pasakl, yal, isliydi; ite btn bunlar arasnda kar
beyaz gerdanl, yumuak tenli bir kadn grm ek gerekten
artcyd. Raisa yataa doru yrd; orada ne varsa hepsini
datmak, paralamak, ayaklaryla inem ek niyetiyle elini
uzattysa da sanki elinin bu pislie bulamasndan korkmu-
asna geriye ekildi, odada dolamasn srdrd.
ki saat kadar sonra kocas kara bulanm, yorgunluktan
bilm i halde geri dndnde kadn soyunm u olarak yatakta
yalyordu. G zleri kapal olmakla birlikte yzndeki minik
kprtlardan zango onun uyumadn anlad. Ertesi sabaha
dek dilini tutup karsna tek sz sylem em eye karar verdii
halde dayanamad, ac ac glerek;
Bouna byclk yaptn! Gitti ite! dedi.
Kadn sesini karmad, ancak enesi titriyordu. Z ango
ar ar soyundu, karsnn stnden aarak duvar dibine, yor
gann altna kvrld.
Peder Nikodim e senin nasl bir kadn olduunu anlata
cam yarn! Grrsn!
O bunu syler sylem ez kadn dnd, gzleri ate saarak:
 Senden de bktm, u odadan da! dedi. Karsymm!
Git de orm anda k en din e kar ara! atlayas! Tem belliin,
pasaklln yetmiyormu gibi bir de bama bela kesildin!
Hadi, sus, sus! Uyu!
Kadn hkra hkra alyordu.
N e kadar da bahtszmm! Karma sen kmasan bir
tccarla, okum u biriyle evlenebilirdim . Hi olm azsa severdim
onu kocam diye! Boyu devrilesi, karlar altnda kalaydn, donup
gebereydin bari!
B ylece uzun sre alad. Sonra derin derin i ekerek
dinginleti. Darda kar frtnas esip savuruyordu eskisi gibi.
Frnda, frn bacasnda, duvarlarn arkasnda sanki birileri
alyordu. Saveliye sorsanz bu at onun iinden, kulakla
rndan gelm ekteydi. Karsyla ilgili tahminlerinin doruluuna
o gece tm yle inanmt. eytanlarn yardmyla frtnalara,
posta arabalarna hkmettiinden kukusu kalmamt artk.
A ncak ne zcdr ki, bu gizemlilik, bu doast, vahi g,
yannda yatan bu kadna daha n ce ayrmna varmad, anla
lmaz bir gzellik veriyordu. Aptallna doymasn, kendisi
bile fark etm ed en onu iirletirip yceltmi, b ylece kars ola
cak bu kadn teni przsz, beyaz, ulalmaz bir yaratk olm u
tu birden.
Cad! dedi fkeyle. Th sana, iren kadn!
G en e de karsnn dinginlemesini, dzgn aralklarla so
luk almasn bekledi, o iyice sessizleince parmaklaryla onun
beyaz en sesin e dokundu, eliyle kaln sa rgsn tuttu...
Kadn hibirini hissetmiyor gibiydi. O zaman yreklendi, boy
nunu okamaya balad.
O zaman kadn;
ek elini! diyerek dirseiyle burun kkne yle bir in
dirdi ki, gzlerinde kvlcmlar akt.
Burnundaki ar az sonra getiyse d e iindeki ac kolay
kolay dinmedi.
 K K BR AKA

K , duru bir le st... H ava ayaz m ayaz, bastmz her

yerde kar ktr ktr ediyor. Koluma girmi bulunan Naden-
kann akaklarndaki sa dem etleri, st dudandaki ayva
tyleri kra tutmu. Y kseke bir tepenin stnde durmak
tayz. Bastmz yerden aalara doru uzanan eim de gne
nlar aynada parlar gibi parlyor. H em en yanmzda ak renk
krmz uhayla kapl bir kzak var.
Hadi, kayalm, Nadejda Petrovna, diyorum yalvarrca
sna. Bir kerecik, n e olur!.. Korkmayn, ikim ize d e bireycikler
olmaz!
A n cak Nadejda Petrovna korkuyor. Ayaklarna geirdii
kk lastik ayakkablar ile buz tutmu yamacn bittii yerin
aras ona uurum gibi gzkyor. Korkun, llem ez derin
likte bir uurum! Aaya bakt zaman ya da kzaa binm e
mizi sylediinde iini bir rperti kaplyor, sanki soluu kesili
yor. Bir kerecik aaya kadar kaysak n e olur? H erhalde lr,
korkudan akln oynatr!
Yalvarrm! diyorum. K orkmanz gerekm ez! Sizinki d
leklik, tabanszlk!
Sonunda raz oluyor, ama yaamn tehlikeye, atarak n e
rimi kabul ettiini yznden okuyorum . Onu kzaa, nm e
oturtup belinden kavryorum. Y z soluk, tir tir titriyor. Bir
likte uurumdan aa yuvarlanyoruz sanki.
Kurun gibi uuyor kzamz. Yrtlan hava yzm ze
arpyor, kulaklarmzda slk alyor, uulduyor, fkesinden
yzmz krbalayp imdikliyor, sanki kellem izi gvdem iz
den koparmaya alyor. Rzgrn iddetinden soluk almak
 bile zor. Sanki iblisin biri penesinin altna alm, bre
bre cehennem e srklyor bizi. evrem izde nereye bak
sak upuzun bir izgi halinde geriye doru hzla uzaklayor. Bir
anda yok olacakmz gibi bir duyguya kaplyoruz.
Bir ara;
Sizi seviyorum, Nadya! diyorum alak sesle.
Kzamzn koturmas yavalyor, rzgrn uultusu, k
zan karda kard hrt gitgide korkun olmaktan kyor,
soluum uz daralmyor artk. Yam acn dibine gelmiiz. Naden-
ka yar l, yar diri. A m a yz solgun, glkle soluk alyor.
Kalkmasna yardm ediyorum.
K orku dolu, kocam an gzlerle bana bakarak;
Ta atlasa bir daha kaymam! diyor. Kesinlikle! A z
kald lyordum!
Bir sre sonra kendine geliyor, gzlerim in iine sorarca
sna bakmaya balyor: A z n ce duyduu szc ben mi
sylemitim, yoksa rzgrn uultusunda ona yle mi gelmiti?
B en se sigaram tttrerek yannda dikiliyor, eldivenlerim i in
celiyordum.
G en e koluma giriyor, tepenin evresinde gezintiye kyo
ruz. B elli ki, bilm ece rahatn karm. O szler sylenmi
miydi, yoksa sylenm em i mi? Bu bir onur, gurur, yaam, m ut
luluk sorunu; o k nem li, yeryznn en nem li sorunu! Kz
caz sabrszlk iinde, hznle, derine ileyen baklaryla
bakyor yzme; sorularma geliigzel yantlar veriyor, bir ey
syler miyim diye bekliyor... Ah, o tatl yzdeki kprtlar! K en
di kendisiyle savat belli. Bir eyler sylem ek, soru sormak
istiyor, ancak gerekli sz bulamyor. Utanyor, sklyor, ek i
niyor. Sevinci soruyu sormasn engelliyor...
Y zm e bakmakszn;
S ize n e diyeceim , biliyor musunuz? diyor.
Neymi diyeceiniz?
Hadi... bir daha kayalm.
 M erdivenden tepeye trmanyoruz. Yz soluk, titreyen
kz g en e nm e oturtuyorum, korkun uurumdan aa bir
daha kayyoruz. Rzgr uluyor, kzak vjrdyor... Hzmz,
uultunun dorua kt anda alak sesle yeniden;
Sizi seviyorum, Nadenka! diyorum.
Kzamz durduunda Nadenka az n ce kayarak indii
miz tep eye yle bir gz atyor, uzun uzun yzme bakyor,
sesimi dinliyor. Ben aldrmaz grnyorum, hibir ey belli e t
miyorum. Onun tm duruundan, hatta m anonundan, bal
ndan aknlk okunuyor. Sanki yznde unlar yazl: N eler
oluyor? O szleri syleyen kim? Sen mi, yoksa y le mi geldi
bana?
Bu bilinm ezlik onu tedirgin ediyor, sabrn taryor. Kz
caz ylesin e akn ki, sorularma yant veremiyor, som ur
tuyor hep. D okunsan alayacak...
E ve gitsek mi? N e dersin? diye soruyorum.
N adenke kzararak;
ey... kzakla kaymak ok houma gitti. Bir daha kalm
m? diyor.
Dem ek, kzakla kaymak houna gitmi? Oysa kzaa
nc kez bindiim izde yznn g en e soluklatn, korku
dan soluunun daraldn, titrediini gryorum.
A a doru kaymaya baladmzda dnp yzm e bak
yor, dudak kprtlarn izliyor. Am a ben azm m endille kapa
tp ksryorum. Yam acn orta yerine vardmzda bir frsat
n bulup;
Sizi seviyorum, Nadya! diye fsldyorum.
B ilm ece bilm ece olarak kalyor. Nadenka susuyor, dn
celere dalyor... Kayak yerinden onu evine gtrrken sanki
ayaklar geri geri gidiyor, yry arlayor. A yn szleri bir
daha sylem em i bekledii belli. Y reinin szladn; Bu s z
leri rzgr sylem em itir, ayrca sylemi olm asn da istem i
yorum. dem em ek iin kendini zor tuttuunu gryorum.
 Ertesi sabah yle bir pusla geiyor elime: Bugn kayma
ya giderseniz beni de aln. N . B ylece her gn birlikte kayma
ya kyoruz Nadenka ile. Kzamz aa doru hzla uarken
alak sesle ayn szleri mrldanyorum:
Sizi seviyorum, Nadya!
araba, m orfine alr gibi ok gem eden bu tm ceye de
alyor Nadenka onsuz yaayamaz oluyor. Dorusu, kendimizi
bolua brakrken g en e korkudan d patlyor; ancak bu
korku, tehlike duygusu, hl bir bilm ece olarak kalan, yreini
hoplatan sevgi szlerine ayr bir ekicilik katyor. Kukuland
iki ey var gene: B en v e rzgr. Ona sevgi szleri fsldayann
bunlardan hangisi olduunu bilm em ekle birlikte artk onun
iin bunun bir nem i yok gibidir. Hangi kadehten ierse isin,
ne fark eder? I sarho olmada...
Bir le st kayak yerine tek bama gittim. Kalabaln
arasna kartmda N adenkann da oraya geldiini, gzleriyle
beni aradn grdm. Sonra yalnz bana korka korka mer
divenden tep ey e trmanmaya balad. ylesine korkuyordu ki,
hem de nasl! Yz kt gibi bembeyaz, titriyor, ama aslmaya
gider gibi yryor gene de. Arkasna bakmadan, kararl adm
larla yryor... O byleyici, tatl szleri ben yokken de iitip
iitm eyeceini anlamak istedii belli. Y z soluk, korkudan
az ak, kzaa bindiini, gzlerini yumduunu, dnyayla son
kezvedalarcasna kza hareket ettirdiini gryorum. Jjjt
diye bir ses karyor kzak. O nun hzla aa kayarken o szleri
iitip iitmediini bilmiyorum. A ncak kzaktan yorgun, bitkin
bir durumda indiini anlyorum. Y znden okuduum a gre
ak szlerini iitip iitmediinden kendisi d e em in deil. Aa
kayarken duyduu korku iitmek, ayrt etm ek, anlamak yete
neini yok etmi olmal.
Am a ite ilkbahar geliyor, mart ayndayz. G ne nlar
daha ok okuyor insan. Bizim buz tutmu tepem iz koyula
yor, parltsn yitiriyor, karlar eriyor. Artk kayamyoruz. Z a
vall Nadyann o szleri iitecei yer yok ortada, o szleri
fsldayan neyse o da... nk kzak kayamadmz iin rzgr
d elice esmiyor, bense Petersburga gitm eye hazrlanyorum.
Belki uzun sreliine, belki temelli...
Y ola kmadan birka gn n ce bir akam st evimizin
kk bahesinde oturuyorum. Bahem iz Nadyann oturduu
evin bahesinden, tep esin e sivri iviler akl yksek bir tahta
perdeyle ayrlmt. Hava olduka souk, gbrenin altnda
erim em i karlar var, aalar henz uyanmam... G en e d e orta
lkta bahar kokusu duyuluyor, kargalar tnem eden n ce ama
tal lklar atyorlar. Tahta ite yaklap aradaki yarktan u
zun uzun baktmda, evlerinin nndeki m erdivene kan
Nadyann zlem dolu, hznl baklarn gkyzne diktiini
gryorum.
Bahar yeli solgun, kederle kapl yzn yalyor. Orada
durduu srece karl tep ed en aa inerken kkreyen rzgrda
iittii szc anmsyor, yz daha bir hznleniyor,
yanaklarndan gzyalar szlyor. Kzcaz bu szleri bir
daha yinelem esini dilercesine iki elini birden ileriye, rzgra
doru uzatyor. B en esintinin artt bir an kollayp;
Sizi seviyorum, Nadya! diye fsldyorum.
N adenkann birden nasl deitiini grm eliydiniz! Bir
lk atyor, y z n e glm sem e yaylyor, esintiye kar ellerini
uzatyor. O srada y lesin e sevinli, ylesine mutlu, ylesine
gzel ki!..
B en se gidip eyalarm hazrlamaya balyorum.
Bu olayn zerinden uzun yllar geti. N aden k aevli imdi...
O nu kocaya zorla m verdiler, yoksa kendi isteiyle mi vard,
oras p ek nemli deil. K ocas soylular birlii yazmandr, de
ocuklar var... Bir zamanlar birlikte kaymaya gittiimiz, rzg
rn kulaklarna fsldad Sizi seviyorum, N adenka! szck
leri unutulmu deil. Bu, yaamnn en mutlu, en heyecan v e
rici, en gzel ansdr...
Yamn ilerledii bugn bu szleri ona niin sylediimi,
ona niin byle bir aka yaptm anlamyorum...
 AGAFYA

