You are on page 1of 3

9/8/2015 CVC.DiccionariodetrminosclavedeELE.Variedadlingstica.

DiccionariodetrminosclavedeELE

Variedadlingstica

Lavariedadlingsticahacereferenciaaladiversidaddeusosdeunamismalenguasegnlasituacincomunicativa,geogrficaohistrica
enqueseempleaysegnelniveldeconocimientolingsticodequienlautiliza.Aspues,enfuncindelavariablequeinterviene,se
distinguencuatrotiposdevariedades:lasvariedadesfuncionalesodiafsicas(losregistrosdelengua),lasvariedadessocioculturaleso
diastrticas(losnivelesdelengua),lasvariedadesgeogrficasodiatpicas(losdialectos)ylasvariedadeshistricasodiacrnicas.

DesdelasegundamitaddelsigloXXlosestudiossobrelavariedadlingsticaseponenderelieveenlasdisciplinasque,comola
sociolingsticayelanlisisdeldiscurso,incluyenenladescripcindelalenguafactoresexternosqueexplicansuuso.Estasdisciplinas
establecenrelacionesentrefenmenosinternosalsistema(cuestionesdepronunciacin,lexicologa,morfosintaxis)yfenmenossocialesy
situacionalesdeterminantesparasudescripcin:porejemplo,alapocadensidadlxicadelavariedadcoloquialdelalenguaseoponela
riquezayprecisindelvocabulariodelavariedadformalescrita.Porsuparte,lalingsticacomparadaehistricadelsigloXIXyahaba
abiertouncaminomuyfructferoenelestudiodelasvariedadeshistricasygeogrficas.

Enlostrabajossobrevariacinlingsticaseutilizaeltrminovariedadestndarparadesignarloqueescomnyneutroenunalengua,esto
es,lalenguageneralnomarcadaporfactoresindividualesocontextuales.Noobstante,comosehaanunciadoarriba,notodoslos
hablantesutilizandelmismomodolalengua:nopronuncianigualunmismofonema,noempleanlasmismasunidadesparaconstruiruna
determinadaestructurasintctica,escogensignificantesdistintosparatransmitirunmismosignificado,nosiguenlosmismosprocesosde
produccindeundiscurso,etc.Estasdiferenciasvienendeterminadasporlascaractersticasparticularesdelhablantesulugarde
nacimiento,formacincultural,edad,profesin,etc.yporlascaractersticasdelcontextodecomunicacinrelacinconelinterlocutor,
objetivodelmensaje,canaldecomunicacin,tiempo,etc..Enfuncindeestascircunstancias,sediferenciancuatrotiposdevariedades
lingsticas:

1. Lasvariedadesfuncionalesodiafsicas(losregistros)sonlasmodalidadeslingsticasqueseeligendeterminadasporlasituacinde
comunicacin.Segnelmedioempleado(oraloescrito),lamateriaabordada(corrienteodeespecialidad),segnlarelacinque
existaentrelosinterlocutores(desolidaridadojerarqua)ylafuncinperseguida,sedistingueentrediversosregistros:registro
coloquial,formal,familiar,especializado,elaborado,espontneo,etc.losregistrosespecializadoshansidodenominadostambin
tecnolectos.Entrelasvariedadesfuncionalesodiafsicasseencuentranademslasjergas(variedadutilizadadentrodeunaprofesin
determinada)ylosargots(variedadcaractersticadeundeterminadogruposocial:argotjuvenil,argotdelhampa,etc.).

2. Lasvariedadessocioculturalesodiastrticas(losniveleslingsticos)sonlasdiferentesformasdeusarunalenguasegnelnivelde
instruccindelhablanteysuestimahaciaelidioma.Estasvariedadesdelalenguatambinrecibenelnombredesociolectos.Segn
cualseaelgradodedominioqueunhablanteposeedelcdigolingsticoydeldiscursosedistinguentresnivelesdelengua:elnivel
altooculto(variedadsocialquesecaracterizaporelusoderecursoslingsticosdiversosyelaborados),elnivelmedio(variedadcon
ungradomediodeconocimientodelidioma)yelnivelbajoovulgar(variedadsocialdefinidaporelescasodominiodelalengua).
Entrelavariedaddiastrticayladiafsicasedaunadeterminadarelacin,porcuantoestasevecondicionadaporaquella:unhablante
queposeeunnivelcultodelalenguaesaquelqueescapazdeutilizarelregistromsapropiadoparacadasituacindecomunicacin
ElInstitutoCervantesutilizacookiespropiasydetercerosparafacilitar,mejoraryoptimizarlaexperienciadelusuario,pormotivosdeseguridad,
encambio,unhablanteconunnivelvulgarempleasiempredelmismomodoelnicoqueconocelalengua,independientementede
yparaconocersushbitosdenavegacin.Recuerdeque,alutilizarsusservicios,aceptasuavisolegalysupolticadecookies. Aceptar

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/diccio_ele/diccionario/variedadlinguistica.htm 1/3
9/8/2015 CVC.DiccionariodetrminosclavedeELE.Variedadlingstica.

lascondicionesdelacomunicacin.Elusodevulgarismosponedemanifiestoelpocogradodeinstruccinlingsticadeunhablante:
porejemplo,elempleodepalabrasmalformadas([amoto])odeenunciadosagramaticalesrevelandesconocimientodelsistemadela
lengua.

