PHARYNX

(yutak)
Hazrlayan Prof.Dr.Orhan TACAR
 Dersin amac
Pharynxin anatomisinin renilmesi
renim hedefleri
Pharynxin yeri
Pharynxin komuluklar
Pharynxin blmleri ve buralarda bulunan
yaplar
Pharynxin yaps
Pharynxin damar ve sinirleri
Yutma fonksiyonun mekanizmas
 Sindirim sisteminde az boluundan
sonra gelen blmdr.
Solunum sisteminde st solunum yollar
iinde nasopharynx ve oropharynx denilen
blmleri yer alr.
Hem sindirim ve hem de solunum ile
ilgilidir.
 Dikey konumlu bir organ olup, 12-14 cm dir.
Columna vertebralisin nnde, kafatas
tabanndan balar, cartilago cricoideann
altnda(C6 seviyesi) oesophagus ile devam
eder.
Huni eklindedir. kafa tabannda 5 cm,
oesophagus ile birleme yerinde 1.5 cmdir.
Pharynxin genilii zellikle konstriktr
kaslarn tonusuna bal olarak srekli deiir.
stirahatte pharnyngo-oesophageal birleme
kapaldr.
Uyku srasnda kas tonusu dk ve
pharynxin boyutlarnda belirgin azalma sz
konusudur. Bu da horlama ve uyku apnesine
neden olabilir.
 Pharynx az, burun
ve laryngeal
boluklarla irtibat
halinde olup, bu
yaplarn arkasnda yer
alr.

Pharynxin yan ve
arka duvarlar tam, n
duvarlar tam olmayp
az, burun ve larynx
boluklarna alrlar.
 Pharynx yukarda corpus
sphenoidalis ve occipital
kemiin pars basilaris ile
snrlanr.Aada oesophagus
ile devam eder.
pharynxin arkasnda columna
vertebralisin cervical paras
zerinde yeralan m.longus
capitis ve collinin zerini
rten fascia prevertebralis
bulunur.Pharynx arka duvar
ile fascia arasnda spatium
retropaharngeum ve bu
bolukta gevek ba dokusu
bulunur.
 Pharynxin yapma
yerleri
Lamina medialis
proc.pterygoidei
Raphe
pterygomandibularis
Mandibula
Dil
Hyoid kemik
Cartilago thyroidea
Cartilago cricoidea
 Angulus
mandibulaeden
geirilen dzlem ile
ba ve boyun ksm
komuluklar olarak
incelenir.
Pharynxin komuluu
Ba ksm
Arka yzde ---yukarda os occipitalein pars
basilarisi,prevertebral kaslar ve lamina
prevertebralis(lamina prevertebralis ile
pharynx arka duvar arasnda gevek ba
dokunun olduu spatium retropharyngeum
vardr)
Yan yzde----spatium parapharyngeum
iinde gl.parotidea,a.carotis
interna,v.jugularis interna,9,10,11,12.kafa
sinirleri ile lenf dmleri yer alr.
BA BLMNN KOMULUKLARI
 Boyun parasnda
Arka yzde---prevertebral kaslar ve lamina
prevertebralis, spatium retropharyngeum
Yan yzlerde---cartilago thyroideann st
kenar zerinde a.carotis externa ve
interna, a.thyroidea superior, a.lingualis,
a.pharyngea ascendens, v.jugularis
interna, n.vagus, m.stylohyoideus,
m.digastricus ve gl.submandibularis
Cartilago thyroideann st kenarnn
altnda a.carotis communis, v.jugularis
interna,n.vagus, gl.thyroideann yan
loblarnn i yz ile komuluk yapar
 N.glossopharyngeus (IX)
N.vagus (X)
N.accessorius (XI)
N.hypoglossus (XII)
A. carotis communis(CC)
V. jugularis interna (IJ)
Vagina carotica (CS)
Pharynxin blmleri

pars nasalis pharyngis

pars oralis pharyngis

pars laryngea pharyngis

pars nasalis pharyngis(Nasopharynx)

