Copyright

2004 by Emerson Eggerichs

All Rights Reserved.
This Licensed Work published under license.

Tytu oryginau:
Love & Respect
The Love She Most Desires. The Respect He Desperately Needs

Fotografia na okadce: Kevin Dodge/Corbis

Redakcja:
BARBARA CHOJOWSKA

Redakcja wydawnicza:
KAZIMIERZ BOCIAN

ISBN 978-83-63621-53-7

Wydanie I, Krakw 2013

Wydawnictwo Esprit SC
ul. Soroki 4/3, 30-389 Krakw
tel./fax 12 262 35 51
Ksigarnia internetowa: www.esprit.com.pl
biuro@wydawnictwoesprit.com.pl
Skad wersji elektronicznej:
Virtualo Sp. z o.o.
 Spis treci

Podzikowanie
Wprowadzenie: Sama mio to za mao
Cz pierwsza
Bdny krg
1. Prosty sekret lepszego maestwa
2. Odszyfrowanie kodu komunikacji
3. Dlaczego ona nie chce szanowa; dlaczego on nie chce kocha
4. To, czego mczyni najbardziej si boj, moe napdza Bdny
Krg
5. Ona boi si bycia popychadem, on jest zmczony
niepojmowaniem
6. Ona nie chce by hipokrytk; on narzeka na brak szacunku
7. Ona myli, e nie moe mu wybaczy; on mwi: Nikt nie
pokochaby tej kobiety
Cz druga
Oywiajcy krg
8. C-O-U-P-L-E (Para maeska): Jak przeliterowa mio do
ony
9. CLOSENESS (blisko) ona chce, eby by blisko
10. OPENNESS (otwarto) ona chce, eby si przed ni otworzy
11. UNDERSTANDING (zrozumienie) nie prbuj jej naprawia;
po prostu suchaj
12. PEACEMAKING (zgoda) ona chce, eby powiedzia
przepraszam
 13. LOYALTY (wierno) ona musi wiedzie, e jeste oddany
14. ESTEEM (powaanie) ona chce, eby j szanowa i chroni
15. C-H-A-I-R-S: Jak przeliterowa szacunek dla twojego ma?
16. CONQUEST (zdobywanie) zrozum jego pragnienie pracy i
osignie
17. HIERARCHY (hierarchia) doce jego pragnienie chronienia i
utrzymywania rodziny
18. AUTHORITY (przywdztwo) doce jego pragnienie suenia i
przewodzenia
19. INSIGHT (wnikliwo) doce jego pragnienie analizowania i
doradzania
20. RELATIONSHIP (zwizek) doce jego ch przyjani na
zasadzie partnerstwa
21. SEXUALITY (seksualno) doce jego pragnienie seksualnej
bliskoci
22. Krg Oywiajcy zadziaa, jeli ty zadziaasz
Cz trzecia
Krg Wynagrodzenia
23. Prawdziwy powd mioci i szacunku
24. Uwierz, e prawda moe ci wyzwoli
Podsumowanie Rowy i niebieski daj bosk purpur
Dodatek A Leksykon mioci i szacunku: Przypomnienie, co powiedzie,
zrobi i myle, by praktykowa mio i szacunek w twoim maestwie
Dodatek B Osobisty test mioci i szacunku dla mw i on
Dodatek C Jak poprosi partnera, aby speni twoje potrzeby
Dodatek D Co z wyjtkami od wzorca Mioci i Szacunku?
Dodatek E Gdy twj m jest pracoholikiem
Przypisy

Przypisy od tumacza
 Sarze,

mioci mojego ycia,

ktra sprawia, e napisanie tej ksiki
stao si o wiele prostsze

Panie, Twoje Sowo nakazuje,

by m cieszy si yciem z niewiast,
ktr ukocha (Koh 9, 9)

Czyniem tak od 1973 roku,

czyni tak teraz

i zawsze bd tak czyni.

 Podzikowanie

Za niezliczone godziny, powicone pisaniu i redagowaniu serdecznie

dzikuj moim dobrym przyjacioom, Fritzowi i Jackie Ridenour. Oboje s
dla mnie darem od Boga. Uchwycili wizj i nie pozwolili, aby zostaa zaprze-
paszczona, pomimo niesamowitej presji czasu. Bez nich ta ksika by nie po-
wstaa. To oni byli dla mnie rdem radoci.
Jestem rwnie niesamowicie wdziczny Bogu za wsparcie moich przyja-
ci z rodzinnego Grand Rapids w Michigan. Kocham i szanuj Dicka i Betsy
DeVosw, Kevina i Meg Cusackw oraz Jima i Betty Buickw. Wierzyli w t
ksik od samego pocztku!
Na posiedzeniu zorganizowanym przez Focus on the Family spotkaem Mi-
chaela Colemana, prezesa Integrity Media oraz jego on, Jeannie. Michael
zaproponowa, bym wzi pod uwag moliwo publikacji tej ksiaki w Inte-
grity Media. Zgodziem si! Pozdrowienia dla wspaniaych pracownikw!
Fakt, e Focus on the Family sponsoruje Love and Respect Marriage Confe-
rence, jest wielk zacht, a uznanie, jakim cieszy si ksika, jest dla mnie
powodem do dumy. Dzikuj doktorowi Dobsonowi i Donowi Hodelowi. Wie-
rz, e dziki Wam dotrzemy z t ksik do modszych i do starszych czytel-
nikw.
Jestem rwnie bardzo zobowizany Sealy Yates, mojemu agentowi i praw-
nikowi, oraz jego pracownikom. Rola, jak odegra w caym tym przedsi-
wziciu, jest niekwestionowana. Poza tym jego wesoy miech i umiechnita
twarz uprzyjemniay kad konwersacj.
Erin Swett, mojej asystentce, dzikuj za kompetentne prowadzenie biura
w czasie, gdy zajmowaem si pisaniem ksiki. Jestem wdziczny Bogu za jej
umiejtnoci przywdcze i talent.
Wyrazy szacunku dla zarzdu Love and Respect Ministries. To Wasze decy-
zje sprawiy, e kontynuowaem moj prac; Wasze rady s nieocenione.
Dzikuj moim dzieciom, Jonathanowi, Davidowi oraz Joy za pozostanie z
Mam i ze mn. Byo dla nas bogosawiestwem patrze, jak rozpowszech-
niacie przesanie Mioci i Szacunku. Dzikuj wam za uczynienie tej wizji
Wasz wizj. Jeli chodzi o Davida witam nowego czonka zaogi!
Brawa dla mojej siostry Ann, pomagaa mi zawsze, kiedy tylko tego po-
trzebowaem. Dzikuj za znalezienie tylu artw dla mnie!
 Dzikuj moim Rodzicom, ktrzy odeszli ju do nieba. Na ziemi oboje byli
dowodem tego, co Bg moe uczyni dla ludzi, ktrzy otworz przed Nim
swoje serca. Dzikuj Wam, Mamo i Tato, za wierno Bogu do koca ycia.
Wdziczny jestem rwnie wszystkim tym, ktrzy opowiedzieli mi swoje
historie o Mioci i Szacunku w maestwie. Wasze wiadectwa nie tylko po-
mog innym, ale rwnie uczyni t ksik bardziej przystpn. Jak napisa
wiceprezes Integrity Publishers: Listy, ktre pojawiaj si w ksice, su
nie tylko zilustrowaniu przykadw, lecz take stanowi najwaniejsze frag-
menty lektury. Urzekajce. Dzikuj.
Sara ani ja nigdy nie dowiemy si w doczesnym yciu, jak wielki wpyw
miaa modlitwa naszych przyjaci. Ci, do ktrych si zwracam, wiedz o
tym. Pokornie Wam dzikujemy. Zachowajcie nas w pamici.
W filmie Rydwany Ognia, przedstawiajcym ycie Erica Lidella, biegacza
olimpijskiego, ktry odmwi biegw w niedziel, pojawia si cytat z Biblii:
Uhonoruj tych, ktrzy honoruj Mnie (1 Sm 2, 30). Drogi Czytelniku,
chciabym zoy podzikowania i uhonorowa Boga. Przesanie Mioci i
Szacunku pochodzi z Jego serca (Ef 5, 33). Ta ksika nie powstaaby, gdyby
Bg mnie nie owieci. Cho przedstawienie tych dwch prawd jest niemia
prb niesienia doranej pomocy twojemu zwizkowi, najwaniejsze prawdy
pozostaj niezmienne nie bardziej ni sam Bg. Panie, dzikuj Ci ponad
wszystko.
 Wprowadzenie

Sama mio to za mao

By moe pamitasz piosenk Beatlesw All You Need Is Love [Wszystko,

czego potrzebujesz, to mio]. Zupenie nie zgadzam si z tym stwierdzeniem.
Obecnie pi na dziesi maestw koczy si rozwodem, poniewa mio
to za mao. Oczywicie, mio jest bardzo wana, zwaszcza dla ony, ale po-
mijamy potrzeb szacunku dla ma. Ksika ta traktuje o tym, jak ona
moe wypeni swoj potrzeb bycia kochan, dajc swojemu mowi to, cze-
go on potrzebuje szacunek. Oto historia pewnej pary, ktra w sam por
odkrya przesanie Mioci i Szacunku:
Mj m i ja bralimy udzia w konferencji i Mio i szacunek w maestwie. Kilka dni
wczeniej znw przeylimy kryzys i zdecydow alimy, e mamy do i chcemy zakoczy
nasze maestwo. Oboje bylimy zranieni, smutni, li i przygnbieni. Naw iasem mw ic,
oboje jestemy wierzcy, a ja pracuj przy obsudze pewnego kocioa.
Wczeniej spotykalimy si z doradc maeskim, ale szczerze mog pow iedzie, e to
Wasza konferencja uratow aa nasze maestwo, a ponadto daa nam wicej informacji i
nauczya nas strategii, o ktrych nie wiedzielimy po spotkaniach z doradc. Zdecydow ali-
my si podj ostatni prb, ale mj m tak naprawd nie wierzy w jej pow odzenie i
niew iele brakow ao, a nie wziby udziau w konferencji. Prawdy, ktre Bg przed nami od-
kry, s tak proste, jak i doniose To one rozpoczy proces uzdraw iania i zrew olucjonizo-
way nasze maestwo. Gdybymy 30 lat temu wiedzieli to, co wiemy teraz, moglibymy
oszczdzi sobie wielu blw i rozczarow a.
Pozwlcie mi tylko pow iedzie, e tamtej soboty spdzilimy w swoim tow arzystwie naj-
wspanialsze popoudnie i wieczr od lat. Czulimy si, jakbymy znw mieli po 20 lat i byli
zakochani. Emerson, mog Ci szczerze pow iedzie, e nigdy sobie nie uwiadamiaam, jak
wany by szacunek do mojego ma.

Co owa kobieta i jej m usyszeli na konferencji? Co zrewolucjonizowao

ich maestwo? Co spowodowao, e dwoje ludzi, w pitek gotowych na roz-
wd, w sobot zakochuje si jak para kochankw? Ta ksika stanowi zapis
tego, co usyszaa tamta para. Ich wiadectwo to tylko jeden z tysicy listw,
notek i ustnych opowieci, ktre otrzymaem i ktre pokazuj, co moe si
sta, kiedy m i ona zmieniaj nastawienie do swojego maestwa.
Czy chcesz pokoju? Czy chcesz by blisko swojego maonka? Czy chcesz
zrozumienia? Czy chcesz dowiadczy maestwa takiego, jakie ono powin-
no by? Wyprbuj Mio i Szacunek!
 Ta ksika jest dla kadego: dla ludzi w kryzysie maeskim, dla maon-
kw pragncych rozwodu, dla mw i on, ktrych obecne maestwo jest
drugim z kolei, dla osb chccych pozosta w szczliwym maestwie, dla
maonkw yjcych w zwizku z osobami niewierzcymi, dla rozwodnikw
chccych uleczy rany, dla samotnych on, dla zastraszonych mw, dla
maonkw zapltanych w romanse, dla ofiar romansw, dla zarczonych
par, dla ksiy i doradcw poszukujcych odpowiednich materiaw.
Wiem, e obiecuj wiele, lecz nie odwaybym si na to, gdybym nie wie-
rzy, e to, o czym zamierzam Wam opowiedzie, naprawd dziaa. Poniej
znajdziecie inne przykady tego, jak bardzo zmieniy si maestwa, gdy
ony i mowie odkryli przesanie Mioci i Szacunku i wprowadzili je do co-
dziennego ycia:
Min rok od konferencji o Mioci i Szacunku. Byo to najpotniejsze przesanie dotyczce
maestwa, jakie ja i mj m kiedykolw iek syszelimy. Cigle pow racamy do zasad, kt-
rych nauczylimy si podczas tamtego wyjtkow ego weekendu. Siedzimy razem na kana-
pie i stosujemy poznane strategie. Daje nam to olbrzymi rado postpow anie zgodnie
z wol Boga i obserw acja, jak On nas bogosaw i.

Kilka dni temu zdecydow aam si pow iedzie mojemu mow i, e go szanuj. Dziwnie
byo wypow iada te sow a, ale udao si i reakcja bya niesamow ita! Zapyta mnie, dlacze-
go go szanuj. Wymieniam kilka pow odw i zauwayam widoczn zmian w nim.

Smutno mi, e jestem zamna od 22 lat i dopiero teraz zrozumiaam przesanie Szacun-
ku. Napisaam mojemu mow i dwa listy o tym, dlaczego go szanuj. Jestem zdumiona,
jak to zmienio jego sposb odnoszenia si do mnie. Przez lata modliam si, eby mj
m kocha mnie i mw i do mnie jzykiem mioci. A kiedy ja zaczam mw i jego jzy-
kiem, on odpow iedzia tym, czego ja chciaam.

Powysze listy s typowe otrzymuj ich mnstwo co tydzie, a moe na-

wet codziennie, od osb, ktre nabray mdroci, kiedy zrozumiay jeden klu-
czowy werset Pisma witego, ktry stanowi podstaw tej ksiki. aden m
nie bdzie mia w sobie ciepych uczu, dopki uwaa, e jego ona nie doce-
nia go jako czowieka. Paradoksalnie, najgbsza potrzeba ony potrzeba
mioci jest osabiana przez brak szacunku dla ma.
Zrozumcie jednak, prosz, e nie daj Wam gotowej recepty. Czasami entu-
zjazm, jaki maonkowie odczuwaj po naszej konferencji, sabnie po kilku
dniach lub tygodniach, a oni znowu poddaj si tym samym starym proble-
mom Bdnemu Krgowi. Radz wszystkim parom, ktre ucz si o sile Mi-
oci i Szacunku, by przeprowadziy szeciotygodniowy test. W tym czasie
mog okreli, jak daleko zaszli oraz ile im jeszcze brakuje do mety.
Podr do dobrego, satysfakcjonujcego maestwa nigdy si nie koczy,
ale podczas trzech dekad udzielania rad maeskich odkryem co, co moe
zmieni, wzmocni lub poprawi kade maestwo. Nazywam to Pocze-
niem Mioci i Szacunku, wsplnie z moj on Sara propagujemy t ide
wzdu i wszerz Ameryki. Dostrzegamy Boga w tym wyjtkowym poczeniu
istot, jakim jest maestwo. Widzimy to, gdy pracujemy nad naszym wa-
snym maestwem, zauwaajc Boe bogosawiestwo, kiedy stosujemy Po-
czenie Mioci i Szacunku w naszych kontaktach.
Jeli Ty i Twj partner wcielicie w ycie ide Poczenia Mioci i Szacun-
ku, moliwoci poprawy Waszego maestwa stan si nieograniczone. Pew-
na ona napisaa:
Chc pow iedzie: UDAO MI SI! Bg wynagrodzi mnie objaw ieniem potgi doceniania
mojego ma To objaw ienie zmienio wszystko w moim maestwie moje podejcie,
moje reakcje, mj zwizek z Bogiem oraz mojego ma. To by ten brakujcy element.

Faktycznie dla wielu par to szacunek jest tym brakujcym elementem

ukadanki. Czytaj dalej, a wyjani Ci, o co mi chodzi.
 Cz pierwsza

Bdny krg
Napisaem t ksik z desperacji, ktra zamienia si w inspiracj. Jako
pastor udzielaem porad wielu parom, ale nie mogem rozwiza ich proble-
mw. Od on syszaem gwnie: On mnie nie kocha. ony s stworzone do
tego, by by kochane, chc mioci i jej oczekuj. Wielu mom nie udaje si
jednak speni tych oczekiwa. Jednak kiedy studiowaem Pismo i udzielaem
porad, w kocu dostrzegem drug stron rwnania. Mowie nie wyraali
tego gono, ale myleli: Ona mnie nie szanuje. Mowie potrzebuj szacun-
ku i oczekuj szacunku. Wielu onom nie udaje si speni tych oczekiwa. W
efekcie pi na dziesi maestw koczy si rozwodem (i to rwnie ma-
estw chrzecijaskich).
Kiedy zmagaem si z tym problemem, w kocu dostrzegem powizanie:
bez mioci z jego strony, ona reaguje brakiem szacunku; bez szacunku z jej
strony, on reaguje brakiem mioci. I tak w kko. Nazywam to Bdnym Kr-
giem maeskim szalestwem, ktre wizi tysice par. W nastpnych sied-
miu rozdziaach opisz, jak dostajemy si w tryby Bdnego Krgu i jak mo-
emy si z nich wydosta.
 Rozdzia pierwszy

Prosty sekret lepszego maestwa

Jak mog nakoni mojego ma, by kocha mnie rwnie mocno, jak ja go
kocham? Oto podstawowe pytanie, ktre przez dwadziecia lat pastorskiej
posugi w cigle rosncym zgromadzeniu syszaem od on przychodzcych
do mnie po porad. al ciska mi serce, kiedy paczce kobiety opowiaday
swoje historie. Wielokrotnie zy spyway mi po policzkach, a jednoczenie
rosnce rozdranienie towarzyszyo mylom o mach. Dlaczego nie potrafi
dostrzec, jak krzywd wyrzdzaj swoim onom? Czy istnieje sposb, w jaki
mgbym pomc kobietom zmotywowa maonkw, aby je bardziej kochali?

Odczuwaem to wszystko bardzo gboko, poniewa sam wychowaem si

w nieszczliwej rodzinie. Moi rodzice rozwiedli si, kiedy miaem rok. Na-
stpnie pobrali si ponownie, ale kiedy miaem pi lat, doszo do separacji.
Zeszli si po raz kolejny, kiedy byem w trzeciej klasie, wic moje dzieci-
stwo wypenione byo krzykami i cigym napiciem. Widziaem i syszaem
rzeczy, ktre na zawsze odcisny si na mojej duszy, czsto pakaem przed
zaniciem Pamitam to uczucie gbokiego smutku. Moczyem si do -
ka a do 11 roku ycia, a dwa lata pniej zostaem wysany do szkoy woj-
skowej, gdzie pozostaem a do jej ukoczenia.
Kiedy przypominam sobie, ile konfliktw wstrzsao yciem moich rodzi-
cw, widz, gdzie tkwi powd. Nietrudno byo zauway, e moja mama pa-
kaa z braku mioci, a ojciec desperacko pragn szacunku.
Mama uczya akrobatyki, stepowania oraz pywania, co zapewniao jej sta-
y wysoki dochd i umoliwiao niezaleno od zarobkw taty. Ojciec mia
wic wraenie, e mama mogaby z powodzeniem poradzi sobie bez niego, a
ona te czsto dawaa mu to do zrozumienia. Podejmowaa finansowe decyzje
bez konsultacji z mem, co sprawiao, e czu si niewany. Ranio go to,
wic reagowa brakiem mioci. By pewien, e mama go nie szanuje. Tata
czsto by zy z powodu rzeczy, ktrych dzi nie jestem w stanie sobie przy-
pomnie. Mama stawaa si smutna i po prostu wychodzia z pokoju. To na-
picie midzy nimi bardzo wpyna na moje ycie w dziecistwie i we wcze-
snym okresie dojrzewania.
Jako nastolatek usyszaem w Ewangelii, e Bg mnie kocha, ma plany
wzgldem mojego ycia oraz e powinienem prosi o odpuszczenie grzechw,
aby wpuci Jezusa do mojego serca i potem dowiadczy ycia wiecznego.
Zrobiem to i cae moje ycie zmienio si, odkd zostaem Jego uczniem.
Po ukoczeniu szkoy wojskowej zoyem podanie do Wheaton College,
poniewa wierzyem, e Bg wzywa mnie do suenia Mu. Na samym poczt-
ku mojego pobytu w Wheaton moja mama, siostra i przyrodni brat przyjli
Chrystusa jako Zbawiciela. W mojej rodzinie zachodziy znaczce zmiany, ale
blizny pozostay. Mama i Tato s teraz w niebie, a ja dzikuj Bogu za ich
zbawienie. Nie ma w moim sercu rozgoryczenia, tylko bl i smutek. Wyczu-
waem to jako dziecko i wyranie widz rwnie teraz, jak defensywnie re-
agowali na siebie moi rodzice. Ich problem polega na tym, e z atwoci ob-
raali siebie nawzajem, ale nie potrafili dokona adnych zmian, ktre wy-
czyyby ich miotacze ognia.
Podczas pobytu w Wheaton spotkaem optymistyczn dziewczyn, ktra
niemal wnosia wiato do kadego miejsca, w ktrym si pojawiaa. Sara
bya najbardziej przyjanie nastawion, kochan i altruistyczn osob, jak
kiedykolwiek spotkaem. Zdobya tytu Miss Sympatii Boone County w India-
nie. Bya fantastyczna kochaa Boga i tylko Jemu chciaa suy. Miaa cay
baga smutnych dowiadcze, spowodowanych rozwodem, ktry podzieli jej
rodzin, ale mimo to nie pozwolia, by jej duch osab. Odznaczaa si nie tyl-
ko atrakcyjnoci, lecz bya te wspaniaym przyjacielem.

Jeansowa kurtka niezgody

Owiadczyem si Sarze, kiedy oboje bylimy jeszcze w collegeu, a ona zgo-

dzia si zosta moj on. Jako narzeczeni mielimy wiele okazji, by do-
wiadczy, jak mowie i ony kc si praktycznie bez powodu. Podczas na-
szych pierwszych wsplnych wit Sara kupia mi jeansow kurtk. Otworzy-
em pudeko, wycignem kurtk i podzikowaem jej.
Nie podoba ci si powiedziaa.
Spojrzaem na ni zakopotany i odparem: Podoba mi si.
Niewzruszona, kontynuowaa: Nie, nie podoba ci si. Nie jeste podekscy-
towany.
Skonsternowany, powtrzyem: Naprawd, podoba mi si.
Odpalia: Nieprawda, nie podoba ci si. Gdyby ci si podobaa, byby
podekscytowany i bardzo by mi dzikowa. W mojej rodzinie mwimy: O
rany, dokadnie to chciaem dosta!. Wida entuzjazm. wita to wany czas
i trzeba to okaza.
To bya tylko maa prbka tego, jak Sara i Emer- Sara i ja odkrylimy, e ci,
son reaguj na prezenty. Sara podzikuje dziesi ktrzy yj w maestwie,
razy, jeli co j wzruszy. Poniewa nie okazaem cierpie bd udrki (1
takiego entuzjazmu, zaoya, e podzikowaem z
Kor 7, 28).

grzecznoci, a tak naprawd miaem ochot wrzuci kurtk do kontenera Ar-

mii Zbawienia. Bya pewna, e nie doceniem tego, co zrobia i e jej te nie
doceniem. Jeli chodzi o mnie, poczuem si osdzony, jak gdybym zachowa
si w niedopuszczalny sposb. Cae zajcie z kurtk byo dla mnie wielkim za-
skoczeniem. Podczas tego epizodu, chocia wtedy jeszcze nie wiedzielimy o
tym, Sara poczua si niekochana, a ja nieszanowany. Wiedziaem, e Sara
mnie kocha, ale ona z kolei zacza si zastanawia, czy czuem do niej to
samo, co ona do mnie. Jednoczenie, przez jej reakcj na moje pozbawione
entuzjazmu zachowanie, poczuem si, jakby ona nie cakiem doceniaa to,
kim jestem. Chocia o tym nie wspominalimy, uczucia bycia niekochanym i
niedocenianym zakiekoway w nas.

Moesz mie racj, ale nie podno gosu

Na przykad, Sara i ja bardzo si rnimy, jeli chodzi o interakcje z ludmi.

Sara jest bardzo bezporednia, uwielbia rozmawia o wszystkim. Zawsze, kie-
dy spdza czas z ludmi, jest pena energii. Ja mam tendencj do analizowa-
nia i reaguj mniej emocjonalnie. Energi daje mi samotne studiowanie. Kie-
dy przebywam z ludmi, zachowuj si serdecznie, ale mniej bezporednio
ni moja ona.
Pewnego wieczoru, kiedy wracalimy z kameralnego spotkania powico-
nego studiowaniu Biblii, Sara powiedziaa mi o tym, co nurtowao j przez
kilka ostatnich tygodni.
Nudzie si na dzisiejszym spotkaniu powiedziaa prawie ze zoci.
Zraasz ludzi swoim milczeniem. A kiedy ju si odezwiesz, czsto mwisz
co nietaktownego. To, co powiedziae tej nowej parze, brzmiao niezrcz-
nie.
Byem zaskoczony, ale prbowaem si broni. O czym ty mwisz? Stara-
em si sucha ludzi i zrozumie, co mieli na myli.
Gos Sary podnis si o kilka decybeli. Musisz sprawi, by ludzie poczuli
si swobodniej. (Znw kilka decybeli w gr). Musisz koncentrowa si na
nich (prawie krzyczc). A nie na sobie samym!.
Przez kilka sekund nie odpowiadaem, poniewa byem zaskoczony nie tyl-
ko tym, co powiedziaa, lecz take zmian w jej gosie. Odpowiedziaem:
Saro, moe i masz racj, ale nie krzycz.
Sara wspominaa pniej, e ta samochodowa konwersacja zmienia jej y-
cie. Moga si nie myli w ocenie mojego postpowania z ludmi, ale sposb,
w jaki przekazaa mi swoje spostrzeenia, by grub przesad. Dziki tamtej
rozmowie udao nam si rozwiza wiele problemw w naszym yciu. Myl,
e Sara poprawia si dziki niej bardziej ni ja. Nie dalej ni tydzie temu
znw (lecz agodnie) wskazywaa mi, e powinienem by bardziej wzgldem
kogo delikatny. (Po ponad trzydziestu latach pracy w duszpasterstwie!)
Tamten epizod z wczesnych lat naszego maestwa zasia wicej ziaren,
ni byem w stanie oceni. Wiedziaem, e Sara mnie kocha i e jej wybuch
spowodowany by chci pomocy. Chciaa, bym doceni jej trosk i zrozu-
mia, e zrobia to z mioci, ale efekt by taki, e poczuem si nieszanowany,
zaatakowany. Przez lata walczylimy z tym samym problemem. Ona wyraaa
swoje obawy odnonie do czego, na czym niedostatecznie si skupiaem
(Czy oddzwonie? Czy zostawie notatk?). Ja staraem si poprawi, ale
czasem dopuszczaem si zaniedbania, co ona odczuwaa jako przejaw niedo-
ceniania jej wysikw.

I wtedy zapomniaem o jej urodzinach

Mino kilka lat, nadchodziy urodziny Sary. Zastanawiaa si, jak zareaguj
czy bd pamita? Zawsze pamitaa o urodzinach, a ja czsto zapominaem
o takich datach. Sama nigdy nie przeoczyaby mojej rocznicy, poniewa ko-
chaa mnie gboko. Zastanawiaa si jednak, czy ja uczcz jej wito. Myla-
a: Czy zajmuj w jego sercu tyle miejsca co on w moim?
Nie miaa nic zego na myli. Po prostu staraa si przewidzie moje post-
powanie. Wiedziaa, e zapominalstwo byo dla mnie problemem, i bya zwy-
czajnie ciekawa. W ramach eksperymentu ukrya wszystkie urodzinowe kart-
ki, jakie dostaa. Dokoa nic nie przypominao o zbliajcych si urodzinach,
wic po prostu yem jak co dzie: studiujc i mylc. W dniu jej urodzin ja-
dem lunch z przyjacielem. Wieczorem, podczas obiadu, Sara spytaa spokoj-
nie: Wic Ray i ty witowalicie dzi moje urodziny?.
Nie potrafi opisa, co dzieje si z ludzkim ciaem w takim momencie. Czu-
em si tak, jakby caa krew odpyna z serca, spyna do stp, a potem na-
gle uderzya do twarzy. Jak mogem wyjani co takiego?
Chrzkaem i pomrukiwaem, ale nie mogem wyjani, jak mogem zapo-
mnie o jej urodzinach. Moje zapominalstwo byo okropne i widziaem, e
Sara czua si zraniona, ale jednoczenie co sobie uwiadomiem: owszem,
zapomniaem, ale nie zignorowaem jej urodzin specjalnie. Poczuem si os-
dzony i susznie. Jednoczenie nie mogem opisa swoich uczu jako poczu-
cia braku szacunku. W tamtych latach, kiedy rzdziy feministki, mczyni
nie mwili o braku szacunku ze strony kobiet. Byoby to aroganckie, a w kr-
gach kocielnych zostaoby uznane za straszliwy brak pokory.

Czas mioci i czasy sprzeczek

Lata pyny, zostawiajc za sob niewyrane wspomnienia z goszenia kaza,

udzielania porad coraz wikszej liczbie maestw. Sara i ja pracowalimy
nad naszym maestwem, uczylimy si nawzajem od siebie i spdzalimy
razem wiele wspaniaych chwil. Jednak okresy mioci przeplatay si z gor-
szymi okresami ktni i sprzeczek. Po nich prawie zawsze modlilimy si
wsplnie, proszc Boga i siebie nawzajem o wybaczenie. Ale co to oznaczao?
W jakim kierunku zmierzao nasze maestwo? Byem pastorem osob,
ktrej pacono za bycie dobrym. Jak mogem usprawiedliwia swoje po-
tknicia?
Jak kto kiedy stwierdzi, w yciu problemem W yciu kadej pary co-
jest to, e jest ono zbyt codzienne. A Sara i ja nie- dziennie pojaw iaj si kon-
mal kadego dnia irytowalimy si swymi zymi na- flikty, ktre Pismo wite
wykami, ktrych nie potrafilimy si pozby. Jed- sami, co pustosz winnice
nazyw a: lisami, maymi li-

nym z moich zych przyzwyczaje byo pozostawia- (PnP 2, 15)

nie mokrego rcznika na ku. Przynajmniej raz w
miesicu Sara miaa o to do mnie pretensje. Mniej wicej co trzy miesice za-
czynaem zapomina o moich obowizkach, zaniedbywa pewne proby. Kie-
dy ona mnie krytykowaa, napicie roso, a ja reagowaem na dwa sposoby:
albo j winiem, albo szukaem wymwek.
Sara czsto kaszle i oczyszcza gardo. Na pocztku naszego maestwa,
kiedy modlilimy si, irytowao mnie to. Jak mogem by tak dziecinny? Mo-
dlilimy si do Pana w niebie, a ja zajmowaem si czym, na co nie miaem
adnego wpywu. Innym razem ona chciaa, bym dzikowa Bogu, kiedy
akurat czuem si sfrustrowany. Szczerze mwic, nie zawsze chciaem dzi-
kowa Bogu, ale czy sprawiao, e byem mniej uduchowiony? Kiedy ona si
frustrowaa, nie namawiaem jej do wychwalania Pana! Czy nie czynio mnie
to mniej krytycznym, a bardziej uduchowionym?
Napicie jest sposobem zerwania maski z siebie. Podczas konfrontacji za-
wsze czuem, e nie jestem wystarczajco dobry. A w przypadku rodzinnych
konfliktw Sarze wydawao si, e nie jest ani dobr on, ani dobr matk.
Jak w przypadku wszystkich par, konsekwencje tych napi rzucay si cie-
niem na nasz zwizek. Rzeczywicie, ycie jest takie codzienne.
Sara nie przepada za podrowaniem, studiowaniem i nauczaniem, ponie-
wa nie ley to w jej naturze, ale gotowa jest gdzie pojecha, jeli ma na tym
zyska nasza posuga. Ja nie znosz naprawia rzeczy, ktre popsuy si w
domu, poniewa nie mam do tego talentu. Zazwyczaj narzekam, jeli musz
co naprawi (dlatego zawsze si z tym ocigam).
Kiedy Bg wyjawi mi przesanie Mioci i Szacunku, zrozumiaem Psalm
119, 130: Przystpno Twoich sw owieca i naucza niedowiadczonych.
Wyjawiam te wszystkie mae sekrety o mojej onie i o mnie, by udowod-
ni, e nie gosimy naszego przesania o maestwie z piedestau doskonao-
ci. Walczylimy na wielu frontach i bdziemy walczy, ale teraz robimy to,
wiedzc, e moemy wygra! Przez lata, powoli, odkrylimy sekret, ktry
bardzo wpyn na nasze ycie (i ycie innych maestw).

Sekret ukryty w Licie do Efezjan 5, 33

Przez ponad 20 lat mogem studiowa Bibli przez 30 godzin w tygodniu.

Zdobyem tytu doktora w dziedzinie studiw nad rodzin i zaliczyem fakul-
tet z komunikacji. Przeszedem mnstwo formalnych treningw, ale kiedy to
olnienie z Pisma eksplodowao w moim sercu w 1998 roku, byem zszoko-
wany. Dosownie wykrzyknem: Chwaa Panu!. To spostrzeenie potwier-
dzio si pniej, kiedy czytaem literatur fachow, i wyjaniao, dlaczego
Sara i ja kcilimy si. W kocu bardzo wyranie dostrzegem, dlaczego ona
cierpiaa na skutek moich sw i czynw, tak jak mama cierpiaa przez moje-
go ojca. Sara z kolei potrafia powiedzie rzeczy, ktre cakowicie pozbawiay
mnie spokoju, tak jak robia to moja mama.
Na czym polega wic ten sekret? Waciwie nie jest to aden sekret. Frag-
ment Pisma, o ktrym mwi, jest dostpny dla kadego od okoo 2 tysicy
lat. W Licie do Efezjan Pawe pisze: Mowie kochajcie swoje ony; ony,
szanujcie swoich mw.
 Oczywicie, czytaem ten werset wiele razy. Wykorzystywaem go nawet,
goszc kazania na lubach. Ale nigdy wczeniej nie dostrzegem zwizku po-
midzy mioci i szacunkiem. Pawe jasno mwi, e ony potrzebuj mioci,
a mowie szacunku. Kiedy zaczem dzieli si tym sekretem na semina-
riach i konferencjach czsto syszaem od ludzi: Ten zwizek mioci i sza-
cunku brzmi dobrze, Emerson, ale czy nie jest to troch teoretyczne? My
mamy prawdziwe problemy finanse, seks, wychowanie dzieci.
Jak postaram si dowie w tej ksice, idea Poczenia Mioci i Szacunku
jest kluczem do wszystkich problemw maeskich. Nie jest to tylko mia
1
teoryjka, do ktrej dorzuciem par wersetw z Biblii . To, w jaki sposb mi-
o i potrzeba szacunku oddziauj na siebie, ma olbrzymi wpyw na mae-
stwo.

Jak Bg objawi zwizek mioci i szacunku

Na pocztku, kiedy walczyem nie tylko o swoje maestwo, ale rwnie o

maestwa innych ludzi, nie szukaem adnego Poczenia Mioci i Szacun-
ku. Ukazao si ono samo, kiedy zastanawiaem si nad wersetem 5, 33 z Li-
stu do Efezjan. Tok moich myli wyglda mniej wicej tak: M powinien
okazywa mio onie, nawet jeli ona nie okazuje mu szacunku, a ona po-
winna okazywa mowi szacunek, nawet jeli on nie okazuje jej mioci.
Jak dotd zgadza si. Mylaem wic dalej: M wzywany jest do kocha-
nia ony, ktra nie okazuje szacunku, a ona do szanowania ma, ktry
nie okazuje mioci. Nie mona usprawiedliwi ma, ktry mwi: Bd ko-
cha moj on, kiedy ona okae mi szacunek, ani ony, ktra myli: Bd
szanowa mojego ma, kiedy on okae mi swoj mio.
Na tym etapie wci nie dostrzegaem zwizku midzy mioci a szacun-
kiem. Moja teoria wyonia si, kiedy Bg ukaza mi siln wi, ktra zespala
je w maestwie. Zrozumiaem, dlaczego tak trudno jest kocha i szanowa.
Kiedy m nie czuje si szanowany, jest mu trudno kocha on. Kiedy ona
czuje si niekochana, z trudem przychodzi jej okazywanie szacunku mowi.
W tym miejscu doznaem objawienia, ktre na- Bdny Krg dow odzi, e
brao sensu najpierw dla mnie, a nastpnie dla wie- faktycznie [] zo jest gu-
lu innych ludzi. Kiedy m nie czuje si szanowa- pot, a wielka gupota
ny, wykazuje naturaln skonno do reagowania w
szalestwem (Koh 7, 25).

sposb niemajcy wiele wsplnego z mioci. Kiedy ona czuje si niekocha-

na, reaguje w sposb, ktry przez ma odczytywany jest jako brak szacunku.
 Zwizek Mioci i Szacunku jest jasny w kategoriach biblijnych tak samo
jak niebezpieczestwo, e ich poczenie moe zosta nadszarpnite, a nawet
zerwane. W tym punkcie w moim rozumowaniu pojawio si to, co nazywam
momentem aha: uwiadomiem sobie, e obie reakcje wyzwalaj si wza-
jemnie. W odpowiedzi na brak mioci ona przestaje okazywa szacunek. W
odpowiedzi na brak szacunku on przestaje okazywa mio i tak do znu-
dzenia. Tak narodzio si pojcie Bdnego Krgu.
Zawsze, gdy tylko objaniam moj teori, mowie i ony w lot pojmuj,
na czym ona polega. Wiedz, e jeli nie naucz si kontrolowa Bdnego
Krgu, konfliktowe sytuacje bd powtarza si nieustannie.
Dla uatwienia podaj krtki konspekt treci ksiki. Chc pomc parom
maeskim:

Kontrolowa Szalestwo (Bdny Krg);

Napenia si wzajemnie Mioci i Szacunkiem (Oywiajcy Krg);
Cieszy si Nagrodami Dobrego Maestwa (Krg Wynagrodzenia).

Dlaczego mio i szacunek s tak wane?

Dosta si w tryby Bdnego Krgu jest bardzo atwo. Rozpozna, e w nim

tkwisz, i opanowa go, to duo wikszy problem. Mona go jednak rozwi-
za, jeli m i ona naucz si, jak sprosta podstawowym wymaganiom mi-
oci i szacunku. Ludzie czsto mnie pytaj: Skd masz pewno, e podsta-
wow potrzeb ma jest szacunek, a ony mio?. Moja odpowied ska-
da si z dwch czci.
Po pierwsze, moje dowiadczenie doradcy i maonka potwierdza t praw-
d. To ony pytaj: Czy mj m kocha mnie rwnie mocno jak ja jego?.
ona wie, e kocha ma, ale czasem zastanawia si, czy on kocha j cho w
przyblieniu rwnie mocno. Gdy wic w reakcjach ma nie mona dostrzec
ladw mioci, odpowied ony jest jednoznacznie negatywna. Jej zdaniem
m powinien by bardziej wraliwy i opiekuczy. Niestety, typowa reakcja
ony to narzekanie i krytykowanie, majce na celu motywacj maonka. Me-
toda ta okazuje si jednak rwnie skuteczna jak prba sprzedania kastetw
Matce Teresie.
Z drugiej strony m nie zadaje pyta: Czy moja ona kocha mnie rwnie
mocno, jak ja j kocham?. Dlaczego? Poniewa jest pewien jej mioci. Cz-
sto pytam mw: Czy twoja ona ci kocha?. Odpowiadaj: Oczywicie.
Wwczas pytam: A czy ci lubi?. Zwykle sysz: Nie.
 W wielu przypadkach niech on jest odbierana przez mw jako brak
szacunku, a nawet pogarda. Zdaniem mczyzny ona stopniowo si zmienia:
ze zgodnej, wszystko aprobujcej kobiety, ktr bya, gdy si poznali, w cze-
piajc si wszystkiego osob. Tak wic m decyduje, e zmotywuje on do
okazywania szacunku poprzez nieokazywanie jej mioci. Metoda rwnie sku-
teczna jak prba jechania samochodem bez paliwa.
Jeszcze bardziej przekonujco brzmi to, co w Licie do Efezjan mwi si o
podstawowej potrzebie mioci u kobiety i szacunku u mczyzny: m musi
kocha swoj on jak siebie samego, a ona musi szanowa ma. Czy mo-
na by bardziej dosownym? Pawe nie sugeruje, on przekazuje sowa Boga.
W dodatku greckie sowo oznaczajce mio to agape mio bezwarunko-
wa. W pozostaych fragmentach silnie podkrela si fakt, e m zasuguje na
bezwarunkowy szacunek. Chrzecijascy maonkowie nie powinni rozumie
tego ustpu w nastpujcy sposb: Mowie, kochajcie swoje ony bezwa-
runkowo; ony, szanujcie swoich mw, tylko jeli na to zasuyli. Wszyst-
kich powinny obowizywa te same zasady. Wedug witego Pawa szacunek
okazywany mowi jest rwnie wany jak mio okazywana onie.
Inny autor tekstu biblijnego zgadza si z Pawem w kwestii szacunku nale-
nego mom. Aposto Piotr pisa, zwracajc si do on, e jeli mowie ich
s nieposuszni Sowu Boemu: Tak samo ony niech bd poddane swoim
mom, aby nawet wtedy, gdy niektrzy z nich nie suchaj nauki, przez
samo postpowanie on zostali [dla wiary] pozyskani bez nauki (1 P 3, 12).
Piotr zdecydowanie mwi o bezwarunkowym szacunku. Mowie, o ktrych
wspomina, s albo letnimi chrzecijanami, albo niewierzcymi, ktrzy nie s
posuszni Sowu, a wic rwnie Jezusowi. Bg nie jest zadowolony z takich
ludzi, oni nie zasuguj na szacunek on. Jednak Piotr nie wzywa kobiet do
odczuwania szacunku; wzywa je do okazywania szacunku. Nie chodzi tu o
mw zasugujcych na szacunek; chodzi o ony chtne do traktowania m-
w z szacunkiem, bez adnych warunkw.
Jeszcze ostatnie sowo: robienie czego, kiedy tak naprawd nie masz na to
ochoty, jest bezcelowe. Tote do tego fragmentu naley podej z wiar. Bg
chce, by szacunek do mw by metod pozyskiwania owych mczyzn dla
Niego. Kiedy m otwiera si przed Bogiem, czyni to take przed swoj on.
A aden mczyzna nie poczuje mioci do kobiety, ktra sprawia wraenie,
e nie docenia go jako czowieka. Kluczem do zdobycia mioci ma jest
wic okazywanie mu bezwarunkowego szacunku.

Szacunek wyjtkowa cecha tej ksiki

W wielu publikacjach traktujcych o maestwie podkrela si wag mioci
ma do ony, wyjtkow cech tej ksiki jest idea okazywania bezwarunko-
wego szacunku mowi przez on. Moja teoria jest prosta, ale jednoczenie
tak potna, e w 1999 roku zdecydowaem si porzuci stanowisko pastora i
zaj si szerzeniem idei o mioci i szacunku na peen etat. Od tego czasu
Sara i ja podzielilimy si naszym przesaniem z tysicami maestw i nie-
ustannie otrzymujemy potwierdzenie, e znalelimy si na waciwej ciece.
Wszystkie ony, ktre spotykamy, chc, by jej mowie docenili mio, jak
ich darz i odwzajemnili si takim samym uczuciem. My staramy si gosi,
e najlepszym sposobem okazywania mioci mowi jest respektowanie go w
zauwaalny dla niego sposb. To szacunek sprawia, e m odczuwa mio
ony, szacunek za wyzwala w nim to uczucie.
Ksika ta pokazuje si bezwarunkowej mioci i bezwarunkowego szacun-
ku. Jeli Ty i Twj maonek/Twoja maonka uyjecie tych potnych narz-
dzi, moecie ocali borykajce si z problemami maestwo albo zwizek,
do ktrego zakrada si nuda i rutyna. Jeli Wasza relacja jest dobra, moecie
j jeszcze ulepszy. Sara i ja bylimy dobrymi partnerami, jeszcze zanim od-
krylimy prosty sekret, o ktrym traktuje ta ksika, ale teraz jestemy o wie-
le lepszym maestwem.
O ile lepszym? Czy osignlimy stan maeskiej nirwany i wszystko jest
wspaniale? Nie sadz. Wci przytrafiaj si nam sytuacje, kiedy brakuje mi-
oci lub szacunku. Wci zdarza nam si wpada tryby Bdnego Krgu jak
wszystkim innym parom. Ale podjlimy decyzje, ktre zmieniy kierunek, w
ktrym zmierzao nasze maestwo. Gdyby tylko moi rodzice to odkryli
Sara i ja znaczco zredukowalimy ilo przypadkw, w ktrych naraeni by-
limy na uwizienie w Bdnym Krgu, i czsto potrafimy zatrzyma jego
ruch, zanim na dobre si zacznie.
Co wic byo t zmieniajc ycie decyzj, ktr oboje podjlimy? Ja po-
stanowiem uwierzy, e nieokazywanie mi szacunku nie jest zamiarem Sary.
Czasem trudno j znie, ale nie ma zych intencji. Wiem, e szanuje mnie
jako czowieka. Ona za zdecydowaa si uwierzy, e moje komentarze i na-
stawienie, ktrymi czasem j rani, nie wiadcz o braku mioci. Wie, e ko-
cham j mocno, z gbi serca i e bybym zdolny umrze za ni. Jak wic to
wszystko dziaa? Posu si przykadem jajek i rcznikw.

Sara nie moze powstrzyma si od posypywania jajek pie-

przem
Sara lubi pieprz na jajkach. Ja nie. Wedug niej jajecznica lub jajka sadzone
musz by pokryte grub warstw pieprzu. Od czasu naszego lubu Sara setki
razy przygotowywaa mi jajka i za kadym razem uywaa mnstwa pieprzu,
chocia wie, e tego nie lubi. Doszedem jednak do wniosku, e nie robi
tego, bo nie szanuje mojego zdania. Znam j. Potrafi z frustracj mrucze (po
popieprzeniu jajka po raz kolejny): Do niczego si nie nadaj bez pieprzu.
Chocia jestem zmieszany, nie uwaam, e Sara robi to celowo, by mnie
rozdrani. Wiem, e myli o innych rzeczach. Wcza si jej autopilot, kiedy
przyprawia przygotowywane dla mnie jajka. Mwi jej setki razy: Prosz,
nie posypuj pieprzem moich jajek. Gdyby mnie naprawd szanowaa, czy nie
suchaaby tego, co mwi? Czy moj naturaln reakcj nie powinna by eks-
plozja gniewu? Zwaszcza, e sytuacja powtarza si w kko? Czy nie powi-
nienem zwtpi w jej dobre intencje? Czy to wszystko nie udowodnioby mi,
e jestem niewany dla mojej ony?
Jestem jednak w stanie interpretowa zachowanie Sary w znacznie mniej
negatywny sposb, poniewa zdecydowaem, e nie kieruje ni brak szacun-
ku. Przyjem to za pewnik i tak samo zrobio wielu innych mczyzn. Jeden
z nich napisa:
Odkrycie, e moja ona kieruje si tylko dobrymi intencjami, byo wspaniae. To smutne, e
le zrozumiaem jej serce o wielu rzeczach nie miaem pojcia. Odkryem na przykad, e
moja ona przechodzia depresj. Uwiadomienie sobie tego zmikczyo moje serce, za-
czem si zastanaw ia, czy to moliw e, e ona nie wyczuw a mojej mioci, mimo e
mam dobre intencje.

Ten m zrozumia. Podj waciw decyzj i ty tak samo moesz postpi.

Emerson nie potrafi odkada rzeczy na miejsce

Zostawiam mokre rczniki gdzie popadnie. Zapominam o kromce chleba po-

zostawionej na kuchennym blacie. Nie ra mnie uchylone drzwiczki szafek.
Zostawiam otwarte ksiki na pododze w salonie. Oczywicie mam wymw-
k: jestem intelektualnie zaabsorbowany. Jak to okrela Sara: On zawsze
myli. Czasem uwiadamiam sobie, co robi, a czego nie robi. Spogldajc
na kuchenne szafki, zauwaam, e wikszo z nich jest otwarta. Myl: Dla-
czego nie zamknem drzwiczek, gdzie by mj umys?. Albo zostawiam
rczniki na pododze sypialni, zamiast powiesi je w azience. (Nawiasem m-
wic, to wanie dlatego postanowilimy nie przejmowa si drobiazgami, by
nie wywoywa napicia. Kiedy Sara macha rcznikiem przed moj twarz,
umiecham si i mwi: Co za zbieg okolicznoci! Wanie miaem podnie
ten rcznik!).
Nie zrozumcie mnie le nie jestem flejtuchem. Ale moj on jest Sara
uosobienie schludnoci, czystoci i porzdku, a ja nie dorastam do jej standar-
dw. Moja ona nie jest perfekcjonistk, ale myli bardzo logicznie. Po co zo-
stawia rcznik na ku, skoro w azience czeka na niego specjalny haczyk?
Po co zostawia szafki kuchenne otwarte, skoro zawiasy dziaaj w obie stro-
ny? Po co zostawia ksiki na pododze, skoro ustawienie ich z powrotem na
regale zajmuje kilka sekund?
Ale Sara nie dosza do wniosku, e moje zachowanie oznacza prb ignoro-
wania jej zdania lub irytowania jej. Wie, e wci zastanawiam si nad rny-
mi zagadnieniami i wcza mi si wtedy autopilot. Chocia mwia mi setki
razy: Podnie rzeczy, ktrych uywae, i od je na miejsce, czy nie po-
winna mie prawa do wyraenia gniewu? Gdyby mnie kocha, suchaby
mnie. Czy nie powinna mie prawa wytykania mi moich wad? Ostatecznie
to doprowadzioby j do konkluzji, e nie dbam o ni, e nie jest dla mnie
wana.
Jednak Sara potrafi oceni mnie w bardziej pozytywnym wietle, poniewa
zdecydowaa si uwierzy, e moim celem nie jest bycie nieczuym i beztro-
skim. Podja t decyzj, podobnie jak wiele innych on. Pewna zamna od
ponad 30 lat kobieta powiedziaa:
Kiedy cofam si myl w przeszo, widz, jak lekcew aco si zachow yw aam. On jest z
natury miym i wspczujcym czow iekiem, bardzo tow arzyskim i gotow ym do niesienia
pomocy to czow iek o naprawd dobrym sercu, ktry po prostu zgrzeszy w yciu, tak
jak kady uwiadomiam sobie, e by moe moje oczekiw ania byy zbyt due.

Inna ona dodaje:

Od samego pocztku naszego maestwa postrzegaam go jako kontrolera, ktry nie su-
cha moich uwag i nie okazyw a adnych uczu. Zaczam wic reagow a zgryliw oci i
rozgoryczeniem. Teraz zaczynam odkryw a jego serce i widz, jak wiele szkody wyrzdziy
moje sow a.

Wic rwnie ony zrozumiay t prost prawd. Podjy decyzje, ktre

zmieniy ich podejcie, i Ty te tak moesz zrobi.
Zgadza si, Sara i ja mamy swoje wady. Bdny Krg tylko czeka, ale moe-
my go kontrolowa dziki zwizkowi mioci i szacunku. Wiemy, e to dziaa,
a ja chc podzieli si z Wami informacj, jak dziaa i dlaczego. Pierwszym
krokiem jest zrozumienie, jak mowie i ony komunikuj si ze sob.
 Rozdzia drugi

Odszyfrowanie kodu komunikacji

Jeli mow ie i ony maj zrozumie Zwizek Mioci i Szacunku, musz

sobie uwiadomi, e porozumiewaj si za pomoc kodw. Problem stanowi
to, e nie wiedz, jak odszyfrowa wysyane do siebie wiadomoci.
Pewna para miaa wkrtce witowa dziesit rocznic lubu. ona zasta-
nawiaa si, czy jej maonek bdzie o tym pamita W cigu ostatniej de-
kady mnstwo razy zdarzao si, e zapomina. Pomimo drobnych, a potem
coraz wikszych wskazwek m stale zapomina o wicie. Jednak o dziesi-
tej rocznicy, pomimo braku jakichkolwiek przypomnie pamita! Biegnie
do sklepu, wybiera najpikniejsz kartk, paci i wraca do domu. Ukrywa si
przed on w drugim pokoju, podpisuje kartk i pisze jej imi na kopercie.
Jako wykoczenie dodaje nawet kilka serduszek. Nastpnie wychodzi z poko-
ju i wrcza swojej onie kartk z okazji dziesitej rocznicy lubu. Ona pro-
mienieje, umiecha si od ucha do ucha. Jest bardzo szczliwa w kocu pa-
mita! Rozdziera kopert i zaczyna czyta jej twarz powoli zmienia wyraz.
Oczy jeszcze przed chwil pene mioci robi si lodowate. Twarz teje.
Co si stao? pyta m. (Jest wraliwym czowiekiem i wyczuwa zmian
nastroju ony).
Nic.
Przecie widz. Co si stao?
Nic, wszystko w porzdku.
Chyba jednak nie widz to. Co jest nie tak?
No c ta kartka jest dobra ale na urodziny.
Jak mona si domyli, rozmowa kieruj si w z stron.
Chyba artujesz mwi m, wyrywajc kartk z rk ony. Niemoli-
we to niemoliwe!
Nie, to ty jeste niemoliwy.
M spoglda na on i widzi w jej oczach prawdziwy gniew. Wie, e jego
zamiary byy dobre. Pamita o ich dziesitej rocznicy. Kupi jej prezent i
kartk.
No c, kochanie, pomyliem si. Daj spokj.
 Da ci spokj? Pomylie si? Pomylie si, bo ci nie obchodz. I wiesz
co? Gdyby odda samochd do naprawy i mechanik zrobiby nawet malek
rys zauwayby to. A dlaczego? Bo twj samochd ci obchodzi! Ale nie
obchodzi ci nasza rocznica. Ja ci nie obchodz!
M nie moe w to uwierzy. Poczucie winy zamienia si w poczucie gnie-
wu. To, co miao by witowaniem ich dziesitej rocznicy, zamienia si w
narastajcy konflikt.
Hej, popeniem niezamierzony bd uspokj si. Boe drogi!
Kupujesz mi kartk urodzinow na nasz dziesit rocznic i oczekujesz,
e nie bd za? Wolaabym, eby nie kupowa mi nic!
M dotychczas broni si, ale teraz i jemu podnosi si cinienie. Chcia
zrobi co miego, a jego ona potrafi tylko mie pretensje.
Wiesz co? Przez to, jak ze mn rozmawiasz, myl, e zasuya na uro-
dzinow kartk z okazji rocznicy! wykrzykujc to zdanie, m wychodzi z
pokoju, trzaskajc drzwiami. Od wrczenia kartki miny okoo dwie minuty.
Ta para, m i ona, ktrzy naprawd si kochaj, oczekiwali wspaniaego,
romantycznego wieczoru spdzonego we dwoje. Zamiast tego siedz w prze-
ciwlegych kocach domu i patrzc przez okno w ciemno, zastanawiaj si,
jak mogo doj do takiej sytuacji.
Historia ta jest oparta na prawdziwym zdarzeniu Kiedy udzielam parom po-
syszaem o mnstwie podobnych epizodw, kie- rad, czsto pytam: Co jest
dy Sara i ja udzielalimy porad. Do takich sytuacji przyczyn sprzeczek mi-
dochodzi, kiedy m wydaje si nie dba o on, dzy wami? (Jk 4, 1)

pozbawiajc j mioci, i kiedy ona reaguje krytyk i narzekaniem, odma-

wiajc mowi szacunku. Dlaczego miaaby okaza respekt? Ten gupi pro-
stak przecie na niego nie zasuguje!

Potrzebujesz mnie tylko do seksu!

Oto jeszcze jeden przykad. M wyjeda na tydzie w interesach. Kiedy

jego samolot lduje, marzy o romantycznym wieczorze spdzonym z on,
wic pieszy do domu najszybciej, jak moe. Kiedy staje w drzwiach, pierw-
sze co syszy, to: A co ty tu robisz tak wczenie? Ale skoro jeste, odbierz
dzieci ze szkoy. I nie zapomnij, e dzi wieczorem mamy spotkanie z nauczy-
cielami O tak i chc porozmawia o Billym. Jego nauczyciel dzwoni dzi
i powiedzia, e popisuje si przed kolegami z klasy. A po drodze do szkoy
moesz odebra moje ubrania z pralni? Aha, prawie zapomniaam. Obiad b-
dzie pniej, bo moja siostra wpadnie na kaw.
W ten oto sposb rozwiewaj si plany romantycznego wieczoru wycho-
dzc z domu tylnymi drzwiami, m rzuca sarkastycznie: Mio ci widzie
po tygodniu.
on niepokoi ironiczny ton tej wypowiedzi, ale zaraz po tym, jak mao-
nek wychodzi z domu, od myli tych odrywa j telefon i nie ma ju okazji na
maesk rozmow. Pniej, podczas spotkania z nauczycielami ona wyczu-
wa zy nastrj ma, ale w drodze do domu nic nie mwi. Jest wyczerpana
koczcym si tygodniem i za, e m nie zapyta nawet, jak sobie sama ra-
dzia. Zastanawia si, dlaczego jest zdenerwowany, skoro nie ma ku temu
adnych powodw.
Kiedy maonkowie kad si tego wieczoru do ka, m decyduje si za-
sygnalizowa swoje pragnienia w najbardziej naturalny sposb: zaczyna ga-
ska plecy ony. W odpowiedzi syszy: Przesta, jestem zmczona.
Zy, odsuwa si, nie mwic ani sowa. ona, uraona jego gniewem,
mwi:
Jeste taki niewraliwy.
Nie wierzc wasnym uszom, m odbija pieczk:
Jak moesz tak mwi! Nie byo mnie przez tydzie. Wracam do domu i
zamiast powitania sysz opowieci o dzieciach i twojej siostrze. Kiedy chc
si kocha, sysz, e jeste zmczona. A teraz nazywasz mnie niewrali-
wym?! Czy ja jestem kuponem obiadowym?!
ona czuje si uraona i odpowiada:
Ani raz nie zapytae, jak sobie radziam przez ten tydzie. Interesujesz
si mn tylko, kiedy chcesz seksu!
Nie byo mnie przez tydzie! Na pocztku maestwa, kiedy musiaem
sporo podrowa, nie moga si doczeka moich powrotw. Ju w drzwiach
witaa mnie pocaunkiem. Teraz po prostu patrzysz i mwisz: Co ty tu ro-
bisz tak wczenie?. Dziki, po prostu serce ronie

Szalestwo po prostu trzymaj rk na wczniku

Historie jak ta przywoana powyej nie s rzadkoci. Kade maestwo

przechodzi przez co takiego lub podobnego. Nazywam to Bdnym Krgiem.
Tak wielu ludzi wpada w jego tryby, e pi na dziesi maestw koczy si
rozwodem, a mechanizm ten sam si napdza. To tak, jakby kto wchodzi do
pokoju, naciska wcznik i stwierdza, e nie ma wiata. Jeli kto prbuje
dwa lub trzy razy bez rezultatu, mona to zrozumie. W kocu odkryje, co si
stao spalona arwka, przerwany kabelek. Ale jeli kto stoi i wci wciska
wcznik przez p godziny, zaczynasz si zastanawia: co to za szaleniec?
Konkluzja jest prosta: z Bdnym Krgiem mamy Rosnca liczba rozw odw
do czynienia, kiedy robimy w kko t sam rzecz dow odzi, e [] serce sy-
bez adnego efektu. Maestwo wydaje si yznym nw ludzkich pene jest za i
gruntem dla takiej sytuacji. Paradoksalnie, obecnie
gupota w ich sercu (Koh
9, 3).
publikuje si duo wicej ksiek na temat mae-
stwa ni kiedykolwiek w przeszoci. S ksiki o komunikacji midzy ma-
onkami, o zarzdzaniu finansami w maestwie, o seksie itd. Niektre tytu-
y obiecuj nawet, e staniesz si dobrym mem (on) w cigu 30 dni! Ale
pomimo caej tej mdroci, szalestwo ronie. I nie ma na to wpywu wiara
maonkw. Dlaczego? Doszedem do wniosku, e ci z nas, ktrzy wierz, e
poznalimy Prawd, nie wykorzystuj jej w caoci. Wany element Sowa Bo-
ego jest kompletnie ignorowany albo moe niezauwaany, chocia cay czas
znajduje si dokadnie przed naszymi oczami!
Wielu chrzecijaskich maonkw zna fragment z Listu do Efezjan i potrafi
przynajmniej sparafrazowa go. Aposto Pawe nakazuje mom kocha swoje
ony tak mocno jak siebie samych, a onom szanowa swoich mw. Ale
czy ktokolwiek naprawd sucha? By moe pierwszym krokiem do lepszej
komunikacji pomidzy mem i on jest uwane przysuchanie si Sowu
Boemu.

Dlaczego pary komunikuj si za pomoc kodu?

Komunikacja w maestwie zostaa opisana, omwiona i przedyskutowana w

setkach, jeli nie w tysicach ksiek i artykuw. Dlaczego porozumienie
midzy mem a on jest takim problemem? Wszystko sprowadza si do
tego, e wysyamy sobie wiadomoci w formie kodu, ktry uzaleniony jest
od pci, nawet jeli nie mamy takiego zamiaru. To, co mwi, nie jest tym, co
syszysz, a to, co mylisz, e usyszaa, nie jest tym, co miaem na myli.
Zobaczmy, jak wyglda to w praktyce, kiedy para ubiera si rano.
Ona mwi: Nie mam si w co ubra (Nie mam nic nowego).
On: Nie mam si w co ubra (Nie mam nic czystego).
Istnieje wic powane niebezpieczestwo konfliktu, a haso nie mam si w
co ubra doskonale ilustruje rnice w potrzebach i postrzeganiu. Pewnego
dnia pracowaem przy komputerze, a Sara suchaa radia w pokoju obok.
Nadawano program w rodzaju talk-show, a dwik by na tyle gony, by wy-
bi mnie z rytmu pracy. Krzyknem do niej: Suchasz tego?. Brak odpowie-
dzi. Krzyknem znw: Suchasz tego??. Wci brak odpowiedzi. Ostatnia
prba: Suchasz radia?. W kocu odkrzykna: Staram si, ale cigle mi
przeszkadzasz!
Ta okoo dwuminutowa wymiana zda niemal zamienia si w powan
ktni. Wydawao si, e Sara zdenerwowaa si na mnie, poniewa nawet
nie zwracaa uwagi na radio bya zajta czym innym. Ale mylaa, e woa-
em j, eby posuchaa audycji. Oczywicie moj prawdziw intencj bya
proba o wyczenie radia, jeli go nie suchaa. Tak wic zociem si na ni,
poniewa nie zrozumiaa mnie.
Ostatecznie dotaro do mnie, e niewyranie sformuowaem swoj wiado-
mo, a krzyczenie do niej trzykrotnie te nie byo z mojej strony mie. Prze-
prosiem wic. Przywouj to mae nieporozumienie, by pokaza, jak takie
drobnostki mog przerodzi si w ktni, zwaszcza jeli m i ona s na
siebie nieco obraeni za co, co stao si na przykad dzie wczeniej (albo
chwil wczeniej). W innym przypadku zachowanie par moe wpywa na na-
rastanie napicia, ktre wybuchnie pod wpywem jakiego drobnego nieporo-
zumienia.
W pewnym momencie nie chodzi ju o wyczenie radia. ona zoci si na
ma, poniewa ten wydaje si niewraliwy, a wraliwo to jedna z tych
cech, ktrych ony oczekuj najczciej. W cigu niecaej minuty ona moe
poczu si niekochana i oskary ma o brak mioci. W midzyczasie m z
niezadowoleniem sucha oskare ony o brak wraliwoci. Zaczyna recyto-
wa mantr wielu mczyzn: Nigdy nie bd wystarczajco dobry. M czu-
je si nieszanowany lub przynajmniej kolejny raz niesprawiedliwie krytyko-
wany. Maa iskierka w suchym lesie atwo wywouje ogie, a jeli dana para
nie wie, jak zdusi go w zarodku, ogie zamieni si w poar.

Kiedy problem nie jest problemem

W niemal kadym przypadku najbardziej prawdopodobna przyczyna konflik-

tu nie jest prawdziw przyczyn. Czy kiedykolwiek pokcie si z maon-
kiem/ z niewiadomego powodu? Widzisz, jak Twj m lub ona zmieniaj
si, robi si chodni i mylisz: Co si stao? Co jest nie tak?. Lub: Gdyby
on tylko nie by taki niepowany, Gdyby ona tylko nie obraaa si o byle
co. Oczywicie, jeli to Ty jeste obraon stron, sytuacja wyglda inaczej.
To Twj maonek jest znowu winny.
Jednak odczucie braku mioci i szacunku nie oznacza, e maonek wysya
tak wanie wiadomo. Kiedy ona czuje si niekochana, poniewa dostaa
na rocznic lubu kartk urodzinow, nie oznacza to, e m wysa komuni-
kat: Nie dbam o ciebie i nie kocham ci. I identycznie: jeli ona reaguje w
obraliwy sposb, nie oznacza to informacji: Nie szanuj ci.
Kiedy biznesmen wraca z podry do domu i oczekuje od ony fizycznej
bliskoci, a ona nie odpowiada, wiadomo nie brzmi: Nie szanuj ciebie ani
twoich potrzeb. M moe by niezadowolony, ale nie oznacza to, e nie ko-
cha ony. Czsto skupiamy si na swoich wasnych potrzebach i po prostu nie
dostrzegamy pragnie drugiej osoby. ona potrzebuje mioci; nie stara si
okaza braku szacunku. M potrzebuje szacunku; nie stara si okaza braku
mioci. Kiedy ju pojmiecie podstawow zasad, e domniemany problem
nie jest prawdziwym problemem, staniecie na waciwej ciece, wiodcej do
zamania kodu komunikacyjnego.

Jestemy rni jak rowy i niebieski

Kiedy domniemany problem nie jest prawdziwym problemem, wane jest zro-
zumienie, e uczucia, ktre kbi si w gowie ony, bardzo rni si od
uczu kbicych si w gowie ma. Pocztkowe rozdziay Ksigi Rodzaju
opowiadaj o tym, jak Bg stworzy mczyzn i kobiet. Nic nowego. Jed-
nak pojawia si tam wana informacja: kobiety i mczyni bardzo si rni.
Na przykad Piotr zauwaa t rnic, kiedy kae mom traktowa ony w
specyficzny sposb poniewa s niewiastami (1 P 3, 7).
Chodzi o to, e kobieta spoglda na wiat przez rowe okulary, ktre za-
barwiaj wszystko, co widzi. Mczyzna z kolei patrzy na wiat przez niebie-
skie okulary, ktre zabarwiaj wszystko, co widzi. Mczyni i kobiety mog
obserwowa t sam sytuacj i postrzega j w rny sposb. Rowe i nie-
bieskie soczewki sprawiaj, e percepcja mczyzny i kobiety rni si w
pewnym stopniu.
Mczyni i kobiety nie tylko widz wiat w r- Jezus mwi: Czy nie czytali-
ny sposb, ale rwnie inaczej go sysz. Kontynu- cie, e Stwrca od poczt-
ujc row i niebiesk analogi, mona powie- ku stworzy ich jako mczy-
dzie, e Bg stworzy mczyzn z niebieskim apa-
zn i kobiet? (Mt 19, 4)

ratem suchowym, a kobiety z rowym aparatem suchowym. Sysz te same

sowa, ale odczytuj inne informacje (jak w przypadku nie mam si w co
ubra). Poniewa mczyni i kobiety maj okulary i aparaty suchowe w
rnych kolorach, wysyaj sobie wiadomoci zaszyfrowane rnymi kodami.
Kiedy Twoja ona smutnieje na Twoich oczach, a Ty nagle wyczuwasz pro-
blem, ona wanie wysya Ci zakodowany komunikat. Oczywicie, gdyby
przysuchiwao i przygldao si temu tysic kobiet w rowych okularach i z
rowymi aparatami suchowymi, szybko powiedziayby: C, wiem, dlacze-
go ona krzyczy na niego. Jest taka sodka i delikatna. Nie mog w to uwie-
rzy; popatrzcie, jak on si do niej zwraca!. Dla kobiet ten komunikat jest
oczywisty, poniewa odczytuj go dziki rowym okularom i rowemu
aparatowi suchowemu. Nic dziwnego, e czsto myl: Mczyni maj
martwy mzg. Jedna jego cz zgina, a druga szuka tej pierwszej!.
Ale odwrmy sytuacj. Kiedy ona widzi, e m smutnieje albo staje si
rozdraniony i nie chce rozmawia, jego zachowanie wydaje si jej dziecinne.
Ale gdyby w roli obserwatorw wystpio tysic mczyzn noszcych niebie-
skie okulary i niebieski aparat suchowy, powiedzieliby: Wiem, dlaczego ten
facet na ni krzycza. Dobry Boe! Popatrzcie, w jaki sposb ona si do niego
odnosi. Niewiarygodne! Tej wiedmie przydaaby si miota!.
Czy zaczynasz rozumie, dlaczego kobieca/mska komunikacja moe sta-
nowi taki problem? Powrmy do historii kartki urodzinowej, wrczonej
jako prezent na rocznic lubu. Kiedy ona widzi, e m kupi kartk urodzi-
now, jej dobry nastrj natychmiast znika. Zapomnia o rocznicy wiele razy,
ale to bya kropla, ktra przelaa czar goryczy! Oczywicie, m nie kocha
jej na tyle, by przeczyta, co jest napisane na kartce, ktr kupuje!
Tak wic ona wysya mowi wiadomo pen zoci i rzecz jasna zako-
dowan. Czy on waciwie odszyfruje jej przesanie? Jasne, e nie. On nosi
niebieskie okulary. Wszystko, co widzi, to jej gniew, irytacja i brak szacunku.
Czuje si winny, potem rozdraniony. Przecie nie zrobi tego specjalnie
dajcie mu spokj!
Jednak ona patrzy przez swoje rowe okulary i nie dostrzega dobrych in-
tencji maonka. Przenosi konflikt na wyszy poziom, oceniajc charakter
ma. On przecie bardziej dba o swj samochd ni o ni!
On jest ostatecznie zadowolony, e kupi jej kartk urodzinow. Przestao
go to obchodzi. Wychodzi z pokoju. Tak wic oboje spdzaj swoj rocznic,
zastanawiajc si, jak taki drobiazg jak kartka mg wywoa takie szale-
stwo. Ale oczywicie, to nie kartka bya powodem konfliktu. Tak naprawd
ona poczua si niekochana i zareagowaa w jedyny sposb, jaki znaa ob-
raajc ma. (Nie wszystkie ony to robi, ale wikszo w chwilach napi-
cia skania si ku tej metodzie). Z rowymi okularami naoonymi mocno na
nos i rowym aparatem suchowym chciaa, by mowi byo naprawd,
szczerze przykro chciaa, by poprosi o przebaczenie. Wwczas mogliby
kontynuowa t ma uroczysto. Jednak jego niebieskie okulary i niebieski
aparat suchowy nie pozwoliy na to. Dla ma prawdziwym problemem byo
to, e poczu si nieszanowany. Chcia si obroni i w ten sposb dwoje ludzi
majcych dobr wol wpado w tryby Bdnego Krgu nie wiedzc, jak spo-
wolni lub zatrzyma ten proces.
Co mam na myli, mwic o dobrej woli? Tylko Dobry m: zabiega o
tyle, e opisywana para mocno si kochaa. Nie spraw y wiata, o to, jak by
chcieli si zrani. Byli dotknici i uraeni, ale wci si przypodoba onie. Po-
bardzo zaleao im na sobie. Dlatego spdzili swoj na i dziew ica troszczy si o
dobnie i kobieta: niezam-

rocznic w osobnych pokojach, smutni, zastanawia- spraw y Pana, o to, by bya

jc si nad tym, jak mogo doj do tej gupiej sytu- wita i ciaem, i duchem.
acji. (I ani si rozumu, ani dobrej woli nie potrafili Ta za, ktra wysza za
m, zabiega o spraw y
wytumaczy, dlaczego kade z nich winio prze- wiata, o to, jak by si przy-
ciwn stron). podoba mow i (1 Kor 7,
3334).

Naukowe badania potwierdzaj ogromne znaczenie mioci i

szacunku

Dopki maonkowie nie naucz si odszyfrowywa rowych i niebieskich

komunikatw, jakie wysyaj do siebie, Bdny Krg bdzie nabiera rozma-
chu. Co wywouje u niej te wszystkie emocje? Co wywouje te wszystkie emo-
cje u niego? Kobieta absolutnie potrzebuje mioci, a mczyzna absolutnie
potrzebuje szacunku. Jednoczenie tak proste i tak trudne.
Co ciekawe, naukowe badania potwierdzaj, e mio i szacunek s pod-
stawami udanego maestwa. Dr John Gottman, profesor na Wydziale Psy-
chologii Uniwersytetu w Waszyngtonie, przeprowadzi grupowe badanie,
trwajce dwadziecia lat, ktre objo dwa tysice maestw zwizanych ze
sob od 2040 lat. Ludzie ci pochodzili z rnych rodowisk, mieli rne za-
wody i styl ycia. czy ich jednak ton, jakiego uywali w prowadzonych ze
sob rozmowach. Kiedy badane pary rozmawiay, prawie zawsze pojawiao
si co, co Gottman nazywa siln nut dwch podstawowych skadnikw:
Mioci i Szacunku. W naturalny sposb przeciwstawiaj si i zapobiegaj po-
gardzie prawdopodobnie najbardziej zgubnemu dla maestwa czynniko-
wi1.
Odkrycie Gottmana potwierdza tylko to, co znale mona w Biblii od po-
nad dwch tysicy lat. Rozdzia 5 Listu do Efezjan uznawany jest przez wielu
za najwaniejszy w Nowym Testamencie traktat o maestwie. Jego podsu-
mowaniem jest werset 33. Pawe przytacza polecenie sformuowane przez sa-
mego Boga, ktry nakazuje mowi, by kocha swoj on (agape) bezwarun-
kowo, a onie by szanowaa swojego ma niezalenie od tego, czy on od-
nosi si do niej z mioci2.
Zauwacie jednak, e werset ten nie nakazuje onie kocha ma (agape).
Kiedy studiowaem ten fragment przed laty, pytaem sam siebie: Dlaczego
nie nakazano onie, aby kochaa (agape) swojego ma?. I wwczas dozna-
em olnienia. Bg stworzy kobiet do mioci; wraliwo, mio i wsp-
czucie s czci jej natury. Krtko mwic, Bg zaprojektowa kobiet do
mioci. Nie musia jej nakazywa kocha ma, poniewa to najwaniejszy
cel, do jakiego j stworzy. Bg nie robi niczego przypadkiem.
Zrbmy krok dalej, przyjrzyjmy si Listowi do Tytusa 2, 4. Aposto prosi
starsze kobiety, aby zachcay modsze do kochania swoich mw i dzieci,
ale w tym przypadku Pawe nie mwi o bezwarunkowej mioci. Uywa grec-
kiego sowa phileo, odnoszcego si do ludzkiej, braterskiej mioci. Moda
ona stworzona jest do kochania swojego ma i dzieci. Nigdy nie przestanie
ich bezwarunkowo kocha. Ale codzienno zagraa brakiem phileo. ona
moe odczu rodzaj niecierpliwej wrogoci. Zaley jej, jej motywy s przepe-
nione agape, ale jej metodom brak phileo.
Nie kada kobieta ma taki problem, ale udzielaem porad wielu osobom,
ktre przyznaj, e w ich yciu nastaj okresy negatywnego nastawienia do
ma i do dzieci. Czasami okrela si to jako Zesp Napicia Przedmiesicz-
kowego. Kade dziecko kryje si po ktach, kiedy mama jest w takim nastro-
ju. Dziecko nie kwestionuje mioci matki, ale czasem nie jest pewne, czy jest
przez ni lubiane.
Jednak na problem skada si take to, e kobiety nie s pewne, czy mo-
wie ich kochaj. Pytaj same siebie: Czy mj m kocha mnie rwnie mocno
jak ja jego?. Nie wydaje si. Kiedy on dziaa lub reaguje w sposb kwestio-
nujcy prawdziwo jego uczucia, ona odpowiada brakiem szacunku. Kto za-
cz?