3. Lasvariedadesgeogrficasodiatpicas(losdialectos)sonlosusoslingsticosqueseempleanenundeterminadoterritorio.En
espaol,losdialectosmeridionales(andaluz,extremeo,murciano,canario,espaoldeAmrica)presentanrasgoslingsticos
diferenciadosdelasvariedadesregionalesseptentrionales:porejemplo,lacurvaentonacional,elseseoylaaspiracindelahylas,o
elusodeunlxicopropiodecadazonageogrfica.

4. Lasvariedadeshistricasodiacrnicasconstituyenrealizacionesdelalenguaquecaracterizanunadeterminadaetapadesuhistoria.
Enlahistoriadelalenguaespaola,sedistingueentreelespaolarcaico(ss.XXII),elespaolmedieval(ss.XIIIXV),elespaol
clsicoodelSiglodeOro(ss.XVIXVII),elespaolmoderno(ss.XVIIIXIX)yelespaolactual.

Desdeunpuntodevistaindividual,lavariedadquedefineaunhablanteparticular,encuantoasuprofesin,edad,sexo,niveldeestudios,
procedenciasocialygeogrficaconstituyesuidiolecto.

Elestatusqueadquierendeterminadosfenmenoslingsticosnotieneporqucoincidirenlosdistintosdialectosovariedadesgeogrficas,
nienlasdistintasvariantesdiacrnicas:porejemplo,unhecholingsticocomoelquesmo(lasupresindeunapreposicindelantedela
conjuncinque),queenelespaolpeninsularpuedesercategorizadocomovulgarismo(comounavariantediastrtica),enelespaolde
Amricatieneunestatusdialectal(comopeculiaridadgeogrfica)oinclusodiafsico(realizacincaractersticadelregistrocoloquialdela
lengua)elvoseo,porsuparte,caracterizadeterminadossubdialectosdelespaoldeAmrica,yconstituyealmismotiempounavariedad
diacrnicadelespaolpeninsular.

Endidcticadelalengua,cabeplantearsesobretodoquvariedaddelenguaensearyenfuncindequcriterios.Elestudiodelas
distintasvariedadeslingsticascontribuyealdesarrollodelacompetenciasociolingsticadelaprendiente.Dominarunalenguanoconsiste
soloenconocersusistemaabstractosinotambinlasdistintasrealizacionesdeestesistemaencadacircunstanciaconcretadeuso.Para
llegaradisfrutardeunnivelcultodelalenguaespaolaserequiere,pues,conocersusdistintasvariedadeslingsticas,tantodiafsicas
comodiatpicas,quehacendeellaunalenguadegrancultura.

Otrostrminosrelacionados

AdecuacinCompetenciacomunicativaCompetenciainterculturalCompetenciapragmticaConocimientolingsticoEtnografadela
comunicacinPluriculturalidadVariacinlingstica.

Bibliografabsica

LpezMorales,H.(1989).Sociolingstica,Madrid:Gredos.

MorenoFernndez,F.(2000).Quespaolensear.Madrid:Arco/Libros.

MartinPeris,E.(2001).Textos,variedadeslingsticasymodelosdelenguaenenseanzadelespaolcomolenguaextranjera.Carabela.
50,pp.103136.

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/diccio_ele/diccionario/variedadlinguistica.htm 2/3
9/8/2015 CVC.DiccionariodetrminosclavedeELE.Variedadlingstica.

Bibliografaespecializada

Bernstein,B.(1964).Elaboratedandrestrictedcodes:TheirSocialOriginsandSomeConsequences.EnGumperz,J.J.yHymes,D.(eds.).
TheEthnographyofCommunication.SpecialpublicationoftheAmericanAnthropologist,vol.66,pp.5569.

Coseriu,E.(1981).Losconceptosdedialecto,nivelyestilodelenguayelsentidopropiodeladialectologa.LingsticaEspaolaActual,
III,pp.132.

Gregory,M.yCarroll,S.(1978).Lenguajeysituacin.Variedadesdellenguajeysuscontextossociales.Mxico,D.F.:FondodeCultura
Econmica,1986.

CentroVirtualCervantesInstitutoCervantes,19972015.Reservadostodoslosderechos.cvc@cervantes.es

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/diccio_ele/diccionario/variedadlinguistica.htm 3/3

You might also like