Kafa tabanndan palatum mollenin serbest olan arka

kenar arasnda yer alan blmdr.
Palatum molle dnda hareketsiz blmdr. Bu blmn
boluu hi kapanmaz.
Solunum ve iitme fonksiyonunu destekleyen blmdr.
En geni blmdr.
Palatum molle arka kenar ile pharynx arka duvar
arasndaki aklk isthmus pharyngis denir. Yutma
esnasnda bu aklk kapanr. Sv ve besin maddelerinin
burun boluuna kamas nlenir.
Komuluklar
n, arka, yan duvarlar ile tavan ve taban vardr.
Tavann---corpus ossis sphenoidalis ve os occipitalenin pars
basilarisi yapar.

Tabann---- palatum mollenin st yz oluturur.

n duvarnda-----choana delikleriyle burun boluuna alr.
Yan duvarlarnda---ostium pharyngeum tubae auditivae denilen delik
vardr. (staki borusunun farinkse alma deliidir).Bu deliin;
-st ve arka ksmnda torus tubarius denilen kabart vardr.
-Torus tubarius mukozasnn iinde tonsilla tubaria(Gerlach bademcii)
denilen lenfoid doku bulunur.ocuklarda bymesi sarla neden olur.
-Torus tubariusun nnden (plica salpingopalatina) ve alt
ksmndan(plica salpingopharyngea) balayan plikalar vardr.Bu plikalar
iinde ayn isimli kaslar olan m.salpingoplatina ve m.salpingopharnygeus
bulunur.
-Ostium pharyngeum tubae auditivae(tuba auditiva;Pharyngotympanic
Tube) arkasnda bulunan ukura recessus pharyngeus (Rosenmller
ukuru) denir.

Arka duvar---tavann devam eklindedir. Arka duvarn st ucunda fornix

pharyngis denilen kmazn mukozasnn iinde tonsilla pharyngealis
bulunur. Bu lenfoid oluum 6-7 yalarna kadar byr, daha sonra atrofi
olmaya balar ve puberteden sonra gittike klr.ENFEKSYONUNDA
ADENOD MEYDANA GELR.
 Conchae

nasopharynxin arkadan grnm.

Tonsilla pharyngealis, choana, conchae, palatum molle, uvula,
septum nasi
pars oralis pharyngis(Oropharynx)

Palatum molle hizasndan epiglottisin st

kenarna kadar uzanr.
Hem solunum hem de besin maddelerinin
getii ortak yoldur.sindirim ve solunum
yolunun kesitii blmdr.
Komuluklar
n, arka, yan duvarlar ile tavan ve taban vardr.
n duvarnda ----isthmus faucium ile az boluuna alr.
Arka duvarnda--- 2. ve 3. boyun omurlarn cisimleri vardr.

Yan duvarlarnda--- az boluunda bakldnda nde (arcus

palatoglossus) ve arkada (arcus palatopharyngeus) kemerler
bulunur. Arcus palatoglossus m.palatoglossusun zerini rten
mukozann oluturduu kabartdr. Arcus palatopharyngeus
m.palatopharyngeusun zerini rten mukozann oluturduu
kabartdr. Kemerler arasnda fossa tonsillaris denilen ukur
bulunur. Fossa tonsillariste tonsilla palatina denilen bademcikler
yer alr.

Tavann--- palatum mollenin alt yz oluturur.

Tabann--- dilin 1/3 lk arka ksm ile epiglottisin n yz

arasndadr. Bu alanda tonsilla lingualis olan lenfoid dokunun
bulunduu prtkl ksm grlr. Dil mukozas epiglottisin n
yzne atlarken ortada (plica glossoepiglottica mediana) ve
yanlarda (plica glossoepigllotica lateralis) olmak zere 3 plika
oluturur. Bu plikalar arasnda, dier bir ifade ile plica
glossoepiglottica medianann iki yannda bulunan ukurlara
vallecula epiglottica denir.
 Palatum molle