Depczesz po mojej rurce z tlenem

Im duej mylaem nad tymi dwoma fragmentami Biblii, tym bardziej uwia-
damiaem sobie, e jeli m wzywany jest do bezwarunkowego kochania
swojej ony, to ona naprawd tego potrzebuje. W rzeczywistoci nie moe si
obej bez mioci tak samo jak bez powietrza. Zobrazujmy to: ona podczo-
na jest do rurki z tlenem, ktrej koniec znajduje si w zbiorniku z mioci.
Kiedy m wkracza beztrosko po pracy do domu, zajty tylko swoimi sprawa-
mi, nadeptuje na t rurk. ona nie jest z tego zadowolona. W rzeczywistoci,
gdyby moga, chtnie uderzyaby go jakim cikim przedmiotem i zawoaa:
Zejd z mojej rurki, nie mog oddycha!. Mwic krtko, kiedy kto ignoru-
je jej najgbsz potrzeb, mona oczekiwa, e zareaguje negatywnie.
Udzielajc porad mom, mwi, e pogarszajcy si nastrj ich on zna-
czy, e wanie depcz po ich rurkach z tlenem. Nie dostaj powietrza, kt-
rego potrzebuj do oddychania, i wtedy wykrzykuj: Nie czuj si kochana.
Nie mog uwierzy, e mi to robisz.
Mowie nawoywani s do kochania swych on, ony za do szanowania
swoich mw. M potrzebuje szacunku tak samo jak powietrza do oddycha-
nia. On take ma podobn rurk, tyle e biegnie ona do zbiornika podpisane-
go szacunek, i tak dugo, jak dugo powietrze przez ni przepywa,
wszystko jest w porzdku.
Kontynuujc analogi wyobramy sobie, e ona zaczyna depta po rurce
ma. Jak widzielimy na przykadzie historii o kartce urodzinowej, ona
moe i miaa powd, by depta rurk ma, ale jakie byy konsekwencje?
Rurka z powietrzem staje si nieszczelna, a m rwnie reaguje negatywnie,
kiedy jego najgbsza potrzeba jest ignorowana. Tak zaczyna si bitwa.
Kiedy pracowaem nad wydobyciem znaczenia z wersetu 5, 33 Listu do Efe-
zjan, zaczem niewiadomie rysowa diagram koowy. Na godzinie 12.00 na-
pisaem: Bez mioci. Na 3.00: Ona reaguje. (Jeli potrzebuje mioci, tak
jak potrzebuje powietrza do oddychania na pewno zareaguje). Na 6.00:
Bez szacunku, a na 9.00: On reaguje. (Jeli potrzebuje bezwarunkowego
szacunku, tak jak potrzebuje powietrza zareaguje na pewno). Diagram ten
znajduje si na pocztku ksiki.
I oto macie Bdny Krg. Mowie i ony dostaj si w jego tryby, ponie-
wa nie rozumiej, e to, co wydaje si problemem, nie jest problemem, po-
zorny powd konfliktu nie jest powodem faktycznym. Faktyczny powd to
zawsze Mio i Szacunek. Caa reszta to tylko detale.

Mczyni odczytuj krytycyzm jako pogard, kobiety od-

czuwaj cisz jako wrogo
Chciabym wyjani onom, e kiedy mczyni sysz krytyk, nie trzeba
duo czasu, by zaczli odczytywa j jako pogard. Pamitajmy, e mczy-
ni nosz niebieskie okulary. Kiedy ona wysya mowi row wiadomo, a
jego powietrze zaczyna ucieka, szybko dochodzi on do wniosku: Nie zasu-
guj na takie traktowanie. Wszyscy inni mnie szanuj. Ty wybierasz walk.
Chciabym, eby po prostu bya cicho.
Kiedy m nie moe ju znie sytuacji, wstaje i wychodzi bez sowa, i to
jest ten ostateczny cios. Rwnie dobrze mgby wykrzykn ze wszystkich si:
Nie kocham ci!. ona jest sparaliowana. Po pierwsze, zostaa chodno po-
traktowana. Po drugie, staraa si zrobi co penego mioci. A ujrzaa naj-
bardziej wrog, niekochajc istot na ziemi. A std ju tylko krok do myli,
e rozwizaniem byby rozwd. (Ale jeli zacznie o tym myle, dojdzie do
wniosku, e cay spr wywoaa jej krytyka).
Czsto maonkowie maj sporo dobrej woli, ale nie potrafi odszyfrowa
swoich kodw. Ona krytykuje z mioci, ale on syszy tylko brak szacunku.
Odchodzi, by nie doprowadzi do eskalacji konfliktu. Jest to dla niego jedyne
honorowe wyjcie, ale ona postrzega ten krok jako brak mioci!
W tym momencie kobieta czytajca t ksik powie: No c, gdyby tylko
mowie nie byli tak dziecinni gdyby tylko mj m by na tyle dojrzay,
by ze mn porozmawia, moglibymy do czego doj. Moesz tak myle i
rozumiem dlaczego. Niestety, mczyni nie zmieni si od takiego mylenia.
Ich postawa siga znacznie gbiej i nie dotyczy tylko niedojrzaoci czy
dumy. Mczyni maj kodeks honorowy. Kiedy ona wyywa si na mu
lub krytykuje go, on siedzi cicho i spokojnie, co jeszcze bardziej rozwciecza
maonk. Poniewa frontalny atak nie dziaa, ona ocenia ma jako nie-
wraliwego i beztroskiego. Rwnoczenie m myli: Nie mog w to uwie-
rzy. Moja ona mnie nie szanuje waciwie mn gardzi. Potrafi mi tylko za-
rzuca, e jestem niewraliwy.
Bdny Krg nakrca si. Im goniejsza jest ona, tym cichszy m. Wkrt-
ce ona moe zacz uywa sw, o ktrych znajomo sama si nie podej-
rzewa. Kobiety nauczyy si walczy sowami. S w tym mistrzami, a mo-
wie bezradnie poddaj si napaci.
Chc podkreli, e dzieje si to w przypadku par, ktre maj dobre inten-
cje a moe nawet wicej, bo potrafi szczerze wyrazi, co je martwi. Wik-
szo mw i on wpadajcych w tryby Bdnego Krgu, ma dobr wol, ale
nie wie, jak j wyrazi. W ten wanie sposb Bdny Krg popycha wiele
maestw do decyzji o separacji i rozwodzie. Widz pary kcce si otwar-
cie w moim biurze i mwi:
 Przerwa, przerwa! Prosz pana, zapytam o co: czy paska ona ma do-
bre intencje? Czy oddaby pan dzieci pod jej opiek?
Ale oczywicie.
Prosz pani, czy m ma dobre intencje i czy oddaaby pani dzieci pod
jego opiek?
Oczywicie.
Wic co si z wami dzieje? Jak dwoje ludzi z dobrymi intencjami moe
traktowa siebie w taki sposb?
M i ona patrz na mnie, jak gdyby pytajc: Dlaczego nam nie powiesz?
Wiemy o sobie tylko to, e wci walczymy i naprawd nie wiemy dlaczego.
Cigle staram si wytumaczy parom, e gwna cz odpowiedzi kryje
si w opanowaniu sztuki odczytywania wiadomoci. Zawsze kiedy ona na-
rzeka, krytykuje lub pacze, wysya zaszyfrowan wiadomo: chc twojej mi-
oci! A kiedy m odnosi si do ony szorstko lub milczy, wysya zakodowa-
ny komunikat: chc twojego szacunku!
Zaczyna by jasne, jak mona zacz odkodowywanie, ale wci pojawia
si wiele problemw. Mczyni w wikszoci s mistrzami gry na zwok. A
wiele kobiet ma do mw, ktrzy jak si wydaje nie chc ich kocha,
wic ostatni rzecz, jak chciayby im okaza, jest szacunek. Te kobiety
twierdz, e mowie musz sobie zasuy na szacunek, zanim go dostan,
ale oczywicie, jeli dalej zdecydowanie traktuj mczyzn le zwaszcza
tych, ktrym bardzo zaley na honorze efekt bdzie zerowy. Przyjrzymy si
w nastpnym rozdziale, jak to wszystko dziaa i jak mowie i ony mog so-
bie radzi w konfliktowych sytuacjach.
 Rozdzia trzeci

Dlaczego ona nie chce szanowa;

dlaczego on nie chce kocha

Nauka odszyfrow yw ania kodu maonka nie jest kwesti jednego dnia,
miesica czy nawet roku. Posuchajcie ma, ktry przyszed do mnie po po-
rad, poniewa szczerze chcia kocha swoj on:
Dzikuj za wszystkie sugestie i wsparcie. Jednak cigle niepokoi mnie przepa, jaka dzieli
moje postrzeganie i rzeczyw isto. Kiedy zaczynaem to przedsiw zicie, miaem nadziej,
ale niew ielkie oczekiw ania, wic z radoci obserw ow aem pozytywne efekty zachow ania
penego mioci. Nie byo trudno ugry si w jzyk i porzuci ch odw etu, kiedy miaem
na to ochot. Wydaje mi si, e kiedy jestem skruszony, atwiej radz sobie z problemami.
Trudnoci zaczynaj si, kiedy zauwaam, e sytuacja wraca do normalnego stanu. Kiedy
odsaniam si, zaczynam mw i i okazuje si, e jestem bardzo niestabilny i wraliw y. W
zeszym tygodniu znw zaczo si dzia le i spraw y potoczyy si bardzo szybko. Byem
zdumiony, kiedy usyszaem, e pewne kwestie nadal pozostay nierozw izane. Bardzo nie
lubi odnosi wraenia, e jestem jej wrogiem. Boli mnie, kiedy ona pyta: Dlaczego
chcesz mnie dobi?. Jest niesamow icie trudno nie popa w desperacj, kiedy sysz, e
jej nie kocham albo e nigdy si nie zmieni, albo e popenia bd, a ja nie jestem czow ie-
kiem, ktrego znaa.
To wszystko spraw ia, e droga, ktra jest przede mn, wydaje si duga, moe naw et
bezowocna. Mimo zoci i obw iniania jej, staram si pamita Twoje sow a: e to nie tre,
a sposb przekazyw ania wiadomoci rodzi problemy i e sam zmniejszam moje umiejt-
noci efektywnej komunikacji. Sytuacja wymkna si spod kontroli i wstydz si, e po-
zwoliem na to. Przytacza mnie rwnie wiadomo, e cay ten wysiek i tolerancja za-
prow adzi nas tylko do pewnego punktu, a najmniejsza perturbacja spraw i, e wszystko
znw si zaw ali.
Zrozumiawszy, e mae-
Niewielu mczyzn potrafi opisa w tak dobitny stwo wymaga wytrwaoci i
sposb walk, jak toczy ze sob samym. ona ak- pracy, uczniow ie narzekali:
nie mioci, ale nie pomaga mowi swoim zacho- Jeli tak ma si spraw a
czow ieka z on, to nie
waniem. Dlaczego niektre kobiety uwaaj, e warto si eni (Mt 19,
maj prawo do komentarzy typu: Nie jeste tym 10).
czowiekiem, za ktrego ci miaam i oczekuj, e
nie wpynie to na mw? Dlaczego ony oczekuj, e mowie odpowiedz
mioci na takie ciosy? Ale jednoczenie: dlaczego mowie pakuj si w ta-
kie tarapaty na wasne yczenie?
 Bezwarunkowy szacunek oksymoron?

ony nie maj problemu ze zrozumieniem pojcia bezwarunkowej mioci. S

do niej stworzone. Ale kiedy wspominam o bezwarunkowym szacunku do
mw, pojawiaj si trudnoci. Niewiele on bierze pod uwag sowa Piotra
(1 P 3, 12). Piotr zaznacza, e mowie nieposuszni sowu (niezasuguj-
cy na szacunek) mog by pozyskani dziki penemu bojani, witemu
postpowaniu on. Powinnoci ony jest peen szacunku wyraz twarzy i
ton, nawet kiedy m okazuje si nie by czowiekiem, ktrego ona chce.
ona moe dawa mowi bezwarunkowy szacunek w odpowiedzi na jego
pozbawione mioci zachowanie. By moe on zasuguje na wzgard, ale ona
nie przyniesie niczego dobrego, tak jak niczego dobrego nie przyniesie szorst-
ko i gniew w stosunku do ony.
Co ciekawe, na pocztku mczyni rwnie nie pojmuj idei bezwarunko-
wego szacunku. Mowie i ony wierz, e na szacunek trzeba sobie zasuy.
ona wierzy, e jej m nie zasuguje na szacunek. M chce go zdoby, ale
ma wraenie, e nie zasuy na brak respektu, z jakim spotyka si ze strony
ony.
Sugestia, e szacunek dla mczyzn powinien by Biblia uczy bezw arunkow e-
bezwarunkowy, wytrca z rwnowagi niektre go szacunku: Wszystkich
ony. Cigle sysz od kobiet takie uwagi: Jak szanujcie, braci miujcie,
mog okazywa szacunek komu, kto nie okazuje la! Niew olnicy! Z ca boja-
Boga si bjcie, czcijcie kr-

mi mioci?, Kocham go, ale jestem tak sfrustro- ni bdcie poddani panom
wana i za, e nie chc go szanowa, Mio si li- nie tylko dobrym i agod-
czy. Gdyby mnie kocha tak, jak tego potrzebuj,
nym, ale rwnie surow ym
(1 P 2, 1718).
moe bardziej bym go szanowaa, Tak, problem
tkwi take i we mnie, ale chodzi gwnie o niego i to on powinien si zmie-
ni. Prawda jest taka, e on musi mnie bardziej kocha i szanowa.
Mnstwo razy syszaem od kobiet, e nigdy nie syszay kombinacji sw:
bezwarunkowy szacunek w kontekcie zwizku maeskiego. Dla nich jest to
dosownie oksymoron.
Pewien licencjonowany doradca, ktry korzysta z moich materiaw i sta
si gorcym wyznawc przesania Mioci i Szacunku, napisa do mnie:
Nie dalej jak wczoraj rozmaw iaem z dwiema kobietami, ktre chciay ratow a niemal ju
nieistniejce maestwa. Zapytaem ich, czy kochaj swoich mw. Bez wahania odpo-
wiedziay: Tak. Wwczas zapytaem, czy szanuj swoich mw. Reakcj byo wahanie.
Bekotay jak stary samochd potrzebujcy tuningu. Jedna z nich przyznaa, e nigdy wcze-
niej nie syszaa o czym takim. Zapytaa mnie, w jaki sposb miaaby szanow a swojego
ma bezw arunkow o. Odparem, e w taki sam sposb, w jaki on ma j bezw arunkow o
kocha. Potrzeba tylko Boej pomocy. Umiechna si.
 Zauwa, e te dwie ony nie miay problemu ze zrozumieniem pojcia bez-
warunkowej mioci. Kobiety nie myl, e to oksymoron. Dla nich sowa
bezwarunkowa mio nie s w aden sposb sprzeczne, a kiedy czuj ich
brak, po prostu mwi o tym swoim mom. Kobiety s o wiele bardziej eks-
presywne od mczyzn, ktrzy maj tendencj do kategoryzowania swoich
emocji. Krtko mwic, kobiety chtnie wyraaj to, co czuj, mczyni za-
mykaj si w sobie. Nie wiedz, jak radzi sobie z brakiem respektu i nie
umiej okaza swoich uczu. M myli: C, jeli ona tak to czuje, nie mog
z tym nic zrobi. Jeli mam zdoby jej szacunek, a jestem tak okropn osob,
to lepiej da sobie spokj.

Kiedy ona stanowczo mwi mowi, e musi on zasuy sobie na jej sza-
cunek, stawia go na przegranej pozycji. Jest bowiem wtedy odpowiedzialny
za mio i szacunek w zwizku. Musi bezwarunkowo kocha swoj on, a
dodatkowo zasuy na jej szacunek. Trudno si dziwi, e wykrzykuje jej to
w twarz.

Wszystko sprowadza si do rowego i niebieskiego

Szacunek dla mw jest pojciem obcym wielu onom, i z pewnoci nie

dzieje si tak bez przyczyny. Jednym z powodw s owe rowe i niebieskie
okulary oraz aparaty suchowe. Jak okrelia to pewna ona: Mylimy w tak
rny sposb. Nie mam pojcia, co on uwaa za szacunek (lub jego brak).
Innym oczywistym powodem braku szacunku jest Ignorujc ide bezw arunko-
surowe i pozbawione mioci zachowanie maon- wego szacunku dla ma,
kw. Jestem w peni wiadom, e sporo on jest nie czyniam tego, czego
usprawiedliwionych. Przez ostatnie 25 lat sysza- nia, by sam stan przed
naucza Biblia: Do stara-

em wiele historii. Jednak nie jest to peen obraz. Bogiem jako godny uznania
Istnieje jeszcze kwestia kulturowej mentalnoci. Od pracownik, ktry nie przyno-
40 lat amerykaski Koci naucza o bezwarunko- prostej linii prawdy (2 Tm
si wstydu, trzymajc si

wej mioci. Sam to robiem, poniewa pozostawa- 2, 15).

em niewiadom idei bezwarunkowego szacunku.
Przez te wszystkie lata byem sfrustrowanym doradc maeskim i tak samo
sfrustrowane czuy si kobiety, ktre przychodziy szuka mojej rady. Dlacze-
go mowie nie mogli kocha swoich on tak, jak one na to zasuyy? Nie
chodzio o to, e mieli za mao wiedzy dowiedli tego w dniach, w ktrych
starali si o swoje ony. Jednak teraz yli w maestwie i zdawao si, e
brakuje im motywacji do kochania swoich on. Wydawao si, e mieli mniej
energii. Czego brakowao.
Wwczas uwiadomiem sobie, e podkrelajc rol bezwarunkowej mio-
ci, nauczaem tylko poowy prawdy. Rada Pawa z Listu do Efezjan jest bar-
dzo doniosa: Mowie, miujcie ony, bo i Chrystus umiowa Koci i wy-
da za niego samego siebie oraz Mowie powinni miowa swoje ony tak
jak wasne ciao. Kto miuje swoj on, siebie samego miuje (5, 2528).
Jednak w wielu przypadkach nacisk na bezwarunkow mio nie motywowa
mczyzn do mioci, przynajmniej nie tak bardzo, jak oczekiway tego ony.
Brakowao jednej krtkiej frazy: A ona niechaj si odnosi ze czci do swoje-
1
go ma! (5, 33) .
Kiedy zmieniem moje przesanie tak, by zawierao ca prawd mio i
szacunek zaobserwowaem interesujce zmiany. Pewnego razu przemawia-
em dwukrotnie do grupy 200 kobiet na temat szanowania mw. Byem
przygotowany na trzeci wykad, ale nieoczekiwanie reprezentacja grupy po-
prosia moj przyjacik o wystpienie na temat: Jak kocha swojego
ma. Owa kobieta syszaa moje przemwienie i zostawia mi notatk:
Przecie tobie o to chodzio! Jak kocha swojego ma. Nie moga uwie-
rzy, e ta grupa kobiet to przeoczya. Drog do miowania ma jest okazy-
wanie mu szacunku w atwy do odczytania sposb.
Przeyem odrzucenie tamtej grupy i postanowiem szerzy przesanie
bezwarunkowego szacunku wszdzie, gdzie tylko mogem. Wiele on je przyj-
muje, midzy innymi ta, od ktrej dostaem poniszy list:
Przeczytaam wiele rozpraw uczcych, jak by dobr on i mam nadziej, e udao mi si
wcieli w ycie sporo rad zaczerpnitych z Biblii. Ale wiedziaam, e czego brakow ao w
moim zwizku Nie mogam odkry, dlaczego mj m czsto si irytow a i z pewnoci
nie odczytyw aam z jego gestw takiej mioci, na jakiej mi zaleao. Teraz zdaj sobie
spraw , e niewiadomie nie okazyw aam mu szacunku Sprbow aam... Szacunek
Byam zdumiona rezultatami. Mj m zdecydow anie nie jest typem, ktry praw i sodkie
swka. To nasza spraw a. W kadym razie czuam si troszk gupio, ale pow iedziaam
mu: Kochanie, nie mogam spa ostatniej nocy i spdziam duo czasu, mylc o rze-
czach, ktre w tobie szanuj (co byo prawd). Nie odpow iedzia, ale czuam, e atmosfe-
ra si ocieplia. Dwa dni pniej, po spdzeniu caego dnia ze znajomymi, pow iedzia mi:
Tskniem za tob. Szkoda, e nie pojechaa ze mn. Cay dzie mylaem o tym, jaka z
ciebie sodka dziewczyna. Praw ie si rozemiaam nazwa mnie sodk dziewczyn, a
ja jestem ju babci ale wspaniale byo poczu si kochanym. Teraz jestem wiadoma,
jak czsto nie okazyw aam mu szacunku, naw et sobie tego nie uwiadamiajc.

Szacunek znaczy wiele dla duszy czowieka. Bg stworzy go w ten sposb.

Co z Areth i S-Z-A-C-U-N-K-I-E-M?
Czasem kto mnie pyta: Mwisz, e kobiety potrzebuj mioci, a mczyni
szacunku. Czy przypadkiem nie jest dokadnie odwrotnie? Czy nie jest tak, e
panie potrzebuj szacunku, a panowie mioci?. Odpowiadam, e oczywi-
cie, kobiety potrzebuj szacunku, a mczyni mioci, ale ja mwi o pod-
stawowych potrzebach kadej z pci. Czasem te sprawy wywracaj si do
2
gry nogami. W pnych latach szedziesitych, kiedy ruch feministyczny
by najsilniejszy, Aretha Franklin wylansowaa przebj zatytuowany R-E-S-P-
E-C-T [S-Z-A-C-U-N-E-K], ktry przekazywa jasne przesanie kobiety prosz
o troch szacunku za to, co robi dla domu. Szacunek jest tym, czego kobiety
potrzebuj i co musz mie.
S-Z-A-C-U-N-E-K sta si sztandarow piosenk dla wielu kobiet, ale wik-
szo z nich nie zdawaa sobie sprawy, e utwr stworzony zosta przez m-
czyzn, Otisa Reddinga, dwa lata przed tym, jak Aretha go po raz pierwszy
zapiewaa. Czy dostrzegasz ironi tkwica w tym fakcie rwnie wyranie jak
ja? Oczywicie, Aretha miaa prawo do zapiewania tej piosenki z kobiecego
punktu widzenia. Kobieta potrzebuje szacunku, a jeli mczyzna kocha j
odpowiednio, okae jej szacunek. Ale pierwotne znaczenie piosenki Otisa
Reddinga to woanie mskiej duszy o szacunek co, czego mczyzna potrze-
buje i co musi mie.
Pomimo przeboju Arethy Franklin wci wierz, e kobiety pragn mioci
duo bardziej ni szacunku, a mczyni pragn szacunku duo bardziej ni
mioci. Zilustruj to na do rozbienych przykadach przemysu zajmujce-
go si kartkami i wojskiem. S to bardzo rne dziedziny ycia spoecznego,
ale posu jako potwierdzenie wartoci najwaniejszych dla mczyzny i ko-
biety.

Wszystkie kartki z yczeniami s o mioci

Karki z yczeniami s kluczem do umysw kobiet. Badania rynku wykazay,

e znakomita wikszo kartek w USA jest kupowana przez kobiety dla ko-
biet. Kartki z yczeniami to biznes wart wiele milionw dolarw. Ale firmy
produkujce kartki nie s zainteresowane ideologi. Nie zamierzaj nikogo
zmienia. Istniej, by zarabia pienidze, wic produkuj to, co si dobrze
sprzedaje. Majc t wiadomo, chc Ci rzuci wyzwanie znajd kartk od
ma dla ony, podpisan Kochanie, naprawd Ci szanuj. Nie znajdziesz
takiej. Nie ma takiej kartki, poniewa ony nie chc sysze czego takiego.
S ukierunkowane na mio. Mio to ich pierwszy jzyk. Nie krytykuj
tego; po prostu chc dowie, e Bg stworzy kobiety w taki wanie sposb.
Waciwie, gdyby mio nie bya dla kobiet najwaniejsz wartoci, wiat
byby bardzo smutny.
Niestety, z tych samych powodw nie znajdziesz kartki, na ktrej ona pi-
sze do ma: Kochanie, naprawd Ci szanuj. Dlaczego nie? Poniewa ta-
kie kartki rwnie si nie sprzedaj. Kiedy kobiety kupuj kartki z yczeniami
dla swoich mw, chc wyrazi mio do nich; nawet nie myl o szacunku.
To smutne, e najwaniejsza potrzeba mczyzn pozostaje niezauwaona
przez ony (i producentw), poniewa s one nastawione tylko na mio.
Ci z was, ktrzy maj syna, zastanawiaj si teraz, jak smutny moe on
by, jeli nigdy nie usyszy od swojej ony: Naprawd ci szanuj. Potrzeba,
z ktr zosta stworzony przez Boga, zostanie pominita, poniewa kto
stwierdzi, e nie zasuy na szacunek, dopki nie zaspokoi romantycznych
oczekiwa Twojej synowej. Jeli to maestwo jest typowe, po pierwszym
roku bdzie on wiedzia, e ona go kocha, a jednoczenie czu, e go nie lubi
ani nie podziwia. Najprawdopodobniej ona powici mnstwo energii, prbu-
jc mu pomc i zmieni go za pomoc penego mioci krytycyzmu oraz na-
rzekania, ktre w kocu zostanie odebrane przez niego jako wyraz pogardy.

Szacunek jest dla mczyzny najwaniejsz wartoci

Kobiety musz si nauczy, jak rozumie i uywa sowa szacunek, poniewa

dla mczyzn jest to najwaniejsza warto. Odkd zaczem pracowa nad
ide Mioci i Szacunku w maestwie, wiem, e Biblia bezporednio naucza
o mskiej potrzebie szacunku. Moje obserwacje potwierdziy si. Jednak za-
wsze byem dociekliwy. Jak te przemylenia wygldayby w konfrontacji z
analizami statystycznymi? Czy potrzeba szacunku u mczyzn potwierdziaby
si w testach przeprowadzonych przez specjalistw? Owszem. W pewnym ba-
daniu o zasigu krajowym 400 mczyzn miao wybra midzy dwoma r-
nymi negatywnymi dowiadczeniami. Wybr by nastpujcy:
Czy wolaby:

a) pozosta sam na wiecie i by nie kochany,

b) czu si nie szanowany przez innych ludzi?

74% badanych odpowiedziao, e gdyby byli zmuszeni wybra, woleliby

pozosta sami na wiecie i niekochani3.
Dla tych mczyzn najgorszym dowiadczeniem byby brak szacunku ze
strony innych ludzi. Wiele razy syszaem od mczyzn: Wolabym raczej y
z on, ktra mnie szanuje, ale nie kocha, ni z tak, ktra mnie kocha, ale
nie szanuje.
Ci mczyni nie twierdzili, e s obojtni na mio. Wiedzieli, e jej po-
trzebuj, ale pragnienie szacunku byo w nich o wiele silniejsze. By moe
dobr analogi stanowi woda i jedzenie. Potrzebujemy jednego i drugiego,
by przey, ale duej moemy y sam wod ni jedzeniem. Dla mczyzn
mio jest jak jedzenie, a szacunek jak woda. Szacunek jest tym, co motywu-
je mw!
Dobr ilustracj tego, jak szacunek moe mobilizowa mczyzn, jest y-
cie w armii. Poniewa od smej do dwunastej klasy uczszczaem do akade-
mii wojskowej, mam pojcie o podstawowych zasadach panujcych w woj-
sku. Zaobserwowaem na przykad, e najlepsi dowdcy motywowali swoje
oddziay hasem bezwarunkowego honoru. Wyobra sobie dowdc z amery-
kaskiej marynarki przemawiajcego do swoich ludzi po niezbyt udanych
manewrach. onierze, wierz w was bardziej, ni wy wierzycie w siebie.
Popatrzcie na mnie. Podziwiam was bardziej, ni wy podziwiacie samych sie-
bie. Nie wykorzystalicie dzi swojego potencjau, ale wierz w niego bardziej
ni w cokolwiek innego. Dziki temu, co bdziecie robi za sze miesicy,
usyszy o was cay wiat.
Kiedy dowdca szanuje swoich podwadnych i wierzy w nich mocniej, ni
oni sami wierz w siebie, onierze chc si poprawi, chc sta si lepsi,
chc wykorzysta potencja, ktry dostrzeg w nich dowdca. Tacy ludzie
chc suy. Jak mylisz, dlaczego nazywaj to sub wojskow?
Ci ludzie chc nie tylko suy oni s gotowi M chce sysze komend:
rwnie umrze w walce. W wielu ludziach drze- Trzymajcie si dzielnie i
mie taka potrzeba dana im przez Boga by wal- bdcie mni. [] Bdcie
czy i umrze za honor, by walczy i umrze za ko- wic mSm 4, 9). ni i walczcie! (1

biety, dzieci i swoich kompanw. Kiedy uczszcza-

em do Wheaton College, tamtejszym kapelanem by Jim Hutchens, ktry pe-
ni rwnie posug kapask podczas wojny w Wietnamie. Jim powiedzia
mi, e bojownicy z Wietkongu celowo ranili amerykaskich onierzy, wie-
dzc, e ich towarzysze bd stara si ich uratowa. Kiedy si zjawiali, by
nie pomoc swoim druhom, snajperzy z Wietkongu do nich strzelali . Jim
czsto sysza nastpujce sowa: Musz i. Musz mu pomc. Nie mog go
tam zostawi. Musz i. To mj przyjaciel. Honor i mio czsto wspgray
podczas wojny w Wietnamie, tak samo jak podczas kadej innej wojny w
dziejach wiata. Pewien m napisa do mnie:
 Byem w Siach Pow ietrznych przez czternacie lat, a przez sze lat w subie czynnej.
Podczas Waszej konferencji czsto naw izyw alicie do historii mczyzn skonnych umrze
za swoje ony lub za nard. To wyw aro wraenie na nas obojgu. (Moja ona zaw sze po-
strzegaa moj sub na rwni z wojn i mierci. Ja jako honor i obow izek). Jestem
przyw izany nie tylko do mojego kraju, ale rwnie do ludzi, z ktrymi mu su. Tylko
mczyni, ktrzy pracuj dla takich organizacji jak wojsko, policja czy stra poarna,
mog zrozumie wizi, ktre si tam formuj, i lojalno, jaka im tow arzyszy.

Jestem pewien, e czowiek ten nie zamierza obrazi kobiet, ktre pracuj
w policji, stray czy wojsku. Wierz, e stara si pokaza gbok prawd do-
tyczc prawie wszystkich mczyzn. Wysuchaem tylu mczyzn, e mog
stwierdzi, i ten sam rodzaj honoru i lojalnoci, ktry charakterystyczny jest
dla armii, pojawia si rwnie w niemal kadym domu. Niestety, w naszej
kulturze odzywaj si gosy: Nie okazuj szacunku mczyznom; nie zasugu-
j na to. Podporzdkuj ci sobie, wykorzystaj, a nawet zabij. Jest to
prawda w odniesieniu do pewnej grupy mczyzn, ale ja wierz, e to kam-
stwo w przypadku wikszoci z nich. Czowiek, ktry ma dobr wol, bdzie
suy swojej onie, a nawet umrze za ni. Nikt z kolei nie oczekuje, by ona
umieraa za swojego ma.
Oczywicie, s ony, ktre mogyby pj o krok dalej. By moe syszae
histori ony, ktra powiedziaa swojemu mowi: Ach, Harry, ty tylko po-
wtarzasz, e mgby za mnie umrze, a nigdy tego nie robisz!. Oczywicie
ta historyjka ma za zadanie wywoa umiech lub miech, ale nie jest miesz-
na, kiedy mczyni gotowi umrze za swoje ony s traktowani z pogard i
bez szacunku. Pewna kobieta napisaa do mnie:
Mimo e studiow aniu Biblii powiciam wiele lat mojego ycia i uwaam si za uduchow io-
n osob, poddaam si. Ale pniej przeczytaam Twoje sow a: Chocia mio to co
wicej ni gotow o oddania swojego ycia, to smutny jest dzie, kiedy mczyzna uwia-
damia sobie, e mgby zgin dla swojej ony, poniew a j kocha, a jednak wci syszy
jej narzekania (Nie kochasz mnie). Ta Prawda mocno mn wstrzsna, jak nic innego,
co dotyczy mojego maestwa. Poczuam taki wstyd, jaki czuje kto, kto wie, e postpi
tak le, e nie ma praw a prosi o wybaczenie, zdaje sobie spraw , e proces uleczenia
potrwa dugo, ale postanaw ia, e zy uczynek nie pow trzy si nigdy wicej.

Ta pani zaapaa.

Mowie winni ceni swoje ony jak siebie samych

Pisma Apostoa Pawa wyranie wzywaj mczyzn do bezwarunkowej mio-

ci w stosunku do on (List do Efezjan), ale czy istnieje taki fragment Pisma
witego, w ktrym mczyznom poleca si rwnie szanowa swoje ony?
Uwiadomiwszy kobietom wag szacunku do ma (1 P 3, 12), Piotr poleca
mczyznom, by starali si zrozumie swoje ony i okazywali im cze
jako dziedzicom aski i ycia (1 P 3, 7). Kiedy Piotr uywa tego sformuowa-
nia, chce przekaza mom rad, by cenili i szanowali swe ony jak samych
siebie, poniewa kobieta i mczyzna s rwni w oczach Boga. Pawe zgadza
si z tym, piszc, e w obliczu Chrystusa: Nie ma ju yda ani poganina, nie
ma ju niewolnika ani czowieka wolnego, nie ma ju mczyzny ani kobiety;
wszyscy bowiem jestecie kim jednym w Jezusie Chrystusie (Ga 3, 28).
Sowa o oddawaniu czci onie mona znale rwnie w Licie do Efezjan,
gdzie Pawe mwi, e mowie winni s kocha swoje ony jak siebie sa-
mych. Pawe mwi: Nikt przecie nie odnosi si z nienawici do wasnego
ciaa lecz je miuje. Fragment ten wskazuje wyranie, e tak jak m miu-
je wasne ciao, tak samo powinien miowa sw on (zob. ww. 2829).
ona pragnie by t wyjtkow osob, ktr opisa aposto. Chce by miowa-
na jak ksiniczka, a nie czczona jak krlowa. Chce, aby stawia j na pierw-
szym miejscu.
W pewnym sensie ona powinna wic by jak ksiniczka, a m jak ksi-
. W Licie do Efezjan, we fragmencie 5, 33 pojawia si wzmianka, e m
ma by szanowany jako gowa. Bo m jest gow ony, jak i Chrystus Go-
w Kocioa: On Zbawca Ciaa (Ef 5, 23). To ksi rusza do boju o ksi-
niczk, nie odwrotnie. Konsekwentnie, ksiniczka nie pragnie by szanowa-
na jako gowa. Chce by za to honorowana, ceniona i wynoszona jako rw-
ny, dziedzic aski i ycia (1 P 3, 7).
Odwoujc si nadal do plastycznego obrazu ksicia i ksiniczki: wierz,
e biblijny porzdek rzeczy jest nastpujcy: m, jako ksi, uwaany jest
za pierwszego wrd rwnych. Mam na myli to, e on i ona s sobie rw-
ni, ale to on powinien dba, chroni i jeli trzeba umrze. Zilustrowa to
mona na przykadzie toncego statku Zauwacie, e kiedy szalupy zostaj
spuszczone, rozlega si okrzyk: Kobiety i dzieci pierwsze!.
Nie przypadkiem w kadej kulturze z reguy mczyni s wiksi i silniejsi
ni kobiety. Czy nie jest to wizualne wsparcie ze strony Boga, majce na celu
potwierdzenie roli mczyzn? Kiedy Nehemiasz kierowa mczyznami odbu-
dowujcymi mur i zwalczajcymi wroga, nakazywa im: Walczcie za braci
swoich, za synw swoich i crki, za ony (Neh 4, 8). W kadym mczynie
rodzi si pragnienie, by ona obserwowaa, jak m wypenia swoje obowiz-
ki. To go motywuje nie dlatego e jest arogancki, ale poniewa Bg takim
go stworzy. Wielu mw owiadcza: Jestem pierwszy wrd rwnych.
M majcy dobr wol (i dobre wyczucie) wie, e nie jest to jego prawo, ale
obowizek. Z kolei ona pragnie by najwaniejsza. Nic nie rozpala jej bar-
dziej. Nie jest to dowd jej koncentracji na sobie. Bg po prostu stworzy ko-
biet z takimi cechami.
Kiedy on ceni j jako najwaniejsz, a ona szanuje go jako pierwszego
wrd rwnych, maestwo funkcjonuje. Kiedy on oczekuje podziwu z jej
strony, ale zapomina o miowaniu jej, pojawia si problem. Kiedy on czuje, e
ona prbuje by apodyktyczn krlow, traci poczucie cznoci z jej sercem.
Kiedy ona oczekuje od niego opieki, ale oskara go o paternalizm, pojawia si
problem. Kiedy ona czuje, e on prbuje by kim wicej ni pierwszym
wrd rwnych, traci poczucie cznoci z jego sercem.

Mowie, nie mwcie a nie mwiem!

W tej kwestii naley si mczyznom sowo przestrogi. Dla wielu kobiet wia-
domo tego, e Biblia nakazuje im bezwarunkowy szacunek wobec mw,
jest czym bardzo istotnym. Czsto jest to co, czego ony nigdy wczeniej nie
syszay. Mdry m nie uyje tej informacji jako broni. Bdzie natomiast
skromny. Pozwoli onie przetworzy to, czego si nauczya, i stosownie dzia-
a. Gdy ona to zrobi, wtedy moe oczekiwa cudw.
W wielu przypadkach sysz od maonkw, e Szczeglnie w maestwie:
Bdny Krg zatrzymuje si z piskiem. Bardzo cz- Nierozw anie mw i to
sto ta zmiana wywoywana jest przez on, ktra rani jak mieczem (Prz 12,
stara si okaza swojemu mowi bezwarunkowy
18)

szacunek. Kiedy maonka przyzwyczai si do szanowania ma, polubi to, a

m bdzie co oczywiste rwnie zadowolony (po tym, jak ju poradzi so-
bie z pierwszym szokiem). Najwaniejsze jest jednak, e szacunek okazywany
mowi wytwarza potrzeb dawania onie bezwarunkowej mioci. Przegrana
sytuacja zamienia si w sytuacj wygran, jak dowodz dwa nastpujce li-
sty. Pewien czowiek, ktry przez 12 lat maestwa uczestniczy w licznych
seminariach, napisa:
Wikszo seminariw, na ktrych omaw ia si problemy maeskie, skoncentrow ana jest
na tym, e m pow inien bezw arunkow o kocha swoj on, a tylko nieliczne udzielaj o-
nom porad, jak pow inny szanow a swoich mw. Dr Eggerichs rozumie t wew ntrzn
potrzeb mczyzn oraz to, jak wane dla maeskiej komunikacji jest jej zaspokajanie.
Moja ona i ja usyszelimy wreszcie wyjanienie, dlaczego si kcimy i czujemy si tak,
jak si czujemy Nigdy nie opuciem seminarium bardziej podekscytow any i zachcony
do mojego maestwa

Inny m, ktry uczestniczy w seminarium, powiedzia:

 Przez ostatnie siedemnacie lat braem udzia w najrniejszych seminariach maeskich,
ale nigdy nie przeyem adnego przeomu, nigdy nie czuem si sprow okow any do myle-
nia. Oczekiw aem typow ej nagany, jakiej udziela si mczyznom na konferencjach. Za-
miast tego wyszedem ze spotkania owiecony, z poczuciem gbokiego sensu Boych za-
miarw wzgldem mczyzny i kobiety tworzcych maestwo. Zamiast koncentrow a
si na rnicach i podziaach, zaczem docenia unikalno Boego planu. Chocia czuem
si winny z pow odu moich mankamentw, zainspirow ano mnie i poruszono. Poczuem si
zachcony i oyw iony, kiedy zrozumiaem, kim jestem i jak to przekada si na moj rol
ma.
Owi mczyni nale do coraz wikszej grupy mw, ktrym okazuje si
szacunek i ktrzy odpowiadaj swoim onom zrozumieniem. ony za do-
strzegaj, e ich mowie nie musz zdobywa szacunku, tak samo jak one
nie musz zdobywa mioci.
Spotkaem jednak wiele kobiet, na ktre sowa bezwarunkowy szacunek
dziaaj jak pachta na byka. Tak dugo bray za pewnik bdn interpretacj
biblijnej podlegoci, e stay si bardzo podejrzliwe, a nawet wrogie w sto-
sunku do tej idei. To nigdy nie bdzie dziaa... To mski wiat... Bezwa-
runkowy szacunek dla mczyzn da im po prostu wicej wadzy nad nami.
Rozumiem te obawy, ale odpowiem nastpujco: mowie, ktrzy maj do-
br wol, nie chc wadzy i dominacji nad swoimi onami. Przeciwnie wie-
lu mczyzn nie czuje adnej wadzy. Gdzie gboko jest w nich strach przed
Bdnyn Krgiem. Jak udowodni w nastpnym rozdziale, ony maj o wiele
wicej wadzy, by zmieni maestwo, ni mona to sobie wyobrazi.
 Rozdzia czwarty

To, czego mczyni najbardziej si

boj, moe napdza Bdny Krg

W rozdziale drugim wspomniaem o tym, e wielu mczyzn odbiera kryty-

k jako wyraz pogardy, a pogarda to co, czego mczyni nie znosz. ony
musz poj, e mczyni nie s tak odporni na zranienie, jak moe si wy-
dawa. Kobieta moe wyobraa sobie, e jest jak kropla wody, a mczyzna
jak duy, silny niedwied, zdolny przyj kady cios i kady rodzaj kary. Pe-
wien mczyzna by tak zdumiony atakiem swojej ukochanej, e stwierdzi:
Ty mnie nienawidzisz.
Sfrustrowana, odpowiedziaa: Kiedy krzycz, e ci nienawidz, nie mam
tego tak naprawd na myli. Masz niemal dwa metry i waysz prawie sto ki-
logramw, na mio bosk! Robi to, bo wiem, e to wytrzymasz. Niewa-
ne, jak potni mczyni mog by fizycznie emocjonalnie s bardzo wra-
liwi na wszystko, co pachnie pogard.
Mski strach przed pogard ukazany jest w pierwszym rozdziale Ksigi Es-
tery. Jaki to rodzaj strachu? Strach przed tym, e ony zaczn pogardza
swoimi mami i przeciwstawia si im. Efektem jest niekoczca si pogarda
i gniew w stosunku do mw (Est 1, 18). Nie pisz tego, by usprawiedliwi
mski strach przed pogard, o ktrym przeczyta mona w Ksidze Estery,
czy gdziekolwiek indziej. Jednak naley zauway, e mczyni lkaj si
braku szacunku rwnie mocno, jak kobiety boj si braku mioci. Pragnie-
niem i potrzeb ma jest to, by ona okazaa mu cze i szacunek.

Z powodu konfliktu wikszo mczyzn nie czuje si szano-

wana

Kiedy centrum badawcze Decision Analysis, Inc. przeprowadzao ankiet na

temat relacji msko-damskich, miaem okazj doda pytanie, ktre czsto po-
jawiao si w moich rozmowach z mczyznami. Brzmiao ono:
 Nawet w najlepszych zwizkach zdarzaj si konflikty. W centrum konflik-
tu z moj partnerk czuj, e:

(a) moja partnerka nie szanuje mnie w tym momencie,

(b) moja partnerka nie kocha mnie w tym momencie.

Nie zdziwio mnie, e 81,5 % respondentw wybrao odpowied a1.

Ankieta potwierdzia to, co odkryem przez lata pracy z maestwami.
Mczyni potrzebuj podczas ktni szacunku duo bardziej ni mioci.
Nie oznacza to, e mog si obej bez mioci. Jak ju wspomniaem, mo-
wie wiedz, e ony gboko ich kochaj, ale nie s pewni ich szacunku. By
moe dlatego odpowied a zostaa wybrana przez wikszo badanych. Jed-
nak niezalenie od powodu, podczas konfliktu maeskiego mczyni kad
wikszy nacisk na szacunek ni na mio. Wiele kobiet wci nie moe tego
zrozumie, poniewa jest nastawiona na fale mioci.
Praktycznie kada kobieta, jak spotkaem lub jakiej udzielaem porad, po-
wiedziaaby chtnie: Chc tylko kogo, kto mnie bdzie kocha, dla kogo
bd wyjtkowa, dla kogo bd najwaniejsza w yciu. Nikt na podstawie
tych sw nie osdziby kobiety jako primadonny lub egocentryczki. Jednak
kiedy mczyzna mwi, e potrzebuje szacunku, czsto przykleja si mu ety-
kietk zwaszcza w naszej kulturze aroganta.
Zdumiewajce jest jednak, co si dzieje, kiedy ony dosownie prosz si o
kobieta okazuje mczynie szacunek i podziw. Po- brak mioci, kiedy: wzgar-
wrcie mylami do dni, kiedy staralicie si o ko- dz mami swoimi w
go. W tym czasie kobieta moe uzna, e mczy-
oczach swoich (Est 1, 17).

zna poprosi j o rk z mioci. W kocu to mio motywuje kobiet. Rze-

czywicie jego mio bya wielka, co do tego nie ma wtpliwoci. Ale ko-
bieta rzadko sobie uwiadamia, e prawdziwym powodem by jej unikalny
podziw. Stare przysowie mwi: Kady mczyzna stara si, by zyska po-
dziw kobiety. W przeszoci to ona bya t kobiet, a on uklkn i owiad-
czy si. Czu gbok mio, a wynikaa ona z przewiadczenia o szacunku i
podziwie ze strony ukochanej. To wanie go poruszyo i wci porusza. Wie-
rz, e mczyni na rwni ceni szacunek i honor. Moje dowiadczenie jako
mczyzny i znajomo innych mczyzn dowodzi istnienia kodeksu honoro-
wego, ktrego nieprzestrzeganie powoduje zawsze problemy. Od dziecka je-
stemy uczeni, e istniej rzeczy, ktrych si nie robi, sowa, ktrych si nie
mwi. Kobieta w domu przemawia do mczyzny w sposb, w jaki nigdy nie
zwrciby si do niego mczyzna. M nie moe uwierzy, e ona moe by
tak wojownicza i do tego stopnia moe go nie szanowa.
 M czsto bdzie prbowa unikn konfliktu, zaagodzi go. Nie chce roz-
mawia o problemie. Dlaczego? Poniewa czuje si przytoczony ciemnym
obliczem wasnej ony, jej negatywnymi emocjami, wojowniczymi sowami.
To wszystko go martwi i burzy, a wic si wycofuje. Dla niego jest to honoro-
we rozwizanie.

Krytykujesz czy wycofujesz si?

Wedug badania Johna Gottmana, 85% mw stara si gra na zwok pod-

czas konfliktw maeskich. U mczyzny napicie ronie szybciej, poniewa
cinienie jego krwi i praca serca zwikszaj si szybciej i zmniejszaj duo
wolniej ni u ony.
Podczas nerwowej wymiany zda krytycyzm ona Daw ida wpraw ia w
ony moe przytoczy ma, ktry wcale nie ma ruch Bdny Krg, kiedy:
ochoty, aby sobie z nim radzi. ona postrzega wy- wzgardzia nim w sercu
mian zda jako moliwo wzmocnienia uczucia
(2 Sam 6, 16).

w swym maestwie, ale jej serce nie bije szybciej. M z kolei dostrzega w
dyskusji grob utraty szacunku, i to przypiesza bicie jego serca.
Prbujc si uspokoi, m wycofuje si staje si cichy, nic nie mwi lub
wychodzi. Gdyby go zapyta o przyczyny stosowanej strategii, odpowiedzia-
by prawdopodobnie: Prbuj nie reagowa. ona jednak moe postrzega
reakcj ma jako brak mioci, co nie jest prawd. On po prostu wybiera je-
dyne honorowe dla niego wyjcie, ale ona odczytuje je jako odrzucenie. Dla-
czego on miaby si wycofywa lub gra na zwok, skoro ona tylko delikat-
nie go skrytykowaa?
Gottman stwierdza: Takie interakcje mog doprowadzi do bdnego koa,
zwaszcza w maestwach, w ktrych czsto dochodzi do konfliktw. Im bar-
dziej ona narzeka i krytykuje, tym bardziej m si wycofuje; im bardziej
m si wycofuje, tym bardziej ona narzeka i krytykuje2. Gottman dodaje,
e jeli ona staje si wojownicza i lekcewaca, silniej zagroone jest ma-
estwo. Jeli cykl nie zostanie przerwany, zwizek prawdopodobnie skoczy
si rozwodem3.

Jak kobiety radz sobie z konfliktami we wasnym gronie?

Spotkania z setkami maestw, dla ktrych przez wiele lat byem doradc,
potwierdzaj fakt, e mowie niemal zawsze mistrzowsko graj na zwok.
Ich ony przyjmuj rol krytykw, chc wyoy karty na st. Oczywicie ist-
niej te ony, ktre graj na zwok, ale stanowi one zdecydowan mniej-
szo. Moja obserwacja jest taka, e ony wycofuj si, kiedy trac pewno,
e mowie usysz ich serca. One pragn porozumienia, ale porzuciy na-
dziej. Gdy jego serce bije z maksymaln prdkoci, rytm jej serca jest wol-
ny i rwny, poniewa jest ono zamane (zob. dodatek D).
W wikszoci przypadkw ona zakochana w M chce by postrzegany
swoim mu bdzie chciaa si do niego zbliy, jako dobrze rzdzcy wa-
kiedy poczuje si niekochana. Na przykad: pierw- snym domem (1 Tm 3, 4).
szy rok maestwa, a on spnia si na obiad dwa
wieczory z rzdu, nie informujc o tym wczeniej. Ona myli: To nie w po-
rzdku. Jak on moe by taki nieczuy? Czy jestem ostatnia na jego licie
wanych spraw? To takie okrutne. Instynktownie mwi wchodzcemu do
domu maonkowi to, co uwaa za czue: Musimy porozmawia. Musimy po-
rozmawia, i to natychmiast. Prosz, usid i porozmawiaj ze mn!.
Kobieta stosuje strategi, ktrej uyaby w stosunku do swojej najlepszej
przyjaciki. Kiedy zdarza si konflikt pomidzy kobietami, obie werbalizuj
swoje uczucia. Dziel si tym, co im ley na sercu, poniewa instynktownie
wiedz, e doprowadzi to do zgody. W pewnym momencie jedna z nich po-
wie: No c, nie miaam racji. Wtedy ta druga odpowie: Nie, to ja nie mia-
am racji. Wybaczysz mi?. W odpowiedzi usyszy: Tak, oczywicie, e ci wy-
bacz. Jest mi naprawd przykro. Wwczas kobiety si przytul, uroni kil-
ka ez i wkrtce bd si mia.
To wanie nazywam zamkniciem penego cyklu. Niestety, kobiety myl,
e takie podejcie zadziaa rwnie w przypadku konfliktu z mczyzn. Kie-
dy powstaje problem, ona instynktownie szuka towarzystwa ma, by wyra-
zi swoje uczucia. Chce, by w kocu oboje przeprosili si i objli. To sposb,
w jaki kobieta aktualizuje swoje maestwo. Jej serce pragnie rozwizania
problemu i zgody. M znaczy dla niej wicej ni jakikolwiek czowiek na
ziemi. W rzeczywistoci jej konfrontacja jest komplementem. Kobieta myli:
Ach, gdyby tylko mg zobaczy moje serce! Dlaczego on zamyka si na
mnie?.
Niestety, ona nie zauwaa, e pomidzy jej mem a przyjacik jest spo-
ra rnica. Wobec maonka jest duo bardziej krytyczna ni wobec przyja-
ciki. Kobieta uwaa, e ma prawo zmieni go w kochajcego mczyzn.
Ma wraenie, e jeli wyoy karty na st, to on moe si zmieni. A jeli mu
si uda i troch bardziej bdzie j kocha, to ona wci bdzie go przewy-
sza w mioci.

Wizerunek ony moe zalee od aprobaty ma

Typowa ona nie potrafi sobie uwiadomi, e jej autowizerunek czsto zale-
y od tego, co jej zdaniem myli o niej m. Nie jest tak jak w przypadku
przyjaciki. Jej opinia jest wana, ale nie tak wana jak opinia ma.
Ponadto zwizek maeski, w przeciwiestwie do przyjani, jest tematem
niekoczcej si dyskusji pomidzy kobietami. Pragn one opowiada sobie,
jak wspaniae s ich maestwa. Negatywne reakcje ony wzmagaj si wic,
kiedy m wycofuje si w reakcji na prby zmieniania go. ona nie czuje si
przez to dobrze i nie moe opowiedzie przyjacikom o radociach swojego
maestwa. Jeli opr mczyzny ronie, kobieta czsto robi si wojownicza
i pogardliwa, a reakcja ma jest jednoznacznie za.
Ksiga Przysw mwi: Lepiej mieszka na pustyni ni z on ktliw,
mrukliw (21, 19). Smutna ironia polega na tym, e ona moe sta si k-
tliwa i mrukliwa, poniewa m le pojmuje jej zamiary. Nie odszyfrowuje
kodu, w ktrym ona krzyczy: Potrzebuj twojej mioci. Zamiast tego sy-
szy: Nie szanuj ci. Ta sodka, agodna, pobona kobieta zostaje le zrozu-
miana. Gdy reaguje negatywnie, wyrzdza sobie i swojemu maestwu
krzywd.
Na szczcie niektre kobiety wiedz, e negatywne konfrontacje nie przy-
nosz skutku. Pewna ona powiedziaa:
Moja sia i zdolnoci jzykow e nie pomagaj mojemu maestwu. Mj m ma mnie za
zbyt siln, opanow an, wymagajc i krytykanck. Jestem jego mam, nauczycielem i du-
chem witym. To moja natura prow adzenie i kierow anie innymi, kontrolow anie i zaa-
twianie. On boi si tego, co pow iem.

Nagana ony moe rozpocz bdny krg

Kiedy mczyzna zauwaa, e ona nie patrzy na ona, ktra przynosi

niego przychylnie, Szalony Cykl zaczyna si rozp- wstyd mow i, jest jak
dza. Czsto zjawisko to pojawia si wtedy, kiedy prchnica jego koci (Prz
kobiety gani mw w domu. Sowo nagana ko- 12, 4).

jarzy si z matkami besztajcymi dzieci; sownikowa definicja mwi jednak,

e gani to znaczy udziela reprymendy lub silnie krytykowa, czsto w
gniewie. Kiedy ona wci gani ma, atwo moe go rozdrani i przesta
go szanowa. ony jednak nie dostrzegaj tego niebezpieczestwa. S matka-
mi i korygowanie jest czci ich natury. Niestety, maj rwnie tendencj do
matkowania swoim mom, jak przyznaje pewna kobieta:
Kiedy siedziaam na konferencji i suchaam, jak mw isz o mioci do ony, zgadzaam si z
kadym sow em. Wwczas, w niedziel, zacze mw i o szacunku i jego braku. Szcze-
rze mw ic, byam zaskoczona. Byam tak skupiona na tym, dlaczego mj m nie mg
mnie zrozumie, e nie zwracaam uwagi na to, czego mu brakow ao. Myl, e dokadnie
sprawdza si to w moim przypadku. Jako matka maych dzieci wci staram si je na-
uczy odrniania dobra od za. Nigdy nie uwiadamiaam sobie, e to samo robi z moim
mem. Nie sdz, by by on w stanie okreli, jakie emocje wyw ouje w nim moje zacho-
wanie.

Kiedy ona gani ma, stara si tylko skorygowa pewne rzeczy, utrzyma
je w rwnowadze. Nie ma wtpliwoci, e czasem mczyni potrzebuj tego
typu pomocy. Jednak kiedy czuj, e wszystko, co mwi ich ony, sprowa-
dza si do ganienia ich, wwczas rodz si problemy. Nie widz serc swoich
on, sysz tylko sowa, ktre oznajmiaj im, e zrobili co le. Parafrazujc
Ksig Przysw: woleliby raczej y na pustyni ni z ktliw kobiet. Cho-
cia wikszo kobiet nie ma na celu lekcewaenia swych mw, takie wra-
enie odnosz mczyni, i w rezultacicie wycofuj si (W poszukiwaniu
wskazwek, jak unikn krytykowania lub wycofywania si, zob. dodatek A).
Pytaem wielu biznesmenw: Czy chcesz, by twoi pracownicy ci kochali,
czy szanowali?. Wszyscy miali si i odpowiadali: Nie dbam o to, czy mnie
kochaj. Ale musz mnie szanowa. Susznie czy nie mczyni patrz na
wiat przez pryzmat szacunku, a agodny ton gosu ony i wyraz jej twarzy
mog zdziaa dla maestwa wicej, ni mona sobie wyobrazi.
Sara rozmawiaa z pewn on na temat kontro- W odpow iedzi na pogard
lowania jej sownych napaci na ma. Owa kobie- ony Daw id oznajmia: sa-
ta okazywaa swojemu mczynie pogard i wie- w bym jeszcze zyska (2
dziaa, e robi le. Doprowadza j do gniewu, wic
Sam 6, 22).

wedug niej to on mia problem. Nie czyci kuchni tak jak trzeba, kad krzy-
wo naczynia na suszarce, nie sprzta po sobie, wic ona staa si cierpka i
zoliwa. Suchaa rad Sary, ale nie potrafia przezwyciy gniewu.
Tak wic Sara zadaa jej pytanie, ktre czsto w czasie konferencji stawia
pogardliwym kobietom : Co by byo, gdyby twj syn dors i polubi kogo
takiego jak ty?. Kobieta otworzya usta. Bya w szoku. Po raz pierwszy do-
strzega problem! Nigdy nie chciaaby, eby jaka kobieta traktowaa jej syna
w taki sposb, w jaki ona traktowaa swojego ma. Zdaa sobie spraw, e
byaby to dla niej poraka. Spojrzaa na spraw z nowego punktu widzenia.
Ujrzaa siebie w innym wietle i zapragna si zmieni.
 Owa pani jest bardzo podobna do innych on, ktre przychodz na nasze
konferencje. Maj mieszane uczucia. Owszem, kochaj swoich mw, ale czy
ich szanuj? Nie. Dlatego wci zachcamy kobiety, by zaday sobie jedno
pytanie: Czy to, co zamierzam powiedzie albo zrobi, nie oznacza braku
szacunku?. To atwy i skuteczny sposb na powstrzymanie si od negatyw-
nych reakcji.
Stwierdzenie, e mczyni potrzebuj szacunku, Aby mw i jego jzykiem,
jest nowe dla wielu kobiet. Podczas seminariw nie pamitaj: ona niechaj si
mogy one uwierzy, e Pismo wite nakazuje o- odnosi ze czci do swojego
nom, by okazyway swoim mom bezwarunkowy
ma! (Ef 5, 33).

szacunek. Rozumiem ich zmieszanie. S tak nakierowane na mio, a kultura

tak radykalnie wpaja potrzeb mioci, e waciwie nie znaj mczyzn, z
ktrymi wiod ycie. Czsto odpowiadaj: To kompletna nowo dla mnie.
A tu wanie ley problem. Kiedy ona nie mwi jzykiem szacunku, m
nie jest zainteresowany komunikacj. Kto chce rozmawia z osob, ktra nie
zna jej jzyka? Tak wic m cichnie i odchodzi. Mimo e kobietom mwi
si, co czuj ich mowie (Moja ona mnie nie szanuje), ich odpowied
brzmi: A co to ma do rzeczy?. Wszystko.
Najwyszy czas, by kobiety odkryy, co ich mowie naprawd czuj. Pew-
na ona bya zszokowana, kiedy spytaa swego ma: Chcesz, ebym ci po-
wiedziaa, e ci kocham czy szanuj?.
Bez wahania odpowiedzia: Szanuj. Nie moga uwierzy wasnym
uszom. Nie miaa pojcicia, e chocia m potrzebowa mioci, brakowao
mu zapewnienia o szacunku. Zrozumienie tego jest trudne i jest mi przykro,
e kiedy kobiety ju to pojm, odczuj ca gam uczu: od zdumienia do
wstydu. Nikt nie ma zamiaru zawstydzania on. Przeciwnie nasze przesa-
nie Mioci i Szacunku ma pomc zrozumie onom, e ich wielcy, potni
mowie naprawd potrzebuj czego, co ony mog im da szacunku. Kie-
dy ona okazuje mowi bezwarunkowy szacunek, te uczucia wracaj do niej
w postaci bezwarunkowej mioci.

Zgadza si potrzebuj szacunku

Jednak nie wszyscy mczyni s wiadomi swojej potrzeby szacunku. Nawet

liczcy si liderzy, dowiadczeni w ocenianiu rnych ludzi w rnych sytu-
acjach nie zawsze wiedz, co wywouje ich reakcje, gdy chodzi o maestwo.
Pewnego razu jadem lunch z czowiekiem, ktry kandydowa do senatu, i
kiedy wyjaniem mu przesanie Mioci i Szacunku, powiedzia: Zgadza si.
Potrzebuj szacunku.
Pewien szef duej firmy bra udzia w naszej konferencji i kiedy zastanowi
si nad tym, co usysza, uwiadomi sobie, e jego reakcje w stosunku do
ony spowodowane byy brakiem szacunku, ktry mu doskwiera. Wyrazi
swoje uczucia i chocia wytworzyo to napicie, w kocu doprowadzio do
gbszego porozumienia midzy maonkami. Opisa to w nastpujcy sposb:
To pomaga mnie i jej. Kiedy szczerze wyraam moje uczucia, oboje wiemy,
co si dzieje, a ja nie popadam w ze nastroje ani nie wycofuj si. Teraz, kie-
dy ona chce mnie zrozumie, jej proba o zrozumienie potrzeby mioci ma
sens. Jest prawdziwa.
Mam znajomego doktora psychologii. Kiedy dyskutowalimy o Bdnym
Krgu, powiedzia: Dokadnie czuj, kiedy sytuacja midzy mn a moj on
robi si napita. Przez lata to czuem, ale nie potrafiem tego nazwa. Reago-
waem typowo, ale adne z nas nie wiedziao dlaczego.
Historie tych trzech mczyzn czy to, e aden z nich nie potrafi wyarty-
kuowa swojej potrzeby szacunku, ale kiedy kto podsun im rozwizanie,
zrozumieli natychmiast. Wczeniej prawdopodobnie myleli sobie: Nie zasu-
guj na taki brak szacunku. Szybko jednak stumili to uczucie. Jest to typo-
we dla wspczesnych mczyzn, poniewa wpojono im przekonanie, e nie
powinni wyraa pragnienia szacunku, a gdyby odwayli si to zrobi, ony
nie wybaczyyby im arogancji.
Kolejn rzecz mogc powstrzyma mczyzn od wyraenia potrzeby
szacunku s sowa ony: Nie zasugujesz na mj szacunek. Skrytykowany
jako arogant mczyzna wkrtce poszuka kobiety, ktra bdzie go podziwia.
Pewna ona, dowiedziawszy si o romansie ma, powiedziaa:
Uwiadomiam sobie, e m zdradzi mnie z tamt kobiet nie ze wzgldu na jej wygld
albo osobow o, ale poniew a ona bya dla niego wiern publicznoci. Patrzya w niego
jak w obraz. Kada jego uwaga bya dla niej zabawna; wszystko, co robi, byo w jej oczach
wspaniae. jej zdaniem by najprzystojniejszym, najmdrzejszym i najzabawniejszym m-
czyzn na wiecie. On pragn, by kto poechta jego ego, a ona bya chtna i gotow a zro-
bi to dla niego.

Czy mio i szacunek s tym samym?

Wiele on mwi: Mio i szacunek to jedno i to samo. Odpowiadam: Nie,

nieprawda, i ty o tym wiesz. Na przykad, szanujesz swojego szefa. Ale nie
kochasz go. Braem udzia w sesjach, podczas ktrych ony mwiy: Ko-
cham mojego ma, ale nie szanuj go. Ale kiedy odwracaem to stwierdze-
nie i pytaem ony, jak czuyby si, gdyby usyszay, jak ich mowie mwi:
Szanuj ci, ale nie kocham, byy przeraone. Wykrzykiway: Byabym za-
amana.
Zapytaem pewn on: Ile czasu potrzebowaby, by sobie z tym pora-
dzi?. Szybko odpowiedziaa: Wieczno.
Typowa ona byaby niepocieszona, gdyby usyszaa: Szanuj ci, ale ci
nie kocham. To tabu! Kobieta moe postrzega ma jako niekochajcego, a
jednoczenie gotowa jest stwierdzi: Kocham ci, ale ci nie szanuj. Nie
rozumie, e maonek rwnie jest zaamany takimi sowami i wieczno
zajoby mu pogodzenie si z tym. Prawda jest taka, e potrzeby mw i on
s na takim samym poziomie. Ona potrzebuje bezwarunkowej mioci, on po-
trzebuje bezwarunkowego szacunku.

To wszystko powinno by oczywiste, prawda?

Prawie zawsze, kiedy Sara i ja nauczamy o Mioci i Szacunku, ludzie mwi

nam: Jasne, to wszystko jest oczywiste. A potem albo ona, albo m doda-
je: Ale dlaczego mj wspmaonek tego nie pojmuje?. Odpowied jest
taka sama, niezalenie od tego, czy pyta m, czy ona: czsto nie dostrzega-
my tego, co oczywiste.
Pewien akwizytor zadzwoni do drzwi i czeka. Otworzy mu chopiec, na
oko dziesiciolatek, palcy najwiksze cygaro, jakie sprzedawca kiedykolwiek
widzia. Po kilku sekundach, zdumiony, zapyta: Czy twoja mama jest w
domu?. Dziesiciolatek wypuci kilka keczek dymu, dmuchn dymem w
twarz sprzedawcy i zapyta: A jak mylisz?.
I o to wanie chodzi. Gdyby sprzedawca pomyla, wiedziaby, e matki
nie ma w domu. Jednak z jakiego powodu nie zawsze mylimy, zwaszcza
kiedy co nas szokuje. Kiedy ona czuje si niekochana, moe to by dla niej
takim szokiem, e nie zauwaa, e przestaa okazywa swojemu mowi sza-
cunek, cho osoba postronna stwierdziaby to natychmiast. Kiedy m czuje
si nieszanowany, moe si zdarzy, e nie bdzie sobie zdawa sprawy, e
nie okazuje onie miocici, co jest oczywiste dla kadej kobiety. Oto sowa
mdroci dla kadego ma i kadej ony:

ATWIEJ ZAUWAAMY KRZYWD NAM WYRZDZAN NI KRZYWD, KTR WYRZDZAMY NA-

SZYM PARTNEROM
 Jeeli chodzi o Bdny Krg, naley pamita, e mczyni wezwani s do
mioci, poniewa nie kochaj w sposb naturalny, a kobiety wzywane s do
szacunku, poniewa nie okazuj go z natury. Jeli poczenie Mioci i Sza-
cunku ma mie sens i oddziaywa na maestwo, zwaszcza ona musi zwal-
czy wszelk pokus zmuszania ma, by stara si zasugiwa na szacunek.
Udzielaem rady wielu onom, ktre kochaj kocha, ale nie kochaj sza-
nowa. Kiedy czuj si niekochane, prbuj uzdrowi sytuacj, obdarzajc
mczyzn jeszcze wiksz mioci. Brakuje im uczucia, wic ciko przycho-
dzi im okazywanie szacunku. To naturalne. Zapominaj o szacunku, ale nie
chc tego. Po prostu reaguj zgodnie ze swoimi emocjami. Nie zdajc sobie
sprawy, jak pogardliwie brzmi te sowa, ona moe powiedzie: On roz-
dmuchuje ca t potrzeb szacunku. Jest przewraliwiony. Nadal bd stoso-
wa nagan. Musi sobie z tym poradzi. To jego problem.
Jednak, oczywicie, to nie jest jego problem; to ich problem. Jak czuaby
si ta ona, gdyby m jej powiedzia: Rozdmuchujesz ca t potrzeb mio-
ci. Jeste przewraliwiona. Zawsze mwisz mi, e jestem zbyt szorstki. To ty
musisz sobie z tym poradzi.
Mowie, rzecz jasna, maj w tym swj udzia. Poniewa nie czuj si sza-
nowani, trac z oczu serca swoich on. atwo porzuci ciepe uczucia, kiedy
trzeba si zmierzy z czym, co wyglda na pogard. Ale czy celem kobiety
jest wykastrowanie ma? Nie, jeli tylko ma dobr wol. Nawet jeli jest
niesprawiedliwie zoliwa, nie moe to by wymwk dla mczyzny, by od-
rzuci Boy nakaz mioci do ony. Wierz, e mczyni, ktrzy czytaj t
ksik, s ludmi honoru, a mj apel do nich brzmi: Kochajcie swoje ony.
Zawsze starajcie si odkry, co tkwi w gbi ich serc.
Jeli m ma cho troch honoru i dobrej woli, musi uczyni pewien wysi-
ek, by zrozumie ide bycia kochajcym. Musi zwalczy strach przed po-
gard. Krytycyzm ony wcale nie musi by objawem lekcewaenia; jest to po
prostu sposb, w jaki ona woa: Prosz, kochaj mnie. Kiedy m jest w sta-
nie odszyfrowa ten kod i odpowiedzie onie ze zrozumieniem i mioci,
dowiadczy radoci sprawiedliwego i zrwnowaonego podejcia do mae-
stwa, a ciepe uczucia powrc. Rozmawiaem z wieloma mczyznami, kt-
rzy twierdz, e chcieliby sprbowa, ale nie wiedz, jak zacz. Na szczcie
istnieje mnstwo wskazwek, ktrymi z radoci dziel si z kadym mem,
jeli tylko chce sucha, uczy si, a potem zmieni swj stosunek do ony
(zob. szczeglnie rozdziay 57 oraz 814).

Maestwa na rozstaju drg

Dzisiejsze maestwa tkwi na rozstaju drg. Czy ona doceni mowsk po-
trzeb szacunku, czy te zlekceway jego uczucia? Czy odkryje, e najlepszym
sposobem na okazanie mczynie mioci jest szanowanie go w odczuwalny
dla niego sposb? Czy te uzna, e to jej samopoczucie jest kluczem do uda-
nego maestwa, i odrzuci potrzeby ma jako przejaw mskiej arogancji?
Z drugiej strony: czy m doceni potrzeb mio- W maestwie: Mdroci
ci, jak ma ona, czy te zignoruje jej uczucia? rozumnego poznanie swej
Czy odkryje, e najlepszym sposobem na okazanie drogi (Prz 14, 8).
uczucicia jest wzniesienie si ponad krytyk i na-
rzekania, aby odkry, dlaczego kobieta nie czuje si kochana? Czy moe m
stchrzy w obliczu pogardy ony i wycofa si w bezpieczne schronienie mil-
czenia?
Coraz wicej maestw znajdujcych si na rozdrou decyduje si sign
po pomoc oznaczon mianem Mio i Szacunek. Pewna ona, twardo st-
pajca po ziemi kobieta biznesu, napisaa do mnie, by opowiedzie, jak ona i
jej m stosowali zasad Mioci i Szacunku, oraz jak ich Szalony Cykl coraz
bardziej zwalnia swj pd, a wreszcie si zatrzymuje:
Mj m zauwaa, e kiedy si wycofuje (zraniony brakiem szacunku), czuj si opusz-
czona lub niekochana. Mciam si wic w sposb, ktry zamieniby wojownika w tch-
rza Uwaa, e nie okazuj mu szacunku i ranio go to gboko, spraw iajc, e wycofyw a
si jeszcze bardziej robi si z tego Szalony Cykl w najczystszej postaci. Jednak to on zdo-
a po raz pierwszy dostrzec, e nie okazuje mi mioci, ktrej potrzebuj. Wzi cz winy
na siebie. Myl, e uwiadomi sobie, e to ja byam t delikatniejsz stron (mimo e
prbuj udow odni kademu moj si), oraz e potrzebuj go jego wsparcia i jego siy.
Poprosiam o przebaczenie moich lekcew acych zachow a. Zaczlimy rozmaw ia i sytu-
acja si stopniow o zmienia. Zaczyna si rozw ija wzajemne zrozumienie.

Niektre fragmenty tego rozdziau mog wyglda jak prby wbicia onom
do gowy koniecznoci bezwarunkowego szacunku do mw. Staram si jed-
nak pomc, poniewa wiem, jak wany dla spowolnienia Szalonego Cyklu
jest szacunek okazywany przez on. Zgadza si wielu mw to niekocha-
jce kody, ale oni mog si zmieni. W rzeczywistoci cz z nich chce si
zmieni, a najlepsz drog do tego jest okazywanie im bezwarunkowego sza-
cunku.
Podczas naszych konferencji i sesji mamy czsto do czynienia z mami i
onami, ktrzy bardzo szybko pojmuj sens Szalonego Cyklu. Chcieliby wy-
rwa si z niego, ale wci pozostaje kilka wtpliwoci. Nakrcali Szalony
Cykl tak dugo, e zastanawiaj si: Czy to moe si naprawd uda?. W
pitym rozdziale przyjrzymy si odpowiedziom na pewne typowe pytania i
dowiemy si, jak zatrzyma Szalony Cykl.
 Rozdzia pity

Ona boi si bycia popychadem, on

jest zmczony niepojmowaniem

Doradzaem wielu onom, ktre chc wyprbowa metod bezwarunko-

wego szacunku, ale wci nie s cakowicie przekonane o jej skutecznoci.
Wci pokutuje stary pogld: On musi sobie zasuy na mj szacunek. Do-
radzaem te wielu mczyznom, ktrzy naprawd chc by kochajcymi m-
ami. Chc sprbowa, ale obawiaj si, e znw wyjd na niekochajcych
gupcw.
Pytania od on i mw, ktrzy chc zatrzyma Bdny Krg albo przy-
najmniej go spowolni, dotycz zwykle nastpujcych obszarw:

1. Ona zastanawia si: Czy nie stan si popychadem?

On myli: Dlaczego ona nie moe zauway, e mam do wysuchiwa-
nia: Ty po prostu tego nie rozumiesz!.
2. Ona zastanawia si: Ale skoro nie czuj szacunku, bd czu si jak hipo-
krytka.
On myli: Nie okazuje mi si szacunku dlaczego wic mam si stara?
3. Ona zastanawia si: Czy naprawd potrafi mu wybaczy?
On myli: Nikt nie mgby pokocha tej kobiety!

Chc omwi wszystkie te zastrzeenia, by pokaza mom i onom, e

chocia ich obawy s typowe i naturalne, istniej na nie odpowiedzi mogce
doda odwagi i zmotywowa do stosowania Poczenia Mioci i Szacunku, a
tym samym do zatrzymania Bdnego Krgu. Jak si przekonacie, obawy
ony s czsto dokadnym odzwierciedleniem obaw ma.

Kto powinien zrobi pierwszy krok?