S. ilesinde bulunduum d in len ce gnlerim de sk sk

D u b ov bostanlarna urar, bostan bekisi Savva Stuka, ksa
adyla Savkayla birlikte vakit geirirdim. Byk balk avna
klarmda bu bostanlar benim en sevdiim yerdi; evden
ayrlrken hangi gn v e saatte geri dneceim i bilmediim iin
yannja her trl balk takmn, yiyeceklerim i alrdm. D oru
sunu sylem ek gerekirse, balk avclndan ok kaygsz dola
mak, geliigzel yem ek yem ek, Savkayla sylem ek, sessiz g e
celer boyunca doayla babaa kalmak houm a giderdi. avka
yirmi be yalarnda, iri yapl, yakkl, kaya gibi dayankl bir
delikanlyd. Okuma-yazma bilm esinden midir nedir, akl ba
nda, kafas alan biri olarak tannr, azna ikinin damlasn
koymaz, gelgelelim genlii, salaml yannda hibir ie ya
ramazd. Siz onun srm gibi kaslarnn gl grnne bak
mayn, bu kaslarda gevekliin, tem belliin dikalas bulunurdu.
K yde annesiyle birlikte oturduu bir evi vard, onlara biraz
toprak da verilmiti, ama o tarlasn ekip bimedii gibi, baka
bir ile d e uramazd. Yal annesi evlerden sadaka toplaya
rak yaard, kendisi ise tpk doadaki kular gibiydi, sabahtan
leyin n e yiyecei aklna bile gelm ezdi. O nun gcnn, irade
sinin ya da annesine kar yreinde acma duygusunun ol
madn sanmayn. Onun btn eksiklii, alma istei duy
mamas, almann yararl bir ey olduu bilincini tama-
masyd. Duruundan byk bir vurdumduymazlk, iliine ile
mi, sanat derecesine varan bir amasz yaama zevki, kln k
prdatmama istei okunurdu. Salkl bedeni kas gcn kul
lanmay gerektiren bir abaya ynlenirse, onun, kim senin
medenine yaramayan kazklar yontmak ya da kadnlarla yara
,:oturmak trnden, bir amac, sonucu olmayan sama ilerle
uratn grrdnz. H i kprdanmadan oturmak ya da yat
mak en sevdii eydi. Onun hep ayn noktaya bakarak saatlerce
kmldanmadan durduunu ok grmmdr. nne abuk,
aniden bir hareket yapma frsat kar, iinde de bir istek
uyanrsa ancak o zaman koca bedenini hareket ettirirdi. Kaan
bir kpei kuyruundan yakalamak, bir kadnn bandan
rtsn kapmak, geni bir ukurun stnden atlamak gibi...
K endiliinden anlalaca zere, bu hareket ktl yznden
Savkann st-ba dklyordu, yaants da tem bellerin en
ktsyd. Saa-sola borlan iyice artnca bu salkl, gen
adam iftiler Birlii yalnz yal adamlarn yapaca bir ile,
ky bostanlarnn korkuluundan baka bir ey olmayan
bekilikle grevlendirdi.
Vaktinden n ce kocad diye onunla ne kadar alay ed er
lerse etsinler, onun buna aldrd .yoktu. Bekilik grevi ona
sessizlik iinde, yerinden kprdanmadan gzlem e frsat veren,
yaratlna en uygun iti.
G zel mays akamlarndan birinde gen e Savkayla bir
likte olma ans geti elim e. H i unutmam, iinden mis gibi
kuru ot kokular gelen alacn (ardan) nne serili eski,
yrtk bir yaygnn zerine uzanmtm. Yastk yerine ellerim
bamn altnda, ilerlere bakyordum. Ayakucumda bir yaba.
Yabann biraz tesin d e Savkann sska kpei Kutka koyu bir
leke gibi gzkyordu gzm e, kpein birka kula ilerisinde
ise toprak, rmak yatana inen dik yarla kesiliyordu. Yattm
yerden rma gremiyordum, ama bu yakada ykselen sk
allarn tepeleri ile kar kynn kvrla kvrla uzanan entikli
grntsn seebiliyordum. D aha da ilerde koyu bir tepenin
yamalarnda Savkann oturduu kyn, rkm il yavrular
gibi i ie girmi evleri grlyordu. T epenin ardnda, batan
gnein kzll vard. Solgun kzllktan geriye ince bir erit
kalmt, bu erit de klle rtlen kor paras gibi ince bir sis
perdesiyle rtlyd.
Bostann sa yannda anszn kan bahar esintilerinden
irkilerek sakin sakin hrdayan bir kzlaa korusu, solunda
ise sonsuzm u gibi gzken tarlalar uzanyordu. Ovann
bitiminde, toprakla gkyznn birbirine kart yerde par
lak bir kr atei l l parlyordu. Biraz ted e avka yere ba
da kurup oturmutu; ba nne eik, dalgn, kpei Kutkaya
bakyordu. Ucunda yem leriyle oltalarmz oktan rman d e
rinliklerine salnd iin bize oturup dinlenm ekten baka bir
ey kalmyordu. Hibir zaman alp yorulmayan Savkann
ok sevdii bir eydi dinlenm ek. Tan kzll snm em iti h e
nz, bahar gecesi sevecen , dinginletirici okyalaryla yava
yava doay saryordu.
evrede her ey derin bir uykuya dalm gibiydi, bu sessiz
likte, adn bilmediim bir ku korulukta yrek paralayc bir
lkla baryordu durmadan. nce Onlar grdn m?
diye ttn dnyordunuz, sonra kendi sorusuna kendisi
yant veriyordu: Grdm! Grdm! Grdm !
Bu bahar niin blbller tmyor? diye sordum av
kaya.
Ar ar bana doru dnd. Yz hatlar iri ama aydnlk,
anlaml, kadnlarnki gibi yumuakt. Uysal, szgn gzlerle
koruya, rmak kysndaki allara bakt, ar ar cebinden bir
ddk kard, azna sokarak dii blbl tyle akd. Ona
yant verircesine, hem en rman kar kysndan bir yelve
kuunun ksa tleri duyuldu.
te size blbl, dedi avka alayl bir glle. Cirik-
cirik-cirik! Sanki baln oltaya vuruu gibi. O da kendisini
blbl m sanyor, nedir?
Kim ne derse desin, yelvenin tn seviyorum, d e
dim. G srasnda bu kular umazlar, yerde sekerek ilerler
ler. Yalnz rmaklarn, denizlerin zerinden uarlar.
avka durmadan cvldayan yelve kuundan yana dnerek;
Amma da tyor! dedi saygl bir tavrla.
Arkadamn iyi bir dinleyici olduunu bildiimden, avclk
kitaplarndan yelveyle ilgili btn rendiklerimi anlattm.
Y elvelerden kularn g n e getim aktrmadan. avka beni
tm dikkatiyle dinliyor, keyifle glmsyordu.
Acaba hangi lkeyi daha ok benim semilerdir bu
kular? dedi. Bizimkini mi, gtkleri yerleri mi?
E lbette bizimkini, karln verdim. A sl yurtlar bura
sdr, yavrularn burada karp yetitirirler, oraya ancak kn,
donm amak iin gerler.
N e ilgin eyler! Hangi konuyu asanz insan merakla
dinliyor, insan m olur, kular m, ite urada duran ta m, h ep
sinin kendine g re bir akl var! Ah, beyim, sizin bugn buraya
urayacanz bilsem kadna gelm em esini sylerdim. G elmeyi
ok istemiti de...
A m an canm, o da ne dem ek? Size en gel olacak d ei
lim. G ider korulukta yatarm ben de...
yle ey mi olur? Bugn gelm eyip yarn gelse geb e
recek deildi ya!.. urada oturup konumalarmz dinleyin.
Am a dinlem ez. Smn eker durur. Yannda doru drst
konuamazsnz.
G en e Daryay m bekliyorsun? diye sordum.
Hayr, bugn gelmeyi isteyen bir bakas... Agafya Strel-
iha...
avka bunlar, ttnden ya da yem ekten s z eder gibi her
zamanki vurdumduymaz tavryla yle sakin bir sesle sylemiti
ki, aknlktan yerim den hopladm. Agafya Strelihay iyi ta
nyordum... Bir yl kadar n ce demiryolu makass olan gen,
yiit bir adamla evlenm iti. K yde otururlar, kocas geceleri
grevi bittiinde e v e gelirdi.
 Bak, arkada, dedim. Kadnlarla ilikilerinin sonunda
bana bir i gelecek.
N e yapalm... G elirse gelsin...
Biraz sonra avka unlar ekledi:
Ka kez syledim bu kadnlara, ama dinlemiyorlar b e
ni... Kendi dertleri yetm iyor aklszlarn.
ikim iz de sustuk.
Bu arada hava karardka karard, evrem izdeki n es
nelerin d izgileri karanlkta eridi gitti. T epenin arkasndaki
aydnlk erit iyice snd, art arda kan yldzlar ltlarn
artrd... Crcr bceklerinin i bayltc, tekdze crltlar, y e l
ven in cvlts, bldrcnn lklar evrem izi saran sessizlii
bozmak yle dursun, daha da ok tekdzeletiriyordu. ten
ler, cvldayanlar, vrldayanlar sanki bcekler, kular deildi de
gkyznden bize bakan yldzlard.
Sessizlii ilk bozan avka oldu. Baklarn kara kpein
den bana evirerek;
Beyim, grdm kadaryla cannz sklyor. G elin, y e
meimizi yiyelim, dedi.
Benim yantm beklem eksizin karn st srnerek ala-
a girdi, orada bir yerleri kartrd, bu arada alak hr hr
ederek salland, g e n e karn st srne srne geriye kt,
nm e benim getirdiim bir ie votka ile toprak bir anak
koydu. anan iinde atete pimi yumurta, yaa banlm,
avdar unundan pide, kara ekm ek dilimleri gibi eyler vard, iri
tlm boz renkli kaya tuzuna, yal pideye, lastik sert
liindeki yumurtalara karn yem eim iz ne kadar lezzetliydi!
ana iaret ettim.
Yalnz bana yayorsun ama yiyeceklerin ok bol! d e
dim. Btn bunlar nereden geliyor?
Kadnlar getiriyorlar...
Onlara ne veriyorsun ki?
Hi... Bana acdklar iin...
 Yalnz yiyecekleri deil, stnde giydikleri de kadn ac-
masnn izlerini tayordu. O gn zerinde yn rg yeni bir
kuak, kirli boynuna takt, ucunda bakr bir ha sarkan parlak
krmz bir kaytan vard. Cinsi latifin Savkaya dknln,
Savkann ise bu konuda konumak istem ediini bildiimden
ona bir daha soru sormadm. Ayrca konuacak fazla bir zama
nmz da kalmamt... nk artracamz yem ei sabrla b ek
lerken yanmzda dolanp duran Kutka bir ara kulaklarn di
kerek hrlamaya balad. Biz de uzaklardan gelen, kesik kesik
u prtlar duyduk.
Biri geitten geiyor, dedi avka.
Birka dakika sonra Kutka yeniden hrlad, ksryormu
gibi garip sesler kard.
Hot! diye bard avka.
Karanlkta birinin rkek ayak tprtlar iitildi, az sonra da
koruluktan beri bir kadn karalts belirdi. Karanla karn
gelenin Agafya Streliha olduunu anladm. Kadn ekingen
ekingen bize yaklat, biraz ilerde durdu, derinden i geirdi.
Tkanp yorulmas yalnz hzl yrmekten dolay deildi; gece
vakti rmak geidinden gem enin verdii korku, tatsz duygular
da onu yorm u olmalyd. Alan yannda bir yerine iki kii
birden grnce hafif bir lk att, bir adm geriledi.
avka azna pideden kopard bir paray sokarken;
O! Sen misin? dedi.
Benim, ben... Y akov sana selam syledi, unu da ver
memi istedi...
Byle diyerek iinde bir eylerin bulunduu bir kn b
rakt yere, bana da yan yan bakt.
Yakov selam sylemiti!.. Hadi, yalan kvrmana gerek
yok. Bey buraya niin geldiini biliyor senin. O tur da konuu
muz ol.
Agafya bir daha bana yan yan bakt, ekine ekine oturdu.
U zun bir sessizlikten sonra avka;
 Ben de artk gelm eyeceini sandmd... E, bir eyler
yiyecek misin? Y oksa iki mi vereyim?
Onu da nereden kardn? Ben ikici miyim?
Hadi, hadi i ite... in snr, alrsn...
avka arpk bir bardakla kadna biraz votka verdi. Beriki
ikiyi yava yava iti, yanna bir ey almad, puf diye bir ses
kard.
Kadnn getirdii kn zen avka sesin e akac, h o
grl bir hava vererek;
G en e bir eyler getirmisin, dedi. Kadn ksm getir
m eden edem ez. B rek ile patates...
Yzn bana dnd, iini ekti.
yi yayorlar vallahi! Btn kyde bunlardan baka
patates kim sede kalmamtr!
Karanlkta A gafyann yzn grm em ekle birlikte om uz
larnn, bann duruundan onun gzlerini Savkann yzn
den ayramadn anladm. B yle bir bulumada nc kii
olmak istemediim iin onlarn yanndan gitm eye karar ver
dim. A ncak tam o srada koruluktan bir blbl alak sesle ya
vatan yavaa tm eye balad. A z sonra sesler tizleti, bylece
sesine ayar veren blbl tlerini srdrd.
Y erind en srayan avka kulak kabartt.
D nk blbl bu! Dur hele!
B yle dedikten sonra yerinden frlad, korulua doru
kotu. Ben arkasndan bardm:
Yahu bu kula n e alp verem ediin var? Rahat brak
hayvan!
avka Barmayn! dercesine elini sallad, karanlkta
gzden kayboldu. Can isteyince en iyisinden avc kesilirdi, g el
g e ld im bu yeten ei d e btn enerjisi gibi boa harcanyordu.
Tem bellik rnei bir adam olmas yannda btn avclk tu t
kusunu yararsz numaralarla ldrd sylenebilirdi. S zge
limi, blblleri eliyle yakalamaya alr, turna baln av tfe
iyle vurmaya kalkar, kk balklar kocaman oltayla tutmak
iin saatlerce rmak kysnda dikilirdi.
ikim iz ba baa kalnca Agafya birka kez ksrd, eliyle
alnn svazlad, itii bir kadeh votkadan akr keyif olduu
belliydi. U zun bir suskunluktan sonra, daha fazla susmann
ayp olaca dncesiyle;
ler nasl gidiyor, Agaa? diye sordum.
Nasl olsun... Geinip gidiyoruz ite...
Sonra fsltyla birden;
Kimseye sylem ezsiniz, deil mi, bey? dedi.
yle ey mi olur? Am a ok korkusuz davranyorsun,
Agaa. Ya kocan renirse?
Y ak ovun haberi olmaz ki...
reniverirse, diyorum.
Y ok, renem ez... Ondan n ce evde olurum. imdi hat
boyundadr, posta trenini geirdikten sonra dner eve. Trenin
geii buradan iitilir.
A gafya alnn eliyle bir k ez daha svazlad, Savkann gidi
ynne doru bakt. Blbln cvldamas sryordu. Bir gece
kuu yeri sprerek yaklat, bizi grnce birden havaya
frlad, kanatlarn hrtyla rpa rpa rmak ynnde utu
gitti.
N eden sonra blbl sustu ama avka dnm ek bilmiyordu.
Agafya oturduu yerden doruldu, biraz gezindi, yeniden otur
du.
Nedir bu yapt? dedi sabrszlk iinde. Tren onun d
nn beklem ez ki... B en fazla kalamam, giderim...
avka! avka! diye bardm birka kez.
A ncak sesim in yanks bile yant vermedi. Agafya tedirgin
lik iinde kprdand, yerinden doruldu. Sesi heyecandan
titreyerek;
Gitme zaman artk, dedi. Tren nerdeyse gelecek. G ei
saatini iyi bilirim.
 Kadncaz yanlmamt. eyrek saat bile gem eden u
zaktan bir grlt koptu. Bunun zerine Agafya baklarn
korulua dikti, ellerini kpr kpr oynatm aya balad. Sinirli
sinirli glerek;
N erde kald bu adam? dedi. Kr eytan alp onu bir yer
lere gtrm olmal. Gideyim artk ben, bey. D aha fazla
kalamam!
Bu arada tren grlts iyice belirginlem iti. T ekerlek
lerin raylarda kard tkrtlar lokom otifin puflamalarndan
ayrt edilebiliyordu. te ddk sesi duyuldu, katar gmbr
deyerek kprnn zerinden geti, bir dakika sonra ortalk
sessizleti.
Agafya sabrszlanarak;
Birka dakika daha bekleyeceim onu, dedi. N e yapa
ym, bekleyeyim bari!
En sonunda karanlkta gzkt avka. Kabark bostan
toprann stnde plak ayaklaryla patrt karmadan yr
yor, alak sesle bir eyler mrldanyordu.
Yanmza gelince;
Buna da ans derler! diyerek gld. Yakalamak iin iyi
ce yaknna sokuldum, elimi kaldrdm, tam o srada susuver-
mesin mi kpek? Hani, blbl tm esini severdi? Bir daha ter
diye ok bekledim ama tm edi ite... B en d e eli bo geriye
dndm...
avka byle diyerek A gafyann yanna beceriksizce yere
devrildi, dengesini salamak iin kadnn b elin e iki eliyle bir
den sarld.
Bu arada;
Teyzeni ldrmm gibi ne somurtup duruyorsun?
diye takld Agafyaya.
Btn sadeliine, yumuak yrekliliine karn avka ka
dnlar kk grrd. Onlara umursamaz davranr, tepeden
bakar, hatta kendisine kar besledikleri duygulardan tr ii
aalayc alaylara kadar vardrrd. Kimbilir, belki de bu umur
samaz, aalayc tavrlar onun kyl Dulsiniyalar1 zerindeki
gl, kar konulmaz etkisinin nedenlerinden biriydi. Dzgn
yapl, yakkl bir genti; gzlerinde her zaman, kk grd
kadnlara bakarken bile okayc bir parlt yanard; ancak
kadnlar zerindeki etkisini yalnz bu grnen zellikleriyle
aklamak zordur. Kadnlarn yreini eriten d grn ve
kendine zg davranlar yannda, herhalde, hayatta diki
tutturamam olmas, baba ocandan ky bostanna srgn
edilm esi gibi acnacak durumlar da rol oynuyordu.
avka, Agafyann beline sarlm olarak;
Hadi, beyefendiye buraya niin geldiini anlat! dedi. N e
duruyorsun, anlatsana, kocasnn sevgili kars! K ah-kah-kahL
E ee, Agaa karde, biraz daha votka ister misin?
Ayaa kalktm, karklar arasndan yolumu seerek bosta-
nn ierisine doru yrdm. Karklar karanlkta kocaman,
bask mezarlar gibi gzkyordu. Y eni srlm toprak v e
iylerin nemlendirdii taze bitki kokusu yaylyordu bostandan.
Soldaki krmz k parldamasn srdryor, sanki bana g-
lmsyormu gibi ho bir biimde pl pl ediyordu.
Arkadan mutlu bir kahkaha nlad. Kahkahay atan A gaf-
yayd.
Peki, tren? dedim kendi kendim e. Tren gelip geeli
ok oldu.
Bir sre daha oyalandktan sonra alaa dndm . avka
bada kurup oturmu, tek heceli szcklerden oluan alak
sesli bir ark tutturmutu. A gafya ise votkann, Savkann
kk drc okamalarnn, boucu havann etkisiyle sar
ho, delikanlnn yanna uzanm yatarken ikide bir yzn
onun d izine sryordu. K endini duygularnn koyuluuna
kaptrdndan benim geliimin farkna bile varmad.
H ey Agaa! dedim. Tren geleli ok oldu.