Arcus palatoglossus

Arcus palatopharyngeus

Uvula

Tonsilla palatina

Pharynxin arka duvar

 plica glossoepiglottica
mediana
plica glossoepigllotica
lateralis
vallecula epiglottica

Tonsilla lingualis
 Tonsilla palatina(Bademcik)
Her bademcik orofarenksin lateral duvarnda
yer alan lenfoid dokunun oval kitlesidir. Boyutu
(bademcikler hipertrofik veya iltihapl olabilir)
yaa, bireye ve patolojik durumuna gre
deiir. Bu nedenle bademciin normal
grnmn tanmlamak zordur. Yaamn ilk 5
veya 6 yl iinde bademciklerin boyutu hzla
artar. Genellikle pubertede maksimum boyuta
ular, dikeyde ortalama 20-25 mm, transvers
ap 10-15 mm olur. Tonsiller involusyonu
ergenlikte balar ve yallkta sadece kk
lenfoid doku eklinde kalr.
 Tonsilla palatina arcus palatoglossus ve
arcus palatopharngeus arasnda bulunan
fossa tonsillarise yerlemitir.
Normal boyutlarda fossa tonsillarisi
tamamen doldurmaz. zellikle st tarafta
fossa supratonsillaris denilen ukur kalr.
zdm angulus mandibulaeya uyar.
yz veya medial yz serbest olup dz
veya kabarklk yapar. Fossulae tonsillae
denilen 10-20 arasnda ukurlar,
tonsillann derinine doru uzanan girintiler
olan cryptae tonsillae ekillenir.
komuluu
yan yz az boluuna bakar.
D yan yz capsula tonsillaris denilen fibrz kapsle
yapktr. Bu kapsln dnda gevek badokusu, daha
dta m.constrictor pharyngis sup. ve
m.palatopharyngeus bulunur. Bu blgede a.facialisin dal
olan a.tonsillaris m.cons.phar.sup. deler ve veni de elik
eder. V.paratonsillaris veya v.palatina externa pharynxe
yumuak damaktan aaya iner.
n kenar arcus palatoglossus, arka kenar arcus
palatopharyngeus ile komudur.
st ucu palatum molle, alt ucu dilin 1/3 lk alt ksm ile
komudur.
A.carotis interna tonsillann 2.5 cm posterolateralinde
seyreder.
Arterleri, venleri, lenf damarlar sinirleri
A.carotis externadan
gelir.
a.tonsillaris(a.facialis)
A.dorsalis
linguae(a.lingualis)
a.pharyngea ascendens
A.palatina descendens
v.palatina externaplexus
pterygoideusv.facialis
Tonsillann afferent lenfatikleri
yoktur. Bu yzden lenf nodu
gibi fonksiyon grmez.
Nodi lymphatici cervicales
profundi superiores ve nodolus
jugulodigastricus (angulus
mandibula alt ve arkasndadr)
Sinirleri:Sensitifleri n.palatinus
minor (N.maxillaris) ve
n.tympanicus
(N.glossopharyngeus) gelir.
Akut tonsillitte orta kulakta
ar duyulmasnn sebebi
n.tympanicusun orta kulak
mukozasndan sensitif duyuyu
tamasdr.
 Tonsilla palatina(Bademcik)

TONSLLEKTOM
 WALDEYERN LENFATK HALKASI

Waldeyerin lenfatik halkas

sindirim ve solunum yollar
iindeki aklklar evreleyen
lenfoid doku ilikili
mukozann circumpharyngeal
bir halkasdr.nde ve
aada tonsilla lingualis,
yanda stte tonsilla tubaria,
yanda aada tonsilla
palatina, yukarda ve arkada
tonsilla pharyngealis bu
halkay oluturur.
(Adenoids)
Pars laryngea pharyngis(Laryngopharynx)