Jednak zanim zaczniemy, trzeba postawi pewne istotne pytanie, ktre mo-
wie i ony musz wzi pod uwag. Kiedy mylimy o zatrzymaniu Bdnego
Krgu, kto robi pierwszy krok? ono, cokolwiek robisz, nie mw: Emerson
ma racj. Potrzebuj twojej mioci, wic zacznij mnie kocha, a ja oka ci
szacunek. To po prostu nie dziaa, poniewa samo takie podejcie jest ozna-
k braku szacunku i wywouje chodn reakcj. Takie mylenie kae by two-
jemu mowi odpowiedzialnym zarwno za mio, jak i szacunek w zwiz-
ku. A on po prostu zamknie si w sobie.
Z drugiej strony, mu, nigdy nie mw: Emerson ma racj. Gdyby mnie
szanowaa, wszystko byoby w porzdku, a ja bardziej bym ci kocha. To
rwnie nie bdzie dziaa, poniewa takie podejcie jest samo w sobie sygna-
em braku mioci i wywoa pozbawion szacunku reakcj. Mylc tak, czy-
nisz on odpowiedzialn zarwno za mio, jak i szacunek w maestwie.
A ona zamknie si w sobie.
Kto wic powinien zrobi pierwszy krok? Na naszych konferencjach po-
wiconych maestwu wyjaniam, e modliem si o rad, a Bg odpowie-
dzia mi: Ten, ktry uwaa siebie za dojrzalsz osob w zwizku. Jak wi-
da, nie moesz czeka na ruch maonka, chocia byoby Ci to na rk.
Wszyscy chcielibymy, by nasi partnerzy pierwsi zaczli okazywa mio lub
szacunek. Ale czy moesz sobie pozwoli na bierne czekanie, jak gdyby by
kim stojcym z boku? Czy m moe czeka na szacunek ony, a dopiero po-
tem okazywa mio? Czy ona moe czeka na mio ma, a dopiero po-
tem okazywa szacunek?
Boisz si oczywicie, e okaesz mio lub szacu- W swoim maestwie bd
nek i otrzymasz negatywn odpowied. Czekasz pierwszym, ktry: szuka
wic, a maonek zrobi pierwszy krok. Ale jakie pokoju i idzie za nim (1 P
jest Twoje zdanie? Wstrzymywanie si od mioci 3, 11).

lub szacunku tylko rozpdzi Bdny Krg, natomiast dojrzao pozwoli na

zrobienie pierwszego kroku i jego spowolnienie.
Pomyl o tym w nastpujcy sposb. Krzyczenie do ony: Nie pokocham
tej kobiety, dopki ona nie zacznie mnie szanowa! nie przynosi adnego
skutku. Nieefektywne jest take woanie: Nie uszanuj go, dopki nie poczu-
j si kochana!. Podjcie roli dojrzalszego partnera i zrobienie pierwszego
kroku moe by ryzykowne, ale ma wielk moc. Szanse, e przegrasz, s bar-
dzo mae. Pomyl o tym. Wiesz, e gdyby Twj wspmaonek zadziaa
pierwszy, odpowiedziaby pozytywnie. Wiedzc o tym, czy naprawd wie-
rzysz, e on czy ona nie ma na tyle dobrej woli, by zareagowa z mioci czy
szacunkiem, jeli to Ty zrobisz pierwszy krok? Kiedy opowiadasz na najgb-
sz potrzeb maonka, prawie zawsze dzieje si co dobrego. Kluczem do
serca wspmaonka jest wyjcie naprzeciw jej lub jego najgbszym pragnie-
niom (zob. dodatek A).
W tym rozdziale, oraz w rozdziale szstym i sidmym poszukamy trzech
gwnych obszarw problemowych oraz odpowiemy na pytania mw i on,
ktrzy chcieliby zatrzyma Szalony Cykl, ale wci maj kilka zastrzee. O
jednym z nich czsto syszymy na naszych konferencjach: ona boi si, e
bezwarunkowy szacunek okazywany mowi zredukuje j do roli popycha-
da.

Nie popychado, a silna kobieta

Kiedy zachcam ony do bezwarunkowego szacunku, wiem, e niektre z

nich podejrzewaj mnie, i jestem szowinist w owczej skrze, prbujcym
podporzdkowa je mom. Prosz takie ony o cierpliwo. Staram si tylko
doradzi, co zrobi, by m bardziej je kocha.
Kiedy mwi o szacunku dla Twojego ma, nie chc, by staa si popy-
chadem. Moim celem nie jest robienie Ci prania mzgu, pozbawianie zdolno-
ci przywdczych czy prawa do sprzeciwu. Nie uwaam, e mczyzna w ja-
kikolwiek sposb gruje nad Tob. Nie mam zamiaru ignorowa Twoich zra-
nie i wraliwych punktw.
Jednak pomimo moich zapewnie niektre ony obawiaj si, e przyjcie
penej szacunku postawy w przypadku konfliktu uczyni je bezbronnymi. Nie
wierz, e mowie zmieni si w kochajcych mczyzn, jeeli nie uwiado-
mi im si ich niedostatkw. A jedyn drog do ukazania mowi jego brakw
i win ma by pogarda, nagana i narzekanie. Pewna ona wyznaa: Przysu-
chiwaam si jego rozmowom telefonicznym, by skorygowa wszystkie jego
potknicia.
Inna ona przyznaa si do matkowania mowi. Jestemy matkami, to
jest czci naszej natury. Ale bardzo ciko jest odrni rol matki i ony.
Na przykad kiedy zjawia si dziecko, a tata nie wie co robi, dostaje in-
strukcje. Z czasem instrukcje przenosz si na wiele innych dziedzin ycia.
Typowa ona wie instynktownie, e korygowanie ony, dobrze czynicie i nie
ma i matkowanie mu nie jest dobrym podej- obaw iajcie si adnego za-
ciem, ale co innego moe zrobi? Jeli w ten spo- straszenia (1 P 3, 6).
sb wygrywa bitwy, wierzy, e pomoe jej to rw-
nie w wygraniu wojny o zmienienie ma w bardziej kochajcego czowieka.
ona wci stosuje negatywne wzmocnienie, poniewa daje jej ono wadz.
Wydaje jej si, e jest to sposb na dotarcie do mczyzny. Wie, e bycie mi
nie zdaje egzaminu, bo m wydaje si ignorowa mie zachowania. Jej brak
szacunku zwraca jego uwag i pozornie prowadzi do wygranych potyczek,
niemal zawsze w odniesieniu do tych samych problemw: spnie, zbyt wy-
tonej pracy, niedostatecznej opieki nad dziemi, braku wraliwoci. Jednak
aden z tych problemw nie ley u podstaw konfliktw. Prawdziwym ich po-
wodem jest brak mioci i szacunku (by oceni swj stosunek do maonka,
zob. dodatek B).
Jak zaobserwowa John Gottman: Gwnym celem jest przerwanie cyklu
1
negatywnych reakcji . Pewna ona wyznaa: Wikszo ludzi powiedziaa-
by, e wygldam na bardzo szczliw i pozytywnie nastawion osob, ale za
zamknitymi drzwiami jestem kim innym. Potrafi krzycze i wrzeszcze z
powodu bahostek.
Niestety, ona, w ktrej negatywne zachowania wywouj poczucie wadzy,
nie ma bladego pojcia, jak przerwa Bdny Krg. Moe jednak przeczuwa,
e jej krytycyzm nie motywuje partnera do wikszej mioci, prbuje wic go
przeprosi po ktni. On prawdopodobnie przyjmie przeprosiny, wiedzc, e
ona jest dobr kobiet, ktra ma akurat gorszy dzie. Ale kiedy Bdny Krg
znw da o sobie zna w nastpnym miesicu (lub tygodniu) i schemat kon-
fliktu powtrzy si, m zaczynie w kocu wierzy, e zachowanie ony bie-
rze si z lekcewaenia go jako czowieka. Uwierzy, e ona tak naprawd nim
pogardza.
Poniewa jest zmieszany sytuacj, nie zadaje pytania: Czy mnie nie szanu-
jesz?, bojc si, e usyszy: Nie, nie szanuj. Przeraa go taka moliwo,
wic unika pytania. W efekcie, ona przestaje okazywa szacunek, chcc zasy-
gnalizowa, e jest zirytowana, i prbujc skoni ma do zmiany. Wygrywa
bitwy, ale w gbi serca wie, e przegrywa wojn.

Co si dzieje, jeli boisz si podj ryzyko?

Zamy jednak, e owa kobieta uczestniczy w kon- Aby mw i jego jzykiem,

ferencji o Mioci i Szacunku i dowiaduje si, co pamitaj: ona niechaj si
moe si zmieni, jeli tylko zacznie okazywa m- odnosi ze czci do swojego
owi bezwarunkowy szacunek. Dostrzega iskierk
ma! (Ef 5, 33).

nadziei, ale prawdopodobnie boi si podj ryzyko. Rozmawiam z wieloma

onami, ktre maj podobne odczucia, gdy sysz o naszym przesaniu po raz
pierwszy. Pewna ona napisaa: Chc sprbowa wcieli to w ycie, aby
ulepszy mj zwizek maeski. To ryzyko, poniewa nie wiem, jaka bdzie
odpowied ma. Zawierzam si Bogu i ufam Mu.
Tej kobiecie i wszystkim innym, ktre myl tak W przeszoci ony byy
jak ona, chc powiedzie: podjcie ryzyka jest spo- witymi niew iastami, kt-
sobem na osignicie celu! Jeli ona potrafi wie- re miay nadziej w Bogu
rzy w dobr wol i dobre intencje ma (mimo e
(1 P 3, 5). Dzi Bg wzyw a
ony do tego samego.
czasem zachowuje si w sposb kwestionujcy jego
uczucie), moe zmieni swoje maestwo, jak dowodz tego ponisze wypo-
wiedzi. Pewna kobieta napisaa do mnie, by wyzna, e jest jej przykro, po-
niewa, cho jest zamna od 22 lat, dopiero teraz zaczyna odkrywa przesa-
nie Mioci i Szacunku:
Napisaam do mojego ma dwa listy o tym, dlaczego go szanuj. Jestem zdumiona, jak
bardzo zmienio to jego stosunek do mnie. Przez lata modliam si, by mnie pokocha i m-
wi moim jzykiem mioci. A kiedy zaczam mw i jego jzykiem, on odpow iedzia tym,
czego tak bardzo pragnam.

Inna ona, ktra uczestniczya w konferencji wraz z mem, napisaa:

Jestem w szoku z pow odu zmian, ktre zaszy w moim mu w cigu ostatnich kilku dni.
W styczniu doszo midzy nami do pow anej ktni, a potem znw w maju. Wtedy pow ie-
dzia mi, e nie wie, co ma o mnie myle i jak wyobraa ma sobie nasz przyszo.
Wpadlimy w Szalony Cykl, i coraz bardziej go nakrcalimy.
Zastanow i mnie Twj komentarz e mczyzna moe bardzo gboko odczuw a utrat
szacunku, a jednoczenie nie by w stanie wyartykuow a, co jest nie tak. Mj m za-
wsze mia problemy z wyraaniem emocji; pow iedzia mi tylko, e naciskam za mocno, ale
nie zrozumiaam, na co naciskam za mocno. W efekcie cay mj wysiek ostatnich szeciu
miesicy nie przynis adnego efektu.
Tak wic w Sylw estra zostaw iam kartk w jego pudeku na lunch. Nic sentymentalnego,
po prostu: Dajesz mi wiele pow odw do umiechu. Potem dopisaam: I szanuj ci za
wiele rzeczy. Nastpnego dnia wsta od stou, by poda mi krzeso! A ostatniej niedzieli
zaproponow a wyjcie do kina, rozmaw ialimy, zanim film si zacz. Zaproponow a mi
rwnie obejrzenie musicalu w przyszym tygodniu! Oglnie rzecz biorc, by bardzo roz-
mowny i komunikatywny
Byoby nieprawd, gdybym pow iedziaa, e nasze problemy ju nie istniej, jednak pojaw i
si midzy nami most, ktrego tydzie temu nie byo. Wci jeszcze nie usyszaam z jego
ust ponownie sow a kocham, ale m zachow uje si w taki sposb, e wierz, i mio
wci jest w jego sercu. Zamierzam, z Bo pomoc, wznieci ten ogie.

Ponisze wypowiedzi pochodz od trzech rnych kobiet, ktre rwnie

odkryy moc, jak daje szacunek:
Nie wiedziaam, e co, co pochodzi od Boga, moe by tak proste do zastosow ania. Wie-
rzyam w Boga przez cae ycie, ale nie nauczono mnie tego wczeniej. To wszystko ma
jednak sens! Jeli szanujesz swojego ma, on bdzie ci kocha. Dzikuj Bogu kadego
dnia za to, e pozwoli mi dotrze do tej wiedzy.
 Byam cakow icie niewiadoma mskiej potrzeby numer jeden potrzeby szacunku,
waniejszej naw et ni potrzeby mioci. Teraz, zamiast mw i mu, e go kocham, mw i
mu, co w nim doceniam i podziw iam. Jest zachwycony!

Pew ien bliski przyjaciel zadzwoni, eby mi pow iedzie, e Bg chce, bym wysuchaa, co
masz do pow iedzenia o szacunku. Mj m i ja bralimy udzia w wielu konferencjach i czy-
talimy razem wiele ksiek, ale nigdy nie natrafilimy naw et na wzmiank o tym, co
przekazujesz. Myl, e jest to klucz do zrozumienia mojego ma i do szczliw ego ma-
estwa. To zdumiew ajce, co Bg robi, kiedy polegamy na Nim.

Wszystkie zacytowane ony zrozumiay przesanie. Odszyfroway informa-

cje, ktre wysyali ich mowie. Nauczyy si, jak wraliwy na gniew i pogar-
d kobiety moe by mczyzna. A co najwaniejsze, dowiedziay si, jak do-
stosowywa swoje rowe okulary i aparaty suchowe. Wiedz rwnie,
e kiedy ona szanuje ma, nie staje si popychadem. W rzeczywistoci on
rozwija przed ni czerwony dywan!
Co jednak z mami, ktrzy powinni dostosowa swoje niebieskie okula-
ry i aparaty suchowe oraz wczy si w misj Mioci i Szacunku? Roz-
mawiaem z wieloma mami, ktrzy chcieliby sprbowa, ale nie maj poj-
cia, jak zacz. Spjrzmy na ich problemy.

Mowie, pamitajcie tylko o mioci

W cigu ostatnich kilku lat doradzaem wielu mczyznom, ktrzy twierdzili,

e maj do wysuchiwania mantry: Wy, mczyni, po prostu tego nie ro-
zumiecie. Jestecie gupi. Mowie przyznaj, e nie rozumiej pewnych rze-
czy, ale przyczepianie im etykietek neandertalczyk i jaskiniowiec jest dla
nich poniajce i lekcewace. Gdyby istniaa jaka jaskinia, z przyjemnoci
by si w niej skryli. Zgadzaj si z biblijnym powiedzeniem, e nieszanowa-
nemu mczynie lepiej byoby y na pustyni ni z on ktliw, mrukli-
w (Prz 21, 19). Pewien m ze smutkiem, ale celnie stwierdzi: Powici-
em ostatnie 20 lat, prbujc dowiedzie si, co dzieje si w naszym mae-
stwie.
Wspczuj takim mom, poniewa w cigu Niew ane, jak trudne to b-
ostatnich 30 lat wielokrotnie czuem si podobnie! dzie, mow ie, miujcie
Chc jednak przypomnie mczyznom, e ich ony swoje ony (Kol 3,19).
maj dobr wol. Kc si, krytykuj i okazuj lek-
cewaenie, poniewa rozpaczliwie pragn mioci. M, ktry jest czowie-
kiem honoru, musi nauczy si sygnalizowa, kiedy czuje si nieszanowany i
obraany. Musi nauczy si, co robi w odpowiedzi na negatywne reakcje
ony i oskarenia o brak mioci.
Dobr nowin jest to, e m musi skupi si tylko na dwch pytaniach. Po
pierwsze, powinien zapyta: Czy moja ona nie okazuje mi szacunku, ponie-
wa czuje si niekochana?. Dziki temu pytaniu mom czsto udaje si od-
kry najgbsz potrzeb on potrzeb mioci. By odkodowa informacj
od kobiety, mczyzna musi zapyta siebie, co jego ona ma przeciwko nie-
mu dlaczego czuje si odrzucona, a nawet porzucona? By moe w peni
zrozumie przesanie ony, a moe tylko czciowo, chodzi jednak o to, by sta-
ra si j zrozumie, a nie atakowa. Po drugie, m musi zapyta siebie: Czy
to, co zaraz powiem albo zrobi, zostanie odczytane jako wyraz mioci czy
jej braku?.
W Ksidze Rodzaju, w rozdziaach 29 i 30, czytamy o maestwie Jakuba i
Racheli. Na pocztku maonkowie byli szaleczo zakochani. Jakub by go-
tw pracowa dla swej wybranki przez siedem lat, ktre w jego odczuciu mi-
ny jak kilka dni. Jednak oszukany przez swojego wuja Labana, polubi
siostr Racheli, Le i musia pracowa przez nastpne siedem lat, zanim dane
mu byo polubi swoj prawdziw mio. Poniewa Lea miaa dzieci, a Ra-
chela ich nie miaa, ta ostatnia zacza by zazdrosna i wyrzucaa Jakubowi:
Daj mi dzieci, albo umr (Rdz 30,1). Zamiast pocieszy Rachel, Jakub
wpad w gniew i rzek: Czy to ja, a nie Bg, odmawiam ci potomstwa?. Za-
miast si denerwowa, Jakub powinien by podj prb odszyfrowania nale-
ga Racheli. Czy ona naprawd oczekiwaa, by Jakub przej rol Boga? Czy
moe dawaa upust swojemu blowi i alowi z powodu bezpodnoci oraz
walki, jak toczya ze swoj siostr o serce ma?
Jako m, zawsze prbuj zrozumie, co czuje moja ona. Przypumy, e
Sara potraktuje mnie w sposb, ktry dla mnie jest obraliwy, pozbawiony
szacunku i mioci. Mog zareagowa obronnie i powiedzie: Kobiety! Kt
je zrozumie?. Albo poniewa wiem, e Bdny Krg tylko czeka mog so-
bie uwiadomi, e Sara tak naprawd mnie woa, potrzebuje. Nie prbuje
mnie wykastrowa.
Zgadza si, e kiedy czuj si uraony, ciko W sercu kadej ony jest
przychodzi pamitanie o tym, e Sara chce, bym j nadzieja: Teraz m mj
kocha. Jednak jestem tego wiadom, bo mam pew- bdzie mnie miow a (Rdz
no, e oeniem si z kobiet dobrej woli. Brak 29, 32).

szacunku nie jest jej celem, ona po prostu chce mi pokaza, e znw nadep-
nem na jej rurk z powietrzem i potrzebuje mojej mioci bardziej ni kie-
dykolwiek.

Ten m odszyfrowa wiadomo w wizieniu

Pewien m nauczy si, jak odszyfrowywa wiadomoci od ony w do

trudny sposb. Oto, jak opisa swoje objawienie:
W sobotni wieczr w gniew ie rzuciem naczyniem, ktre uderzyo moj on w twarz, co
spow odow ao mae skaleczenie. ona zadzwonia na policj; zostaem zakuty w kajdanki i
zabrany do wizienia. Urzdnik uzna, e dobrze mi zrobi, jeli pozostan w celi na week-
end. Po kilku godzinach spdzonych na stalow ym ku sytuacja przestaa mnie baw i i za-
czem intensywnie myle o tym, dlaczego tu si znalazem. Nie miaem nic do czytania,
nie mogem nigdzie i, nie mogem zasn, wic przez te dwa dni nie robiem nic innego
poza modleniem si. Wci przychodzi mi na myl pew ien fragment Pisma: Mow ie, ko-
chajcie swoje ony, tak jak Chrystus ukocha swj Koci.
Przez dwa dni wracay do mnie wspomnienia naszych ktni i zaczem sobie uwiada-
mia, e nie kochaem swojej ony tak, jak pow inienem. To byo jak ogldanie wideo i robie-
nie pauz, podczas ktrych kto wyjania: Popatrz, wtedy moge dotrze do niej i wspo-
mc j, ale bye zbyt zajty.
W pewnym momencie zobaczyem jej twarz, wykrzyw ion gniew em, krzyczaa na mnie,
ale cakiem bezgonie Nagle gos zosta wczony i coraz wyraniej zaczynaem j sy-
sze. Jednak sow a nie naleay do mojej ony. Zamiast jej syszaem: Chc, eby mnie
KOCHA, dlaczego mnie nie KOCHASZ? Boj si i jestem niepewna, chc eby mnie KO-
CHA.
Wtedy zaczem paka. Przez cay czas byem zajty tylko sob wymaganiem szacun-
ku, forsow aniem swojego zdania, grow aniem w kadej ktni. To wszystko podkopyw ao
nasz cenny zwizek. Tak bardzo wsuchiw aem si w sow a, e nie dostrzegaem jej serca,
jej potrzeb.
To byo moje objaw ienie. Pismo nakazuje, by m kocha on tak, jak Chrystus umiow a
Koci. Gdy pniej rozmaw iaem z mczyznami o moim dowiadczeniu, widziaem, jak
krew dosownie odpyw a im z twarzy. Oni te zaczynali si zastanaw ia i dochodzili do
wniosku, e ponieli porak. My POTRZEBUJEMY tego nakazu, ale wielu z nas nie uwia-
damia sobie jak bardzo.
Bg wysa mnie na dwa dni do wizienia, odsun wszystko, co mogo odw raca moj
uwag, i zmusi, bym spojrza na siebie z now ej perspektyw y. W cigu tych dwch dni zna-
lazem si w emocjonalnej rozsypce, a potem zostaem odbudow any. Nie mogem si do-
czeka pow rotu do domu i podzielenia si z on tym, co Bg mi objaw i! Ostatniego wie-
czora czuem si w mojej celi cakow icie wolny. Wiedziaem, e Pan przemw i do mnie i
musz to wykorzysta najpierw w moim wasnym maestwie, a potem jeli Bg po-
zwoli rwnie w maestwach innych ludzi.
Chocia para pogodzia si, sd nakaza mczynie wizyty u doradcy do
spraw maeskich, na co m z radoci przysta. Przez rok czeka, a jego
dowiadczenie potwierdzi si, a potem, z bogosawiestwem lokalnego pa-
stora, zacz zachca innych mczyzn do dyskusji na temat maestwa. Te-
raz on i jego ona spotykaj si z parami, ktre przychodz po porad w spra-
wie problemw, z ktrymi ich maestwo kiedy rwnie si borykao. M
dodaje: Zawsze bd czu smutek z powodu tego, co zrobiem mojej onie, i
zawsze bd wdziczny Bogu za to, co zrobi dla naszego maestwa.
Istnieje wiele powodw, dla ktrych lubi histo- Jako rozumiejcy m za-
ri tego czowieka, ale najbardziej podoba mi si wsze wyzyskuj chwil spo-
to, e jego ona jako pierwsza zwrcia si do nas i sobn (Ef 5, 16).
zamwia materiay, by nauczy si bezwarunko-
wego szacunku. W swoim e-mailu nie wspomniaa ani sowem o obraliwym
zachowaniu ma. Oto, co napisaa:
jestem gboko przekonana, e musz si wiele nauczy o tym aspekcie bycia on. Mj
m prow adzi spotkania, podczas ktrych uczy kochania ony w sposb, jaki nakaza Bg.
Brakuje jednak materiaw dotyczcych innego wanego aspektu dobrego maestwa, a
mianow icie szacunku do ma. Duo napisano o podporzdkow yw aniu si, a praw ie nic
o szacunku. Mojemu maestwu wiele brakuje i jestemy gotow i uczyni wszystko, by
uczci Boga i cieszy si Jego obecnoci w naszym yciu.

Nie byo ani jednej wzmianki o tym, e owa kobieta zostaa uderzona na-
czyniem i e m trafi do wizienia. Byem ciekaw, jakiego rodzaju spotka-
nia prowadzi w mczyzna, wic wysaem do niego e-maila i poprosiem o
opisanie mi tej dziaalnoci. To wanie wtedy dowiedziaem si o uderzeniu
ony, pobycie w wizieniu i dowiadczeniu w celi. C za kobieta! C za
mczyzna! On zmieni si tak bardzo, e ona rwnie zapragna wykona
swoje zadanie, a teraz pracuj razem, by pomaga innym parom.
Czy m moe zrozumie? W sytuacji powanego konfliktu, jeli m za-
pewnia on, e j kocha pomimo ktni i jak ognia unika wysyania wiado-
moci: Nie kocham ci, wszystko bdzie w porzdku. Pewien czowiek napi-
sa do nas, by opowiedzie, jak nauczy si dekodowa informacje od ony:
Pno w nocy zastanaw iaem si nad tym, co ona pow iedziaa i czego Ty nauczae. Modli-
em si o mdro. Zo przesza, ale tym razem czuem si inaczej. Czuem spokj i
pewno, jakiej nie dowiadczyem nigdy wczeniej, jak gdyby Duch wity mw i: Uspo-
kj si, nie naciskaj, zrelaksuj si. Tak te zrobiem. Nie spaem dobrze tamtej nocy i spo-
ro mylaem. Wtedy zaczem rozumie, co ona naprawd do mnie mw ia. Prbow aa
wyrazi bl, ktry czua
Ca noc zajo mi zrozumienie, co kryo si za jej sow ami; nie byy one pene mioci ani
szacunku, ale to, co staraa si wyrazi, tkwio gboko i zaczynaem odszyfrow yw a
prawdziw tre. Pow iedziaem jej, e zrozumiaem, co chciaa mi przekaza, i e podej-
rzew am, e by to jej sposb na wyraenie blu. Tak zacza si trwajca ponad godzin
dyskusja, ktra skoczya si, kiedy ona obja mnie mocno i zacza paka. To byo koj-
ce uwolnienie smutku. Po raz pierwszy ona zrobia co takiego. Po raz pierwszy poczua,
e j zrozumiaem.
Co zrobi ten mczyzna, by doprowadzi do takiego przeomu? Pozosta
spokojny. Modli si o mdro. Zrelaksowa si i dostosowa swoje okulary.
Zamiast widzie wycznie na niebiesko, stara si dostrzec r, i bl jego
ony sta si oczywisty. Jak zauwaylimy w drugim rozdziale, kluczem do
odszyfrowania informacji jest wiadomo istnienia rowych okularw i r-
owego aparatu suchowego u ony. Jednak oboje maonkowie mog dopa-
sowywa swoje soczewki, jeli tylko maj na to ochot. Inny m napisa:
Wierz, e Duch wity objaw ia mi (jest to milszy sposb pow iedzenia, e otrw orzyy mi
si oczy na to, e 2+2=4) moj nieumiejtno dekodow ania wiadomoci. Patrz tylko
przez moje wasne szka i nie udaje mi si spojrze przez jej soczewki. Nie potrafi patrze
na wiat jej oczami.

Szalony Cykl moe by spowolniony i zatrzymany, jeli tylko mamy oczy,

by patrze, i uszy, by sucha.
 Rozdzia szsty

Ona nie chce by hipokrytk; on

narzeka na brak szacunku

Pewna kobieta bya zamna od 38 lat, a jej maestwo nie naleao do

udanych. M suy w zwiadzie marynarki podczas wojny w Wietnamie i po-
wrci do domu ze stresem pourazowym. W latach, ktre nastpiy po wojnie,
radzi sobie ze wspomnieniami, rzucajc si w wir pracy, w ktrej odnosi
sukcesy. Chocia by chrzecijaninem, wda si w romans i wpad w alkoho-
lizm, rujnujc sobie ycie.
Nie da si z nim nic zrobi pisaa jego ona. Odszed od Pana. Przez
lata wierzyam w Boe sowa wzywajce do szanowania mw. Jeli Bg tak
powiedzia, musi by to prawda, ale nie chc by hipokrytk.
Wiele on znajduje si w podobnej sytuacji. Czsto mi mwi, e chocia
pragn by posuszne Bogu, nie chc zachowywa si jak hipokrytki i zmu-
sza si do gestw, ktre nic nie znacz. Delikatnie, ale stanowczo odpowia-
dam, e nie prosz on o to, by byy hipokrytkami szanujcymi mw, skoro
nie maja dla nich szacunku. Najistotniejsze jest to, jak kobiety mog pomc w
kontrolowaniu Bdnego Krgu, robic to, co nakazuje Pismo. Aposto Piotr
wzywa ony do szacunku i skromnoci, by pozyska dla Boga nieposusznych
Mu mw (1 P 3, 12). Oczywicie, ony mog kontynuowa wygrywanie
bitew dziki atakom, krytyce i narzekaniu na mczyzn, ale ostatecznie pro-
wadzi to do przegrania wojny.
Kiedy mczyzna jest surowy, nieczuy, ona moe stwierdzi, e musi si
zmieni, e musi pracowa nad swoim zachowaniem i z tym cakowicie si
zgadzam. Oczywicie, mczyzna musi zrozumie pewne aspekty kobiecoci i
potrzeb mioci. Jeli nastrj ony pogarsza si, mczyzna powinien okaza
si czowiekiem honoru i suy jej pomoc. W tym jednak sk: m powi-
nien, ale wcale nie musi tak zareagowa. W tej sytacji kobieta ma dwa wyj-
cia. Moe sprbowa si dostosowa i traktowa ma z szacunkiem, zgod-
nie z tym, czego naucza Pismo, albo moe kontynuowa negatywne, pozba-
wione szacunku zachowanie. Moe dalej walczy: Jeli on czuje si niesza-
nowany, to jego problem. Jak mog okazywa szacunek, jeli on zupenie nie
rozumie mnie i moich uczu? Wyszabym na hipokrytk.
Rozumiem, dlaczego ona mogaby si tak poczu na myl o szanowaniu
czowieka, ktry le j traktuje. Ale dalsze nieokazywanie szacunku jest jak
strzelanie sobie w obie stopy. Niewiele on ma z wol, ale negatywne emo-
cje i tak si pojawiaj. Najgbsza i bardziej dojmujca potrzeba potrzeba
mioci spowita jest gstymi chmurami. M nie tylko czuje, e nigdy nie
uda mu si speni oczekiwa ony, ale rwnie doskwiera mu to, e nie jest
szanowany za to, kim jest.
Typowy mczyzna nie wyartykuuje swoich dozna, ale czuje si odpowie-
dzialny za spenienie potrzeby mioci i w pewien sposb prbuje przy tym
speni swoj wasn potrzeb szacunku. Mczyni tego rodzaju po prostu
zamykaj si w sobie. Sytuacja jest dla nich zbyt przytaczajca. Czy taki m
powie onie, jak bardzo le si czuje? Nie. Z reguy mczyzna nie narzeka i
nie pacze. Po prostu zaciska zby i szufladkuje swoje uczucia. By moe
umiera w rodku, ale nie powie o tym swojej onie, bo boi si usysze: Nie
zasugujesz na mj szacunek. A zatem milczy. Wycofuje si, moe odchodzi
w gniewie. Ona wygraa kolejn bitw, ale czuje si jeszcze bardziej nieko-
chana.
Kobieta czuje si jak w puapce. Nie odczuwa mi- Wezwani jestemy do pod-
oci ze strony mczyzny, wic okazywanie mu ania za Jezusem, ktry,
szacunku wydaje si jej faszywe. Zapytaem pewn gdy Mu zorzeczono, nie
on: Czy obawiasz si, e twoje naznaczone sza- zogro rzeczy, gdy cierpia, nie
zi, ale oddaw a si
cunkiem postpowanie zmniejszy szans na moty- Temu, ktry sdzi spraw ie-
wacj ma do zmiany?. Oto jej odpowied: dliw ie (1 P 2, 23).

Po zastanow ieniu si doszam do wniosku, e o to wanie chodzi. Jeli zaufam moim uczu-
ciom (lub wczeniejszym dowiadczeniom z czasw, gdy lekcew aenie wydaw ao si
efektywne), bd si baa postpi inaczej. Mog te zaufa wierze i zda si na Sow o
Boe jako podstaw dla mojego postpow ania. Ufam Bogu, e speni to, co pow iedzia.
Nie mog si myli! Ustaliam, e to jest waciw a cieka i zamierzam ni pj bez
wzgldu na to, e wydaje si nieznana.

Amen! Ta ona poja. Postpowanie zgodne ze Sowem Boym nie uczyni

z ony bezsilnej hipokrytki. Uczyni z niej kobiet, ktra kocha i czci Boga.
Moe si tak sta nawet w najtrudniejszych sytuacjach. Pani, ktrej list
otworzy ten rozdzia, odrzucia strach przed byciem hipokrytk i staraa si
szanowa ma. Oto cig dalszy jej listu:
Prosz Boga, by pokaza mi sposb na okazanie prawdziw ego szacunku mojemu mow i.
Zauwayam znaczn rnic w jego stosunku do mnie. Wierz, e bdzie coraz lepiej, je-
li nadal bd mu okazyw a bezw arunkow y szacunek. Bg odpow iedzialny jest za efekt.
 Musz tylko by Jemu posuszna, a On zatroszczy si o mnie.

Dokadnie tak jest. Naszym zadaniem nie jest zmienianie wszystkiego lub
wszystkich. Jestemy tylko wzywani do posuszestwa Bogu. Nie twierdz, e
jest to proste i nie wymaga adnego wysiku. Trzeba wielkiej wiary, odwagi i
hartu ducha. Opaci si to jednak w dwjnasb, czego dowodem s sowa
pewnej ony, ktra czytaa nasze materiay na temat Mioci i Szacunku:
To niesamow ite, co moe si zdarzy, kiedy mczyzna czuje si szanow any. Wiedziaam,
e musz okazyw a bezw arunkow y szacunek mojemu mow i, czy mi si to podoba, czy
nie. Zaczam od dziaania, mimo e brakow ao odpow iednich uczu. Po pewnym czasie
pojaw iy si jednak! Mj m zachow uje si tak, jak opisyw alicie. W ostatni weekend s-
siedzi byli u nas na obiedzie i m zaofiarow a si, e przygotuje posiek. Umy rwnie sa-
mochd (nigdy tego nie robi) i bez jakichkolw iek sugestii da mi 500$ na wydatki. Wyczy-
ci rwnie kuchni i pozmyw a naczynia. Wysyam mu raz w tygodniu e-maila z podziko-
waniem za to, co robi, poniew a dziki niemu i jego cikiej pracy mog zosta w domu i
opiekow a si naszymi dziemi. Zaw sze sprawdzam, czy dom jest czysty, a obiad goto-
wy, kiedy ma wrci z pracy. Upewniam si rwnie, czy nie mam na sobie jakiego stare-
go swetra i nie wygldam le. Jestem te duo milsza.

Zaufanie i zastosowanie si do Sowa Boego ze Tob. Oczy bow iem Pana

Zaufaj, e Bg zajmie si

wzgldu na mio i cze wobec Boga nigdy nie na spraw iedliw ych [s zwr-
jest przejawem hipokryzji! Kiedy rano dzwoni bu- cone], a Jego uszy na ich
dzik, wstajemy, nawet jeli nie mamy na to ochoty.
proby (1 P 3, 12).

Czy robienie czego, na co nie mamy ochoty sprawia, e jestemy hipokryta-

mi? Nie, to objaw naszej odpowiedzialnoci. Okazywanie szacunku, kiedy go
nie czujemy, jest dowodem dojrzaoci, a nie hipokryzji.

Nie wycofuj si nie buduj ciany milczenia!

Moja rada dla mw, ktrzy wyczuwaj, e ona uwaa okazywanie szacun-
ku za przejaw hipokryzji, brzmi: nie poddawajcie si! Nie powtarzajcie starej
mantry: Nie okazuje mi si ani krzty szacunku!. Bdcie ludmi honoru i
sprbujcie zbliy si do ony, nawet jeli otrzymujecie miertelne ciosy.
Przywoajcie to samo poczucie honoru, ktre kae mczynie przyj cios w
walce za przyjaciela. Przyjmijcie cios od ony. Nie umrzecie. (Chocia czasem
mier wydaje si podana).
To wy moecie by t dojrza stron, ktra zrobi pierwszy krok, nawet je-
li partnerka powanie was zrania. Kiedy zrobicie pierwszy krok w stron
ony, moecie przyj sowny cios, by powstrzyma Szalony Cykl. Zgadza
si bdzie to trudne i moe nawet upokarzajce, ale moecie wygra serca
waszych on! Pismo mwi: Gupi swj gniew objawia od razu, roztropny
ukryje obelg (Prz 12, 16). Przypumy, e ona okazuje przeraajcy brak
szacunku. Nie ma wtpliwoci, e m ma prawo czu si obraony. Ale
mdry czowiek ukryje dyshonor. Syszysz, jak Bg wzywa Ci do zmiany na-
stawienia i moesz to zrobi. Jeli bdziesz sobie powtarza, e nie dasz rady,
przekonasz sam siebie, e zmiana jest niemoliwa. Musisz rozrni pomi-
dzy nie mog i nie chc.

Zwykem jej mwi ja ci poka!

W moim maestwie by czas, kiedy bardzo chciaem si dowiedzie, dlacze-

go reagowaem na Sar tak, a nie inaczej. Kiedy pojcie bezwarunkowego
szacunku nabrao ksztatu, wci czuem si zbyt zaenowany, by powiedzie
jej: Czuj si nieszanowany. Wydao mi si to egoistyczne i przyznaj by-
em niepewny jej odpowiedzi. Czy mogaby rzuci: No c, ty nie zasugu-
jesz na szacunek? Nie przypominam sobie, by kiedykolwiek tak powiedziaa,
ale pamitam, e moje pretensje o brak szacunku wydaway mi si niebez-
piecznie. Duo atwiej byo mi wysa t wiadomo w formie kodu zoci
lub milczenia. W gniewie mylaem: Ona nie moe mnie traktowa w ten
sposb! Ja jej poka!.
Wycofywaem si wic. Co dziwne, to nie dziaa- Kiedy m zostanie obrao-
o. Wtedy nie uwiadamiaem sobie tego, ale ocze- ny, pow inien by mny i
kiwaem szacunku i prbowaem zmotywowa Sar umacnia si! (1 Kor 16,
do okazywania go poprzez zachowania kwestionu-
13).

jce szczero mojej mioci. (To jak wbijanie komu patyka do oka, eby
zwrci jego uwag).
Nadszed jednak czas, kiedy wiedziaem, e musz wyraa si janiej. Mu-
siaem dorosn i zachowa si dojrzale. Ale jak miaem rozmawia z Sar,
aby zrozumiaa moj wiadomo? Jako czowiek honoru, potrzebowaem
pewnych zmian. Fraza, ktr wymyliem, brzmiaa: Kochanie, to brzmi ob-
raliwie. Czy zrobiem co, co wskazuje na to, e ci nie kocham? (wicej
pomysw na temat tego, co powiedzie, a czego nie mwi, w dodatku A).
Nie powiedziaem: Saro, jeste jak niebezpieczny pajk, czarna wdowa,
ktry uywa swojego jadu, by mnie sparaliowa!. Bezporedni atak nie
dziaa nigdy i na nikogo. Zdanie: To brzmi obraliwie usuno element bez-
poredniego ataku. Nie twierdziem, e ona nie miaa do mnie szacunku.
Opisaem tylko to, co poczuem. Moje nowe podejcie pozwolio mi wyrazi
uczucia bez wytykania jej bdw i udowadniania moich racji. Mgbym jej
powiedzie: Nie twierdz, e mam racj, czujc si w ten sposb, nie mwi
te, e to ty sprawia, e czuj si le. Mwi ci tylko, co czuj. Nie jest ko-
nieczne, by swoje uczucia uznawa za grzeszne, nie ma te potrzeby twier-
dzi, e Sara jest anioem.
Haso: Kochanie, to brzmi obraliwie ma wiele zastosowa. Czasem mu-
siaem zachowa si dojrzale i nie odbiera rzeczy, ktre Sara zrobia albo po-
wiedziaa jako przejaww braku szacunku. Innym razem to ona musiaa
by milsza dla mczyzny, ktrego polubia.
Jednak najlepsze w tym wszystkim jest dodanie: Od serca mdrego i usta
Czy zrobiem co, co wskazuje na to, e ci nie ko- mdrzej, przezorno na
cham?. To dawao Sarze powd do wtpliwoci i wargach si mnoy (Prz
czsto obracao si na moj korzy. Wczeniej 16, 23).

mnstwo razy prowokowaem j do obrony. Wielokrotnie syszaem: To za-

wsze ja. Zawsze moja wina. Ty masz zawsze racj. Ty nigdy nie robisz nicze-
go le.
Moje nowe podejcie pozwolio Sarze odetchn. Nie twierdziem, e za-
wsze robi dobrze, a nigdy le. Przyjmowaem na siebie cz winy i dawa-
em jej chwil wytchnienia. Sara szybko uwiadomia sobie, e uwielbia sy-
sze ode mnie: Kochanie, to byo obraliwe. Czy zrobiem co, co wskazuje
na to, e ci nie kocham?.
Z pewnoci te dwa zdania mog brzmie dziwnie, kiedy uywasz ich
pierwszy raz. Zmuszaj do nadstawienia drugiego policzka. Ale jeli maon-
kowie chc si odwoa do mocnych argumentw, bdc w sytuacji konflikto-
wej, to jest to najlepsza droga. Jeli chc zatrzyma pd Bdnego Krgu, nie
ma lepszego sposobu.
Owszem, istnieje ryzyko, e Sara mogaby powiedzie: No c, czuj si
niekochana, poniewa tak si zachowujesz i nie zasugujesz na szacunek. W
przypadku wikszoci par nigdy si tak nie zdarza. Potga tych dwch pro-
stych, opartych na Mioci i Szacunku zda polega na tym, e maonkowie
czuj afirmacj na poziomie ich najgbszych potrzeb. Zwykle sytuacja wygl-
da w nastpujcy sposb. Sara mwi: Tak, czuj si niekochana. Przepra-
szam, e zachowaam si obraliwie. Wybaczysz mi?. Ja odpowiadam: Tak.
Wybaczysz mi, e nie okazaem ci mioci?. Ona na to: Oczywicie. I ko-
niec. Tak szybko.

To dziaa nawet w gorsze dni

Mimo to bywaj dni, kiedy Sara i ja jestemy dla siebie okropni. Uparci i na-
dsani. Podnosimy na siebie gos! Ja patrz spode ba. Zamykam si w sobie,
odmawiam rozmowy. Sara wychodzi cikim krokiem z pokoju. Nawzajem
depczemy po swoich rurkach z tlenem i to z upodobaniem!
Jednak niezalenie od tego, co si dzieje, istnieje midzy nami umowa, e
wcielimy w ycie przesanie Mioci i Szacunku, zanim pjdziemy spa. Jeli
czuj si obraony, mwi jej to, a nastpnie pytam, czy zrobiem co, co
sprawio, e poczua si niekochana. Jeli tak si czuje, mwi mi o tym, a po-
tem pyta, czy w jaki sposb urazia mnie. Biblia przekonuje: Gniewajcie si,
a nie grzeszcie: niech nad waszym gniewem nie zachodzi soce! (Ef 4, 26).
To dziaa i to bez problemw.
Problem polega na ukorzeniu si, na autentycz- Mdry m stara si za-
nym formuowaniu tych dwch zda, tak by dopro- wsze by pokorny w du-
wadziy do szczerej dyskusji. Jeli nie chcesz wi- chu (1 P 3, 8).
dzie pozytywnej zmiany w Twoim maestwie,
nie uda Ci si do niej doprowadzi. Przesanie Mioci i Szacunku jest bod-
cem do dziaania. Kiedy pytam Sar: Czy postpiem tak, e poczua, e ci
nie kocham?, ona wawo odpowiada. To dziaa.

Jeli ja mog, ty te potrafisz

Jako dojrzali mczyni musimy przej kontrol i wyoy karty na st. Mu-
simy ujawni swoje uczucia potrzebujemy szacunku. Musimy jednak przy
tym wzi pod uwag rwnie uczucia ony ona potrzebuje mioci! Jest to
sprawiedliwe i wywaone podejcie, ktre pozwala maonkom odkry, co
naprawd dzieje si w ich zwizku. Unikanie tematu (lub rozdmuchiwanie go
za kadym razem) nic nie zmienia. Pewna ona napisaa do mnie:
W kocu bylimy w stanie porozmaw ia na newralgiczne tematy bez gorcej ktni. To
byo fenomenalne! Oboje wyraalimy swoje uczucia i przyznaw alimy: Tak! Wanie tak
czuam si przez te wszystkie lata Zaczlimy wic nowy etap wsplnej nauki. Je-
stem bardzo podekscytow ana. Ju widz, jak moje maestwo si popraw ia. Poczulimy
si, jak gdyby kamienie spaday z naszych serc, kiedy uwiadamialimy sobie wzajemne
uczucia!

To robi wraenie. Pewien mczyzna napisa:

Widz gniew mojej ony oraz jej nienaw i do mnie i czasami po prostu ju nie wiem, jak
sobie z tym radzi Wiem, e ona nie prosi o wiele, ale nigdy nie byem dobry w komuni-
kacji, wic nie wiem, jak zacz, a potem kontynuowa. Mam do walki z on i czsto
unikam rozmow y, co wyw ouje ktni. Ona postrzega moj niekomunikatywno jako brak
 troski albo szczeroci. Po prostu nie wiem, dlaczego rozmow a przychodzi mi z takim tru-
dem.

Inny m uj to w ten sposb:

Nasze ktnie wyw ouj jej emocjonalne wybuchy i mj brak emocji. Kocham moj on i
mam do niej emocjonalny stosunek. Jednake staram si nie pozwala, by zaw adny
mn emocje. Wierz, e mio wyraa si czynami, a nie reakcjami Wiem, e Bg po-
czy nas, bymy kochali i szanow ali si wzajemnie, ale walcz ze sob, kiedy moja ona
uspraw iedliw ia swoje zachow anie niekontrolow anymi reakcjami emocjonalnymi. Nie pot-
piam jej; chciabym sobie po prostu jako z tym poradzi.

Obydwu mom mwi: Panowie, to prawda, e Bg nie stworzy was, by-

cie czerpali rado z pogardy, ale On wzywa was do przyjcia ciosu.
Dziki swym szeroko zakrojonym badaniom nad maestwem Dr John
Gottman doszed do wniosku, e zauwaalne efekty przynosi umiejtno
ma polegajca na przyjmowaniu gniewu ony. Poradzi mczyznom, by
nie unikali konfliktw, jeli chc, by ich maestwa funkcjonoway. Zrobie-
nie uniku i pozostawienie nierozwizanego problemu tylko irytuje on. M
powinien zawsze pamita, e ona musi porozmawia o problemach, ktre
j gryz. Kiedy kobieta daje upust swoim odczuciom, wierzy, e jest to zdro-
we dla maestwa i mu pomaga. Nie stara si atakowa ma bezporednio.
Jeli pomimo niechci zostaniesz z ni i wysuchasz jej krytyki mwi Gott-
man kobieta uspokoi si. Jeli si wycofasz, doprowadzi to do eskalacji kon-
fliktu1.
Moja sugestia dla mw: zamiast ucieka od ony, starajcie si do niej
zbliy. Jeli jestecie gotowi, by przyj cios, moecie zatrzyma szalestwo.
Kiedy ona ju da upust emocjom, moecie z mioci powiedzie: Skarbie,
kocham Ci. Nie chc si kci. Kiedy mwisz w ten sposb, wiem, e czu-
jesz si niekochana. Popracujmy nad tym. Chc dziaa, okazujc ci mio.
Mam nadziej, e ty bdziesz dziaa, okazujc mi szacunek (wicej pomy-
sw dodatki A, B i C).

M, ktry nigdy nie przesta kocha

Jednym z najbardziej wyrazistych przykadw jest Jeli bow iem miujecie tych
historia ma, ktry nigdy nie przesta kocha swo- tylko, ktrzy was miuj, ja-
jej ony, nawet kiedy ona prbowaa zabi ich ma- ka za to dla was wdzicz-
estwo. Dostaem e-maila, napisanego przez on
no? Przecie i grzesznicy
mio okazuj tym, ktrzy
po tym, jak ona i jej m przebyli 600 kilometrw, ich miuj (k 6, 32).
by uczestniczy w naszej konferencji. Kiedy przyjechali, ich zwizek wisia na
wosku. Oboje zgodzili si, e spotkanie, w ktrym wzili udzia, byo najlep-
sz konferencj, jak widzieli, ale nawet po powrocie do domu ona wci
miaa negatywne uczucia odnonie do ich maestwa. Wci bya zmczona
swoim yciem i mem. On jednak nie chcia si podda, a reszt historii
opowie e-mail, ktry otrzymaem:
Wci jestemy razem, poniew a w cigu kilku ostatnich miesicy mj m robi dokadnie
to, o czym mw ilicie na waszych konferencjach zatytuow anych: Jego mio niezalenie
od jej szacunku. M kocha mnie naw et, kiedy ja nie okazyw aam mu mioci, kiedy na-
sze maestwo praktycznie nie istniao.
W padzierniku poprosiam go o opuszczenie domu. Chciaam by sama, chciaam prze-
strzeni, czuam, e ju go nie kocham. Niechtnie wyprow adzi si na kilka tygodni Wie-
dziaam, e ycie moje i naszych dziewczynek drastycznie zmieni si po rozw odzie. Myla-
am o tym, jak zorganizow a opiek nad nimi, planow aam sprzeda wieo wyremonto-
wanego domu, ale nie dbaam o nic! Chciaam to skoczy! M w tym czasie modli si,
studiow a ksiki o maestwie i podj decyzj, e bdzie mnie kocha niezalenie od
tego, co si stanie.
Dziewczynki zaczy tskni za jego obecnoci, wic zdecydow alimy, e m czasow o
wrci do domu. Kadego wieczoru trzyma mnie za rk i modli si za mnie i za nasze
maestwo, a ja bojaliw ie wpatryw aam si w sufit, czekajc, a on skoczy. Zostaw ia
w caym domu mae karteczki, kwiatki na lustrze w azience lub w moim samochodzie. Ro-
bi wiele rzeczy, by mi pokaza, e mnie kocha i nie pozwoli naszemu maestwu rozpa
si tak atwo.
To wszystko irytow ao mnie. Mylaam: Czy on nie moe zrozumie, e go nie kocham, e
ju nie chc z nim by? Dlaczego tak si stara?. Nic do niego nie czuam. Moje potrzeby
nie zostay zaspokojone, wic chciaam si uwolni bardzo egoistycznie i niedojrzale
Emocjonalnie przechodziam przez co, czego waciw ie adne z nas dobrze nie rozumiao,
ale on pozosta przy mnie i kocha mnie mimo wszystko. Oszczdz wam szczegw, ale
ostatecznie zamaam si. adna kobieta o zdrow ym umyle nie odrzuciaby tyle mioci i
przyw izania.
Obecnie jestem bardzo zakochana w moim mu. Nauczyam si, e mio to nie uczucie
to wybr i przyw izanie. Nie dorzucilimy swojego wkadu do statystyki, poniew a mj
m zdecydow a si kocha mnie niezalenie od moich reakcji. Wiele si ucz, gdy patrz
w przeszo i widz, jak kochajcy i cierpliw y by mj m (a uwierzcie, e nie byo to a-
twe), oraz jak dziki sile, pyncej z wiary w Chrystusa, ocali nasze maestwo. Nie mog
pow iedzie, e nie mamy ju adnych problemw, ale z pewnoci jestemy ju bardzo
blisko takiego stanu.

Jedyne, co mona doda do historii tej kobiety, to sowo amen. Jej m

zrozumia, mimo e byo to bardzo trudne. Nie podda si, mimo e ona
przewracaa oczami, kiedy si modli (czysty brak szacunku, nie wspominajc
o lekcewaeniu). Ostatecznie jednak wygra obydwoje wygrali i s do dzi
razem, poniewa ten mczyzna postanowi zrobi wszystko, by zatrzyma
Bdny Krg. Wwczas ona otrzymaa wiadomo i rwnie zapragna prze-
rwa szalestwo.
Niewane, jak beznadziejne wydaje si maestwo jeli ona i m maj
dobr wol, mog zatrzyma Bdny Krg. Jednak tak jak m, ktry nigdy
si nie podda, musz by gotowi na wszystko. Piszc na wszystko, mam na
myli walk zgodnie z ograniczeniami prawa Chrystusowego (Kor 9, 21).
Moe ono oznacza cige dawanie i przebaczanie: Mio zakrywa wiele
grzechw (1 P 4, 8; Mt 5, 3846). Jednoczenie jednak moe si wiza z
nawracaniem kogo z jego bdnej drogi, [bdzie trzeba] wybawi dusz
jego od mierci i zakry liczne grzechy (Jk 5, 20; Mt 18, 15). Mio musi
by twarda. By ustali, jakie podejcie najlepiej sprawdzi si w Twoim ma-
estwie, poszukaj dobrego, mdrego doradcy.
Oczywicie, gotowo na wszystko moe doprowadzi Ci tam, gdzie nie
chciaby doj. Kiedy doradzam maestwom i prowadz seminaria, cigle
stykam si z onami, ktre zostay tak zranione i wykorzystane, e uwaaj,
i nie potrafi wybaczy swoim mom. Spotykam te mw, ktrzy nie
wiedz, co robi, kiedy okazuje si, e ona nie jest w stanie im wybaczy.
Mwi sobie, e znw zawiedli. Z czasem za dochodz do wniosku: Czy
ktokolwiek wytrzymaby z t kobiet? Po prostu nie mam szczcia. Przyj-
rzymy si tym obawom w rozdziale 7.
 Rozdzia sidmy

Ona myli, e nie moe mu

wybaczy; on mwi:
Nikt nie pokochaby tej kobiety

Niejedna ona jest tak zniechcona szorstkoci ma, e po prostu prze-

staa mie nadziej. Wiele razy prbowaa wybacza, ale sytuacja ulegaa tyl-
ko pogorszeniu. Nieokazywanie szacunku wydaje si jej jedynym sposobem
na przetrwanie. Chciaaby zatrzyma Bdny Krg, ale moe wybaczy mo-
wi dopiero, jeli zostanie o to poproszona. Nie wczeniej! Problem polega na
tym, e niewielu mw poprosi o przebaczenie, zwaszcza jeli ona wci
nie okazuje szacunku. Bdny Krg przyspiesza coraz bardziej.
Napisano mnstwo ksiek o przebaczeniu, Bi- Biblia potpia ma, ktry
blia rwnie wspomina o nim wiele razy. Uczyli o jest okrutny i wystpny (1
nim Jezus i Pawe Aposto. Kiedy Piotr zapyta Sam 25, 3).
Chrystusa, czy wystarczy siedmiokrotne komu
przebaczy, Jezus odpowiedzia: Nie mwi ci, e a siedem razy, lecz a
siedemdziesit siedem razy (Mt 18, 22). Innymi sowy, chodzi o nieskoczo-
n ilo razy.
By moe Pawe mia na myli te sowa Chrystusa, kiedy pisa: Bdcie dla
siebie nawzajem dobrzy i miosierni! Przebaczajcie sobie, tak jak i Bg nam
przebaczy w Chrystusie (Ef 4, 32).
Przyznaj, e nie jest to nie cakiem fair prosi ony o przebaczenie nie-
kochajcym mom. Nie chodzi tu jednak o suszno, ale o poruszenie dusza
ma, ktr prawdopodobnie poruszy rwnie Bg. By moe ona bya le
traktowana, ale moe przyczyni si do tego, by przyj nowy kurs. Czy mo-
gaby nie zwraca uwagi na kolejn nieczu uwag albo nieprzemylane
dziaanie? atwiej jest przebacza, kiedy nie dopuci si do siebie myli, e
maonek mia ze zamiary. Poczenie Mioci i Szacunku uczy, e kiedy obo-
je nakrcacie Szalony Cykl, okazuje si, e m wcale nie zamierza nie oka-
zywa mioci, tak samo jak ona nie chciaa nie okazywa szacunku. Kobieta
zareagowaa negatywnie, bo poczua si niekochana!
Czy m powinien odrzuci moliwo wybacze- Jeli ona dowiadcza pro-
nia Ci braku szacunku, skoro byo to Twoje woanie blemw maeskich, nie
o mio? Odpowied brzmi: nie. Jednak poniewa jest gupcem w oczach
m jest czowiekiem, moe zareagowa w szorstki pojedna ze swym m-
Boga, poniew a stara si

sposb, kiedy poczuje, e go nie szanujesz. Dlacze- em (1 Kor 7, 11).

go nie miaaby mu przebaczy, skoro on chcia tyl-
ko potwierdzenia, e szanujesz go jako czowieka? Mg by szorstki, nieczu-
y, a nawet nieokrzesany, ale nie mia zych zamiarw.
Niektre ony traktuj to, co gosz, z pewnym cynizmem. Z dowiadczenia
wiedz, e m mia ze zamiary przynajmniej czciowo. Ale czy naprawd
mylisz, e misj Twojego ma jest traktowanie Ci nieczule z powodu jego
zego serca? Twj m nie wstaje rano, mylc: Co mog dzi zrobi, by j
zdenerwowa?. Ty rwnie nie budzisz si z zamiarem obraenia go. A
mimo to mamy tendencj do deptania po swoich rurkach z tlenem.
Zgadza si nieczue reakcje ma bol. Ale jak to uj Pawe: Jeliby
mia kto zarzut przeciw drugiemu: jak Pan wybaczy wam, tak i wy! (Kol 3,
13). Oczywicie wybaczanie obejmuje te Twojego ma, wic dlaczego nie
miaaby zrobi pierwszego kroku i wykaza si dojrzaoci? Jeli wybaczysz
mu, zrezygnujesz ze swojego prawa do odwetu w postaci braku szacunku.
Wybaczajc, zyskasz si i wolno i, co zdumiewajce, w wielu wypadkach
przerwiesz Szalony Cykl. Pewna ona napisaa:
Nie szanow aam mojego ma, poniew a moja mama rozw odzia si dwukrotnie, a mj
ojczym, ktry mnie wychow yw a, by alkoholikiem, i ani moja mama, ani siostra nie szano-
way go. Nie rozumiaam rwnie, e to szacunku mj m potrzebow a najbardziej. On
jest bardzo kochajc osob, ale zrobi co, co bardzo mnie zranio i zaszkodzio naszemu
maestwu, wic trudno mi jest mu wybaczy Zdaj sobie spraw , e Bg patrzy na
serce, a nie na zachow anie. Ze wzgldu na to atwiej jest mi wybaczy mow i. A to mnie
uwolnio.

Jezus powiedzia: Kto jest bez winy, niechaj pierwszy rzuci kamie (J 8,
7). Czy wiesz, dlaczego Sara jest gotowa mi przebaczy obcesowe zachowa-
nie? Moja dojrzaa ona dziki wierze zaakceptowaa fakt, e w oczach Boga
jej brak szacunku jest rwny mojemu brakowi mioci. Tak naucza List do
Efezjan, wic Sara odoya swoje kamienie. Nie czuje, e ma prawo osdza
mnie zbyt surowo. Jej przykad wpyn na mnie. Kiedy moja ona zachowuje
si lekcewaco, nie wykorzystuj tego przeciwko niej. Kim jestem, by os-
dza j, a nie zauwaa mojej skonnoci do gniewu i niechci do suenia?
Przebaczenie przychodzi, kiedy dostrzegamy, e nie mamy susznoci. Jak
moemy odmwi wybaczenia krzywdy, skoro sami rwnie j wyrzdzili-
my?
Ostrzeenie Jezusa jest wyrane: Nie sdcie, abycie nie byli sdzeni. Bo
takim sdem, jakim sdzicie, i was osdz; i tak miar, jak wy mierzycie,
wam odmierz. Czemu to widzisz drzazg w oku swego brata, a belki we wa-
snym oku nie dostrzegasz? (Mt 7, 13).
Jeli jeste on, jeli osdzasz swojego ma za brak mioci, zapytaj sam
siebie: czy ponosz win za braku szacunku? Pewna ona usyszaa o naszym
przesaniu Mioci i Szacunku i napisaa:
Mj problem polega na tym byam naprawd zdeterminow ana, by zmieni sposb, w
jaki m mnie traktuje i zmotyw ow a go do innego dziaania. On jednak wyzna mi, e ma
romans i myli o odejciu. Mj wiat si zaw ali. On nie jest pew ien, czy mnie kocha, ale
nie potrafi zdecydow a, co ma zrobi. Chc poda za wskazwkami Boga, ale nie je-
stem pewna, czy one w tej sytuacji mnie dotycz. Szukam informacji, czy zdradzajcy
m mgby odpow iedzie na moje starania i czy w ogle pow innam prbow a tego w tak
trudnym momencie.
Odpowiedziaem tej kobiecie, e zasady przesania Mioci i Szacunku
mog zadziaa i zadziaaj w takiej sytuacji. On pozostaje pod wpywem
grzechu, powiedziaem. Obraa Boga i Ciebie. Nie ma co do tego wtpliwo-
ci, ale ony odzyskuj swoich mw w takich sytuacjach. Dwa tygodnie
temu spotkalimy podobn par. onie udao si odzyska ma. To moe si
sta, dzieje si i warto o to walczy.
Kilka miesicy pniej napisaem e-maila do tej kobiety, by dowiedzie si,
jak sobie radzi. Oto, co mi odpisaa:
Emerson, suchaam bardzo uwanie tego, co mi pow iedziae. Suchaam jeszcze uwa-
niej tego, co mw i do mnie Bg. Spdziam cae miesice na kolanach, eby to prze-
trwa
Trudno wyjani, jak zmienio si moje serce podziki temu dowiadczeniu. Jestem zdumio-
na, e potrafiam wybaczy co tak niew ybaczalnego. Dziw i si swojemu opanow aniu i
kontroli, jak Bg da mi, kiedy walczyam Modliam si codziennie i poszukiw aam cho-
cia jednej rzeczy, ktr mogabym szanow a w moim mu. Pogardzaam nim. Nie sdzi-
am, e znajd cokolw iek. Ty podsune mi kilka pomysw, co, od czego mogam za-
cz. Zaczam wic. Z czasem on zapewni mnie, e nie ma ju adnego kontaktu z
tamt kobiet
To zabawne, ale czuam, e pow innam bya zrobi co wicej, by wybaczy mow i. Bg
zrobi to dla nas, chocia nigdy nie czulimy si warci takich cudw Mj m jest znw
zakochany we mnie i ma w sercu prawdziw skruch. Jego romans naley od dawna do
przeszoci. Wci odw iedzamy doradc, poniew a nadal musimy pracow a nad mae-
stwem, ktre nigdy nie byo idealne. Pow iedziaabym jednak, e nasz zwizek jest obecnie
lepszy ni kiedykolw iek, chocia wci mamy wiele do zrobienia. Bg pomg mi zwyciy
mj bl i uleczy mnie.
To zadziaao. Odzyskaam go. Kiedy pow iedziae mi, e to moliw e, zastanaw iaam si,
czy masz racj, ale Bg zmieni mojego ma bardziej, ni oczekiw aam, i mam nadziej,
e ten proces bdzie trwa. Ja rwnie zmieniam si. W kocu jestem on, jak zaw sze
chciaam by.
 W licie tej pani s dwie rzeczy warte uwagi. Pierwsza to zdumienie, e
Bg wla przebaczenie w jej serce, kiedy postanowia by posuszna Jego So-
wu. Nie musiaa pracowa nad swoim mem; wystarczyo by posuszn
Bogu, a przebaczenie pojawio si w jej sercu. Po drugie, owa kobieta zauwa-
a, e teraz jest on, jak zawsze chciaa by. Uwiadomia sobie, e nie
tylko m mia belk w oku. Wybaczanie jest przeciwiestwem osdzania.
Nic nie jest atwiejsze ni osdzanie i nic nie jest trudniejsze ni przebacza-
nie. Nic te nie przynosi wicej bogosawiestwa.
ony mog mie problem z wybaczaniem niekochajcym mom, ci za
walcz z przeczuciem, e nigdy im nie uda si wygra e nikt nie potrafiby
pokocha kobiety, ktr polubili. Ale ten rodzaj mylenia to lepa uliczka.
Jest sposb, jak si okae, by wygra i pokocha t kobiet.

Jeli nie uda ci si jej pokocha, zrb zbirk!

Wielu trenerw koszykwki przykada tyle samo uwagi do zbirek ile do rzu-
tw. Najlepsi koszykarze zawsze prbuj zbirek. Przyjmuj odpowiedni po-
zycj i czekaj, a pika spadnie po chybionym rzucie. W wielu przypadkach
po odzyskaniu piki znw rzucaj, czasem s faulowani. Kady trener powie
Ci, e dobre zbirki decyduj o sukcesie druyny.
Analogia jest oczywista. M, ktry zaczyna poj- By zrobi zbirk po tym,
mowa Poczenie Mioci i Szacunku, ktry szuka jak zachow ae si nieczule,
wybaczenia ony, nie podda si po kilku nieuda- wyznaw ajcie [] sobie na-
nych prbach. By moe znw nie udao Ci si od-
wzajem grzechy (Jk 5, 16).

kry jej najgbszej potrzeby. Nie udao Ci si, poniewa zareagowae szorst-
koci w odpowiedzi na jej lekcewaenie. W rzeczywistoci zmczyy Ci te
wszystkie sowne utarczki i wycofae si, chcc unikn jej cigej krytyki.
Nigdy nie poddawaj si. Kiedy chybisz, zrb zbirk! Potem znw. Potra-
fisz i dasz rad wygra serce swojej ony, nawet jeli kosztowa ci to bdzie
cierpienie przy pierwszej prbie, drugiej, moe nawet trzeciej. Kiedy zapo-
mnisz i zachowasz si le, zrb zbirk. Powiedz jej: Przepraszam. Wyba-
czysz mi, e zachowaem si tak ozible?.
W tej chwili mowie mog pomyle: Emerson, to dziaa u ciebie, ale nig-
dy nie zmierzye si z tym, czemu ja musz stawia czoo. C, spjrzmy w
moje akta. Powinienem by yw reklam Mioci i Szacunku. Gosz przesa-
nie od ponad piciu lat, a wci zdarzaj si chwile, kiedy wpadam w gniew i
wycofuj si. Wci jestem tylko czowiekiem i moje ciao jest sabe, niezale-
nie od tego, ile mam dowiadczenia.
Od lat odczuwam wiksz presj ni przecitny mczyzna. Zdarzao si, e
mimo tego, co gosiem na seminariach dotyczcych Mioci i Szacunku, gnie-
waem si na Sar, kiedy czuem si krytykowany i prbowaem si wycofa.
Zwykle Sara chodzia za mn po caym domu i mwia: Co powiedziaby
mowi zachowujcemu si tak jak ty? Co by mu poradzi.
Dobry Boe! Zatrzymaj wiat, ja wysiadam! Co za wstyd! Jakie to niespra-
wiedliwe!
Jednak w pewnym momencie musiaem si uspokoi. Musiaem by dojrza-
y. Jak Fonz z Happy Days prbowaem wyartykuowa: My Myli Myli-
em si.
Nie lubi czu si nieszanowany, a potem przeprasza za nieczue, ozibe
zachowanie. To nie jest normalne! Ale wiem z wasnego dowiadczenia, e
mona polec, a potem znw wsta. Wiem, jak to jest robienie zbirki, kiedy
wydaje si, e tego dnia nie ma szansy na jakiekolwiek rzuty. Kiedy modliem
si i szukaem lekarstwa na moje saboci, odpowied znalazem w Pimie.
Prorok Malachiasz mwi: Strzecie si wic w duchu waszym: wobec ony
modoci twojej nie postpuj zdradliwie! (Ml 2, 15). Prawdziwe pocieszenie
znalazem rwnie w Ksidze Przysw: Bo prawy siedmiokro upadnie i
wstanie (Ml 24, 16).

Nikt z nas nie jest idealny. Wszyscy si potykamy. Kiedy czowiek robi
mae kroczki ku lepszemu maestwu, wykorzystujc poczenie Mioci i
Szacunku, moe okaza si, e upadnie siedem razy, a nawet wicej. Powi-
nien wzi przykad z wasnych dzieci uczcych si chodzi. aden maluch
nie poddaje si po pierwszym upadku. Wstaje i upada, wstaje i upada, znw
wstaje i upada, wstaje i chodzi. W kocu rozumie, na czym polega sztuka.
Mowie, niektrzy z was maj baga z przeszoci. Ze nawyki istniej.
Dziedziczycie grzechy waszych ojcw (zob. Wj 20, 5). Potkniecie si i nie b-
dziecie myle o odszyfrowaniu wiadomoci ony, poniewa wydaje si taka
obraliwa. Moe nawet powiecie sobie: Zostawi to i sprbujecie pj da-
lej, nie mylc o problemie.
Chocia Bg jest askawy i miosierny, wie, e ze Jeli ona ma co przeciwko
nawyki nie znikn same; trzeba je wykorzeni. Bg Tobie, id i pojednaj si
przemwi do Ciebie w odpowiednim momencie: (Mt 5, 24).
Wr. Zapomniae odszyfrowa jej wiadomo.
Zareagowae jak mczyzna. Mylae, e zostawienie jej samej to honorowe
wyjcie. Ale takie postpowanie nie przyniesie efektu. Nie zatrzyma szale-
stwa. Chc, by usysza jej woanie i zbliy si do niej. Pozwl jej da upust
emocjom. Przyjmij jej gniew i negatywne uczucia.
Jeli potrafisz to zrobi jeli moesz przyj cios potrafisz te powie-
dzie: Kochanie, przepraszam, e zachowaem si tak nieczule. Kiedy traktu-
jesz mnie w taki sposb, robi si zy, poniewa czuj, e mnie nie szanujesz.
Ale chc si zmieni. Prosz, pom mi.
Kiedy ona rzuca spojrzenia pene pogardy i niemal pluje jadem, kady
m ma dwa wyjcia: (1) moe broni swojej dumy, rwnie plujc jadem,
ewentualnie wycofa si, albo (2) postara si usysze woanie ony i odpo-
wiedzie bezwarunkow mioci.
Podjem decyzj, e z Bo pomoc bd zawsze wybiera opcj (2): bd
stara si sucha woania Sary i odpowiada na nie bezwarunkow mioci.
Ale chocia nasze maestwo jest obecnie mocniejsze i lepsze ni kiedykol-
wiek, czasem popeniam bdy. Kiedy chybiam nawet delikatnie robi
zbirk. Po uspokojeniu si mwi: Przepraszam, wiem, e byem nieczuy.
Oczywicie, ta wspaniaa kobieta, o ktrej zawsze wiedziaem, e bdzie
moim przyjacielem, odpowiada, e jest jej przykro, jeli poczuem, e mnie
nie szanuje. (Najlepsze jest to, e Sara ju nie ciga mnie po caym domu, py-
tajc, co poradzibym mowi, ktry postpuje jak nieczuy idiota!).

Maestwo gdy dwoje staje si jednym

Mam nadziej, e mowie i ony wykorzystaj spostrzeenia z tego rozdzia-

u, tak samo jak te z rozdziaw od trzeciego do szstego, by znale odwag
i motywacj do wyprbowania Poczenia Mioci i Szacunku, by zatrzyma
Bdny Krg. To prawda, e bezwarunkowy szacunek do mw jest nowym i
do rewolucyjnym aspektem przesania. Szacunek do mczyzn zawsze by
wany, czego dowodem jest krtki fragment z Listu do Efezjan (5, 33), tylko
Koci w jaki sposb przeoczy t wan informacj. Teraz jednak sekret
przesta by sekretem. Kiedy ona widzi dobr wol ma i przebacza, jej
brak szacunku rozwiewa si. Nawet jeli pozostanie co negatywnego, jej pe-
ne respektu zachowanie da jej si do pokierowania maestwem w poda-
nym kierunku.
W ostatnich kilku rozdziaach staraem si wyrwna szale i uwiadomi
mom, jak si mog dysponowa, jeli zdecyduj si zrozumie swoje
ony, oraz jak wane s zbirki, kiedy nie uda si im kocha bezwarunko-
wo, jak nakazuje Bg. Tak, maestwo moe przetrwa, a nawet si umoc-
ni, jeli jedna ze stron podejmie trud. Jednak Bg stworzy maestwo jako
zwizek, w ktrym dwoje staje si jednym. Kiedy maonkowie ucz si wza-
jemnej mioci i szacunku, zdarzaj si cuda. Ze maestwa zamieniaj si
w dobre, nudne w ekscytujce, a dobre w jeszcze lepsze.
Pewien m, ktrego wspaniae maestwo stao si jeszcze lepsze, napi-
sa do nas, e jest onaty od 23 lat, ma wspaniae dzieci i jest gotw nadawa
program dla rodzin. Czego jednak brakowao i w mczyzna wyzna onie,
e Bg zachca go do przyjcia innego podejcia w pracy z parami przecho-
dzcymi kryzys. Dostrzega, e bardzo istotnych rnic midzy mczyznami i
kobietami On i jego ona dyskutowali o najwikszej potrzebie mczyzny
(szacunku) i kobiety (mioci). Kilka dni pniej usyszeli w radio o Pocze-
niu Mioci i Szacunku! Zamwili niektre nasze materiay, a po zapoznaniu
si z nimi uwiadomili sobie, e Bg wanie dokonuje czego wanego w ich
yciu. W licie m pisa:
Chocia na zew ntrz nasze maestwo wyglda na bardzo udane (i takie jest), istniej
obszary, nad ktrymi ju przestalimy pracow a. W skali od 1 od 10 oceniam nasze ma-
estwo na 56. Oboje pragnlimy zwizku, ktry mona oceni na 910 (przynajmniej
w niektrych momentach). Po przeczytaniu Twojej ksiki moja ona i ja wyjechalimy na
kilka dni. Wtedy doszo do przeomu. W jaki sposb Bg zmikczy nasze serca i zaczli-
my spoglda coraz uwaniej na problem Mioci i Szacunku. Nie byo to dla nas zasko-
czeniem, ale duo atwiej jest uczy tego, co jest dobre i praw e, ni stosow a wasne na-
uki w swoim yciu. Teraz moja ona i ja coraz bardziej zbliamy si do siebie i myl, e
nasza efektywno w doradzaniu parom znacznie wzrosa.

Dostajemy rwnie wiele listw od par, ktrych stosuj Sow o Boe, ktre
By zatrzyma Szalony Cykl,

ze maestwa ulegy znacznej poprawie. Na przy- dziaa w was wierzcych

kad list od ony, ktra przyznaa, e zarwno dla (1 Tes 2, 13).

niej, jak i dla jej ma obecne maestwo jest ju

trzecim z kolei. W dodatku para leczya si z alkoholizmu, a kobieta pocho-
dzia z rozbitej rodziny, w ktrej brakowao szacunku dla mczyzn. Po
dwch latach trzeciego maestwa owa pani nie bya pewna, czy zwizek
przetrwa. Dwie poraki zniechciy j do brania lubu, ale spotkanie z dorad-
c skonio j do postpienia tym razem zgodnie z przykazaniem Boym.
Wwczas jej m mia wypadek i wymaga operacji, ktre uczyniy go na dwa
lata niezdolnym do pracy. Wysiek finansowy by olbrzymi w rodzinie bya
pitka nastoletnich chopcw. M wydawa si nie szanowa samego siebie i
rwnie do ony odnosi si bez szacunku i mioci. Ona czua, e gdyby ko-
chaa go bardziej, maestwo mogoby przetrwa, ale nie bya do tego zdol-
na. Maonkowie prbowali studiowa kasety i podrczniki na temat mae-
stwa oraz porady, ale nie potrafili zatrzyma Bdnego Krgu. Czujc si jak
w puapce, ona przynajmniej dwa razy w tygodniu zasypiaa z paczem i nie
wyobraaa sobie, e mogaby dalej y w takich warunkach. Wtedy usyszaa
o naszej ksice Motivatig Your Man Gods Way [Motywowanie twojego ma
na sposb Boy]. Oto, co napisaa:
Po przeczytaniu Waszej ksiki przeprosiam mojego ma i przyznaam, e nie okazyw a-
am mu szacunku. I niew iarygodne! To dziaa. Nie mog wprost wyrazi mojej wdzicz-
noci. W kocu pojam to Dzikuj wam za pokazanie mi, jak szanow a mojego ma
zgodnie ze Sow em Boym. Uyw am penych respektu sw i moje nastaw ienie (i, co wa-
niejsze, jego nastaw ienie i zachow anie) zmienio si o 180 stopni. Wierz, e dla niego i
dla mnie jest to ostatnie maestwo i e poprzez nie uczcimy Boga.

Wyjtkowo lubi list, ktry dostalimy od crki, ktra pisaa do nas, by

opowiedzie, jak dziki przesaniu Mioci i Szacunku zmienio si mae-
stwo jej rodzicw. Matka powiedziaa, e prosi Pana, by zmieni uczucia ma-
lujce si na jej twarzy i kbice si w jej sercu. To zawsze dziaa. Crka pi-
saa:
W kadym razie moja mama tak robi, a tata wyznaje grzechy z przeszoci. Ona widzi
du zmian w jego sposobie mylenia i dziaania, co daje jej nadziej na przyszo. Mwi
te, e uyw a penych szacunku sw i widzi natychmiastow e efekty w reakcji taty To
wspaniae, poniew a oni nigdy nie potrafili pow anie porozmaw ia bez gniew u albo przy-
najmniej podniesionego gosu... Dzikuj wam za nadziej, jak ma moja mama, a w efek-
cie take ja i moje siostry.

