Univerzitet u Novom Sadu

TF Mihajlo Pupin Zrenjanin

SEMINARSKI RAD

- Reavanje problema upotrebom metode PROMETHEE

Profesor: Student:

Prof. dr Nikoli Milan Nela Vajda 16/09M-25

 Zrenjanin, 2010.

PRIMER: Korienje metode PROMETHEE pri izboru sredstava

reklamiranja

Definisanje problema, odnosno poetnih uslova odluivanja

Izbor sredstava reklamiranja novog proizvoda vri se izmeu sledeih pet alternativa:

a1 Radio,
a2 tampa,
a3 Bilbordi,
a4 Internet,
a5 TV.

Vrednovanje ponuenih alternativa vri se na osnovu sledeih kriterijuma:

k1 Zaposleni,
k2 Trokovi,
k3 Trite,
k4 Efektivnost.
Kvantifikacija kvalitativnih ocena

KVANTITATIVNA OCENA
KVALITATIVNA OCENA Tip kriterijuma
ZA AKCIJU max min
Veoma slaba 1 5
Slaba 2 4
Prosena 3 3
Vrlo dobra 4 2
Odlina 5 1

Evaluciona tabela

k1 k2 k3 k4
a1 3 5 2 6
a2 4 4 3 4
a3 2 3 2 2
a4 4 3 5 5
a5 4 2 5 4
 Korak 1. Odreivanje tipa opteg kriterijuma, parametara i teina za svaki kriterijum

k1 k2 k3 k4
Tip kriterijuma IV III V I
m 0.5 - 1 -
Parametri n 1 2 2 -
Teine w 0.3 0.4 0.2 0.5

Korak 2. Odreivanje funkcije preferencije Pj(ai,as), i,s =1,2,...,5, j=1,2,...,4, i = s

* Odreivanje funkcije preferencije za kriterijum K1

Za kriterijum K1 usvojena je funkcija IV tipa sa parametrima m=0,5 i n=1. Tada e funkcija

preferencije biti:

0, x< 0,5
P(x) = , 0,5<x<1
1, x>1

Rezultati funkcija preferencije za kriterijum K1

k1(as) x=k1(a1)- P1(a1,as) x=k1(a2)- P1(a2,as) x=k1(a3)- P1(a3,as) x=k1(a4)- P1(a4,as) x=k1(a1)- P1(a5,as)
k1(as) k1(as) k1(as) k1(as) k1(as)

3 a1 1 1 -1 0 1 1 1 1

4 -1 0 a2 -2 0 0 0 0 0

2 1 1 2 1 a3 2 1 2 1

4 -1 0 0 0 -2 0 a4 0 0

4 -1 0 0 0 -2 0 0 0 a5
 * Odreivanje funkcije preferencije za kriterijum K2

Za kriterijum K2 usvojena je funkcija III tipa sa parametrom n=2. Tada e funkcija preferencije
biti:

0, x< 0,
P(x) = x/2, 0<x<2
1, x>2

Rezultati funkcija preferencije za kriterijum K2

k2(as) x=k2(a1)- P2(a1,as) x=k2(a2)- P2(a2,as) x=k2(a3)- P2(a3,as) x=k2(a4)- P2(a4,as) x=k2(a1)- P2(a5,as)
k2(as) k2(as) k2(as) k2(as) k2(as)

5 a1 -1 0 -2 0 -2 0 -3 0

4 1 0,5 a2 -1 0 -1 0 -2 0

3 2 1 1 0,5 a3 0 0 -1 0

3 2 1 1 0,5 0 0 a4 -1 0

2 3 1 2 1 1 0,5 1 0,5 a5

* Odreivanje funkcije preferencije za kriterijum K3

Za kriterijum K3 usvojena je funkcija V tipa sa parametrima m=1 i n=2. Tada e funkcija

preferencije biti:

0, x< 1,
P(x) = x/2, 1<x<2
2-1
1, x>2
 k3(as) x=k3(a1)- P3(a1,as) x=k3(a2)- P3(a2,as) x=k3(a3)- P3(a3,as) x=k3(a4)- P3(a4,as) x=k3(a1)- P3(a5,as)
k3(as) k3(as) k3(as) k3(as) k3(as)

2 a1 1 0 0 0 3 1 3 1

3 -1 0 a2 -1 0 2 1 2 1

2 0 0 1 0 a3 3 1 3 1

5 -2 0 -2 0 -3 0 a4 0 0

5 -2 0 -2 0 -3 0 0 0 a5

Rezultati funkcija preferencije za kriterijum K3

* Odreivanje funkcije preferencije za kriterijum K4

Za kriterijum K4 usvojena je funkcija I tipa kod koje nema dopunskih parametara. Funkcija

preferencije ima vrednosti:

0, x<0
P(x)=
1, x>0

Rezultati funkcija preferencije za kriterijum K4

k4(as) x=k4(a1)- P4(a1,as) x=k4(a2)- P4(a2,as) x=k4(a3)- P4(a3,as) x=k4(a4)- P4(a4,as) x=k4(a1)- P4(a5,as)
k4(as) k4(as) k4(as) k4as) k4(as)