Epiglottisin st kenarndan cartilago

cricoideann alt kenarna kadar uzanan bu
blm grtlan arkasnda kalan
blmdr.Aada oesophagus ile devam
eder.
Komuluklar
n, arka ve yan duvarlar vardr.
n duvarnda--- epiglottis ve plica aryepiglottica ile
snrlandrlan aditus laryngis ile komudur.
Aditus laryngisin her iki yannda larynx ve
laryngopharynx arasnda recessus piriformis denilen
kmazlar bulunur.kmaz ite plica aryepiglottica, dta
cartilago thyroidea ve membrana thyroidea ile snrlanr.
Recessus piriformisi rten mukozann altnda
n.laryngeus superiorun ramus internusu yer alr. Bu
yapnn mukoza zerinde oluturduu kalnlamaya plica
nervi laryngei denir.

Arka duvarnda--- mukozann altnda m.constrictor

pharyngis medius ve inferior bulunur.

D yan duvarnda--- cartilago thyroidea ve

membrana thyroidea yer alr.
Pharynxin duvar yaps

ten da doru tunica mucosa, tunica

fibrosa, tunica muscularis ve tunica
adventitia olmak zere 4 tabakada incelenir.

Tunica mucosa:Nasopharynx solunum

epiteli, oropharynx ve laryngopharynx
sindirim epiteli ile rtldr.
 Tunica fibrosa; Elastik liflerin oluturduu bu
tabakada bir zar bulunur, membrana
fibroelastica denilen bu zar yukar doru
kldka kalnlaan bu ksm pharynxin st
konstriktr kasn st kenar ile kafa taban
arasndaki akl kapatr, buna fascia
pharyngobasilaris denir. Aaya inildike
kalnl azalan bu fasya orta hatta kalnlaarak
raphe pharyngisi oluturur ve pharynx
kaslarnn sonland bir yapdr.
 Tunica muscularis;
Pharynxin en nemli ksmn oluturur.
izgili kaslardan oluur, istemli alrlar. Ayrca
otonom sinirleri ile de kontrolleri vardr. Hareket
refleks olarak istemli olarak balar,sonra
otamatik olarak devam eder. Konstrktr ve
levator kaslar olmak zere iki grupta incelenir.
 3 tane konstrktr kas vardr. Biri iine gemi
klah ekilinde olan kaslardr. Bu kaslar balad
yerlere gre blmlere ayrlr. Tm konstrktr
kaslar raphe pharyngiste sonlanr.
M.constrictor pharyngis superior
En stte ve ite yer alr. Balad yere gre 4
blmde incelenir.
-Pars pterygopharyngea
-Pars buccopharyngea
-Pars mylopharyngea
-Pars glossopharyngea
Yutma esnasnda bu kasn st kenarnn yapt
kabart passavant kabarts olarak ifade edilir.
 M.constrictor pharyngis medius: Ters V harfi
eklindekibu kasn 2 blm vardr.
-Pars condropharyngea
-Pars ceratopharyngea
M.constrictor pharyngis inferior: En kaln ve en dta yer
alan kastr. Kasn 2 blm vardr.
-Pars thyropharyngea
-Pars cricopharyngea
Kasn st lifleri yukar ve ie doru uzanarak raphe
pharngiste sonlanrken,kasn alt lifleri yzk eklinde
olup raphe yaps yoktur. Bu blge zayf olup killian
akl denir. Pars cricopharyngea lifleri yutma dnda
kapaldr. Hava yutulmasn nler ve endoskopi
uygulanrken burann rezistan ile karlalr.

Btn konsrktr kaslar kasldnda pharynxi bzer.

 Levator kaslar 3 tanedir.
M.stylopharyngeus: proc.styloideusdan balayan kas
m.constrictor pharyngeus superior ile medius arasndan
geerek tunica mucosada dalr.
Yutma esnasnda pharynxi kaldrr ve geniletir. En gl
kastr.
M.salpingopharyngeus:Tuba auditivae delii yakndan
balar, plica salpingopharyngea iinde uzanarak
m.palatopharyngeus arka liflerine kararak sonlanr.
Pharynxin ykselmesine yardmc olur.