Od bdnego krgu do oywczego krgu

Listy jak ten wci napywaj. Poczenie Mioci i Szacunku wstrzymuje

Bdny Krg w maestwach w caym kraju. Jeli m i ona mog postara
si, by speni swoje podstawowe potrzeby bezwarunkowej mioci dla niej
i bezwarunkowego szacunku dla niego robi olbrzymi krok w kierunku kon-
trolowania Bdnego Krgu. Zauwa, e nie napisaem: Pozbycia si Szalone-
go Cyklu raz na zawsze. Cho bardzo bym chcia, nie potrafi nikomu da
recepty na cakowite uwolnienie si od Cyklu. Wszyscy z nas od czasu do cza-
su staj si jego ofiarami, poniewa nikt nie jest idealny. Sara i ja wci pra-
cujemy nad kontrolowaniem Szalonego Cyklu, poniewa potrafimy reagowa
negatywnie nawet w kwestii drobiazgw. Ona widzi na rowo, ja na niebie-
sko; ona syszy na rowo, ja na niebiesko, wic konflikt wisi w powietrzu.
Hamowanie go i powstrzymywanie to wanie kontrolowanie Bdnego Krgu
(zob. dodatek A i B).
Sara i ja nauczylimy si rozpoznawa oznaki zbliajcego si Szalonego
Cyklu. Wiemy, jak go spowolni i zatrzyma w odpowiednim momencie. Co
najwaniejsze, mamy sekretn bro, ktra zwykle utrzymuje Bdny Krg w
klatce. Nazywamy t bro Oywiajcym Krgiem, ktry napdzany jest pro-
stym mechanizmem:

JEGO MIO MOTYWUJE J DO SZACUNKU

JEJ SZACUNEK MOTYWUJE GO DO MIOCI

W czci drugiej tej ksiki podam wam dosownie dziesitki pomysw,

zasad i strategii, ktre pomog wam uruchomi Oywiajcy Krg. A jeli po-
stanowicie nad tym pracowa, uda si w nim pozosta!
 Cz druga

Oywiajcy krg
Bdny Krg zaw sze jest niszczcy i dlatego ty oraz twj wspmaonek
musicie wej w Oywiajcy Krg i w nim pozosta. Kolejne rozdziay oma-
wiaj wane fragmenty Pisma witego odnoszce si do przesania Mioci i
Szacunku w maestwie. Przekazuj tu rwnie zasady, techniki i moje do-
wiadczenie, by pomc mom i onom w praktykowaniu Mioci i Szacunku
na co dzie. Jak zauwaylimy w pierwszej czci, mowie wymagaj szcze-
glnej pomocy, jeli chodzi o mio, a onom potrzebna jest specjalna po-
moc, jeli chodzi o szacunek.
Aby spraw uproci, stosuj dwa akronimy obejmujce sze dziedzin o
kluczowym znaczeniu dla kadego ze wspmaonkw. C-O-U-P-L-E (Para
maeska) zawiera rady dla mw zamieszczone w oddzielnych rozdzia-
ach powiconych nastpujcym kwestiom: Closeness (Bliskoci), Openness
(Otwartoci), Understanding (Zrozumieniu), Peacemaking (Zgodzie), Loyalty
(Wiernoci) i Esteem (Powaaniu). W rozdziale C-H-A-I-R-S (Krzesa) znaj-
duj si porady dla on podzielone na sze oddzielnych rozdziaw: Conqu-
est (Zdobywanie), Hierarchy (Hierarchia), Authority (Wadza), Insight (Prze-
nikliwo), Relationship (Zwizek) i Sexuality (Seksualno).
Utrzymanie si w Oywiajcym Krgu wymaga staej pracy. Niniejsze krt-
kie rozdziay zawieraj biblijn pomoc i praktyczne wskazwki, ktre pomo-
g wam zbudowa lepsze i silniejsze maestwo.
 Rozdzia smy

C-O-U-P-L-E
(Para maeska):
Jak przeliterowa
mio do ony

(Uwaga dla on: niniejszy rozdzia i sze nastpnych s tylko dla mw, ale
do czytania zapraszamy rwnie ony)

Panow ie, spdzilimy sporo czasu, uczc si, jak wyj z Bdnego Krgu.
W rozdziaach, ktre s przed nami, chcemy skupi si na wejciu w Oywia-
jcy Krg i pozostaniu w nim. Oywiajcy Krg jest proaktywny. Jest pozy-
tywny. Spenia te funkcj ochronn. Pozosta w Oywiajcym Krgu, a Bd-
ny Krg ci nie zniszczy.
Poniewa jednak ty i twoja ona jestecie ludmi, Poniew a napisano: Ce j,
Bdny Krg zawsze moe zacz sia zniszczenie. a czci ci otoczy (Prz 4,
Nadal zdarza si to Sarze i mnie, ale tylko wtedy, 8), wierz, e ona majca
gdy zapominamy o uywaniu narzdzi i technik Oy- waa, jeli bdziesz j ko-
dobr wol bdzie ci po-

wiajcego Krgu. To, o czym bd pisa w rozdzia- cha.

ach 914, moe nie wydawa ci si naturalne i
nie ma w tym nic zego. Jak ju zauwaylimy, mio nie jest naturalnym j-
zykiem ma. Ale jeli bdziesz y wedug kilku prostych mdroci skierowa-
nych do mczyzn w Pimie witym, przedstawionych w akronimie C-O-U-
P-L-E, oywi to twoj on. Odpowie szacunkiem, a to jest twj naturalny j-
zyk.
Zanim wejdziemy w szczegy Closeness (bliskoci), Openness (otwartoci),
Understanding (zrozumienia), Peacemaking (zgody), Loyalty (wiernoci) i Es-
teem (powaania), musimy przyjrze si samemu sowu C-O-U-P-L-E (para
maeska). Oznacza ono dwoje ludzi zwizanych ze sob i to jest klucz do
tego, jak kobiety widz zwizek. ony pragn kontaktu.
Wyobra sobie fotografi przedstawiajc was oboje, ktra bdzie symboli-
zowaa wasz zwizek. Kiedy kopoty, wiksze czy mniejsze, uderz w wasze
maestwo, wyobra sobie, e fotografia rozrywa si porodku z gry na d
albo przynajmniej troch si nadrywa. Twoja ona postrzega sklejenie tego
zwizku jako swoj misj. Chce nawiza z tob czno i wanie z tym za-
miarem podchodzi do ciebie.
Maestwa czsto wpadaj w kopoty, prbujc rozwizywa swoje pro-
blemy, nawet te mae. Kobieta chce si poczy, nawiza komunikacj. Ty-
pow reakcj mczyzny jest jednak podejrzenie, e ona chce kontrolowa.
Gdyby inny mczyzna mwi do niego w taki sposb, wygldaoby to na ce-
low prowokacj. Czy nie jest tak, e wielu mczyznom wydaje si, e ich
ony podejmuj walk?
Nawet najprostsza i najagodniejsza konfrontacja pomidzy Tob a Twoj
on jest wietn ilustracj tej podstawowej rnicy pomidzy najgbszymi
potrzebami kobiety i mczyzny w zwizku. Oto, jak kody, ktre sobie na-
wzajem przesyacie, mog zosta bdnie zinterpretowane z powodu waszych
zupenie odmiennych potrzeb. W pierwszej czci przygldalimy si potrze-
bom, by nauczy si je odkodowywa. Kiedy Twoja ona wydaje si za i na-
pastliwa, tak naprawd woa o C-O-U-P-L-E. W takich momentach intuicja
moe ci podpowiada, e po prostu jest krytyczna i nie okazuje szacunku.
Jednak uwierz na sowo to, czego ona naprawd chce, to poczenie. Ona
chce twojej mioci.

Ten m nie uwierzy mi, dopki

Pewna para, ktra poprosia mnie o porad, miaa problem, o ktrym mwi.
Ona rozpoczynaa konfrontacj, a on czu si tamszony i sfrustrowany jej
kontrolujcym podejciem oraz rzekomym brakiem szacunku do niego. Po-
wiedziaem mowi: Prosz pana, pana ona zaczyna konfrontacj, aby
wej z panem w kontakt.
Nie odpowiedzia szybko ona prbuje mnie kontrolowa.
Odwrciem si do ony i zapytaem: Czy naprawd rozpoczyna pani kon-
frontacj, eby go kontrolowa?
Oczywicie, e nie odpowiedziaa. Jest dokadnie tak, jak pan powie-
dzia. Prbuj si z nim skontaktowa.
Odwrciem si do ma: Widzi pan?
Nie widzia. Upiera si: Ona lubi kontrolowa. W Bdnym Krgu Gupi
W cigu tej sesji i jeszcze kilku nastpnych nie uwaa sw drog za susz-
n (Prz 12, 15)
chcia porzuci swojej wasnej interpretacji konfrontacyjnych sposobw
ony. By przekonany, e wie, co ona ma na myli i dlaczego robi to, co robi.
Odebra jej kod, przetumaczy go i myla, e zrozumia przesanie: Ona lubi
kontrolowa.
Oczywicie, nie mia racji, ale w tej kwestii nie chcia sprbowa odkodo-
wa dokadniej swojej ony.
I tak si zoyo, e para uczestniczya pniej w naszej konferencji o Mio-
ci i Szacunku. Po jej zakoczeniu przesaa mi wiadomo: Jestemy teraz
par Mioci i Szacunku. Zdajemy sobie spraw, e bdnie interpretujemy
kody, ktre odbieramy, i kiedy prbujemy komunikowa, co czujemy, moe
to wyglda inaczej, ni bymy chcieli.
Ta para, a szczeglnie m, zaapaa. Mczyzna zda sobie spraw, e
kiedy wydawao mu si, e ona chce go kontrolowa, jest negatywnie uspo-
sobiona, czsto narzeka lub okazuje za mao szacunku, to znaczy, e najpraw-
dopodobniej on le zinterpretowa jej kod. Jej okrzyk brzmia: Kochaj
mnie!. Kiedy on si wycofywa, ona po prostu prbowaa dotrze do jego
serca. Zrozumia, e kiedy ona usiowaa przycign go do siebie, to on bd-
nie uznawa, e stara si jeszcze silniej wepchn go pod pantofel. Kiedy na-
uczy si prawidowo odkodowywa jej komunikaty, zacz robi postpy w
wychodzeniu z Bdnego Krgu i we wchodzeniu w Oywiajcy Krg. ona
przestaa go strofowa jak zego chopaka. Pragna by jego ukochan, nie
matk.

Naucz si ufa swoim sterom

Terminem zawrt gowy okrela si uczucie oszoomienia i poczucie wirowa-

nia w otoczeniu. Uywa si go czasami podczas nauki latania, szczeglnie
wtedy, gdy odbywa si ona na przyrzdach, bez moliwoci zobaczenia, do-
kd si leci. Jeli pilot nie nauczy si zwaa na swoje przyrzdy, bdzie mia
wraenie wirowania, szybko straci orientacj i rozbije si. Musi nauczy si,
e jeli panel sterowania mwi mu, e jest do gry nogami, to nawet jeli czu-
je si we waciwej pozycji, powinien wierzy komunikatowi i odwrci sa-
molot odpowiedni stron do gry bez wzgldu na swoj intuicj.
Panelowi sterowania nie przeszkadzaj uczu- Aby odkodow a praw idow o,
cia, gste chmury ani mga nie zakcaj mu wi- bd czow iekiem rozw a-
dzenia. Krtko mwic, nie mona go oszuka ani nym, [ktry] posucha rady
te by przez niego okamanym.
(Prz 12, 15)
 Poniewa bdziemy omawia wszystkie sekrety C-O-U-P-L-E oraz rne
aspekty bycia w zwizku, chciabym, eby potraktowa nastpnych sze roz-
dziaw jako swj panel sterowania. Nie pozwl, aby to, co widzisz, syszysz i
czujesz, zawsze determinowao twoj ocen sytuacji. Pamitaj, e nosisz te-
stosteronowe okulary przeciwsoneczne i testosteronowe suchawki. One na-
daj kolor, wpywaj na to, co widzisz i syszysz, oraz formuj twoje rozumie-
nie komunikatw, ktre odbierasz od ony.
Niewykluczone, e mylisz: Moe ony innych mw prbuj si z nimi
poczy, ale nie moja. Ona prbuje mnie kontrolowa. Musisz to wszystko
odoy na bok. Musisz uwierzy swojemu panelowi sterowania, ktry nazy-
wa si C-O-U-P-L-E. Zrb to, a nie poczujesz si zdezorientowany i oszoomio-
ny (dziaanie Bdnego Krgu). Oywisz swoj on. C-O-U-P-L-E oparte jest
na fundamentalnych, biblijnych fragmentach odnoszcych si do mw. Nie
moesz pobdzi, ufajc i okazujc posuszestwo Boemu Objawieniu.
Nauczysz si, jak okazywa mio tonem, sowa- Nie moesz pobdzi, m-
mi i twarz nawet w konflikcie, ktry normalnie wic: Polegam na Twoich
wpdziby ci w stan izolacji czy irytacji. I zoba- sow ach (Ps 11, 42).
czysz, jak twoja ona stopnieje. Zaufaj mi, Oywia-
jcy Krg naprawd ma moc wtedy, gdy uywasz swojego panelu sterowa-
nia.

W oceanie konfliktu mczyni ton, jeeli nie

Jak stwierdzilimy w pierwszej czci, mczyzna ma skonno do wycofy-

wania si z konfliktu. Kiedy ocean maeskich emocji staje si niespokojny,
m moe czu si jak toncy. Z kolei ona, cakiem naturalnie i wygodnie,
pozostaje na powierzchni. Ale jeli m bdzie uywa biblijnych zasad Bo-
ych technik, jeli wolisz to myl, e nauczy si, jak przepyn przez kon-
flikt.
Pewien mczyzna, z ktrym si spotkaem, by niezadowolony, poniewa
jego ona werbalnie go kastrowaa. By mczyzn do szpiku koci. Podczas
jej gwatownych atakw izolowa si, co doprowadzao j do biaej gorczki.
Doradziem mu, eby podszed do niej inaczej, by odkry dobroczynn moc,
ktr moe poskromi temperament swojej ony, moc, ktrej kada kobieta
chtnie ulega, gdy jest kochana.
Opowiada mi potem, jaki przey szok, kiedy sprbowa tego, co mu pora-
dziem. Gdy ona jak zwykle bya niezadowolona i kcia si z nim o co
mao znaczcego, przerwa jej i powiedzia spokojnie, lecz zdecydowanie:
Wiesz, moesz mnie dalej kastrowa albo moesz si do mnie przyczy,
usidziemy razem na kanapie i pomodlimy si w tej sprawie.
Tak jak powietrze ucieka z balonu, tak wszystko, Stosow anie w praktyce
co negatywne, opucio j. Przerwaa swj atak, od- zwizku Mioci i Szacunku
wrcia si, podesza do kanapy, usiada, opucia dow odzi, e m rozumny
gow i podaa mu rk. Nie mg w to uwierzy.
jest lepszy ni krzepki (Prz
24, 5).
Nigdy nie by wiadkiem czego takiego. Powie-
dziaem mu: Widzisz, moe si wydawa, e kobiety nie panuj nad sob
albo e prbuj kontrolowa mczyzn, ale ich prawdziwym celem jest po-
czenie si w mioci. Kiedy ona czuje prawdziw mio, ktra wychodzi jej
naprzeciw, natychmiast i z szacunkiem skupia si na swoim mu. Jej cel zo-
sta osignity. Do tego dya przez cay czas!.
Ten m zrozumia, o co mi chodzio. Przyzna, e stosowanie moich rad
byo wbrew jego naturze, ale kiedy zobaczy efekty, uwierzy. Nauczy si
ufa swojemu panelowi sterowania. (W dodatku C szukaj przykadw, jak po-
wiedzie onie o swoich potrzebach i jak rozpozna jej potrzeby).

Kocha j to nie znaczy zniewiecie

Zauwa, e kiedy prosz, by zaufa swojemu panelowi sterowania i trzyma

si mioci do swojej ony, to nie wzywam, by sta si kobiet. Nasz Koci,
szczeglnie ewangelicki, popenia ogromny bd. Mwimy mczyznom, by
dostroili si do swojej eskiej strony, ale nie mwimy kobietom, by do-
stroiy si do swej mskiej strony.
Mczyni nie maj sta si zniewieciali (zob. 1 Kor 6, 9). Kiedy wzywam
mczyzn do mioci, nie wzywam go do zniewiecienia. Przeciwnie: chc,
by by mczyzn honoru by poprawi nieco swoje niebieskie okulary i su-
chawki, nakierowujc je na mio.
To prawda, e wielu mczyznom atwiej jest umrze dla honoru ni wyj
naprzeciw pogardzajcej onie z mioci, mwic: Wiem, e nie miaem ra-
cji. Czy moemy o tym porozmawia?. Od zwrcenie si do ony w samym
rodku konfliktu ze sowami: Przepraszam. Wybaczysz mi? wywraca si
mog wntrznoci. Znam to z wasnego dowiadczenia. To nie jest przyjemne,
ale dziaa. Z czasem staje si atwiejsze, ale nigdy nie przychodzi naturalnie.
Niemniej jednak daje ci moc zlikwidowania negatywnych emocji twojej ony
w czasie konfliktu.
 A najlepszy jest fakt, e mczyzna, ktry odbie- Nie moesz pobdzi, m-
ra wiat w mski sposb, bdzie podchodzi do
wic: Polegam na Twoich
sow ach (Ps 11, 42).
swojej ony tak delikatnie i czule, jak ona tego po-
trzebuje. Niektre ony po prostu topniej. Inne staj si znacznie cieplejsze.
A w najgorszym razie mikn i mog rozmawia bez wzgldu na sytuacj. B-
dziesz mia szans zwrci si do niej z prob o zrozumienie Twojej potrzeby
szacunku i o przyczenie si do Ciebie w Oywiajcym Krgu.
Modl si, aby podczas rozwaania C-O-U-P-L-E odkry, jak Pismo w. opi-
suje serce Boe, i nauczy si, co to znaczy by mem. Nie musisz zosta
uczonym w Pimie i studiowa mnstwa fragmentw. Poka ci par werse-
tw, ale wszystkie bd znaczce, poniewa mwi o mioci do ony. Jak
powiedzia mi jeden z mw: Te informacje dziaaj. Widz bysk w oczach
mojej ony, kiedy je stosuj, i obron i rezygnacj w jej oczach, kiedy nie
udaje mi si wprowadza w ycie zasad, ktrych prbujesz mnie uczy po-
przez swoje materiay i Sowo Boe.
Aby utrzyma ten blask w oczach ony, stosuj zasady biblijne, ktre opisz
w nastpnych rozdziaach, a Twoja ona bdzie si czua kochana. Oto jest
zwizek oto jest ycie w maestwie. Oywisz swoj on na Boy sposb i
zobaczysz, jak to dziaa w sercu kobiety o dobrej woli!
Nadal si wahasz? A wic przyjrzyjmy si bliej C-O-U-P-L-E i wtedy zoba-
czymy. Zaczniemy od Bliskoci (Closeness).
 Rozdzia dziewity

CLOSENESS (blisko)
ona chce, eby by blisko

To nie przypadek, e ju na pocztku Biblii w opisie pierwszego mae-

stwa w historii ludzkoci pojawia si aktualna do dzi definicja bliskoci.
Dlatego to mczyzna opuszcza ojca swego i matk swoj i czy si ze sw
on tak cile, e staj si jednym ciaem (Rdz 2, 24).
Tam, gdzie Pismo w. mwi o czeniu si, w tekcie hebrajskim chodzi o
przyleganie, trzymanie si razem, bycie blisko. Dwoje ludzi zczonych jest
twarz w twarz, stajc si jednym ciaem. Czy wiedziae, e wrd wszyst-
kich Boych stworze tylko ludzie wchodz w intymno seksualn twarz w
twarz? Jednak czenie si ma kontekst szerszy ni tylko seksualny. czenie
si oznacza take blisko duchow i emocjonaln. Oto uderzajce sowa dla
mw pene wnikliwoci. Twoja ona bdzie si czua kochana, kiedy po-
dejdziesz do niej i spojrzeniem, dotykiem i umiechem dasz jej do zrozumie-
nia, e chcesz by blisko.
W Ksidze Powtrzonego Prawa znajdziemy jeszcze wicej fragmentw
mwicych o tym, co to znaczy by blisko. Jeli m dopiero co polubi
on, to nie pjdzie do wojska i aden publiczny obowizek na niego nie
przypadnie, lecz pozostanie przez jeden rok w domu, aby ucieszy on, kt-
r polubi (Pwt 24, 5). Jest to fascynujcy fragment, poniewa pokazuje,
jak dobrze Izraelici rozumieli maestwo. Dlaczego przez cay pierwszy rok?
Wiedzieli oni, e wanie pierwszy rok maestwa ma fundamentalne zna-
czenie. Bardzo wane jest zbudowanie bliskoci w zwizku, zanim okoliczno-
ci yciowe zmusz ma do opuszczania domu co jaki czas, zanim maon-
kowie stan przed codziennymi problemami.

Kilka pierwszych sekund nadaje ton

Spdzenie razem pierwszego roku bez rozstawania si jest niewykonalne we

wspczesnym maestwie, ale dobr atmosfer moesz tworzy kadego
dnia. Kiedy wracasz do domu, pierwszych kilka chwil Waszego ponownego
spotkania nada ton reszcie wieczoru. W dzisiejszej kulturze z powodw eko-
nomicznych zarwno m, jak i ona pracuj zawodowo. Twoja ona moe
wrci do domu pniej ni ty, ale podstawowe zasady bliskoci dziaaj da-
lej.
Pamitaj, e ona chce si poczy. Pragnie zaangaowania twarz w twarz.
Oboje mielicie dugi i pewnie ciki dzie. Jeli wszystko, o czym marzysz,
to opadnicie na kanap i ogldanie TV w oczekiwaniu na dobry obiad, to
tracisz wany czas. Takie niezaangaowane zachowanie nie sprawi, e Twoja
ona bdzie si czua kochana. Poczuje si kochana wtedy, kiedy wejdziesz
do kuchni i pomoesz jej przygotowa posiek (nawet jeli tylko nakryjesz do
stou). A moe mgby zacz przygotowywa obiad, zanim ona wrci do
domu (c za pomys!)?

Jeszcze inny pomys usid i porozmawiaj z

Gwnym celem ma jest
bycie ukochanym, ktry
ni, gdy ona przygotowuje posiek. Opowiedz o przylgnie bliej ni brat
swoim dniu i nie zapomnij zapyta o jej sprawy. (Prz 18, 24).

ona moe by zajta dziemi czy innymi obowiz-

kami, ale bdzie sucha, zapewniam Ci. Twoje pragnienie bycia z ni cho
przez chwil, Twoje odkrywanie jej serca jest tym, czego poszukuje. Jeli wy-
czuwa, e autentycznie pragniesz si poczy, znaczy to dla niej wicej ni
godzinna dyskusja. Dla Twojej ony czas spdzony twarz w twarz jest cza-
sem dwch serc. (To wane szczeglnie wtedy, gdy ona jest przesadnie obar-
czona obowizkami i sugeruje to mowi, a mdry m te przesanki stara si
wychwyci.)
Niektrzy mowie mog pomyle, e przesiadywanie w kuchni jest nie-
mskie, ale jak widzielimy w Pwt 24,5 hebrajscy wodzowie nie kpili z o-
nierza pozostajcego w domu. Wprost przeciwnie, jako mczyzna honoru
mia on rozkaz spdzenia pierwszego roku maestwa ze swoj on. Bez
wtpienia mody maonek chciaby walczy z wrogiem wraz z towarzyszami
broni, ale jako mczyzna honoru nauczy si robi dwie rzeczy: to, co chwa-
lebne, na polu walki i to, co jest wyrazem mioci, w domu. Odnajdywa si w
obydwu sytuacjach i czyni to dobrze.

Czego na temat kontaktu nauczya mnie moja czteroletnia

crka
Jeli m poprawi swoje niebieskie okulary i niebieskie suchawki, to zrozu-
mie, e jego ona pragnie bliskoci i poczenia twarz w twarz w inny spo-
sb ni on. Pomyl sobie o kawiarniach rozsianych po caym kraju, gdzie po-
pija si maymi ykami i degustuje rne cappucino i latte. W wielu z nich
stoj mae, okrge stoliki z dwoma krzesami ustawionymi naprzeciwko sie-
bie. Zazwyczaj siedz przy nich dwie osoby pochylone ku sobie twarzami,
broda oparta o do i rozmawiaj. Czy te osoby to mczyni czy kobiety? Z
reguy s to kobiety. Kobiety lubi okrge stoy, przy ktrych nie ma lep-
szych i gorszych miejsc. Lubi patrze w oczy i czy si na gruncie osobi-
stym.
O tej kobiecej potrzebie kontaktu twarz w twarz do
wiedziaem si od mojej crki Joy, kiedy miaa zaledwie cztery lata. Pew-
nego wieczoru kadem j do ka i leaem tam z ni, by uatwi jej zani-
cie. W pokoju byo cakiem ciemno, a Joy mwia jak zwykle maa Panna
Niezamykajca-Si-Buzia. Nie widzielimy si nawzajem w ciemnoci. I nagle
ona powiedziaa: Tato, popatrz na mnie!. Potem jej maa rczka signa i
chwycia moj twarz, zmuszajc mnie, bym spojrza w jej kierunku. Nawet w
tym wieku, nawet w ciemnoci poczua, e tata nie patrzy, a jeli nie patrzy,
to nie sucha! Nie przypominam sobie, by moi synowie, Jonathan i David,
kiedykolwiek chwytali moj twarz w taki sposb i dali: Spjrz na mnie!.
Wanie ta czno jest tym, czego kobiety szukaj w kadym zwizku,
szczeglnie w maestwie. Kiedy ona wychodzia za ciebie, mylaa, e b-
dziesz jak jej najlepsza przyjacika bdziesz metaforycznie siedzia z ni
przy maym, okrgym stoliku i rozmawia oko w oko. Ale prawdopodobnie
tak si nie stao. W przypadku wielu mw dzieje si tak rzadko lub wcale.

Zaangaowanie czy niezaleno

Zanim zaczniesz robi sobie wyrzuty, zrozum, e aden mczyzna nie jest w
stanie sprosta emocjonalnym wymaganiom kobiety. Jednoczenie jednak
moesz podj prb zaspokojenia niektrych potrzeb swojej ony poprzez
zrezygnowanie ze swoich przyjemnoci, swojej gazety, swojego kanau spor-
towego.
Staraj si zrozumie, o co naprawd jej chodzi, Zakochana kobieta tskni za
kiedy zblia si do Ciebie. To dlatego chodzi za bliskoci: Znalazam umi-
tob wieczorami (albo chodzia, gdy bylicie wie- ow anego mej duszy, po-
o po lubie). W ten sposb okazuje, e Ci kocha.
chwyciam go i nie puszcz
(PnP 3, 4).
 Jednym ze sposobw zobrazowania twojego maestwa jest linia, na kt-
rej jednym kocu znajduje si sowo zaangaowanie, a na drugim nieza-
leno, tak jak to pokazano poniej:

Zaangaowanie Niezaleno

W typowym zwizku maeskim kobieta bardziej skania si ku stronie

zaangaowanie, podczas gdy mczyzna wybiera stron niezaleno.
Kiedy stajesz si zbyt niezaleny (zwaszcza poprzez izolacj), ona nie czuje
si blisko Ciebie i zaczyna myle, e jej nie kochasz. Kiedy z kolei ona nie
daje Ci przestrzeni, ktrej potrzebujesz, zaczynasz odczuwa, e zbytnio si
angauje i nie szanuje ci. Linia przedstawia napicie istniejce pomidzy
Waszymi podstawowymi potrzebami zaangaowania i niezalenoci. To na-
picie nie jest ze, ono po prostu istnieje. Tak naprawd jest to konieczna
cz Waszego zwizku. Stopie napicia w maestwie jest jedn z rzeczy,
ktre stanowi o jakoci zwizku (wicej na ten temat w rozdz. 12).

Tylko miczaki siedz pod pantoflem

Napicie pomidzy zaangaowaniem a niezalenoci stanowi kolejn ilustra-

cj rnicy pomidzy kobiecoci a mskoci. Jako mczyzna prawdopo-
dobnie nie bdziesz w stanie zaangaowa si w zwizek na tyle, na ile chcia-
aby tego Twoja ona. Nie prosz mczyzn, by stali si kobietami, ktre sie-
dz przy maych stolikach w kawiarniach i popijaj kaw, dzielc si swoim
yciem twarz w twarz. Jeste mczyzn i Twoja ona kocha ci za to, e je-
ste wanie nim, a nie kobiet. Nie oczekuje, e bdziesz kobiecy jak jej przy-
jacika. Ale kiedy zbliysz si do niej, kiedy pokaesz jej, e chcesz kontaktu,
nawet w niewielkim stopniu, zaobserwuj, co si bdzie dziao. To j zmoty-
wuje. To j oywi i przeprowadzi twoje maestwo z Bdnego Krgu do
Oywiajcego Krgu.
Oczywicie, zawsze moesz silnie uczepi si blaszanego dzwoneczka o na-
zwie Niezaleno. Moesz nalega na to, by mie wasn przestrze. W
kocu pracujesz ciko przez cay tydzie i naley Ci si maa partyjka golfa
(albo wyjcie na ryby czy obejrzenie dobrego programu w TV). Nie bdziesz
pantoflarzem, ktry nigdy nie moe posiedzie z kumplami, bo ona zawsze
wynajduje jakie zajcia.
A poza tym nie zamierzasz si do niej zblia, dopki nie okae ci nieco
wicej szacunku, nieco wicej uwagi dla twojej potrzeby przestrzeni i nieza-
lenoci. Takie podejcie oczywicie nie dziaa, nigdy nie dziaao i nigdy nie
bdzie dziaa. Nie moesz zmotywowa swojej wspmaonki, by daa Ci to,
czego potrzebujesz, odmawiajc jej tego, czego ona naprawd pragnie. Jeli
tak zrobisz, wskoczysz tylko do Bdnego Krgu. Na brak mioci ona zare-
aguje brakiem szacunku, na brak szacunku ty zareagujesz brakiem mioci.
Jedn z najwikszych przeszkd na drodze zbli- M musi zda sobie spra-
ania si do ony moe by klasyczny mski strach w, e u Pana ani mczy-
przed byciem kontrolowanym do tego stopnia, e zna nie jest bez kobiety, ani
nie bdzie mona wykona najmniejszego ruchu
kobieta nie jest bez mczy-
zny (1 Kor 11, 11).
bez konsultacji z ni. Jeli rzeczywicie chcesz by
mem w zwizku Mioci i Szacunku, strach przed wejciem pod pantofel
jest dziecinny. Ksiga Rodzaju 2, 24 mwi o czeniu si i stawaniu jednym
ciaem z on. Nie ma tu ani sowa o pantoflarstwie. Oczywicie, oboje po-
trzebujecie od czasu do czasu troch przestrzeni dla siebie, a wypracowanie
jej jest czci stawania si dojrzaymi dorosymi, ludmi, ktrzy si komuni-
kuj i potrafi wzajemnie odkodowa swoje potrzeby (zob. dodatek A).

Bdny krg przeciwko oywiajcemu krgowi walka na

mier i ycie

Tak wic wybieramy stawanie si dorosym. Ja to uczyniem i zadziaao. W

kocu zrozumiaem, e aby zatrzyma Bdny Krg i pozosta w Oywiaj-
cym Krgu, musiaem da Sarze to, czego ona rzeczywicie potrzebowaa.
Kiedy to zrobiem, zdarzya si zabawna rzecz: ona poczua si zmotywowa-
na, by da mi to, czego rzeczywicie pragnem. Parafrazujc zot zasad:
Jak chcesz, eby maonka ci czynia, podobnie ty jej czy! (zob. k 6, 31).
Nie ma tu miejsca na adn neutralno. W pewien sposb jest to wojna
walka na mier i ycie pomidzy Bdnym i Oywiajcym Krgiem. Moesz
albo waciwie zmotywowa swoj on, albo j zdemoralizowa. Wybr na-
ley do Ciebie.
Jest taka stara historia o pewnym starszym maestwie jedzcym obiad w
restauracji. ona spostrzega inn par w ich wieku, siedzc w ssiednim
boksie. Widzi ma siedzcego blisko swojej ony, obejmujcego j ramie-
niem. Szepcze jej do ucha, a ona umiecha si i rumieni. Delikatnie gaszcze
j po ramieniu i dotyka jej wosw.
ona odwraca si do ma i mwi: Popatrz na tamt par. Popatrz, jak ten
mczyzna jest blisko ze swoj on, jak on z ni rozmawia. Popatrz, jaki on
jest sodki. Dlaczego ty nigdy tak nie robisz?.
Jej m podnosi wzrok znad saatki i patrzy w Kobieta zaw sze ma nadzie-
kierunku ssiedniego boksu. Potem odwraca si do j: Ju teraz mj m przy-
ony i mwi: Kochanie, przecie ja wcale nie wie si do mnie (Rdz 29,
znam tej kobiety.
34).

Stary dowcip by moe troch oklepany ale doskonale ilustruje rnic

pomidzy kobiecoci a mskoci. Kobieco pragnie bliskoci, msko zaj-
ta jest saatk, oczekujc, e ona sama przyjdzie. Dopki oboje nie dostroj
swoich okularw przeciwsonecznych i suchawek, bdzie midzy nimi cige
napicie, ktre nie przyczyni si do zbudowania dobrego maestwa. O do-
brym zwizku mona mwi wtedy, gdy do tego napicia podchodzi si kre-
atywnie lub kiedy unika si go cakowicie poprzez robienie paru pozytyw-
nych, wyraajcych uczucie rzeczy. To si bardzo opaca, szczeglnie jeli
chodzi o ony. Pewna kobieta powiedziaa mi: Mj m wicej teraz ze mn
rozmawia, zrobi si bardziej uczuciowy i czuj, e w cigu ostatnich kilku ty-
godni stalimy si sobie blisi, ni bylimy przez lata.

Bycie blisko nic nie kosztuje oprcz twojego czasu i mioci

Wiele z poniszych wskazwek i technik zawdziczam mojej onie Sarze, kt-

ra prowadzi sesj o Oywiajacym Krgu na kadej konferencji, ktr wsplnie
animujemy. Kiedy kompletowaa list pomysw majcych pomc mom,
notowaa to, co do niej przemawiao, a take pytaa inne kobiety, co mogoby
sprawi, e czuyby si bliej swoich mczyzn. One podaway proste, ale
skuteczne pomysy. Na przykad, czy zdawalicie sobie spraw, jakie znacze-
nie ma zwyke trzymanie za rk? Nastpnego dnia spacerowaem z Sar, a
ona powiedziaa: Kobieta czuje si bliej swojego ma, a zatem czuje si
kochana, kiedy on trzyma j za rk. Oczywicie, natychmiast schwyciem
jej do. Jestem bystrym uczniem.
Albo popatrzcie, ile znaczy przytulenie. Kilka lat temu matka Sary i moja
zmary niespodziewanie w jedenastomiesicznym odstpie czasu. Moja ona
bya bardzo blisko zwizana z obiema i czsto widziaem, jak staa przy zle-
wie w kuchni i pakaa. Wszystko, co mogem zrobi, to podej do niej i j
przytuli. Nic nie mwiem, ale obejmowaem j, dopki nie przestaa paka.
Powiedziaa mi pniej: Czuam si tak blisko ciebie, kiedy to robie.
Albo pomylcie o czuoci bez seksualnych podtekstw. Moe to brzmie
jak oksymoron, ale jest moliwe. Mwi si, e intymno seksualna czsto za-
czyna si przy niadaniu czy o jakiej innej porze w cigu dnia. Przytulaj j,
trzymaj za rk, mw, e j kochasz, mw jej, jaka jest adna. Bd czuy, ale
nie napastliwy seksualnie. Dotykanie i caowanie ony tylko wtedy, kiedy
chcesz seksu, zazwyczaj j zamyka. Ona rozkrca si seksualnie znacznie wol-
niej ni ty, dlatego w cigu dnia zdobywaj jej wzgldy tylko w sferze czuo-
ci. Kiedy stworzysz odpowiedni atmosfer, dc do kontaktu w cigu dnia
czy wieczoru, doprowadzi to pniej do seksualnej intymnoci w sposb
znacznie bardziej naturalny i atwy.
Pamitaj: bd czuy i troskliwy kadego dnia, nie tylko wtedy, kiedy masz
ochot na seks. Czuo powinna by celem, nie rodkiem. Posuchaj, co po-
wiedziaa pewna ona:
On oglda kana sportow y, ale ja jestem zmczona ju o 22.00. Chc si wyciszy i po-
przytula tak jak wtedy, kiedy bylimy wieo po lubie. Jednak bez dzieci jestemy dwoj-
giem obcych ludzi, ktrzy nie id t sam drog. To pow oduje u mnie problemy natury
seksualnej. To jest jedyny czas, kiedy jestemy blisko. Chc wicej ni tylko to.

Podaem tylko kilka przykadw. Spjrz na list poniej, jak rwnie na

punkty na kocu innych rozdziaw w czci C-O-U-P-L-E. Zauwa, e wszyst-
kie moje sugestie s proste i nie kosztuj nic oprcz twojego czasu i chci by-
cia blisko.

Twoja ona czuje si blisko ciebie, jeeli

trzymasz j za rk,
przytulasz j,
jeste czuy bez seksualnych zamiarw,
jeste z ni sam na sam, wic moecie si skupi na sobie nawzajem i
mia si razem,
idziecie na spacer lub pobiega cokolwiek, aby robi co razem,
odkrywasz j na nowo umawiasz si na randk jecie przy wiecach,
rezygnujesz z czego, by zrobi co dla niej, np. zaatwiasz sprawunki,
stawiasz spdzanie z ni czasu na pierwszym miejscu,
pamitasz, e ona jest osob mylc i posiadajc wasne zdanie da-
jesz jej do zrozumienia, e lubisz z ni rozmawia i pyta o opini,
proponujesz co nieoczekiwanego we wolne i zjedzcie na play id-
cie na spacer zobaczy peni ksiyca zaparkuj przy urwisku i obser-
wujcie wschd soca,
rozmawiasz z ni w ku po tym, jak skoczycie si kocha le blisko,
obejmujc j ramieniem i dzielcie si uczuciami i intymnymi pomysa-
mi i nigdy nie wczaj kanau sportowego ani nocnego.
 Rozdzia dziesity

OPENNESS (otwarto) ona chce,

eby si przed ni otworzy

Kiedy pracow aem jako doradca maeski, zauwayem wyrane podo-

biestwo wrd par, ktre do mnie przychodziy. M zajmowa takie miej-
sce, aby mg mnie widzie. Od czasu do czasu spoglda w gr, w d lub
przed siebie, ale rzadko patrzy bezporednio na swoj on, nie liczc kilku
przelotnych spojrze. Z kolei ona zajmowaa takie miejsce, by widzie swo-
jego ma i mnie. Obserwowaa nas obu, poniewa prbowaa dociec, co
dzieje si w jej mu o czym on myli. Pamitaj, kobieta jest ekspresywnie-
responsywna. Chce rozmawia o problemach. Chce otwarcie o nich rozma-
wia, aby je rozwiza.
M woli jednak wicej ukry. Jego postawa jej przeciwiestwem ekspre-
sywno-responsywnej psycholodzy nazywaj to poszufladkowaniem. ona
czuje, e wewntrz co si dzieje, ale on o tym nie rozmawia. Nic si nie
dzieje mwi. Ale jej intuicja podpowiada, e on jest cakowicie rozstrojony.
Wpada wic w zakopotanie i mwi: Czasem nie wiem, czemu mam wie-
rzy. Ale ona nigdy si nie poddaje. Cigle rozpatruje problem, prbujc go
zrozumie. Tskni za jego mioci, ktrej w jej wiecie dowiadcza si po-
przez otwarty kontakt z jego sercem.

Rozbij jedn z jej arwek, a pogasn wszystkie

Aby w peni zrozumie dynamik, jaka zachodzi, gdy para siedzi w moim ga-
binecie, pomocne bdzie zdefiniowanie terminw ekspresywnie-responsywna
oraz poszufladkowanie za pomoc prostej ilustracji. Ju zauwaylimy, e
mczyni i kobiety s bardzo rni oboje widz i sysz rnie na poziomie
intymnoci maeskiej. Pomyl o tej rnicy jak o dwch typach obwodw
elektrycznych. W jednym obwodzie jest trzy tysice arwek i jest on zapro-
jektowany tak, e jeli jedna z arwek zostanie stuczona, caa linia wyczy
si. W drugim obwodzie jest trzy tysice arwek i jest on zaprojektowany
tak, e jeli stuczesz dwa tysice z nich, pozostay tysic nadal bdzie dzia-
a.
Na poziomie intymnoci ona przypomina pierw- Zamknity m wydaje si
szy obwd. Jeli zaistnieje powany konflikt ma- onie zbyt le usposobio-
eski, odbija si to na niej caej. Wszystkie jej a- nym, by z nim pomw i
rwki gasn, a ona zamyka si cakowicie. Dzieje
(1 Sm 25, 17).

si tak dlatego, e jej osobowo jest zintegrowana. Jej umys, ciao i dusza s
poczone i cay ten system reaguje na zranienie. Wystarczy, e m sformu-
uje jedn, ma, niemi uwag, ktr ona odbierze jako przejaw braku mio-
ci i ju jest cakowicie wytrcona z rwnowagi, do czasu, a sprawa zostanie
wyjaniona. Jak powiedziaa mi pewna ona: Jeli walcz z nim na jednym
polu, w stanie wojny z nim jestem na wszystkich polach.
Czasami kobieta czuje si w stanie wojny ze swoim mem, poniewa on
wywouje w niej poczucie samotnoci. Oto przykad listu, jaki otrzymuj od
wielu on:
Tak czsto wraca do domu wieczorem, oglda TV do pna, idzie do ka, chcc seksu,
e czuj si wykorzystyw ana i niekochana. Zdaje si, e poczucie samotnoci wrcio do
mnie ostatniej nocy i nie spodobao mi si to, jak si poczuam Miaam wraenie, e tele-
wizor by waniejszy ode mnie. Zdaj sobie spraw , e to nieprawda, ale tak wanie si
czuj. On nie wie, co myle, kiedy odczytuje mj jzyk ciaa. Od wielu dni praw ie ze mn
nie rozmaw ia.

Niech kady m zwrci uwag na to, co mwi ta kobieta. Kiedy ona uwa-
a, e jest problem, kiedy czuje si zraniona, samotna czy zaniedbywana, to
zdecydowanie nie jest zainteresowana seksualnym reagowaniem na ciebie.
Kiedy jej duch jest zdruzgotany, jej ciao jest niedostpne.
Nie jest trudno zauway zdruzgotanego ducha ony. Jej twarz mwi
wszystko. Podczas gdy kobiety s ekspresywne, mczyni zachowuj pokero-
w twarz. ona skary si, e jej m zachowuje si, jakby nie byo adnego
problemu pomidzy nimi, podczas gdy ona wyranie nadal jest rozstrojona i
czuje si rozstrojona. On idzie do pracy, a kiedy wraca do domu, nie moe
uwierzy, e ona wci jest caa nastawiona na rozmow o wczeniejszym na-
piciu. Zazwyczaj trzeba mu przypomina, co dokadnie si stao, bo zdy
ju zapomnie. W jej gowie przez cay dzie obecny by wtek sprzeczki, do
ktrej doszo przy niadaniu. Wiele razy odtwarzaa j w mylach, a on mwi:
No dobrze po prostu zapomnijmy o tym, okej? Idmy dalej.
Kobieta nie moe wyobrazi sobie, jak on mg co takiego powiedzie.
Dlaczego nie jest tak rozbity jak ona? Odpowied jest prosta. Pamitasz dwa
obwody elektryczne? M jest tym, w ktrym mona rozbi dwa tysice ar-
wek, a pozostay tysic bdzie dziaa. Oto, co znaczy poszufladkowanie
jego problemw. Mczyzna ma znacznie wiksz zdolno kontrolowania
swoich reakcji. Cinienie moe go rozsadza, ale potrafi je utrzyma w kar-
bach. Moe by gboko zraniony, ale wrzuca to do szufladki w swoim
umyle, mwic do siebie: Jaki ma sens rozmawianie o tym, jeli ona czuje
1
to, co czuje?

ony postrzegaj mw jako tajemnicze wyspy

To, co wanie napisaem, jest wan informacj dla wszystkich mw. Zro-
zumienie, e ona jest zintegrowana, e jest ekspresywno-responsywna, daje ci
wiedz o tym, jak reagowa, gdy prbuje ci otworzy. Kiedy para siedzi w
moim gabinecie, ona prbuje zrozumie ma. Nie moe poj, dlaczego on
nie jest ju tak otwarty jak za czasw narzeczeskich.
Podczas tych kilku pierwszych miesicy spotykania si oboje byli nastawie-
ni na kontakt, dzielili si marzeniami, pragnieniami, obawami i niepowodze-
niami. Rozmawiali otwarcie i ta otwarto bya czym, co mogli dosownie
poczu, cakiem jak kochankowie opisani w Pieni nad Pieniami: Otwrz
mi, siostro moja, przyjaciko moja, gobko moja, ty moja nieskalana (PnP
5, 2). Obraz otwartych drzwi symbolizuje dwoje ludzi zbliajcych si do sie-
bie i dzielcych si swymi sercami. Przycigaj si nawzajem seksualnie,
emocjonalnie i duchowo.
A wic co dzieje si z typow msk otwartoci w maestwie? W okre-
sie narzeczestwa mczyzna szuka kobiety swoich marze. Bya to radosna
przygoda. Kiedy doszed do wniosku, e jego marzenie ju si spenio, przy-
szo zadowolenie. Przesta odczuwa potrzeb dzielenia si i bycia otwartym.
Tak naprawd woli po prostu by razem, rami Kada ona marzy o tym,
w rami, i niewiele mwi (wicej na ten temat w by pow iedzie innym: Miy
rozdziale 20). Nie rozumie, e jego otwarto w mj odzyw a si i mwi do
czasie narzeczestwa bya dla niej wielkim wyzna- cjonuje ze szczegami ro-
mnie (PnP 2,10), gdy rela-

niem mioci i e ten niewerbalny przekaz oywia mantyczne rozmow y i wy-

j. Teraz, kiedy jest ju onaty, nie zdaje sobie darzenia.
sprawy, e ona nadal potrzebuje jego otwartoci
zwykej rozmowy, dzielenia si.
Mczyni czsto wydaj si tajemniczymi wyspami w oczach swoich on.
Kobiety wiosuj wok swoich mw, szukajc miejsca, by wyj na ld, ale
mga ich nie dopuszcza do brzegu. Wydaje si, e mczyzna wiadomie robi
si niedostpny. Jak napisaa do mnie pewna ona:
On jest kompletnie niezaangaow any. Naprawd bardzo trudno z nim by. NIGDY nie roz-
maw ia. Nie mam pojcia, co mogoby go poruszy, a naprawd chciaabym to wiedzie.
Czuj si, jak gdybym potykaa si w ciemnym pokoju, a wcznik wiata by nie tam,
gdzie si go spodziew aam.

Oczywicie zawsze s wyjtki. Doradzaem ju takim parom, gdzie to wa-

nie kobieta bardzo skrywaa problemy, a mczyzna mia serce na doni, ale
jak zaobserwowaem w cigu wielu lat, takie pary s w mniejszoci. General-
nie mczyni i kobiety zachowuj si wedug wzorca opisanego powyej
(zob. dodatek D).

Sara woli by na bieco kadego dnia

Wikszo on jest taka jak Sara. Ona woli rozmawia o problemach mae-
skich pojawiajcych si w danym dniu, aby utrzymywa relacj na bieco.
Sara uwaa, e zapobiega to pojawieniu si wikszych problemw. We wcze-
snych latach naszego maestwa naprawd nie rozumiaem, co miaa na my-
li, gdy zajmowaa si sprawami na bieco w celu uniknicia kopotw. Tak
naprawd czsto mylaem, e codzienne rozmowy o potencjalnych troskach
musz oznacza, e rzeczywicie mamy jaki powany problem maeski!
Przez lata le interpretowaem cel, jaki kry si za sowami Sary. Czsto
mylaem, e bya to kolejna pretensja o to, e jej nie kocham, wic wycofy-
waem si, by nie odnosi wraenia, e mnie nie szanuje.
Kiedy na jej pytania reagowaem cisz, ona tym czciej zwracaa si do
mnie, prbujc dowiedzie si, gdzie ley problem. To z kolei skaniao mnie
do jeszcze silniejszego wycofywania si. W kocu odkryem, o co chodzio,
ale zanim mi si to udao, Bdny Krg obrci si wicej razy, ni powinien.
Teraz, aby utrzyma nas w Oywiajcym Krgu, Mnie, Emersonow i, trzeba
pracuj ciko, by odkodowa przekaz Sary kryjcy byo przypomnie Pismo
si w zadawaniu pyta lub naciskaniu na mnie, by wite: Serce maonka jej
wydoby jakie informacje. Nadal mam t natural-
ufa (Prz 31, 11).

n msk skonno do mylenia, e ona jest wcibska, ledzi mnie, krytykuje

czy nawet prbuje mnie kontrolowa. Kusi mnie, by czu si jak m, ktry
powiedzia do mnie: ona zawsze wtyka nos w moje sprawy. Mam wraenie,
e ona ma takie wielkie noyce, wie pan, takie, jakich uywaj do rozcinania
samochodw, eby ratowa ludzi, i manipuluje, eby si do mnie dosta. Ja
potrzebuj przestrzeni. Potrzebuj niezalenoci.
Wiem, jak czuje si ten mczyzna, ale odsuwam Nie czyni mu le, ale do-
jego sposb mylenia. Wiem, e Sara nie prbuje brze przez wszystkie dni
mnie kontrolowa, jest kobiet dobrej woli. Zdaj jego ycia (Prz 31, 12).
sobie spraw, e po prostu chce si ze mn po-
czy, odczuwa otwarto i blisko pomidzy nami. Oto silna strona jej ko-
biecoci przede wszystkim dlatego w niej si zakochaem.
Jako m musisz zrozumie, e poczucie bycia przesuchiwanym oraz my-
lenie, e Twoja ona jest wcibska i zadaje mnstwo niepotrzebnych pyta,
stale bdzie powraca. Musisz si zatrzyma, zanim poczujesz rozdranienie.
Pomyl, dlaczego twoja ona to robi. Chce by na bieco. Zblia si do cie-
bie, poniewa ci kocha, liczysz si dla niej!

Strze si zgorzknienia

Niestety, niektrzy mowie nie potrafi lub nie chc radzi sobie z tym, co
mwi ich ony, poniewa boj si, e oka si nieudacznikami, ktrych
nikt nie szanuje. Pewna kobieta przyznaa: Z biegiem lat odpadam w tym
zwizku; kiedy rozmawialimy o rnych rzeczach, jemu zawsze si wydawa-
o, e prbuj go ustawi i unika tak zwanych dyskusji.
Pewien mczyzna, ktry wraz ze sw on walczy o to, by spdza wicej
czasu w Oywiajcym Krgu, napisa, by wyzna, e w pewnym momencie
jego strach przed otwartoci by sporym problemem. Powiedzia:
Nie odsaniaem si przed ni. Dusiem w sobie wiele myli, emocji i potrzeb, bo baem si,
e doprow adz do odrzucenia, jeli si nimi podziel To j odsuw ao ode mnie Uwa-
am, e to bya rezygnacja z odpow iedzialnoci. Od wielu, wielu lat wiem, e uczciw o i
otwarto s drog Bo, ale tak naprawd zrozumiaem to dopiero niedawno.

Przez par lat miaem do czynienia z wieloma zgorzkniaymi mami, kt-

rych gniew wrza tu pod powierzchni spokoju. Taki mczyzna nie jest a-
godny, delikatny ani otwarty na swoj on. Przeciwnie, jest podejrzliwy i
wydaje mu si, e ona celowo go irytuje i prowokuje. ona intuicyjnie wie
lub podejrzewa, e on, w tajemnicy i nieustannie, jest na ni wcieky. Bardzo
prawdopodobne, e aposto Pawe mia na myli takich wanie mczyzn,
kiedy pisa jedyne w caym Nowym Testamencie negatywne napomnienie
skierowane do mw, na temat tego, jak powinni traktowa swoje ony:
Mowie, miujcie ony i nie bdcie dla nich przykrymi! (Kol 3, 19).
Greckie sowo opisujce bycie przykrym oznacza jednoczenie gorzki smak
w ustach. By przykrym, gorzkim to by zaniepokojonym, zirytowanym, roz-
dranionym, obraonym i zym. Kiedy mwimy o kim, e jest zgorzkniay,
zazwyczaj mamy na myli to, e cigle rozdrapuje wewntrz jakie dawne
rozczarowania. Zgorzkniay m bywa szorstki, cyniczny lub obraony. Za-
miast otwiera si na on, zamyka najgbsze zakamarki swojego serca,
sprawiajc wraenie, e w partnerce znajduje niewiele smaku.
Zgorzkniay m nie wierzy, e mgby by Strzecie si wic w duchu
otwarty w kontaktach z on. By moe gorycz waszym: wobec ony mo-
utrudnia ci poycie maeskie, jednak musisz pa- doci twojej nie postpuj
mita, e przyrzeklicie sobie wydosta si z Bd-
zdradliw ie! (Mal 2, 15)

nego Krgu i zacz oywia si nawzajem. Odpowiedzi na gorycz jest su-

chanie delikatnych podpowiedzi Ducha witego (zob. J 14, 17.26; Rz 8, 9).
To moe zdziaa cuda, jak wyranie pokazuje list pewnej ony. Ona i jej m
brali udzia w jednej z naszych konferencji o Mioci i Szacunku. Po jej za-
koczeniu nadal czua si emocjonalnie nadwraliwa i podatna na urazy. Na-
stpnego dnia m ostro skrytykowa j za to, jak jedzi samochodem. Czu-
jc, e j zrani, zapyta potem, czy wszystko jest w porzdku. Powiedziaa
mu, co czua e boi si, e nigdy nie zadowoli go swoj jazd a on spiera
si, mwic, e jej uczucia byy ze, co tylko pogorszyo jej samopoczucie.
Czytam dalej w licie:
Ale jakie pi minut pniej odszuka mnie, pow iedzia, e mu przykro i e jeli to, co robi,
aby pomc, w rzeczyw istoci mnie zranio, to natychmiast przestanie. Potem objlimy si
i byo po wszystkim. Jak cudownie! Maa rzecz, a jaka wielka!

M skoncentrowa si na swoim wewntrznym czowieku. Zamiast racjo-

nalizowa negatywn postaw i krytycyzm, on ponownie je rozway. Posu-
cha cichego gosu wewntrznego. Kiedy otworzy si na swoj on, ona po-
czua jego mio! Gdyby tylko mczyni potrafili rozpozna moc swojej mi-
oci i to, jak bardzo ich ony jej pragn.
Oto urywki z listw rnych on, ktre tskni za otwartoci i odrobin
czuoci:

Chc, eby dry, odkryw a i odpow iada prosto z serca, a nie pod wpyw em gniew u. To
nie dziaa.

Zamiast wycofyw a si i trzyma na uboczu, mj m zacz robi to, o czym kiedy tylko
 mogam pomarzy (np. dzieli si ze mn odczuciami).

Zaczy si dzia niesamow ite rzeczy. Zacz odsania swoje serce. Teraz prow adzimy
rozmow y, nie monologi.

Jak zatem bdziesz y z t wraliw istot?

W tym momencie niejeden m moe powiedzie: No niele! Nie miaem po-

jcia, w co si pakuj, kiedy si eniem z t wraliw istot!. To prawda,
nie miae pojcia, ale powiniene by wdziczny za wraliwo swojej ony i
jej przejawy. To dziki niej moe zostawa ca noc z dziemi, gdy s chore.
To dziki niej czeka w pogotowiu, kiedy leysz z gryp, narzekajc, marudzc
i dajc kolejnej aspiryny. Tak, jej wraliwo jest tym, co czasem kae jej
wierzy, e si przed ni zamykasz, e jeste na ni zy. Moe ci kusi, by
powiedzie: Och, prosz, nie bd taka wraliwa, ale lepiej zda sobie spra-
w, e musisz przyj jej saboci razem z silnymi stronami.
Kady m musi zdecydowa, jak sobie radzi z wraliwoci i potrzebami
ony. Moe si zamkn w sobie i odmwi otwarcia albo zwrci si ku niej
i poczy. Jednym z najprostszych, ale najbardziej skutecznych krokw, ja-
kie moesz podj, jest po prostu spdzenie z ni dnia. Jeli nie chcesz roz-
mawia w danym momencie, powiedz co w rodzaju: Co si zdarzyo dzisiaj
w pracy, moe porozmawiamy o tym pniej, ale teraz wolabym nie. Nic ze-
go pomidzy nami si nie dzieje. Ostatnie zdanie jest tym, na co ona bdzie
czeka. Kobieta potrzebuje zapewnienia, e twj kiepski nastrj nie ma z ni
nic wsplnego.
Kiedy rozmawiacie, szczeglnie wystrzegaj si szorstkiego tonu. Mczyzna
zazwyczaj kategorycznie wyraa swoje opinie. Moesz brzmie opryskliwie,
nie zdajc sobie z tego sprawy. Moesz tego nie chcie, ale z twojej ony uj-
dzie powietrze, bo kiedy przedstawiae fakty i silnie podkrelae swoje zda-
nie, wycigne jej wentyl.
Kilka lat temu jeden z naszych nastoletnich synw rozmawia z Sar w spo-
sb, ktry uznaa za szorstki. Powiedziaa stanowczo: Davidzie, prosz, nie
mw tak do mnie. Zadaniem Sary spojrza na ni, jak gdyby bya z innej pla-
nety. Powiedzia: O co chodzi? Tak rozmawiam z kumplami. Wiesz co?
odpowiedziaa Sara. Nie jestem jednym z twoich kumpli. Jestem twoj mat-
k i jestem kobiet. Tak wic David otrzyma tego dnia lekcj pod tytuem:
Dlaczego nie powiniene by szorstki odcinek 101 (zobacz wicej instrukcji
w dodatku A, B i C).
I jeszcze jedna rzecz. Ryzykujc, e zabrzmi jak zdarta pyta, przypomi-
nam, e jeli masz dobr wol i jeste otwarty emocjonalnie na swoj on,
ona bdzie si czua blisko ciebie i otworzy si seksualnie. Innymi sowy: nie
wolno pozorowa otwartoci po to, by nakoni j do seksu. ona to przejrzy
i cakowicie odwrci si seksualnie. Ale jeli autentycznie wyjdziesz naprze-
ciw jej potrzebom emocjonalnym, ona wyjdzie naprzeciw twoim potrzebom
seksualnym. Bg zaplanowa, by maestwo byo symbioz.
We wskazwkach poniej znajdziesz wicej pomysw. Jednak najwaniej-
sz rzecz jest zaufa sercu swojej ony. Otwrz si na ni, a wyjdziesz z
Bdnego Krgu, za Oywiajcy Krg mio zadwiczy.

Twoja ona czuje, e jeste na ni otwarty, kiedy

dzielisz si z ni uczuciami, mwisz o swoim dniu i trudnociach,

mwisz porozmawiajmy, pytasz j, co czuje i jakie jest jej zdanie,
twoja twarz mwi, e chcesz rozmawia skania do tego jzyk ciaa, do-
bry kontakt wzrokowy,
zabierasz j na spacer, by porozmawia i powspomina wasze pierwsze
spotkanie lub moe podyskutowa o dzieciach i problemach, jakich przy-
sparzaj,
modlisz si z ni,
powicasz jej ca swoj uwag nie mamroczc odpowiedzi podczas
ogldania TV, czytania gazety czy pisania e-maili,
dyskutujesz z ni o problemach finansowych, ewentualnej zmianie pracy
czy planach na przyszo.
 Rozdzia jedenasty

UNDERSTANDING (zrozumienie) nie

prbuj jej naprawia;
po prostu suchaj

W drugim i trzecim rozdziale nawizalimy ju do wersetu 3, 7 z 1 Listu

w. Piotra, a teraz chciabym spojrze wersja niego poprzez okulary o nazwie
Jak by empatycznym dla swojej ony. Piotr radzi mom: We wsplnym
poyciu postpujcie rozumnie. Uwielbiam ten wers, poniewa Piotr nie
mwi, e ja mam rozumie Sar. Jak kady inny mczyzna wiem, e nie je-
stem w stanie cakowicie zrozumie adnej kobiety, nawet tej, ktr kocham
z caego serca. Spraw kluczow jest dla mnie okazanie, e chc w poyciu z
Sar postpowa rozumnie, i co wicej, chc, by wiedziaa, e ufam jej sercu.
Zdaj sobie spraw, e 1 P 3, 7 jest dla niektrych kontrowersyjnym werse-
tem, poniewa dalszy jego cig mwi o tym, e mowie we wsplnym poy-
ciu powinni postpowa rozumnie ze sabszym ciaem kobiecym. Femi-
nistki naje si w tym momencie i powiedz: Mczyni nie s silniejsz
pci. Jestemy rwni!. Musimy jednak pamita, e w tym zdaniu Piotr po-
rwnuje, nie ocenia. Nie mwi, e kobiety s sabe. Mwi, e ona ma sabsze
ciao ze wzgldu na jej podatno na zranienie przez ma.
Twoja ona jest podatna na zranienie przynajmniej w dwch sytuacjach: 1)
kiedy mwisz rzeczy typu: Po prostu ci nie rozumiem Zastanawiam si,
czy warto prbowa; 2) kiedy upokarzasz j, traktujc jako gorsz dzie-
dziczk aski (zob. 1 P 3, 7). Feministki prbuj wykorzysta ten wers na do-
wd, e Biblia ustanowia kobiety sabsz pci. Jednak tym, co Piotr napraw-
d gosi, jest fakt, e ona jest podatna na zranienie przez ma (a nie, e
wszystkie kobiety s sabsze od mczyzn). Kiedy ty, jej m, nie starasz si
jej zrozumie, rzeczywicie wydaje si sabsza.
Pewna wdziczna ona rozumiejcego ma napisaa: Nawet kiedy buntu-
j si przeciw jego przywdztwu, on to rozumie, akceptuje i nie ma do mnie
pretensji.
 Z porcelan zawsze obchod si ostronie

Jednym ze sposobw rozumienia frazy sabsze ciao kobiece jest wyobrae-

nie sobie dwch misek: jednej zrobionej z porcelany, drugiej z miedzi. M
jest z miedzi, ona jest z porcelany. Ona nie jest niszej wartoci tak na-
prawd miska porcelanowa moe by czasem cenniejsza ni miedziana. S
rne i speniaj rne funkcje w rnych okolicznociach.
Jednak twoja ona porcelanowa miska jest delikatna. Moe pkn, a
nawet si stuc, jeli nie bdziesz ostrony. M na samym dnie frustracji
moe powiedzie: Nikt nie potrafi zrozumie kobiet a szczeglnie ciebie i
w tym momencie pj gdzie, eby si odizolowa, przysigajc sobie, e nie
bdzie si przed ni paszczy, dopki ona nie zacznie go szanowa.
Jeli znalaze si w podobnej sytuacji i wypowiedziae niefortunne sowa
w takim stylu jak powyszy, to moesz spojrze w d i zobaczy dziury w
swoich butach. Strzelie sobie w obydwie stopy znowu. Bg nie stworzy
twojej ony po to, by funkcjonowaa w takich warunkach. Bg wzywa m-
czyzn, by zdali sobie spraw, e ich ony s porcelanowymi miskami, na kt-
rych On przyklei wyranie widoczny znak: Ostronie!.
Pewien m zda sobie w kocu spraw, e ona jest jego sprzymierze-
cem, nie wrogiem. Zobaczy j jako tak kobiet, jak opisuje Piotr delikat-
n i godn szacunku. Od momentu zaakceptowania i doceniania jej zacz si
zmienia cay zwizek. M powiedzia:
Jestemy teraz na now ej paszczynie wsplnego porozumienia. Kiedy cigle si modli-
em: Boe, uzdrw, prosz, nasze maestwo, ten bl jest zbyt silny. Po co w ogle nas
poczye?. Teraz jestem Mu BARDZO wdziczny, e to zrobi. Moja ona jest moj po-
wk we wszystkim, wczeniej tego nie potrafiem dostrzec. OGROMNY ciar spad mi z
serca Jestem innym czow iekiem.

Zasady C-O-U-P-L-E s powizane

Moe zauwaye zwizek pomidzy zasadami reprezentowanymi przez litery

sowa C-O-U-P-L-E. Closeness (blisko) i Openness (otwarto) s bardzo po-
dobne, jedna wygrywa z drug. Z kolei Understanding (zrozumienie) rozgry-
wa parti z bliskoci i otwartoci. Jeli zbliysz si do swojej ony i b-
dziesz na ni otwarty, ona poczuje, e j rozumiesz albo przynajmniej prbu-
jesz zrozumie. Pamitaj, m jest figur Chrystusa, a ona figur Kocioa.
Tak jak Koci zrzuca swj ciar na Chrystusa, tak ona chce zrzuci swoje
ciary na ma. Nawet jeli nie wypowie tego na gos, to myli o tobie jako
o tym, ktry nosi ciary bo masz szerokie ramiona. Jeli szuka u ciebie
zrozumienia, to jest to komplement. To wany aspekt mioci. Ale jeli za-
mkniesz si przed ni, zamkniesz j czy nie bdziesz sucha tego, co bdzie
prbowaa powiedzie, zrujnujesz jej dusz.
Mow ie, miujcie ony, bo
i Chrystus umiow a Koci i
Aby zrozumie, po prostu suchaj wyda za niego samego sie-
bie (Ef 5, 25).

Jak moesz sta si rozumiejcym mem? Najmoc-

niejsz broni, jak posiadasz, s twoje uszy. Po prostu suchaj swojej ony, a
ona poczuje si rozumiana.
Fakt, niebieskie suchawki ma stanowi gwn przeszkodz. Po prostu
suchanie nie jest jego najmocniejsz stron. Jest tak skonstruowany, e a-
twiej przychodzi mu analizowa, dawa odpowiedzi i naprawia sytuacj.
Niewiadomy mczyzna ma problem z odkodowaniem wiadomoci, ktre
przesya mu ona, przychodzc do niego ze swymi zmartwieniami. ywym
przykadem jest jedno z pierwszych spotka moich i Sary w Wheaton College.
Uczya si hiszpaskiego i nie szo jej najlepiej. Kiedy pewnego dnia siedzieli-
my w bibliotece, a ona zacza opowiada o swoich kopotach z nauk. Su-
chaem uwanie, gdy wylewaa przede mn swe ale, a potem powiedziaem:
Okej, zaczniemy nad tym pracowa. Rozwizaniem jest stworzenie kalenda-
rza nauki. Podzielimy twoje lekcje na mae czci i kadego dnia bdziesz si
uczya jednej z nich.
Z miejsca, przy tym bibliotecznym stole, zajem si projektowaniem planu
nauki dla Sary. W kilka minut plan by skoczony. Podniosem wzrok, a Sary
nie byo. Po przeciwnej stronie sali zobaczyem j, jak miaa si serdecznie z
przyjacikami, dobrze si bawic. Niepewny tego, co si dziao, zapytaem
sam siebie: Czybym ju w jaki sposb rozwiza jej problem?.
Uchwyciem spojrzenie Sary i poprosiem j wzrokiem, eby podesza.
Przysza szybko i usiada z wyrazem szczcia na twarzy.
Czy rozwizaem twj problem z hiszpaskim? zapytaem.
Och nie, waciwie nie.
To dlaczego jeste zadowolona? zdziwiem si.
Po prostu potrzebowaam, eby kto mnie wysucha odpowiedziaa
Sara z umiechem. Teraz czuj si lepiej.
W jaki sposb udao mi si da Sarze to, czego wanie oczekiwaa zro-
zumienie. Oczywicie zaczem od prby rozwizania jej problemu, ale za-
nim zaczem, ona ju poczua si lepiej. Mona powiedzie, e miaem wte-
dy szczcie. Pniej zdarzay si inne sytuacje, ju po naszych zarczynach,
potem po lubie, kiedy byem winny temu, e bardziej chciaem naprawia,
ni sucha, i wypominano mi to.
Tego dnia w bibliotece, kiedy suchaem Sary mwicej o swoich proble-
mach z hiszpaskim, dynamika bya bardzo dua. W rzeczy samej nie musia-
em rozwizywa jej problemu; wszystkim, czego ona oczekiwaa, bya moja
empatia. (Dowiedziaem si, e Sara ma potrzeby, ktrych ja nie mam, i e to
jest w porzdku. Take ona dowiedziaa si, e ja mam potrzeby, ktrych ona
nie ma, i to te jest w porzdku, jeli chodzi o ni!). Jeli jako m zdoasz
poj, e nie zawsze musisz rozwizywa problemy swojej ony, zrobisz wiel-
ki krok w kierunku okazania jej empatii i zrozumienia. A poza tym oszcz-
dzisz sobie mnstwo czasu, kopotw i obrotw Bdnego Krgu.

Potrzebujesz rozwizania czy wysuchania?

W cigu wielu lat miaem swoje wzloty i upadki jako uwany suchacz, ale
nauczyem si zadawa dwa pytania, kiedy Sara przychodzi do mnie z proble-
mem. Pierwsze pytanie brzmi: Mam jakie kopoty?. Odpowied zwykle
brzmi: Nie, nie, nie.
Moje drugie pytanie jest duo waniejsze: Potrzebujesz rozwizania czy
wysuchania?.
Wtedy Sara moe powiedzie, i zazwyczaj to mwi: Po prostu chc, eby
mnie wysucha.
Tak wic sucham. Kiedy Sara podzieli si swoim problemem, duym czy
maym, ma lepsze samopoczucie. Odchodzi, czujc si rozumiana i kochana.
Oywiajcy Krg mio dwiczy.
Jednak na spotkaniach z maestwami oraz na konferencjach pojawia si
wielu mw, ktrzy tego nie chwytaj. Tak naprawd prba naprawy za-
miast suchania jest czsto gwn osi konfliktu w zwizku. Mowie ci ci-
gle dziaaj w niebieskich okularach i niebieskich suchawkach. Cigle pod-
chodz do problemw jak mczyni.
Czasem jeden mczyzna przychodzi do drugiego Mdry m jest chtny do
ze swoim problemem. Harry instynktownie wie, e suchania, nieskory do m-
Joe nie przyszed do niego po to, eby uwolni wienia (Jk 1, 19).
swoje emocje. Harry wie, e Joe liczy na to, e ten
nie bdzie tylko po prostu go sucha. (Tylko wtedy, kiedy mczyzna prze-
ywa naprawd wielki kryzys, bdzie chcia, aby go kto po prostu wysucha,
gdy jest na granicy wytrzymaoci). W 9598% przypadkach kiedy jeden
mczyzna przychodzi do drugiego podzieli si swoim problemem, oczekuje
jakiej pomocy. Tak wic Harry powie: No, tak, a prbowae tego? i przed-
stawi moliwe rozwizanie.
To dobry pomys mwi Joe. Wielkie dziki.
Widzisz, mczyni uwaaj, e pomagaj innym, rozwizujc ich proble-
my. Powszechnie wiadomo, e mczyni i kobiety uzyskuj rne wyniki w
testach. Oni s bardziej uzdolnieni pod ktem analitycznym, one pod ktem
werbalnym. Mowie myl w kategoriach analizy i w taki te sposb dziaa-
j (wicej na ten temat w rozdziale 19, dotyczcym mowskiej wnikliwoci).
Tak wic Harry, po tym jak pomg Joemu, idzie do domu, gdzie jego ona
przychodzi do niego z problemem. Poniewa dobrze mu poszo z Joem, Harry
prbuje rozwiza jej problem tylko po to, by usysze: Czy przestaniesz
mnie wreszcie poprawia i po prostu sprbujesz posucha?. Harremu, jako
typowemu facetowi, nie za bardzo podoba si ta odpowied. Nie moe uwie-
rzy, e ona jest tak niewdziczna i tak go nie szanuje. W kocu on tylko
prbowa pomc. I to wanie w tym momencie Harry powinien si zatrzy-
ma. Musi nauczy si tekstu: Kochanie, potrzebujesz rozwizania czy po
prostu chcesz, ebym ci wysucha?.
To nie jest naturalne, ale gwarantuj, e skuteczne. Jedn rzecz, ktr
trzeba zapamita, jest to, e kiedy ona przychodzi do ma ze swoim pro-
blemem, to nie po to, aby on go rozwiza. W rzeczywistoci w wielu przy-
padkach ona dobrze wie, co ma robi. Ale chce si podzieli zmartwieniem,
poczu si zrozumiana, chce si komunikowa na zupenie innym poziomie.
Mczyni raczej komunikuj si tylko w jednym celu: aby wymieni infor-
macje. Zastanawiaj si: Co jeszcze moglibymy komunikowa? Przejdmy
do faktw. Podzielmy si opiniami. Dojdmy do jakich wnioskw. Co jeszcze
moemy wymyli?.
Tak wic kiedy ona przychodzi i mwi: Moe- Anna jest bezpodna, wic
my porozmawia?, m odpowiada: O czym?. jej m prbuje analitycznie
Jest gotowy, by wymienia informacje, podsuwa rozw iza jej problem:
rozwizania. Ale ona wtedy mwi: Och, sama nie bie wicej ni dziesiciu sy-
Czy ja nie znacz dla cie-

wiem. Po prostu chc pogada. To nie jest atwy nw? (1 Sm 1, 8).

ukad dla przecitnego mczyzny. To go wytrca z
jego systemu wymiany informacji. Zaczyna by podejrzliwy moe ona chce
na niego nawrzeszcze czy co w tym rodzaju.

Po prostu rozmawiaj to klucz do zrozumienia

W rozdziale 9 i 10 podkrelaem znaczenie wygospodarowania czasu na roz-
mow z on. To nie jest alternatywa, to konieczno. Rozmowa jest wtedy,
gdy kobieta relacjonuje co, by budowa przyjacielski, peen zrozumienia
zwizek. Moe to brzmie dla ciebie jak small talk. Moesz za kadym ra-
zem by na to gotw lub nie, szczeglnie kiedy wracasz do domu po cikim
dniu pracy, ale mimo wszystko powi czas, by z ni porozmawia. Zrozum,
jakie znaczenie ma dla niej ma wzajemne dzielenie si relacjami. Nie musisz
opowiada kadego szczegu mijajcego dnia. Sprbuj jednak poda kilka
gwnych punktw, jakie zdarzenie, co, co sprawi, e poczuje si kochana,
poniewa bdzie to dla niej budowaniem przyjacielskiego zwizku z najwa-
niejsz osob w jej yciu.
Pamitaj take, e ony lubi rozmawia po to, by uwolni swoje emocje.
Poniewa kobieta jest osobowoci zintegrowan, przypomina czajnik zbie-
ra si w niej wszystko, co wydarzyo si w cigu dnia i nastpuje spitrzenie.
Musi uwolni niektre emocje i to naprawd nie moe czeka do jutra czy ko-
lejnego dnia. Jak mwilimy w rozdziale 10, mczyni s poszufladkowani.
Ty moesz upchn rne rzeczy i nie musisz o nich rozmawia; nie masz
tego narastajcego wewntrz cinienia, jakie ma twoja ona. Kiedy pozwolisz
podzieli si rozmow i dasz jej szans, by wypucia par, poczuje si do-
brze. Poczuje si blisko ciebie.
Kobiety potrzebuj rozmowy take po to, by Sabsze ciao kobiety (1 P
uwiadomi sobie uczucia. Mczyni zazwyczaj 3, 7). Bg da twojej onie
wiedz, co czuj, i bd o tym mwi tylko wtedy, inne potrzeby i wraliw o
gdy uznaj to za konieczne. Z kolei kobiety mog
ni tobie, wic nie osdzaj
jej.
odczuwa wiele emocji, ale mog nie wiedzie do-
kadnie, jakie one s. Kiedy zaczynaj mwi o tym, co wydarzyo si w cigu
dnia, mog jeszcze raz wrci do problemu, ktrego by moe jeszcze nie roz-
patrzyy do koca. To dlatego ona czasami mwi: Moemy porozmawia?.
A kiedy j zapytasz: O czym?, ona naprawd nie wie po prostu miaa zy
dzie i po prostu musi pogada. Jako m powiniene zdawa sobie spra-
w, e twoja ona musi przetworzy swoje uczucia eby zrozumie, co do-
kadnie czuje. Gdy rozmawia z tob, wyjania sprawy sobie, a wtedy jest jej
lepiej i czuje si rozumiana.