3 a1 1 1 -1 0 2 1 1 1

4 -1 0 a2 -2 0 1 1 0 0

2 1 1 2 1 a3 3 1 2 1

5 -2 0 -1 0 -3 0 a4 -1 0

4 -1 0 0 0 -2 0 1 1 a5

Korak 3.Odreivanje indeksa preferencija IP(ai,as), i,s = 1,2,...5

Odreivanje indeksa preferencije vri se prema izrazu:
5
IP(ai,as) = wj Pj(ai,as)
j=1
Tabela indeksa preferencije

a1 a2 a3 a4 a5 T+ T

a1 0 0.7 1.2 0.4 0.4 0.675 -0.075

a2 1 0 1 0 0.4 0.6 0.2

a3 0 0 0 0 2 0.5 -0.55

a4 1 0.7 1 0 0.7 0.85 0.75

a5 1 0.2 1 0 0 0.5 -0.375

T- 0.75 0.4 1.05 0.1 0.875

Korak 4. Odreivanje ulaznih i izlaznih tokova svih akcija

Pozitivan tok vieg reda (izlazni tok) odreuje se prema izrazu:

1
+
T (a) = IP(a,x),
n-1 xeA

gde je:
n broj akcija,
a fiksirana akcija,
x akcija iz skupa akcija x = a.

Negativan tok vieg reda (ulazni tok) odreuje se prema izrazu:

1
-
T (a) = IP(x,a),
n-1 xeA
gde je:
n broj akcija,
a fiksirana akcija,
x akcija iz skupa akcija x = a.

PROMETHEE I rangiranje akcija u deliminom poretku

Korak 5. Odreivanje svih parova potpunih poredaka [P+,I+] i [P-,I-]

Vrednosti T+ T-
pozitivno gi
a1 0.675 0.75

a2 0.6 0.4

a3 0.5 1.05

a4 0.85 0.1

a5 0.5 0.875

negativnog toka vieg reda T+ i T- za akcije

Pravila za komparaciju parova akcija

Pravila Primer za par akcija a1 i a2

a1P a2 ako i samo ako je T+(a1) > T+(a2)
+
0.675>0.6 DA
a1P-a2 ako i samo ako je T-(a1) < T-(a2) 0.75 < 0.4 ne
a1I+a2 ako i samo ako je T+(a1) = T+(a2) 0.675 = 0.6 ne
a1I-a2 ako i samo ako je T-(a1) = T-(a2) 0.75 = 0.4 ne

Parovi potpunih poredaka [P+, I+] i [P-,I-] za sve akcije

a1 a2 a3
+ - + - + - + - + -
P P I I P P I I P P I+ I-
 a1 - - - - ne DA ne ne ne ne ne ne
a2 DA ne ne ne - - - - ne ne ne ne
a3 DA DA ne ne DA DA ne ne - - - -
a4 ne ne ne ne ne ne ne ne ne ne ne ne
a5 DA DA ne ne DA DA ne ne ne ne DA ne

a4 a5
+ - + - + -
P P I I P P I+ I-
a1 DA DA ne ne ne ne ne ne
a2 DA DA ne ne ne ne ne ne
a3 DA DA ne ne ne DA DA ne
a4 - - - - ne ne ne ne
a5 DA DA ne ne - - - -

Korak 6. Odreivanje parcijalnih (deliminih) poredaka (PI,II, R) za svaki par akcija

Pravila za odreivanje parcijalnih poredaka (PI, II, R)

Pravila sa opisom Primer za par akcija a1 i a2 Zakljuak

I
a1 ima vii rang od a2 (a1 P a2) ako i samo ako
je: DA ^ ne ne a1 nema vii rang od
a1 P+ a2 ^ a1 P- a2 DA ^ ne ne a2
a1 P+ a2 ^ a1 I- a2 ne ^ ne ne
a1 I+ a2 ^ a1 P- a2
a1 i a2 su indiferentne (a1 II a2) ako i
samo ako je: ne ^ ne ne a1 i a2 nisu
a1 I+ a2 i a1 I- a2 indiferentne
a1 i a2 su neuporedive (a1 R a2): a1 i a2 su
u svim ostalim sluajevima DA neuporedive

Parcijalni (delimini) poretci (PI, II, R) za svaki par akcija

a1 a2 a3 a4 a5
a1 - R R PI R
a2 R - R PI R
a3 PI PI - PI R
a4 R R R - R
a5 PI PI R PI -
Korak 7. Odreivanje matrice viih rangova

Matrica viih rangova E ima elemente koji zadovoljavaju uslov:

1 ako [ai PI as]

eis =
0, u suprotnom

a1 a2 a3 a4 a5
a1 - 0 0 1 0 a1 (a4)
a2 0 - 0 1 0 a2 (a4)
E = a3 1 1 - 1 1 a3 (a1, a2, a4, a5)
a4 0 0 0 - 0
a5 1 1 0 1 - a5 (a1, a2, a4)

PROMETHEE II rangiranje akcija u potpunom poretku

Korak 5. Odreivanje istog toka akcija (T)

isti tok akcija se dobija kao razlika ulaznog i izlaznog toka akcije.
T = T+ - T-

Korak 6. Rangiranje akcija prema veliini istih tokova

Na ovaj nain su akcije rangirane u potpunom poretku.

Rangiranje akcija

Akcije T Rang
a1 - 0.075 3
a2 0.2 2
a3 - 0.55 4
a4 0.75 1
a5 - 0.375 5

a4 a1 a5

a2 a3
Na osnovu dobijenih rezultata i rangiranja akcija moe se zakljuiti da je najpovoljnija akcija a4.
Dakle, odluka glasi: najbolje sredstvo za reklamiranje novog proizvoda je a4 odnosno Internet.