1 D o n K io tu n sevgilisi. ( .N .)
 avka toparland, ban sallad.
Evet, gitm e zamann geldi. N e uzanm yatyorsun,
utanmaz kar?
Kadn irkildi, ban Savkann dizinden kaldrd, bana
yle bir baktktan sonra g en e delikanlya sokuldu.
G itm e zamann geiyor! dedim bir daha.
Bunun zerine yatt yerde dnd, bir dizinin stnde
doruldu... Kim bilir, n e aclar ekiyordu! Karanlkta grd
m kadaryla duruu kendi kendisiyle boumasnn, karar
szlnn bir belirtisiydi. Bir an toparlanp ayaa kalkmak zere
gvdesini dorultuyor, hem en ardndan kar konulmaz, aman
sz bir g onu geriye iterek delikanlnn kollarna atyordu.
G sten gelen vahi bir kahkahayla Agafya;
Bo verin ona! dedi.
Bu kahkahalarda onun aklszca kararll, gszl,
yreindeki ac okunuyordu.
B en usulca korulua yneldim, oradan rmak kysna
indim. Oltalarmz suya salnm duruyordu. Irmak uykuya dal
mt. U zun sapl, kadife yumuaklndaki bir iek uyuma
dn gsterm ek isteyen bir ocuk gibi yanama srnd.
Ben, yapacam baka bir ey olmad iin oltalardan birinin
ipine dokundum. Ip gevek bir biim de gerildi, sarkt. Bu, ol
tada balk olmadn gsteriyordu... Karanlkta ne ky, ne d e
kar ky gzkyordu. Kydeki evlerden birinin yand,
sonra hem en snd. Karanlkta el yordamyla gndzleyin
grdm ukuru buldum, koltua oturur gibi oraya kurul
dum. U zun sre kalkmadm oradan... Yldzlar yava yava
puslandlar, parltlarn yitirdiler. Serin bir esinti uykularndan
uyanan stlerin yapraklarna srnerek geti...
K yden birinin bouk bouk bard duyuldu:
A-gaf-ya! Agafya!
E vine dnen tedirgin koca karsn aryordu. O srada bos-
tandan bir kahkahann ortal nlattn iittim. Sabahleyin
bana geleceklerin acsn tatt mutlulukla, imdiden kar
mak isteyen, sarho kendini unutmu bir kadnn kahkaha
laryd bunlar.
Orada uyuyakalmm...
G zm atmda omzum dan beni hafif hafif sarsan Sav-
kay yanmda oturur buldum. Irmak, rman iki sahili, koru
luk, aalar, krlar iin serinliinde taptaze, yemyeil, sabah
g nein d e prl prld. H en z ykselen gne aalarn ince
gvdeleri arasndan szlerek srtm, okuyordu.
avka alayc bir glle;
Balk m avlyorsun? dedi. Kalkn hadi!
Y erim den doruldum, tatl tatl gerindim, uykusunu atan
cierlerim mis kokulu, nem li havay derin derin iin e ekti.
Agaa gitti mi? diye sordum Savkaya.
avka rmak geidine doru uzatt elini.
Bak, orada!
E teini hafife toplam, sa ba dalm, barts yana
kaym bir durumda A gafya ar admlarla rma geiyordu.
Ancak sanki ayaklar geri geri gidiyordu.
G zlerini ksarak kadna bakan avka;
Kedi iledii suu bilir! dedi. Kuyruunu nasl da ksm,
grmyor musunuz? Kadn milleti kedi gibi arszdr ama tavan
gibi d e dlektir... Dn birka kez sylediim iz halde toparlanp
gitmedi. imdi kocasndan ekecekleri var. B eni de... bucak
m erkezinde elin karsn batan kardm d iy eeek su d a n gelin
ce y e kadar dverler...
Karya g een Agafya tarlalardan geip kyn yolunu
tuttu. Balangta kararl gzken admlar zamanla heyecan
dan, korkudan yavalad; kadncaz bir ara durdu, rknt
iinde geriye bakt, derin bir soluk ald.
avka arkada, kadnn iy dm otlar zerinde brakt
ak yeil ayak izlerine bakarak, hznl bir glm sem eyle;
 ok korktuu belli! dedi. Can eve dnm ek istemiyor.
Grmyor musunuz, kocas bir saattir yolunu gzlyor!
avka bunlar glm seyerek sylem iti, ama benim yre
im cz etti. Kydeki sonuncu evin n n d e dikilen Yakov
gzlerini karsna dikmi, onun ev e dnm esini bekliyordu.
Kprtszd, yerinde kazk gibi aklmt. Karsna bakarken ne
dnyordu acaba? O nunla yz yze geldiklerinde neler
syleyecekti? Agafya biraz daha durdu, bir daha geriye dnp
bakt, yrd. B izden yardm istiyor gibiydi. B y le garip bir
yry kim sede grmemitim. N e yaklarda, ne sarho
larda... Kocasnn baklarnn iine iledii belliydi. Yrrken
eriler iziyor, dizlerini krp kollarn aarak ayn yerde
sayyor, hatta geri geri geliyordu. Yz adm kadar yrmt
ki, bir kez daha geriye dnp bakt, oraca oturdu.
Savkaya;
Otur da allarn arkasna gizlen bari! dedim. Kocasnn
seni grm esinden korkmuyor musun?
Karsnn kimin yanndan dndn bilmiyor mu san
yorsunuz? G e c e yars karlar bostana lahana toplamaya m gi
derler? H erkesin bildii bir ey...
D n p Savkann y z ne baktm. Solgundu, hayvanlarn
eziyet ekiini seyreden insanlardaki gibi kk drc bir
acmayla burumutu...
Avc post derdinde, koyun can derdinde, dedi.
Agafya ayaa frlad, ban hzla silkti, cesur admlarla
kocasna doru yrd. Btn gcn toplam, ne yapmas
gerektiine karar vermiti...
 BAHARDA

K a rla r henz topraktan kalkmad, ama insann gnl

bahar ekiyor. A r bir hastalktan ayaa kalktnzda bulank
nsezilerin yreinizde kprdand, durup dururken glm
sediiniz o mutluluk durumunu tatmsnzdr. G rld ka
daryla imdi doa da byle bir durumu yayor. Toprak henz
buz gibi, ayaklarnzn altnda amurla kark vck vck kar
var, oysa her eyden sevin, mutluluk, n ee fkryor... G k
yz ylesine ak, ylesine duru ki, ykseke bir gvercinlie
ya da an kulesine kp baksanz dnyann br ucunu gre
ceinizi sanrsnz. G ne l l parldarken nlar serelerle
birlikte su birikintilerinde ykanr. D ere sular koyulap kabar
mtr, bugn-yarn sel olup grleyecektir. A alar henz p
laktr plak olmasna, gelgelelim capcanl solumaktadr.
Bu m evsim de eld e sprgeyle, krekle hendeklerde a
murlu su kovalamak, derelere kattan sandal salmak ya da k
en izle buzda delik amak ne hotur! G k y z n e gvercin u
urmak, aalara trmanmak, yksek dallara srck yuvas as
mak da... Bu mutlu zamanda her ey gzeldir. zellikle gen
seniz, doay seviyorsanz, huysuz, kaprisli deilseniz, iiniz do
laysyla sabahtan akama dek drt duvar arasnda oturm u
yorsanz... Eer hastaysanz, kapal bir i yerinde ryorsanz,
esin perileriyle tanmyorsanz o zaman kt!
Aslnda bahar m evsim inde esin perileriyle tan olmak pek
nem li deildir.
Sradan insanlarn bile n e gzel eyler hissettiklerine bir
bakn! te bahvan P anteley Petrovi sabah sabah geni
kenarl hasr apkasn bana geirmi, bahe yolunda y
rrken bulduu sigara izmaritini dudaklarna ilitirmi, kona
n mutfak penceresi n n d e dikilip elini beline dayayarak,
ahya bir gn n ce ald izmeyi ballandra ballandra anla
tyor. Kvrak, in ce bed en i -b u yzden konaktaki uaklar ona
vgn d erler- kendinden n e denli memnun, mutlu olduunu
anlatmaya yetiyor. D oaya, ona olan stnlnn bilinciyle
bakar; hatta baklarnda onun efendisi, buyurucusu olduunu
gsteren bir km sem e vardr. B ahed e alrken ya da sera
da otururken bitki dnyasnn kimselerin bilmedii gizlerini
zm esinden dolay gurur duyduunu hissedersiniz.
D oann byleyici gzelliklerle dolu, grkemli, buyurucu
bir g olduunu; onun karsnda insan gururunun boyun
em esi gerektiini bu adama anlatmak bounadr. Doann
btn gizlerini, bylerini, m ucizelerini bildiini sanr; ona
g re u gzel bahar, serann yanndaki kk evde oturan,
ocuklarna yasz orba iiren kk gsl, sska kars gibi
onun kulu-klesidir.
Y a avc Ivan Zaharov? Srtna eski psk ceketini giymi,
plak ayaklarna izm elerini geirmi; ahrn nnde ters
evrili fnn stnde eski mantarlardan tfeine tka kes
mektedir. A v hazrl yapt belli. O anda zihninde, geecei
dar yollarn, zerinden atlayaca derelerin, buz tutmu su dolu
ukurlarn resmi izilidir. G zn kapar kapamaz, altnda
tfeiyle pr dikkat bekleyecei, beklerken heyecandan, ak
am serinliinden rperecei, dzgn, yksek aa dizisini g
rr. ulluklarn lklar, pusuda dikilirken yakndaki manas
trda ayinin baladn bildiren an sesleri kulaklarna alnr...
yle mutludur, yle derecesiz bir sevin iindedir ki, sormayn!
imdi de general Strem ouhovun konanda alan, yazc
m desem , ynetim yardmcs m desem , u gen adama, Makar
D en isa bir bakn! Bahvandan iki kat fazla cret alr, beyaz
gm lek gsl takar, pahal ttn ier, srt pek, karn tok
tur, generalle karlatklarnda onun iri prlanta yzkl,
beyaz, tom bul elini skmaktan kvan duyar. O da ok m ut
ludur, hem de nasl!
Koltuunun altnda kitaplar eksik olm az, ald dergilere
ylda yirmi be ruble der yazar, yazar, durmadan yazar...
Akamlar yem eklerden sonra herkes yataa yattnda hep
yazar, yazdklarn bir sanda kilitler... Bu sandkta, en dipte
zen le katlanm pantolonlar, gm lekleri durur; bunlarn
stnde ambalaj yrtlmam bir paket ttn, on kadar ila
kutusu, kan krmzs bir atk, sar kada sarl bir tane gliserinli
sabun ile bir sr vr zvr vardr. En stte ise yazp yazp
biriktirdii katlar, Bizim ilim iz dergisinin birka nshas
sandn kenarndan taacak gibidir. D ergilerde Makar D eni-
sn yklerini, gnderdii haberleri okuyabilirsiniz, ile hal
k onu yazn adam, o za n o larak tandklar iin ona zenli dav
ranrlar, ancak pek sevm ezler. Onun normal bir adam gibi
konumadn, normal bir adam gibi yrmediini, normal bir
adam gibi sigara imediini sylerler. G erekten bir gn mah
kem ede tank olarak dinlenirken gereksiz yere yaznla urat
n kanverm i azndan, sonra da onu tavuk almakla sulu-
yorlarm gibi yz kpkrmz kesilmi.
ite imdi lacivert paltosunu, pel apkasn giymi olarak
elinde bastonuyla bahede yryor... B e-on adm attktan
sonra duruyor, gzlerini ge dikiyor ya da kknar dalna
konm u yal kargay dikkatle szyor...
Bahvan ellerini beline dayam duruyor, avcnn yznde
sert bir anlatm var, Makar D enis ise yrrken birden ikiye
bklerek korka korka ksryor. Baklarndan anlaldna
gre, bahar onu nemiyle, gzellikleriyle canndan bezdirmi
olmal. Aslnda adamn yrei korku dolu. Coku, sevin, umut
yerine bahar onda birtakm bulank istekler dourmaktadr; bu
istekler onu tedirgin etm ekte, o yzden n e yapmas gerektiini
bilem eden yrmektedir. G erekten ne yapmas gerekiyor bu
adamn?
G eneral Strem ouhovun anszn;
Merhaba, Makar Denis! diye seslendiini duyuyor.
H enz postaneden gelm ediler mi?
Hayr, gelm ediler, beyefendi.
Makar D enis byle dedikten sonra, yznden salk
fkran generalin kk kzyla birlikte kurulduu kupa araba
sn szyor.
u havann gzelliine bakn! H andiyse bahar geldi! di
yor general.
Nasl, gezintiye mi ktnz? Gryorum, bahar sizi de
etkilemi!
Oysa baklarndan: Biliyorum, yeteneksiz, sradan ada
mn birisin sen! diye okunuyor.
G eneral dizginlere sarlrken;
Ah, azizim, diye srdryor konumasn.
Sabah kahvesini ierken yle gzel bir yaz okudum ki!
ki sayfack, kk bir ey, gelgelelim o ne gzellik! N e yazk
ki Franszca bilmiyorsunuz, bilseniz size de verirdim.
Ksaca, be-on szckle yaznn ieriini anlatyor; Makar
D enis ise onu dinlerken, kck, gzel yazlaryazan Fransz
yazarnn kendisi olmamasndan dolay sulanyormu gibi
rahatszlk duyuyor... G eneralin arabas gzden kaybolduktan
sonra, Yazda ne bulmu! Bayat, basmakalp bir konusu var.
Oysa benim yazlarmn ierii daha zengindir... diye d
nyor.
Ayn anda da iini bir kurt kemirm eye balyor. Yazarlarn
onuru ounlukla yaraldr, szlar durur. Bu derde tutulanlar
ne kularn tlerini iitir, ne gnein ltsn grr, ne de
bahar ayrmsar... Btn bedeninin kaslp bzlm esi iin
yarasna hafif bir dokunmak yeterlidir. Onuru zed elenen
Makar D enis yrmesini srdryor, bahe kapsn geip
amurlu yola giriyor. B ubentsov adnda biri yolda, yksek
arabasnn iinde hoplaya zplaya gitmektedir.
Yazara bizden sayglar! diye baryor Bubentsov.
Makar Denis bir yazc ya da ynetim yardmcs olsa ona
byle geliigzel, zensiz davranmazlard herhalde; ama o bir
yazardr, yeteneksiz, sradan bir yazar...
Bay Bubentsov gibiler sanattan anlamazlar, b yle eylerle
fazla ilgilenmezler; te yandan yeteneksiz, sradan sanatlarla
karlatklarnda kat, acmasz olurlar. Onlar herkesi bala
maya, ho grm eye hazrdrlar, ama el yazlarn sandkta sak
layan Makar gibi baarsz, garip insanlar deil! Bahvan
deerli bir ss bitkisini krm, bir sr pahal bitkiyi yanllkla
rtmtr; generalin elin d en bir i gelm ez, bakalarnn
kazancyla geinir; bay B ubentsov sulh yargc olduu sralar
ayda bir m ahkem eye urar, grevini yrtrken kekeler,
yasalar birbirine kartrr, samalklar yapard. Ama btn
bunlar ho grlr, farkna varlmaz; n em siz iirler, ykler
yazan yeteneksiz M akara gelin ce susulmaz, kusurlar yzne
vurulmadan, ineleyici bir eyler sylenm eden geilm ez...
Generalin baldz hizm eti kzlarn yanaklarna amar
atarm, kat oynarken amarc kadnlar gibi kfredermi,
papazn kars kumar borlarnn zerine yatarm, toprak
aas Filyugin toprak aas Sivobrazovun kpeini alm...
Bunlarla kimse ilgilenm ez, ama Bizim limiz dergisinin g e
enlerde Makar D enisn berbat bir yksn geri evirmesi
btn ilenin azna sakz oldu, adama dem ediklerini brak
madlar, tefe koydular, Makarcaz diyerek acdklarn b e
lirttiler.
Bir yazar umduklar gibi yazmazsa n e umduklarn kim
se sylem ez ona;
H erife bakn, gen e sama sapan eyler yazm! derler.
Kimsenin onu anlamad, anlamak istemedii, anlayama
d dncesi baharda M akarn mutlu olmasn en geller. Eer
onu anlasalar her eyin dzeleceini sanr. A ncak btn ilede
kimse okum adna ya da gerektii kadar okum adna gre
onun yetenekli bir yazar olup olmadn kim anlayacak?
Okuduu Franszca yaznn deersiz, baya, bayat, basmakalp
bir ey olduunu generalin kafasna nasl sokacaklar? Eer
adam byle yazlardan baka bir ey okumadysa bunu ona nasl
anlatacaklar?
H ele kadnlar Makar D en is yle kzdryorlar:
Ah, Makar Denis! D n pazar yerinde bulunmadnz
iin ok yazk oldu. ki adam yle gln bir kavgaya tututular
ki, siz olsanz bir g zel betimlerdiniz.
Btn bunlar elb ette nem siz eylerdir, bilge bir kii al
drmaz geerdi, ancak Makar byle eylerden ok gocunur.
Ruhu yalnzlk, ei-dostu olmama, can sknts duygularyla
dolar; byk gnahkarlarn, yalnzlk ekenlerin skntsyla
kvranr. u bahvan gibi ellerini beline dayayp dikildiini
kimse grmemitir onun. Ylda birka k ez ormanda ya da yolda
giderken ya da bir tren vagonunda yolculuk ederken kendisi
gibi baarsz, garip bir adamla karlatnda hem o, hem de
karsndaki birden canlanrlar, birbirlerinin gzlerinin iine
bakarak konumaya dalarlar. Onlarn cotuklarn, tarttk
larn, kahkaha attklarn, neelendiklerini grenler ikisini de
deli sanrlar.
Seyrek yaanan bu dakikalar bile gen eld e kt sonulanr.
H em Makar, hem de karsndaki baarsz kii birbirlerinin d e
erini, yeteneini kabul etm ezler, birbirlerini kskanarak n ef
ret duyarlar, birbirlerine sinirlenirler, sonunda dman ayr
lrlar. B ylece bu kiilerin genlii ypranr, tkenir; dostlua,
ruh dinginliine yabanc, sevinsiz, sevgisiz bir hal alr. Ask
suratl M akarn akamlar herkes yatnca esin perisiyle bulu
masnda betim ledii gzellikler uar gider.
G enlikle birlikte bahar cokusundan da eser kalmaz.
 KIRTASYECLK
Arivde bir aratrma

i in d e bulunduum uz 8 kasm gn kym zde iki

erkek ocukta hastalk grld, ocuklarn bu hastal git
tikleri okuldan kaptklar, br ocuklarn da boazlarnda
yanma, b edenlerinde lekeler gzlendii, her iki ocuun Jarov
ifti-ler Birlii Yatl O kulunda okuduklar bilgilerine arz
olu-nur.
Sayglarmla.
19 Kasm 1885
K urnosovo Ky Muhtar
Y efim Kirilov