M.palatopharyngeus: Arcus palatopharngeus ooluturan

bu kas yumuak damaktan balar, cartilago thyroideann
arka kenarnda sonlanr.
Palatum molleyi aa ekerken, pharynxi yukar kaldrr.

***M.stylopharyngeus N.glossopharyngeus tarafndan

innerve olur. Pharynxin dier tm kaslar plexus
pharyngeus tarafndan innerve edilir.
 Tunica adventitia: Gevek ba
dokusundan yaplm olup, m.buccinatoru
rten fasciadan balayan fascia
buccopharyngea arkada fascia
prevertebralise dayanam ve
oesopgagusu rten fasciaya karr.
Fascia buccopharyngeada sinir ve venlerin
oluturduu plexus pharyngeus bulunur.
 Constrictor kaslar arasndan geen
yaplar
M.constrictor pharyngis superior-kafa taban
M.tensor veli palatini
M.levator veli palatini
Tuba auditiva
M.cons.pharyngis sup. - m.con.phary.med.
M.stylopharngeus ve n.glossopharyngeus
M.cons.pharnygis.med.-m.cons.pharyngis inf.
N.laryngeus superiorun R.internusu ve a.v.laryngea
superiorlar
M.cons.pharyngis inf. Altndan
N.laryngeus inferior ve A.laryngea inferior
 Pharynxin damar ve sinirleri
Arterleri
A.pharyngea ascendens, A.palatina ascendens,
A.palatina majordurr.
Venleri
V.facialis ve V.jugularis internaya alr.
Lenfatikleri
Nodi lymphatici submandibulares
Nodi lymphatici retropharyngeales
Nodi lymphatici cervicales profundi ye
alr.
Sinirleri
Motor ve sensitif sinirlerin ou plexus pharyngeustan
gelir. Plexus pharyngeus N.glossopharyngeus ve
N.vagusun pharyngeal dallar ile ganglion cervicale
superiustan gelen sempatik liflerle oluur.

Pharynxin sensitif lifleri nasopharynxe n.maxillaris,

oropharynxe n.glossopharngeus, laryngopharynxe
n.vagustan gelir.

Pharynxin bezlerine gelen sekretomotor parasempatik

lifleri n.vagus ile gelir.

Pharynx kaslar m.stylopharyngeus(n.glossopharyngeus)

dnda plexus pharyngeus tarafndan innerve edilir.
Plexus pharyngeus N.glossopharyngeus. N.vagus ve
N.accessorius cranial paras(N.vagusun iinde seyreder)
ve sempatiklerin oluturduu sinir adr.
yutma

1. evre(istemli)
Dilin n ksmnn yukar kalkmas(dilin intrinsik kaslar)
Yumuak daman aa inmesi(m.palatoglossus)
Hyoid kemiinin n ve yukar hareketi(genio, mylo,stylohyoideus-
digastric)
Dilin arka blmnn yukar ve arkaya doru hareketi
 2.evre(istemsiz)
Yumuak daman gerilmesi ve yukar hareketi(m.levator-tensor
veli palatini)
sthmus pharyngeus kapanmas (m.cons.ph.sup)
Larynx ve pharynxin yukar hareketi ( pharynx levator kaslar,
m.thyrohyoideus)
Larynx giriinin kapatlmas (m.aryepiglotticus)
M.cons.pharyngis sup ve medius, m.palatopharngeusun
kontraksiyonu ve yerekimi
 3.evre(istemsiz)
M.constrictor pharyngis inferiorun kontraksiyonu
KLNK
Killian alan paryngeangeal divertikllerin gelitii
alan(M.C.P. paralar arasnda)
Tonsilla tubaria bymesi
Adenoid(tonsilla pharyngeann bymesi)
Malign tmrler
Yabanc cisimler N.laryngeus sup.r.internusu
zedeleyebilir.
Endoskopide M.C.P.. Pars cricopharyngeas(hava
yutmay nler) resistans nedenidir.sadece yutmann
balangcnda gever.
tonsilit