Zrozumienie potrzebuje rozplanowania czasu

Sara i ja doszlimy do takiego momentu w okresie, kiedy nasze dzieci byy

mae i wymagania dnia codziennego byy dla nas obojga cikie. Dlatego po
kolacji nakazywalimy naszemu najstarszemu synowi opiekowa si pozosta
dwjk i zamykalimy si w sypialni. Te pitnacie minut to by czas mamy i
taty, a obowizujc zasad byo: Nie przeszkadza, dopki nie skoczymy.
Najlepsz rzecz w tych pitnastu minutach po kolacji byo to, e byy one
zaplanowane. Sara wiedziaa, e to by jej czas, eby ze mn porozmawia,
by podzieli si uczuciami. W innej fazie naszego maestwa mielimy pew-
ne napicia, poniewa Sara widziaa mnie zawsze albo wchodzcego, albo
wychodzcego. Chciaa czego wicej ni przelotnych chwil, eby powiedzie
mi, co czuje, wic ustalilimy, e raz w tygodniu bdziemy mie czas tylko
dla siebie. Napicie mino, poniewa Sara miaa zaplanowany czas, ktry
spdzalimy razem: czwartkowy wieczr. Tak wic moga zbiera wszystko,
co kryo w jej mylach i leao na sercu. Przygotowywaa nawet list i po
tym, jak zjedlimy kolacj gdzie na miecie, wyjmowaa j i omawialimy
punkt po punkcie.
Niektrzy mowie mog si zastanawia: Okej, ty i Sara rozmawiacie o
czym?. Jeli twoja ona jest typow kobiet, nie musisz podtrzymywa kon-
wersacji po prostu uwanie suchaj. Nie myl o jutrzejszym spotkaniu su-
bowym ani oddaniu samochodu do naprawy itp. Od czasu do czasu powtarzaj
to, co ona mwi. Na przykad: To ciekawe. A wic mwisz, e. W ten
sposb ona bdzie wiedziaa, e suchasz i e interesuje ci to, co ona mwi.
Istnieje wiele sposobw na okazanie twojej onie, e prbujesz zrozumie
j i to, z czym si zmaga kadego dnia, bdc emocjonalnym centrum twoje-
go domu. Przy kadej okazji wyraaj uznanie dla wszystkiego, co ona robi.
Syszaem o pewnym mu, ktry wrczy swej onie specjaln kart, na kt-
rej napisa podzikowania za kad domow prac, ktr wykonywaa: od
prania po gotowanie, od odprowadzania dzieci do szkoy i robienia dla nich
kanapek po pomaganie im w odrabianiu lekcji. Karta zawieraa list skadaj-
c si z dziesiciu czy pitnastu punktw. Jego ona bya tym tak wzruszona,
e powiedziaa: Trzymam j w mojej Biblii i czsto czytam.
Ta ona czua si rozumiana przynajmniej czciowo. Bd jednak wia-
domy, e kobieca potrzeba czucia si rozumian jest nienasycona. Bdzie to
wymagao z Twojej strony cigego wysiku i cho nigdy nie zrobisz tego ide-
alnie, to kada twoja prba powie jej: Kocham ci.
Piknie podsumowuje to poniszy list tego ma:
Jednym z moich celw byo stworzenie mojej onie bezpiecznego rodow iska, ktre daw a-
oby jej wolno, by moga by tak osob, jak stworzy j Bg, i mam nadziej, e tak si
stao. Obecnie, mylc o wolnoci, mwi, e zaledw ie kilka lat temu nie bya szczliw a,
ale ten okres ma ju za sob. Mam nadziej, e teraz rozumiem j lepiej i jestem dla niej
lepszym przyjacielem. W kadym tygodniu mamy wiele wyzwa, wychow ujc nasze dzie-
ci, ale jestemy jednoci i czuj, e razem nad tym pracujemy, z wyran Bo obecno-
ci i pomoc.

Ona poczuje, e prbujesz j zrozumie, jeli

suchasz i powtarzasz to, co ona powiedziaa,

nie prbujesz naprawia jej problemw, chyba e ona wyranie popro-
si ci o pomoc,
prbujesz identyfikowa jej uczucia,
nigdy nie zaprzeczasz jej uczuciom, bez wzgldu na to, jak nielogiczne
mog ci si wydawa,
mwisz: Doceniam, e dzielisz si tym ze mn,
nie przerywasz jej, kiedy prbuje powiedzie ci, co czuje,
przepraszasz i przyznajesz, e nie miae racji,
pozwalasz jej poleniuchowa w czasie cyklu miesicznego,
zauwaasz co, co powinno si zrobi i robisz to bez wielkiego szumu,
wyraasz uznanie dla wszystkiego, co robi: Kochanie, nigdy bym nie
zrobi tego co ty,
modlisz si z ni i za ni.
 Rozdzia dwunasty

PEACEMAKING (zgoda) ona chce,

eby powiedzia przepraszam

Podczas studiw uczszczaem na zajcia, ktre wymagay czstych dys-

kusji nad konceptualnymi ramami pewnych poj. Chodzio na nie tylko
dwch czy trzech mczyzn reszt stanowiy kobiety i wszystkie byy femi-
nistkami. Pewnego dnia dyskutowalimy nad sowem czno. Zauwayem,
e kobiety dosownie rozbysy i powiew energii przepyn przez sal. Zada-
em paniom pytanie: Czym jest dla ciebie czno?. Chwil milczay i szu-
kay odpowiedzi, by potem powiedzie co w tym rodzaju: No, wic, to zna-
czy zczy si by jednoci by bratnimi duszami.
To byo dobre na pocztek, ale ja chciaem wiedzie wicej. Czy mogyby-
cie poda jak konkretn definicj? W kocu wszyscy pracujemy tutaj na
doktorat. Musimy umie dyskutowa i definiowa pojcia w specyficznych
kategoriach.
adna z kobiet nie umiaa poda definicji. Przyznay: Nie potrafimy. Po
prostu wiemy, kiedy to jest, a kiedy tego nie ma.
Rozumiem, powiedziaem. Oczywicie nie rozumiaem, ale musiaem
przej do nastpnego pojcia.
Nigdy nie zapomniaem tej dyskusji i kontynuowaem prac nad zdefinio-
waniem cznoci, kiedy zostaem pastorem, a szczeglnie w latach, gdy zaj-
mowaem si doradzaniem maestwom. W kocu znacznie lepiej zaczem
rozumie ten termin, kiedy stworzyem akronim C-O-U-P-L-E. Jak zauwayli-
my wczeniej, czno ma wiele twarzy. Przygldalimy si ju bliskoci,
otwartoci i zrozumieniu. Oczywicie, w nich wszystkich chodzi o to, jak bar-
dzo zczona czuje si ona ze swoim mem.
Czwart twarz cznoci, ktrej musimy si przyjrze bardzo dokadnie,
jest zgoda. W pewnym sensie moe ona by najwaniejsza. Jeli istnieje jakie
pknicie, konflikt, nawet poczucie napicia, Ty i Twoja ona nie jestecie w
peni zgodni, a zatem nie moecie czu si prawdziwie poczeni. Bez zgody
w Waszym zwizku ona nie czuje si blisko, nie czuje, e jeste otwarty i z
pewnoci uwaa, e jej nie rozumiesz. To wszystko bierze swj pocztek w
napiciu czy pkniciu, do ktrego doszo midzy Wami.
Oprcz akademickich bada nad cznoci studiowaem te Pismo w. i
odkryem pewien paradoks. Zauwayem, e Bg zaplanowa, by w mae-
stwie istniay pewne konflikty (zob. 1 Kor 7, 34). Nawet wieckie badania
wykazuj, e najlepsze zwizki maeskie przechodz jakie kryzysy. To jest
prawie tak, jakby konflikt by potrzebny, by utrzyma wysok temperatur
zwizku. Bieg spraw wydaje si prowadzi par ku dowiadczeniu nieporozu-
mienia, do jakiej sprzeczki, pewnego rodzaju zderzenia. Jednak w miar roz-
wizywania tego konfliktu pogbia si wzajemne zrozumienie wspmaon-
kw, a kiedy jednaj si po konflikcie, doceniaj si i szanuj nawzajem
znacznie bardziej.
Oczywicie, kiedy iskrzy i para przechodzi kry- Jeli jeste zy na swoj
zys, mniej lub bardziej powany, istnieje pewne ry- on, naw et na krtk
zyko. Sprawy mog si potoczy w jednym z dwch chwi l, ona jest zgnbio-
kierunkw. Iskry mog przerodzi si w ogie, kt- i potrzebuje zapewnienia, e
na na duchu, porzucona

ry ogrzewa dom i sprawia, e jest w nim ciepo i j kochasz (Iz 54, 5-8).
przytulnie. Mog jednak take wywoa poar, kt-
ry spali dom do fundamentw. Wszystkie pary musz zdawa sobie spraw,
e bdzie midzy nimi iskrzy. Jest tylko pytanie jak bdziesz to kontrolo-
wa?
Rozmawiaem z pewnym mem, ktry wyzna mi, e prbowa zmotywo-
wa swoj on do okazywania mu szacunku, traktujc j szorstko. Wytwo-
rzy dystans pomidzy sob a ni. Zamkn swojego ducha w gniewie. Nie
szanowa jej uczu. Przeforsowywa swoje zdanie i bardzo rzadko si jedna.
Mwic krtko, nigdy nie by z ni w zgodzie. Przyzna przede mn: Myla-
em, e jeli bd si tak zachowywa, ona zacznie mi okazywa troch sza-
cunku. Po czym w rozpaczy pooy gow na stole i powiedzia: Ale ona si
ze mn rozwioda. A do tej chwili nie wiedziaem dlaczego.

M i ona mog nad tym popracowa

Jeli macie konflikt, to prawdopodobnie Twoja ona rozpozna go znacznie

wczeniej ni ty. Ona moe czu si odrzucona przez ciebie w sposb, w jaki
ty nie bdziesz si czu odrzucony przez ni (zob. Iz 54, 6)1. W konsekwencji
bdzie chciaa rozwiza sprawy pomidzy wami i zwrci si do ciebie, by
jej w tym pomg. Jeli bdziecie rami w rami rozwizywa problem, sta-
niecie serce przy sercu. To jest dla niej bardzo cenne. Ronie w si, gdy wie,
e jestecie w zgodzie.
Nie odmawiaj zgody poprzez uciekanie od konfliktu z maonk. Napicie
nie jest oznak zego maestwa. W rzeczywistoci Biblia mwi, e ci, ktrzy
bd y w maestwie, cierpie bd udrki (1 Kor 7, 28). Jakiego rodza-
ju udrki Pawe mia na myli? Wczeniej przedstawia on wspania zasad
radzenia sobie z konfliktem w maestwie: M niech oddaje powinno o-
nie, podobnie te ona mowi. ona nie rozporzdza wasnym ciaem, lecz
jej m; podobnie te i m nie rozporzdza wasnym ciaem, ale ona (1
Kor 7, 34).
W ustpie tym Pawe daje rady parom w Koryncie. W pierwszym wieku
czsto spotykao si wrd wiernych ludzi, ktrzy uwaali, e dobry chrzeci-
janin powinien cakowicie powstrzymywa si od seksu i prawdopodobnie
tak wanie dziao si w Koryncie. Aby naprawi ten bd, Pawe zachca do
wspycia seksualnego mw i ony, poniewa uznaje to za sposb chroni-
cy przed pokusami i niemoralnoci poza maestwem (zob. wers 5).
Troch dziwne wydaj si sowa Pawa o tym, e Bdcie sobie wzajemnie
ona nie ma wadzy nad swoim ciaem, lecz ma j poddani w bojani Chrystu-
m, za m nie ma wadzy nad swoim ciaem, sow ej! (Ef 5, 21)
lecz ma j ona. Co on ma na myli? Uwaam, e
wykada on jedn z wielkich zasad Nowego Testamentu: poniewa macie
rwne, lecz rne potrzeby, dowiadczycie konfliktu. Ale moecie nad tym
pracowa jako partnerzy. M nie powinien dziaa niezalenie od ony, a
ona nie powinna dziaa niezalenie od ma. M i ona mog i powinni
2
dziaa razem .

To jest tak, jak gdyby Bg powiedzia: Dopuszcz, by w waszym mae-

stwie istniay napicia. Chc, bycie nad nimi pracowali, poniewa gdy b-
dziecie to robi, wasz zwizek bdzie stale si pogbia, a wy bdziecie i
przez ycie, cay czas nad nim pracujc bez ustanku.

Moja ona zawsze historyzuje

Kiedy rozmawiaem z pewnym mczyzn o jego maestwie, powiedzia mi,

e za kadym razem, kiedy on i jego ona przechodz kryzys, ona reaguje hi-
storycznie. Aby upewni si, e dobrze zrozumiaem, zapytaem, czy nie
mia czasem na myli histerycznie. Odpowiedzia: Nie, historycznie. Cigle
wywleka wszystko z przeszoci.
Wiele on jest bardzo dobrych w historyzowaniu. To dlatego mowi nie
wychodzi na dobre prba zakoczenia konfliktu sowami: Zostawmy ju to.
Ona tak nie myli i tego nie zostawi. Moe sobie da z tym spokj na chwil,
ale bdzie pamita i po jakim czasie znowu zrobi mowi powtrk z hi-
storii.
Prawie kady m, z ktrym rozmawiaem, moe poda przykady nieogra-
niczonych moliwoci swoich on w zakresie pamitania: kto co powiedzia,
gdzie to si stao, kto by w co ubrany itp. Twoja ona jest nastawiona na hi-
storyzowanie, przywoywanie rzeczy, o ktrych ju cakiem zapomniae,
przeywanie ich jeszcze raz od pocztku do koca i doprowadzanie do roz-
wizania. Ona wywleka je po to, by oczyci atmosfer i poczu mio. A Ty,
niefortunny m, osupiony jej niemal nadludzk pamici, bdziesz musia
doj do punktu, w ktrym zaakceptujesz fakt, e jest to dziaanie jej zinte-
growanej osobowoci i e ona nie moe po prostu tego zostawi.
Kiedy kobieta historyzuje, prbuje si z Tob pojedna. Chce, eby si
otwar i prbuje doprowadzi do zrozumienia i zgody pomidzy wami. Chce
mie pewno, e nie jeste na ni zy, po to, by moga czu si kochana. Nie
prbuje ci prowokowa, chocia moe to tak wyglda, kiedy wygasza swo-
j historyczn diatryb. Mom bardzo ciko w to uwierzy. Facet, ktry po-
wiedzia mi o swojej historyzujcej onie, by bardziej ni sceptyczny, kiedy
prbowaem mu wyjani, e ona po prostu prbowaa wzmocni uczucie po-
midzy nimi.
Niemoliwe, powiedzia w osupieniu. Ale to prawda, poniewa w taki
sposb dziaa umys kobiety. W czasie konfliktu podejcie kobiety jest ca-
kiem rne od mskiego. Jak mwilimy w czwartym rozdziale, pomidzy
dwiema kobietami, dobrymi przyjacikami, doszo do powanego nieporozu-
mienia, ale pniej moe nastpnego dnia, moe p godziny pniej roz-
wi je, kiedy kada z nich przedstawi swoje stanowisko. Wyo kaw na
aw i poprosz si wzajemnie o wybaczenie. Problem polega na tym, e ty-
powa ona wraca do domu i prbuje zastosowa to samo podejcie, by roz-
wiza konflikt z mem. Ale to nie dziaa. Dlaczego? Poniewa typowy m-
czyzna nie potrzebuje do tego dyskusji, dzielenia si uczuciami i przeprosin.
Niektrzy mczyni by moe przepraszaj si nawzajem, ale waciwie
mona z gry zaoy, e oni spraw po prostu zostawi i tak te w rzeczy-
wistoci robi. Tak wic kiedy m staje przed on, ktra chce rozwiza
konflikt, dzielc si uczuciami i roztrzsajc ca spraw od pocztku do ko-
ca, uchyla si. W poowie jej monologu mwi: Zostawmy to. Po prostu zapo-
mnijmy. Ju po wszystkim. Jednak problem polega na tym, e ona mu nie
wierzy. W duchu wie, e nie jest po wszystkim. Wie, e jeszcze wrci do caej
sprawy, poniewa cigle nie zostaa zaatwiona. Kobieta jest tak zdominowa-
na pdem do mioci, e trudno jej uwierzy, i m przeywa spraw inaczej
ni ona.
I oto, co si dzieje. Kiedy zamykasz dyskusj, mwic: Zostawmy to, two-
ja ona moe pomyle, e nadal jeste na ni zy i e ta sprawa pozostaje
nierozwizana. Bdzie jej bardzo trudno wrci do dobrego nastroju. Poni-
szy list przedstawia frustracj, jak ona moe przeywa:
Cigle umieram wew ntrznie, poniew a jestem niepewna co do tego, jak mam prosi
Boga o odbudow anie mojego zwizku. Mj m mw i mi przy wielu okazjach, e nasza
wzajemna mio czyni nas niezwykymi. Niew ielu ludzi wie, jaka jest nieraz midzy nami
intymno. Ale to, jak przebiegaj nasze ktnie i fakt, e nigdy nie czuj prawdziw ego
pojednania, to mnie niszczy.

Dla kadego ma, ktry chce zmniejszy ilo sprzeczek, cieka do poko-
ju jest prosta. Zwyczajnie musi si nauczy mwi: Kochanie, przepraszam.
Wybaczysz mi? Nie zrobiem tego celowo. Zrb to, nawet jeli wedug ciebie
wina ley po jej stronie. Procentowy rozkad odpowiedzialnoci nie jest tutaj
najwaniejszy. Jak zawsze najwaniejsza jest mio i szacunek.

Dlaczego mczynie trudno powiedzie przepraszam

Jako m chc si powiedzie wszystkim mczyznom, e rozumiem, dlacze-

go trudno jest powiedzie Przepraszam. Kiedy kobieta przeprasza, oznacza
to dla niej wzrost mioci. Ale kiedy mwi to mczyzna, to obawia si, e
straci szacunek. Tak dzieje si szczeglnie wtedy, gdy on za co przeprasza, a
jego ona potem znowu do tego wraca, poniewa nie jest przekonana, e on
rzeczywicie chcia przeprosi. Myli po prostu, e sprawa nie jest rozwizana
i trzeba j jeszcze przedyskutowa. W oczach mczyzny jest to pogwacenie
jego kodeksu honorowego. Dla niego bowiem powracanie do sprawy jest
czym znacznie powaniejszym.
atwo jest oczywicie zwyczajnie oskary m- Na koniec za bdcie
w, e s dumni. Nie mwi, e duma nie ma z wszyscy jednomylni,
tym nic wsplnego, jednak czy si ona z inten- wsp czujcy, peni brater-
sywnym poczuciem honoru i pragnieniem szacun-
skiej mioci, miosierni, po-
korni! (1 P 3, 8).
ku. Wszystkim mom chc powiedzie, e to
znam. Musiaem si przeama i powiedzie do Sary: Przepraszam, myliem
si. I kiedy w kocu przekonaem j, e tak myl, uleczya si jej dusza. Te
proste sowa uspokoiy j.
ona moe by cakowicie wytrcona z rwnowagi, ale kiedy m pokornie
wyraa skruch, ona topnieje. Myl, e niewielu mczyzn to rozumie. Pew-
na kobieta napisaa mi o ktni, jak stoczya ze swoim mem poprzedniego
dnia. To byo gupie. Zaczli od rozmowy o caowaniu, a skoczyli na ktni.
Ona pooya si do ka, on przyszed pniej: Leaam tak przez chwil,
a w kocu on nagle i nieoczekiwanie powiedzia (patrzc w cian): Prze-
praszam, a jeli nadal chcesz tego pocaunku, to moesz go mie. I znowu si
w nim obdnie zakochaam. Nie musz dodawa, e ju dalej si nie kcili-
my.
Jako m musisz zwrci uwag na jzyk tej kobiety: I znowu si w nim
obdnie zakochaam. ona ma szeroki zakres emocji dobrych i zych. Mo-
esz obudzi w niej dobre uczucia, robic po prostu to, co zrobi ten m.

Krtki kurs godzenia si

Cigle nie jeste pewien, jak godzi si z twoj on? Poniej znajduje si kil-
ka dobrych technik i zasad zgodnych z Pismem witym.
Po pierwsze, cakowicie zaufaj sile czuych reak- Jeeli to jest moliw e, o ile
cji. Parafrazujc Prz 15, 1: Odpowied agodna to od was zaley, yjcie w
umierza zapalczywo, szczeglnie Twojej ony. zgodzie ze wszystkimi lud-
Jeli w czasie konfliktu zachowasz si jak kochaj-
mi! (Rz 12, 18).

cy m, atwo dotrzesz do najgbszej sfery jej serca. Takie podejcie poruszy

jej serce, poruszy j jako kobiet. Bg stworzy j wanie tak. Na koniec
spotkasz si z odwzajemnieniem. M nie moe zmusi ony dobrej woli, by
nie wracaa wicej do sprawy. Ale jeli poddajesz si, bd szczery. Jeli
ona wytropi nieszczero z Twojej strony, najprawdopodobniej czeka ci ko-
lejny obrt Bdnego Krgu.
Zamy, e m zapyta: A co, jeli cigle bd kocha i si poddawa, a
nadal nie bd si czu szanowany? Co mam wtedy zrobi?. W tym momen-
cie masz prawo powiedzie: Cigle ci ustpuj i kocham, ale nie czuj si
szanowany. Czy powiedziaem co, co wydao ci si nieprzyjemne?. Kobiety
dobrej woli zwykle reaguj na rozsdne, czue, uczciwe zapytania i bd szu-
ka sposobw, by wyraniej okazywa szacunek. Jeli Twoja ona nie zoba-
czy tego za pierwszym razem, to prawdopodobnie zobaczy za drugim.
Po drugie, bdziesz z ni w zgodzie, jeli nie bdziesz jej obwinia, lecz
przeciwnie, wyznasz swoj cz winy (zob. Jk 5, 16). Ju o tym mwiem,
ale jeszcze powtrz, by podkreli: przyznaj, e nie masz racji i przepro,
mwic: Przepraszam. To wielkie sowo dla kobiety, ale jeszcze wiksze
jest dodanie: Myl, e rzeczywicie rozumiem twoje uczucia i to, dlaczego
tak reagujesz. Wybaczysz mi?.
Jeszcze jedna rzecz odnonie do przyznawania si: nie moesz nigdy bra
na siebie winy wycznie po to, by skoni on do stwierdzenia, e i ona si
mylia, bo czsto taka jest wanie jej reakcja. Kobiety s nastawione na rw-
no. Nie chc czu si gorsze ani omylne, ale nie chc te, eby ty czu si
gorszy lub omylny. Kiedy si przyznasz, przypuszczam, e ona szybko odpo-
wie: To nie jest cakiem twoja wina. Tak naprawd to moja take, moe na-
wet bardziej. Przepraszam za to, co zrobiam. Wybaczysz mi?. Ona spotka
si z tob w p drogi prawie za kadym razem. Oto, czym jest godzenie si w
kobiecym wiecie.
Niektrzy mczyni mog pomyle: Po co sobie zawraca gow tym ca-
ym Przepraszam? W kocu to tylko sowo. Musisz zrozumie, e sowa s
bardzo wane dla Twojej ony. Pamitaj, jeste dla niej figur Chrystusa, cho-
cia ona moe sobie tego nie uwiadamia. Bg jej to wpoi. Jeli szczerze
wypowiesz przeprosiny, prob wybaczenia i deklaracj mioci, ona zaufa
tym sowom i zaufa Tobie. Moe to uzdrowi sytuacj, a Wy zbliycie si do
siebie, jako bratnie dusze, ju nie dwoje, lecz jedno ciao (zob. Mt 19, 6).
Dowiadczycie harmonii i zczenia, jakie Bg zaplanowa dla maestwa3
(zob. take dodatek A i B).
Staranie si o zgod moe by trudne, ale zawsze warte jest wysiku. To
ironia, e tylu mczyzn wiczy na siowni, prbujc upodobni si do Mr
Universe, poniewa myli, e kobiety bd si skania ku dobrze zbudowane-
mu ciau tak, jak mczyni skaniaj si ku kobietom w bikini. Ale to nie
dziaa w ten sposb. Tym, co przykuwa uwag kobiet, jest osobowo. Co cie-
kawe, jedn z rzeczy, ktre rzeczywicie robi na nich wraenie, jest powie-
dzenie z prawdziw pokor sw: Przepraszam. Prosz, wybacz mi. To po-
rusza j tak bardzo, e by moe zechce pochwyci Twoj rk i pocign
ci do sypialni. To warte ewentualnej utraty szacunku. Nie mwi, e ta zasa-
da dotyczy kadego ma, ale wiem, e dotyczy wikszoci. Pewnego razu, po
jednej z naszych konferencji o maestwie podszed do mnie pewien mczy-
zna i powiedzia: Wiesz, powiedzenie Przepraszam naprawd dziaa. W
tym tygodniu powiedziaem to osiemdziesit cztery razy!.
 Ona bdzie si czua w zgodzie z tob, jeeli

pozwolisz jej da upust frustracjom i zranieniom, nie bdziesz zy ani si

przed ni nie zamkniesz,
przyznasz, e si mylisz i przeprosisz, mwic: Przepraszam. Wybaczysz
mi?,
zrozumiesz jej naturaln potrzeb negocjacji, kompromisu i odwlekania i
spotkasz si z ni w poowie drogi,
bdziesz prbowa by na bieco w zwizku, rozwizujc to, co nieroz-
wizane, i nigdy nie mwic: Zapomnijmy o tym,
wybaczysz jej wszelkie uchybienia, ktre ci wyzna,
nigdy nie bdziesz pielgnowa zgorzknienia i zawsze bdziesz j zapew-
nia o swojej mioci,
bdziesz si z ni modli po trudnym okresie.
 Rozdzia trzynasty

LOYALTY (wierno) ona musi

wiedzie, e jeste oddany

Tak jest w praw ie w kadym maestwie. Kiedy kobieta pragnie od

swego ma zapewnienia mioci, pyta: Jak bardzo mnie kochasz? Czy b-
dziesz mnie kocha, kiedy bd stara i siwa? Jeli bd inwalidk? A co, jeli
zachoruj na alzheimera?.
M ma dwa sposoby na to pytanie. Idc z drog, mona si nieco zaba-
wi kosztem ony, a to prowadzi prosto do Bdnego Krgu. Mwisz, oczywi-
cie tylko w artach: O co chodzi? Boisz si, e ci wymieni na nowszy mo-
del? Nie wygupiaj si, zamierzam ci zatrzyma przynajmniej na jaki
czas.
ona moe wiedzie, e jej m tylko artuje, Kobieta chce sysze swego
mwic takie rzeczy, niemniej jednak wielka, ci- ma woajcego: Przyja-
ka kula zaczyna j zatyka od wewntrz. Kiedy ona ciko ma, pikna ma! (PnP
pyta: Czy mnie kochasz?, nie chodzi jej o infor-
2, 10).

macj, chodzi jej o zapewnienie.

Znacznie elegantsz i mdrzejsz odpowiedzi na to pytanie jest: Oczywi-

cie, e ci kocham i razem si zestarzejemy, razem posiwiejemy. Wtedy ona
prawdopodobnie spyta: Dlaczego? albo Co tak bardzo we mnie kochasz?.
Chce to z ciebie wycign, poniewa zapewnienie o mioci oywia j.
ona musi by pewna. Jak pisze jedna z nich:
yjemy w cudownym maestwie i przyjani, jednak w naszym rozgorczkow anym yciu
czsto wpadamy w Bdny Krg. To, czego dow iedzielimy si na Waszej konferencji, spra-
wio, e na nowo zrozumielimy si naw zajem. Wiele razy prbow aam analizow a mo-
menty, w ktrych czuam si emocjonalnie odczona od mojego ma. Teraz on w ko-
cu zrozumia Teraz moemy rozmaw ia i kiedy wspominam, e czuj si odczona,
mwi: Przepraszam, nie chc, eby si tak czua. Wrcilimy [z konferencji] z poczu-
ciem zaufania, wiedzc, e oboje jestemy oddani przede wszystkim Panu Bogu (a zaraz
potem sobie naw zajem). Czujemy si szczliw i i pobogosaw ieni Mam wraenie, e
mj zwizek z mem odnow i si.
 Ona jest kobiet jednego mczyzny, a on?

Twoja ona wie, e jest kobiet jednego mczyzny, e jest Ci oddana, ale
czasami moe si zastanawia, czy ty jeste mczyzn jednej kobiety. To zu-
penie naturalne, e ona tak myli, szczeglnie, kiedy widzi, e jej mowi
podoba si jaka pikna kobieta przechodzca obok lub wystpujca w TV.
Rozwaa moliwo, e on mgby nie by jej wierny. Mwic szczerze, czuje
si niepewnie w tej kwestii i potrzebuje zapewnienia, nie dowcipw i uszczy-
pliwoci.
Spjrzmy na to z drugiej strony. Przypumy, e Kada kobieta chce, eby jej
Twoja ona przyjdzie do domu i powie: Wiesz, e m by mem jednej
ten Dave Smith, ktry mieszka na kocu ulicy, po ony (Tt 1, 6).
raz trzeci awansowa? No c, moja dobra przyja-
cika, Marge, pracuje w jego biurze i mwi, e ludzie cay czas zatrzymuj
si przy jego biurku, eby zasign porady. Tak, to jest prawdziwy facet.
Wiesz, on biega w maratonach i podnosi ciary w klubie sportowym. Zara-
bia wietnie i duo wydaje na on i dzieciaki. Kiedy ty zaczniesz dziaa i
pozbdziesz si tego brzucha? Kiedy dostaniesz nastpny awans? Z ca pew-
noci potrzebujemy wicej pienidzy.
Ta przemowa jest nieco przejaskrawiona, ale wiesz, o co chodzi. Gdyby
twoja ona mwia co w tym stylu, nie czuby si dobrze. Tak naprawd
w zalenoci od dnia czy tygodnia, jaki miae mgby czu si zdruzgota-
ny.

To jest wiat magazynw w kostiumach kpielowych

Czy kiedykolwiek zastanawiae si, jak trudno jest Twojej onie w dzisiej-
szym wiecie, nastawionym na niezobowizujcy seks, zalewanym pornogra-
fi, magazynami w kostiumach kpielowych? Sposb, w jaki ona patrzy na
wiat przez swoje rowe okulary, jest cakiem rny od tego, w jaki ty na
niego patrzysz przez niebieskie okulary. Oto dlaczego Hiob wpad na dobry
pomys: Zawarem z oczami przymierze, by nawet nie spojrze na pann
(Hi 31, 1). Zauway: Czy zoczycy nie spotka zguba i klska czynicych
nieprawo? (Hi 31, 3). Hiob rozumia, e jego czyny maj wpyw nie tylko
na ycie duchowe, lecz take na relacj z on.

W tej kwestii wszyscy mowie mogliby si uczy od Hioba. Kiedy kobieta

czuje, e jej m zawar przymierze z Bogiem i e prbuje uczyni Jezusa pa-
nem swojego ycia w kadej dziedzinie, czuje si bezpieczniejsza. Kiedy jest
pewna mioci i wiernoci swojego ma, jest oywiona i zmotywowana. Bg
stworzy j wanie tak i dlatego przymierze maeskie oparte jest na wier-
noci pki nas mier nie rozczy.
Twoja ona czuje gboko to, co wyrazi oblubie- Zdanie Pij wod z wasnej
niec z Pieni nad Pieniami: Po mnie jak ob- cysterny (Prz 5, 15) ozna-
rczk na swoim ramieniu (8, 6). Ten fragment Bi- cza, e masz by wierny
blii nawizuje do zwyczaju wymieniania si ob-
swojej onie.

rczkami podczas uroczystoci lubnych. Ile dla kobiety znaczy ta symbolika!

Piercie mwi jej, e ju nie jest samotna, e kto j kocha, e istnieje na
wiecie jedna osoba, ktra bdzie jej wierna przez cae ycie, a nie pki
nas rozwd nie rozczy.
Wielu mczyzn nie nosi obrczki ze wzgldu na rodzaj wykonywanej pra-
cy, na uprawiane sporty lub te dlatego e z czasem przytyli kilka funtw i
obrczka przestaa pasowa. Ale przecie zawsze j mona poszerzy czy ku-
pi now za par dolarw. Obrczka nie kosztuje duo, a jeli musisz j zdej-
mowa, kiedy pracujesz czy uprawiasz sport, moesz j zawsze ponownie za-
oy. To znak wiernoci. aden m nie powinien bez niej wychodzi z
domu.
A kiedy ju nosisz stale obrczk, pamitaj, by nigdy nie wspomina sowa
na r, nawet w artach. Sowo rozwd nie daje Twojej onie poczucia bezpie-
czestwa, bez wzgldu na to, w jakim pada kontekcie. Po co znowu ryzyko-
wa wpadniciem w Bdny Krg? Rb wszystko, by Twoja ona wiedziaa, e
jeste jej oddany na cae ycie.

Czy jeste tak wierny, jak mgby by?

Ml 2, 1415 jest pomocnym przypomnieniem tego, co Bg sdzi na temat

wiernoci maeskiej. We fragmencie tym prorok zwraca si do Izraelitw
atwo zrywajcych wizi maeskie. Rozwd by wwczas powszechnym zja-
wiskiem i dlatego Malachiasz mwi: Pan by wiadkiem pomidzy tob a
on twojej modoci, ktr przeniewierczo opucie. Ona bya twoj towa-
rzyszk i on twojego przymierza. Strzecie si wic w duchu waszym: wo-
bec ony modoci twojej nie postpuj zdradliwie!.
W tym momencie kto moe powiedzie: Emerson, czy ty czasem nie prze-
sadzasz? Moe i potrzebuj pomocy, by kocha tak, jak powinienem, ale nie
postpuj z on zdradliwie.
 Wcale nie twierdz, e Ty czy jaki inny m do- Jeli kto, nienaw idzc, od-
brej woli zdradzacie on. Jednak ten ustp z Mala- Izraela wtedy gwat pokry-
dali on mwi Pan, Bg

chiasza przypomina, by przeprowadzi jak samo- wa swoj szat (Ml 2,

ocen. Co si dzieje w Twojej duszy? Co czujesz do 16).
swojej ony? Czy jeste otwarty i empatyczny? Czy
jeste jej tak wierny, jak to tylko moliwe?
To nie przypadek, e pierwsze sowa, ktrych uywa Malachiasz na poczt-
ku 16 wersu, brzmi: Jeli kto, nienawidzc, oddali on mwi Pan, Bg
Izraela. Malachiasz opisuje sytuacj, ktra zacza si od Bdnego Krgu.
Izraelici nie mieli pojcia o tym terminie, niemniej jednak znali samo zjawi-
sko. Dlatego nalegam, bycie byli otwarci i przebywali w Oywiajcym Krgu
(zob. diagram), a dziki temu unikniecie wielu ewentualnych szalestw. Pa-
mitaj, bez mioci Twoja ona zwraca si przeciwko tobie. A bycie kochaj-
cym mem w duej mierze oznacza bycie wiernym na wiele sposobw.

Robertson McQuilkin dotrzyma sowa

Jednym z najlepszych przykadw wiernoci, jakie znalazem, jest historia

Robertsona McQuilkina, ktry po dwudziestu dwch latach zrezygnowa z
funkcji rektora Columbia Bible College and Seminary1, poniewa jego ona
zapada na chorob Alzheimera. Choroba rozwina si na tyle, e ona po
prostu nie moga znie samotnoci, nawet kilkugodzinnej. Mylaa, e m
si zgubi i po jego wyjciu do pracy wyruszaa na poszukiwania.
Dla McQuilkina stao si jasne, e jego ona po- Dobroci sw chepi si
trzebowaa go w penym wymiarze czasowym. Jego wielu, lecz ma pewnego
decyzja bya trudna, ale zarazem prosta. Powie- kt znajdzie? (Prz 20, 6)
dzia: W pewnym sensie podjem decyzj czter-
dzieci dwa lata temu, kiedy obiecaem by z Muriel w zdrowiu i w chorobie,
pki nas mier nie rozczy2. Dalej McQuilkin mwi, e chcia by czowie-
kiem dotrzymujcym sowa, a take, e pragn by w porzdku. Jego ona
dbaa o niego z powiceniem przez te czterdzieci dwa lata, wic jeli on b-
dzie o ni dba przez nastpnych czterdzieci lat, to i tak nadal pozostanie jej
dunikiem.
Ta prosta decyzja bya dla McQuilkina jedyn We czci niech bdzie ma-
opcj, ale chodzio tu o co wicej ni tylko o do- estwo i oe nieskalane
trzymanie obietnicy i bycie w porzdku. Kiedy ob- (Hbr 13, 4).
serwuj jej powolne zaburzenia pamici, czuj, e
Muriel jest radoci mojego ycia, powiedzia. Codziennie zauwaam nowe
przejawy jej osobowoci; to moja ona, ktr zawsze kochaem3.
McQuilkin napisa ksik o swoim dowiadcze- Jeli kto, nienaw idzc, od-
niu pt. Dotrzymana obietnica i wspomnia tam, jak dali on mwi Pan, Bg
bardzo zaskoczya go reakcja ludzi na rezygnacj z Izraela wtedy gwat pokry-
funkcji rektora Columbia Bible College and Semina-
wa swoj szat (Ml 2,
16).
ry w celu zajmowania si on. Mowie i ony od-
nawiali luby maeskie. Pastorzy opowiadali jego histori na kazaniach.
Wszystko to byo dla niego niezrozumiae do momentu, gdy pewien wybitny
onkolog, stale majcy do czynienia z umierajcymi ludmi, powiedzia mu:
Prawie wszystkie kobiety pozostaj przy swoich mczyznach; bardzo nie-
wielu mczyzn pozostaje przy swoich kobietach.

Dlaczego powinienie by szczeglnie dobry dla swoich c-

rek

To, e wszystkie kobiety pozostaj przy swoich mach, a bardzo niewielu

mczyzn pozostaje przy swoich onach, jest z pewnoci spor generalizacj.
Zawsze s wyjtki, a Robertson McQuilkin jest tego niewiarygodnym przyka-
dem. Jednak rozumowanie, ktre kryje si za t praktyczn zasad, jest takie,
e kobiety dbaj o innych w znacznie wikszym stopniu ni mczyni. Jest
takie stare powiedzenie: Bd dobry dla swoich synw, ale bd szczeglnie
dobry dla swoich crek. Dlaczego? Poniewa kiedy zostaniesz wdowcem i
niedonym starszym panem, to wanie twoja crka zrobi wszystko, co w jej
mocy, eby przekona wasnego ma do przeprowadzki bliej ciebie, by by
w pobliu i o ciebie dba. Taki rodzaj wiernoci jest czci kobiecej duszy.
Kiedy twoja ona traci poczucie bezpieczestwa i zwraca si do Ciebie z
pytaniami typu: jak bardzo j kochasz czy dlaczego j kochasz, czy kiedykol-
wiek j porzucisz, moesz si czu jak w puapce. Moesz sobie pomyle, e
ci testuje, by mc ci potpi i zlekceway, jeli zawahasz si z odpowie-
dzi. Ale tak wcale nie jest. ona zwraca si do ciebie w ten sposb, gdy jest
ci wierna i potrzebuje zapewnienia o twojej wiernoci.
Moe ju syszae ten stary dowcip. Pewnego dnia grupa mczyzn graa w
golfa i czterej z nich byli ju na osiemnastym polu, gotowi do ostatniego ude-
rzenia. I wanie wtedy przesza procesja pogrzebowa. Jeden z mczyzn sta-
n prosto, zdj kapelusz i przyoy go do serca. Jego koledzy byli zaskocze-
ni. Ktry z nich powiedzia: Jeszcze nigdy nie widzielimy, eby kto by
gotowy do ostatniego uderzenia i nagle zatrzyma si, i pooy kapelusz na
sercu, by uczci procesj pogrzebow. To zadziwiajce. Mczyzna odpowie-
dzia: No c, ona bya wspania kobiet. Bylimy maestwem przez
czterdzieci trzy lata.
Gra w golfa czy pjcie na pogrzeb ony? To oczywicie absurd, moe
mieszny dla niektrych mczyzn. Ale gwarantuj, e Twoja ona nie uzna
tego dowcipu za mieszniejszy od docinkw o zamianie na lepszy model.
Ona nie jest stworzona, by docenia tego typu humor. Jest tak skonstruowa-
na, by szanowa wierno i oddanie. Jeli zapewnisz j o tym, oboje pozosta-
niecie w Oywiajcym Krgu.

Zapewnisz j o swojej wiernoci, kiedy

wobec innych bdziesz si wyraa o niej z szacunkiem,

zaangaujesz si w rzeczy, ktre dla niej s wane,
pomoesz jej w podejmowaniu decyzji, takich jak te dotyczce dzieci,
nie bdziesz jej poprawia przy dzieciach,
nie bdziesz patrzy z podaniem na inne kobiety,
uczynisz Wasze maestwo priorytetem,
nigdy nie bdziesz krytyczny w stosunku do niej czy do Waszych dzieci
przy innych,
bdziesz j zabiera na spotkania towarzyskie, nawet jeli inni zostawi
swoich wspmaonkw w domu,
bdziesz upomina dzieci: Nie mw w ten sposb do swojej matki!,
bdziesz do niej dzwoni i mwi o swoich planach,
bdziesz dotrzymywa obietnic,
bdziesz zawsze mwi pozytywnie o niej i o dzieciach.
 Rozdzia czternasty

ESTEEM (powaanie) ona chce, eby

j szanowa i chroni

Od lat wielu mczyzn przychodzi do mnie i mwi: Wie pan, pastorze,

moje ycie modlitewne nie jest takie, jak powinno by.Odpowiadam:
Jak traktujesz swoj on?
Nie, nie o to chodzi pieszy z odpowiedzi m. Moje ycie modlitew-
ne nie jest takie jak trzeba.
Jak traktujesz swoj on?
Nie, nie, pastorze, powiedziaem ycie modlitewne, nie mwi o swojej
onie.
W pierwszej czci mwilimy o opisanych w Bi- Oczy Pana zwrcone s ku
blii powodach, dla ktrych mowie maj ceni spraw iedliw ym, a Jego uszy
swoje ony jako rwne sobie. Przede wszystkim na ich woanie (Ps 34, 16).
rozpatrywalimy fragment 1 P 3, 7, ktry nakazuje
mom y z kobietami w sposb peen zrozumienia oraz darzy ony czci
jako te, ktre s razem z wami dziedzicami aski. Kady m powinien zwr-
ci uwag na jeszcze jedn istotn rzecz. Piotr dodaje, e powodem, dla kt-
rego m powinien traktowa on ze zrozumieniem, jako dziedziczk aski
Chrystusowej, jest to, aby nie stawia przeszkd waszym modlitwom. Dla-
tego te czsto mwi mczyznom przychodzcym do mnie po porad, e je-
li niebo wydaje si nie odpowiada na ich modlitwy, to moe jest tak dlate-
go, e nie szanuj swoich on tak, jak chciaby Bg.
Mczyni ci byli pewni, e robili wszystko tak jak trzeba, jednoczc si z
on i suc Panu, ale kiedy modlili si, niebo zdawao si milcze. Pytali:
Boe, dlaczego mnie nie syszysz?. Kiedy jednak zaczynalimy analizowa
sytuacj, czsto zauwaalimy, e mczyni ci nie okazywali onom zrozu-
mienia, co nie przydawao im szacunku i uznania. Kiedy tylko zaczli by po-
suszni wezwaniom z Pisma witego, polepszao si ich ycie modlitewne.
 Zasady C-O-U-P-L-E cz si z sob

Akronim C-O-U-P-L-E jest, w najbardziej realnym sensie, komentarzem na te-

mat najlepszych sposobw okazywania szacunku swojej onie. Najlepiej usza-
nujesz on poprzez: Closeness (blisko), Openness (otwarto), Understan-
ding (zrozumienie), Peacemaking (zgod), Loyalty (wierno), a teraz czas na
liter E Esteem (powaanie). ona, ktra czuje si doceniona, nie bdzie
piewa refrenu Arethy Franklin: R-E-S-P-E-C-T. Pismo wite mwi o tym,
jak mczyzna powinien docenia i chroni swoj ukochan: O, jak pikna
jeste, jake wdziczna, umiowana, pena rozkoszy! (Pnp 7, 7). M jest
tym, ktry ma pielgnowa swoj on (Ef 5, 29).
Dobrze znany ustp z Ksigi Przysw 31, wersy 2829, mwi: Powstaj
synowie, by szczcie jej uzna i m, aeby j sawi: Wiele niewiast pilnie
pracuje, lecz ty przewyszasz je wszystkie.
Bg sprawi, e kobiety pragn by doceniane, uznawane i szanowane. Spo-
sobem na to jak rwnie na utrzymanie Twojego przymierza z Bogiem jest
jej wysoka ocena. Kiedy mwi, e ona potrzebuje uznania (szacunku), cho-
dzi mi o inny rodzaj uznania ni ten, o ktry zabiegasz jako mczyzna. Dla
niej szacunek jest czci mioci. Prawdopodobnie jedyn sytuacj, w ktrej
usyszysz, jak mwi: Nie szanujesz mnie!, bdzie moment, kiedy zignoru-
jesz jej opini. Tak naprawd ona chce wtedy powiedzie: Wiem, e mnie
nie kochasz, bo nawet mnie nie szanujesz!.
Szacunek, uznanie, docenianie nie s dla twojej ony wartociami samymi
w sobie, one s skadnikami mioci, ktrej od Ciebie oczekuje. Innymi sowy,
mio skada si z wielu elementw, a my przygldamy si szeciu z nich,
przedstawionym za pomoc akronimu C-O-U-P-L-E. W rozdziale 15 i w na-
stpnych bdziemy mwi o tym, jak ona wyraa szacunek swojemu mo-
wi, posugujc si akronimem C-H-A-I-R-S (krzesa). Mska natura wzywa
mczyzn do rzdzenia w zwizku. Nie odczuwaj tego w sensie bycia lep-
szym. Po prostu s odpowiedzialni za chronienie kobiet, a nawet mier za
nie. Bg uczyni mw wanie takimi i oni to czuj.
Zgodnie z Bibli ona nie jest powoana, by umrze za swojego ma tak,
jak on jest powoany, by umrze za ni. Wedug Ef 5 m jest figur Chrystu-
sa, a Chrystus umar za Koci. ona jest figur Kocioa, a jej m ma umie-
ra za ni. ona nie chce rzdzi w zwizku, lecz chce by dla Ciebie najwa-
niejsz osob. To wanie ma na myli Piotr, piszc: Darzcie ony czci (1 P
3, 7). Twoja partnerka chce wiedzie, e jest w twoich mylach i sercu po
pierwsze i przede wszystkim. To wanie rozumiem przez sowo powaanie i
kiedy okazujesz je onie, ona czuje si wysoko ceniona i najbardziej kochana
na wiecie. Bdzie ci chciaa szanowa w podobny sposb, w jaki Koci
czci Chrystusa. Pamitaj, e Twoja mio motywuje jej szacunek, a jej szacu-
nek motywuje Twoj mio!

Nasze dzieci czsto budziy w Sarze poczucie poraki

Wiele razy, gdy nasze dzieci dorastay, Sara czua si zniechcona swoj ma-
cierzysk rol. Kiedy dzieciaki pakoway si w kopoty, sprawiay problemy
czy same byy jednym wielkim utrapieniem, jak to one potrafi, ona czua,
e sobie nie radzi, i miaa przez to nisk samoocen. Mwia: Czuj si taka
nieudolna. Kiedy dzieci byy bardzo mae, ignorowaem jej skargi lub zby-
waem je jako aden problem.
Jednak kiedy nasi dwaj synowie i crka stali si nastolatkami, zaczem ro-
zumie, czego chciaa Sara, kiedy przychodzia, by mi powiedzie, e ma po-
czucie poraki albo e nie jest dobra jako mama. Oczekiwaa zapewnienia,
e wierz w ni i w kierunek, jaki obraa, bdc matk. Chciaa po prostu
wiedzie, czy ufam decyzjom, ktre podejmuje, czy te doszukuj si w nich
drugiego dna. Stale dawaem jej do zrozumienia, e wysoko ceni jej wysiek
i zaangaowanie oraz e przywizuj wielk wag do niej i do roli, jak od-
grywa w moim yciu i w yciu naszych dzieci. Wiem, e nigdy nie umiabym
zrobi tego, co ona, i czsto mwiem jej o tym.
Zwizek Mioci i Szacunku moe ci pomc w tym, by y w radosnym,
zdrowym i sensownym maestwie. Jednak ycie nigdy nie bdzie cakowi-
cie perfekcyjne. Kiedy Adam i Ewa upadli w raju, grzech sta si problemem
nas wszystkich (zob. Rdz 3; Rz 5, 1220). Napicia, konflikty i problemy
bd si pojawia i musisz by przygotowany na zmaganie si z nimi. Jako
m, wiesz swj wizerunek z tym, kim jeste w jakiej dziedzinie to jest w
pracy, w osigniciach, w zdobyczach (zob. rozdzia 16). Twoja ona jednak
dostrzega swoj warto w tym, jak rol peni w rodzinie. To prawda, e w
obecnych czasach wiele on robi karier zawodow i zajmuje wane stanowi-
ska, ale pewna kobieta, ktra bya wiceprezesem wiodcej linii lotniczej, po-
wiedziaa: W ostatecznym rozrachunku ma dla mnie znaczenie jedynie to,
czy on mnie kocha i ceni. Tego wanie pragn bardziej ni czegokolwiek in-
nego.

Uywaj symboli, by dowie swojej onie, e j szanujesz

Po ukoczeniu szkoy wojskowej i po wstpieniu do Wheaton College zacz-
em zadawa sobie pytanie: Kim s ci ludzie zwani kobietami?. Od trzyna-
stego do osiemnastego roku ycia byem od nich odizolowany. Miaem mn-
stwo pyta, ktrych inni faceci nie zadawali. Pamitam, e byem kiedy na
stowce z grup innych chopakw i pytaem: Dlaczego dajecie dziewczynie
r po ktni?. Wszyscy spojrzeli na mnie dziwnie i w kocu jeden z nich
powiedzia: Nie wiem, to po prostu dziaa. Podaj chleb. Ale ja si nie pod-
daem. Wiedziaem, e krya si za tym jaka symbolika, ktrej nie rozumia-
em. Kiedy dajesz r mczynie, to zazwyczaj nie pyn z tego powodu zy
i nie trzeba mu chusteczki.
Pniej, kiedy spotkaem i polubiem Sar, na- Po mnie jak piecz na
uczyem si wicej o sile symboliki i o tym, jak da twym sercu (PnP 8, 6).
do zrozumienia kobiecie, e j kochasz i cenisz.
Nigdy nie bdziesz w stanie okaza jej tyle emocjonalnej otwartoci i szacun-
ku, ile ona naprawd potrzebuje aden mczyzna tego nie potrafi ale
symbole mog si okaza bardzo pomocne w przerzucaniu mostw. Mam tu
na myli szczeglnie rocznice i urodziny (pamitacie moj wspania gaf,
kiedy zapomniaem o urodzinach Sary?).
To kobiety rodz dzieci i wanie z tego powodu Czy panna zapomni swych
urodziny stanowi dla nich wielk spraw. Przez klejnotw, a narzeczona
dziewi miesicy kobieta syszy pytanie: Kiedy swych przepasek? (Jr 2,
masz termin?. Narodziny s czci ich kultury.
32)

Tylko one rodz. Jak zaobserwowa Jeremiasz: Pytajcie si i patrzcie: czy

mczyzna moe rodzi? (Jr 30, 6). Kobiecie nie mieci si w gowie, e kto
mgby zapomnie o urodzinach. Ona by nigdy nie moga.
Tak samo w kobiecej duszy wyryta jest data lubu. Twoja ona marzya o
lubie od dziecistwa, kiedy bawia si w przebieranki i piewaa: Oto idzie
panna moda*. Nawet dzisiaj lubi pokazywa przyjacikom lubne fotogra-
fie. Bd razem rozmawia o jej sukni, fryzurze etc. Mowie z kolei nigdy
nie przebierali si dla zabawy w garnitury. Nie mwi: Hej, Harry, poka
ci, w co byli ubrani koledzy na moim lubie. Oto wyrana ilustracja rnic
midzy mskoci a kobiecoci, powiniene by jej wiadomy. Dla twojej
ony nie ma waniejszych dat ni wasza rocznica lubu i jej urodziny, jak
rwnie urodziny pozostaych czonkw rodziny. Wszystkie te daty s dla cie-
bie okazj do okazania jej poprzez pami i wspln celebracj mioci i
szacunku.

To, jak uczcisz jej urodziny czy Wasz rocznic, jest sztuk, nie nauk. W
podejciu naukowym przykada si du wag do spraw materialnych, do
kosztw. Przypumy, e jaki mczyzna kupi swojej onie na urodziny mer-
cedesa (przychodz mi na myl trzej mczyni, ktrych znam i ktrzy wa-
nie tak zrobili). Kto inny natomiast zabierze swoj on do parku, pjd na
miy spacer, podziel si uczuciami mioci i bliskoci, powiedz sobie, jak
wiele dla siebie znacz. W drodze do samochodu on znajdzie may paski ka-
myk, podniesie go i zabierze do domu. Napisze na nim krtki wiersz lub
umieci jaki napis, po czym wrczy jej jako pamitk spaceru, ktry odbyli
tego dnia. Czyja ona bardziej doceni swj prezent?
Naturaln msk (niebiesk) skonnoci jest mylenie, e drogi prezent
byby dla kobiety bardziej znaczcy. W kocu, gdyby kupi innemu mczy-
nie mercedesa, chodziby i opowiada wszystkim znajomym: Ach! Jakim
wietnym facetem jest Joe! Nie mog w to uwierzy. Kupi mi ten wspaniay
samochd!.
Ale kiedy kupisz mercedesa kobiecie, to bardziej prawdopodobne, e powie
do swoich przyjaciek: Patrzcie, da mi mercedesa. Zastanawiam si, czy on
nie prbuje mnie przekupi czy co takiego.
Wrmy do kamyka. Gdy twoja ona bdzie miaa 93 lata, a ty ju nie b-
dziesz y od dekady, co bdzie lee na jej kominku? Zdjcie mercedesa? Ab-
solutnie nie! Bdzie trzyma ten kamyk, bo to symbol chwili, gdy m obda-
rowa j szczegln uwag, oddaniem i szacunkiem. Pewien m z dwudzie-
stoczteroletnim staem maeskim uczestniczy w naszej konferencji razem z
on i szybko zrozumia si maych, wyraajcych trosk rzeczy. Jego ona
napisaa:
Walentynki byy zupenie niezwyke Obudziam si, by rozpocz polow anie na sodycze.
M powici wiele czasu na napisanie czterech krtkich wierszy i przyczepienie ich do to-
rebek wypenionych czterema rnymi rodzajami walentynkow ych cukierkw Zaczo si
w azience i miaam wskazwki, gdzie znale nastpn torebk. Biegaam, chichoczc,
po caym domu, to byo takie zabawne. Mj m zarezerw ow a stolik na walentynkow ko-
lacj. Grali gitarzyci, potem zrobiono nam zdjcie i umieszczono je w specjalnej ramce
na podzikow anie. witow alimy przy wspaniaym posiku w bardzo relaksujcej at-
mosferze. To by jeden z najbardziej pamitnych wieczorw! Dzikuj za zachcenie moje-
go ma, by mnie kocha.

Sowa tej kobiety ilustruj kluczow prawd: koszt prezentu jest drugorzd-
ny w stosunku do tego, ile twojego starania ona wyczuwa w prezencie, kart-
ce czy dziaaniu. Bg stworzy kobiet tak, by poruszay j rzeczy, ktre sym-
bolizuj twoj mio i pokazuj, e j cenisz. Ona chce wiedzie, e o niej
mylisz. Oczekuje, e wypynie to z twego serca bez adnych ponagle. Na-
prawd, to jest myl, ktra si liczy!
 Czy twoja ona kiedykolwiek chciaaby, eby czyta w jej
mylach?

Walentynkowa historia opowiedziana powyej pokazuje, co moe si zdarzy,

kiedy wszystko jest na dobrej drodze. Czasami jednak prawa Murphyego daj
kopniaka przynajmniej troch. eby to zilustrowa, pozostan przy temacie
kolacji z on. Przypumy, e jest wasza pita rocznica, przychodzisz do
domu i mwisz:
Kochanie, chc ci zabra na kolacj z okazji naszej rocznicy. Dokd
chciaaby pj?
Ona mwi:
Och, nie wiem.
Odpowiadasz:
Nie, ja naprawd chc ci zabra gdzie tylko zechcesz. Dokd chciaaby
pj?
Nie wiem, dlaczego ty nie zdecydujesz?
Chcesz, ebym ja zdecydowa?
Tak, chc.
Ale ja nie chc decydowa. Chc ci zabra tam, gdzie ty chcesz pj.
Nie, ja chc, eby ty zdecydowa nalega twoja ona.
OK, wic decydujesz:
No dobrze, wanie czytaem, e we Freeway Steak House podaj najlep-
sz woowin w miecie. Dlaczego nie sprbowa?
A ona na to:
Ja nie chc tam i.
Wielu mw pewnie wikszo bya ju w podobnej sytuacji. W takim
momencie moesz wybra jeden z dwch kierunkw: na odpowied Twojej
ony ktra prawdopodobnie doprowadzi ci do szau zareagujesz irytacj,
a nawet zoci. Mski sposb patrzenia i syszenia kae ci myle, e Twoja
ona powinna wiedzie, e nie moe si zachowywa tak nieracjonalnie, nielo-
gicznie i prowokujco. Jeli chce zepsu cay wieczr, to przez ni ju oboje
jestecie w poowie drogi do Bdnego Krgu.
Ale istnieje te inny wybr. Moesz przeway szal na korzy Oywiaj-
cego Krgu. Moesz przypomnie sobie, e Twoja ona widzi i syszy w kobie-
cy sposb. Moesz nastroi swoje niebieskie okulary oraz niebieskie suchaw-
ki i by cierpliwym. Zamiast si irytowa, zdobd nieco wicej informacji.
Prawd mwic, Twoja ona chce, eby czyta w jej mylach. Myli tak:
Gdyby mnie kocha, tak jak ja jego, domyliby si, dokd chc pj, a nie
pyta mnie o to. Ja bym tak zrobia. Dlaczego on nie chce dla mnie tego zro-
bi? Chc wiedzie, e on naprawd myli o mnie tak, jak ja myl o nim, i e
czuje do mnie to, co ja czuj do niego.
Kada ona oczekuje od swego ma, e bdzie czyta w jej mylach. Czyta-
nie w mylach rzadko jest moliwe, ale przecie mona pokusi si o prb
trafnego odgadnicia jej preferencji. Moesz powiedzie: OK, we Freeway
Steak House wybr jest raczej ograniczony, tylko stek i eberka. Co powiesz
na? i wymienisz dwie lub trzy inne restauracje, ktre maj odpowiedni
klimat i bardziej urozmaicone menu. S szanse, e z ktr z nich trafisz w
dziesitk i ona powie: OK, to brzmi niele. Wasza pita rocznica zostanie
ocalona przed katastrof i, co waniejsze, ona poczuje, e j powaasz e
naprawd bardzo j cenisz i chcesz, eby bya szczliwa.
S jednak sytuacje, kiedy twoja ona nie chce, eby czyta w jej mylach, i
nadal ostro si z tob nie zgadza. Tu moe zrobi si nieco grzsko. Jak mo-
esz okazywa jej szacunek, skoro jej opinia wchodzi w konflikt z Twoj (a
moe nawet brzmi nieco dziwacznie)? Poniewa mczyni d do sedna
sprawy, atwo mog wyda si szorstcy, nawet sobie tego nie uwiadamiajc.
Tak naprawd, kiedy nie zgadzasz si ze swoja on, moesz jej odpowiedzie
na trzy sposoby, nie naruszajc jej poczucia wartoci. Po pierwsze, moesz po
prostu stwierdzi: Kochanie, dzikuj, e dzielisz si swoim zdaniem. Po
drugie, moesz obieca: Kochanie, pomyl o tym. Pokaesz w ten sposb,
e rozwaasz jej pomysy. Po trzecie, i chyba to jest najlepsze, mwisz: Skar-
bie, nawet kiedy nie czuj w tej kwestii tego samego co ty, ceni twoj opini
i ufam twojemu sercu.

Dzikuj jej za wszystko, co robi

Innym sposobem docenienia ony jest dawanie jej do rozumienia, e napraw-

d cenisz wszystko, co robi. Moe syszae histori o mu, ktry wrci do
domu z pracy i zobaczy, e rowery i hulajnogi blokuj wjazd, przez dom
przeszo tornado, brudne naczynia zalegaj w zlewie, pitrzy si pranie, ubra-
nia porozrzucane s wszdzie, a jego dwoje dzieci w wieku przedszkolnym
rysuje po cianach. W kocu znalaz on pic w ku. Obudzi j i zapy-
ta: Kochanie, w domu jest katastrofa, dzieci dziczej co si dzieje?.
Ona spojrzaa na niego z nikym, zmczonym umiechem. Wiesz, zawsze
kiedy wracasz do domu, pytasz mnie, co robiam przez cay dzie.
Odpowiedzia: Yhym.
 No, wic dzisiaj tego nie zrobiam.
Doceniaj swoj on za to, co robi, ale nie zapo- Znajduj rado w onie
mnij obdarza jej czuoci po prostu za to, kim modoci (Prz 5, 18b).
jest. Pewna kobieta powiedziaa do ma: Wanie
skoczyam rozmawia przez telefon z moj siostr. Ona jest niesamowita.
Powiedziaa, e tego lata pomagaa swojemu mowi budowa tylny ganek w
ich domu. Zrobia te fotel na biegunach i uczy si gotowa egzotyczne potra-
wy.
Ona zawsze co robi, czym si zajmuje. Czuj si taka nieudolna, kiedy z
ni rozmawiam. A co ja robi?. Jej m odwrci si do niej i powiedzia:
Czynisz mnie szczliwym.
Bingo! Dodatkowe punkty dla tego ma! On wie, jak docenia swoj on.
Poniej znajduje si wicej pomysw, jak docenia, pielgnowa i powaa
najwaniejsz osob w twoim yciu.

Twoja ona czuje si doceniona, kiedy

mwisz: Jestem dumny z tego, jak sobie poradzia.

mwisz o niej z szacunkiem do innych,
otwierasz przed ni drzwi,
prbujesz z ni czego nowego,
zachcasz j lub chwalisz yczliwie i z entuzjazmem,
zauwaasz jej now fryzur lub ubranie,
publicznie, w widoczny sposb okazujesz jej uczucia,
uczysz dzieci okazywa szacunek jej i innym osobom,
cenisz jej opini w kwestiach spornych nie jako bdn, ale po prostu
inn i wan,
stawiasz rodzinne wyjcia ponad mskimi sprawami,
sprawiasz, e ona czuje si najwaniejsza,
jeste dumny z niej i ze wszystkiego, co ona robi.
 Rozdzia pitnasty

C-H-A-I-R-S:
Jak przeliterowa szacunek dla
twojego ma?

(Uwaga do mw: ten rozdzia i sze nastpnych skierowane s wycznie do

on, ale mowie take mog je przeczyta).

Drogie Panie, przeprowadzilimy waszych partnerw przez C-O-U-P-L-E,

aby stali si bardziej kochajcymi mami. Teraz Wasza kolej. W nastpnych
szeciu rozdziaach przedstawimy wam akronim C-H-A-I-R-S, aby podpowie-
dzie, jak w praktyczny, biblijny sposb sta si penymi szacunku kobietami.
ony nie potrzebuj wiele si uczy na temat Najmdrsza z niew iast
okazywania mioci. Bg wbudowa w nie t dom sobie buduje, wasno-
umiejtno, i robi to naturalnie. Jednak potrze- rcznie go niszczy gupota
buj pomocy, gdy chodzi o szacunek. W pierwszej
(Prz 14, 1)

czci znajdziecie wiele listw od on, ktre odkryy olbrzymi moc w okazy-
waniu mowi bezwarunkowego szacunku. Jak wiadomo, dla wielu jest to
obce pojcie; nawet jeli ju zdajecie sobie spraw, e Wasz m pragnie i po-
trzebuje szacunku, nadal macie problem z jego okazywaniem.
Ten list obrazuje samopoczucie wielu kobiet prbujcych uwolni si z
Bdnego Krgu i przej do Oywiajcego Krgu:
Okazyw anie szacunku w moim maestwie byo zupenie obcym pojciem i musiaam nad
tym ciko pracow a. Zaw sze mylaam, e wystarczy po prostu mocniej kocha, ale to
nie przynosio efektw. Dzikuj raz jeszcze! Nie mog si doczeka, a zobacz, dokd
dotrze nasze maestwo, kiedy zastosujemy wszystko, czego si nauczylimy. Wstpiy
we mnie nowe siy.

Rozdziay dotyczce C-H-A-I-R-S maj doda ci nowej energii. C-H-A-I-R-S

to akronim, w ktrym kada litera oznacza sze podstawowych wartoci, ja-
kie wyznaje twj m: Conquest (Zdobywanie), Hierarchy (Hierarchia),
Authority (Wadza), Insight (Wnikliwo), Relationship (Zwizek) i Sexuality
(Seksualno). Kada z tych wartoci zostanie opisana w krtkim rozdziale.
Zdobywanie pokae ci docenia jego pragnienie pracy i osigni. Hierar-
chia zajmie si jego potrzeb chronienia i utrzymywania, Autorytet pra-
gnieniem, by suy i przewodzi, Wnikliwo analizowaniem i doradza-
niem. Zwizek pomoe ci zrozumie jego potrzeb partnerstwa. Seksual-
no ukae jego pragnienie zayoci fizycznej. W tych szeciu obszarach na-
uczysz si, jak okaza szacunek mowi. (Aby dowiedzie si, jak dzieli si
swoimi potrzebami z innymi, zob. dodatek C).

Niektre kobiety, syszc okrelenie bezwarun- no, nosi si z pow ag i

Gdy strojem (ony) jej god-

kowy szacunek, uznaj je niemal za oksymoron. W podchodzisz do niej z sza-

kocu m powinien zasuy na szacunek, a nie cunkiem (Prz 31, 25).

otrzymywa go bezwarunkowo. Od kiedy zaczem

naucza Poczenia Mioci i Szacunku, usiowaem pomc kobietom w zrozu-
mieniu, jak dobrze bezwarunkowy szacunek moe wpyn na mw i ma-
estwo. Okazywanie mowi bezwarunkowego szacunku jest prost drog
do otrzymywania bezwarunkowej mioci, co cigle trudno jest kobietom zro-
zumie. Oto sprawozdania dwch on, ktre zbieraj owoce swego postpo-
wania:
Cigle staraam si pozyska jego uwag i uczucie Pewnej nocy, kilka tygodni temu, m
pow iedzia mi setny ju raz: Ty nigdy mnie nie suchasz. Miao to by wytumaczenie
chodnych stosunkw midzy nami. Tej nocy jeszcze raz przestudiow aam wykad wasze-
go czow ieka i wreszcie zrozumiaam, o co chodzio Kiedy prbow aam naw iza cz-
no z mem, odczuw a to w rzeczyw istoci jako wiercenie mu dziury w brzuchu. Za-
czam odtd bardzo uwanie wybiera sposoby, jakich uyw aam, by naw iza z nim
kontakt, i zwraca uwag na to, czym one tak naprawd skutkuj. Rezultat by wspania-
y mj m sta si niezwykle czuy.

Jestem wdziczna za pomys bezw arunkow ego szacunku, poniew a teraz czuj, e mog
si odw dziczy mow i za ca mio, ktr mnie obdarza, w sposb, ktry wiele dla
niego znaczy. Uczc si sztuki walki, nauczyam si wiele o szacunku, ale nie zdaw aam
sobie spraw y, e chodzi o jzyk Mniejsza zreszt o jzyk, nie wiedziaam, e m ma
tak potrzeb Dziki tej wiadomoci ucz si take efektywnego porozumiew ania si z
nastoletnim synem.

Jak wykorzysta test szacunku na twoim mu

Kiedy zaczem uczy Poczenia Mioci i Szacunku, spotykaem si z rny-

mi ludmi i cytowaem podstawowe wersety: z Listu do Efezjan 5, 33 (ona
niechaj odnosi si ze czci do swojego ma) i z 1 Listu Piotra Apostoa 3, 1
2 (Tak samo ony niech bd poddane swoim mom [] gdy bd si
przypatrywali waszemu, penemu bojani, witemu postpowaniu). Ale,
szczerze mwic, wiele kobiet odrzucioby te wersety niemal bez zastanowie-
nia, motywujc to faktem, e i Piotr i Pawe byli mczyznami. Skd mogli
wiedzie, jak si czuje kobieta?
Zamiast gosi kazania przeciw kontestacji natchnionego Pisma, pokazaem
sposb, w jaki mog sprawdzi pojcie bezwarunkowego szacunku na swoich
mach. Oczywicie nazwaem to Testem Szacunku. Poprosiem grup on,
aby przez chwil zastanawiay si nad tym, co szanuj u swoich mw. Nie-
ktrych zajo to sporo czasu, ale ostatecznie wszystkim si udao. Pniej po-
wiedziaem im, eby w domu poczekay na moment, kiedy mowie nie bd
zajci ani rozkojarzeni i powiedziay im: Mylaam dzisiaj o tobie i o tym, co
w tobie ceni, i chciaabym, eby wiedzia, e ci szanuj.
Po tym wyznaniu miay wspomnie o jakich Robic Test Szacunku, we-
swoich obowizkach i po cichu wyj z pokoju dug wiary, a nie dziki wi-
nie czekajc na odpowied. Nastpnie miay obser- dzeniu postpujesz (2 Kor
wowa, co si stanie. Jedna z nich opowiadaa p- 5, 7).

niej, e nie zdya nawet zamkn drzwi, kiedy jej m krzykn: Zaczekaj!
Wracaj! Za co mnie szanujesz?.
Na szczcie (to bardzo wane) ta kobieta bya gotowa powiedzie, za co
go szanuje, i tak te zrobia. Kiedy skoczya, jej m powiedzia: Rany! Su-
chaj, a moe zabrabym ci gdzie na obiad?. Bya w szoku. Jej m prawie
nigdy nie zabiera rodziny do restauracji. O co chodzio? Wytumaczyem jej,
e podstawowym i pierwszym impulsem jest potrzeba suenia, szczeglnie
poprzez okazywanie szacunku. Tak wanie go potraktowaa i on chcia si ja-
ko odwdziczy. Poprosia, eby to odoy, bo dzieci miay tego dnia jakie
zobowizania, a on si zgodzi. Kiedy kilkadziesit minut pniej usyszaa
brzk garnkw w kuchni, sprawdzia, co si dzieje, i okazao si, e to jej m
przygotowuje obiad. On nigdy tego nie robi! Nigdy! to by pierwszy raz w
yciu. Kolejny raz jej m chcia suy.
Kilka dni pniej ta sama kobieta napisaa: Nie uwierzycie. Mj m robi
pranie! Macie moe jeszcze jakie testy szacunku? Myl, e mogabym nawet
zdoby rejs dookoa wiata.
Czy ona moe wykorzystywa Test Szacunku dla zdobycia rejsu? To mo-
liwe. Jednak ona nie miaa poczucia winy, e manipuluje swoim mem. W
szczery sposb prbowaa okaza mu szacunek i przynioso to o wiele wik-
szy skutek, ni oczekiwaa. Pragn tu powtrzy wczeniejsze sowa: m,
ktry wykazuje cho odrobin dobrej woli, bdzie suy swojej onie, jeeli
ona bdzie go szanowa za to, jaki jest. Jestem gboko przekonany, e naj-
lepsz motywacj dla drugiego czowieka jest zaspokajanie jego najgbszych
potrzeb.
Fakt, nie kada ona uzyska podobny efekt. Niektrzy mowie mog du-
ej zastanawia si nad Testem Szacunku i zareagowa po pewnym czasie.
Albo w ogle tego nie zrobi. Chodzi o to, e stosujc Test Szacunku, robisz
krok w wierze. Potwierdza to, e rozumiesz sowa Boga o bezwarunkowym
szacunku. Okazujesz szacunek bez wzgldu na odpowied.

Przygotuj si na uzasadnienie, dlaczego go szanujesz

Kiedy ona mwi mowi, e jest kilka rzeczy, za ktre go szanuje, wikszo
mw po odzyskaniu przytomnoci natychmiast zapyta: Co masz na my-
li? Za co mnie szanujesz?. ona musi by przygotowana na szczer i uczci-
w odpowied. Nie licz, e wygosisz swoje owiadczenie o szacunku i uciek-
niesz z nadziej, e on ju o tym nie wspomni. Wierz mi, tak si nie stanie.
A co jeli ona po prostu nie wie, co powiedzie? Wiele kobiet, z ktrymi
rozmawialimy, przyznao, e nie ma niczego, za co mogyby szanowa swo-
ich mw. Jest tak prawdopodobnie dlatego, e s one zbyt wcieke lub
zniechcone, eby myle o tym, co ceni w mczyznach. Taka ona musi
zada sobie pytanie: Czy mj m, chocia jest nieuwany i nieczuy, jest u
podstaw czowiekiem dobrej woli?. Jeeli odpowied na to pytanie jest
twierdzca, choby w najmniejszym stopniu, ta kobieta moe zacz robi li-
st. Pomoe jej to zrozumie, e m zosta stworzony na obraz i podobie-
stwo Boga i posiada pewne Boe przymioty, za ktre warto go szanowa. Na
przykad, pragnie pracowa i zdobywa, chroni i dostarcza wszystko swojej
rodzinie. Chce by silny i chce przewodzi, w dobrym tego sowa znaczeniu.
Przyjrzymy si tym i innym Boym atrybutom w kolejnych rozdziaach. Naj-
waniejsze jest, zwracaa uwag na jego intencje, a nie tylko na to, jak udaje mu
si ich realizacja. Oto kilka rad na pocztek. Moesz ubra je we wasne sowa.
Kochanie, szanuj to, e wstajesz codziennie i idziesz do pracy, aby za-
pewni naszej rodzinie utrzymanie. Nie masz wyboru. Musisz to robi i robisz
to.
Kochanie, szanuj ci za twoje pragnienie chronienia i utrzymywania na-
szej rodziny. Myl o tym, jak nas zabezpieczasz. Wiem, jak ci ci czasem
rachunki, i podziwiam twoje powicenie.
 Podstawa, to skupi si na pozytyw2ach, zamiast cigle wraca do negaty-
ww. ona musi zobaczy to, co widzi Bg. Czy Twj m jest czowiekiem
dobrej woli? Uznaj ten fakt i wyra swj szacunek za to. Odnoszc si do do-
brej woli w maestwie, zazwyczaj cytuj 1 List do Koryntian 7, 3334. Pa-
we zakada, e maestwa w Koryncie maj dobr wol w stosunku do sie-
bie. Wskazuje, e mczyzna bez ony wicej czasu powica Bogu, ale ona-
ty zabiega o sprawy wiata, o to, jak by si przypodoba onie. Dalej to
1
samo mwi o onie, ktra zabiega o to, jak si przypodoba mowi .
M dobrej woli nie chce zasmuca ony, ale j zadowala, jak jasno wska-
zuje Pawe w wersecie 7, 33. Zawsze ostrzegam ony, ktre czuj si nieko-
chane, aby poczekay z zapewnieniem, e ich m nie okazuje uczu albo nie
chce ich kocha. W ten sposb przypisuj ze motywy swoim mom, co
moe si okaza zbyt surowym osdem. Moe faktycznie twj m nie jest tak
czuy, jak powinien, ale nie robi tego wiadomie i z premedytacj. Kiedy obo-
je zaczynacie si krzywdzi, dobrze jest pamita o niektrych fragmentach
Pisma: Duch wprawdzie ochoczy, ale ciao sabe (Mt 26, 41) oraz Bo nie
ma na ziemi czowieka [mczyzny czy kobiety] sprawiedliwego, ktry by za-
2
wsze postpowa dobrze, a nigdy nie zgrzeszy (Koh 7, 20) .
Kiedy m si zoci albo jest uparty, ona musi sobie uwiadomi, e nie
robi tego, by j zrani. Ma dobre intencje. Pragnie szczliwego maestwa. I
poniewa ma t potrzeb, ony, ktre sprbuj z Testem Szacunku, bd zdzi-
wione efektem. Mczyzna aknie szacunku. Pewna kobieta, ktra uczestni-
czya w naszych konferencjach, opisaa, co zdarzyo si, kiedy zastosowaa
Test Szacunku. Zamiast rozmawia z mem, napisaa licik, w ktrym wyra-
zia swoj wdziczno za to, e pracujc tak ciko i zapewniajc im utrzy-
manie, pozwala jej opiekowa si w domu trzema crkami. Wsuna licik do
jego teczki, a on znalaz go nastpnego ranka. Natychmiast do niej zadzwoni
i dzikowa, e go uszczliwia.
Mgbym przedstawi jeszcze wiele opowieci on, ktre zday Test Sza-
cunku piewajco. Niektre rozmawiay z mem twarz w twarz, niektre
przez telefon, inne zostawiay liciki lub nagryway wiadomo na automa-
tyczn sekretark. Nie jest wane, jak ona wykorzysta Test Szacunku, ale
kiedy ju to zrobi, zainauguruje prawdziwy przeom w maestwie. Pewna
kobieta napisaa:
Kilka dni temu zdecydow aam si wyzna mow i szacunek. Czuam si nieswojo, mw ic
o tym, ale zrobiam to, a jego reakcja bya niew iarygodna! Zapyta mnie, za co go szanuj,
wymieniam kilka rzeczy, cho nie wszystkie. Patrzyam, jak jego zachow anie zmienia si
na moich oczach!
 Jeeli nie speniasz si w zwizku, sprbuj pomyle o chwili, w ktrej
osaba wasza zayo. Pamitasz, jak poczua si skrzywdzona, kiedy mia-
a wraenie, e m ci nie kocha i zareagowaa. Od tego czasu Bdny Krg
zosta uruchomiony. Pewna ona przyznaa:
ylimy w Bdnym Krgu duej, ni moglibycie sobie wyobrazi. Szanow aam go, ale nie
okazyw aam mu tego, poniew a czuam si niekochana. Myl, e w ten sposb chciaam
si odegra, ale nie zdaw aam sobie z tego spraw y. Potem zaczam mu si przyglda
podczas rozmw i byam zszokow ana wyrazem jego twarzy. On czu si lekcew aony! Jak
mogam tego nie zauway wczeniej? Teraz widz, e mj m topnieje, tak najlepiej
mog opisa to, co si dzieje. Pierwszy raz od wielu lat mam nadziej.