N. lesi iftiler Birlii Tabibi G. Radunya

K urnosovo ky muhtarnn 19 kasm tarihli ihbar

zerine, btn belirtilerin kzl olduunu gsterdii salgna,
bilimin gerek lerin e uyularak en ksa zamanda son verilm esinin
salanmas iin derhal anlan kye gitmenizi; yukarda ad
geen muhtarn ihbarndan hastaln Jarov iftiler Birlii
Yatl O ku lu nda balad anlaldndan, bu noktay da
ayrca g z n n d e bulundurmanz rica ederim .

4 Aralk 1885
S. Parkin
iftiler Birlii Bakan y.
 N. lesi II. B lge Jandarma K om utanlna

iftiler Birlii Bakanlnn iliikte gnderdiim 4

Aralk 1885 tarih ve 102 sayl yazsnda bildirildiine gre Jarov
iftiler Birlii Yatl O kulunda kzl salgn baladndan, bu
hastalk so n buluncaya dein ad geen okulun kapatlmasna
emir verilm esini sayglarmla arz ederim .

13 Aralk 1885
G. Raduny
iftiler Birlii Tabibi

N. lesi II. B lge Jandarma Komutanl

No. 1011

Jarov iftiler Birlii Yatl O kul M drlne

iftiler Birlii Tabibi G. R adunyn yazd 13 Aralk

1885 tarihli yazdan K urnosovo ky ocuklarnda kzl hasta
l ya da halk deyimiyle kupalaz grld anlalmaktadr.
Yazda da belirtildii gibi, hzla yaylmakta olan hastaln r
ktc sonular verm esinin nne geilm esi v e salgnn dur
durulmas iin yasann gerektirdii nlemleri almak kanlmaz
olduundan, Jarov if tiler Birlii Yatl Okulu rencilerinin,
bu azgn hastalk t myle ortadan kaldrlncaya dein evlerine
datlmalarn, bundan sonraki nlem leri alabilmem bakmn
dan da sonucun tarafma bildirilmesini sayglarmla rica e d e
rim.

2 Ocak 1886
II. B lge Jandarma
K om utan Podprunin
 N. li Milli Eitim Mdrl lkretim M fettiliin e

Jarov iftiler Birlii Yatl Okul Mdr Fortiyanskinin

dilekesidir.
2 O cak 1886 tarih ve 1011 sayl Jandarma Komutanl
yazsndan okulum uzda kzl salgn balam olduunu ibu
dilekeyle bilgilerinize sunarm.

12 O cak 1886
retm en Fortiyanski

N. lesi II. B lge Jandarma Kom utanlna

Kzl salgn bir aydan beri durdurulmu bulunduundan,

geici olarak kapatlan Jarov iftiler Birlii Yatl O kulunun
yeniden almasnda bizim ynm zden herhangi bir saknca
kalmadn, bu konuyu iki kez iftiler Birlii Bakanlna
ilettiimi, imdi de size duyurarak, bundan b yle ayn konudaki
yazmalarnz ile H km et Tabiplii ile yrtmenizi, benim
iftiler B irliiyle youn ilerim bulunduunu arz ederim.
Sabahtan akama dek kendi almalarmzla doluyuz, o
n ed en le brokratik ilem lerinize vakit ayramayacaz.

26 O cak 1886
G. Raduny
iftiler Birlii Tabibi

II Jandarma Komutanl Y ce Katna

iftiler Birlii Tabibi Radunyn 26 Ocak 1886 tarihli,

31 sayl yazs tarafnzdan incelen m ek zere ekte sunul
mutur. Bay Radunyn, resmi bir yazda kulland brok
ratik ilemler gibi yersiz v e son d erece kltc szlerinden
dolay m ahkem eye verilm esini grlerine arz ederim.
8 ubat 1886
II. B lge Jandarma
K om utan Podprunin

II Jandarma Komutannn II. B lge Jandarma K om uta

nna yazd zel mektuptan: A leksey M anuilovi, yaznz
geriye gnderiyorum. D oktor Raduny hakkndaki srekli
yaknmalarnza ltfen son verin. B yle bir ekim e, kiilerle
ilikilerinde uyumlu, lml olmas gerek en bir em niyet grevlisi
iin ho karlanamaz. Radunyn yazsna gelince, bunda ay
kr bir tutum gremiyorum. Jarov iftiler Birlii O kulundaki
kzl salgnndan haberim var. Milli Eitim Kurulunun ilk top
lantsnda, bu uygunsuz yazmalarn asl sorumlusu saydm
Fortiyanski ile ilgili bir rapor sunacam..

N. li lkretim M fettilii
810

Jarov iftiler Birlii Yatl O kul M drlne

lgi: 12 O cak 1886 tarihli yaznz

Okulunuzda derslerin derhal kesilm esini, kzl hastalnn

daha fazla yaylmamas iin rencilerin evlerin e gnderil
melerini rica ederim .
22 ubat 1886
lkretim M fettii
. Jiletkin
 Jarov iftiler Birlii Yatl O kulundaki salgn hastalk
hakknda btn bu yazlar okuduktan sonra (bunlardan baka
28 yaz daha vardr) II Haberleri gazetesinin 36. saysnda
kan aadaki yazy da okuyunca birok konuda aydnlanm
olacaksnz..
... ocuk lm lerinin olaanst artyla ilgili sorunu bir
kenara brakp imdi daha neeli, daha elendirici bir konuya
geelim . D n aziz M ihail Arhistratiga kilisesinde tannm
kat fabrikatr M. nin kz ile kentim iz saygdeer hem erile-
rinden K.mn nikah kylmtr. Nikah piskopos Kliop G voz
dev ile katedralin br ruhani grevlileri birlikte kymlardr.
T ren e K rasnoperov kilisesi korosu da katlmtr.Yeni evliler
genlikleri, gzellikleriyle gz kamatryordu. Sylendiine
gre Bay K. drahoma olarak bir milyon ruble, ayrca iinde bir
de hara olm ak zere, hayalimizi gney lkelerine eken, pal
miye v e ananaslarn yetitii bir seras bulunan Blagodunoye
iftliine konmutur.
Y en i evliler nikah treninden hem en sonra bir Avrupa
lkesine balayna kmlardr.
Kat fabrikatr olm ak n e ho, deil mi?
 KABUS

K y leri Y rtm e Kurulu yesi Kunin, bakent Peters-

burgdan ky B orisovoya dndnde ilk ii atl bir ulak
gnderip ky papaz Yakov Smirnovu iftlik evin e armak
oldu. Kunin otuz yalarnda gen bir adamd.
Be saat kadar sonra papaz geldi. Evinin giriinde papaz
karlayan Kunin;
Tantmza m em nun oldum, peder, dedi. Artk bir
yldr bu grevi yrttme gre tanmamzn zam an geldi
kansndaym. Buyurun, yle gein. ey... ok da genm isi
niz... Ka yandasnz?
Yirm i sek iz, efendim .
Peder byle dedikten sonra uzatlan eli yavaa skt, her
n ed en se yz kzard.
Kunin konuuyla birlikte alma odasna girdi; onu
hem en incelem eye koyularak, N e kadns, irkin bir yz
var! diye geirdi iinden.
G erekten pederin yz kadns zellikler tayordu: Ucu
kalkk bir burun, parlak krmz yanaklar, iri akr gzler, zor
seilen, seyrek kalar... Byklar yeni terlem eye balamt.
Sakalna gelince, buna sakal dem ek iin bin tank isterdi.
Tarakla taramaya, frayla fralamaya gelm ez, ancak kllar
yolunabilir bir sakal. Sanki onu papaz klna sokm ak isteyen
makyaj ustas yzne sakal yaptrrken ii yarda brakm gibi
ara ara, kimi yerde iyice seyrelmi... Srtna da hindiba kahvesi
renginde, iri yamal bir cppe giymiti.
 E tein e sram amur lek elerin e gzlerini diken Kunin:
Garip bir adam. Birinin e v in e ilk kez geliyor, ama giyimine
aldrd yok. diye geirdi aklndan.
Koltuu masaya daha bir yaklatrarak, nazik olmaktan
o k laubali bir tavrla;
Oturun, peder. Ltfen oturun, dedi.
Yumruunun iine ksren peder Y akov koltuun bir
ucuna beceriksizce ilitikten sonra ellerini dizlerinin stne
koydu. Ksa boyu, dar omuzlar, terli krmz yzyle K uninin
zerinde hi d e iyi bir izlenim brakmamt. Kunin Rusyada
onun gibi zavall, mymnt adamn duruundan, ellerini diz
lerine koyuundan bir eit gurur eksiklii, hatta dalkavukluk
okunuyordu.
Koltuunun arkasna yaslanan Kunin;
Bakn, peder, dedi. Sizi buraya bir ii grm ek iin
ardm. G revim dolaysyla bana, yaptnz yararl alma
lara katkda bulunmak gibi ho bir sorumluluk dyor. Peters-
burgdan dndm de alma masamn stnde Soylular
Birlii Bakannn bir mektubunu buldum. Y egor Dmitriyevi
yaknda kymzde aacanz kilise okulunun korumasn
zerim e almam istiyor. Buna yrekten sevindiimi belirtm eli
yim her eyden nce... Bakann nerisini cokuyla d estek
liyorum!
Kunin bunlar syledikten sonra ayaa kalkt, alma
odasnda birka tur att.
Bununla birlikte maddi olanaklarmn snrl olduunu
biliyorsunuzdur, elb ette Y egor Dmitriyevi. iftliim rehin
altndadr, geim im i yalnzca yrtm e kurulu yelii aylmla
salyorum. Bu duruma gre benim ynm den byk bir
yardma b el balamamalsnz. G e n e d e elim den gelen i yapaca
m. O kulu n e zaman amay dnyorsunz, peder?
Y eterli paramz olduunda...
imdilik n e kadar var?
 H em en hem en hi, efendim . D ern ek te kyller yeti
en erkek nfus bana ylda otuz kapik toplamaya karar ver
diler, ancak bunun szden baka bir deeri yok u anda. Oysa
ilk elde iki yz rublemiz olmalyd.
Hmn! N e yazk ki bende bu kadar yok. Yolculuk iin
btn param harcadm, stelik bor aldm. Gelin, birlikte bir
k yolu bulalm.
Kunin yksek se sle dnm eye balad. Ped ere dn
celerini aklyor, gzlerini onun yzne dikerek kendisini
onaylayp onaylamadn anlamaya alyordu. A ncak papa
zn yz kprtsz, ekingen, tedirgin durduu iin bu yzden
bir ey okuyamad, insan onun yzne bakarken, K uninin o k
akllca eyler sylediini, ama adamn bunlar anlamadan,
nezaket gerei dinlediini sanabilirdi. Bir yandan da konu
malar kavrayamadnn anlalmasndan korkuyor gibiydi.
Zavallck, geri zekalnn teki! Bnl yannda son
derece d e ekingen! diye dnd Kunin.
P ed er Yakov, uak alma odasna tepsiyle iki bardak ay
ile gevrek dolu bir tabak getirince biraz canland, hatta
glmsedi. Bardan alr almaz ayn im eye koyuldu.
Kunin yksek sesle dnm esini srdrd:
N e dersiniz, m etropolite durumu bir yazyla bildirsek
mi? Biliyorsunuz, kilise okulu almasn n e biz gndem e getir
dik, n e d e iftiler Birlii; bu, kilise st ynetim inin nerisidir.
neriyi getirdiklerine gre parasn da bulsunlar. imdi anm
syorum, bir yerde okum utum , patrikliin bu konuya ayrlan
bir d en ei olacak. Sizin bilginiz var m?
Peder Y akov ay im e iine kendini ylesin e kaptrmt
ki, soruya yant bile verm edi. N ed en sonra akr gzlerini
Kuninin yzne dikti, bir sre dnd, sonra sanki soruyu
ancak o zaman anlam gibi ban hayr anlamnda sallad.
Tknd eylerden ald hayvanca zevki gsteren, basit insan
lara zg bir ifade kaplamt yzn. Lokmalar yutarken
zevkten kendinden geiyor gibiydi. ay son damlasna dek
iince barda masaya brakt, sonra yeniden ald, dibine
baktktan sonra eski yerine koydu. ayn bittiinden emin
olmutu, yzndeki tm n ee silindi... Kunin daha sonra pa
pazn tabaktan bir gevrek daha aldn, ucundan bir srk
kopardktan sonra elin d e evirip evirirken anszn cebine
soktuunu grd.
te bu, bir din adamna hi yakmaz! Papazlara zg bir
agzllk m, yoksa ocuka bir davran m? diye sylendi.
K onuuna bir bardak ay daha ikram ettikten sonra onu
evin kapsna dek geirdi, ardndan geriye dnp kanepeye
uzand. Orada yatt srece pederin onda uyandrd tatsz
duygular kaplad tm benliini.
Ne tuhaf bir adam! diye dnyordu. lkel davran
lar olan, pis, pasakl, kaba, aptal, belki d e sarho!.. Am an
Tanrm, bir papaz, bir din adam bu! Halk bunlar m eitecek?
Yardmcs zango her ayinin balangcnda A ziz peder, bu
insanlar kutsa! dedii zaman onunla iin iin alay ediyor
olmal. A ziz p ed ere bakn! Onuru, kendine saygs olmayan,
eitimsiz, okul ocuklar gibi cebin e gizlice gevrek saklayan bir
papaz! Th!.. Bu herifi ky kilisesine papaz atarken onun nasl
bir adam olduunu anlamam m? Balarna papaz diye
bylelerini gnderdiklerine gre halk n e yerine koyuyorlar
din ileri gelenleri? Halk iin asl gerekli olan...
Kunin Rus papazlarnn nasl kiiler olmalar gerektiini
dnm eye koyuldu.
B en papaz olsam... iyi yetimi, halk seven papazlarn
byk yarar dokunacaktr. En azndan u kilise okulu oktan
alrd. Y a vaaz verm e ii? Bir papaz iten bir insansa, gre
vine sevgiyle sarlrsa vaaz verm e srasnda insanlar eitecek,
ruhlarn zenginletirecektir.
Bu dncelerle gzlerini kapad, bir vaaz metni tasar
lamaya balad. A z sonra masaya oturdu, tasarladklarn yaz
maya koyuldu.
 u kzl sal papaza vereyim de kilisede okusun. dedi.
lk pazar gnnn sabah arabasna atlayarak Sinkovo
ky kilisesine yolland. Hem okul ama iini grecek, hem
de kiliseyi gezecekti. Yollarn amur olmasna karn hava ok
gzeldi. Il l bir gne vard. Parlak nlar urada-burada
kalan kar birikintilerinde yansyarak insann gzn kamatr
yordu. Kar ynlar toprakla vedalamadan n ce keskin pa
rltlaryla insanlar krletirm ek istiyor gibiydi, evrelerinde
ise b ek b ek klk ekinler filizlenmiti. Tarlalarn stnde
kargalar uuyordu kurumlu kurumlu. Y e re konm ak isteyen bir
karga szlerek alalyor, durmadan n ce birka k ez sekiyor
du.
K uninin yaklat kilise kurun rengi, k hne bir yapyd.
nnde, bir zamanlar beyaza boyanm, sonralar boyas d-
kle dkle araba okuna benzem i iki ince stun vard. Giri
kapsnn stndeki aziz tasviri bozularak koyu bir lekeye
dnmt. Bu eskilik Kuninin iine dokundu, duygulan
drd. Ban huzur iinde n e edi, ieri girdi. Sabah ayini
henz balamt. Kamburunu kararak oturan yal zango
anlalmas zor, hrltl tenor sesiyle dua okuyordu. Peder
Y akov ise gnlk duman saan kab sallayarak cemaat arasn
da tek bana dolamaktayd. Eer kilisenin dknt durumu
ta girite K uninin iine dokunmasayd, p eder Y ak ovu grn
ce kendini tutamaz, glerdi. nk ksa boylu papazn srtnda
ypranm sar kumatan, buruuk, uzun bir cppe vard.
C ppe o kadar uzundu ki, etei yerde srnyordu.
Kilise yar yarya botu. Kunini asl artan, cemaatin yal
nzca yallardan, ocuklardan olumasyd. Peki, alma ya
ndaki insanlar neden gelm em ilerdi? Neredeydi genler,
kyn erkekleri? Kunin bir sre dikilerek onlarn yzlerine
dikkatlice baknca yal sand insanlarn gen olduklarn
anlad. Bununla birlikte bu gz aldanmasna fazla bir nem
vermedi.
 Kilisenin ii d e dars gibi kapkarayd ve dklyordu.
Kutsal tasvir kesinde, koyu duvarlarda is tutmam, zamann
ykntsna uramam el kadar yer yoktu. P en cere okluuna
karn batan baa gri renkler egem endi, o yzden ierisi alaca
karanlkt.
Kunin Ruhu tem iz olan burada gzel dua eder. R om ada
Saint-Petro katedrali insan nasl grkem iyle sarsyorsa buras
da dinginlii, sadeliiyle etkiliyor. diye dnd.
N e var ki p ed er Y ak ovayin iin krsye ktnda K unin-
in iindeki dua etm e istei toz olup utu. Ruhban okulunu
bitirir bitirmez kiliseye atanan bu gen papaz henz dinsel hiz
metlerin gerektirdii havay bulamamt. Y ksek sesle dua
okurken hangi s e s tonuyla, in ce bir tenorla m, yoksa kaln bir
basla m okuyacanda karar klamyor; beceriksizce selam v e
riyor, cenn et kapsn serte ap kapyordu. Belli ki hasta,
stelik sar olan yal zango, papazn konumalarn iitem e
dii iin ayin sresince aralarnda ufak tefek bir sr anla
mazlk kt. Diyelim , peder Yakov belli bir dua okurken, zan
g o baka eyler sylyor ya da p ed er Y ak ov duasn oktan
bitirdii halde zango kulan krsye doru evirerek
papazn n e sylediini iitm eye alyordu. Ta ki biri ete in
den ekip onu uyarncaya dein... Zangocun kesik kesik kan,
hastalkl, titreyen, ksk, p ep em e bir konumas vard. U yum
suzluun dikalas minicik bir ocukla koro arasnda yaand.
Ba koro blm esinin parmakl arkasndan gzkm eyen
ocuk yle tiz bir sesle ilahi okuyordu ki, kutsal havay zellik le
bozmaya altn sanrdnz. Kunin bir sre daha dikilip din
ledikten sonra sigara im ek iin dar kt. Tm umutlar
krlm, neredeyse kurun rengi kiliseyi dm anca szm eye
balamt.
iini ekerek;
Halk arasnda dindarca duygularn azaldndan yakn
yorlar, dedi. D aha olmasn m? H ele byle papazlar kiliselerin
bana sardka...
K unin kiliseye kez daha girdi, ancak her seferin de k en
dini tem iz havaya atma istei duydu. A yin son bulunca da
doruca papaz grm eye gitti.
Peder Y ak ovun evi teki ky evlerinden p ek farkl
deildi. Dam nn stndeki saplar daha dzgnce denmiti,
bir d e p en cerelerd e perdecikler vard, hepsi o kadar. Peder
onu aydnlk, kk bir odaya gtrd. Odann taban balkla
svanmt, duvarlar en ucuzundan katla kaplyd. ereveli
birka fotoraf, duvar saatinin pandlne takl makas gibi
birka ss zlem ine karn odann yoksulluu artyordu
insan. H ele mobilyalara yle bir baknca peder Y ak ovun ev
ev dolap eya dilendiini sand. Bir yerden bacakl yuvar
lak bir masa, baka yerden bir tabure, bir bakasndan arkal
iyice geriye yatm bir iskemle, drdncsnden dik arkalkl,
ama kk oturakl baka bir iskem le, beincisinden dz arka
lkl, oturma yeri delik deik olm u bir kanepe bozuntusu...
K anepe bozuntusu koyu krmzya yeni boyand iin odadaki
boya kokusu insann burnunun direini kryordu.
apkasn duvardaki kocaman, biimsiz bir iviye asan
papaz;
K ilisem ize ilk kez mi geliyorsunuz? diye sordu.
E vet, ilk kez. Peder, ey... konum uza girm eden n c e bir
bardak ay iebilir miyiz? Dilim-damam kurudu.
Peder gzlerini krptrd, boazn tem izler gibi sesler
kararak arkadaki blm eye girdi. Orada fsldamalar balad.
Karsyla gryor olmal. Bu kzl salnn nasl bir
kars var acaba? diye geirdi iinden.
A z sonra peder blm eden kt; yz terlemi, kzarmt;
glm sem eye alarak gelip K uninin karsna, kanepenin
kenarna iliti. K onuunun yzne bakmamaya alyordu.
Semaveri hemen koyacaklar, dedi.
 Aman Tanrm, daha sem averi bile yakmamlar. imdi
iin yoksa bekle dur! diye dnd Kunin.
S ize m etropolite gndereceim iz m ektubun karalama
sn getirdim, isterseniz siz de bir eyler eklersiniz.
Peki, efendim .
Bir sessizlik oldu. Peder Y akov ikide bir arka blm eye
korkulu baklar frlatyor, salarn dzeltiyor, m endiliyle bur
nunu temizliyordu.
Bugn hava ok gzel, deil mi efendim ? dedi bir ara.
Evet... Ha, bir ey syleyecektim ... Dn ilgin bir yaz
okudum. Bir kentin iftiler Birlii btn okullarnn yn eti
mini m etropolitlie brakm. nemli bir karar!
Kunin byle dedikten sonra ayaa kalkt, taban balkla
sval odada bir aa bir yukar dolaarak sesli dnm esini
srdrd.
E er din adamlar Tanr nn onlara arsna uyar, g
revlerinin bilinciyle alrlarsa bunda bir ey yok. N e yazk ki,
ben, eitimleri, ahlaksal deerleri bakmndan papazlk u
rada dursun, yazc erlik dahi yapamayacak papazlar tandm.
Siz d e bilirsiniz, kt bir papaz kt bir retm enden daha ok
zarar verir okula.
Kunin kamburunu karp oturan pedere bakt. A dam ca
z koyu dncelere daldna gre onu dinlemiyor olmalyd.
Y akov, gelir misin!
Bunu odann br ucundan syleyen bir kadnd. Peder
irkildi, arka blm eye geti. Orada gen e fsldamalar balad.
Kunin ay im e isteiyle kvranyordu. Saatine bakt.
Hayr, daha fazla bekleyem eyeceim . A nladm kadaryla
ben burada istenm eyen bir konuum. Adam benim le bir ift laf
etm ed en gzlerini krptrp duruyor... diye geirdi iinden.
apkasn ald, papazn dnm esini bekledikten sonra
oradan ayrld. E v e giderken fkeyle;
Sabah bouna harcadm, diye sylendi. H erif ktn
biri, hem de yontulmamndan! O kim, retm enlik kim?
Hayr, bu adamla hibir i yrmez! Soylular Birlii Bakan
k y papaznn nasl biri olduunu bilse, okul atrmakta acele
etm ezdi. nce uygun bir papaz bulsun, sonra okul amak
kolay.
Kunin peder Y ak ova kar artk nefretten baka bir ey
duymuyordu. Adam n karikatre b enzeyen zavall grn,
buruuk uzun cppesi, kadns yz, kilisede dinsel grevini
yrt, yaama tarz, amirlere gsterilen cinsten saygs,
eziklii; dadsnn anlatt masallarla korunduu iin o gne
dein yreinde sakl kalan dinsel duygularn incitmiti.
Adamn kendisinin yapmas gereken ilere Kuninin gsterdii
iten, scak ilgiye karn souk davranlar, dikkatsizlii ba
lanacak trden deildi.
Ayn gnn akam Kunin evinde bir odadan tekine
dolat, dnp tand, sonra masaya oturdu v e m etropolite
bir mektup yazd. M etropolitten okul iin onayn, gerekli
parasal destei istedikten sonra ky papazyla ilgili iten,
naizane dncelerini dile getirdi: G en, yeterince olgun
lamam bir kii, sanrm iki de kullanyor. G en eld e belirtir
sek, Rus halknn yzyllar boyu bir din adamndan beklem eye
alt eyleri kesinlikle verem ez....
M ektubu bitirince rahatlad, iyi bir i yapm olm ann bilin
ciyle yatana yatt.
Pazartesi sabah henzyatarken p eder Y a k o v un geldiini
haber verdiler. Kalkmaya endii iin uaa e v d e olmadn
sylem esini bildirdi. Sal gn toplantlara katlmak zere
kyden ayrld, ancak cumartesi gn dnebildi. O yokken
peder her gn onu grm eye gelmi.
Bizim gevrekler ok houna gitmi olm al! diye dnd
Kunin.
Peder pazar gn akama doru yeniden geldi. Bu sefer
yalnz cppesinin etekleri deil, apkas da amura bulamt.
lk geldiindeki gibi gene krmz yz ter iindeydi, gene
kanepenin kenarna ilierek oturdu. Kunin okul konusunu a
mamaya, enesini bouna yormamaya kararlyd.
Pavel Mihaylovi, ders yardmc m alzem elerinin izel
gesini getirdim, dedi peder Yakov.
Teekkr ederim.
A ncak durumdan anlaldna gre, peder, m alzem e i
zelgesini getirmek iin gelm em iti buraya. Btn bedeni ekin
genliini aa vurmakla birlikte kafasnda anszn yeni bir
dnce domu insanlarn kararll okunuyordu yznden.
ok nem li, sylenm esi gerekli bir eyi aklamak iin ekin
genliini yenm eye alt belliydi.
Kunin sinirlendi: B e adam, syleyecein bir ey varsa
hem en syle! N e diye szlp duruyorsun? S en in le uraacak
vaktim yok!
Peder, yersiz suskunluunu balatmak, iinde geen
atmay onun gznden saklamak iin zorla glm sem eye
alt, ancak krmz, terli yzne yaptrd bu yapmack g
lm seme akr gzlerinin kprtsz baklaryla badaacak gibi
deildi. Kuninin iinden bir n efret duygusu kabard, yzn
br yana evirdi.
Kusura bakmayn, peder. H em en gitmem gerekiyor.
Peder, uyurken biri onu drtkleyip uyandrm gibi irkil
di, yznde glm sem esi eksilm eksizin, utanga utanga
cppesinin eteklerini kavuturdu. Adama kar duyduu tm
nefrete karn Kunin acd ona, kat davrann biraz yumu
atmak iin;
Baka bir zaman gelirsiniz, dedi. ok rica edeceim ...
ey... size verm ek istediim bir ey var. G eenlerd e esin
(ilham) geldi, oturup iki vaaz karaladm. V ereyim de bir bakn,
iinize yararsa cem aata okursunuz.
Peki, efendim . Alaym...
P ed er bir sre daha ayakta sklm pklm dikildi, cp-
peinin nn kavuturmakla urat, ancak birden kararn
vererek glmsemeyi brakt, ban dikletirdi.
Sesinin gr kmasna, szlerinin iyi anlalmasna ala
rak;
Pavel Mihaylovi! dedi.
Bir ey mi syleyeceksiniz?
iittiim e gre yazcnza iten el ektirmisiniz... yeni
sini anyormusunuz...
Evet... Y oksa tavsiye ed eceiniz biri mi var?
Bakn, ey... bu ii bana v erem ez misiniz?
Kunin ard.
Papazlk iini brakyor musunuz, peder?
P ederin yz sarard, tm bedeni titredi.
Hayr, hayr... A llah korusun! E er byle bir eyden
kukulanyorsanz istem ez! Ben asl iimin yannda, gelirimi
biraz artrmak istem itim de. Am a siz yle dnyorsanz
gerekm ez! Unutun gitsin!
Gelirinizi artrmak m dediniz? A m a ben yazc iin ayda
yalnz yirmi ruble dyorum.
Peder evresine baknd.
Tanrm, ben on rubleye d e razym. Bana yeter d e artar
bile! Bakyorum da ok ardnz, herkes aryor zaten. A
gzl, doymak bilm ez papaz, paralar ne yapyor? diye. A
gzl olduum u ben de biliyorum, bu yzden ayplyorum,
cezalandryorum kendimi, insanlarn yzne bakmaktan uta
nyorum... A ncak ak yrekli olacam size kar, Tanr tan-
mdr.
P eder derin bir soluk ald.
Y olda gelirken gnah karma trnden bir konuma
hazrlamtm, ama hepsi aklmdan kt. imdi kimi szleri
anmsamaya alacam. Kilisedeki grevim den ylda elim e
yz elli ruble geiyor. S ize bu paray nasl harcadm anlata
cam. Ruhban okulunda okuyan kardeime ylda altm ruble
gnderiyorum. Geri yatl okul, her ey kilise rgtn-den,
g en e d e kad, diviti...
Kunin elin i sallad
Tamam, tamam, inanyorum. Bu aklamalar niin ya
pyorsunuz bilmem ki!
Papazn akyreklilii, gzlerinin slak parlakl kar
snda yreinde byk bir arlk duyuyor, n e yapacan
bilemiyordu.
G revim dolaysyla kilise rgtne katk paymn hep
sini deyem edim henz, iki yz ruble isteniyor benden, ayda
on ruble gnderiyorum. Bu durumda elim de ne kadar kalyor,
dersiniz? Btn bunlardan baka bir d e Peder Avraamiye ayda
ruble...
Hangi p eder Avraami?
Benden n cek i Sinkovo kilisesi papaz. Karakter zayf
l nedeniyle grevden almlard. Aldlar ama buradan git
medi, kyde yayor. G id ecek baka yeri yok... Adamcaz
karnn nasl doyuracak? Yal bir insan ama ban sokaca bir
ev, srtna giyim gerek. Bu durumda dilensin mi? Hayr, buna
izin verem em ! Durum unu bile bile gnaha girmi olurum!
Boazna dek bor iinde, elin e birka ruble verm eden e d e
mem!
O turduu yerden frlayp ayaa kalkt, gzlerini d em e
den ayrmakszn odann iinde drt dnm eye balad. Ellerini
bir indirip bir kaldryordu.
Tanrm, nedir bu bamza gelenler? Madem inancn
zayft, dayanksz bir insandn, ne diye b yle bir grevi zerine
aldn? Tanrm, gnahlarn bala bu zayf kulunun! Onun
yznden ben ekiyorum!
Peder, o kadar zlmeyin!
Benim durumum da zor, Pavel Mihaylovi! A lk can
ma tak etti, artk dayanamayacam! Biliyorum, el ap dilen
sem verirler, ama yapamam! Vicdanm szlar. K ylden sadaka
m isteyeceim ! Durumlarn siz de biliyorsunuz. D ilenciden
yardm dilenm ek, yle ey olur mu! Biraz varlkllardan, toprak
aalarndan istesem, buna da gururum el vermiyor... U tan
yorum...
Elini sallad, sinirli sinirli ban kad.
Utanyorum ki, hem de nasl utanyorum! insanlarn
yoksulluumu grm elerini istem em , gururuma dokunur. Pavel
Mihaylovi, bize geldiinizde evde ay yoktu. Krnts bile
yoktu, oysa size syleyem edim , sakladm, ite u giysimden,
papazlk cppesinden de utanyorum. D iyeceksiniz ki, papaz
lara bu gurur yakr m?
Odada Kunin yokmu gibi gelip ortada dikildi ayn tarz
konumasn srdrd:
Hadi ben ala, utanca diimi skp dayandm, ama
benim bir de karm var! Onu iyi bir evden gelin getirdim! Elini
scak sudan souk suya sokturmazlard. Beyaz ek m ek le ay
imeye, tem iz araflarda yatmaya almt... Baba evinde
piyano alard... ok gentir daha, yirmi yanda bile yoktur...
G nl giyinmek, gezm ek, konu komuya gitm ek ister. Oysa
ah kadndan beterdir giyim-kuam, sokakta bakalarna gs
term ekten utanyorum. Tanrm, nedir benim gnahm! T ek
avuntusu var, o da gittiim yerlerden meyve, gevrek getirirsem
onlar yem ek...
Peder iki elini birden salarnn arasna daldrd.
Bu duruma gre ilikilerimiz aka deil, acmaya daya
nyor demektir. Onu grdke iim paralanyor. Bu nasl bir
eydir, Tanrm, anlamyorum! Tutup gazetelere yazsam inan
mazlar! Peki, ne zaman bitecek btn bu ektiklerim?
Kunin papazn ses tonundan korkarak;
Tamam artk, kesin! diye bard. Yaama bylesine
ktmser bakmamak gerekir!
P eder sarho gibiydi.
Pavel Mihaylovi, ok zr dilerim! Benim syledik
lerime aldrmayn siz! Bo verin! Ancak ben kendimi sulaya
cam, her zaman sulayacam!
evresine baknd, yle fsldad:
Bir sabah Sinkovodan km, Lukovo kyne gidiyor
dum. Baktm, rmak kysnda bir kadn bir eyler yapyor. yice
yaklanca n e greyim? Belki inanmayacaksnz! D oktor Ivan
Sergeyiin kars m elm i, amar duruluyor. D em ek oluyor
ki, kim secikler grmesin diye sabahn erken vaktinde kyden
bir fersah uzaa gitmi. Bu da gururundan ite. Benim yakn
dan geerken yoksulluunu grdm anlaynca yz kpkr
mz kesildi. B en telalanp korktum, yardm etm ek iin yanna
kotum, ama o, yrtk gm leklerini grmeyeyim diye n e yapaca
n bilemiyordu.
Kunin oturdu, korku iinde pederin solgun yzne bak
maya balad.
Bu anlattklarnz inanlacak gibi deil, peder!
G erekten yle, Pavel Mihaylovi? Bir doktor hanm
nn rmak kysnda amar durulamas olacak ey mi? Hibir
lkede bylesi grlmemitir! Ben bir papaz, bir din grevlisi
olarak byle eyleri nlem ek isterdim. Ama elimden ne gelir?
Tam tersine, kocasna bedavadan m uayene olmaya alyo
rum! Sylediiniz gibi, inanlmas zor bir ey bu! nanlmas
zor! A yin srasnda krsden bakarm; cemaati, alk eken
peder Avraamiyi, karm grrm. Aklma amar alkalayan
doktor kars, kadnn souk sudan moraran elleri gelir. Btn
bunlar dnrken her eyi unutarak salak gibi dikilir kalrm.
Ta ki zango seslenip beni uyarmasn!
Peder yeniden odada dolamaya balad. Ellerini sallaya
rak;
U lu Tanrm! dedi. Kutsal erenler! H o grn, din hiz
m etinde d e aksaklklarn oluyor... Siz okuldan sz ediyor
sunuz, oysa ben bir ey anlamakszn karnzda heykel gibi
dikiliyorum. Kafamda yalnz yem e-im e dncesi var. K ilise
de d e yle.
Pederin birden akl bana geldi.
ey... ben n e yapyorum? Bir yere gitmeniz gerekiyor
du. Balayn, dalmm...
Kunin sessizce papazn elini skt, onu kapya d ek uurla
d, odasna dndkten sonra p en cered en bakmaya balad.
Peder Y akov evden knca geni kenarl, kzl tyl apkasn
kafasna geirdi, ban n n e e erek sessizce yrd. A z
n cek i itenliinden tr utanm gibiydi.
Arabas da ortalkta gzkm yor. dedi kendi kendine.
Pederin ona her geliinde ta kyden buraya yaya yr
dn dnm ek bile istemiyordu. Tam alt fersah yol, stelik
amura bata-ka! Kunin, peder uzaklarken n ce arabac
A ndreyin, sonra Paramon adndaki erkek ocuun su birikin
tileri zerinden atlayarak, pederin zerine amur sratarak
kutsamas iin yanna yaklatklarn grd. Peder apkasn
kard, A ndreyi kutsad, ocuu da kutsadktan sonra ban
okad.
Kunin eliyle yzn svazlad, bu srada elin e bir slaklk
geldi. P encereden uzaklaarak oday gzd en geirm eye bala
d. Papazn ezik, rkek sesi kulaklarnda nlyordu... O srada
masann zerine takld baklar. B ereket versin, peder, Ku-
ninin onun iin yazd vaazlar unutmutu. H em en katlar
ald, para para etti, masann altna frlatt. K anepeye k e
rek;
Adamcazn durumunu bilmiyordum! diye inledi. Bir
yldr K y leri Kurul yesiyim, sorgu yargcym, okul kom ite
sinde grevliyim, hibirinden haberim yok. Kr kuklann
tekiyim ben! Ona abuk yardm yetitirmeliyim! abuk!
A zap iinde kvranyor, akaklarn ovuturuyor, zihnini
dnm eye zorluyordu.
Ayn yirmisinde aylm alr almaz pedere, doktorun
karsna iyi bir bahane bulup ulatrrm... P ed ere evde bir ayin
dzenletirim , doktora da bir hastalk uydurur, m uayeneye
giderim. B ylece gururlarna dokunacak bir durum kmaz.
Peder A vraam iy e de yardm ederim...
Parmak hesab yapnca elin e geecek parann iftlik yn e
ticisinin, hizm eti v e uaklarn cretlerini, et getiren kylye
de parasn d em eye zor yeteceini anlad. Kabul etm ek is
tem ese d e bu byleydi. ster istem ez eski gnlere gitti zihni.
Daha yirmi yanda toy delikanlyken orospulara en pahal yel
pazeleri vermi, arabacsna gnde on ruble balam, h
rete dknl yznden tiyatro aktrislerini armaanlara
bomu, ksa srede babasnn mlknn altndan girip stn
den kmt. A h, imdi o rublelikler, on rublelikler elinde
olsa n e ok ie yararlard!
Peder Avraami ayda rubleyle geiniyormu! Bir rub
leye papazn kars kendine bir gm lek diktirir, doktorun kars
amarc kadn tutard! Ama n e olursa olsun yardm edeceim
onlara, bir yolunu bulacam!
M etrop olite yazd rapor geldi aklna birden, ayaza tutul
mu gibi tm bedeni sarsld. B yle bir ey yapm olmasn
anmsamas ona byk bir utan verdi. H em kendine kar,
hem de grnm eyen bir g er e e kar azap verici bir utan!
yi niyetli, ama fazlasyla karn tok, az dnen birinin
yararl bir etkinlik iin iten gelen abas byle balad, byle
bitti...
 AH U KADINLAR