Ta ona znalaza drog wyjcia z Bdnego Krgu! Kolejne rozdziay podpo-

wiadaj, jak okazywa szacunek mowi i jednoczenie umocni wasze ma-
estwo. Sowa skadajce si na akronim C-H-A-I-R-S opisuj typowego m-
czyzn. Tak, wiem, e s wyjtki, ale mczyni, generalnie, uwaaj siebie
za tych, ktrzy powinni wspiera zwizek. To stwierdzenie jest moe poli-
tycznie niepoprawne, ale nie o tym mamy dyskutowa. Jestemy tutaj, eby
si zastanowi, jak kobiety i mczyni czuj si w gbi duszy, jak jest na-
prawd. Przyjrzelimy si ju kobietom, teraz przejdmy do mczyzn. Ani
jedni, ani drudzy nie maj racji, s po prostu tak rni jak kolor rowy i nie-
bieski.
W wikszoci przypadkw mczyni widz siebie za kierownic. Mona
mie wtpliwoci, czy dobrze radz sobie z zarzdzaniem zwizkiem z miej-
sca kierowcy. Jednak z mskiego punktu widzenia, to mczyzna musi prze-
wodniczy. Musi by pierwszym wrd rwnych nie po to, eby dominowa i
okazywa wyszo, ale dlatego e Bg go takim stworzy, a on chce by od-
powiedzialny. Miej to na uwadze, kiedy bdziesz zapoznawa si z kolejnymi
szecioma pojciami, ktre poka ci, jak przeliterowa szacunek dla twojego
ma, i pomog przej do Oywiajcego Krgu. W miar omawiania tych po-
j uzyskasz peniejszy obraz tego, jaki jest twj m i jakim go stworzy Bg
(a take jaki jest twj syn, jeli go masz). A kiedy wprowadzisz te pojcia w
ycie, bdziesz moga cieszy si tym, czego dowiadczyo ju wiele on, na
przykad:
Nigdy nie bylimy ze sob blisko, nie byo w naszym maestwie zayoci ani mioci do
czasu, kiedy zaczam okazyw a szacunek. Zaw sze wiedziaam, e czego brakuje, ale
mylaam, e to jego wina (braku mioci), a nie moja (brak szacunku). Teraz czuj si ko-
chana, a on czuje si szanow any, i wypeniona zostaa olbrzymia prnia w naszym yciu.
 Mw ilicie, e atwiej mow i szanow a on, ni j kocha, a onie okazyw a mow i
uczucie, ni go szanow a. Wczeniej nie spotkaam si z takim podejciem. Bardzo mnie
to zdziw io i byo dla mnie niezwykle wane.

Cieszymy si z mem o wiele cieplejszymi stosunkami. Ja nauczyam si by ostroniej-

sza w komunikow aniu si z nim (kontroluj wyraz twarzy i ton gosu), natomiast on po-
zwala mi sygnalizow a, kiedy czuj si niekochana. Skoczylimy z Bdnym Krgiem, od
kiedy zaczam by posuszna Bogu. Dzikuj z gbi serca!

To tylko kilka z wielu takich komentarzy. Dale Carnegie kiedy powiedzia:

Szczery szacunek dla innych jest fundamentem motywacji. Jest to take
klucz do skoczenia z Bdnym Krgiem i przejcia do Oywiajcego Krgu.
Czytajc dalej, dowiesz si, jak sprawi, aby m kocha ci tak jak nigdy do-
td.
 Rozdzia szesnasty

CONQUEST (zdobywanie) zrozum jego

pragnienie pracy i osignie

Pierwsz liter do rozszyfrow ania w akronimie C-H-A-I-R-S jest C, Conqu-

est (ch zdobywania, podboju). Poniewa przede wszystkim mwi do on,
wiele z was moe si zastanawia, dlaczego wybraem takie nieromantyczne
sowo. Podbj trci redniowiecznym szowinizmem, kiedy to mczyni
uwaali si za uprawnionych do zdobywania kobiet fizycznie, psychicznie i
emocjonalnie. Absolutnie nie to mam na myli.
Przez podbj rozumiem naturalne, wrodzone, mskie pragnienie, by zmie-
rzy si z wyzwaniami wiata by pracowa i mie osignicia. Jeeli b-
dziesz w stanie zrozumie, jak wana dla Twojego ma jest praca, zrobisz ol-
brzymi krok naprzd w komunikowaniu mu szacunku i powaania, dwch
rzeczy, ktre s dla niego waniejsze ni mio.
Fakt, e mczyzna bardziej ceni sobie szacunek ni mio, jest dla wielu
kobiet niepojta. Bg stworzy Ci dla mioci i patrzysz na wiat przez ro-
we okulary, ktre s skupione na mioci. Dajesz mio, pragniesz jej i dlate-
go moesz nie zrozumie, dlaczego twj m nie funkcjonuje w ten sam spo-
sb. Czy twierdzc, e mczyzna bardziej ceni szacunek ni mio, chc po-
wiedzie, e mio w ogle si dla niego nie liczy? Oczywicie, e nie, ale
twj m przeliteruje mio jako S-Z-A-C-U-N-E-K.
Wyobramy sobie sytuacj, ktra zilustruje, co mczyzna myli na temat
podboju. Zamy, e m wanie straci prac. Wraca do domu i mwi o
tym onie. Wyglda na zdruzgotanego, oszoomionego, pokonanego. eby mu
jako pomc, ona mwi: To nie jest istotne. Najwaniejsze, e si kocha-
my. Czy to pomaga? On patrzy na ni pustym wzrokiem, wzrusza ramiona-
mi i zagbia si w fotelu przed telewizorem. Przez cay wieczr jest nieobec-
ny, nie chce rozmawia. ona jest zmieszana, przecie prbowaa go pocie-
szy, a on si od niej odsun.
W rzeczywistoci odpowied jest prosta. Znowu chodzi o rnic midzy
rowym i niebieskim. Rowy stara si pocieszy, a niebieski poczu si tym
uraony. Kolejna scenka pomoe nam to zrozumie. ona poronia i jej m
mwi: Kochanie to nie ma znaczenia, dopki si kochamy.
Niektre kobiety mogyby powiedzie: co ma piernik do wiatraka? Jak
mona porwnywa utrat pracy z utrat dziecka? Nie podwaam wartoci
straty, pragn jedynie podkreli, jak nieprzyjemne dla twojego ma jest
zwolnienie z pracy. W jego mniemaniu praca jest czym niezwykle wanym
esencj jego istnienia. Dlatego jest wielce prawdopodobne, e pocieszajc go
sowami: Wszystko w porzdku, przecie mamy siebie, niewiele zdziaasz.
On wie, e ma ciebie. Czuje si bezpiecznie, wiedzc, e go kochasz, ale take
ma wiadomo, e to on pracuje, on utrzymuje rodzin i ponosi odpowie-
dzialno. Skd wzio si to gboko zakorzenione przewiadczenie na temat
pracy?

Od samego pocztku Adama cieszya praca

Aby zrozumie, skd u mw ten ogromny pd do pracy i osigni, musimy

cofn si do Ksigi Rodzaju i pierwszego w historii przydziau zada. Pan
Bg wzi zatem czowieka i umieci go w ogrodzie Eden, aby uprawia go i
doglda (Rdz 2, 15).
Przed stworzeniem Ewy Bg stworzy Adama i nakaza mu pracowa. Nale-
y zwrci uwag, e Eden nie dawa nic za darmo. Drzewa rodziy owoce,
ale Adam musia je uprawia i doglda. Bg wyposay go niemal we
wszystko, czego potrzebowa: pikne miejsce, obfito poywienia oraz do-
stp do wody (Rdz 2, 10)1.
Majc wspania prac i doskonae warunki do jej wykonywania, Adam
zdawa si mie wszystko. Ale Pan wiedzia, e czego jeszcze brakuje. By wy-
peni swoje powoanie, Adam potrzebowa kobiety, by z nim to wszystko
dzielia. Tak wic Bg stworzy odpowiedni dla niego pomoc (Rdz 2, 18).
Hebrajskie sowo okrelajce pomoc (lub pomocnika) znaczy dosownie
przychodzcego z pomoc na wezwanie lub tego, ktry odpowiada na we-
zwanie. W 1 Licie do Koryntian 11, 9 Pawe rozwija t myl: Podobnie te
mczyzna nie zosta stworzony dla kobiety, lecz kobieta dla mczyzny.
Zgodnie z moimi obserwacjami, kobieta, kiedy si staje przedmiotem sta-
ra, wysya mczynie sygna: Kocham ci i jestem tu dla ciebie. Szanuj
to, co chcesz zrobi i jakim chcesz by. Pragn ci pomc. O to wanie chodzi
w mioci. Po lubie wszystko si zmienia. Jej pomoc moe objawia si we
wszystkim poza szacunkiem. Na przykad, pewna ona z szesnastoletnim sta-
em maeskim i matka trjki dzieci, ktre sama uczya w domu, mylaa, e
robi wszystko, by by pomocn, ale okazao si, e nie jest tak odbierana. Jak
sama pisze:
To, co ja uwaaam za szczer i pen dobrych intencji pomoc, on odbiera zupenie ina-
czej Dow iaduj si, e czciej mam negatywne podejcie i narzekam, ni jestem w sta-
nie to sobie uwiadomi Odkd staram si okazyw a szacunek, mj m rozmaw ia ze
mn czciej, okazuje wicej uczucia i czuj, e przez ostatnie tygodnie bylimy sobie blisi
ni w minionych latach.

Oczywicie, wersety z Ksigi Rodzaju (2, 18) i 1 mczyzna pyta: Kiedy za-
Od czasw Jakuba do dzisiaj

Listu do Koryntian (11, 9) nie nale do ulubionych troszcz si i o moj rodzi-

fragmentw ruchu feministycznego2. Dla femini-
n? (Rdz 30, 30)

stek politycznie niepoprawny jest tekst napisany przez mczyzn, a to spra-

wia, e Bg wychodzi na seksist. Jednak nie mona lekceway Pisma. Od
samego pocztku mczyzna by powoany do pracy na roli i utrzymania
rodziny. Czuje zatem gbok potrzeb przygd i podboju. Nie jest to jego
wybr, ale mocno ugruntowana cecha charakteru.

Podstawowe pytanie mczyzny: Gdzie pracujesz?

Pierwsze pytanie, jakie zadaje mczyzna drugiemu, kiedy si spotykaj,

brzmi Gdzie pracujesz?. Susznie lub nie, mczyni oceniaj si przez pry-
zmat swojego zawodu. Bg stworzy ich, by co robili w polu. Wystarczy
popatrze na maych chopcw, jak zbieraj patyki i przemieniaj je na wy-
obraone pistolety i narzdzia. Ostatnio jedna matka powiedziaa nam, e za-
bronia swojemu synowi bawi si pistoletami i uywa patykw jako karabi-
nw, ale kiedy on wyci ze swojej kanapki z serem pistolet i strzela nim do
kolegi, krzykna z rezygnacj: Poddaj si!.
Matki nie powinny si jednak poddawa, bo taka jest to po prostu natura
chopcw. Powoani s, by zosta myliwymi, pracownikami, dziaaczami.
Chc dokonywa podbojw w yciu. Okrela to naukowy termin mska in-
strumentalno3. Ju od dziecistwa co cignie chopcw do przygd i dzia-
ania. Pragn polowa lub wykonywa jak prac.
Podczas konferencji dotyczcej Mioci i Szacunku, kiedy rozmawiamy o tej
tendencji, pytam ony: Jak chciaybycie, aby wasza przysza synowa trakto-
waa waszego syna?. Bdzie mia t sam potrzeb pracowania i osigania
sukcesw. Jestem pewien, e chciaybycie, by ona go wspieraa, tak samo
jak wasz m chce, ebycie wy go wspieray. Kiedy wspominam ich synw i
mwi o tym, co moe si zdarzy, kiedy si oeni, wiele kobiet walczcych
z pojciem bezwarunkowego szacunku zaczyna rozumie. Jedna ona powie-
dziaa: Kiedy w ten sposb przedstawia si spraw, cakowicie zmienia si
punkt widzenia. Inaczej myl o tym, jak moja przysza synowa powinna si
zachowywa w stosunku do syna, a inaczej patrz na to, jak sama traktuj
ma. Tak by nie powinno.
Jak silnie zakorzenione jest w mczynie pragnienie pracy i osigni, ob-
razowo ilustruje przykad moich dwch przyjaci, ktrzy zachorowali na
raka. Obydwaj spokojnie przyjli wiadomo zbliajcej si mierci i zaak-
ceptowali myl, e zblia si koniec. Podczas chemioterapii i wszelkich zwi-
zanych z tym problemw ich optymizm i wiara pozostay niezachwiane. Osta-
tecznie obaj przeyli, ale nadal walcz z powszechnym wrogiem. Jeden z nich
zdecydowa si sprzeda firm, aby czas, ktry mu pozosta, powici subie
Bogu. Jednak po sprzeday zobaczy, e nie potrafi si odnale bez swojej
pracy. Powiedzia mi: Nigdy nie byem przybity, kiedy walczyem z rakiem i
wisiao nade mn widmo mierci, ale kiedy rzuciem prac, ktra dawaa mi
tosamo, wpadem depresj, ktrej nie potrafi porwna do adnego wcze-
niejszego uczucia.
Drugi mczyzna, mimo ogromnego cierpienia i zych rokowa, zwalczy
chorob. Wrci do pracy i ycie byo wspaniae, dopki jej nie straci. Spo-
tka si ze mn, pokonany i zaamany. Powiedzia, e brak pracy jest dla nie-
go gorszy ni umieranie. Paradoksalnie, obydwu bardziej dotkna utrata pra-
cy ni walka ze mierci.
Wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy z wagi, jak mczyni przykadaj do
pracy. Kiedy ona niewiadomie mwi, e praca jej ma nie jest a tak wa-
na, tym samym nazywa go przegranym. Jeden z moich przyjaci rozkrci
bardzo dochodow firm i kto chcia j wykupi. By to dla niego najwikszy
komplement, poniewa ta propozycja oznaczaa, e bdzie zabezpieczony fi-
nansowo i szanowany w rodowisku. Dla niego by to sukces. Ostatecznie do-
szo do wykupu, a on przyszed do domu, by przekaza dobre wieci onie.
Ona jednak bya zajta sprawami rodziny i domu, oderwana od nich odpo-
wiedziaa: To mio, kochanie i wrcia do zaplanowanych obowizkw.
Ten mczyzna powiedzia mi pniej, e by zdruzgotany, powiedzia, e
postanowi nigdy nie dzieli si z ni niczym. Nie pochwalam jego decyzji,
ale potrafi go zrozumie. Kobieta prawdopodobnie potrafiaby okaza zrozu-
mienie, gdyby bya w odwrotnej sytuacji. Owiadczajc ogldajcemu pro-
gram w telewizji mowi, e jest w ciy, usyszaaby: To mio, kochanie.
Dla kontrastu przedstawiam list od kobiety, ktra postanowia stan przy
swoim mu:
M przechodzi trudny okres i pad ofiar krytyki i plotek. Postanow iam wspiera go, oka-
zyw a szacunek i powicenie w obliczu tej sytuacji. Oboje stracilimy przyjaci, z ktrymi
znalimy si pitnacie, dwadziecia lat, ale zbliylimy si do siebie. Teraz on opow iada
mi, co si dzieje, pokazuje swoje maile itd., nie jest ju zamknity i cichy. Bg jest dla mnie
askaw y, dajc mi wiedz wtedy, kiedy jej potrzebuj.

Czy kobiety chc mie wszystko?

Mwic o gboko zakorzenionej mskiej potrzebie pracowania, nie chc po-

wiedzie, e kobiety jej nie maj. Kobiety pracoway od zawsze, ale zazwy-
czaj robiy to w domu, otoczone dziemi. Ostatnimi czasy odkryy, e s w
stanie wyj do wiata zawodowego i mie olbrzymie osignicia na wanych
stanowiskach. Pozostaje pytanie: kto zajmie si dziemi w domu? Odpowie-
dzi jest przedszkole, rozwizanie, ktre w najlepszym wypadku jest dalekie
od ideau, a w najgorszym krzywdzce dla dzieci.
Co ciekawe, w krajach zachodnich kobiety traktuj karier zawodow jako
kwesti wolnoci wyboru. Nie chc by zmuszane do pracy. Chc mie wybr
midzy penoetatowym matkowaniem albo/i karier zawodow.
Wikszo mczyzn uwaa, e praca to nie jest wybr. Komik Tim Allen
zaobserwowa, e kobiety maj wiele moliwoci wyboru. Mczyni nato-
miast maj tylko jeden: Pracowa albo i do wizienia. Tak, to prawda, e
w niektrych rodzinach to kobieta pracuje, a mczyzna zajmuje si domem.
Jednak oglnie rzecz biorc, to nasi synowie bd czuli potrzeb pracy w ja-
kiej dziedzinie, a nasze crki bd chciay wolnego wyboru midzy ci a
awansem.
Dziki mojemu dowiadczeniu w doradztwie maeskim wiem, e kobieta
szuka mczyzny, ktry bdzie wystarczajco zaradny, aby ona moga rzuci
prac, kiedy tylko zechce. Kiedy ocenia przyszo z mczyzn, instynktow-
nie rozwaa jego zdolno do zaopiekowania si ni i dziemi. Kobieta dobrej
woli wychodzi za m z mioci, nie dla pienidzy; ale mimo wszystko jest
wiadoma, e trzeba bdzie zbudowa gniazdko. Zadaje sobie wic pytanie:
Czy on bdzie w stanie mnie utrzyma, jeeli zechc zosta w domu i zaj
si piskltami?. Kobieta, ktra zada sobie takie pytanie, jest rozsdna. Mam
nadziej, e moja crka te wemie to pod uwag.
Nasuwa si jeszcze jedno pytanie: do jakiego Mimo protestw feministek
stopnia kobieta cieszy si swoj rol jedynego y- kobieta najlepiej nadaje si
wiciela rodziny? Pamitamy, e najwikszy pro- do troskliw ej opieki nad
swoimi dziemi (1 Tes 2,
blem ony to: Czy on kocha mnie rwnie mocno
7).

jak ja jego?. ony nigdy nie s tego pewne, a ta niepewno wzrasta, kiedy
mczyzna zostaje w domu, a ona utrzymuje rodzin. Zaczyna si wtedy za-
stanawia: Czy byby jeszcze ze mn, gdybym nie zarabiaa tylu pienidzy?.
Kiedy kobieta stanie si gwnym ywicielem rodziny, moe si w niej obu-
dzi gboki lk.
Mczyzna zawsze bdzie czu powoanie do pracy, a naturalnym instynk-
tem kobiety bdzie opieka nad rodzin. Mczyzna instynktownie wie, e po-
winien by gdzie na zewntrz, dokonujc czego, bez wzgldu na inne pro-
blemy, ktre przed nim stan. Myl, e w gbi duszy mczyni przypomi-
naj Adama, kobiety za Ew. Podobnie jak Adam m czuje powoanie do
pracy w polu na rzecz rodziny. Tylko kobieta moe urodzi dziecko, a kiedy
ju si na nie zdecyduje, chce, eby jej Adam pracowa w polu na ich utrzy-
manie.
Adam nie oczekuje od Ewy, eby urodzia dziecko po to, by mu je pniej
odda i wrci do pracy. Taki wzr proponuj ci, ktrzy propaguj rwno
w zwizku. Jednak napisawszy doktorat na temat skutecznego ojcostwa, nie
mog si z tym zgodzi. Nie chodzi o to, by umniejszy zdolnoci kobiety i jej
potrzeb robienia kariery, poniewa moe ona by powoana na kierownicze
stanowiska (Sdz 4, 4).
Pragn jedynie podkreli, e niezastpiona jest jako matka dla dziecka. Oj-
ciec z dzieckiem nie da si porwna do matki z dzieckiem. Nie wierz, aby
jakiekolwiek nauki zmieniy tatusia w prawdziw matk. Zazwyczaj to ko-
bieta skania si do tego, by mie dziecko i nim si opiekowa, a mczyzna,
by pracowa w polu dla niej i dla potomka. Zdaj sobie spraw, e w naszej
kulturze istniej wyjtki, ale pierwszym pragnieniem typowej kobiety nie jest
kariera, ale dom i rodzina.

Czy kiedykolwiek powiedziaa: Dzikuj ci za twoj pra-

c?

Wszystkim kobietom, ktre chciayby w prosty sposb zachci swoich m-

w i okaza szacunek dla ich pracy, proponuj napisanie liciku. Nie musi
by dugi ani skomplikowany. Moe zawiera jedynie sowa: Kochanie, dzi-
kuj, e wychodzisz co dzie i pracujesz. Jeeli chcesz by bardziej wylew-
na, powiedz mu, jak jeste wdziczna za to, e daje ci moliwo wyboru mi-
dzy pjciem do pracy a opiek nad dziemi w domu.
 Czsto rozmawiam z kobietami, ktre planoway podzikowa mowi za
jego prac mylay o tym ju od dawna, ale nigdy tego nie zrobiy. Spyta-
em, jakie zdanie miayby o mczynie, ktry czsto si zastanawia nad mi-
oci do swojej ony, ale nigdy jej nie wyznaje. Zazwyczaj reakcj by szok i
zo. To niemoliwe, eby facet y ze swoj on i nigdy jej nie powiedzia,
e j kocha. Nie mogy w to uwierzy.
Zasada jest prosta. Zwizek ma dwie strony. Oczywicie on powinien m-
wi, e Ci kocha, ale ty powinna odwzajemnia si sowami: Dzikuj ci,
kochanie. Musisz wstawa codziennie do pracy. Nie wiem, czy w peni to ro-
zumiem, ale doceniam to. Naprawd ci szanuj. Przyjrzyj si, jak Twj m
zareaguje. Gwarantuj ci, e zaobserwujesz olbrzymi zmian (zob. take do-
datek A i C).

On chce kobiety, ktra w niego wierzy

Na jednym z moich zaj z wiedzy o chrzecija- Koron ma jest dzielna

stwie w collegeu zadano mi pytanie: Czego ocze- ona (Prz 18, 22).
kujesz od ony?. Pamitam, e odpowiedziaem:
Pragn kobiety, ktra bdzie we mnie wierzy. Istnieje pewna analogia
midzy Chrystusem a Kocioem. Chrystus chce, ebymy w niego wierzyli na
chwa Bo. W zwizku maeskim mczyni robi to, co robi, aby pozy-
ska podziw kobiet. Kiedy si w nim zakochaa i poprosi Ci o rk, czu, e
wierzysz w niego i docenia to prawdopodobnie bardziej ni sobie to wy-
obraasz. By tym poruszony, bo jest to co wielkiego dla mczyzny. Oeni
si z Tob i mia nadziej, e twoje wsparcie bdzie trwao wiecznie. Ale po
wielu latach okazuje si, e jego praca kci si z yciem rodzinnym i mae-
stwem. Zamiast podziwia jego wysiki zawodowe, czujesz si zaniedbana.
By moe Twj m ma zadatki na pracoholika i masz powd, by czu si
zaniedbywana. Moe ci kusi, by myle jak ona, ktra napisaa do nas te
sowa: Kiedy powiedziaam, e jego praca jest dla niego waniejsza ni ja, i
e to wszystko, co mona powiedzie na jego temat. Dodaam te, e laptop
jest drug kobiet w naszym domu i e nie jestem w stanie z ni rywalizo-
wa. Pracoholizm jest prawdziwym i powanym problemem, wierz jednak,
e jeeli oboje staracie si by par Mioci i Szacunku, jedyne, czego, potrze-
buje Twj m, to wsparcie i wdziczno za jego starania w pracy. Jeeli jest
czowiekiem dobrej woli, ktry zaniedbuje rodzin na rzecz pracy, zda sobie z
tego spraw i zainicjuje rozmow, w ktrej poszukacie jakiego rozwizania
(wicej na temat pracoholizmu, zob. dodatek E).
Twoim podstawowym zadaniem jest wspiera Jeeli bdziesz wspiera i
jego starania w podboju chodzeniu do pracy i docenia ma, on pow ie,
zdobywaniu osigni. Nigdy nie pozwl, by czu e zyska ask u Pana
si niedoceniony i wykorzystywany jako ywiciel
(Prz 18, 22).

rodziny. Pamitaj, e ze wzgldu na twoje rowe okulary i rowy aparat

suchowy wiadomo, ktr przesyasz, moe znieksztaca twoje intencje.
Jego niebieskie okulary i niebieski aparat suchowy mog sprawi, e m le
odbierze komunikat i pomyli, e traktujesz go przez pryzmat rodkw utrzy-
mania. Dlatego tak wane jest, eby mu podzikowaa i daa do zrozumienia,
e go podziwiasz i wspierasz. Jeli mu to powiesz, jego aparat suchowy od-
bierze waciw informacj i wzmocni si jego mio do ciebie. Pewna ona
napisaa nastpujcy list:
Pewnego dnia woyam karteczk do jego pudeka z drugim niadaniem, na ktrej wyrazi-
am wdziczno za pewne rzeczy. Tego samego dnia wieczorem podzikow a. Na walen-
tynki napisaam kolejny licik o tym, e doceniam jego powicenie dla firmy i rodziny. W
jego oczach zobaczyam znaczenie, jakie miay dla niego te sow a.

Twj m poczuje, e doceniasz jego pragnienie pracy i osi-

gni, jeli

powiesz mu lub napiszesz, e cenisz jego starania w pracy,

wyrazisz swoj wiar w niego i w to, co robi w danej dziedzinie,
bdziesz sucha jego opowieci o pracy tak uwanie, jak chciaaby, aby
sucha twoich na temat rodziny,
uznasz siebie za jego pomoc i wsplnika i bdziesz o tym rozmawia
przy kadej sposobnej okazji,
pozwolisz mu na marzenia, tak jak wtedy, kiedy si stara o ciebie,
nie bdziesz krytykowaa ani lekcewaya jego pracy w polu tylko po
to, aby zmusi go do okazywania wikszej mioci w rodzinie.
 Rozdzia siedemnasty

HIERARCHY (hierarchia) doce jego

pragnienie chronienia i
utrzymywania rodziny

Stare przysow ie mwi, e gupcy spiesz si tam, gdzie anioowie boj si

postawi stop. Odkd zaczem dzieli si ide Poczenia Mioci i Szacun-
ku w caym kraju, bardzo chciaem by na tyle nierozsdny, by uywa poj
niepoprawnych politycznie. Jednym z nich jest hierarchia. Niektre kobiety,
syszc je, natychmiast przypominaj sobie szowinistyczne hasa: Mczyzna
dominuje nad kobiet, wiatem rzdzi mczyzna, mczyni s lepsi, a
kobiety gorsze i tak dalej.
Nie mog do koca potpia tych kobiet, poniewa przez wieki mczyni
korzystali z Pisma w sposb krzywdzcy, peen ignorancji, a nawet za.
Okrutne traktowanie kobiet usprawiedliwiali wymwk Biblia tak mwi.
Ale Biblia wcale tak nie mwi. Mwi ona co zupenie innego, ni szowini-
ci, ale take co innego ni feministki.
W rozdziale 16 wspomnielimy o gbokim pragnieniu, ktre Bg wpisa w
natur mczyzny i w pole i pracowa. Kolejn jego potrzeb jest chronie-
nie i zapewnianie utrzymania onie i rodzinie, a nawet jeli to konieczne
powicenie dla nich ycia. Jest to cz istoty mczyzny. Oczywistym przy-
kadem jest sprawa ubezpieczenia na ycie. W samych tylko Stanach Zjedno-
czonych wydaje si miliardy dolarw na ubezpieczenie, a wykupuj je gw-
nie mczyni. Dlaczego? Ze wzgldu na instynkt zapewniania utrzymania.
Czuj si bezpieczniej i spokojniej, jeli wiedz, e ich rodziny zostay zabez-
pieczone w razie ich mierci.

Jakie jest prawdziwe znaczenie biblijnej hierarchii?

Niektre kobiety stwierdzaj: Wszystko piknie, ale w jaki sposb jego goto-
wo utrzymywania mnie stwarza pomidzy nami jak hierarchi?. Przez
wiele lat rozmawiaem z kobietami, ktre tak bay si przewodnictwa swoich
mw, e przesadnie reagoway na wszelkie jego przejawy, z przyzwyczaje-
nia okazujc niezadowolenie i mwic obraliwe sowa. Wierz jednak, e je-
eli ona spojrzy na ide hierarchii z prawdziwego biblijnego punktu widze-
nia, uwolni si od wszelkich obaw. Fragment, ktry j opisuje, to List do Efe-
zjan 5, 2224: ony niechaj bd poddane swym mom jak Panu, bo m
jest gow ony, jak i Chrystus Gow Kocioa: On Zbawca Ciaa. Lecz jak
Koci poddany jest Chrystusowi, tak i ony mom we wszystkim. W nie-
ktrych tumaczeniach by poddanym komu tumaczone jest jako ulec.
Greckie sowo hypotasso jest zoeniem i oznacza umieci pod czym. Bg
nie daje mowi upowanienia do jakiej wyszoci, ale nakada na niego ol-
brzymi odpowiedzialno. Posuchajcie kolejnych sw Pawa: Mowie,
miujcie ony, bo i Chrystus umiowa Koci i wyda za niego samego siebie,
aby go uwici, oczyciwszy obmyciem wod, ktremu towarzyszy sowo,
aby osobicie stawi przed sob Koci jako chwalebny, niemajcy skazy czy
zmarszczki, czy czego podobnego, lecz aby by wity i nieskalany (5, 25
27).
Obowizek bycia gow jest jasno okrelony. A jeli kto nie dba o swo-
Ogromna odpowiedzialno naoono na mw: ich, a zwaszcza o domow-
maj kocha ony tak, jak Chrystus kocha swj Ko- nikw, wypar si wiary i
ci oddajc si za niego. Dlatego mczyzna do-
gorszy jest od niew ierzce-
go (1 Tm 5, 8).
brej woli, ktry odpowiednio zinterpretuje ten frag-
ment, rozumie, e jego zadaniem jest ochrania on. Tym samym ona we-
zwana jest do poddania si tej opiece. Taka jest wanie biblijna definicja hie-
rarchii. Nie chodzi o wywyszenie mczyzny, by poniy kobiet. Mczyzna
jest zobowizany, by stan ponad kobiet i ochrania j. Dziaanie tej zasa-
dy w maestwie moe przybra ciekawy obrt. Jedna ona napisaa:
Przez wiele, gdy wjedaam samochodem na oblodzon drog, naciskaam na hamulec.
M mw i mi, ebym tego nie robia. Pewnego dnia, kiedy jechaam sama, wjechaam na
ld i wpadam w polizg. Pocztkow o nacisnam na hamulec ale przypomniaam sobie so-
wa ma: Zostaw ten hamulec. Uratow ao mi to ycie. Zrozumiaam dziki Waszym
konferencjom, e m radzi to dla mojego dobra. Jego twardo w stosunku do mnie wy-
nika z roli obrocy. Wrciam do domu i pow iedziaam, e uratow a mi ycie. Chwaliam go
i okazyw aam uznanie. Wczeniej mylaam, e mnie ponia, a jemu wcale nie o to chodzi-
o.

Czy biblijna idea hierarchii moe prowadzi do naduy? Czy mczyzna

wykorzysta swoj pozycj gowy rodziny, eby poniy, a nawet wykorzysta
on i dzieci? Moe si tak zdarzy, ale to nie znaczy, e ona powinna w
ogle sprzeciwia si tej funkcji mczyzny. Jeeli m ma ze intencje, nad-
uycia zdarz si tak czy inaczej, bez wzgldu na struktur rodziny.
Rola mczyzny w rodzinie nie ma nic wsplne- Zy czow iek ze zego
go z naduyciem. Zy czowiek zawsze krzywdzi lu- skarbca swego serca wydo-
dzi wok siebie. Mczyzna dobrej woli nie wyko- byw a zo (k 6, 45).
rzysta szacunku swojej ony i swojej pozycji w zy
sposb, poniewa nie ley to w jego naturze. Nie uyje przywileju bycia pod-
1
por rodziny przeciwko tym, ktrych kocha i chroni .

Aposto Pawe kontra dzisiejsza kultura

W rozdziale 5 Listu do Efezjan Pawe przedstawia idea zwizku maeskie-

go. ona jest poddana mowi, a on j chroni. M kocha swoj on i jest
gotw za ni umrze. Ostatni rzecz, ktr by zrobi, to wykorzystywanie
jej, ponianie albo traktowanie jako gorszej. Wikszo on, z ktrymi praco-
waem, zgadzaa si z tymi zaoeniami, ale do czasu. Jak jedna z nich powie-
dziaa: Chc, eby by gow rodziny, ale chc take, eby pamita o moich
potrzebach.
Kiedy ona mwi, e chce, eby jej m by gow rodziny, nie chodzi jej
ani o zbyt wiele, ani o zbyt mao po prostu o tyle, ile trzeba. Ewangeliczna
ona nie zastanawia nad naukami Biblii, interesuje j to, w jakim stopniu
moe je stosowa jej m. Nie chce, eby j zdominowa, ale take nie chce,
eby by od niej zaleny.
Jak zwykle jednak naciski laickiej kultury, w ktrej yje chrzecijaska ro-
dzina, wywouj wtpliwoci i sprzecznoci. Czsto oboje maonkowie mu-
sz pracowa, eby opaci rachunki. W wielu przypadkach ona zarabia tyle
co m, a nawet wicej. Jest to mocny argument, ktry moe sprawi, e ko-
bieta pomyli, e w zbyt maym stopniu jest traktowana jako rwna. Pomys
mskiego przewodnictwa i poddania si wadzy ma moe wyda si staro-
wiecki i nie na czasie w rodzinach yjcych szybko i majcych podwjne do-
chody.
Problemem dzisiejszych ony, take chrzecija- Mow ie dobrej woli rozu-
nek, jest to, e chc by traktowane jak krlewny, miej mobilizujce wezwa-
ale wzbraniaj si przed uznawaniem swojego nie, by walczy o swoje
ma za krla. Nie chc przyj do wiadomoci, e
ony (Neh 4, 14).

w gbi duszy mczyzna pragnie by tym, ktry utrzymuje i ochrania chce

by parasolem ochronnym, ktry z chci odda za on ycie, jeeli przyjdzie
taka potrzeba.
Kiedy si pobralimy, Sara wyrazia obaw, e nie bdziemy mieli zabez-
pieczenia finansowego. Wychowywaa si w rozbitej rodzinie i wiele razy na
wasnej skrze przekonaa si, co znaczy brak pienidzy. Powiedziaem jej:
Jestem odpowiedzialnym czowiekiem. Utrzymam nas. Nie musisz si tym
martwi. Powiedziaa, e zdjem wtedy ciar z jej barkw i moga przesta
si martwi. Postanowia mi zaufa. Gdyby nadal j to niepokoio i dopyty-
waa si: Czy zawsze bdziemy mieli wystarczajco duo pienidzy?, dener-
wowaoby mnie to, jak niewiele rzeczy potrafi mnie zdenerwowa.

Jak zniechci ma czterema sowami

Pragnienie utrzymywania ony Bg zakorzeni gboko w mojej duszy i du-

szy kadego mczyzny. Mczyni s bardzo draliwi w kwestii zapewniania
dobrobytu rodzinie. Wanie koczylimy z Sar konferencj na temat Mioci
i Szacunku, kiedy podesza do nas para i opowiedziaa swoj histori. Wybu-
dowali wanie nowy dom, a znajomi zapytali, czy mogaby go obejrze.
Nowi waciciele powiedzieli: Oczywicie, zapraszamy. Wkrtce oprowa-
dzali maestwo po swoim piknym, nowym mieszkaniu, ktre miao wszel-
kie moliwe wygody granitowe blaty, pikne sprzty. Nie oszczdzali na ni-
czym.
W poowie zwiedzania, kiedy obejrzeli ju sypial- Nie uniknie si grzechu w
ni i azienki na pitrze, zaproszona kobieta odwr- gadulstwie, kto ostrony w
cia si do ma i powiedziaa: Musisz znale dru- jzyku jest mdry.
g prac. Para, ktra ich oprowadzaa, bya zasko-
czona tym komentarzem. Widzieli, e mczyzna posmutnia w oczach. Kilka
minut pniej gocie wyszli.
Najsmutniejsze w tej historii jest to, e ona, ktra zasugerowaa mowi
znalezienie drugiej pracy, nie zdawaa sobie sprawy, co zrobia. Skomentowa-
a po prostu wraenie, jakie zrobi na niej dom, i nie sdzia, e moe w ten
sposb zrani ma. Urazia go jednak, bo nie rozumiaa ani jego, ani mskiej
potrzeby szacunku. ona zawsze powinna pyta siebie, czy przez to, co chc
powiedzie lub zrobi, oka mu szacunek czy lekcewaenie? (zob. take dodatek
A).

Okazywanie szacunku przy wietle wiecy

Jest wiele sposobw, by okaza szacunek mowi. Zastanw si po prostu,
jak doceni mskie pragnienie chronienia i zabezpieczania, szczeglnie gdy
twojemu partnerowi nie wszystko idzie dobrze.
Dr E.V. Hill, energiczny pastor, ktry suy w Mt. Zion Missionary Baptist
Church w Los Angeles, kilka lat temu straci on, ktra zmara na raka. Na
pogrzebie opowiada, jak pod jej wpywem sta si lepszym czowiekiem.
Jako mody kaznodzieja z trudem zarabia na ycie. Pewnego wieczoru, gdy
wrci do domu, wszystkie wiata byy wyczone. Otworzy drzwi i zoba-
czy, e jego ona Jane przygotowaa kolacj przy wiecach. Pomyla, e to
wspaniay pomys i poszed umy rce. Prbowa zapali wiato w azience,
a potem w salonie, ale dom nadal ton w ciemnociach. Wrci do jadalni i
spyta Jane, dlaczego nie ma prdu. Ona zacza paka. Pracujesz tak ciko
i bardzo si staramy, ale nie jest atwo. Nie wystarczyo mi pienidzy na ra-
chunek za wiato. Nie chciaam, eby si dowiedzia, wic postanowiam, e
zjemy kolacj przy wiecach.
Dr Hill przytacza sowa ony z ogromnym uznaniem. Moga przecie po-
wiedzie: Nigdy nie byam w takiej sytuacji. Wychowaam si w domu Dr.
Caruthersa i nigdy nie odcito nam prdu. Moga sprawi, e podupadn na
duchu; moga mnie zmiadzy psychicznie, moga mnie zdemoralizowa, ale
zamiast tego powiedziaa: Tak czy inaczej na nowo bdziemy mie prd, ale
2
dzisiaj zjedzmy przy wiecach .
Ta wzruszajca historia jest najlepszym przykadem na to, jak ona powin-
na docenia pragnienie ma, ktry chce chroni i zapewnia utrzymanie.
By moe pani Hill nie mylaa o biblijnej definicji hierarchii, kiedy zapalaa
wiece, ale instynktownie wiedziaa, jak wesprze swojego ma i doceni
jego potrzeby. Jak przyzna Dr Hill, moga go dobi sowami krytyki lub sar-
kazmu. Mczyni wiedz, e powinni czuwa nad swoimi rodzinami, dlatego
s nadwraliwi, kiedy podczas ktni sysz sowa, ktre brzmi pogardliwie.
Rowa ona moe nie zdawa sobie sprawy, e patrzy z gry na ma, z oy-
wieniem dyskutujc o finansach. Ona po prostu chce mu pokaza, jak si czu-
je, aby on mg zareagowa z mioci i zrozumieniem. Poniewa jednak nie-
bieski m patrzy na spraw przez pryzmat hierarchii, jej komentarze brzmi
poniajco. Zapamitaj, mczyzna jest bardziej wraliwy na krytyk, kiedy
dotyczy ona spraw przewodnictwa, bycia gow rodziny3.

Pocztwka, ktr zatrzyma na zawsze

Zamy, e jeste on, ktra ufa swojemu mowi. Moe i nie jest doskona-
y jako gowa rodziny, ale pozwalasz mu spenia t rol i poddajesz si jego
przewodnictwu. Jak moesz zastosowa to, o czym mwiem? Czy moesz
okaza szacunek za to, e jest przywdc? Jedn z najprostszych metod jest
wysanie mowi pocztwki, ktr nazywam pocztwk szacunku. Z moich
bada wynika, e mczyni rzadko zachowuj kartki walentynkowe od on,
z tymi wszystkimi serduszkami, buziaczkami i uciskami, ale gwarantuj, e
twj m nie wyrzuci kartki, na ktrej napiszesz: Wyobraziam sobie ostat-
nio, e mgby umrze, odej ode mnie. To bya przytaczajca myl, pod-
pisz j: Z caym szacunkiem, ta, ktra cigle ci podziwia.
Pamitaj, nie podpisuj jej: Kocham ci, on o Zote jabka na sprztach
tym wie. Podpisz j: Z wyrazami najwikszego ze srebra, to sow a mw io-
szacunku. Twj m zachowa t kartk na zawsze. ne w czasie waciw ym
Po latach wejdziesz do jego pokoju i zobaczysz, jak (Prz 25, 11).

kolejny raz j czyta. Dlaczego? Po powiedziaa to jego sposobem jzykiem

jego matki. Naprawd, wielk moc ma mwienie o szacunku jzykiem matki
twojego ma. Jeden mczyzna napisa:
Otrzymaem list szacunku od mojej ony. Byem tak zaskoczony, e go zachow aem
Mia na mnie olbrzymi wpyw. Nie do, e go zachow aem, to cigle go czytam. Myl, e
gdybym mg mie jednego fana na tym wiecie, chciabym, eby to bya moja ona. Ten
list pasow a idealnie. Byem zadow olony, e ona dostrzega moje powicenie. Nie, ebym
robi z siebie mczennika ale poczenie mioci i szacunku, o ktrym mw ilicie, na-
prawd dziaa.

Szacunek, ktry odczu ten mczyzna, jest oddalony o cae lata wietlne
od tego, czego dowiadczy mczyzna z nastpnej historii. e Joe mia mniej
wicej 90 lat i umiera. Wszystkie jego dzieci zebray si przy ku i wtedy
poczu zapach jabecznika swojej ony dochodzcy z kuchni. Sabym gosem
powiedzia do crki: Mary, czuj zapach ciasta twojej matki. Co za kobieta!
Bylimy maestwem przez 70 lat. Mary, czy mogaby powiedzie matce,
eby daa mi chocia may kawaek?. Mary wysza, ale natychmiast wrcia
bez jabecznika. Stary Joe zapyta: Mary, gdzie jest ciasto?, na co ona odpo-
wiedziaa: Mama powiedziaa, e go nie dostaniesz, bo upieka go na twj
pogrzeb.
Gupia historia, to prawda, ale pokazuje, e czowiek powinien by szano-
wany w swoim domu a do samego koca. Jeeli chcesz maestwa penego
mioci i szacunku, nie buntuj si przeciwko hierarchii, ale take dopilnuj, by
nie doszo do powolnego przejcia rl. ona Joe bya tak skupiona na po-
trzebach innych, e przeja rodzin i w tym procesie jej m zosta zlekcewa-
ony, poniony i zapomniany. Jej zachowanie jest przykadem tego, jak mi-
o do rodziny moe przysoni szacunek do ma. To dlatego wci wzy-
wam kobiety, aby zwrciy uwag na Boe objawienie dotyczce funkcji
ma jako dbajcego o rodki utrzymania rodziny opiekuna oraz jego potrze-
by szacunku. By moe list tej ony pozwoli o tym pamita:
Nie mog uwierzy, e nigdy wczeniej nie syszaam sw o bezw arunkow ym szacunku.
Mj ojciec by pastorem. Korzystalimy z doradztwa przedmaeskiego. Pracow aam z ko-
bietami w kociele. Szukaam porad starszych i mdrzejszych ode mnie osb, chodzilimy
do doradcw maeskich, a dopiero Wasza ksika otworzya mi oczy. Teraz rozumiem,
e mw ic o braku szacunku, mj m nie jest arogancki. To jest jego jzyk mioci. Wiem
take, e musz si nauczy go szanow a ze wzgldu na pozycj, jak Bg da mu w na-
szej rodzinie; nie dlatego e na to zasuguje lub nie, ale dlatego e Bg chce, abym bya
posuszna Pismu. On wie, co jest dla mnie najlepsze Jego droga jest zaw sze najw aciw-
sza.

Twj m bdzie czu, e doceniasz jego potrzeb chronie-

nia i utrzymywania rodziny, jeli

zwerbalizujesz swj podziw dla niego za to, e ci ochrania i jest gotw

za ciebie odda ycie,
bdziesz chwali jego powicenie wynikajce z utrzymywania i bronie-
nia ciebie i rodziny (musi wiedzie, e nie traktujesz tego jako pewnik),
okaesz zrozumienie, kiedy wyrazi swoje podejcie do pozycji, statusu
lub miejsca w hierarchii szczeglnie na polu zawodowym,
nie wymiewaj pomysu podziwiania go jako swego opiekuna, a unik-
niesz bycia lekcewaon,
nigdy, sowami ani gestami, nie lekcewa jego pracy ani nie kpij z wyna-
grodzenia,
zawsze bd gotowa, by symbolicznie zapali wiec, jak ona E.V. Hil-
la, kiedy nie sta ich byo na zapacenie rachunku za wiato,
po cichu i z szacunkiem wyra zaniepokojenie wasz sytuacj finansow
i zaproponuj rozwizanie polegajce na ograniczeniu wydatkw.
 Rozdzia osiemnasty

AUTHORITY (przywdztwo) doce jego

pragnienie suenia i przewodzenia

W czasie naszej konferencji powiconej Mioci i Szacunkowi, pod tytu-

em Autorytet ma w domu pewna moda ona powiedziaa: Chc eby
m by gow rodziny; chc, eby przewodzi. Chciaabym jednak by pew-
na, e jego decyzje bd zgodne z tym, czego ja chc.
Sala wybucha miechem miali si zarwno mczyni, jak i kobiety
(pewnie wielu z obecnych dobrze wiedziao, o czym mowa). Dziewczyna za-
laa si rumiecem. Cakiem niewinnie rzucia ten komentarz. Wcale nie
chciaa by zoliwa, zadziorna ani nie prbowaa walczy o swoje prawa. Po
prostu bya szczera. Sam musiaem powstrzyma si od miechu. Jej sowa
przypomniay mi histori, ktr wolaem si wtedy nie dzieli, poniewa
chciaem jej oszczdzi wikszego wstydu. Pewna para pobraa si i uzgodni-
a, e on bdzie podejmowa wszystkie waniejsze decyzje, a ona te mniej
istotne. Po 20 latach m uwiadomi sobie, e nie byo jeszcze adnej wanej
decyzji.

Kto jest szefem w twoim domu?

W dzisiejszej zdominowanej przez feminizm kulturze pytanie: Kto jest sze-

fem? moe by rdem dowcipw lub konfliktw. Wielu mczyzn dao si
zastraszy feministkom twierdzcym, e kobiety i mczyni s rwni, a m
nie ma wikszego autorytetu ni jego ona. Dla chrzecijaskiej pary najwa-
niejsze jest jednak to, co Biblia mwi na temat wadzy w rodzinie. W rozdzia-
le 16 przedstawilimy ju definicj biblijnej hierarchii wedug apostoa Paw-
a: mczyzna jest gow, a kobieta powinna by mu poddana (zob. Ef 5, 22
23). Wiemy take, e mczyzna dobrej woli nie wykorzysta swojej pozycji
jako swego rodzaju bata do chostania ony i dzieci. Bdzie dziaa odpowie-
dzialnie i z mioci by by takim przywdc, jakim ustanowi go Bg.
 Mimo wszystko zagadnienie mskiego przewod- Pena szacunku postaw a
nictwa i autorytetu jest spraw delikatn. Moda nia danych jej przez Boga
ony nie pow inna przysa-

kobieta, ktra wyznaje, e chce przewodnictwa zdolnoci: Myli o roli ku-

swego ma, pod warunkiem e sama zatwierdzi puje j: z zarobku swych rk
jego decyzje, nie jest w swym przekonaniu jedyna.
zasadza winnic (Prz 31,
16).
Sporo on czuje si tak samo. Wiele kobiet powie
zreszt, e lepiej podejmuj decyzje ni ich mowie, i czsto faktycznie tak
jest. W wielu przypadkach kobiety potrafi lepiej oceni sytuacj, dlatego
ciko im podda si swoim mom i pozwoli im by szefem.
ona, ktra prowadzi wasny biznes i przyznaje, e ma siln osobowo,
walczy z ewentualnoci poddania si mowi, ktry nie jest zbyt energicz-
ny ani charyzmatyczny. Wie, e tak naprawd jest to sprawa midzy ni a
Bogiem, wie take, e kiedy zaufa Bogu:
bdzie o wiele spokojniej. Dlaczego tak trudno jest wprow adzi to w ycie? Widz to,
wierz w to, ale tego nie robi. Sysz moj pitnastoletni crk, ktra mwi, e nigdy
nie wyjdzie za m, bo nie chce by zalena od mczyzny, i jest mi wstyd. Przeprow adzi-
limy wiele konstruktywnych rozmw na ten temat, ale nad sow ami dominuj czyny, dla-
tego chc to popraw i u siebie. Tak czy inaczej, bd si tego trzyma i z Bo pomoc
zrobi to tak jak naley! (a w midzyczasie postaram si nie udusi ma).

Czy Pismo uczy wzajemnego poddania?

Wiele chrzecijaskich on czuje si niepewnie w temacie przewodnictwa i

wadzy. Sformuowanie Pawa z Listu do Efezjan 5, 2223 brzmi beznadziej-
nie seksistowsko, szczeglnie dla kobiety zdominowanej przez ma. Niczego
nie zmienia fakt, e Pawe w 1 Licie do Tymoteusza 2, 12 dodaje: Naucza
za kobiecie nie pozwalam ani te przewodzi nad mem, lecz [chc, by]
trwaa w cichoci. Ostatnimi czasy wrd uczonych i nauczycieli w Kociele
powsta ruch, ktry sugeruje, e Biblia mwi o wzajemnym poddaniu czy-
li, e kobiety i mczyni s w rwnym stopniu sobie poddani. Na poparcie
tej tezy cytowany jest List do Efezjan 5, 21: Bdcie sobie wzajemnie podda-
ni w bojani Chrystusowej.
Zgodnie z ide wzajemnego poddania werset 5, Kiedy kobiety s poddane
21 Listu do Efezjan oznacza, e kady chrzecija- swym mom (Tt 2, 5),
nin powinien podda si innemu, m i ona szcze- wierz, e Bg bdzie kiero-
glnie1. Wedug takiej interpretacji ona nie jest
wa ich decyzjami.

zobowizana do jakiego nadzwyczajnego poddania wobec ma. Trudno jest

to pogodzi z jasnym stwierdzeniem z wersu 5, 22, gdzie onom nakazuje si
podda si mowi tak jak Chrystusowi. Jak ju wspomniaem w rozdziale
17, greckie sowo oznaczajce poddanie to hypotasso, ktre dosownie tu-
maczy si jako umieci pod czym. Kiedy ona podda si opiece ma i
jego utrzymaniu, przyjdzie w kocu moment sporu. Mona dotrze do lepe-
go zauka. Jeeli maestwo staje w obliczu decyzji, ona powinna czeka,
a podejmie j m, ufajc, e Bg poprowadzi go w mioci i odpowiedzial-
noci godnych gowy rodziny.
W takim razie co mia na myli Pawe, kiedy kaza chrzecijanom podda
si sobie nawzajem? Maestwa odnajd odpowied w idei Mioci i Szacun-
ku. Jeli rodzi si spr w kwestii zarzdzania pienidzmi, m poddaje si
onie, kiedy spenia jej potrzeb bycia kochan bez wzgldu na wszelkie kt-
nie. Poddaje si jej potrzebie mioci (Ef 5, 21, 25). Z drugiej strony ona
podporzdkowuje si mowi, okazujc mu szacunek mimo rnicych ich
zda. Poddaje si jego potrzebie szacunku (Ef 5, 2122, 33).
Zwr uwag, e Pawe i Piotr zaczynaj dyskusj o maestwie od tematu
poddania si (Ef 5, 22 i 1 P 3, 1), ale kocz na szacunku (Ef 5, 33). Wniosek
jest nastpujcy: kiedy m i ona nawzajem bd sobie okazywa Mio i
Szacunek, wszystko uoy si dobrze, nawet jeeli sytuacja wyda si patowa.
Pewna ona, ktra uczszczaa na nasze konferencje, napisaa:
Byam zdziw iona pow rotem do podstaw. Wiele si mwi na temat komunikacji w ma-
estwie i speniania swoich potrzeb, podczas gdy najprostsze rozw izanie problemw
podsuw a Boe Sow o. Mw imy, e Sow o daje nam wszystko, czego potrzebujemy w y-
ciu, ale czsto wracamy do popularnej psychologii. Nierzadko czytam fragment Listu do
Efezjan, eby przypomnie sobie o poddaniu. Mimo e unienie siebie jest trudne, wierzcy
i rozsdny m moe je uatwi.

M jest odpowiedzialny za podejmowanie decyzji

Oczywicie kto mgby powiedzie: No, dobrze, Emerson, zamy, e ist-

nieje mio i szacunek ona chce go szanowa, a on j kocha. Kto ma po-
dejmowa decyzje?. Wierz, e pary s w stanie rozwiza konflikty, jeeli
kieruj si mioci i szacunkiem. Ludzie dobrej woli, ktrzy czuj si kocha-
ni i szanowani, potrafi znale konstruktywne wyjcie, ktre rozwie kon-
flikt.
Kiedy mio i szacunek s obecne w maestwie, m i ona o wiele roz-
sdniej podchodz do pewnych spraw. S w stanie zaakceptowa fakt, e
ktnie do pewnego stopnia s nieuniknione w zwizku. aden z maonkw
nie przesadza w obstawaniu przy swoim w miar rozwoju dyskusji. Nikt nie
przegrywa w sensie emocjonalnym. Wysuwa si propozycj rozwizania
konfliktu. Pojawiaj si argumenty i kontrargumenty. Wszystko to prowadzi
do dziaania, ktre jest wane dla obojga.
Omwilimy ju nauk Pawa dotyczc podda- Czasami ona musi bar-
nia si ony ze wzgldu na pozycj ma jako go- dziej sucha Boga ni ludzi
wy rodziny (Ef 5, 2223). Czy znaczy to, e ona (Dz 5, 29).
ma si podda czemu niezgodnemu z prawem, nie-
waciwemu lub zemu? Czy ma si godzi na to, e m j bije albo patrze
spokojnie, jak znca si nad dziemi? Czy ma si zgadza na jego nieuczciwe
lub nieetyczne dziaania? Prosta odpowied brzmi: oczywicie, e nie, ponie-
wa byoby to niedorzeczne. M, ktry zachowuje si w ten sposb, nie jest
mczyzn dobrej woli i traci prawo do bycia gow rodziny i do przewodze-
nia. Poddanie si Bogu jest waniejsze ni poddanie si mowi. Nie mona
grzeszy przeciwko Chrystusowi, aby podporzdkowa si woli ma. (Prze-
czytaj histori Ananiasza i Szafiry w Dziejach Apostolskich 5, 111). Niestety,
musz doda, e w takiej sytuacji ona powinna odseparowa si od ma (1
Kor 7, 11) lub rozwie si z nim w przypadku zdrady (Mt 19, 9).
Dotychczas przekonalimy si, jak wiele m i ona mog zrobi, aby wza-
jemnie si sobie podda przez mio i szacunek. Jeeli jednak trzeba rz-
dzi, podejmowa decyzje w rodzinie, to odpowiedzialny za to jest m. Co
powinna zrobi ona, ktra nie zgadza si z nim w niektrych kwestiach? Po
pierwsze, pewn rad znajdziemy w Licie do Tymoteusza 2, 12. Pawe pisze:
Naucza za kobiecie nie pozwalam, ani te przewodzi nad mem, lecz
chc, by trwaa w cichoci. Gdyby Pawe mia napisa co o zabarwieniu
seksistowskim, ten wanie wers byby najlepszym przykadem. Biblia poka-
zuje, co Hebrajczycy rozumieli pod pojciem mdroci i oddania si. Jak pisa-
limy w czci pierwszej, ona moe zdoby ma przez swoje pene bojani
i wite postpowanie (1 P 3, 12). Czy Piotr mwi przez to, e kobiety s
niewane? Oczywicie, e nie. Chce jedynie pokaza, e twoje spokojne i deli-
katne podejcie moe zmikczy serce ma.
Jeeli podczas ktni zachowasz szacunek i spokj, dystansujc si odrobi-
n, zamiast poucza, dawa rady i krytykowa, co zrobi twj m? C, to za-
ley. Jeeli Twoje milczenie jest takie jak by powinno pene powaania i
powagi, a nie nadsania i niezadowolenia zbliy si do Ciebie. Bdzie chcia
ci pocieszy i zaopiekowa si tob. Okae ci mio. Pokorne i unione za-
chowanie ony zadziaa na ma dobrej woli jak magnes.
Feministki twierdz, e Biblia ponia kobiety. Tak samo ony niech bd
Tak naprawd jednak Biblia wspiera kobiety, ra- poddane swoim mom,
aby przez samo postpo-
dzc im, jak uwiadomi sobie najskrytsze pragnie- wa nie on zostali [dla wiary]
pozyskani bez nauki (1 P
nia. Nie musisz walczy. Nie musisz naciska i zma- 3, 1).
ga si, eby zrozumie, dlaczego m odsuwa si
od ciebie, gdy ty prbujesz si zbliy. S rne drogi, eby zdoby jego mi-
o, i Biblia je pokazuje. Twoje pokorne i pene szacunku zachowanie po-
zwoli j odzyska. To jest wanie klucz: dostajesz, co chcesz, kiedy dajesz mu
to, czego on chce.

Autorytet wie si z odpowiedzialnoci

Twj m potrzebuje, eby uznaa jego autorytet i zgodzia si na to, e jest

przywdc. Nie chodzi o umniejszenie twojej roli ani o traktowanie ci jako
gorszej. Chodzi o to, e skoro Bg uczyni twojego ma odpowiedzialnym (Ef
5,2533), potrzebuje on autorytetu, eby podj ciar tej odpowiedzialnoci.
adna sprawnie dziaajca organizacja nie moe mie dwch kierownikw.
Maestwo z dwojgiem rwnych sobie, z dwiema gowami rodziny bdzie
oznacza porak. Jest to jeden z najwaniejszych powodw, dla ktrych lu-
dzie rozwodz si na prawo i lewo. W istocie w maestwach tych nie ma ni-
kogo, kto odgrywa dominujc rol. Bg wiedzia, e kto musi kierowa
zwizkiem, dlatego Pismo jasno o tym naucza. Aby wszystko dziaao tak jak
naley, ona musi si podda przewodnictwu ma.
ony czsto mi mwi, e poddanie si mowi bdzie dla nich oznaczao
udawanie gupiej i dawanie sob pomiata. Jeeli chcesz pracowa ze swoim
mem nad podjciem zadowalajcej dla was obojga decyzji, przez cay czas
dziaaj zgodnie z zasad:

USTAL ZE SWOIM MEM, E TO ON PONOSI 51 PROCENT ODPOWIEDZIALNOCI I DLATEGO KIE-

RUJE ZWIZKIEM W 51 PROCENTACH.

Powiedz mu, e uznajesz jego autorytet ze wzgldu na to, e ponosi wik-

sz odpowiedzialno przed Bogiem jest gotw za ciebie umrze, jeli zaj-
dzie taka potrzeba. Zakadam, e wasze ktnie i nieporozumienia radykalnie
si zmieni. Kiedy ju ustalisz kwesti jego autorytetu i wadzy, m nie b-
dzie mia wraenia, e starasz si by szefem. Kiedy si poddasz (co po prostu
oznacza uznanie jego autorytetu nadanego przez Pismo), nie bdziesz czua
si popychadem. W praktyce czciej postawisz na swoim, ni gdyby
walczya o swoje prawa, co zazwyczaj oznacza brak szacunku dla ma.
Wiele on tak bardzo skupia si na swoich uczuciach i obawach, e zapo-
mina o doznaniach i lkach ma. Paradoksalnie, kiedy ona boi si, e b-
dzie musiaa udawa gupi, wywouje u ma obaw przed nazwaniem go
bezmzgim. Jej obawa, e bdzie traktowana jak popychado, powoduje u
niego strach, e bdzie pomiatany. Wielu mw jest upartych i odmawia
uznania prb ony, starajc si im w ten sposb zakomunikowa: Nie b-
dziesz mn rzdzi.
Nasza wiecka feministyczna kultura lubuje si w argumentowaniu, e
mczyzna dominuje w domu jest to prawda w niektrych przypadkach.
Jednak wrd par dobrej woli na sto decyzji podejmowanych w kwestiach ro-
dzinnych przez okres trzech miesicy ona ma olbrzymi wpyw na dziewi-
dziesit dziewi, i jej opinia zazwyczaj zostaje przez ma uszanowana. Nie-
stety, w wielu zwizkach oboje maonkowie mog mie dobr wol, ale nie
mie rozsdku. M moe okaza si okrutny, ona natomiast zbyt gwatow-
na i kategoryczna. Nie zachowuje si tak poza domem, ale w rodzinie, przy
nim, staje si agresywna.
Kolejn pozytywn strategi wielu on moe by czstsze ustpowanie m-
owi. Czsto sysz, jak ony narzekaj, e ich partnerzy s bierni i oddaleni
od spraw rodzinnych. Ale dlaczego on jest bierny? Bardzo moliwe, e daw-
niej, kiedy prbowa si czym zaj, ona miaa lepszy pomys. Po pewnym
czasie po prostu pozwoli jej robi wszystko po swojemu. Jeeli na tym pole-
ga twj problem, poddanie, szacunek i spokj zaangauj twojego ma i
przerw jego milczenie. Takie zachowanie nie tylko ci nie ponia ani nie
podwaa twojej rwnoci, ale tak naprawd dopiero tworzy prawdziw rw-
no.
Kiedy ju ustalisz, e twj m rzdzi w 51 procentach, da ci to w rzeczy-
wistoci wiksze pole do dzielenia si opiniami pyncymi z gbi serca. Pa-
mitaj, e kiedy mczyzna prbuje zachowywa si autorytatywnie, to zna-
czy, e prbuje utrzyma kontrol. Z jego niemdrego toku rozumowania wy-
nika, e jeeli utrzyma pen kontrol, bdzie szanowany. Paradoksalnie, kie-
dy ju zaczniesz go darzy szacunkiem, ktrego szuka, wycofa si i bdzie
mniej wadczy! Wierzcie mi. Bg wie, co czyni. Jeeli jeszcze nie uznaa jego
51 procent, zrb to teraz2! (aby okreli swoj postaw, zob. dodatek B).

Jakie przesanie chcesz przekaza mowi ?

Faktem jest, e poddanie si mowi nie jest atwe, szczeglnie kiedy uwa-
asz, e on nie zasuguje na twj szacunek. Pewna kobieta napisaa, e spe-
cjalnie nie szanowaa ma i gardzia nim, eby zrozumia, e ona nie czuje
si kochana. Mylaa, e zmusi go w ten sposb, eby j bardziej kocha i do-
cenia. Nie wspieraa jego poczyna, umniejszaa jego umiejtnoci, podwaa-
a decyzje, nie przyjmowaa rad, bya nieprzyjazna i zamknita na kontakt fi-
zyczny. Powiedziaa: Mylaam, e w ten sposb poka mu, e czuj si zra-
niona, sfrustrowana i za, i e on podejdzie do mnie ze zrozumieniem i mio-
ci. Rozpaczaa, kiedy okazao si, e zrania go tak gboko, e nawet nie
chcia z ni i do ka. Wiele lat zabrao mu ponowne otwarcie emocjonal-
ne.
W ramach porwnania przedstawi list od kobiety, ktra pozwolia mowi
decydowa w kwestiach pory snu:
Mj m bardzo wczenie wychodzi do pracy. Nigdy szczeglnie nie popieraam wczesne-
go kadzenia si do ka. Teraz wprow adzi cisz nocn dla dzieci i w peni go popieram,
bo wiem, e w nocy pow inien si wyspa. Rozumiem, e pozwalajc dzieciom ka si do
ka pniej, nie tylko nie doceniaam i nie szanow aam ma, ale take lekcew ayam
jego prac, poniew a wygldao to tak, jakby w ogle mnie nie obchodzio, e jest zmczo-
ny po caym dniu poza domem. Obecnie wol, eby to on podejmow a decyzje; czasami
nie mog pow strzyma umiechu, kiedy podchodzi do mnie na osobnoci i pyta o moje
zdanie. Omaw iamy te kwestie wsplnie, a ja mw i, e uszanuj kady wybr, ktrego
dokona. W zeszym tygodniu pow iedzia mi naw et, e go podbudow aam Przez ostat-
nich kilka miesicy, odkd zaczam mu okazyw a szacunek, wyznaw a mi mio czciej
ni przez dziesi lat naszego maestwa!

Docenianie i szanowanie pragnienia Twojego ma, by suy i przewo-

dzi rodzinie, wymaga z Twojej strony wiary, odwagi i siy. Jednak zaka-
dam, e ci si uda. Usyszaem od pewnej ony: Wyobraenie o doskonaym
maestwie, ktre tkwi w naszej wiadomoci, nie musi by koniecznie tym,
ktre Bg dla nas zamierzy. Nareszcie dotaro do mnie, e kiedy poddam si
Jego woli i przestan narzuca moje pomysy wszystko uoy si jak nale-
y.
Przyznaj swemu mowi wadz, tak jak opisuje to Pismo, a wszystko b-
dzie na swoim miejscu. Jeeli bdziesz podwaa jego autorytet albo choby
w niewielkim stopniu buntowa si przeciw niemu, zaryzykujesz Bdnym
Krgiem. Pewna kobieta, ktra w swoim kociele prowadzi nauki maeskie,
opisuje to lepiej, ni ja bym to zrobi:
Uwaam, e w ostatecznym rozrachunku odmow a podporzdkow ania si i szanow ania
ma jest odmow zaufania Bogu. Jeeli my, jako kobiety, wierzymy, e Bg dziaa w na-
szym yciu i w yciu naszych mw, i potrafimy podda si Jego wadzy, jednoczenie b-
dziemy umiay podda si wadzy ma i szanow a go.
On poczuje, e doceniasz jego autorytet i przewodnictwo,
jeeli

powiesz mu, e jeste wdziczna za jego si i cieszysz si, e czasami

moesz si na nim oprze,
wesprzesz jego wasne wyobraenie o swoim przywdztwie,
nigdy nie powiesz: To, e ponosisz odpowiedzialno, nie znaczy, e nie
jestemy rwni, wic nie podejmuj decyzji, z ktr si nie zgadzam,
pochwalisz jego waciwe decyzje,
godnie zareagujesz na jego bdne decyzje,
nie zgodzisz si z nim na osobnoci, ale przed dziemi uszanujesz jego
autorytet,
uzasadnisz swj sprzeciw rozsdnie i spokojnie, ale nigdy nie zaatakujesz
jego prawa do przewodzenia,
nie bdziesz go zwodzi po to, eby si wycofa i sta si kochajcym
ugodowcem.
 Rozdzia dziewitnasty

INSIGHT (wnikliwo) doce jego

pragnienie analizowania i doradzania

Miaa niew iele, albo i wcale, szacunku dla swego ma. Za jego plecami
cigle go poniaa, wymiewajc si z jego pomysw. Pewnego raz, robic
zakupy, pomylaa, e byoby ciekawie pj do jego biura i zobaczy, gdzie i
jak pracuje. Zadzwonia ze swej komrki, a on powiedzia: Oczywicie, je-
stem troch zajty, ale przyjd.
Kiedy si pojawia, faktycznie by zajty i musiaa zaczeka kilka minut,
dopki nie upora si z kilkoma sprawami. Z miejsca, w ktrym siedziaa, mo-
ga zobaczy, e wsppracownicy darzyli jej ma wielkim szacunkiem. Tak
samo jego szef i jego moda, atrakcyjna sekretarka. W pewnym momencie
podszed do jego biurka starszy mczyzna, ktry z pewnoci mia wicej
dowiadczenia ni on, lecz nadal zajmowa nisze stanowisko. Nie wiedziaa
dlaczego, ale poczua jak skrca jej si odek, gdy ten czowiek powiedzia
do jej ma: Tak, prosz pana. Potem podesza sekretarka, by przekaza mu
jakie dokumenty, i poczua wstyd i troch strach kiedy zobaczya jak ta
moda, elegancka kobieta szanowaa i podziwiaa jej ma. W kocu miaa
okazj zamieni z nim kilka sw, lecz wizyta bya bardzo krtka, poegnaa
si i powiedziaa mu, e zobacz si wieczorem. Wsiada do samochodu i wy-
bucha paczem. Mylaa o wszystkich momentach, w ktrych namiewaa si
z niego za jego plecami i poniaa go. I wtedy dotaro do niej: jej brak szacun-
ku dla niego nie wynika z jego zachowa w stosunku do niej ani z tego, e
by zym mem. Uwiadomia sobie, e problem tkwi w tym, e on nie by
taki, jakim ona chciaa, eby by1.
Ta kobieta przeoczya przynajmniej dwie rzeczy w przypadku swego ma:
(1) e mia wiele zdolnoci, ktre ona, na swoj niekorzy, ignorowaa, oraz
(2) e w domu oczekiwa tego samego szacunku, ktrym darzono go w pracy.
Takie podejcie on nie jest rzadkoci. Rozma- Jak objaw ia Hiob, kobiety nie
wiaem z wieloma takimi kobietami jak ona. Myl, zaw sze s mdre: Mw isz
e m niewielu rzeczy mgby ich nauczy, nie- jak jedna z niemdrych ko-
biet (Hi 2, 10).
wiele ma mdroci, ktr mgby si podzieli.
Kada z nich myli, e to ona jest osob, ktra utrzymuje dom, wychowuje
dzieci i podejmuje decyzje. Kiedy podobne kobiety bior udzia w naszych
konferencjach o Mioci i Szacunku lub czytaj nasze materiay, w ich oczach
mona dostrzec lekcewaenie. Oto sowa ony, ktra wreszcie to zrozumiaa:
Przez 23 lata brakow ao mi zayoci w maestwie. Nie zdaw aam sobie spraw y z tego,
e tumi j brak szacunku do ma. Miaam pow ane problemy z arogancj, mylaam, e
to ja mam racj i nie akceptow aam rozsdnych pomysw ma Byam przekonana, e
w ten sposb pomagaam mojemu nieudolnemu partnerow i Zdziw iam si, kiedy
Bg mnie przyszpili Przestaam wykrzykiw aam swoje przekonania, nie dajc szansy
na dyskusj, a wtedy zaczy si dzia zaskakujce rzeczy. M zacz odsania swoje
serce. Teraz rozmaw iamy, a nie monologujemy. Moja mio i szacunek do niego rozkwity.
W zamian za to on sta si czow iekiem, jakim zaw sze miaam nadziej, e bdzie.

Nie wierz ju zupenie w kobiec intuicj

W sowach kobiety cytowanej powyej sysz co, co przeczy przekonaniu, w

ktre kiedy wierzyem. Mylaem, e zdecydowana wikszo mczyzn jest
zadufana w sobie, jednostronna w swych opiniach i mao troskliwa. Wszyst-
ko, co syszaem od kobiet, ktrym suyem porad, streszczao si w zada-
niu: On mnie nie kocha, nie troszczy si o mnie, jest zym mem. Lecz w
sowach osoby zacytowanej powyej mamy do czynienia z inn histori. Ona
przyznaje, e nie braa pod uwag opinii ma. Uwiadamia sobie, e bya
arogancka, nie dawaa mu szansy, by wypowiedzia swoje zdanie. I dopiero
kiedy Bg j przyszpili, pozwolia mowi mwi. Ich maestwo rozkwi-
to.
Kolejna opinia, w ktr przestaem wierzy, do- Nie bd mdry w swoich
tyczy tego, jakoby kobieta miaa wyjtkow intu- oczach (Prz 3, 7).
icj. Przez dwadziecia lat nauczaem: Mczyni,
suchajcie intuicji swych on. Bg przemawia do nich w taki sposb, w jaki
nie przemawia do was, bo jestecie na to za sabi. Bg bdzie was naucza po-
przez wasze ony. Przekonywaem, by mczyni cenili i kochali swoje ony.
Lecz uwiadomiem sobie, e posunem si troch za daleko. To prawda, e
kobiety maj intuicj i mczyni powinni ich sucha. Prawd te jest, e i
kobiety nie s wolne od saboci i potrzebuj przenikliwoci swych mw.
Pewna ona przyznaa: Przez cay czas y w strachu, e nie powie lub nie
zrobi czego we waciwy sposb. Od momentu, gdy wszystko, co ja robi-
am, byo uznawane za waciwe zamkn si w sobie.
 To Ewa, nie Adam, daa si zwie

ona, ktra myli, e to ona ma odpowiada na wszystkie pytania i by t,

ktra podejmuje decyzje, powinna dokadnie przestudiowa Bibli. Wszyscy
znamy histori o ogrodzie Eden. Bg powiedzia Adamowi, e moe zrywa
owoce ze wszystkich drzew oprcz jednego. Jeli zje owoc z tego drzewa, na
pewno umrze (Rdz 2, 17). Pniej, kiedy Bg stworzy Ew, Adam powie-
dzia jej o rozkazie Boga. Lecz kiedy w spotka Ew sam i zacz j kusi
pytaniem: Lecz czy Bg naprawd tak powiedzia?, nie moga si oprze.
Owoc z tego drzewa wyglda przepysznie i gwarantowa mdro. Cakowi-
cie zwiedziona Ewa zjada go. Wtedy pojawi si Adam (lub ona posza go od-
szuka). Daa mu owoc i on te go zjad (Rdz 3, 16). Czy Adam take zosta
zwiedziony? Pismo wite nie mwi, e by zwiedziony, lecz e by niepo-
suszny to przez niego cay wiat popad w grzech (Rz 5, 1219).
Adam wiedzia, e nie powinien je owocu, lecz Czy kto automatycznie
mimo to zjad go. Czy by to pierwszy przypadek, w staje si szow inist, kiedy
ktrym mczyzna poszed lepo za kobiet? Czy prosi on, by rozw aya, e
Adam zwyczajnie nie chcia, by Ewa bya mdrzej- dziony, tylko Ewa (1 Tm 2,
to nie Adam zosta zwie-

sza ni on? Nikt nie wie tego na pewno. Pawe pod- 14)?
sumowuje t histori w 1 Tm 2, 14, kiedy rozwaa
rol kobiet w Kociele: To nie Adam zosta zwiedziony, lecz zwiedziona ko-
bieta popada w przestpstwo.
Najwidoczniej Ewa dosza do wniosku, e wie najlepiej, co jest dobre dla
niej i dla jej ma, i wpyna na niego, by pody za ni. Adam usucha
gosu swej ony i zosta przeklty (Rdz 3, 1419).