N . ili Halk Eitim M erkezi Mdr, kendini gnl yce,

adaletli bir insan sayan Fiodor Petrovi, retm en V rem ens-
kiyle odasnda gryordu.
Hayr, bay V rem enski, bu durumda istifanz verm eniz
gerekiyor. Sizinki gibi bir sesle artk retm enlik yaplmaz.
Nasl oldu da kaybettiniz sesinizi?
retm en homurdanr gibi;
Terli terli souk bira itim, mdr bey, dedi.
Ah, ok yazk olmu! On drt yl hizm et et, sonra bana
bu i gelsin! nsann m esleini brakmasna bazan ne sama
eyler seb ep oluyor? imdi n e yapmak niyetindesiniz?
retm en yant vermedi.
oluk ocuunuz var m?
Karm, iki de ocuk, mdr bey.
Ortala bir sessizlik kt. Masasndan kalkan mdr
heyecanla odasnda gezinm eye balad.
Hakknzda nasl bir karar vereceim i ben de bilmi
yorum. retmenlii srdremezsiniz, em ekliliinize de daha
ok var. imdi sizi sokaa salsam, buna da gnlm raz deil.
Siz artk bizden birisiniz, on drt yllk grevden sonra size
yardm etm ek boynumuzun borcu. Ama nasl yardm ed eceiz
size? Sizin iin ne yapabiliriz? Hadi, benim durumuma girin de
syleyin, ne yapabiliriz sizin iin?
Bir sessizlik oldu. Mdr odasnda dolaarak dnyor,
retm en ise iskem lenin kenarna ilimi, byk bir znt
iinde gen e dnyordu. D erken, birden mdrn yz
aydnland, hatta sevincinden parmaklarn trdatt.
ayorum, nasl oldu daha n ce aklma gelm edi! Bakn,
size ne nereceim ! Bizim yetim ler yurdunda posta hizmetleri
gren kii nm zdeki hafta grevinden ayrlyor, istersen iz o
ii size verelim. N e dersiniz?
Mdrden byle bir yardm beklem eyen V rem en sk inin
gzleri parlad.
yleyse dilekenizi yazn hem en! Bugn gndeririz...
V rem enskiyi odasndan gnderen Fiodor Petrovi rahat
bir soluk ald, hatta byk bir kvan duydu, nk karsnda
kederinden iki bklm olmu, hm hm sesiyle konuan ret
m enden kurtulmu; bunun yannda, boalan bir grevi uygun
birine vererek drst, vicdanl, iyi yrekli bir insann yapmas
gerek en en adaletli davran gstermiti. A ncak bu keyifli
durum uzun srmedi. E ve gelip yem ek iin sofraya oturduun
da kars birden;
Ah, nasl da aklmdan kt! dedi. D n N ina Sergeyevna
bize uradnda bir delikanl iin senden grev verm eni is
temiti. Y etim ler yurdunda bo bir yer alyormu, yle mi?
Mdrn surat asld.
Alyor ama orasn baka birine sz verdik. Ayrca
benim koyduum kurallar biliyorsun. K im seye torpil yok!
Biliyorum, g en e de Nina Sergeyevna iin bir istisna
yapabilirsin, deil mi? Bizi yakn bir akrabasymz gibi sever,
oysa bizim ona bugne dein tek iyiliimiz dokunmad. O
yzden bu isteimi geri evirme, Fedya! Hem onu ok zersin,
hem de beni...
Grevi vereceim iz adamn ad ne?
Polzuhin.
Kimmi bu Polzuhin? G een ylba elen cesin d e ads-
ki rolne kan gen olmasn? Oysa kesinlikle vermem!
Mdr yem ek yem eyi brakt.
 Olmaz diyorum! Tanr yazdysa bozsun!
Ama niin?
Bak, anacm, gen bir adam kadnlar araclyla i
yaptrmaya kalkyorsa cieri b e para etm ez. N iy e kendisi
dmdz bana gelmiyor?
Y em ekten sonra mdr kanepeye uzand, postadan kan
gazeteleri, mektuplar gzden geirm eye balad. B elediye
bakannn karsndan da bir m ektup vard, unlar yazyordu:
D eerli F iodor Petrovi! Bir keresinde bana insan uzma
n olduumu, kiilerin yreklerini okuduum u sylemitiniz.
imdi bunu kantlamann tam sras. Bugnlerde size yetim ler
yurdundaki postaclk grevi iin K. N. Polzuhin adnda birisi
gelecek , kendisi m kem m el bir gentir. E er bu konuda bir
katkda bulunursanz yanlmadm greceksiniz.
Mdr;
Kesinlikle olmaz! Tanr korusun! diye haykrd.
Ondan sonra P olzuhine grev verilm esini isteyen m ek
tuplardan her gn en azndan bir tane geldi. Bir gn d e koyu
bir takm giymi, etin e dolgun, jokeyler gibi tra olm u bir
gen, P olzu h in inkendisi kageldi. Mdr gencin isteini din
ledikten sonra sou k bir sesle;
Resm i ilerle ilgili grm eleri bromda yapyorum,
dedi.
zr dilerim, mdr bey. Beni buraya gnderen, sizin
de yakndan tandnz kiiler buraya bavurmam sylem i
lerdi.
Mdr gencin sivri ulu iskarpinlerini nefretle szd.
Ya, yle mi? Bildiim kadaryla babanz varlkl biri ol
duu iin almaya gereksinm eniz yokmu. Bu durumda az
cretli b yle bir ii niin istiyorsunuz?
creti iin deil... D e v le t grevi diye istiyorum.
Ya!.. Bana y le geliyor ki, bir ay sonra oradan bkp ayr-
lirsiniz, oysa o grevi m eslek olarak benim seyip geim ini sala
yacak yoksul insanlar var.
Bkmam, beyefendi. eref sz veriyorum ki, ok ala
cam!
Mdr daha fazla dayanamayp patlad:
Bana bakar msnz! N e d iye daha n ce kendiniz doru
dan bavurmadnz da araya bayanlar koyup onlar rahatsz e t
tiniz?
Bunlar sylerken yznde nefret dolu bir glm sem e
vard. Polzuhin kzard.
Efendim, buna kzacanz bilmiyordum. Araclarn
tavsiye mektuplarndan holanmyorsanz size iyi hizm et b el
g esi verebilirim.
B yle diyerek cebinden kard bir kad mdre uzatt.
Yazclarn resmi bir dille yazd belgenin altnda valinin
imzas vard. B elli ki vali de yazy okum adan, yapkan bir
kadnn srarndan kurtulm ak iin imzalamt.
Mdr yazy sonuna dek okudu, iini ekerek;
Eh, yapacak baka bir ey kalmad, dedi, ister istem ez
valinin buyruuna uyacaz... Yarn dilekenizi verin. Baka ne
yapabiliriz ki?
Polzuhin gittik ten sonra da fkeyle tepinm eye balad:
D eersiz yaratk! Sonunda amacna erdin, deil mi! Ka
rlarn e te in e tutunmaktan utanmyorsun! Hayvan! Pis m en
debur!
Byle haykrdktan sonra adamn kt kapya doru bir
tkrk frlatt. A ncak tam o srada defterdarn hanm kap
dan ieri admn atmt.
yle bir uramtm, mdr bey, diye balad kadn. Bir
dakikacna yerinize oturun da beni dinleyin, iittiim e gre
bo bir g rev yeri varm yetim ler yurdunda. Polzuhin adnda
bir gen bugn-yarn size bavuracak...
Defterdarn hanm akyadursun, mdr, dp baylmak
zere olan bir adamn bulank, kayan baklaryla onu szyor,
nezaket gerei glmsyordu.
Ertesi gn Vremenski okula geldiinde adamcaza ne
syleyecein e uzun sre karar verem edi. retm enin kar
snda ezilip bzlyor, konuurken dili tutuluyor, sylenecek
en uygun sz bir trl bulamyordu. B elki d e zr dilemeli,
gerei olduu gibi anlatmalyd, ama kulaklar kzard, sarho
gibi kekeledi, karsndaki adam kendisinin ast olduu halde
iine dt durumdan dolay sknts arttka artt. Sonunda
dayanamayp masaya yumruunu indirdi, ayaa frlad, bar
maya balad:
Sizin iin verecek grev yok! E vet, yok! B eni yalnz
brakn! Artk canm skyorsunuz! Yakam koyverin de rahat
bir soluk alaym!
B y le dedikten sonra mdr odasndan kt gitti.
 K IK IRTILM I DUYGULAR

A ad a anlatacaklarmz, birka gn n ce M oskova

blge m ahkem esinde gemitir. O gn m ahkem ede geceleyen
halk jrisi yeleri yatmadan nce insann kkrtlan duygular
zerine konuuyorlard. Konu, geirdii korkun bir olaydan
sonra birdenbire k ekem e olduunu, hatta salarnn aardn
syleyen bir tann bu szlerinin akla gelm esi zerine alm
t. Jri yeleri uyumadan n ce orada bulunan herkesten, kendi
bandan gemi, korkulu bir olay anlatmasn istediler. nsan
mr ksayd, gen e de yle ya da byle, muhakkak korkun bir
olayla karlamt yaam boyunca.
Jri yelerinden biri, nasl boulma tehlikesi atlattn;
br, tek doktor, tek eczac bulunmayan bir kasabada soda
yerine ocuuna tuzruhu iirerek zehirlenm esine neden
oluunu anlattlar. Olayda ocuk lm em i, ama babas az kalsn
akln oynatayazm. Ya o kadar da gekin olmayan, fakat
hastalkl bir ye de kendini ldrm e giriim lerinden sz etti.
Birisinde beynine kurun skarak, kincisinde ise trenin altna
atlayarak...
k giyimli, iman, ufak tefek bir ye d e unlar anlatt:
O sralar olsa olsa yirmi -yirmi drt yalanndaydm,
bir kza gnl vermitim, evlenm ek zereydik... Unutm adan
syleyeyim, o g en kz imdi karmdr. Bugnk aklm olsa g en
cecik yamda evlendiim iin kendime bir gzel sopa ektirir
dim, ancak o gn Nataa evlen m e nerimi geri evirse, kim
bilir, n eler olurdu bana! Aramzda gerek bir ak vard, bir
birimiz iin yanp tutuuyorduk, lgnlar gibiydik ikimiz de...
Ben yreimi dolduran sevgiden boulacak durumdaydm.
N ereye gideceim i, akm nasl anlatacam bilemiyor; arka
dalarma, evdeki uaklara hep ondan sz ediyordum. Mutlu
kiiler b en ce dnyann en skc insanlardr, imdi aklma gel
dike yaptklarmdan utanyorum...
Arkadalarm arasnda m esleine yeni balam bir avukat
vard. imdi kendisi btn Rusyada nldr, onu herkes tanr
v e karlanca, saygyla apka karrlar. Oysa o zamanlar yeni
yeni g topluyor, zenginlik yolunda hzla ilerliyordu, ite bu
arkadamla haftada bir-iki k ez grrdk. E vine gittiimde
ikimiz d e divana uzanr, balar-dk fe lse fe yapmaya...
O na gittiim bir gn g en e filozofa syleilerim izi srd
rrken ben avukatln o k nankr bir m eslek olduu savn o r
taya attm. Kantlamak istediim nokta uydu: Bir durumada
sann ifadesi alndktan sonra savc da, savunman da gereksiz
kiiler durumuna dyorlar, m ahkem eye yardm etm ek yle
dursun, ileri kartryorlard. nk akl banda bir yarg,
bir jri yesi bann stndeki tavann beyaz olduuna, sank
vann sulu ya da susuz olduuna avukatn, savcnn katks
olmakszn karar verebilirdi. D em osten es bile g else dndre-
mezdi onlan kararlarndan. Diyelim , byklarm karayken kzl
olduu konusunda kim beni ikna edebilirdi? G zel konuan
bir sylevci beni duygulandrp alatr, ancak gereklere da
yanan grlerim de, kanlarmda hibir deiiklik yapamazd.
Avukat arkadam henz aylan, salan biri olduumu,
ocuka eyler sylediim i ileri srd. O nun grne gre
gerek kabul ettiim iz kanlar bilgili, drst insanlarn abas
sonucunda oluuyordu, ikinci bir konu da insan yeteneinin
kar konulm az bir doa gc olduu; yetenein, deil ikinci
snf esn af v e tccar trnden entipften kiilerin kanlarn,
kasrga olup en salam kayalarn bile un-ufak edebileceiydi.
G n ee gz krpmadan bakm ak ya da rzgar durdurmak nasl
 olanakszsa insanolunun yeten ek le baa kmas da yleydi.
Sade bir lm l, szn gcyle inanm ilkel insanlarn binler-
cesini Hristiyan yapabilirdi. Evet, O disseus yeryznn inan
m bir kiisiydi ama Sirenler karsnda pes etmiti. Tarih bu
gibi rneklerle doluydu, yaammzda da ayn rneklere adm
ba raslayabilirdik; b yle olmasa zeki, yeten ek li insanlarn ap
tallar, yeteneksizler karsnda bir stnlkleri olamazd.
B en kendi grm de direniyor, kannn her trl y ete
nekten daha gl olduunu savunuyordum. Oysa aslnda kan
nedir, y eten ek nedir, tam olarak anladm yoktu. Konumu
olmak iin konuuyordum ite...
Seni e le alalm, dedi avukat arkadam. u anda nian
lnn bir m elek, kendinin de kentin en mutlu insan olduun
kansn tayorsun. B en de sana diyorum ki, seni u masaya
oturtup nianlna ret mektubu yazman iin on be-yirmi dakika
uramam yetecektir.
G lm eye baladm. Arkadam;
Glm e, dedi. Ciddi sylyorum. Bu ie giriirsem yirmi
dakika sonra evlen m e niyetinden cayar, bu karar verdiin iin
de mutlu olursun. G eri benim o d erece bir yeten eim yok, sen
de sanld kadar gl deilsin...
Hadi, durma, bir dene! dedim.
Y ok canm, gerek var m? L af olsun diye syledim. Sen
iyi bir ocuksun, senin gibi bir arkadam acmasz bir d e n e
m eden geirm ek istem em . Ayrca u anda gnm de deilim.
A kam yem eine oturduk, itiim iz arap, nianlm Nata-
a ile ilgili dncelerim , ona olan sevgim ok gem eden
yreimi genlik, mutluluk duygularyla doldurdu. M utlulu
um ylesin e bykt ki, karmda oturan yeil gzl avukat
snk, ufak tefek , sradan bir varlk olarak gzkt gzm e.
O na durmadan satayordum.
Hadi, d en e de grelim! N iin denem iyorsun?
 Arkadam ban sallad, yzn buruturdu. Cann sk
maya baladm anladm.
Biliyorum, d en em ed en sonra bana teekkr edip kurta
rcn olduumu syleyeceksin, dedi. A ncak nianln olan kz da
dnm ek gerek. Seni sevdii belli, onu reddetm en ac ek m e
sine yol aacak. ylesine gzel bir kz ki, sana imreniyorum!
Avukat iini ekip arabndan bir yudum ald, nianlmn
gzelliklerini sayp dkm eye balad. O laanst bir betim
lem e yetisi vard. Kadnn kirpikleri ya da sere parma ze
rine durmadan konuabilirdi. B en azm am, onu hayran
hayran dinliyordum.
Yaam boyunca n ice kzlar, kadnlar grdm , ama bir
dostun olarak erefim le syleyeyim ki, Natalya Andreyevna
gibisine raslamadm. O, ei az bulunur bir inci tanesidir. Ku
kusuz onun da ufak tefek kusurlar var, gen e de byleyici bir
gen kz senin nianln.
Bu szlerle birlikte nianlmn kusurlarn saymaya bala
d. u anda dnyorum da gen eld e kadnlarn eksiklerinden,
zayf yanlarndan sz ediyordu, ama bana sanki hep Nataa'y
anlatyormu gibi geliyordu. A ncak nianlmn ucu kalkk
burnu, bararak konum as, ilikli kahkahalar, nazlanmalar
trnden beenm ediim ynlerine hayranm gibi bir tavr
iindeydi. Btn bu zellikler ona gre ok sevimli, ince, ka
dns eylerdi. vc tutumu ben farkna varmadan yava yava
babacan tlere, ardndan kmseyici alaylara dnl.
Durumada filan olsak, yanm zda m ahkem enin yargc bulun
sa onu durdurabilirdi elbet, byle biri olmad iin avukat
arkadam konutuka konuuyordu. B en azm bile aam-
yordum, ho, asam elimden ne gelirdi ki?
Arkadam aslnda herkesin bildii, basmakalp eylerden
sz ediyordu. Szlerinin as ise daha ok bunlar syleyi
biimindeydi. Hem de ne kahrolas syleyi biimleri! Onu din
lerken bir szcn, sylen m e tarzna, syleyi biim ine gre
binlerce deiik anlam, incelik kazandna inandm. imdi
onun kulland konuma tarzn, biimini size aktaracak du
rumda deilim. A ncak u kadarn syleyeyim: O nu dinlerken
durmadan oday arnlyor, onunla birlikte fkeleniyor, nefret
ediyor, ileden kyordum... Hatta gzlerinde yalarla benim
ok daha iyi eylere layk, byk bir insan olduumu, ilerde,
evliliin engelleyecei, nem li eyler baaracam syleyince
ona tm benliim le inandm.
Elimi itenlik le skarak;
Bak, dostum! dedi. Yalvaryorum sana, vakit varken
durdur bu evlilik iini! Bu kahredici, akl almaz yanllktan
Tanr seni korusun! G enliine ac, akln bana topla!
ister inann, ister inanmayn, hem en orackta oturdum,
nianlma onunla evlenm eyeceim i bildiren bir m ektup yaz
dm. Byk bir yanll dzeltm e frsatn karmadm iin
nasl seviniyordum! M ektubu zarfa koyup yaptrdm, postaya
vermek zere sokaa frladm. Avukat arkadam da benim le
birlikte.
M ektup posta kutusunun karanlnda gzden yittikten
sonra arkadam beni ve v e gklere kard.
Aferin! Seni candan kutlarm! Beni de ok sevindirdin.
Yaptn ne kadar beendiim i bilem ezsin!.
Birlikte on adm yrdk-yrmedik, bu sefer yle ko
numaya balad:
E lbette evliliin ok iyi ynleri vardr. Beni e le alrsak,
evlenm eden edem em ben.
Tuttu, g elecek tek i yaamn anlatmaya balad. Onu din
lerken bir bekarn yalnz bana srecei rezilce yaam bana
ekilm ez gzkt.
E vlenecei kadnla ilgili yle cokulu szler sylyor, e v
lilik yaamnn zevklerinden yle hayranlkla, iten gelerek
konuuyordu ki, evinin kapsna vardmzda byk bir um ut
suzlua kapldm.
 Bana ne byk bir ktlk ettiini anlyor musun, arka
da? dedim. M ahvettin beni, mahvettin! Beni o kahrolas m ek
tubu yazmaya zorlamamalydn! O kz deli gibi seviyorum.
Bir yandan nianlm sevdiimi yem inle sylerken, bir yan
dan da davranmdan tr kendim e lanetler yadryordum.
O srada yreim e reklenen duygular gibisini tanmam-
mdr yaam boyunca. N eler ektiim i, n e aclar tattm bir
ben bilirim. Eer bir adam ksa da bana iyilik yapmak iin
elim e bir tabanca verse, s e v e se v e kurunu akama skardm.
N eden sonra avukat glm eye balad, om zum u taplad.
Y eter, hadi! Alamay brak! Korkma, nianln o m ek
tubu almayacak. Biliyorsun, zarfn stne adresi ben yazdm.
O karmakark adresi bulup da mektubu verem ezler. Sana bir
ders olsun: Anlamadn bir konuda tartmaya kalkma!
Benim syleyeceklerim bu kadar, baylar...
Beinci jri yesi iskem lesinde oturuunu dzeltti, yk
sn anlatmak zere azn amt ki, Spaski kulesinin saati
almaya balad.
Jri yelerinden biri;
Tam on iki, dedi. Baylar, yargladmz sann u anda
yaad duygularn derecesi katr, dersiniz? Bu katil imdi
m ahkem enin tutuklu odasnda geceliyor, oturuyor ya da yat
yor, elb ette ki gzn krpmakszn u gon k sesin e kulak veri
yor. N eler dnyor, hangi hayaller zihnine mtr bu
adamn, syler misiniz?
Jri yeleri kkrtlm duygular! birdenbire unutmu
olmallar. H atta nianlsna m ektup yazan arkadalarnn yaa
dklar da nem siz, elendirici olmaktan uzak gzkmtr
herhalde. nk kim se bir ey anlatmak istem edi, derin bir
sessizlie gm ldler, yatmak zere hazrlandlar...
 TANIDIK BR ERKEK

G z e l bayan Vanda ya da pasaportunda belirtildiine

gre, fahri yurtta Nastasya Kanavkina hastaneden taburcu
edildiinde o gne dein karlamad bir duruma dt. N e
snaca bir yeri, ne d e paras vard. N e yapacakt imdi?
lk i olarak rehin sandna gitti, biricik deerli eyas olan
zmrt tal yzn rehin brakt. Karlnda bir ruble
dediler, ama bununla ne alnabilirdi ki? Bu parayla modaya
uygun bir bluz, kabark bir apka ya da tun renkli bir ift iskar
pin verm ezlerdi. Bu duruma gre kendini plakm gibi his
sed ecek ti bayan Vanda. Onu srtndaki sade entariyle grnce
yalnz insanlar deil, atlar, kpekler bile gleceklerdi. te bun
dan dolay karnn nasl doyuracan, geceyi nerede geire
ceini unutup giyim-kuamn dnm eye balad.
H i olm azsa tandk bir erk ee raslasam. Biraz para ala
bilirim... Hibiri verm ezlik etm ezler bana, nk... diye geir
di iinden.
A ncak karsna tand hibir erkek kmad. G eri R -
nesansa gitse onlar orada bulabilirdi ama bu klkla, apkasz
onu sokarlar myd Rnesansn kapsndan ieri? N e yapma
lyd? E n sonunda dolamaktan da, oturup beklem ekten de,
dnm ekten d e bkan Vanda son areye bavurmaya karar
verdi: D osdoru tand bir erkein evin e gidip para isteye
cekti.
Kimin evin e gitm eli? diye sordu kendi kendine. M ia-
ya gitsem olm az, evlidir... Kzl sal ihtiyar ise iten d nm e
mitir...
 Bundan ay nce kendisine bir bilezik balayan, baka
gn ise kulpte bandan aa bir bardak bira dkt Alm an
dnm esi di hekimi F inkel geldi hatrna. Onu anmsar anm
samaz ok sevindi. F in k elin evine giderken;
Y zde yz verir. Verm esin d e greyim! Evindeki btn
lambalar krarm! diye dnyordu.
Adamn evin e yaklat srada plan hazrd. Kahkahalarla
glerek merdivenlerden yukar koacak, apar topar m uayene
odasna daldktan sonra 25 ruble isteyecekti... Tam elini ng
raa uzattnda plan kafasndan uup gitti, bir rkeklik, bir
heyecan kaplad yreini. E skiden byle eylerle hi karla
mazd. Sarho erkeklerin bulunduu topluluklarda gzpek
olur, hatta kstahlard. O ysa imdi basit entarisiyle dilenci
klnda cesareti krld birdenbire. Bir eit korku, utanma
duyuyor, kendini kk gryordu.
ngra almay g ze alamad. Belki de beni unut
mutur. Tpk bir dilenci, bir sokak kadn gibi nasl girerim
oraya? diye dnd.
Sonra ek in e ek in e ald ngra.
Kap arkasnda ayak sesleri duyuldu, kapy aan bir uakt.
Vanda;
Doktor evde mi? diye sordu.
Uak evet deseydi sevinecekti, ancak beriki yant yerine
hole yrd, orada kadnn m antosunu kard. M erdiven ok
cafcafl, ok atafatl gzkt V andann gzne, ama btn
bu atafatn arasnda en ok houna giden byk boy aynasyd.
N e yazk ki, aynann tam ortasna kabark apkas ban s sle
m eyen, modaya uygun bir bluzu, tun renkli iskarpinleri olm a
yan sefil bir kadn yerlemiti. V anday asl artan, srtndaki
yoksul giysisiyle dikii kzlara ya da amarc kadnlara b en
zedii bu srada ekingenlik duymas, kendinde eski gzpek-
liktcn, kstahlktan eser kalmamasyd. Artk kendi kendine
Vanda deil, eskisi gibi Nastasya Kanavkina dem eye hazrd.
 Hastabakc kadn onu m uayene odasna gtrerek;
Buyurun, oturun, dedi. D oktor imdi gelir.
Vanda koltua otururken yle dnyordu: En iyisi
ben kendisinden bor para isterim. Ayp saylmaz, nk tan
d bir kiiyim. Ama hastabakc yokken istesem ok iyi olur.
O nun nnde sylem ek uygun kaar m, bilmem. O da n e diye
burada dikilip duruyor?
B e dakika sonra kap ald, Finkel ieri girdi. Uzun
boylu, tombul yanakl, patlak gzl esm er bir adamd. Yanak
lar, gzleri, karn, geni kalalar, her eyi, her eyi tok oldu
unu gsteriyordu; bu da ylesine acmasz, itici bir eydi ki!
Oysa R n esan sta olsun, Alm an kulbnde olsun evresine
n ee saar, kadnlara paray esirgem ez, akalarna da katla
nrd. (Vanda bandan bir bardak biray dktnde yalnzca
glmsemi, gzda verircesine parman sallamt.) im
diyse surat bir kar ask, uykulu, insana tep ed en bakan, souk
bir tavr vard; aznda bir ey iniyordu.
V andann yzne bakmadan;
N edir isteiniz? diye sordu.
Vanda hastabakc kadnn ask suratna, onu tanmad
besbelli F in kelin tok grnne bakt, kzard.
D i hekimi sabrszln gizlem eksizin bir daha;
Bir isteiniz mi var? dedi.
Vanda mrldand.
Di... dilerim aryor...
Ya! Hangi diiniz? N erede?
Vanda rk bir dii olduunu anmsad.
Aada, sada...
Hmm! Aznz an da bir bakaym.
Finkel kalarn att, soluunu tutarak hasta dii in cele
m eye koyuldu. D ii bir demir ubukla kurcalayarak;
Aryor mu? diye sordu.
V anda yalancktan.
 Aryor, dedi.
Bu srada da Anmsataym m o an? B eni tanr kuku
suz... Am a hastabakc? N iin burada duruyor? diye dn
yordu.
Finkel birdenbire soluunu tutup lokom otif gibi onun
azna verm eye balad. Sonra;
Diinizi doldurmay tavsiye etm em , d edi. Bu diinizden
artk hayr gelm ez.
D ii bir sre daha kurcaladktan, V an d ann dudaklarn,
di etlerini ttn kokan parmaklaryla kirlettikten sonra
soluunu bir daha tuttu, azna souk bir ey soktu. V anda
anszn korkun bir ar duydu, haykrarak F in kelin elin e
sarld.
D i hekimi;
Zarar yok, zarar yok! diye mrldand. Korkmayn. Bu
diten size zaten hayr gelm ezdi. Acya dayanmalsnz.
kard dii ttnden sararm kanl parmaklaryla V an-
d a nn gzlerin e doru uzatt. H astabakc da yanlarna gelerek
azna bir anak tuttu.
E ve varnca aznz sou k suyla alkalarsnz, kanama
h em en durur.
Finkel, karsndakinin ekip giderek onu rahat brakm a
sn b ek ley en bir adam tavryla sessizc e dikildi.
V anda kapya yneldi.
H oa kaln! dedi dar karken.
Finkel glm sedi.
ey... B enim vizite paras?
V anda yeni akl bana gelm iesine;
Ha, ev et! dedi.
Kzard, zmrt y z n e karlk ald bir rubleyi A lm an
d n m ey e verdi.
Sokaa knca esk isin d en daha o k utan duym aya ba
lad, ama artk yoksullu un d an dolay utanm yordu. Banda
kabark apka, srtnda modaya uygun bluz olm adnn ayr
mnda bile deildi. Durm adan yere kan tkryordu. Her kanl
tkrk ona irkin, canndan bezdiren yaamn, im diye dein
katland, im diden sonra da yarn, bir hafta, bir yl boyunca,
l n cey e dein katlanaca aalamalar anmsatyordu.
Aman Tanrm , n e korkun'. N e azap verici bir yaam!
diye mrldand.
A m a ertesi gn g en e R nesanstayd, lgnca dans
ediyordu. Banda kabark bir apka, srtnda modaya uygun bir
bluz, ayaklarnda tun rengi iskarpinler vard. Akam y em e
ine onu Kazanl bir tccar getirmiti.
 M UTLU ADAM