Maestwo potrzebuje jej intuicji i jego przenikliwoci

Kiedy Pawe mwi o Ewie, ktra daa si zwie chytremu wowi (1 Tm 2,

14; 2 Kor 11, 3), wcale nie oczernia kobiet szowinistycznymi uwagami jak
mogyby to okreli feministki. W jego sowach tkwi gboka prawda. Tak,
mczyni powinni sucha swoich on, ktre maj naturaln intuicj. Lecz
kobiety powinny docenia przenikliwo, jak Bg obdarzy ich mw, i nie
odrzuca ich rad. Zamiast posucha gosu Adama, Ewa sama wszystko zorga-
nizowaa i Adam sucha jej, cho to on wiedzia lepiej.
A jak to si ma do dzisiejszych maestw? Czy kobiety przejmuj dowo-
dzenie w maestwie? Niekoniecznie, lecz zawsze jest takie ryzyko. To, do
czego wzywam, to powrt do biblijnej rwnowagi. Mowie i ony potrzebu-
j siebie nawzajem. Dla kobiet, ktre s gotowe okreli, jakie miejsce zajmu-
j na skali okazywania bezwarunkowego szacunku dla mw, mam dwa py-
tania: (1) czy przeceniasz swoj intuicj i wnikliwo? (2) czy w niektrych
przypadkach daaby si zwie i wykorzystaaby przenikliwo swego ma,
by zobaczy rzeczy, ktre on widzi, a ty nie?
Kady z nas moe zosta oszukany, lecz kobiety powinny pomyle o sytu-
acjach, w ktrych nawet dzi w mgby je niespostrzeenie zwie. Niekt-
re ony narzekaj, e ich mowie nie s w stanie zapewni rodzinie przy-
wdztwa duchowego. Poniewa mam dugi sta w sueniu porad wielu ma-
estwom, czsto syszaem postulaty kobiet na temat tego, w jaki sposb m-
owie powinni to robi. Dostaj rwnie listy dotyczce tego samego proble-
mu. Oto kilka przykadw:
Chc szanow a mojego ma, ktry cho kocha mnie i nasze dzieci pozostaw ia ca
prac, planow anie, nauczanie itd. na mojej gow ie, nie uzgodniwszy tego ze mn. Zarabia
pienidze i wraca do domu, by baw i si z nami. Prow adzi rodzinne modlitwy, lecz nie
omaw ia kwestii duchow ych z naszymi dziemi ani ze mn. Czuj si, jakbym miaa picio-
ro dzieci: jedno z nich jest doros osob. Jak mog go szanow a, skoro uczyni mnie przy-
wdc z braku lepszej moliw oci?

Uwiadomiam sobie, e po szeciu i p roku maestwa to, co najbardziej mnie boli, to

fakt, e mj m nie wykazuje adnej woli przyw dztwa duchow ego w naszym zwizku i
rodzinie. Tak bardzo chc, by znalaz czas dla Boga i poda za Nim. Chc, by si modli
i szuka Boych wskazw ek w swym yciu. Chc mie pewno, e jest w przyjani z Bo-
giem. Mogabym napisa wicej, lecz myl, e wiesz, o co mi chodzi.

Jeli tak sdzisz, nie mog powiedzie, czy masz racj, czy nie, lecz uwa-
am, e jeli osdzasz swego ma z pogard, ranisz serce Boga. Twoje prze-
konania mog ucieszy Boga, lecz twoja pogarda moe Go rwnie zasmuci.
Bg ci kocha i zna pragnienia twego serca. Ojciec pacze razem z tob. Lecz
pokazuje ci rwnie, e pogarda nie jest sposobem, by zmieni zachowanie
Twego nieposusznego ma. On delikatnie nakazuje ci pene szacunku za-
chowanie (1 P 3, 12), nawet jeli twoje serce cierpi. Dla on, ktre nie s
zadowolone z przywdztwa swych mw, mam kilka pyta, ktre powinny
sobie zada:

czy mj m prbowa kiedy przej dowodzenie w naszym mae-

stwie, lecz ja si nie zgodziam, poniewa uwaaam, e to gupi pomys?
czy daj mu do zrozumienia, e jeli podejmie decyzj niezgodn z moj
opini, nie posucham go?
 czy sugeruj, e chc, by obj dowodzenie, lecz tylko wtedy, gdy b-
dzie ono suyo moim pragnieniom?
czy chc, by mj m by odpowiedzialny, lecz gdy moim zdaniem nie
jest taki, zastrzegam sobie prawo weta?
czy moje sowa i dziaania przekazuj komunikat: Jeste odpowiedzial-
ny, ale to ja mam wadz?

Powysze pytania mog odnosi si do wszystkich dziedzin ycia rodzinne-

go. Sprowadzaj si do jednego: zapytaj siebie, czy nie jeste przypadkiem
przekonana o swojej nieomylnoci, przynajmniej do pewnego stopnia. Nie
mwi, e jeste zoliwa. Kochasz swego ma, lecz widzisz jego wady i b-
dy. Moesz rwnie uwaa, tak jak wiele kobiet, e jeste lepsz osob ni
on i e on musi si zmieni.
W wielu maestwach zaobserwowaem, e ona uwaa, i nie grzeszy. W
innych zwizkach jedynym grzechem, do ktrego przyznawaa si ona, bya
jej negatywna reakcja na to, e m nie okazuje jej mioci w zadowalajcy
sposb lub traci cierpliwo do dzieci. Poza tym obszarem kobiety nie do-
strzegaj swoich bdw, cho przyznaj si do zych nawykw lub postaw.
Przypisuj je zaburzeniom w rwnowadze zwizkw chemicznych, proble-
mom hormonalnym lub innym dysfunkcjom.
Na przykad: m wkracza na to niebezpieczne terytorium znane jako Ko-
chanie, chyba troch przytya. Prawda jest taka, e troch to zbyt agod-
nie powiedziane i czas najwyszy na bycie szczerym. To, co zazwyczaj syszy
w odpowiedzi, to: Powiniene mnie kocha bez wzgldu na to, jak wygl-
dam. Jeli m jest szczupy (co czsto si zdarza w przypadku bardzo oty-
ych on), kobieta zacznie wyszukiwa sprawy, do ktrych mona si przy-
czepi dzie, w ktrym przyapaa go na ogldaniu pornografii w Internecie
lub noc, kiedy przesadzi z alkoholem.
Chodzi o to, e ony z atwoci ignoruj sugestie Swdem w nozdrzach Boga
mczyzn na temat tego, e mogyby co poprawi. s sow a: Jestem bardziej
Nawet jeli m jest delikatny i bardzo dyploma- wity ni ty (Iz 65, 5).
tyczny, ona bardzo szybko go ucisza. Jest uraona,
zraniona i rozzoszczona jego uwagami. Oskara go o brak zrozumienia i
wspczucia. Odbiera mu prawo gosu i zaczyna go lekceway.
Kiedy przemawiam na ten temat podczas konferencji o Mioci i Szacunku,
czsto spotykam si z rnymi reakcjami, nie zawsze pozytywnymi. Medycz-
ny i psychologiczny model jest tak gboko zakorzeniony w wiadomoci nie-
ktrych chrzecijan, e formuuj oni pytania typu: Czy chcesz powiedzie,
e to nieprawda, e na kobiety ma wpyw zachwianie rwnowagi hormonal-
nej czy chemicznej?. Moja odpowied jest prosta: Nie mog oceni kadej
sytuacji. Lecz mog zacytowa Jana, apostoa mioci: Jeli mwimy, e nie
mamy grzechw, oszukujemy samych siebie i nie ma w nas prawdy (1 J 1,
8).
W wielu maestwach onom atwo przychodzi ignorowanie przenikliwo-
ci mw i ich sugestii, poniewa myl, e wcale ich nie potrzebuj, a part-
ner nie ma prawa ich wypowiada. Lecz ja uwaam, e m i ona razem po-
winni przeanalizowa kad sytuacj, odnale rozwizanie lub poszuka
rady Boga. Przez lata ludzie wyznawali mi, e na przykad brali lekarstwa, by
uciec od nierozwizanych kwestii osobistych. Przyznawali, e wszystko byo
w porzdku z ich zdrowiem. Klasyczny przykad unikania problemu i zasa-
niania si lekarstwami. Ostatnio ona pastora podesza do mnie i ze zami
wyznaa, e ona te bya w takiej sytuacji.

Czy prbujesz by Duchem witym swego ma?

Na konferencjach wspominam te o tym, e wikszo mw postrzega sie-

bie jako bdzcych, a swoje ony jako nieomylne. Ju to jest zwykle bd-
nym zaoeniem, lecz w maestwie przychodzi taki moment, kiedy take
kobieta zaczyna odbiera swojego partnera jako niesprawiedliwego i omylne-
go. Poniewa to ona zdaje si mie piecz nad wszystkim, poprawia dzieci (i
jego), zaczyna si stawia na pozycji osoby nieskazitelnej, nawet tego nie za-
uwaajc. Czsto jest to podwiadomy proces, lecz niektre kobiety zachowu-
j zdolno oceny sytuacji. Wiele z nich przyznao: Musz przesta by Du-
chem witym mojego ma. To prawda, poniewa w Trjcy witej nie ma
ju wolnych etatw. Nigdy nie syszaem, by mczyni mwili: Musz prze-
sta by Duchem witym mojej ony.
By pozna biblijny model, przeniemy si do sceny, w ktrej Jezus odwie-
dza Mart i Mari. Marta bya przepracowana i zdenerwowana z powodu
przygotowa do obiadu. Dlatego powiedziaa do Jezusa: Panie, czy ci to nie
obchodzi, e moja siostra zostawia mnie ze wszystkimi przygotowaniami
sam? Powiedz jej, by mi pomoga (k 10, 40). Marta nie zadaje tutaj pyta-
nia; stwierdza to, co wydaje jej si faktem. Patrzy w oczy samej Mioci i na-
zywa Go mao troskliwym i niewiadomym, poniewa zdaje si nie intereso-
wa go to, co ona uwaa za wane.
Zamiast w ostry sposb pouczy Mart, Jezus delikatnie gani j za to, e w
zmartwieniu i zdenerwowaniu przeoczya co wanego: braterstwo z Nim.
Mona powiedzie na ten temat o wiele wicej wygosiem o tym sporo ka-
za lecz chodzi przede wszystkim o to, e Marta nie miaa racji. Patrzya na
wiat tylko i wycznie z wasnej perspektywy, przez swe rowe okulary, i
wycigaa bdne wnioski. Pytanie brzmi, czy ty te czasem nie mylisz si w
podobnych sytuacjach? A moe twj m prbuje ci pomc, a ty uwaasz, e
jest za mao troskliwy i krytykancki?
Warunkiem docenienia skonnoci do analizowa- Podczas sporu z mem
nia i radzenia jest uwiadomienie sobie, e mczy- twoim piknem pow inny
zna faktycznie wykazuje si przenikliwoci i zro- by nienaruszalny spokj i
zumieniem oraz e przekonanie o wasnej nieomyl- tak cenne dla Boga (1 P 3,
agodno ducha, ktre s

noci moe podway te cnoty. Moe ci to oszuka 4).

bardziej ni jakikolwiek inny grzech. Jeli postrze-
gasz siebie jako kogo lepszego ni twj m, zwaszcza w kwestiach ducho-
wych, on odwrci si od Ciebie. Z biegiem lat przestanie ci doradza. C
mgby powiedzie komu, kto zawsze ma racj? Jak moe pomc onie, kt-
ra patrzy na niego z pogard? Nie odzywa si wic, obawiajc si jeszcze
wikszej pogardy. wiadoma jego milczenia ona pyta: Dlaczego zawsze sie-
dzisz cicho?. A on myli: Jeli co powiem, wpadn w kopoty. Jeli nic nie
powiem, rwnie wpadn w kopoty. Ale jeli nie powiem nic, wpadn w
mniejsze. To smutny komentarz, lecz tak taktyk podejmuje wikszo
mczyzn.
Jak gosi stara opowie, Magorzata mwia z irytacj do swego ma
Jana: Wiesz, Janie, za duo si kcimy. Mylaam nad tym. Musimy pomo-
dli si do Boga, by zabra jedno z nas do nieba, to z nas, ktre stwarza pro-
blemy. Wic mdl si za to i ja bd si za to modli, a potem wprowadz si
do mojej siostry.
To zabawna historia, zwaszcza jeli jeste kobiet. Wystrzegaj si skonno-
ci do przypisywania mu odpowiedzialnoci za wszystke problemy. Przyznaj,
e ty take masz grzechy i saboci i e nie zawsze sta ci na idealn ocen
sytuacji. Zdziwisz si, jak to oywi jego dusz. Jeli dasz mu to, czego pragnie
za spraw Boga szacunek wtedy poczuje wielk rado. Jak powiedziaa
pewna ona:
Przestaam narzuca mu si ze swoimi opiniami, dopki o nie nie poprosi. C za ulga! Nie
musz myle za nas oboje! Rzeczy, ktre mnie irytow ay (poniew a nie myla tak jak
ja), s teraz radoci, poniew a Bg otworzy mi oczy na swj twrczy geniusz, ktry
stworzy mojego ma wanie takim, jaki jest. To wspaniae.

Twj m poczuje, e doceniasz jego przenikliwo i rad,

 kiedy.

powiesz mu otwarcie, e chcesz, by ci wysucha; nie narzekaj potem, e

zawsze prbuje ci poprawia,
podzikujesz mu za porad, nie czujc si uraon i nie mylc, e nie
zaley mu na twoich uczuciach,
uznasz jego sposoby rozwizywania problemw za mski rodzaj empatii,
rozpoznasz swoje saboci i docenisz jego opiek,
doradzisz mu z szacunkiem, kiedy twoja opinia bdzie rna od jego
(moesz mie racj, lecz narzucaj tego tonem gosu)
czasem pozwolisz mu naprawi pewne rzeczy i docenisz jego rozwiza-
nia,
dasz mu do zrozumienia, e wierzysz, i Bg wiadomie uczyni nas ko-
bietami i mczyznami i potrzebujemy siebie nawzajem,
przyznasz, e rwnie masz grzechy i podzikujesz mu za jego rady.
 Rozdzia dwudziesty

RELATIONSHIP (zwizek) doce jego

ch przyjani na zasadzie
partnerstwa

Byli maestwem od zaledw ie siedmiu lat, gdy przyszli do mnie po po-

moc, poniewa przeyli wiele, jak to nazwali, wielkich ktni.
Jak zaczynaj si te ktnie? zapytaem.
Wytumaczya mi, e wyglda to zwykle tak, e ona jest w kuchni, sprzta
lub prasuje, a on, z pokoju, w ktrym czyta gazet lub oglda TV, krzyczy:
Kochanie, chod tu do mnie i pobd ze mn.
Mylc, e to okazja to wytworzenia wizi, idzie do niego i zaczyna rozmo-
w.
Nie, nie, nic nie mw, tylko ze mn posied syszy w odpowiedzi.
Zmieszana, mwi:
Ale przecie mnie tu zawoae, na pewno chcesz ze mn porozmawia.
Nie, chc tylko, eby tu bya. Nie chc, eby cokolwiek mwia.
No, ale na pewno jest co, o czym chcesz porozmawia, przecie mnie tu
zawoae nalega.
Tu rozpoczyna si ruch jak po rwni pochyej i w oka mgnieniu dochodzi
do wielkiej ktni. Poniewa ten scenariusz wci si powtarza, chcieli, e-
bym im pomg wybrn z tej sytuacji.
Zaczynajc od komentarza, e ja nie napra- Kobieta musi si zastano-
wiam maestw, tylko wskazuj, co dziaa w nich wi, jak by tow arzyszem
nieprawidowo, powiedziaem onie (m uwanie mczyzny; Bg pow iedzia
sucha), e jej obecno dodaje mowi energii. tem odpow iedni dla niego
przecie: Uczyni mu za-

Powiedziaem: Jeeli czyta gazet, oglda TV lub pomoc (Rdz 2, 18).

pracuje w ogrodzie, a ty jedynie siedzisz i obserwu-
jesz to, co robi, dajesz mu zadziwiajcy zastrzyk energii.
Zauwayem zmieszanie na twarzy kobiety. Kontynuowaem: To sposb, w
jaki mczyni si porozumiewaj poprzez dzielenie si dowiadczeniami.
Kobiety robi to, rozmawiajc, nasycajc si swoimi wraeniami i emocjami.
Mczyni s inni. Dziel si dowiadczeniami, dzielc si czynnociami. To
wanie chce robi z tob twj m.
Na koniec powiedziaem im o konferencji na temat Mioci i Szacunku oraz
zaznaczyem, eby wzili w niej udzia, jeli chc zobaczy, jak w peni funk-
cjonuje Poczenie Mioci i Szacunku. Faktycznie przyszli, i kiedy potem do
mnie wrcili, ona wreszcie zrozumiaa, o co chodzi. Miae racj, powie-
dziaa. Siedzenie w milczeniu prawie doprowadzao mnie do szalestwa,
lecz z jakiego nieznanego mi powodu dziaa. On naprawd chce, ebym tyl-
ko z nim siedziaa.

W jaki sposb nie robienie niczego moe zbudowa zwi-

zek?

Gdy Twj m mwi: Kochanie, chod tu i poogldaj ze mn Discovery, co

robisz? Idziesz do niego, ogldasz, a on od czasu do czasu komentuje: Zo-
bacz, jaki wielki jest ten o lub Spjrz tylko na zby tego krokodyla. Lecz
przez wikszo czasu pochonity jest tym, co robi: ogldaniem TV. Jeli je-
ste typow on, bdziesz tam siedziaa, mylc: Musz powiesi pranie,
zrobi obiad, kanapki dla dzieci na jutro nadal s niespakowane W kocu
wstaniesz i zajmiesz si tymi czynnociami, bo przecie ty i twj m, na do-
br spraw, i tak nic nie robicie. On oglda TV, a ty tylko siedzisz obok nie-
go. Nie komunikujecie si w aden sposb, wic jak miaoby to budowa
wasz zwizek?
Lecz ony mwi, e tak wanie jest. Pewna ko- Jako ona pow inna zwra-
bieta udaa si ze swym mem na polowaniem na ca uwag nie tylko na wa-
jelenie. Pomoga mu przygotowa zasadzk i czeka- sne spraw y (Flp 2,4), lecz
a razem z nim godzinami, a pojawi si zwierz.
rwnie na zainteresow ania
swego ma.
Nic nie widzieli, niczego nie ustrzelili, nic nie m-
wili. W kocu zebrali sprzt i poszli do samochodu. W drodze m odwrci
si do niej i powiedzia: To byo wspaniae!.
Kolejna ona, cho uwaaa, e to gupie, postanowia pj do warsztatu
swego ma i popatrze, jak koczy jeden ze swych projektw. Usiada, nic
nie mwic, i tylko obserwowaa. On spoglda na ni i umiecha si ukrad-
kiem, a ona tylko odwzajemniaa umiech. Kilka minut pniej spojrza na
ni i znw si umiechn. Ona zrobia to samo. Trwao to przez kolejne 45
minut, po czym mczyzna powiedzia: Ja nie wiem, co ty robisz, ale nie
przestawaj!.
Dlaczego mczyni lubi tak cisz rami w rami z on? Naprawd
nie wiem, ale musz podkreli rnic. Pamitaj, e ty patrzysz na wiat
przez rowe okulary, a on przez niebieskie. Jeli widzisz wiat tylko i wy-
cznie w rowych barwach, przeoczysz co, tak jak i on przeoczy, jeli b-
dzie widzia wszystko na niebiesko. Oczywicie, musicie by kochankami,
lecz take bliskimi przyjacimi (aby porwna potrzeby rowego i nie-
bieskiego, zob. dodatek C).
Czy Pismo wite mwi o tej potrzebie i w przypadku mioci, i przyjani?
W Pieni Salomona, gdzie gwnym motywem jest pena namitnoci mio,
Bg w rozdziale 5 przemawia do zakochanych: Jedzcie, przyjaciele; pijcie i
upajajcie si, kochankowie. Potem, w tym samym rozdziale, kiedy ona opo-
wiada, jak wspaniay jest jej m (jeden na dziesi tysicy), koczy sw
wyliczank pochwa sowami: To mj ukochany i mj przyjaciel.
Nowy Testament rwnie opowiada si za przyjani w maestwie. Grec-
kie sowo phileo odnosi si do braterskiej lub przyjacielskiej mioci. W Licie
do Tytusa Pawe mwi, e starsze kobiety (ktre wiedz z dowiadczenia,
jacy s mowie) powinny nauczy modsze kobiety phileo do swoich mw
to znaczy, by byy przyjanie do nich nastawione.

Przez moment Sara nie bya przyjanie nastawiona

W poprzednim rozdziale wspomniaem, e czsto pytaem mw, czy ony

ich kochaj, a ci szybko odpowiadali: Oczywicie, e tak. Lecz gdy ciekawi-
o mnie, czy ony ich lubi, odpowiadali nie lub nie jestem pewien. Iden-
tyfikuj si z nimi, poniewa by czas w moim maestwie, kiedy czuem si
podobnie.
Sara przyznaje, e pamita okres napicia midzy nami i uwiadamia sobie,
e bya bardzo negatywnie nastawiona, prbowaa zmienia wszystkich wo-
k, by pasowali do jej standardw, zwaszcza w sprawach porzdku. Narze-
kaa na kady okruszek, kady but na pododze, kady mokry rcznik zosta-
wiony na ku, kade opakowanie po cukierkach, ktre nie trafio do miet-
nika. Prbowaa pomaga kademu, zwaszcza mnie i moim dwm synom, w
uwiadomieniu sobie, e bylibymy o wiele szczliwsi, gdybymy byli
schludniejsi i bardziej zorganizowani. Szczerze mwic, nie przynosio to
efektw.
Zdarzyo si tak, e Sara postanowia wybra si M moe by przyjacielem
modoci swej ony, lecz
w odwiedziny do swej matki i zabraa ze sob na- cony, gdy jego ona Boe-
pniej moe zosta odrzu-

sz crk, Joy. Ja zostaem w domu z dwoma syna- go przymierza niepomna

mi, Jonathanem i Davidem. Min tydzie i Sara z (Prz 2, 17).
crk wrciy ze swej wyprawy. Kiedy odbieraem
je z lotniska, jej pierwsze pytanie brzmiao: No, i jak ci min czas?. Odpo-
wiedziaem, e w porzdku. Tsknie za mn?, dopytywaa si. Nie mo-
gem kama, wic powiedziaem: Wiesz, wietnie si bawilimy. Jedlimy
tam, gdzie chcielimy. cielilimy ka, kiedy mielimy ochot.
Do Sary dotaro to, co chciaem jej przekaza. Uwiadomia sobie, e pierw-
szy raz w tym tygodniu zacielilimy ka tu przed jej powrotem. Zrozumia-
a rwnie, e wcale tak bardzo za ni nie tsknilimy. Owszem, nadal kocha-
limy j jako on i matk, ale nie brakowao nam jej narzekania i krytyki.
Wtedy Sara podja decyzj, e bdzie nas lubia pomimo naszego niechluj-
stwa. Uwiadomia sobie, e pobralimy si dlatego, e si lubilimy. Bylimy
przyjacimi i wiedziaa, e musi by zarwno przyjazna, jak i kochajca.

ony, bdcie cierpliwe, gdy m wasz poprosi tylko przy

mnie posied

ona, ktra chce pokaza swemu mowi, e go lubi e jest przyjacik

bdzie cierpliwa, gdy m wyrazi yczenie: Tylko przyjd i bd ze mn.
Patrz na to, co robi, lub poogldajmy wsplnie telewizj, ale nie rozmawiaj-
my. Kiedy m woa on, by tylko z nim posiedziaa, pracuje nad ich
zwizkiem w znaczcy sposb dla niej zapewne niezbyt istotny, lecz tak czy
inaczej, niezmiernie wany. W taki wanie sposb m si komunikuje. M-
czyni wol komunikacj rami w rami zamiast twarz w twarz, i moe
si to przejawia na wiele sposobw. Na przykad rok po lubie Sara i ja byli-
my w naszym mieszkaniu. Ja czytaem, a ona siedziaa na kanapie. Powie-
dziaa: Dlaczego nie rozmawiamy?. Odpowiedziaem: Wystarczy mi, e po
prostu z tob przebywam.
Badania potwierdzaj te potrzeb. Przeprowadzono kilka testw na chop-
cach i dziewczynkach w wieku: druga klasa, szsta klasa, dziesita klasa i na
dwudziestopiciolatkach. Instrukcje dla kadej pary byy takie same: wej do
pokoju, usi na dwch krzesach i rozmawia, jeli si chce.
W czasie testw kada dziewczyna, bez wzgldu na wiek, reagowaa w ten
sam sposb. Odwracay krzesa, by znale si twarz w twarz, i zaczynay
rozmow. Chopcy zachowywali si inaczej. Nie odwracali si do siebie w a-
den sposb. Siedzieli obok rami w rami, patrzc prosto przed siebie, cza-
sem przelotnie na siebie spogldajc. Poniewa dziewczyny odwracay si do
siebie, a nawet przesuway krzesa, by mie bezporedni kontakt twarz w
twarz, naukowcy doszli do wniosku, e prowadziy jakie osobiste rozmowy.
Jednak najbardziej otwartymi wobec siebie parami, zarwno z dziewczt, jak
i chopcw, okazali si wanie chopcy z dziesitej klasy1. Wcale mnie to nie
zaskakuje. Z mojej wasnej obserwacji wynika, e mczyni zbliaj si do
siebie poprzez wsplne wykonywanie czynnoci, rami w rami. Z upywem
czasu wsplne dowiadczenia i zainteresowania tworz poczucie wizi. Nie
ma negatywnego nastawienia i narzekania. Nie skupiaj si na swym zwizku
i rzadko rozmawiaj o tym, co do siebie czuj. Kiedy staj si przyjacimi,
jedna rzecz jest pewna jeden moe liczy na drugiego.
Wielu mczyzn wspomina swych braci krwi, przyjaci z dziecistwa.
Dwie krople krwi zmieszane razem symbolizoway wi na zawsze. Zobo-
wizywali si sta rami w rami, walczy razem a do mierci, gdyby zasza
taka potrzeba. Mae dziewczynki nie wkraczaj w wiat takich marze, lecz
mali chopcy owszem. Buduj swe forty, s gotowi stacza bitwy i wsplnie
umiera. Nawet teraz, kiedy to pisz, czuj gbi emocji, ktre przeywa
kady may chopiec wobec swych braci krwi.
O co mi w zasadzie chodzi? Pewnego dnia may chopiec dorasta, staje si
mczyzn, spotyka wyjtkow mod dziewczyn. Owiadcza si i si pobie-
raj. W swej mskoci dochodzi do wniosku, e bd razem, rami w rami,
tak jak to byo z jego przyjacimi, przez cae ycie. Jego proba jest prosta:
Zrbmy co razem. Na pocztku ona moe wsppracowa. Jest prawdzi-
wym przyjacielem. Jednak pniej pojawia si trjka dzieci i tony prania oraz
tyle waniejszych rzeczy ni chodzenie na ryby. Poza tym, kiedy ju maj
czas na to, by by razem, ona potrzebuje rozmowy. Dla niej dyskusja jest dro-
g do budowania wizi. Bycie razem bez wymieniania opinii to jaki absurd!
W wikszoci maestw mamy do czynienia z rnic w podstawowych
potrzebach wspmaonkw. Jak ju zauwaylimy w dziewitym rozdziale,
ona chce rozmawia, by poczu blisko. Lecz w tym rozdziale widzimy, e
naturaln potrzeb mczyzny jest bycie razem, rami w rami, a nie dysku-
towanie. Z pewnoci jest jaki system ustpstw w tej materii, tak jak w in-
nych obszarach maestwa. Tak jak on musi czasem woy wysiek w to, by
z Tob by twarz w twarz, tak Ty musisz take postara si, by by z nim ra-
mi w rami. Kiedy m pragnie, by si z nim pobya i to robisz, nie zmusza-
jc go do rozmowy, widzisz, jak dodajesz mu energii.
 Spdzajcie czas razem, bdcie razem

Czy znoszenie tego mskiego dziwactwa jest warte wysiku? Pamitam, e

jako chopiec dorastajcy w Peorii, w Illinois, czsto jedziem rowerem w t
i z powrotem po ulicy. Przypominam sobie pewn par, ktr mijaem po
drodze. On naprawia samochd na podjedzie, a ona siedziaa obok, palc
papierosa, malujc paznokcie lub ujc gum. Nie byo obok adnej innej ko-
biety. On pracowa, a ona siedziaa przy im, nie mwic ani sowa.
Z jakiego powodu zawsze pamitaem t par. Prawd mwic, kiedy p-
niej o nich mylaem, co sobie uwiadomiem. Wiele maestw na naszym
osiedlu rozwiodo si, lecz to nigdy. W jaki sposb ona zdawaa sobie spra-
w z tego, e siedzc przy nim i nic nie mwic, robi co pozytywnego. Two-
rzya z nim wi, nawet jeli nie rozmawiali.
Jeli siedzenie przy mu, rami w rami, bez sowa, nadal wydaje ci si
troch dziwne, przeczytaj fragmenty nastpujcych listw:
Lubi, kiedy w soboty jestem w pobliu, po prostu krc si obok niego, kiedy pracuje. Za-
czam to robi i on to UWIELBIA! Zacz si ze mn dzieli swoimi mylami czciej ni
dotychczas. Oczyw icie nie doszo do tego samoczynnie. Kolejna korzy jest taka, e
mam wspmaonka, ktry czuje si kochany i szanow any i jest przez to bardziej czuy.

Kiedy wspominae o kwestii rami w rami, dokadnie wiedziaam, o czym mw isz. Mj

m w kocu przyszed i pow iedzia mi, e jedyne, czego oczekuje, to ebym czasem po-
siedziaa przy nim, nic nie mw ic. Zaakceptow a fakt, e czasem, kiedy jestemy razem,
popraw iam wypracow ania (praca nauczyciela nigdy si nie koczy!). Nauczyam si, e je-
li wstaj, by wyj pranie lub zrobi co innego, to musz mu o tym po prostu pow ie-
dzie. Dopki wie, co robi, i czeka , a wrc, wszystko jest w porzdku.

Wiele lat pracowaem z parami, ktre miay problemy maeskie. Co moe

zrobi ona? Sprbuj dostrzec jego potrzeb przyjani rami w rami. Jeli
oddali si od ciebie, powinna towarzyszy mu w rnych czynnociach, by
go odzyska. Nic nie mw, po prostu z nim bd. Rb tak przez dwanacie ty-
godni i obserwuj, co si stanie. Mog niemale zagwarantowa, e zacznie z
tob rozmawia. Czy koniecznie spojrzy ci prosto w twarz? Prawdopodobnie
nie. Czy tobie doda to energii? Prawdopodobnie nie. Czy jemu doda energii?
Tak!
W maestwie wyczucie
Zaufaj mi. Twj m ma potrzeb, ktrej ty nie czasu jest wszystkim: jest
masz, i moesz j zaspokoi w sposb, ktry wyda- czas milczenia i czas m-
je ci si nienaturalny. Lecz kiedy po prostu z nim wienia (Koh 3, 7).
jeste, rami w rami, jego czuo dla ciebie wzronie. Cho nie ma w tym
wiele sensu, on po prostu potrzebuje, by przy nim bya.

Twj m poczuje, jak warto ma dla ciebie jego przyja

rami w rami, gdy

powiesz mu, e go lubisz i mu to okaesz (on wie, e go kochasz, ale cz-

sto si zastanawia, czy go lubisz),
bdziesz mu towarzyszy, gdy wykonuje jakie czynnoci lub bdziesz si
im przyglda (nie musisz tego robi za kadym razem, gdy ci o to pro-
si, lecz od czasu do czasu; doda mu to wicej energii, ni ci si wydaje),
umoliwisz mu otwarcie si przed tob i rozpoczcie rozmowy, gdy
wsplnie bdziecie wykonywa rne czynnoci,
zachcisz go do spdzania czasu w samotnoci, co zmobilizuje go do za-
cinicia czcych was,
nie bdziesz potpia go za to, e spdza czas z kolegami kosztem wasze-
go zwizku. Szanuj jego przyjanie, a on bdzie chtniej z tob spdza
czas.
 Rozdzia dwudziesty pierwszy

SEXUALITY (seksualno) doce jego

pragnienie seksualnej bliskoci

Pew ien lekarz i jego ona nie mieli szczliwego maestwa. Wpadli w
Bdny Krg i podporzdkowali si ultimatum, ktre ona postawia jaki czas
temu. Postanowia nie zwraca uwagi na potrzeby seksualne ma, dopki on
nie zaspokoi jej potrzeb emocjonalnych. Chciaa, by rozmawia z ni twarz
w twarz, by skupia si na jej doznaniach, by odpowiada na jej emocjonalne
pragnienia. To o to chodzi w mioci, czy nie?
Potem przemwi do niej Bg i powiedzia: Kto tu powinien by dojrzay?
On jest nowy w naszej wierze, a ty jeste z Chrystusem ju od lat. Wreszcie
to do niej dotaro. Postanowia si zmieni, lecz nie dlatego, e chciaa, tylko
dla Chrystusa. Nie miaa potrzeb seksualnych. Pragnienia te byy jej obce,
lecz uwiadomia sobie, e nie s obce dla jej ma, a Bg pomg jej to zro-
zumie.
Wic powiedziaa: Dobrze, Boe. Bd mu suy i z radoci wypeni
jego potrzeby. Tak te zrobia, i co si stao? Czy jej pragnienie emocjonal-
nego kontaktu i rozmowy twarz w twarz zostao spenione? Powiedziaa mi:
Kiedy potem leymy razem w ku, musze hamowa potok jego sw.

Wykopali diaba z ka

Para, ktra tkwia w impasie przez wiele lat, nagle znalaza pozytywne wyj-
cie z trudnej sytuacji. Kiedy ona spenia fizyczne potrzeby ma, on spenia
jej potrzeby emocjonalne. Kto kiedy powiedzia, e diabe zrobi wszystko,
by doprowadzi do seksualnego kontaktu midzy dwjk ludzi przed lubem i
tak samo zrobi wszystko, by odwie ich od tego po lubie. Ta para pokonaa
diaba raz na zawsze. Mona powiedzie, e wykopaa go z ka!
Jeli pojawia si problem, ktry tak naprawd nie jest problemem, to
mowa o seksie. Przez lata przychodziy do mnie pary, ktre narzekay, e nie
mog si dogada. Czsto rdem konfliktu by fakt, e ona oczekiwaa in-
tymnoci i okazywania uczu bez kontaktu fizycznego, a on chcia seksu i nie
by wystarczajco cierpliwy w zaspokajaniu jej potrzeb. Seks dla niego i uczu-
cia dla ciebie to dwukierunkowa ulica. Tak jak on powinien pielgnowa
twoje potrzeby duchowe, by mie dostp do twego ciaa, tak ty powinna pie-
lgnowa jego potrzeby fizyczne, by mie dostp do jego ducha.
Pewna ona powiedziaa mi, e myli, i seks to M niech oddaje pow in-
potrzeba numer jeden w przypadku mczyzn. Od- no onie, podobnie te
powiedziaem, e seks jest symbolem ich gbszej ona mow i (1 Kor 7, 3).
potrzeby szacunku. ona szuka ujcia emocji w
rozmowie. Jeli to pragnienie zostanie spenione, poczuje si kochana. Kiedy
m odmawia rozmowy, oznacza to dla niej, e jej nie kocha lub ignoruje jej
oczekiwania. M potrzebuje seksualnej bliskoci dla spenienia swych fizycz-
nych potrzeb. Jeli ona nie bierze ich pod uwag, w jego oczach znaczy to,
e jej na nim nie zaley i nie szanuje jego oraz jego pragnie. ona powinna
pomyle, jak jest niesprawiedliwa, kiedy mwi mu Ogldaj si tylko za
mn, a potem odrzuca go za kadym razem, kiedy on inicjuje zblienie fi-
zyczne. Jako ona, okazujesz mowi szacunek, kiedy doceniasz jego pragnie-
nia seksualne wzgldem ciebie.

Dwa klucze do zrozumienia twego ma

Musisz zrozumie dwie rzeczy zwizane z twoim mem i seksem. Po pierw-

sze, powinna uwiadomi sobie, e jego seksualno rni si od twojej.
Ksiga Przysw 5, 19 mwi: Jako kochajca i pena gracji ania, niech jej
piersi zadowalaj ci cay czas. Bd zawsze upojony jej mioci.
To nie przypadek, e w Biblii nie ma wersetu po- Piersi Twoje jak dwoje ko-
uczajcego kobiet, by zadowalaa si piersiami lt co pas si pord lilii
swego ma. To niedorzeczne stwierdzenie, ale dla- (PnP 4, 5).
czego niedorzeczne? Ksiga Przysw 5, 19 podkre-
la, e na polu podania seksualnego mczyni s wzrokowcami. Facetowi
wystarczy zobaczy pikn kobiet, jej twarz i figur, by by pobudzonym.
Kobiety nie s wzrokowcami, jeli chodzi o seks, a przynajmniej nie w takim
stopniu jak mczyni.
Pomyl o sytuacji, kiedy wychodzisz spod prysznica i kiedy on wychodzi
spod prysznica. Kiedy to robisz, on patrzy na ciebie niewiadom caego wia-
ta wokoo. Lecz co si dzieje, kiedy ty go widzisz w podobnej sytuacji? Praw-
dopodobnie mwisz co takiego: Sta na dywaniku, prosz! albo: Bd
ostrony, dopiero co zmyam podog!. Nie jeste wzrokowcem.
Drugi rzecz, ktr musisz rozumie na temat podania seksualnego two-
jego ma, jest to, e on potrzebuje seksualnego wyadowania, tak jak ty po-
trzebujesz emocjonalnej ulgi. W 1 Licie do Koryntian 7, 5 Pawe pisze: Nie
unikajcie jedno drugiego, chyba e na pewien czas, za obopln zgod, by
odda si modlitwie, potem znw wrcie do siebie, aby wskutek niewstrze-
miliwoci waszej nie kusi was szatan. Jeli chodzi o nasz seksualno,
zarwno m, jak i ona powinni speni swoje potrzeby. Pawe mwi, e po-
winni sobie nawzajem w tym pomaga. Mowie s szczeglnie naraeni na
wpyw szatana, jeli nie mog uzyska zaspokojenia seksualnego. ony mo-
gyby to lepiej zrozumie, gdyby pomylay o tym, jakby si czuy, gdyby nie
dane im byo rozmawia z swoim mem. Gdyby nie mogy si emocjonalnie
rozluni, byyby w wikszoci nieszczliwe.
Pewna moda kobieta po jednej z naszych konferencji opowiedziaa Sarze
swoj histori. Co tydzie razem z mem odwiedzaa rodzicw, lecz pewnej
niedzieli zadzwonia do swej matki i powiedziaa:
Nie przyjedamy.
Matka zapytaa:
Dlaczego nie?
Moje kochanie zachowuje si jak cymba odpowiedziaa crka.
Dlaczego? dopytywaa si matka.
Myl, e dlatego e od siedmiu dni nie spalimy ze sob.
Matka nie wahaa si, delikatnie, lecz zdecydowanie powiedziaa swej cr-
ce:
Powinna si wstydzi. Dlaczego pozbawiasz go czego, co zajmuje tak
mao czasu, a tak bardzo go uszczliwia?
Zawstydzona crka wykrzyczaa do telefonu:
Mamo! Nie wierz, e to powiedziaa!
Lecz kiedy kobieta skoczya swoj opowie, dodaa: Moja matka jest
matk od czterdziestu siedmiu lat i nie znam nikogo, kto yby w szczliw-
szym maestwie.
Matka daa swej crce dobr rad. Niestety, wiele maestw wpada w
Bdny Krg, poniewa mczyzna bez seksu czuje si nieszanowany i reaguje
w rny sposb, a kobieta odrzuca go wtedy i nazywa dziecinnym. Ale wcale
nie musi tak by. Sara mwi na naszych konferencjach: ony, a co by byo,
gdyby wasz m nie rozmawia z wami przez trzy dni trzy tygodnie lub
trzy miesice? Uwaaybycie, e to okropne. Myl, e teraz rozumiecie. Nie-
ktre ony chc, by ich emocjonalne potrzeby byy zaspokojone, a zapomina-
j o seksualnych oczekiwaniach mw. Pamitajcie, wasz syn bdzie mia t
sam potrzeb. Jak wyobraacie sobie traktowanie ich przez wasze synowe?
Ani wasz syn nie prosi, by takim go stworzono, ani wasze crki czy synowe
nie prosiy o to, by je stworzono z potrzeb rozmowy!.

Zota zasada dziaa take w kwestiach seksu

Chodzi o to, e anatomia i psychika twojego ma jest inna ni twoja. On po-

trzebuje seksualnej ulgi, tak jak ty emocjonalnej. To dlatego tak kocha akt
seksualny. To przyjemna rzecz, ktry daje mu zadowolenie. Jako kobiecie
moe ci si wydawa, e oboje musicie by blisko ze sob, by doszo do aktu
seksualnego. U niego jest na odwrt akt seksualny jest tym, co was do sie-
bie zbliy.
Pamitaj, e seks naley traktowa tak samo jak inne elementy Oywczego
Krgu, czy to obrbie C-O-U-P-L-E (co on ma robi dla ciebie), czy C-H-A-I-R-
S (co ty masz robi dla niego). Zasada, ktra nigdy si nie zmienia, brzmi: nie
dostaniesz tego, czego oczekujesz, pozbawiajc swego partnera tego, czego on
oczekuje.
Pewna stara historia opowiada o pytaniu, na kt- Jak chcecie, eby ludzie
re natkn si pewien mczyzna, wypeniajc for- wam czynili, podobnie wy
mularz o prac. W rubryce Sex:____ (w jzyku an- im czycie (k 6, 31).
gielskim sowo sex ma dwa znaczenia: pe oraz
seks) odpowiedzia: Niewystarczajca ilo. Mczyni mog si umiecha,
lecz niezaprzeczaln prawd jest fakt, e mowie wikaj si w romanse, po-
niewa w domu nie maj seksu. Caa wina zazwyczaj spada na zdradzajcego,
ale w wielu przypadkach jest on ofiar swej wasnej ony. Drugi rozdzia
Ksigi Przysw opisuje szczegowo korzyci pynce z wiedzy, mdroci i
dyskrecji. Wers 16 mwi, e dyskrecja ustrzee ci przed cudz on, przed
obc, co mow ma gadk.

Dawka szacunku zawsze pokonuje dawk viagry

Usidlenie przez cudzoonic to co, co przytrafio si mowi kobiety, ktra

napisaa do mnie po tym, jak odkrya romans swego ma. Uwiadomia so-
bie, e pragn on podziwu, tak jak ona pragna mioci. By odpowiednim
kandydatem, by da si uwie osobie, ktra go doceni, i dokadnie do tego
doszo w jego miejscu pracy. Chocia przez ponad dwadziecia lat stanowili
to, co ludzie nazywaj idealnym maestwem (czwrka nastoletnich dzie-
ci, aktywno w Kociele, przynoszcy zyski biznes), on j zdradzi. Byli w se-
paracji przez jaki czas, a potem ona uwiadomia sobie:
Byam tak zajta yciem, dziemi itd., e oddaliam si od ma i pozwoliam mu wystaw i
si na atak wroga. Mw i, e pragn czego, cho nie do koca wiedzia, co to byo, i do-
piero ona mu to daa. Jego potrzeba bya tak silna, e w pewnym momencie naszej sepa-
racji gotw by powici wszystko: maestwo, rodzin, biznes, reputacj, naw et zwi-
zek z Bogiem, wszystko, po to, by czu si szanow anym i podziw ianym przez t kobiet.
Toczy w tym czasie niesamow icie intensywn walk duchow , poniew a wiedzia, co po-
winien zrobi, lecz nie chcia porzuci tego, co ona mu daw aa. Bg pomaga mi dostrzec
w tym wszystkim moj cz winy. M jest dobrym czow iekiem, wiem, e mnie kocha, i
e wie, e ja kocham jego.

W dalszej czci listu napisaa, e z bardzo pozytywnym rezultatem wypr-

bowaa Test Szacunku. Zacza odnosi si do swego ma z wielkim respek-
tem i on natychmiast zareagowa, mwic, jak mio jest mu sysze od niej
pochlebne sowa. Kobieta ta mwi: Natychmiast zaczlimy cieszy si bar-
dzo intymnym dowiadczeniem seksualnym! Zdaje si, e dawka szacunku
zawsze pokonuje dawk viagry!.
Nie wszystkie romanse kocz si pozytywnie. Pochlebstwem swych warg
M, ktry nie mg zaspokoi swojej potrzeby sek- go uwioda (Prz 7, 21).
sualnej i w kocu dopuci si zdrady, napisa:
Nie obw iniam jej za [moj] niemoralno, ale ona nie przyznaje si do niczego. Nie oskar-
am jej, ale ona nie jest cakiem bez winy. Nigdy nie przyznaa, e te si przyczynia do
tego zdarzenia. Chc o nim zapomnie, ale ona mi nie pozwala. Postpiem le, ale to nie
byo tak, e pewnego dnia postanow iem by z inn kobiet. Gdybym czu, e ona mnie
szanuje, moe bym tego nie zrobi. Czasami miaem wraenie, e ona uwaa, e jestem
jedn wielk porak. Wic gdy kto pow iedzia: Jeste najlepsz rzecz od czasu wynale-
zienia krojonego chleba, nie wahaem si. ona mwi, e pobiegem do blond laluni. Lecz
[ta inna kobieta] spraw iaa, e czuem si naprawd dobrze; to nie miao nic wsplnego z
seksem. Kto w kocu myla, e jestem w porzdku. Im czciej mw ia, e jestem
wietnym mczyzn, tym bardziej si nim staw aem.

Skoro mnie kocha, jak mog interesowa go inne kobiety?

Seksualno czsto staje si powodem, dla ktrego pary nie s ze sob tak bli-
sko, jak mogyby by, czasem jednak daje o sobie zna w taki sposb, jakiego
bycie nie podejrzewali. Mczyni mog dy do otwartoci w stosunku do
on, lecz kiedy zaczynaj swobodnie traktowa pewne tematy, wicej w tym
zagroenia ni szansy na wzmocnienie mioci. Niektre kobiety czuj si w
takiej sytuacji nieswojo lub nawet si denerwuj. ona moe si zastanawia,
dlaczego jej m jest zamknity w sobie, a prawda jest taka, e wiele lat temu
sama mu to narzucia.
Z reguy ona pragnie emocjonalnej bliskoci tyl- Kady mczyzna zrozumie
ko w tych sferach, ktre potguj uczucie midzy konotacje wynikajce z tego
ni i mem. Kiedy mczyzna dzieli si z on in- fragmentu: Daw id [] zo-
formacjami o jakiej swojej ciemnej duchowej
baczy kpic si kobiet
(2 Sam 11).
walce, powiedzmy zwizanej z seksualn pokus,
ona czuje si nieswojo, jest zraniona i wcieka. Moe mu wtedy kaza mil-
cze i si zmieni. Innymi sowy, zachowuje si tak, jakby chciaa powiedzie
mowi: Bd jak kobieta. My nie pragniemy mskich cia, wic i wy nie
pragnijcie kobiecych.
Jest w porzdku, jeli ona dzieli z mem swoje lki i zmartwienia, na
przykad zwizane z wag czy postrzeganiem swego ciaa. M ma sucha i
wczuwa si w jej sytuacj. Ona czuje si wtedy lepiej, poniewa, wedug
niej, potguje to mio midzy nimi. Problem polega na tym, e on nie zma-
ga si w tym stopniu z obrazem swego ciaa czy kwesti wagi. Jego lki i
zmagania s innego rodzaju. Poniewa przed on nie stoj identycznego ro-
dzaju wyzwania jak przed mem, jego mskie zmartwienia zazwyczaj si dla
niej nie licz, jeli chodzi o emocjonaln blisko.
Wic m milczy, zwaszcza jeli kobieta wczeniej go skarci. ona zaczyna
myle, e jej partner nie jest zdolny do emocjonalnej bliskoci. Lecz to ona
mu powiedziaa, by milcza. Ma wysoko rozwinite poczucie emocjonalnej
bliskoci, ale przekada je wzmacnianie uczucia w zwizku i poszukiwanie
pocieszenia w obliczu zmartwie. Jeli m mwi co, co nie spenia jej ocze-
kiwa, a tylko przynosi dodatkowe troski (walka z pokus, gdy widzi atrak-
cyjn kobiet), jej zdaniem przekracza dozwolone granice. ona zastanawia
si: Jak on moe oglda si za innymi kobietami? Kocha przecie tylko
mnie, czy nie?.
Nie moe poj, jak widok hojnie obdarowanej przez natur kobiety z du-
ym dekoltem mgby go podnieci. Wic dochodzi do wniosku, e kamie.
Zakada, e skoro inna kobieta fizycznie mu si podoba, to na pewno spdzili
ze sob duo czasu (lub przynajmniej on chce z ni spdza duo czasu), e
na pewno rozmawiali ze sob, poznali si, zbliyli si do siebie itd. Nie rozu-
mie, e mczyzna moe zwrci uwag na kogo, kogo prawie nie zna. Mwi
mu, e to okropne ulega takim pokusom i e nie chce nigdy wicej sysze o
czym takim.
Prawdopodobnie wicej ju o tym nie usyszy, chocia m nadal walczy z
tym problemem i chce si nim podzieli. Pamitacie napomnienie dla mw
z Ksigi Przysw 5, 19? Piersi ony maj dawa im zadowolenie, nie adne
inne. Wikszo pitego rozdziau Ksigi Przysw odnosi si do mw i
ostrzega ich przed cudzostwem. Dlaczego? Poniewa mdry nauczyciel,
ktry pisa te fragmenty, chcia podzieli si z mczyznami zdrowym spoj-
rzeniem na seks. M powinien upaja si seksem danym przez Boga, co
1
oznacza tylko w zwizku maeskim .
Pamitajcie rwnie, e Jezus ostrzega: Kady, kto spojrzy na kobiet z
podaniem, ju popeni grzech cudzostwa w swym sercu (Mt 5, 28). Nasz
Pan rozumia, e mczyni s nadpobudliwi. Seks dominuje w ich wiado-
moci i kiedy widz kogo atrakcyjnego, natychmiast si ekscytuj.
Mczyzna reaguje na to, co widzi. Dlatego potrzebuje zrozumienia ony.
Gdyby chcia j okamywa, nigdy nie wspomniaby jej o tym problemie.
ona pragnie od swego ma bliskoci, otwartoci i zrozumienia. Moesz to
osign na dwa sposoby: 1) zrb wszystko, co w twojej mocy, by go zaspo-
koi seksualnie, nawet jeli czasem nie jeste w nastroju, 2) powiedz mu, e
prbujesz poj jego pokus seksualn, cho to dla ciebie trudne. Kiedy po-
zwolisz, eby ci opowiedzia o swojej wewntrznej walce, bdziesz miaa wi-
cej okazji, by sta si jego przyjacik i kochank.
Jeli Twj m jest typowy, ma oczekiwania, ktrych ty nie masz. Kiedy go
zawstydzasz, karzesz, pozbawiasz moliwoci zaspokojenia swych potrzeb,
czuje si zhabiony tym, kim jest. Jeli twj m nie czuje, e szanujesz jego
walk, odsunie od ciebie swoje pragnienia i swoj msko. Lecz on ci po-
trzebuje; wiedziaa o tym, zanim si pobralicie. Jeli dostrzeesz jego po-
trzeby i spenisz je, odwzajemni si tym samym. Nie ma lepszego sposobu na
wydostanie si z Bdnego Krgu i wejcie w Oywczy Krg.

M poczuje, e doceniasz jego pragnienie seksualnej bli-

skoci, gdy

bdziesz czciej odpowiadaa na jego potrzeby seksualne oraz czciej

inicjowaa wspycie,
zrozumiesz, e on potrzebuje spenienia potrzeby seksualnej tak samo jak
ty emocjonalnej,
pozwolisz mu wyrazi pokusy w sferze seksualnej bez obawy, e poczuje
si zawstydzony czy skarcony,
nie bdziesz prbowaa zmusza go do otwierania si przed tob poprzez
odmawianie mu wspycia seksualnego.
 Rozdzia dwudziesty drugi

Krg Oywiajcy zadziaa, jeli ty

zadziaasz

Wysaam mu raz e-maila, by pow iedzie, jak bardzo go szanuj. Pow iedzia, e tej nocy
by wzruszony Po prostu modliam si do Boga, by prow adzi mnie w tym, co pisaam, i
zadziaao. Czasem take wysyamy sobie SHIMLY (inicjay angielskiej wersji zdania: Zo-
bacz, Jak Bardzo Ci Kocham See How Much I Love You). Teraz zmieniam je na SHIMRY
(inicjay angielskiej wersji zdania: Zobacz, Jak Bardzo Ci Szanuj See How Much I
Respect You ) i bardzo mu si to spodobao. W tym tygodniu m zadzwoni do mnie w
cigu dnia, by pow iedzie, jak bardzo mnie kocha. Bylimy maestwem od dziesiciu lat i
nigdy przedtem tego nie zrobi!

List taki jak ten to jeden z wielu, ktre mgbym uy na podsumowanie

wpywu Oywiajcego Krgu na maestwo. Kluczem do polepszenia twoje-
go zwizku jest zrozumienie, e najgbsz potrzeb ony jest mio, a naj-
gbsz potrzeb ma jest szacunek. Mwic w kategoriach Oywiajcego
Krgu: jego mio motywuje j do szacunku, jej szacunek motywuje go do
mioci.

Jak m literuje swoj mio do ony?

Jak zdylimy si przekona, mio do ony streszcza si w akronimie C-O-

U-P-L-E. Oto krtkie przypomnienie jego szeciu elementw. Jeli m wyko-
rzysta przynajmniej dwa z nich dziennie, przyczyni si do uruchomienia Oy-
wiajcego Krgu. Powinien zatem zada sobie nastpujce pytania:

1. Closeness (Blisko) czy zawsze pamitam o kobiecej potrzebie rozmo-

wy i budowania bliskoci, by zapewni on o mojej mioci?
2. Openness (Otwarto) czy dziel si z ni moimi mylami?
3. Understanding (Zrozumienie) czy jestem na tyle ostrony, by nie na-
prawia jej za kadym razem, kiedy mwi o swoich zmartwieniach? Czy
pamitam, e jest zintegrowan osobowoci i jeli co si dzieje, to ma
to wpyw na ca jej osob, zwaszcza na sfer emocjonaln?
 4. Peacemaking (Zgoda) czy zawsze jestem gotw rozwizywa spory i
czy pamitam, by nie mwi zostawmy t kwesti?
5. Loyalty (Lojalno) czy wci poszukuj sposobw na przekonanie jej,
e zawsze bd w stosunku do niej lojalny, e jest jedyn mioci moje-
go ycia, jedyn interesujc mnie kobiet?
6. Esteem (Powaanie) czy zawsze mwi jej, e jest dla mnie najwiksz
wartoci w yciu? Czy powtarzam jej, e to, co mwi i robi, jest dla
mnie wane? Czy ona wie, e bez niej nie poradziby sobie?

Jak ona literuje swj szacunek dla ma?

Szacunek ony dla ma streszcza si w akronimie C-H-A-I-R-S. Kobieta uy-

wa tych szeciu elementw, by da mowi do zrozumienia, jak jest dla niej
wany. ony powinny zada sobie takie pytania:

1. Conquest (Zdobywanie) czy zawsze stoj u jego boku i daj mu do zro-

zumienia, e bd go wspiera w pracy?
2. Hierarchy (Hierarchia) czy on wie, e szanuj i doceniam jego pragnie-
nie opiekowania si mn i rodzin? Co mu ostatnio powiedziaam, eby
mu da to do zrozumienia?
3. Authority (Przewodzenie) czy on wie, e ze wzgldu na to, i jest za
mnie odpowiedzialny, daj mu pierwszestwo przy podejmowaniu decy-
zji? Czy pozwalam mu by liderem?
4. Insight (Przenikliwo) czy ufam jego zdolnociom analitycznym i roz-
wizaniom czy raczej wol sucha gosu wasnej intuicji?
5. Relatioship (Zwizek) czy spdzam z nim czas, rami w rami, kiedy
tylko mog? Czy wie, e jestem zarwno jego przyjacik, jak i kochan-
k?
6. Seksualno czy szanuj jego potrzeb seksualnej bliskoci, nawet kiedy
nie mam na to ochoty?

Jeli m literuje sw mio za pomoc C-O-U-P-L-E, a jego ona szacunek

za pomoc C-H-A-I-R-S, na pewno zaspokoj swoje potrzeby. Pikno tego po-
dejcia polega na tym, e jeli spenisz jakie oczekiwanie swojego wspma-
onka, to wrci ono do ciebie w taki sposb, e on speni twoje pragnienie.
Kluczem jest to, co odkrya ta kobieta:
Chyba wanie sobie co uwiadomiam Nie chodzi o to, e mj m nie okazuje mioci
ani e mnie nie rozumie. Problem w tym, e wracam do punktu, w ktrym, jeli nie robi
 dokadnie tego, czego chc, jest le. OK, jestem idiotk! Okazuje mi mio, czuo itd. na
wiele sposobw, a ja skupiam si na jednej rzeczy, ktra mi si nie podoba! Czy moesz
mnie pukn w gow ? To, czego potrzebuj, to zacz si cieszy tym, jak m wyznaje
mi uczucie, i doceni to. Czy moesz si za mnie pomodli, by mi si to udao, bym moga
sobie to przyswoi i zachow yw a si tak, jak pow innam, zamiast reagow a negatywnie i
krytycznie?

Bardzo mi si podoba szczero tej ony, nie wspominajc ju o jej przeni-

kliwoci. Uwiadamia sobie, e jest bardzo podobna do Ewy, ktra miaa raj,
ale chciaa jeszcze wicej (zob. Ksiga Rodzaju 3). W upadym wiecie nie za-
wsze moesz mie wicej. Nie jeste w stanie dotrze do witego Graala
perfekcji, ktry zawsze jest poza twoim zasigiem. Lecz moesz uciec si do
Mioci i Szacunku, ktre zawsze dadz ci wicej ni do, ktre dodadz ener-
gii twojemu maestwu. Postpuj zgodnie z zasadami zawartymi w C-O-U-P-
L-E i C-H-A-I-R-S, a Twj zwizek na pewno bdzie lepszy. (Jeli nie przeczy-
talicie dodatku C, zrbcie to teraz, by dowiedzie si, jak dzieli si swoimi
potrzebami).

Od Oywiajcego Krgu do Krgu Wynagrodzenia

W czci trzeciej omwi sposb, w jaki moecie osign peni Mioci i

Szacunku i dziki temu udoskonali wasze maestwa. Poka, jak mona
poczy wiar z tym, czego dotychczas si nauczylicie, by otrzyma nagro-
d w postaci szczliwego zwizku. Nazywam to Krgiem Wynagrodzenia:

JEGO MIO KWITNIE BEZ WZGLDU NA JEJ SZACUNEK

JEJ SZACUNEK KWITNIE BEZ WZGLDU NA JEGO MIO

Krg Wynagrodzenia pokae Wam, jak najatwiej nauczy si dawania

wspmaonkowi tego, czego on lub ona potrzebuje; jak mio do Chrystusa
przeoy na praktykowanie Mioci i Szacunku. Zobaczysz, jak bezwarunko-
wa mio ma odzwierciedla mio Chrystusa do Kocioa i jak bezwarun-
kowy szacunek ony wyraa szacunek Kocioa dla Chrystusa. Poka, jak
Krg Nagrd rozwija Wasz wewntrzn dojrzao i wolno ducha, jak mo-
ecie sta si dobrym przykadem dla innych i jak moecie w mdry sposb
zdoby swych wspmaonkw.
 Cz trzecia

Krg Wynagrodzenia
W ksice tej czsto podkrelam fakt, e jeeli m i ona wyka si
cho odrobin dobrej woli, bd w stanie wykorzysta zasady Mioci i Sza-
cunku, aby ze maestwo uczyni dobrym, a dobre jeszcze lepszym. Szcze-
glny nacisk pooyem na zaufaniu w stosunku do partnera. Nie czekaj z
podjciem zgodnego z tymi zasadami dziaania, nie odwlekaj spenienia naj-
waniejszych potrzeb maonka po to, aby go zmusi do spenienia twoich. W
poprzednich rozdziaach moglimy si dowiedzie, e Bg nie tylko nakazuje
mowi kocha on, a onie szanowa swego ma, ale take e naley to
czyni bezwarunkowo.
Jak jednak postpi, kiedy m nie okazuje mioci, cho ty go szanujesz?
Co jeli ona nie okazuje szacunku, mimo e j kochasz? Jeeli wprowadza-
nie w ycie Mioci i Szacunku nie daje rezultatw, po co si stara? Odpo-
wiedzi na te pytania jest Krg Wynagrodzenia. Jest on najwaniejszym ele-
mentem naszej nauki, a dalsza lektura wykae dlaczego.
 Rozdzia dwudziesty trzeci

Prawdziwy powd
mioci i szacunku

Prawdopodobnie najw ikszym problemem, ktry sprawia, e pary tkwi

w zawieszeniu pomidzy Bdnym Krgiem a Krgiem Oywiajcym, jest
strach, e prba zastosowania Poczenia Mioci i Szacunku skoczy si nie-
powodzeniem. Pragn tutaj przytoczy kilka spostrzee, ktre otrzymaem
drog mailow lub podczas konferencji: Boj si, e kiedy bd postpowa
w dobrej wierze, mj m dalej bdzie mnie le traktowa, Moja ona nadal
nie bdzie okazywa mi szacunku i bdzie jeszcze wiksz wiedm, Mj
m nie zacznie okazywa mi uczu. Wrci do szkoy drastwa jako jej naj-
lepszy ucze.
Oczywicie, zawsze mona znale jaki wyjtek, kogo, kto boi si sprbo-
wa tylko dlatego, e moe mu si nie uda! Jedna ona napisaa:
Paska sugestia, eby przeprosi i da mu do zrozumienia, jak bardzo go szanuj, jest
wspaniaa. Mam zamiar tak zrobi. Ale w gbi serca boj si, e on zareaguje pozytywnie,
a ja nie wiem, czy jestem gotow a na co wicej ni dotychczas, mianow icie wzajemne
wypenianie naszych rl jako rodzicw. Przeraa mnie, e jestem w stanie zrobi co tak
wielkiego, a jednoczenie nie jestem przygotow ana na to, e znajd si w centrum tej
przemiany.

Kolejne pytanie, ktre czsto sysz, brzmi: Po co okazywa mio i sza-

cunek, jeeli nie s one odwzajemniane?.
W jednej z par uczestniczcych w naszej konferencji ona postanowia
sprbowa okazywa szacunek, ale wedug jej ma wszystko rozpyno si
jak mga. Wrcia do dawnych nawykw. Jej ze stosunki z ojcem byy przy-
czyn braku zaufania do mnie. Pod wzgldem werbalnym bya wrogiem m-
czyzn te wszystkie jej negatywne myli i komentarze na temat mczyzn!
Czuj si jak sierota w moim wasnym domu. Czuj si jak m bez ony. Je-
dyne, czego dowiadczam w jej obecnoci, to krytyczny, negatywny, wrogi i
oceniajcy stosunek Moje mowskie uczucia sabn z dnia na dzie, a jej
nastawienie sprawia, e nie czuj si w peni mczyzn Musz zrozumie
moj on, potrzebuj mdroci, ktra pozwoli mi odpowiedzie na jej ataki.

Nie poddawaj si pozwl Bogu dziaa

Listy takie jak ten cytowany powyej ciskaj za ona rodzaju rami w ra-
serce, ale moja rada jest niezmienna: Nie poddawaj mi dostrzega nowe zna-
si tylko dlatego, e wszystko zdaje si zawodzi. Oka- czenie w wygranej bez so-
zuj swemu partnerowi bezwarunkow mio i sza-
wa (1 P 3, 1).

cunek. Szukaj choby najdrobniejszej zmiany na lepsze, bo moe m nie

przynosi kwiatw, ale naprawia ciekncy kran. on cigle boli gowa, cz-
ciej ni by chcia, ale zagodzia swoje negatywne nastawienie. Pamitacie
rowe i niebieskie okulary? Tak jak nie zawsze dostrzegamy wydarzenia dla
nas korzystne, tak te nie zauwaamy wpywu, jaki moemy mie na naszego
partnera. Dowodem jest list od ony, ktra opisaa rozmow telefoniczn z
mem pracujcym na nocnej zmianie, w ktrej informowa j o niespodzie-
wanej dodatkowej wypacie. Chwaa Bogu!, wykrzykna, co rozgniewao
jej ma, ktry zacz narzeka, jak ciko musi pracowa. Prbowaa przy-
pomnie mu, e bardzo potrzebuj pienidzy i e powinien by wdziczny za
ten zbieg okolicznoci. Kiedy jej m rozwodzi si nad swoim marnym lo-
sem, ona (cho czsto go pouczaa) zamiast dawa mu kolejny wykad na te-
mat ualania si nad sob, z szacunkiem zamilka. Reakcja ma bya nast-
pujca: Lepiej skocz z t cisz. Mwi powanie. To nie jest do ciebie po-
dobne i drani mnie. Co tu jest nie tak. Nie podoba mi si to. Nigdy nie ka-
zaem ci milcze. Mwiem, eby mnie suchaa i przerywaa mi bez prze-
rwy. Powiedz co!.
Kiedy kobieta napisaa, e jej milczenie wyraa- Ostatecznie, musimy pole-
jce szacunek najwyraniej nie zadziaao, odpo- ga na Pocieszycielu, Du-
wiedziaem, e w rzeczywistoci dziaao jak najle- chu witym, by przeko-
piej. W tym okresie ich maestwa ze nawyki
na... o grzechu (J 16, 78)

ma musiay si skoczy i ju wtedy byo to przesdzane. Prawdopodobnie

cisza pozwolia mu usysze samego siebie i nie spodobao mu si to, co usy-
sza. Doprowadzio go to do wciekoci. Milczenie ony w rzeczywistoci
miao potne skutki. Przekonaem j, eby bya cierpliwa i pozwolia, aby to
Duch wity osdzi jej ma.
Kilka miesicy pniej otrzymaem od niej odpowied: W naszym mae-
stwie ukada si doskonale. Ktnie wyszy nam na dobre. ycie duchowe jej
ma zdecydowanie si poprawio i dzikowaa za to Bogu, ale dodaa:
Chciaabym myle, e moje nowe podejcie i milczenie, a take szacunek
wyraany w sowach i czynach, miay na to wpyw.
Ta ona jest doskonaym przykadem tego, jak atwo jest zwtpi, kiedy
sprawy nie ukadaj si jak trzeba. Zanim nastpi zmiana, trzeba czasu w
wielu przypadkach miesicy. Nie naley wtpi w wiato bijce z Boego
Sowa w chwilach ciemnoci.
A oto kolejny przykad ony, ktra sdzia, e nic si nie zmienia. Zadzwo-
nia do swojego byego ma i przeprosia go, e nie szanowaa jego pozycji
w domu (jest chrzecijank, on nie). Zapada cisza. Po pewnym czasie m
powiedzia: Dzikuj. Tak zakoczya si ich rozmowa, jednak kilka dni
pniej, o pnocy, zadzwoni, paczc. Nie mg zrozumie, dlaczego go
przeprosia. Wyjania, e musiaa poprosi o przebaczenie za to, e nie bya
tak on, jak powinna bya by. Ponownie rozmowa na tym si urwaa.
Zdawao si, e niewiele si dzieje. Min kolejny tydzie i znowu zadzwoni
o pnocy. Przemyla wszystko, co zrobi, i byo mu przykro. Mwi o swoich
bdach, midzy innymi o tym, jak rzadko syszaa od niego dobre sowo.
W innym przypadku ona wyprowadzia si z domu. Uczyem jej ma, jak
powinien okazywa jej wicej uczucia. Trwao to przez jaki czas, ale on nie
widzia postpu. Pewnego dnia ona spytaa: Mam ci baga, eby poprosi
mnie o powrt do domu?.
Powysze sytuacje s tylko przykadem tego, co moe si zdarzy. Nie pod-
dawaj si tylko dlatego, e tygodnie czy miesice mijaj bez efektw. Nie myl
opnienia z przegran. Nie zakadaj, e to, co robisz, jest bezowocne. Naj-
czciej mio i szacunek wpywaj na twojego partnera w wikszym stop-
niu, ni mylisz. Co dzieje si w jego duszy. Miej pewno, e Bg zadziaa.

Jeeli po prostu nie wychodzi co wtedy?

Czego najbardziej obawiasz si w maestwie? Jako m, czy nie boisz si,

e twoje dowody mioci zostan zlekcewaone? e w odpowiedzi na twoje
szczere starania, aby utrzyma blisko, by otwartym, wyrozumiaym, lojal-
nym, ugodowym, penym szacunku, ona ci zlekceway?
Jako ona, czy nie boisz si, e kiedy okazujesz szacunek, twj m jest
mniej czuy ni kiedykolwiek? Nauczya si obcego jzyka szacunku, doce-
nia jego starania w pracy, jego pragnienie chronienia i utrzymywania rodzi-
ny, suenia i dowodzenia, analizowania i doradzania. Prbowaa take oka-
za mu przyja i wicej cielesnej zayoci. Mimo to on jest oziby. W do-
brej wierze pierwsza dotara do dojrzaoci, a twj partner si nie zmienia.
Kiedy Jezus mwi o prbach, jakie wierzcy bd musieli przej dla Niego,
wspomnia, e wrogowie czowieka bd wrd jego domownikw (Mt 10,
36). Moe odbierasz to wanie w ten sposb, ale czy w zwizku z tym powin-
na powiedzie: Ten cay pomys z Mioci i Szacunkiem nie wypali? Kie-
dy kochasz i szanujesz bezwarunkowo, podasz za Bogiem drog, ktr dla
ciebie wybra. W ostatecznoci twj partner i twoje maestwo nie maj z
tym nic wsplnego po prostu okazujesz swoje posuszestwo i ufno, na-
wet gdy twoja ona niegodna jest mioci, a m nie zasuy na szacunek.
Bezwarunkowa mio i bezwarunkowy szacunek zostan nagrodzone. Nazy-
wam to Krgiem Wynagrodzenia. Jezus powiedzia: Jeeli kochasz tych, kt-
rzy odwzajemniaj tw mio, jak nagrod otrzymujesz?. Wypowiadajc te
sowa, Jezus mg mie na myli twoje problemy maeskie.
Myl, e take w. Pawe pisa do Efezjan z my- Dobrze czycie i nie oba-
l o twoim maestwie: Su szczerze i z odda- wiajcie si adnego zastra-
niem, tak jakby suy Panu, a nie ludziom, bo Bg szenia (1 P 3, 6)
wynagradza wszelkie dobro, jakie czynisz, bez
wzgldu na to, czy niewolnikiem, czy wolnym (6, 78) Bezporednio w.
Pawe odnosi si do tego, jak niewolnik ma suy swemu wacicielowi, ale
naley zwrci uwag, e na koniec wspomina take o ludziach wolnych. In-
nymi sowy, ta regua dotyczy wszystkich wierzcych. Jeli przeledzimy ro-
zumowanie w. Pawa kilka wersw wstecz, odnajdziemy t sam zasad od-
noszc si do stosunkw midzy rodzicami i dziemi (Ef 6, 14), a take
midzy mem i on (Ef 5, 2233). w. Pawe podkrela, e wszystko, co ro-
bimy tak, jakbymy robili to dla Pana, przez Pana zostanie wynagrodzone. Li-
czy si wszystko, co zdziaasz w maestwie, nawet jeeli twj partner ci
ignoruje! O to wanie chodzi w Krgu Wynagrodzenia (zob. diagram):

JEGO MIO BOGOSAWI BEZ WZGLDU NA JEJ SZACUNEK

JEJ SZACUNEK BOGOSAWI BEZ WZGLDU NA JEGO MIO

Gdy zaczynaem naucza tej biblijnej prawdy na gruncie maestwa, by-

em niepewny, jak ludzie to przyjm. Ku mojemu zaskoczeniu wielu powitao
wiadomo o Krgu Wynagrodzenia z otwartymi ramionami. Ci, ktrzy czuli
si beznadziejnie, nagle odkryli prawd o tym, e jeli co czyni dla Boga,
nic nie trac. Ta myl nie tylko odmodzia osabione maestwa, lecz take
pomoga solidnym zwizkom. Kluczowa zasada Krgu Wynagrodzenia jest
wana i dla dobrych maestw, i dla kiepskich. Oglnie rzecz biorc, wszy-
scy mowie i wszystkie ony powinni praktykowa zasad Mioci i Szacun-
ku przede wszystkim z posuszestwa wobec Chrystusa. Jeli tego nie czyni,
w arogancki sposb zaczynaj by dumni z naszego wspaniaego mae-
stwa.
Wszystkie pary musz uwaa. Ci, ktrzy myl, e maj co do stracenia,
mog atwo upa. Wydaje si, e wiele maestw radzi sobie wspaniale i
nagle trach! Wszystko si rozlatuje. Jeli odwrcimy wzrok od Chrystusa (lub
nie postawimy Go na pierwszym miejscu), bdziemy budowa na piasku i
kiedy przyjdzie burza, zmiecie nas (por. Mt 7, 2427).
Inna korzy wynikajca z Krgu Wynagrodzenia jest taka, e macie szans
zrozumie, dlaczego traktujecie si nawzajem tak a nie inaczej, i przybliy
ide Poczenia Mioci i Szacunku innym parom. A kiedy one j przyswoj,
nagroda bdzie tym wiksza. Jaka nagroda? Jej cz dostaniemy na ziemi,
ale ta najlepsza bdzie na nas czeka w niebie.