Y o lc u katar N ikolayev demiryolu ebekesinin B ologoye

istasyonundan hareket ediyor, ikinci mevki sigara ienler
vagonunun alaca karanlna gmlm be yolcu uyumak
zereler. D aha yem eklerini yeni yemiler, imdi d e balarn
kanepelerin arkasna dayayarak uyumaya alyorlar. t k
myor...
Birdenbire vagonun kaps alyor, ieriye uzun boylu,
srk gibi ince uzun bir adam giriyor. Banda kzl bir apka,
srtnda op eretlerd e v e Jl V ern in romanlarnda raslanan
muhabirlerinki gibi k bir palto var.
Adam kompartmann ortasnda duruyor, gzlerini ksp
burnundan soluyarak, kanepelerde uyumaya alanlara bak
yor, bakyor...
Hayr, buras da deil, diye syleniyor kendi kendine.
Th, Tanr cezam versin! N e biim ey bu? B enim kompart
man bu da deil!
erdeki yolculardan biri on u dikkatlice szdkten sonra
sevinle baryor:
van Alekseyi! Bu ne raslant byle? Nerelerdesiniz
yahu?
Sr andran van A lekseyi irkiliyor, yolcuya bn bn
bakyor, sevinle haykryor:
V ay Piotr Petrovi! kr grtrene! Ayn trende
yolculuk ettiim izi bilmiyordum.
E, naslsnz, bakalm?
 Eh, yle byle... Ama dostum, ben bizim vagonu tui
bettim, bir trl bulamyorum. N e aptal adammm ben? Bana
tem iz bir sopa ekmeli.
Srk boylu van A lekseyi dikildii yerde yle bir sallan
yor, srtarak konumasn srdryor:
D em ek, byle eyler d e olurmu! ikinci kampanadan
sonra konyak im ek iin trenden inmitim. K onya itik i
m esine d e Bir sonraki istasyon hayli uzak, ben en iyisi bir dub
le daha ieyim. derken nc kampana vurdu. D eli gibi
kotum, rasgele bir vagona atladm. imdi rica ed erek soruyo
rum, ben budalann teki deilim d e neyim?
Piotr Petrovi;
Bakyorum da, keyfiniz yerinde, diye taklyor. Hadi,
gein de yle oturun!
Y ok , yok! B en gideyim d e kendi vagonum u arayaym.
Hadi hoa kaln!
Bu karanlkta ola ki sahanlktan aa yuvarlanrsnz.
imdi oturun, istasyona geldiinizde vagonunuzu bulursunuz.
van A lekseyi iini ek erek kararszca Piotr Petroviin
karsna oturuyor. ok heyecanl olduu bellidir, ine zerine
oturmu gibi kprdanp durmaktadr.
N ereye gidiyorsunuz? d iye soruyor Piotr Petrovi.
Ben mi? Gidiyoruz ite... ucu buca olmayan bir yere...
Kafamda yle bir karmaa var ki, n ereye gittiimi ben d e bil
miyorum. Aln yazm nereye gtrrse ben de oraya... Kah-
kah-kah! Mutlu budalalara rasladnz m hi, dostum? Rasla-
madnz m? yleyse yzm e dikkatlice bakn! Karnzda
insanlarn en mutlusu duruyor. E vet, yzmden her ey anlal
myor mu?
Yani, ey... biraz anlalyor...
yleyse yzmde ok budalaca bir anlam olsa gerek.
N e yazk ki, elim de bir ayna yok, olsa suratm doya doya sey
rederdim. Ama hayli salaklatm hissediyorum. Y em in e d e
rim yle, kah-kah-kah! Balay gezisine ktm, anlyor m usu
nuz? B en anasnn gz d eil d e neyim?
Ya, dem ek evlendiniz, yle mi?
N e dem ezsiniz, hem d e bugn! K iliseden knca dos
doru trene atladk.
Kutlamalar, her zamanki sorular birbirini kovalyor.
Piotr Petrovi glerek;
Bak, sen! diyor. Bou bouna byle k giyinmemisiniz!
Evet, daha iirsel olsun diye lavanta bile srndm. Ah,
nasl heyecanlym! N e bir derdim var, n e d e tasam! Yalnzca
yle garip bir duygu iimde... anlatmak iin sz bulam yo
rum... M utluluk mu desem, n e desem? Dodum doal byle
bir duygu tatmadm...
Ivan A lekseyi gzlerini kapyor, ban oynatyor.
E vet, o k mutluyum... yle bir dnseniz e!.. imdi
kompartmanma gideceim . Orada, kanepede, pencerenin
yannda bana tm benliiyle bal bir insan oturuyor olacak.
arn, minik burunlu, kk kk parmakl... Canm benim,
meleim! Bir tanem, ekerim.LYa o ayaklar!.. Tanrm! Ayak
deyince aklnza bizim salapuryalarmz gelm esin! Onlar yle
minicik, by gibi, d gibi eyler... insann onlar yiyiveresi
geliyor. Ho, siz byle eylerden pek anlamazsnz ya!.. nk
m addeye taparsnz. H em en irdelem eye, u-bu dem eye kalk
rsnz. R uhsuz bekarlardan baka n e beklenir? N eyse, ev
lenince beni anmsarsnz. Ivan A lekseyevi, dersiniz, imdi
kim bilir, nerelerdedir... Evet, biraz sonra vagonum a gid ece
im. Orada beni sabrszlkla bekleyen biri var. imdi gelecek,
diye zevk duyuyordur. G lm seyen bir yzle beni karlar.
Karsna otururum, o kk enesini iki parmamla tutarm.
Ivan A lekseyevi ban aadan yukarya doru oynata
rak mutluluk dolu bir sesle kikirdiyor.
Sonra ban onun om zuna koyar, elini beline dolarsn.
Kompartmanda t yoktur. iir gibi bir alaca karanlk... Ah, o
anda tm dnyay kucaklamak isterdim. Piotr Petrovi, sizi
kucaklamama izin verir misiniz?
Hay, hay!
ki arkada br yolcularn glm eleri arasnda kucak
layorlar. Y en i evli adam ok mutludur, konumasn srd
rr:
Ondan sonra da budalal son kertesine vardrmak ya
da romanlarda yazld gibi, ozanca duygularn kamlamak
iin bfeye giderek birka kadeh yuvarlarsn. O zaman kafan
da, gs n d e y le eyler olur ki, bunu n e masallarda okursun,
ne d e baka bir yerde... B en bir hi saylabilecek, ufack bir
insanm, ama imdi nm de hibir snr tanmyorum. Benli
im de btn evreni kucaklayabilirim...
Y e n i evlinin mutluluundan etkilen en yolcular onun k
vancn paylarlar, gzlerin e bir daha uyku girmez. Dem inki
tek dinleyicinin yanna imdi drt kii daha eklenm etir. van
A lekseyevi ine stndeymi gibi durmadan kprdanyor,
evresine nee sayor, kollarn sallyor, dili zldke z
lyor... O makaralar koyverdike yolcular da kahkahalar
atyorlar.
Ivan Alekseyevi;
Bu ilerde en nem lisi, baylar, diyor, elden geldiince az
dnmektir. B tn o irdelem eleri m irdelem eleri brakmal.
Cann im ek istiyorsa i gitsin, kardeim! Yararlym, zarar
lym, felsefe yrtme! F elsefe de, ruhbilim d e cehennem in
dibine!
Y en i evli, o srada koridordan geen kondktre;
Azizim , diyor, 209 numaral kompartmann nnden
geerk en boz apkasnda ku ty bulunan bir bayan grecek
siniz. O na benim burada olduum u syler misiniz?
Ba stne, ama bu tren de 209 numaral kompartman
yok, 219 var.
 Varsn 219 olsun, hepsi bir. O bayana deyin ki, kocanz
sapasalamdr.
Ivan A lekseyevi ban tutarak inliyor:
Kocas... karm... N e zamandan beri? Kocasymm!
K ah-kah-kahL Sana tem iz bir sopa atmal da grm elisin k o
cal! Hay, koca budala, hay! Y a o? Daha dn kck bir kz
d. Smkl bcek! inanasm gelmiyor!
Yolculardan biri;
Bu zamanda mutlu birini grm ek tuhaf bir ey, diyor.
Beyaz fil grm ek gibi. ylesine az Taslanyor ki byle bir in
sana!..
. *

Ivan Alekseyevi;
yi ama su kimin? diyerek sivri ulu iskarpinlerini ileri
uzatyor. M utlu otamyorsanz kabahat g en e sizin. Evet, ne
sandnz ya? nsan den en yaratk kendi yazgsn kendi izer.
sterseniz siz de mutlu olabilirsiniz, ama istem iyorsunuz ki...
Siz srarla, inatla kendi mutluluunuzdan kayorsunuz.
Amma da yaptnz ha! Yani nasl kayoruz?
Basbaya! Doa, insanoluna belli bir yaa gelince sev
mesini buyurmu. Bu dnem geldi mi, sev sevebildiin kadar,
oysa kimsenin doann buyruunu dinledii yok... N eyi bek
liyorlar, anlamyorum. Sonra, efendim , yurttalk yasasnda...
normal bir yurttan evlenm esi gereklidir, deniliyor... E vlen
m eyen bir insan mutlu olamaz. yleyse zaman gelince, hi
durma, evlen! Bu ii uzatmakta yarar yok. Ama siz evlenm iyor
sunuz ki... Tanr bilir, neyi bekliyorsunuz. Kutsal kitabmzda
da arap insanlarn ruhuna n ee verir, diye yazmaktadr. Yani
keyfin yerindeyse, daha ok keyiflenm ek istiyorsan hi durma,
hem en bfeye git, kafay ek! En nem lisi bilgilik taslama-
maktr. H er eyin bir ls var, kalbna, l sn e gre dav
ran!
D em in insann kendi m utluluunun yaratcs olduunu
sylediniz. rk bir di ya da kaynananzbu m utluluun uup
gitm esine seb ep oluyorsa ne biim bir yaratcym o? B en ce
mutluluk raslantya baldr. u anda bamza K ukuyevdeki
gibi bir tren kazas g else byle konuamazdnz...
Y eni evli itiraz ediyor:
Amma da samaladnz! B yle kazalar ylda bir k ez olur.
Ayraca benim yle raslantdan falan korktuum yok, nk
raslant olmas iin bir neden bulunmal. C ehennem in dibine
gitsin raslantlar! Bunu konum ak bile istemiyorum! E, kk
bir istasyona geliyoruz, sanrm.
Piotr Petrovi;
N erey e gidiyorsunuz, bakalm? diye soruyor. M oskova
ya m yoksa daha gneyde bir yere mi?
Amma yaptnz! K uzeye giden biri nasl olur da gneyde
bir yere gider?
iyi ama M oskova kuzeye dm ez ki!
Ivan Alekseyevi;
Biliyorum, diyor. Bindiimiz tren Petersburga gidiyor.
N e Petersburgu? M oskovaya gidiyoruz, azizim, M os
kovaya!
Y en i evli akn.
Yani nasl M oskovaya?
Tuhaf! Siz biletinizi n ereye aldnz?
Petersburga.
Sizi kutlarm! Baka trene binmisiniz.
Yarm dakika sessizlik iinde geiyor. Y en i evli ayaa
kalkarak oradakilere alk alk bakyor.
Piotr Petrovi;
Evet, evet, azizim, siz B ologoyed e yanl trene atla
msnz, d iye aklyor. Nasl oldu da gneye giden trene bin
diniz?
Ivan A lek seyevi sararyor, ban ellerinin arasna alarak
kompartmann iin de hzl hzl dolamaya balyor.
Ah, koca budala! diye syleniyor fkeyle. A lak herif,
azrail tez elden cann alsn, e mi! Peki, imdi ben n e yapa
cam? Karm teki trende kald. Orada bekliyor, sabrsz
lanyor... B ense... bense... Ah, kakavan herif!
Y en i evli kendini kanepenin zerine brakyor, nasrna
basmlar gibi kvranyor.
Dnyann en mutsuz insanym ben! imdi n e yapaym
ben? N e yapabilirim?
Yolcular onu avutmaya abalyorlar.
Hadi, canm! zlmeyin, nem siz eyler bunlar... Kar
nza telgraf ekin, kendiniz d e arkadan gelen eksprese atlayn!
B ylece fazla gecikm eden ona yetiirsiniz.
M utluluunun yaratcs yeni evli alamakl bir sesle;
Ekspres mi? diye inliyor. E ksprese binm ek iin paray
nereden bulaym? Paramn hepsi karmdayd!
Kahkahalarla glen yolcular az sonra aralarnda fslda-
yorlar, para toplayarak mutlu adamn bilet cretini denkle
tiriyorlar.
 lir y a n d a t o p r a k k l e l i i n d e n y en i k u r t u l m u ,
o k u m a - y a z m a b i l m e y e n y o k s u l k yl l er , b i r y a n
da k e n d i l e r i n i " s o y l u " sayan, o u n l u u Bat
k l t r n b e n i m s e m i t o p r a k aalar... t e y a n d a
k k d ev l e t m e m u r l a r , k od ama nl ar . .. Rus, Ya
h u d i , R u m , E r m e n i e s n a f ve tccarlar, sana yi ci
ler... T o p l u m u n a y d n snf d o kt or la r, r et
m enler , a vu ka t la r , savclar, yarglar, eczaclar...
D i n grevlileri, p a pa z la r , zangolar... a rl k Rus-
y a s 'n n i n s a n y a p s n o l u t u r a n b t n b u ykii
kahramanlarn ehov'un yklerinde yakndan
t a n y p s eveceksiniz.
A n t o n e h o v ' u n " B t n y k l e r i " lravda
Yay evi 'nin M o s k o v a 1970 b a s nd S ciltlik " A n
ton Pavlovi e h o v ' u n B t n Yaptlar" adl
yayn esas a l n a r a k evrilmitir. T r k e ' y e y e n i
d en k a z a n d r l a n bu y k l e r i n te ikisi ilk kez
T r k o k u r u n u n k a r s na k ma k la d r . e h o v ' u n
t m y k l e r i n i n y a y n l a n m a s C e m Yaynevi iin
bir v n k a y n a olacakt r C u m h u r i y e t i m i z i n
y etmi y l l k k l t r b i r i k i m i n e bylesie ne ml i
bir k a t k d a b u l u n m a k k a n lm a z d . T r k e ' m i /
s r ek li g e l i me k te , eitli e n g e l l em e l er e karn
"u lu sal di l" k i m l i i n i k a z a n m a k t a d r . M e h m e t
z g i i l ' n evirisi T r k e ' d e k i bu z e ng i n l e m e y i
b aar yl a y a ns t yor . Ar T r k e k u l l a n r k e n
a r l kl a rd an , t a m y e r l e m e m i s z c k l er i n k u l
l a n l m a s n d a n k a n lm t r .

ISBN 975-406-610-8