Niebiaska nagroda wieczne aaaa

Suchaem raz dobrego czowieka z afazj. Zachwyca bystroci umysu:

Bg przygotowuje mnie na Niebo Jestem w Jego piekarniku, e tak po-
wiem. Opieka mnie dla celw wiecznoci. Jeszcze nie jestem skoczony. Kie-
dy umr i stan przed Nim, powie: Dobrze. Umiechnem si promiennie,
a zy spyny mi po policzkach.
Jezus przygotowuje nas, abymy usyszeli komentarz: Dobra robota. Chce
powiedzie: Dobrze, sugo dobry i wierny! Bye wierny w niewielu rze-
czach, nad wieloma ci postawi: wejd do radoci swego pana! (Mt 25, 21
n.).
Czy kiedykolwiek zastanawiae si, co oznacza dzielenie radoci swego
Pana? To bdzie szczcie bez koca. Pomyl o dniu ukoczenia szkoy, dniu
lubu, narodzinach dziecka, letnich wakacjach, awansie, emeryturze, dobrej
zabawie z przyjacimi, pochwale ze strony rodzicw, przyprowadzeniu
wszystkich czonkw rodziny do Chrystusa, dobrym zdrowiu. Co by byo,
gdyby dowiadcza o kadej godzinie kadego dnia chway i radoci wszyst-
kich tych wydarze w ich najwikszym nateniu? Uwiadom sobie, e
wchodzc do radoci swego Pana, odczujesz bilion razy wiksz intensyw-
no.
Jak si poczujesz, kiedy dowiadczysz pierwszego momentu takiej radoci?
Przypomnij sobie, kiedy chciae dosta rower na gwiazdk, lecz twoi rodzice
nie chcieli ci powiedzie, czy dostaniesz go, czy nie. Bye w rozterce, kiedy
nadszed witeczny poranek. Pod choink by twj jasny, byszczcy rower i
westchne Aaaaa.
Albo pomyl o zaskoczonej na widok diamentowego piercionka kobiecie. I
ona wzdycha Aaaa. Podczas rozmowy z grup inwestorw na Wall Street w
Nowym Yorku zapytaem, czy ktokolwiek mia dowiadczenie typu Aaaaaa.
Jeden z nich odpowiedzia Tak, kiedy po raz pierwszy otrzymaem dodatko-
wy czek na 100 tysicy dolarw. Westchnem, a nastpnie powiedziaem
Tak to bardzo dobry przykad.
Czy uwiadamiasz sobie, e najlepsze dowiadczenie typu Aaaa dopiero
jest przed tob? Pan uwanie ci obserwuje i zamierza nagrodzi. Kady
otrzyma od Boga pochwa (1 Kor 4, 5). Aby pamita, co nas czeka w przy-
szoci, przypomnijcie sobie Ef 6, 78: Z ochot sucie, jak gdybycie suyli
Panu, a nie ludziom, wiadomi tego, e kady, jeli uczyni co dobrego, otrzy-
ma to z powrotem od Pana. Wyobramy sobie scen, w ktrej wierzcy
wstpuj do nieba i staj przed Chrystusem. Do jednego ma Jezus mwi:
Dobrze. Kochae on, mimo e ci nie szanowaa. Otrzymasz z powrotem
kady akt mioci, ktry jej ofiarowae. Nastpnie zwraca si do ony: Do-
brze. Darzya szacunkiem ma, mimo e ci nie kocha. Widziaem. Zosta-
niesz nagrodzona za kady przejaw tego szacunku.
Nastpnie Jezus zaprasza si, aby wszed do miejsca zwanego rajem (zob.
k 23, 43). Przyjmuje ci do swego Krlestwa Niebieskiego (por. 2 Tm 4,
18). Kiedy wchodzisz z Jezusem, dowiadczasz boskiego przypywu energii.
Stoicie niewinnie w obecnoci Jego chway z wielk radoci (Jud 24). W
tym momencie, nieoczekiwanie, otrzymujesz dar o tak wielkiej wartoci, e
wykrzykujesz wite Aaaa. To, co otrzymujesz, jest czym wicej, ni mg-
by sobie wyobrazi. Nagle, ju na zawsze zostajesz okryty mioci i chwa.
Ta chwaa nigdy ci nie opuci (Kol 3, 4)1.
Prba opisania niebios speza na niczym. Nawet aposto Pawe mg tylko
powiedzie, e Niewielkie utrapienia nasze obecnego czasu gotuj bezmiar
chway przyszego wieku (2 Kor 4, 17 zob. te Rz 8, 18).
Powrmy do Mt 25, 21: Bye wierny w niewielu rzeczach. Co si do
nich zalicza? Z pewnoci to, co tak dobitnie opisano w 5 rozdziale Listu do
Efezjan: W mioci do ony w szacunku do ma (zob. werset 33). Kiedy
podejmujesz decyzj, eby kocha lub szanowa wspmaonka/, zyski s
nieskoczone. Jezus daje ci szans. Zrb kilka rzeczy na wiecie, a otrzymasz
ich wiele w niebie.
 Co ma znaczenie dla Boga

wiat moe nie widzie sensu w tym, by ona darzya szacunkiem ma, kt-
ry jest surowy i niekochajcy. Donikd nie wiedzie obdarzanie mioci po-
gardliwej i nieszanujcej ma ony. Jednak moe to mie znaczenie w
oczach Boga. Wydaje si, e bezowocne wysiki maj dla Niego znaczenie,
poniewa s rodzajem suby, ktr nagradza. Co jest mdroci dla Boga,
jest gupstwem dla wiata (zob. 1 Kor 3, 19).
Lubi przedstawia to, opisujc obecny w niebiosach efekt ta-daam!, kie-
dy wierzcy czyni rzeczy, ktre wiat moe nazywa gupimi. Wyobra sobie
miliard aniow trzymajcych gigantyczn klamk. Za kadym razem, gdy ro-
bisz co miego lub zacnego dla swego maonka, anioowie naciskaj na
klamk. Tajemniczy skarb wrzucany jest na ogromn pozacan czasz i ta-
daam! Przewodniczcy anio wykrzykuje: On zrobi to ponownie! Okaza
mio tej lekcewacej go kobiecie, Ona zrobia to ponownie! Okazaa sza-
cunek temu aosnemu mczynie. Dobrze, suchajcie wszyscy! Naciskamy
znowu! Ta-daam!.
Trzeba przyzna, e ta obrazowo wyglda troch dziwacznie, ale moe
nie jest tak odlega od prawdy. Modlitwy witych s zbierane w pozaca-
nych czaszach (por. Ap 5, 8). Pan ledzi to w jaki sposb. Jak mwi Pawe:
Kady, jeli uczyni co dobrego, otrzyma to z powrotem od Pana (Ef 6, 8). W
cudownym systemie Boga wszystko jest policzone. Ksigi zostan otwarte i
wszyscy bd sdzeni wedug swoich czynw (Ap 20, 12).
Czy sugeruje to w jaki sposb, e zarabiamy na nasze zbawienie? Oczywi-
cie, e nie. Pawe jasno mwi, e jestemy ocalani przez ask dan w wierze
to jest dar Boga; nie rezultat wysikw (Ef 2, 89). Ale zerknij do Listu do
Efezjan 2, 10. Mamy wykonywa dobre rzeczy, ktre Bg nam zaplanowa.
Dlaczego? Nie po to, by zaspokoi Pana lub w jaki sposb zapaci za nasze
zbawienie, ale po prostu po to, by przypodoba si Panu. Bo kiedy sprawiamy
przyjemno Panu, On nas nagradza.
W 1 Kor 3, 1115 Pawe wyranie odrnia zbawienie od nagrody. Kady
wierzcy powinien ostronie budowa na jedynym prawdziwym fundamencie
Jezusie Chrystusie. I tak jeli kto na tym fundamencie buduje: ze zota, ze
srebra, z drogich kamieni, z drzewa, z trawy lub ze somy, tak te jawne si
stanie dzieo kadego: odsoni je Dzie Paski; okae si bowiem w ogniu,
ktry je wyprbuje, jakie jest. Ten, ktrego dzieo wzniesione na fundamencie
przetrwa, otrzyma zapat, ten za, ktrego dzieo sponie, poniesie szkod:
sam wprawdzie ocaleje, lecz tak jakby przez ogie.
Niektrych z nas kusi, eby powiedzie: Nie za-
biegam o nagrody chc tylko poda za Panem i Niektrzy uwaaj, e na-
osign niebo. Ale pomyl przez chwil. Jeli zus mwi: Przyjd nieba-
grody s niew ane, ale Je-

Chrystus mwi, e zamierza ci nagrodzi, dlaczego wem, a moja zapata jest

masz twierdzi: Nie dbam o to? Jest troch fa- ze mn, by tak kademu
szywej pokory w twierdzeniu: Och! Nagrody nie
odpaci, jaka jest jego pra-
ca (Ap 22, 12 n.)
s tak wane. Nagrody s wane, poniewa Jezus
takimi je widzi. Nie uwaam, by rozsdne byo wchodzenie w spr z Synem
Boga.
Tak, nagrody czekaj. Nic, co robimy, nie jest stracone. Pan patrzy ze szcze-
glnym zainteresowaniem. M, ktry kocha on, tak jak Chrystus kocha
Koci, i ona, ktra szanuje swego ma jak Pana, bd na wieki nagro-
dzeni (zob. Ef 5, 2223).

To jest o tobie i o Jezusie Chrystusie

Po 25 latach doradzania maestwom i prowadzenia konferencji na temat

Mioci i Szacunku doszedem do wniosku, e problemem we wsplnocie
chrzecijan nie jest kryzys maestwa, lecz kryzys wiary. Musimy sobie
odpowiedzie na pytanie: Wierz czy nie wierz w to, co powiedzia Jezus?.
Cay problem w tym, e nie moemy prawdziwie kocha i szanowa, dopki
nie pokochamy i nie uszanujemy Jezusa Chrystusa. I jeli wtpisz w jego
prawdziwo, jeli On nie jest prawdziwym Panem Twego ycia, maestwo
nie przyniesie ci satysfakcji.
Wielu mw i wiele on musi doj do punktu, w ktrym powiedz: Pa-
nie, wierz, pom memu niedowiarstwu. Chc poda za Tob i pragn ro-
bi to co Ty (zob. Mk 9, 24; Ef 6, 78). Pewna ona, odkrywszy to, napisaa:
Niegdy byam bardzo niepewna, atwa do zranienia ze strony mczyzn. Teraz nauczyam
si, e wszystko, co mi potrzebne, jest w Chrystusie akceptacja mojej osoby, bezpie-
czestwo, godno wychodz od Chrystusa. Nie zaley to ode mnie, wszystko zaley od
Niego. Nie musz nikomu niczego dow odzi Mog odpry si i pozwoli Duchow i wi-
temu dziaa we mnie i przeze mnie.

Tak, niekiedy bdziesz zawodzi, upada, ale Ksiga Przysw mwi: Spra-
wiedliwy czowiek upada siedem razy i ponownie podnosi si (24, 16). Nikt
nie potrafi doskonale kocha i nikt nie potrafi perfekcyjnie okazywa szacun-
ku. Jednake, gdy postpujemy jak Chrystus, moemy upa, ale bdziemy w
stanie powsta. Rnica pomidzy zwizkami udanymi i nieudanymi tkwi w
tym, e te udane podnosz si i radz sobie z problemami. Niedobrane pary
chc to osiga atwo, od razu. Chc, eby ich potrzeby byy zaspokojone.
Odsun od siebie konflikt, zrobi wszystko, by by szczliwym. Takie po-
dejcie stanowi przykad niedojrzaoci.
Dojrzay m przyznaje: Marnowaem czas. Byem zy. Nie kochaem.
Mam problemy, z ktrymi musz sobie poradzi. Dojrzaa ona mwi: Poni-
am ci i nie szanuj. Myl tylko o mioci. Nie mog nawet zapamita tego
prostego sowa szacunek.
Rzeczywicie, spotkaem na swoich konferencjach kobiet, ktra po wysu-
chaniu prelekcji zapytaa: Jakie waciwie byo to kluczowe sowo?. Odpo-
wiedziaem: Szacunek. Ach, tak, no rzeczywicie odrzeka.
Na szczcie jest wiele on, ktre ucz si i stosuj sowo szacunek. Jedna
ona nich odkrya, e jej m ma romans i jej szacunek do niego znacznie
zmala. Wrci jednak do Chrystusa, pogodzili si. Teraz wzrasta jego ducho-
wa pozycja w rodzinie, za ona stara si by najlepsz on na wiecie. Maj
dug drog do przebycia, ale robi postpy. Oto, co pisze ta kobieta:
atwiej mi szanow a ma ze wzgldu na posuszestwo Bogu ni konieczno, poniew a
on zachow uje si w sposb godny szacunku. Dzikuje za pomoc, dziki ktrej zrozumia-
am, jak delikatne moe by mskie ego. Nigdy nie uwiadamiaam sobie, jak jego samo-
ocena jako ma i czow ieka jest uzaleniona od mojego szacunku. Mam te sow a w pa-
mici, kiedy konflikt wisi w pow ietrzu. Kilka razy dziki ogromnemu wysikow i rozmaw iania
z szacunkiem, a nie podania za gosem emocji, byam w stanie uchroni nas od zranie-
nia i zapobiec przykrym sow om.

Inna ona drczona fizycznie i zniewaana sownie przez swego ma (co

absolutnie potpiam jako nikczemne i zachcam do poszukania ochrony i po-
mocy) wrcia do niego ponownie, kiedy okaza skruch. Wtedy uwiadomia
sobie, e nie wybaczya mu w peni tego, co robi wczeniej i teraz z pewno-
ci nie okazywaa mu szacunku. Po zapoznaniu si z naszymi materiaami,
zacza go darzy respektem, milczc i zachowujc si z pen godnoci, za-
miast wdawa si w ktnie. Ich relacje znacznie si poprawiy. Teraz przy-
znaje:
Pragnieniem mego serca jest pozyskanie ma dla Chrystusa, co moe zapewni moje
pene szacunku zachow anie. Przyznaj, e musz przemyle kilka waszych nauk, ale
ciesz si, e maj biblijn podstaw i Duch wity moe mi wskaza mj bunt, pogard,
nieposuszestwo itd. Prosz nieustannie Pana o si we wdraaniu waszych rad, a on jest
tak wierny!

Panie, kiedy daem ci je?

Krg Wynagrodzenia pogbi Twoj mio i cze dla Chrystusa, gdy okaesz
mio i szacunek swojemu maonkowi/swojej maonce, tak jak On to czy-
ni. W przypowieci o Sdzie Ostatecznym (zob. Mt 25, 3146) sprawiedliwi
pytaj: Panie, kiedy widzielimy Ci godnym i nakarmilimy Ciebie? Spra-
gnionym i dalimy Ci pi? Kiedy widzielimy Ci przybyszem i przyjlimy
Ci? Lub nagim i przyodzialimy Ci? Kiedy widzielimy Ci chorym lub w
wizieniu i przyszlimy do Ciebie?. A krl odpowiada sprawiedliwym: Za-
prawd powiadam wam: wszystko, co uczynilicie jednemu z tych braci mo-
ich najmniejszych, Mniecie uczynili.
To jest podstawowa zasada, ktr moemy przej z tej przypowieci: co-
kolwiek czyni mojemu wspmaonkowi, czyni to Chrystusowi. Bezintere-
sowna mio ma do ony odsania jego mio do Chrystusa. Mczyzna,
ktry kocha Boga, powinien take kocha sw on. Jeli jej nie kochasz, mu-
sisz zapyta sam siebie: Czy naprawd kocham Jezusa Chrystusa?.
Bezinteresowny szacunek ony do ma odsania jej cze dla Chrystusa
(zob. Ef 5, 2122; 6, 67). ona, ktra szanuje Boga, powinna szanowa swe-
go ma. Jeli go nie szanujesz, musisz zapyta sam siebie: Czy naprawd
kocham Jezusa Chrystusa?. Zarwno dla mw, jak i dla on wniosek jest
ten sam:

W OSTATECZNYM ROZRACHUNKU TWOJE MAESTWO NIE MA NIC WSPLNEGO Z TWOIM

MAONKIEM
WSZYSTKO DOTYCZY TWOJEJ RELACJI Z JEZUSEM CHRYSTUSEM

Tak, nie wzbijesz si na poziom doskonaej mio- Przy zmartwychw staniu

ci i szacunku, lecz to nie znaczy, e nie kochasz wic, gdy pow stan, ktre-
Chrystusa. W rzeczywistoci Twoja mio do Niego go z nich bdzie on? Bo
jest tym, co pozwala ci zaczyna od pocztku. Oka- sied
miu miao j za on. Je-
zus im rzek: Czy nie dla-
zujesz skruch i uwiadamiasz sobie, e nie oczeku- tego jestecie w bdzie, e
jesz, e maonek speni wszystkie twoje potrzeby. nie rozumiecie Pisma ani
Ale w ostatecznoci, cokolwiek czynisz wobec swe- po mocy Boej? Gdy bow iem
w stan z martwych, nie
go maonka, kochajc go lub szanujc, nie robisz bd si ani eni, ani za
tego po to, by motywowa go do wyjcia z Bdne- m wychodzi, ale bd
go Krgu, ani nie po to, eby uatwi mu spenienie jak anioo12, 2325).
w ie w niebie (Mk

twoich potrzeb. Robisz to, poniewa poza swoim

partnerem dostrzegasz Chrystusa i wiesz, e kiedy staniesz przed Nim na S-
dzie Ostatecznym, zrozumiesz, e twoje maestwo byo tak naprawd tylko
narzdziem i testem, by mg si wzmocni i okaza mio i cz Panu.
Za kadym razem, kiedy wycigasz rk z mioci lub szacunkiem, niebo
patrzy na ciebie. Miliardy aniow pocigaj za du dwigni i ta-daam!
Rozmawiaem z moim przyjacielem, ktry jest Uwaajcie na siebie, aby-
wicedyrektorem ogromnej sieci telewizyjnej. Kiedy cie nie utracili tego, cocie
usysza nauczanie o Krgu Wynagrodzenia, powie- zdobyli prac, lecz ebycie
dzia: Och! To nie o mojej onie, prawda? To o
otrzymali pen zapat (2 J
1, 8)
mnie i Jezusie Chrystusie. Nigdy wczeniej tego nie
syszaem. Mj przyjaciel jest wierzcy, ale dotd nie uwiadamia sobie ja-
sno, e nie chodzi tu tylko o niego i jego maonk. Tak naprawd chodzi tu o
niego i Pana.
Jest jeszcze jedna rzecz, ktra wie si z Krgiem Wynagrodzenia. Prze-
strze zwana dojrzaoci posiadanie prawdziwej wewntrznej wolnoci
w Chrystusie, ktra sprawia, e jeste przykadem dla swoich dzieci, ludzi
wok ciebie. Spojrzymy na te nagrody w nastpnym, kocowym ju rozdzia-
le.
 Rozdzia dwudziesty czwarty

Uwierz, e prawda moe ci

wyzwoli

Jak na razie wszystko toczy si w zgodzie z Krgiem Wynagrodzenia.

Przyznajecie, e nagrody, ktre czekaj na was w niebie, przejd wszelkie
wyobraenia. Pierwsza cudowna chwila w niebie, Achhhh!, jest nie do opi-
sania. Uwiadomienie sobie, e to Achhhh! bdzie trwao wiecznie, prze-
kracza moliwoci ludzkiego pojmowania. Rozumiesz ju take, e w twoim
maestwie nie chodzi przede wszystkim o ciebie i twojego partnera, ale o
ciebie i Jezusa Chrystusa.
Maestwo to sprawdzian twojej bezwarunkowej mioci, szacunku dla
partnera, a take posuszestwa wobec Pana, tego, czy Go zadowalasz i po-
waasz. Nie okazujesz mioci i szacunku tylko po to, by zaspokoi swoje po-
trzeby w obrbie maestwa, cho one te s wane. Twoim najistotniejszym
celem jest zadowoli Chrystusa i by mu posusznym. Kiedy starasz si to ro-
bi, najczciej (cho nie zawsze) zaspokajane s take twoje potrzeby, i jest
to cudowny skutek uboczny i bogosawiestwo. Jednak naley to podkreli
twoim pierwszym celem jest zadowoli Chrystusa i by Mu posusznym.

Niebo zaczeka a co z chwil obecn?

W Krgu Wynagrodzenia chodzi o co jeszcze. S nagrody, ktre pomog ci

radzi sobie tu i teraz. Niebo zaczeka. Zaley to ju od Boskiego czasomie-
rza, ale ju teraz przyda si troch pomocy, by zrozumie swojego nie do
koca idealnego partnera i uzyska wsparcie w dzieleniu z nim ycia. Mg-
bym wypeni ca ksik listami od par, ktre prbuj y zgodnie z ide
Poczenia Mioci i Szacunku, ale nie wszystko idzie gadko. Wiele par, ktre
zrozumiay potrzeb wyjcia z Bdnego Krgu, pozostaje w swego rodzaju
czycu, nie docierajc do Krgu Oywiajcego. Innym natomiast ledwo udaje
si powstrzymywa Bdny Krg przed jego ponownym uruchomieniem.
 Pewna para usyszaa kasety z nagraniami na temat Poczenia Mioci i
Szacunku, po czym m napisa do nas, e zdaje sobie spraw, e nie kocha
swojej ony tak, jak Bg tego oczekuje. Jego ona zreszt te miaa problemy.
Mczyzna pisa dalej:
Trafilicie, a moe Bg trafi w samo sedno. Zaczem spisyw a kad sytuacj, gdy ona
swoimi sow ami doprow adzaa mnie do ostatecznoci. Nie wspomniaem jej o tym i nie
mam zamiaru wykorzystyw a tego przeciwko niej. Byem zszokow any, kiedy zauwayem,
e codziennie mj honor wystaw iany jest na atak. Nie chc ocenia mojej ony, ale myl,
e chodzi wanie o szacunek Mska reakcja wycofaj si i bd cicho jest bardzo praw-
dziw a Prosz, mdlcie si za mnie, abym mg kocha on bezw arunkow o, bez wzgl-
du na jej sow a czy czyny.

Czasem moe si wydawa, e Poczenie Mioci i Szacunku odbija si ry-

koszetem, tak jak w przypadku pewnej ony, ktrej m sprawdza jej mier-
nik szacunku, aby dowiedzie si, jak jej idzie:
Teraz, kiedy tylko m wyczuje co, co trci brakiem szacunku, naw et jeeli takie nie jest,
przypomina sobie nasz przeszo i wpada w sza. Ju dawno nie widziaam takiej zoci
Tak naprawd, auj, e pow iedziaam mu o tym, czego si od was nauczyam, bo za
kadym razem on wykorzystuje to przeciwko mnie Jestem w stanie przyj krytyk
myl, e na ni zasuyam ale jego zo ronie i mam ochot uciec, i schow a si
gdzie.

Jestem w stanie zrozumie odczucia tej kobiety. dobrze czynicie, a przetrzy-

To si Bogu podoba, jeeli

Wychowaem si w podobnej atmosferze. Mj oj- macie cierpienia (1 P 2,

ciec czsto wpada w sza. Aby zrekompensowa 20).
swoje poczucie winy, obraa si za kade niewinne
dziaanie matki, a pniej wybucha. Ona jednak nigdy nie uwaaa si za
ofiar. Ani razu przez cae moje dziecistwo nie usyszaem od niej zego so-
wa na temat ojca. Kiedy narzekaem, odpowiadaa: Twj ojciec straci swoje-
go tat, kiedy mia trzy miesice, i nie wie, jak by tatusiem.
Matka moga oczerni ojca, eby przedstawi siebie w lepszym wietle i
zdoby moje serce, ale nie zrobia tego. Dopiero wiele lat pniej zrozumia-
em dlaczego. Rodzice mojej mamy wiele wycierpieli. Kilkoro z jej rodze-
stwa zmaro, a ojciec by przykuty do wzka inwalidzkiego na cae ycie. By-
oby jej atwo przyj postaw ofiary, ale uwiadomia sobie, e to nigdy do
niczego nie prowadzi. Postanowia nastawi si pozytywnie do ycia. Wie-
dziaa, e jeeli odnajdzie konstruktywn alternatyw dla konfliktw, nie
uwierzy ani przez chwil w swoj bezradno ani w beznadziejno sytuacji
i tak wanie byo. Ostatecznie mama pomoga ojcu zbliy si do Chrystusa.
 Czasami problemem jestem ja sam!

Serce mi si kraje, gdy widz maonkw nieustannie walczcych ze zoci i

rosncym krytycyzmem swoich partnerw. Mog im wspczu, ale wiem, e
nie tego potrzebuj. Musz wiedzie, e Krg Wynagrodzenia jest drog do
odnalezienia wewntrznej wolnoci i dojrzaoci duchowej. To, co za chwil
powiem, moe si wyda surowe, a nawet zbyt krytyczne, ale wysuchajcie
mnie. Staram si pomc, nie tylko trzyma was za rk. Odpowied ley w
sowie bezwarunkowy. Kluczem do Krgu Wynagrodzenia jest bezwarunkowa
mio i szacunek.
Najpierw musicie dotrze do miejsca, w ktrym Z wntrza bow iem, z ser-
bdziecie mogli powiedzie: Moje odpowied na ca ludzkiego [] pochodz
zachowania wspmaonka zaley tylko ode ze myli, obelgi, pycha i gu-
mnie. W moim wasnym maestwie Sara nie po-
pota (Mk 7, 2123).

woduje tego, e jestem, jaki jestem; sprawia tylko, e ujawniam ju istniejce

we mnie cechy. Kada sytuacja, w ktrej reaguj bezdusznie, oznacza, e ci-
gle mam jeszcze problemy, e cigle brakuje mioci w moim charakterze i
duszy i musz si do tego przyzna. Moe w siedemdziesiciu procentach to
jej wina, a tylko w trzydziestu moja (a moe nie), chodzi jednak o moje trzy-
dzieci procent.
Nie baw si w liczenie procentw ze swoim partnerem. atwo jest w ten
sposb zatraci cel. Typowym rezultatem jest poczucie bycia ofiar. Zaczy-
nasz myle jak ofiara. Chcesz by uratowany. Pragniesz raju na ziemi. Zaczy-
nasz gardzi swoim partnerem i innymi ludmi, bo nie potrafi ci pocieszy i
uleczy twoich ran. Pozbd si tego uczucia! Uwiadom sobie, e jedynym
ukojeniem i lekarstwem bdzie dla ciebie oczekiwanie na Chrystusa i powie-
rzenie Mu swojego problemu, choby to byo bolesne. Grzeszysz, czynic ina-
czej. Ciko to zaakceptowa, bo wedug ciebie to przecie przeciwko tobie
grzesz inni. Musisz jednak zrozumie t zasad:

NIEWANE, JAK IRYTUJCY CZY PRZYGNBIAJCY JEST MJ PARTNER, MOJA REAKCJA NA TO

ZALEY ODE MNIE

Oto list od ma, ktry poczyni due postpy, gdy wszed w Krg Wyna-
gradzania:
Doskonale wiem, e czsto odczytuj jej reakcje i czyny w niew aciw y sposb. Nie obra-
am si, kiedy ona nie zachow uje si tak, jak uwaam, e pow inna. Lepiej wychodzi mi tu-
maczenie sobie, dlaczego tak robi. Zdecydow anie rzadziej si kcimy. Przed konferencj
bylimy nieszczliw i. Gdy kocham j mocniej, ona okazuje mi wicej przyjani. Cigle jed-
nak nie zrozumiaa, jak rol odgryw aa w Bdnym Krgu, na ktrym zazwyczaj si za-
 trzymyw alimy. Modl si, e przyjdzie to z czasem. Zdaje si, e utkna na tym, jak si
czuje. Staram si jej pomc, aby zrozumiaa moje uczucia, ale przyzwyczajenie do myli,
e to mczyzna jest zaw sze winny konfliktom, bdzie trudne do przezwycienia.

To, co ukryte, zawsze wyjdzie na jaw

Pomyl o ziarnku piasku. Jeeli piasek dostanie si do ludzkiego oka, poczt-

kowo wywouje podranienie, nastpnie infekcj, ktra nieleczona ostatecz-
nie prowadzi do utraty wzroku. Jednak to samo ziarnko piasku umieszczone
w ostrydze, sprawia, e powstaje pera. Czy to piasek by gwn przyczyn
tego, co stao si z okiem? Czy to piasek by gwn przyczyn powstania per-
y? Nie. Gdyby tak byo, skutek w obu przypadkach byby taki sam. Piasek
by tylko czynnikiem, ktry pozwoli odkry wewntrzne waciwoci oka i
ostrygi. W przeoeniu na wasz problem: jeeli ycie z twoim partnerem po-
woduje podranienie, moesz mu pozwoli rozwin si w infekcj, ale take
moesz pomc mu sta si per.
Innym przykadem jest soce, ktre ogrzewa maso i glin. Maso si topi,
ale glina twardnieje. Ciepo soca odkrywa wewntrzne waciwoci masa i
gliny.
Twj partner czasami jest irytujcy (albo i gorzej). To jest fakt, do ktrego
nie musimy powraca. Twj partner naciska, wymaga czego od ciebie, poga-
nia ci. W takich sytuacjach zawsze stajesz przed wyborem: zareagujesz albo
po boemu, albo grzesznie. atwo jest obwinia partnera bo w kocu to on
jest winien wszystkiemu, co ci si przytrafia, czy nie? Idc drog obwinia-
nia, sam lub sama koczysz jako ofiara i rozmijasz si z Boskimi nagrodami.
Kiedy cinienie wzrasta i robi si gorco, musisz pamita, eby sobie po-
wiedzie: Jako dojrzaa osoba, wolna wewntrznie, by dokonywa wasnych
wyborw, wiem, e tylko ja ponosz odpowiedzialno za moje zachowanie.
Nie jest to proste. Pewien m wyzna, e czasami czuje si jak popychado,
ale doda: Moje siy zwiksza wiadomo, e Jezus stoi za moj reakcj i
jest gotowy wynagradza mnie za kady bogobojny gest. Innymi sowy, odpo-
wiadam za swoje czyny. Wiedzc to, jest mi atwiej kocha on mimo
wszystko.

Wewntrzna wolno rozwija dojrzao

Jasne jest, e to, o czym mwiem do tej pory, wymaga ogromnej dojrzaoci
duchowej. Moecie powiedzie: Nie doszedem jeszcze tak daleko. Nie je-
stem taki silny. Jednak Jezus jest, i moe pomc. W Ewangelii w. Jana w
rozdziale smym, Jezus prowadzi oywion dyskusj z uczonymi w Pimie i
faryzeuszami, prbujc pomc im zrozumie, kim jest i dlaczego powinni Go
naladowa. Kiedy kto z tumu zdaje si Mu wierzy (zob. werset 30), Jezus
odpowiada: Jeeli bdziecie trwa w nauce Mojej, bdziecie prawdziwie mo-
imi uczniami i poznacie prawd, a prawda was wyzwoli (wersety 3132).
Pojawiaj si gosy protestu. ydzi nie zrozumieli tych sw. W kocu s po-
tomkami Abrahama i nigdy nie byli niczyimi niewolnikami. Co Jezus rozumie
przez sowo wyzwolenie? Jezus odpowiada: Zaprawd, zaprawd, powiadam
wam: Kady, kto popenia grzech, jest niewolnikiem grzechu. Jeeli wic Syn
was wyzwoli, wwczas bdziecie rzeczywicie wolni (J 8, 3436).
Co jednak sowa Jezusa dotyczce wolnoci maj Jest za rzecz wiadom,
wsplnego z tob i twoim maestwem? Wiele. jakie uczynki rodz si z cia-
Kiedy Jezus mwi: Bdziecie rzeczywicie wolni, a: nienaw i, niezgoda, roz-
nie ma na myli jakiej wolnoci politycznej, ale amy (Ga 5, 1920).

wewntrzn, duchow wolno wolno od grzechu. Nawet jeli Twj ma-

onek jest trudny, nienawistny i peen pogardy, Jezus moe pomc ci by ko-
chajcym i penym godnoci partnerem. Choby nie wiem, jak trudny by
twj maonek, nie moesz go wini za swoje negatywne reakcje. Jeeli tak
robisz, pozwalasz, by zawadny twoim wntrzem. Stajesz si bezradn i
zrozpaczon ofiar. A przecie wedug Jezusa jeste wolny, jeeli tylko tego
chcesz. Twj maonek moe na ciebie wpywa, ale nie moe ci kontrolo-
wa. Moesz by rozczarowany, ale to ty wybierasz, czy okazywa szacunek i
mio. Zapamitaj t zasad i postpuj wedug niej:

MOG ZOSTA ZRANIONY, ALE TO JA DECYDUJ, CZY NIENAWIDZI

Pewna ona opowiada, e odkd postanowia zastosowa podejcie we-

wntrznej wolnoci, czasem jej m wci jest nieczuy, ale:
za kadym razem, gdy nie okazuj mu szacunku, Duch wity przekonuje MNIE, ebym
przeprosia! Blee! Ale po tym czuj si duo lepiej, czyli warto. Wiem, e przepraszam nie
swojego ma, ale Jezusa. Mam nadziej i modl si o to, eby jego oczy otworzyy si na
Ducha witego, ale zostaw iam to w rkach Boga, bo wiem, e tylko On moe odmieni
jego serce.

Moesz by wolny w kadej sytuacji

W 1 Licie w. Piotra 2, 1617 aposto rozmawia z uciskanymi chrzecijana-
mi. Mog sami zdecydowa, czy zareagowa w bogobojny sposb, czy nie.
Piotr mwi: Jak ludzie wolni postpujcie Wszystkich szanujcie, braci mi-
ujcie. Przedstawiono tu dwie prawdy istotne dla maonka prbujcego
dotrze do Krgu Wynagradzania. Pierwsz wyraa fraza jak ludzie wolni
yjcie (werset 16), ktra odnosi si do tej samej wewntrznej wolnoci, kt-
r Jezus opisuje w Ewangelii w. Jana (rozdz. 8). Jak Piotr pokae w trzecim
rozdziale swego Pierwszego Listu, wewntrzn wolno naley praktykowa
nie tylko w maestwie, ale take innych polach. W kadym otoczeniu mo-
1
esz jej dowiadcza, niezalenie od okolicznoci .
Pamitacie ma (rozdz. 5), ktry zosta aresztowany za przemoc w rodzi-
nie? Siedzc przez kilka nocy w celi, dowiadczy czego, co nazwa obja-
wieniem. Kiedy aowa i przyzna si do winy, poczu niewytumaczaln
obecno Boskiej potgi. Co zaszo we wntrzu tego czowieka. Mimo e sie-
dzia w wizieniu, powiedzia, e czuje si bardziej wolny ni kiedykol-
wiek. Niektrzy nazywaj to potnym spotkaniem z yjcym Bogiem. Nie
wiemy, jak to si dzieje, ale czujemy, e co zachodzi w naszych sercach. Jak
pisa aposto Pawe: A pokj Boy, ktry przewysza wszelki umys, bdzie
strzeg waszych serc i myli w Chrystusie Jezusie (Flp 4, 7).
Ponadto, przykady wewntrznej wolnoci dostrzegamy w tym, e moemy
szanowa i kocha innych. Kiedy Piotr pisa swj list w I wieku po Chrystu-
sie, chcia pomc wierzcym, ktrzy mieli bardzo zrnicowane problemy z
wadz, ssiadami i sami ze sob. Jestem pewien, e mwili do Piotra: Su-
chaj, przecie nie mog kocha i szanowa ludzi, ktrzy mnie obrazili. Albo
czy nie syszycie sw jakiej ony: Nie mog szanowa tak nieczuego czo-
wieka? Lub ma mwicego: Nie mog kocha tak pogardliwej kobiety.
Dlatego Piotr odpowiada, e jeeli jeste wewntrznie wolny, moesz robi
rzeczy, ktre wydaj si niemoliwe. Jeeli tego nie robisz, na tym polega
twj problem i znaczy to, e nie jeste wolny naprawd.
Dostaj take wiele listw od par, ktre yj w wewntrznej wolnoci, lub
przynajmniej zaczynaj w ten sposb y. Pewna ona podzielia si z nami
odkryciem, e jej m przez jedenacie lat maestwa wielokrotnie j zdra-
dza. Rozpad si cay jej wiat, zerwaa zwizek z Bogiem. Czy to moliwe,
eby czowiek, ktrego tak mocno kochaa, mg j zrani w ten sposb?
Umwia si z doradc maeskim i przez dwadziecia miesicy wylewaa
wszystko, co leao jej na sercu, razem ze swoj zoci. Spotkania te prze-
mieniy jej ma w kochajcego, bogobojnego, wolnego i yjcego w Boskiej
prawdzie czowieka. Jednak ona cigle bya za i pena nienawici. Uwiado-
mia sobie, e jest zniewolona, ale nie moe sobie z tym poradzi. Jej szacu-
nek dla ma przemin i ju nigdy nie powrci.
Przypadkiem w domu znajomej zauwaya nasze materiay. Kiedy jej wzrok
pad na sowo szacunek, pomylaa: Znowu to samo; skupiaj si tylko na
mczynie Nie znaj mojego ma, nie wiedz, co zrobi, wic to nie moe
mie z nim nic wsplnego. Ale nie przestaa czyta i dziki Bogu. Powiedzia-
a: Nagle moje oczy si otworzyy i wyzwolio si moje serce. Nie musiaam
go szanowa za jego zachowanie, tylko za to, kim jest jako czowiek stworzo-
ny na podobiestwo Boga. Nigdy wczeniej o czym takim nie syszaam!.
Inne ony take przezwyciyy pogard, dowiadczywszy wewntrznej
wolnoci. Oto kolejne listy:
Bg dziaa w moim sercu. Gardziam mem. Byo mi bardzo trudno przyzna si do tego,
ale to mnie wyzwolio. Wyznaam to przed Bogiem, a take poprosiam ma o wybacze-
nie.

Bardzo mi pomaga w okazyw ania szacunku mow i uwiadomienie sobie, e speniajc

najgbsze pragnienia ma, tak naprawd okazuj mio i szacunek Bogu. Werset 2, 16
z 1 Listu w. Piotra, ktry cytow alicie, naprawd mnie motyw uje. Jestem wolna w Chry-
stusie i mog by z tego dumna, bo On spenia moje pragnienie bezpieczestwa i mioci.

Czasem musisz zacz od czego, co niewiele znaczy. Pewne prawdy po-

zwol ci si uwolni. Tak, twj partner moe by surowy, bez uczu i czsto
ci lekceway, ale pami o tym, e jednoczenie jest czowiekiem dobrej
woli pozwoli ci rozpocz drog do Krgu Wynagrodzenia. Jak napisa pe-
wien m: Wyzwoliem si wewntrznie, kiedy zastanowiem si nad tym, z
jak dobroci i dobrymi intencjami mnie traktowaa.

Wewntrzna wolno nagradza ci spucizn, ktra po tobie

zostaje

Krg Wynagrodzenia moe zaoferowa ci jeszcze wicej. Dojrzay m czy

ona zostan zauwaeni przez swoje dzieci. Kiedy poznajesz prawd i pra-
gniesz postpowa zgodnie z ni, okazujc bezwarunkow mio i szacunek,
miej wiadomo, e zostawiasz dobr spucizn.
Co Twoje dzieci myl o tobie? Czy chcesz, eby Nie oddaw ajcie zem za zo
nie mogy si doczeka spadku, ktry po sobie zo- ani zorzeczeniem za zorze-
stawisz, kiedy odejdziesz? Niektre dzieci z tego czenie! Przeciwnie za, bo-
powodu czekaj z niecierpliwoci na mier rodzi-
gosawcie! (1 P 3, 9)

cw. Co doprowadzio do takiej sytuacji? Rodzice chc, eby dzieci kochay

ich i szanoway, ale jeeli sami nie okazuj tych uczu wzgldem siebie, jakie
dziedzictwo po sobie pozostawiaj?
M daje dobry przykad dzieciom, kiedy bezwarunkowo kocha ich matk.
Pokazuje, jak powinien postpowa czowiek, ktry jest wewntrznie wolny
w Chrystusie i wierzy w Niego. Co dzieci takiego czowieka powiedz na jego
pogrzebie? Wierz, e nastpujce sowa: Mj ojciec by wspaniaym czo-
wiekiem. Nie doceniaem tego w peni, kiedy byem mody, ale teraz jako doj-
rzay mczyzna z wasn on i dziemi zdaem sobie spraw, e kocha
moj matk nawet, kiedy miaa problemy i przebywanie w jej towarzystwie
nie naleao do przyjemnoci. Chciabym by chocia w poowie takim czo-
wiekiem, jakim by on.
Te same zasady dotycz ony. Co chcesz, eby twoje dzieci powiedziay na
twoim pogrzebie? Jeeli przez cae swoje ycie widziay, jak szanujesz swego
ma, wyznaj: Mama bya wyjtkowa. Z tat nie zawsze yo si atwo, ale
ona nie przestawaa go szanowa, bo wiedziaa, e nie chodzio o niego. Robi-
a to z mioci i czci dla Chrystusa. I nawet, kiedy j wykorzystywaem i bun-
towaem si, ona mi wybaczaa i nie przestawaa kocha. Nie ma nikogo ta-
kiego jak mama.
Aposto Jan pisa o wielkiej radoci, ktr zapewniaj dzieci postpujce
wedug prawdy (zob. 2 J 4). Postpowa wedug prawdy znaczy podporzd-
kowa swoje ycie Sowu Boemu. Jeeli chcemy, aby nasze dzieci tak wa-
nie czyniy, musimy im da dobry przykad2.
Kadego dnia stajesz na jakiej granicy, docierasz Wzorem bd dla wiernych
do jakich rozdroy. Dzisiaj moe zdarzy si co, w mow ie, w obejciu, w mi-
co wszystko zmieni, a kiedy to nastpi, bdziesz oci, w wierze, w czysto-
chcia by gotowy dojrzay w swojej wewntrznej ci! (1 Tm 4, 12)

wolnoci. Kiedy widzisz, e twoje dzieci yj wedug sw Chrystusa: Praw-

da ci wyzwoli i wskazujesz im drog, ktr powinni poda za Jezusem,
co moe ci bardziej uszczliwi?
A co zrobi, kiedy ju wszystko zepsue? Moe twoje dzieci s ju nastolat-
kami, a ty dopiero odkrywasz ide Poczenia Szacunku i Mioci i zaczynasz
rozumie, o co chodzi w Krgu Wynagrodzenia. Cay czas mylisz o popenio-
nych bdach, o chwilach, gdy nie dawae dobrego przykadu, i tych licznych
scenach, kiedy nie okazywae szacunku i mioci swemu partnerowi. Nie roz-
paczaj. Bg w wyjtkowy sposb potrafi eliminowa dawne pomyki. Tam
gdzie by grzech, rozkwita Jego aska. Wymazuje twoje bdy, a na ich miej-
sce wprowadza ask. Pewna ona napisaa:
Kiedy rozmaw iaam ze swoim mem, pow iedzia, e czuje, e go nie szanuj Mia racj
[] I byo to oczyw iste, poniew a mamy dwie crki, sze i p roku i trzy lata, i one take
go nie szanuj. Dlatego e ja nie okazyw aam mu tych uczu.
Wic kupiam Pana ksik. Okazyw aam szacunek w rny sposb. Wykorzystujc rne
pomysy, obserw ow aam, jak jego stosunki z dziewczynkami i ze mn ocieplay si. Wie,
e staram si, aby spraw y wyglday jak najlepiej. Zacz spraw ia mi drobne przyjemno-
ci i daw a wicej czasu, kiedy jedziam z crkami na zakupy. To fascynujce widzie, jak
wersety z 1 Listu w. Piotra 3, 12, dziaaj w naszym maestwie.

Kolejna ona opowiada, jak przez 38 lat obserwowaa nieszczliwe ma-

estwo swoich rodzicw. Jej matka dostaa nasze materiay i zacza stoso-
wa niektre pomysy. Zawsze rozumiaa, czego chce Bg, ale nigdy nie wie-
dziaa, jak speni to w praktyce. Kiedy crka zobaczya, jak ogromne zmiany
matka wprowadza swojej postawie i maestwie, gboko to na ni podziaa-
o. Sama bya matk przez ponad pitnacie lat. Wyjania:
Nie najlepiej ukadao mi si z mem. Oboje mamy silne charaktery. Zauwayam olbrzy-
mi zmian, nie tyle w zwizku rodzicw, ile w podejciu mojej mamy do ojca, do ktrego
ostatnio dzwoni po porad Zaw sze wiedziaam, e spenianie woli Boej ostatecznie
przyniesie mi rado. Jestem wdziczna za to, co do tej pory zmienio si w mojej mamie, i
za spokj, ktry nasta w jej yciu.

Inna kobieta z synem (21 lat) i crk (11 lat) pragnie przekazywa przesa-
nie Mioci i Szacunku, poniewa, jak pisze:
Nauczyam moje dzieci braku szacunku wobec ojca, ale teraz mog to napraw i, szanujc
go bez wzgldu na wszystko Prosiam Boga, ma i moje dzieci o przebaczenie tego
grzechu.

Nagroda z odzyskania partnera Boym sposobem

Omawialimy ju 1 List w. Piotra, wersety 3, 12, i wiemy, jak wany jest on

dla zrozumienia Poczenia Mioci i Szacunku. Aposto pisze: Tak samo
ony niech bd poddane swoim mom, aby nawet wtedy, gdy niektrzy z
nich nie suchaj nauki, przez samo postpowanie on zostali dla wiary pozy-
skani bez nauki, gdy bd si przypatrywali waszemu, penemu bojani, wi-
temu postpowaniu. Piotr wyranie mwi, e m, ktry jest nieczuy, bun-
towniczy, a nawet daleki od Boga, zostanie odzyskany dla wiary dziki post-
powaniu ony.
Zasada Krgu Wynagrodzenia polegajca na bezwarunkowym szacunku dla
ma i posuszestwie wobec Boga pozwoli go odzyska. To ma moc. Ta sama
moc dostpna jest mowi. Twoja bezwarunkowa mio wobec ony, bez
adnych podtekstw, wynikajca po prostu z chci suenia Bogu i bycia Mu
posusznym, pozwoli j odzyska.
Dobrym przykadem jest prorok Ozeasz, ktry oeni si z Gomer. Okazaa
si zdradliw kobiet i Ozeasz rozsta si z ni na jaki czas. Wtedy Bg po-
wiedzia: Pokochaj jeszcze raz kobiet, ktra innego kocha, amic wiar
maesk (Oz 3, 1). To si nazywa bezwarunkowa mio! Ozeasz musia
nawet wykupi swoj maonk (taki by wczesny zwyczaj), aby przywrci
3
jej status ony (Oz 3, 2) .
Wspczesny Ozeasz napisa, e dziki nam wszystko stao si janiejsze.
Straci ju nadziej, e cokolwiek si zmieni w jego trudnym maestwie,
woa o pomoc do Boga, nie wiedzc, co zrobi, jak to zrobi, ani jak kocha
swoj on.
Cigle syszaem w kociele mio, mio, mio. Prbowaem, stara-
em si, ale nie mogem. Wysuchawszy naszego wykadu, zrozumia, dlacze-
go czu si odrzucony i zniechcony:
Nie pow iedziaem tego gono, ale chciaem, eby mnie szanow aa i bya moim przyjacie-
lem adnej z tych rzeczy nie speniaa. Wiem, e zaw iodem w okazyw aniu jej uczu
(moe naw et w wikszym stopniu ni ona) Bogu niech bd dziki za wiedz, ktra pro-
wadzi do zrozumienia i pozwala dziaa z mioci w subie Jezusow i Chrystusow i. Mam
wiadomo, e nadchodzi czas prby. ona ma wiele ran, ktre ja jej zadaem, nie okazu-
jc uczu. Teraz przynajmniej wiemy, jak posun si naprzd.

Napywaj do nas kolejne listy od par, ktre chc odzyska maonka Bo-
ym sposobem. Jeden przyszed od trzydziestoczteroletniej kobiety sukcesu,
ktra czua si uwiziona midzy powszechnym przekonaniem na temat sza-
cunku dla mczyzn a Boskim planem. Kiedy przeczytaa nasze materiay, nie
moga si od nich oderwa. Powiedziaa: W kocu poczuam, e odzyskuj
wolno i poznaj prawd w bardzo bezporedni sposb. To takie proste.
Inna kobieta pisaa, e staraa si przeprowadzi zmiany w swoim yciu,
zgodnie z sugesti ma, ale kiedy usyszaa nasz pyt:
Zaczam robi co innego. Zmieniam swoje podejcie. Zmieniem ton gosu i wyraz
twarzy. Modlitwy w stylu pobogosaw mi i zmie go zastpiam sow ami zmie mnie i
mu bogosaw. Dziki now emu spojrzeniu na wiat obudzia si we mnie namitno do
ma, ktrej do tej pory nie zaznaam, i zaczam traktow a go inaczej. Ju widz owoce
tych zmian.

Krg Wynagrodzenia zawsze odkrywa to, kim jeste w rodku. Co to znaczy

by dojrzaym? atwiej to wytumaczy, ni wprowadzi w ycie. Ponisze
wiadectwo dowodzi, e mona y i dziaa z dojrzaoci:
 Wikszo z nas jest w peni wiadoma mocy sw, a moc, ktra tkwi w lekcew acym
stosunku, jest rwnie destrukcyjna Dziki Panu zyskaam opanow anie i pewno. Myl,
e kiedy jestemy spenieni w Chrystusie i uwiadamiamy sobie, e nasza tosamo nie
zostaa uksztatow ana przez ma, wtedy duo atwiej jest nam kocha i szanow a. Moja
sytuacja w domu nie zmienia si na lepsze, m ucieka od Boga ju od wielu lat, ale nie
czuj si ju tak bezradna. Nie musz mie ostatniego sow a ani racji, nie musz wygry-
wa ktni ani martwi si podejmow aniem decyzji itd. Dziki temu, e szanuj ma
wybieram ycie, ycie Chrystusa, i wtedy On mnie bogosaw i. Naw et jeli mj m nigdy
si nie zmieni, bd go szanow a, bo Bg tak chce. Wiem, e niektre kobiety prbuj od
tego uciec (ha ha), ale tak naprawd, czuj si lepiej jako chrzecijanka, ktra potrafi wy-
baczy obraz.

Ta ona jest jedn z wielu, ktre zrobiy istotny krok ku dojrzaoci i ktry
ty te bdziesz musiaa zrobi. Jeli si na to zdobdziesz, pamitaj, e bdzie
to czas prby, bo twoje maestwo jest cigym sprawdzianem twojego po-
wiecenia dla Boga. Niektrzy obawiaj si tej konfrontacji myl, e Bg
moe by zoliwy lub w jaki sposb zwodniczy. Naley zrozumie jedn
wan rzecz. On ci nie sprawdza, eby udowodni, jaki jeste gupi, nie-
szczery i grzeszny, ale eby ci pokaza, e potrafisz, a kiedy odniesiesz suk-
ces, wzronie twoja wewntrzna wolno (zob. J 1, 212). Nie bj si Boskie-
go testu: gdy tylko pokaesz Mu, e chcesz si zmieni, On przeprowadzi ci
ku nowemu sposobowi mylenia.
Teraz oczami duszy popatrz w przyszo. Sprbuj sobie wyobrazi, kiedy i
gdzie czeka ci kolejny sprawdzian. Co twj maonek moe powiedzie lub
zrobi, by ci sprawdzi? Kiedy to si stanie, Bg przemwi delikatnie i a-
godnie. Pomoe ci i ci wzmocni. Teraz jest czas na zmian. Zrb to teraz i
nigdy nie ogldaj si za siebie!
 Podsumowanie

Rowy i niebieski
daj bosk purpur

Nasz ulubion czci konferencji powiconych Mioci i Szacunkowi

jest porwnanie kobiet i mczyzn do kolorw rowego i niebieskiego. Od
razu pojawia si szmer zrozumienia i zgody wrd suchaczy. Mwi o tym,
e kobiety patrz na wiat przez rowe okulary i sysz dziki rowemu
aparatowi, natomiast wiat mczyzn ma niebiesk barw. Oni patrz na y-
cie inaczej przez niebieskie szka i suchaj sw ony przez niebieski apa-
rat suchowy.
Cho ta prosta analogia nie wystarcza jako podsumowanie idei Poczenia
Mioci i Szacunku, oczywista rnica midzy rowym i niebieskim jest do-
brym pocztkiem. Poniewa mowie i ony sysz i patrz w rny sposb,
mog mie problem z odkodowaniem komunikatw, ktre do siebie wysyaj.
Rezultatem jest Bdny Krg, w ktrym nie ma mioci (najgbszego pragnie-
nia kobiety) ani szacunku (najwikszej potrzeby mczyzny). On reaguje bra-
kiem mioci, ona brakiem szacunku.
W czci pierwszej omawiamy, jak rozpozna i spowolni ruch Bdnego
Krgu. Nauczylimy si jednak, e nie mona cakowicie go wyeliminowa.
Poniewa rowe i niebieskie postrzeganie s po prostu ludzkie, Bdny Krg
zawsze moe powrci. Najwaniejsze to umie dostrzec problem, zanim si
pojawi, i nie wypuszcza Bdnego Krgu z klatki.
Cz druga pokazuje, jak utrzyma Bdny Krg w ryzach: okazujc szacu-
nek mowi i mio onie. Nazywamy to Krgiem Oywiajcym: jego mio
motywuje j do szacunku, a jej szacunek motywuje go do mioci.
Poznalimy wiele praktycznych i biblijnych sposobw na odnowienie
zwizku: sze dla niego i sze dla niej. Wszystkie narzdzia z C-O-U-P-L-E i
C-H-A-I-R-S s bardzo przydatne, jednak naprawa maestwa wymaga cze-
go wicej ni tylko pomysu i instrukcji. Pewien m napisa do mnie, e
uczestnictwo w konferencji powiconej Mioci i Szacunkowi byo dla niego
jak yk wieego powietrza. Razem z on chodzi na konferencje dotyczce
maestwa przez cay dwudziestoszecioletni okres ich wsplnego poycia i
zawsze wydawao mu si, e ucz tam dwch rzeczy: mnstwa technik oraz
tezy: mczyni s li. Przekona si, e skupianie si na ludzkich stara-
niach i treningu zachowa nie trafiaj w sedno Boskiego wezwania do post-
powania w wierze.
Suchajc naszej prezentacji dotyczcej idei Poczenia Mioci i Szacunku,
doceni Krg Oywiajcy, ale wiksze wraenie zrobi na nim Krg Wynagro-
dzenia (jego mio jest bogosawiestwem bez wzgldu na jej szacunek; jej
szacunek jest bogosawiestwem bez wzgldu na jego mio). Dotaro do
niego, e kocha swoj on z przyzwyczajenia i poczucia obowizku. W
swoim licie pisze:
Przyzwyczajenie i wytrwao s dobre i najprawdopodobniej to one utrzymay nasze ma-
estwo tak dugo, ale mj pojemnik radoci by pusty od dwudziestu piciu lat, odkd
si pobralimy dwadziecia sze lat temu. Dziki Wam Bg da mi nowe ycie, now ra-
do i wolno pozwalajc kocha.

W licie tego mczyzny tkwi istota naszego przekazu dotyczcego Mioci

i Szacunku. Nie chcemy po prostu pomaga w utrzymywaniu i ulepszaniu
maestwa. To mog by bardzo wane skutki ubocze, ale prawdziwym ce-
lem okazywania sobie mioci i szacunku jest uwielbienie Boga i posusze-
stwo Jego nauce.
Dopiero niedawno spojrzaem na ten kluczowy wers w nowym wietle. List
do Efezjan mwi: Dlatego opuci czowiek ojca i matk, a poczy si z on
swoj, i bd dwoje jednym ciaem. Tajemnica to wielka, a ja mwi: w od-
niesieniu do Chrystusa i do Kocioa. W kocu wic niechaj take kady z was
tak miuje sw on jak siebie samego! A ona niechaj si odnosi ze czci do
swojego ma! (Ef 5, 3133).
W rzeczywistoci Pawe ma racj, mwic, e maestwo to wielka tajem-
nica. Jak dwoje moe sta si jednym? W matematyce dwa nie rwna si je-
den. Pomylcie o tym: czy moecie sobie wyobrazi kobiet i mczyzn, kt-
rzy staj si jednym bytem? Co widzicie oczyma wyobrani? Jak bezpcio-
w posta? Moemy take zapyta siebie: Czy kade ma si sta tym, czym
jest drugie? Jak ona moe sta si jednoci ze swoim mem, skoro on ma
stworzy jedno z ni?. Odpowiemy: No c, mczyzna bdzie musia
sta si bardziej kobiecy, bardziej rowy. A jeli odwrcimy pytanie? Jak
m moe sta si jednoci z on, skoro ona ma sta si jednoci z nim?.
Teraz odpowiemy: Wychodzi na to, e ona musi sta si bardziej mska,
bardziej niebieska. Jednak mskie nie ma si sta kobiece i na odwrt! Wic
jak dwoje maj si sta jednym?
 w. Pawe odpowiada na to pytanie w wersecie 33. Najlepszym i najbar-
dziej praktycznym sposobem, by dwa byty stay si jednym, jest Poczenie
Mioci i Szacunku. Jedno jest zagroona, nie przez codzienne problemy,
ale brakiem mioci ze strony ma i brakiem szacunku ze strony ony. Inny-
mi sowy nawet gdyby dwoje ludzi zgadzao si co do kadej decyzji, ale ona
czua si niekochana, a on nie czu si powaany, adne z nich nie bdzie jed-
noci z drugim. Kiedy jednak m okazuje uczucie, nawet podczas ktni,
jego ona czuje z nim jedno. Kiedy w tych chwilach ona okae szacunek,
jej m poczuje, e jest z ni jednoci. I mimo e konflikt nie zostanie roz-
wizany, oboje dowiadcz tego uczucia. Kiedy ona wie, e jej potrzeba mi-
oci jest speniana, wie si ze swym mem. Kiedy m czuje, e jego po-
trzeba szacunku jest zaspokojona, wie si ze swoj on. Moe si to zda-
rzy w tym samym momencie. Dwa naprawd stanie si jednym.
Ta ksika zawiera wiele informacji na ten temat. Mnstwo osb przyzna-
o, e nigdy nie syszao o takim podejciu do maestwa, ale to wszystko
niewiele znaczy, jeli brakuje zaufania, mioci i szacunku dla Pana. Drog do
trwaego maestwa opartego na Mioci i Szacunku idziemy przez cae y-
cie, jednak nie mona jej przej tylko o wasnych siach. Zadanie jest przyta-
czajce, dlatego potrzebujesz pomocy Ojca Niebieskiego, ktry zna twoje ser-
ce. Jeli chcesz, aby twoje maestwo byo takie, jak nakazuje Chrystus, mu-
sisz poprosi Go o pomoc. Pamitaj, co powiedzia: Beze Mnie nic nie moe-
cie uczyni (J 15, 5).

Czy naprawd prbowae modlitwy?

Czsto mwi maonkom, eby sprbowali modlitwy. Wiem, e brzmi to ba-

nalnie, ale cigle powtarzam: sprbujcie modlitwy. Porozmawiaj z Bogiem.
Zawsze si dziwi, gdy pary mwi, e myl o modlitwie, ale nigdy tego nie
robi. Pismo poucza: Nie otrzymujecie, bo si nie modlicie (Jk 4, 2).
Nie chodzi mi o recytowanie Bogu swojej listy prb. Ten fragment Pisma
w. nie odnosi si do bagania o zdrowie i bogactwo. Chodzi tu o to, by prosi
o si, ktra pozwoli poradzi sobie z prawdziwymi yciowymi problemami.
Jeeli cokolwiek ma by wysuchane w niebie, bdzie to niesamolubna modli-
twa, zoona na sercu Boym. Zbyt wiele osb tak si modli: Boe, oto, co
ley mi na sercu. Bagam, spenij moje pragnienia, zrb to dla mnie. Powin-
nimy jednak mwi: Boe, oto, co ley na Twoim sercu. Prosz spenij swo-
je pragnienia we mnie.
 Pismo w. jasno mwi, czego Bg pragnie: eby m i ona stanowili jedno.
Syszaem, e niebieski zmieszany z rowym daj purpur, ktra jest Boskim
kolorem kolorem krlewskim. Sposb na zmieszanie niebieskiego i rowe-
go zawiera List do Efezjan: [Kady m] niech tak miuje sw on jak siebie
samego! A ona niechaj si odnosi ze czci do swojego ma! (5, 33). Oto
klucz do poczenia, w ktrym odbije si obraz Boga.
atwo jest cytowa List do Efezjan, ale eby y wedug tych regu, trzeba
powicenia. Oto wyznania mw i on, ktrzy s gotowi y zgodnie z ide
Poczenia Mioci i Szacunku niezalenie od okolicznoci:
Odzyskaem wiar w Boga w sposb, ktry przekona mnie, e dobrze zrobiem Jestem
gotow y odbudow a moje maestwo bez wzgldu na cen.

Mimo e wiem, e nasze maestwo nigdy nie byo szczliw e, zdecydow aam si w nim
zosta Mj m twierdzi, e powici si dla naszego maestwa i jest gotow y na
wszystko.

Oboje zbyt mocno jestemy zwizani z Chrystusem, eby si rozw ie. Przeszlimy przez
wiele kryzysw. Mj m jest lekarzem, a ja dyplomow an pielgniark, wic nasze ma-
estwo jest medyczne a te czsto si rozstaj. Mamy niepenosprawne dziecko co
take rwna si wysokiemu prawdopodobiestwu rozw odu. Jestemy cakow icie oddani Je-
zusow i i naszemu zwizkow i, jednak nie ma ju w nas wielkiego uczucia. Pew ien doradca
maeski nazwa nas makabryczn dwjk. Teraz jestemy dziadkami dwjki dzieci wy-
magajcych specjalnej troski, co wyw ouje jeszcze wikszy stres. W zwizku z tym brali-
my udzia w wielu spotkaniach powiconych rozw izyw aniu maeskich problemw, ale
adne z nich nie pomogo nam tak jak Wasze proste przesanie inspirow ane wersetem 5,
33 z Listu do Efezjan. Po raz pierwszy w yciu mog z nim rozmaw ia Staramy si ko-
cha i okazyw a sobie przyja przez te ostatnie wsplne lata, ktre nam jeszcze zostay.
Ponownie znalelimy drog do Mioci i Szacunku.

Ostatnie dwa lata maestwa byy najsmutniejsze w caym moim yciu... Bagaam Boga,
by mnie od tego uwolni, ale jestem oddana swoim lubom i wiem, e On nie chce, ebym
odesza.

Nauczyam si zwraca szczegln uwag na sposb, w jaki komunikuj si z mem

(kontroluj ton gosu i wyraz twarzy), dziki czemu pozwoli mi informow a si, kiedy czuj
si niekochana. Uniknlimy Bdnego Krgu, odkd cakow icie zaufaam Bogu w tej kwe-
stii.
 Wszystkie cytowane powyej listy a moglibymy ich przedstawi o wiele
wicej ciesz nas niezmiernie, ale najwiksz nagrod by dla nas list od
pani, ktra przeya bl zwizany z niewiernoci ma. Przesza przez obse-
sje, depresje i szalestwo w trakcie i po rozwodzie. Jej zdanie o mczy-
znach byo wicej ni negatywne. Postanowia jednak pojedna si ze swoim
byym mem przez wzgld na dwch synkw, cho nie miaa nadziei na nor-
malny zwizek. Wtedy dowiedziaa si o zajciach, ktre prowadzia jej ciot-
ka, korzystajc z naszych materiaw powiconych Mioci i Szacunkowi. W
Kociele duo mwiono o poddaniu si, ale niewiele o okazywaniu szacunku.
Te zajcia zmieniy jej ycie. Moga zapomnie o zych dowiadczeniach i po
raz pierwszy zrozumie, co naprawd znaczy szacunek wobec mczyzny.
Przestaa oczernia mczyzn i zaoya, e s oni czci idealnego Boskiego
planu, a nie Jego pomyk. Podsumowujc swj list, napisaa:
Maestwo jest narzdziem i sprawdzianem, ktry ujawnia Bosk wol w naszym yciu
Pow innimy robi wszystko tak, jakbymy czynili to dla Boga, a nie dla drugiej osoby, po-
niew a Bg tak nakaza Wszyscy zasugujecie na nagrod w niebie, za zmian, ktra
dziki Wam zasza w moim yciu.

Chyba nie mona napisa lepszego podsumowania ni to. Kade nasze sta-
ranie, by naucza, dzieli si czy potgowa Mio i Szacunek, jest jak rado-
sny dwik rozlegajcy si w niebiosach.

Modlitwa zawierzenia

Drogi Ojcze,

potrzebuj Ci. Nie potrafi kocha i szanowa idealnie, ale wiem, e syszysz
moje woanie o pomoc. Wybacz mi chwile, kiedy nie okazywaem mioci ani
szacunku. Otwieram przed Tob me serce. Ojcze, nie bd si lka, nie oka-
zoci wobec Ciebie ani mojego partnera. Widz siebie i mego wspma-
onka w nowym wietle i wybaczam mu. Doceniam go jako osob odmienn
ode mnie, nie twierdz, e nie ma racji. Panie, wypenij me serce mioci i
oddaniem dla Ciebie, bo przecie chodzi o Ciebie i o mnie, a nie o mnie i mo-
jego partnera. Dzikuj Ci za to owiecenie. Moj najwiksz nagrod jest
dba o zwizek dla Ciebie. Przygotuj mnie na chwile nieporozumie. Szcze-
glnie prosz Ci, eby wla w moje serce mio i szacunek w chwilach, gdy
czuj si niekochany i nieszanowany. Nie sztuka okazywa je, gdy wszystko
jest w porzdku. Wierz, e syszysz mnie teraz. Czekam na Twoj odpo-
wied. Mam w sercu to, co Ty masz w swoim sercu. Z gry dzikuj za pomoc
w zrobieniu kolejnego kroku. Wierz, e mnie wynagrodzisz, i wierz, e do-
ciera to do Twego serca, bo robi to dla Ciebie. Wszystko jest midzy Tob a
mn. Moja wiara jest szczera.

W imi Jezusa Chrystusa,

Amen.
 Dodatek A

Leksykon mioci i szacunku:

Przypomnienie, co powiedzie, zrobi
i myle, by praktykowa mio i
szacunek w twoim maestwie

Zawsze spytaj siebie:

Czy to, co mam zamiar powiedzie lub zrobi, ona odbierze jako brak
uczu?
Czy to, co mam zamiar powiedzie lub zrobi, on odbierze jako brak szacun-
ku?

Zapamitaj:

Nawet jeli czujesz si nieszanowany, nie przestawaj okazywa jej mioci.

Nawet jeli czujesz si niekochana, nie przestawaj okazywa mu szacunku.
Kiedy ona jest za lub krytyczna, tak naprawd baga o Twoj mio; jej za-
miarem nie jest okazanie braku szacunku.
Kiedy on jest surowy albo oporny, tak naprawd baga o Twj szacunek; jego
zamiarem nie jest okazanie braku mioci.
Jeeli bdziesz broni susznoci swojego braku mioci, ona nie bdzie si
czua kochana.
Jeeli bdziesz broni susznoci swojego braku szacunku, on nie bdzie si
czu szanowany.
Kiedy czujesz si nieszanowany, reagujesz w nieczuy sposb i tego nie za-
uwaasz.
Kiedy czujesz si niekochana, reagujesz brakiem szacunku i tego nie zauwa-
asz.
Kiedy nie czujesz si szanowany, w zamian nie okaesz mioci; musisz j ko-
cha w akcie posuszestwa Chrystusowi.
Kiedy nie czujesz si kochana, w zamian nie okaesz szacunku; musisz go sza-
nowa w akcie posuszestwa Chrystusowi.
Ostatecznie to Chrystusowi okazujesz mio, kiedy bezwarunkowo kochasz
swoj on. Jeeli nie kochasz ony bezwarunkowo, nie kochasz te Chrystu-
sa.
Ostatecznie to Chrystusowi okazujesz oddanie, kiedy bezwarunkowo szanu-
jesz swojego ma. Jeeli nie szanujesz ma bezwarunkowo, nie szanujesz
te Chrystusa.
Jeli zawiode w okazywaniu jej uczu, zrb co penego mioci.
Jeli zawioda w okazywaniu mu szacunku, zrb co penego szacunku.
Najlepszym sposobem, by j zmotywowa, jest spenienie jej potrzeby mio-
ci.
Najlepszym sposobem, by go zmotywowa, jest spenienie jego potrzeby sza-
cunku.

Aby okaza uczucia albo zacz dyskusj:

Dla on: nigdy nie mw: Nie kochasz mnie. Zamiast tego powiedz: Odebra-
am to jako osabienie twojego uczucia. Czy zrobiam co, co w twoich oczach
byo oznak braku szacunku?. Jeeli on odpowie tak, powiedz: Przepra-
szam, e nie okazywaam szacunku. Wybaczysz mi? Jak mogabym to napra-
wi?.
Dla mw: Nigdy nie mw: Lekcewaysz mnie i nie szanujesz. Zamiast tego
powiedz: Odebraem to jako lekcewaenie z twojej strony. Czy zrobiem co,
co wydawao ci si brakiem uczu?. Jeeli odpowie tak, powiedz: Przepra-
szam, e nie okazywaem mioci. Jak mog to naprawi?

Tematy tabu:

Nigdy nie mw onie, e musi zasuy na Twoj mio, eby mg kocha

jej wntrze stworzone na obraz i podobiestwo Boga.
Nigdy nie mw mowi, e musi zasuy na Twj szacunek, eby moga sza-
nowa jego wntrze stworzone na obraz i podobiestwo Boga.
Nigdy nie mw: Nie pokocham tej kobiety, dopki nie okae mi szacunku.
Nigdy nie mw: Nie uszanuj tego mczyzny, dopki nie okae mi mioci.
Nigdy nie mw: Tej kobiety nie da si kocha!.
Nigdy nie mw: Tego mczyzny nie da si szanowa!.
Nigdy nie usprawiedliwiaj swojego braku mioci jej brakiem szacunku. Twj
brak mioci jest nieposuszestwem wobec nakazu z Listu do Efezjan 5, 33a.
Nigdy nie usprawiedliwiaj swojego braku szacunku jego brakiem mioci.
Twj brak szacunku jest nieposuszestwem wobec nakazu z Listu do Efezjan
5, 33b.

Co powiedzie, eby oywi zwizek:

jeeli obie strony znaj przesanie Mioci i Szacunku

Kompletnie utknlimy w Bdnym Krgu.

Czy chcesz, bymy znowu wpadli w Bdny Krg?
Czy bijemy nowy rekord w Bdnym Krgu?
Wydaje mi si, e twoje rowe/ niebieskie okulary zaparoway.
Za mj rowy/ niebieski aparat suchowy i posuchaj.
Mog poyczy twj rowy/ niebieski aparat suchowy? Nie mam pojcia,
o co ci chodzi.
Ty widzisz to na rowo, a ja na niebiesko. Moe zgdmy si chocia na
niezgadzanie si ze sob.
Ju od dwudziestu minut naciskamy ten sam wcznik. Moe sprbujemy
czego innego?
Wybacz, ale stoisz na mojej rurce z tlenem.
 Dodatek B

Osobisty test mioci i szacunku dla

mw i on

Odpowiedzi na tak oznaczaj,

e musisz modli si o zmian i popraw.

Odpowiedzi na nie oznaczaj,

e idzie ci doskonale. Dzikuj Bogu i tak trzymaj!

Odpowiedzi moe oznaczaj,

e masz wiadomo potrzeby zmian. Nie poddawaj si!

Dotyczce mnie:

Jako ona, czy nie okazywaam szacunku, bo czuam si niekochana?

Jako m, czy nie okazywaem mioci, bo czuem si nieszanowany?
Jako ona, czy boj si powiedzie: Odebraam to jako brak uczucia. Czy
zrobiam co, co w twoich oczach byo oznak braku szacunku?.
Jako m, czy boj si powiedzie: Odebraem to jako lekcewaenie z two-
jej strony. Czy zrobiem co, co wydawao ci si oznak braku uczu?.
Jako ona, czy jestem zbyt dumna, eby zrobi pierwszy krok i zacz oka-
zywa szacunek?
Jako m, czy jestem zbyt dumny, eby zrobi pierwszy krok i zacz oka-
zywa mio?

Dotyczce mojego partnera:

Jako ona, czy zaniedbuj moliwo bycia rdem siy yciowej swojego
ma, nie zaspokajajc jego potrzeby szacunku?
Jako m, czy zaniedbuj moliwo bycia rdem siy yciowej mojej
ony, nie zaspokajajc jej potrzeby mioci?
Czy mwi: Nie ma mowy, ebym zacza go szanowa, dopki on nie
okae mi mioci?
Czy mwi: Nie ma mowy, ebym zacz j kocha, dopki ona mnie nie
zacznie szanowa?
Czy kiedy czuj si niekochana, szybko stwierdzam, e to mj m nie oka-
zuje mi uczu?
Czy kiedy czuj si nieszanowany, szybko stwierdzam, e to moja ona
mnie nie szanuje?

Dotyczce Boga:

Jako ona, czy zastanawiasz si nad tym, e Bg wzywa Ci do okazywania

bezwarunkowego szacunku, szczeglnie gdy twj m jest nieczuy?
Jako m, czy zastanawiasz si nad tym, e Bg wzywa Ci do okazywania
bezwarunkowej mioci, szczeglnie gdy twoja ona ci nie szanuje?
Jako ona, czy usprawiedliwiasz swj brak szacunku i nie wyznajesz tego
grzechu przed Bogiem?
Jako m, czy usprawiedliwiasz swj brak mioci i nie wyznajesz tego
grzechu przed Bogiem?
Jako ona, czy odoya podjcie decyzji na pniej, aby okaza swoje od-
danie Bogu przez szacunek dla ma?
Jako m, czy odoye podjcie decyzji, aby okaza oddanie Bogu przez
mio do ony?
 Dodatek C

Jak poprosi partnera,

aby speni twoje potrzeby

Nie moesz liczy na to, e twoje potrzeby zostan spenione czy to mio-
ci, czy szacunku jeeli sam powstrzymasz si od spenienia potrzeb partne-
ra. Kiedy jednak starasz si spenia potrzeby partnera, co si dzieje wtedy,
gdy Twoje potrzeby nie s zaspokajane? Czy Krg Oywienia musi stan w
miejscu, kiedy zaczyna si krci Bdny Krg? Czy masz pozosta niemy,
czekajc, a Twj partner zauway, jak upade na duchu, i zrozumie, co jest
nie tak? Jedn z podstawowych umiejtnoci, ktrej staraem si nauczy w
tej ksice, jest komunikowanie swoich potrzeb. Oto kilka komunikatorw
potrzeb, ktre mowie i ony mog wykorzysta, eby przekaza sobie, jak
si czuj.

ony mog agodnie i delikatnie powiedzie:

Closeness = Blisko: Kiedy pracujesz w swoim warsztacie przez cay wie-

czr, zostawiajc mnie sam, czuj si niekochana. Masz prawo do wasnych
zainteresowa, ale ja take chciaabym spdzi z Tob troch czasu.
Openness = Otwarto: Kiedy powiedziae, e nie chcesz rozmawia o
moich problemach, poczuam si niekochana. Wiem, e nie zawsze mamy
czas, aby wszystko dogbnie przedyskutowa, ale czasami potrzebuj zapew-
nienia, e wszystko bdzie dobrze.
Understanding = Zrozumienie: Kiedy mnie zbye, gdy chciaam ci co
powiedzie, poczuam si niekochana. Wiem, e chciae pomc, ale potrze-
buj zapewnienia, e ci naprawd zaley. Wystarczy, e mnie wysuchasz i
zrozumiesz.
Peacemaking = Zgoda: Kiedy mwisz: Zapomnij o tym, zostaw to, ju po
wszystkim, czuj si niekochana. Wiem, e o niektrych sprawach trzeba za-
pomnie, ale chc by pewna, e ju nie jeste na mnie zy i e wszystko mi-
dzy nami si ukada pokojowo.
Loyalty = Lojalno: Kiedy ogldasz si za innymi kobietami, czuj si
niekochana. Wiem, e wszdzie czaj si pokusy, ale chc wiedzie, e pa-
trzysz tylko na mnie.
Esteem = Powaanie: Kiedy robisz negatywne uwagi na temat mojego
prowadzenia domu czy wychowania dzieci, czuj si niekochana. Wiem, e
nie jestem idealna i e popeniam bdy, ale chciaabym usysze od ciebie, e
dobrze si spisaam, a nawet jeli nie, potrzebuj twojego wsparcia.

Mowie mog agodnie i delikatnie powiedzie:

Conquest = Zdobywanie: Kiedy robisz negatywne uwagi na temat moich ce-

lw zawodowych, czuj si lekcewaony. Staram si pogodzi prac z rodzin
i nie wystpuj przeciw naszej rodzinie ani przeciw tobie.
Hierarchy = Hierarchia: Kiedy sugerujesz, e jestem nieodpowiedzialny,
czuj si nieszanowany. Przyznaj, e czasami co mi nie wyjdzie, ale oglnie
utrzymuj rodzin i chroni j, a to, co mwisz, mnie rani.
Authority = Przywdztwo: Kiedy sama podejmujesz decyzje dotyczce
dzieci, nie wczajc w to mnie, czuj si nieszanowany i niewany. Prosz,
pytaj mnie o zdanie, kiedy tylko moesz, nawet w mao istotnych codzien-
nych sprawach.
Insight = Wnikliwo: Kiedy przewracasz oczami i mwisz To mieszne,
czuj si nieszanowany. Wiem, e masz dobr intuicj w wielu sprawach, ale
ja te j mam i czsto mog pomc.
Relationship = Zwizek: Kiedy nie chciaa i ze mn na mecz, poczuem
si nieszanowany. Wiem, e czsto nie moesz ze mn wychodzi ze wzgldu
na dzieci, ale chc, eby bya ze mn jak przyjaciel, a ostatnio tego nam za-
brako.
Sexuality = Seksualno: Kiedy powiedziaa, e jeste zbyt zmczona, by
si ze mn kocha, poczuem, e mnie nie szanujesz. Rozumiem, e moesz
by zmczona, ale mam nadziej, e ty take rozumiesz moje potrzeby. Nie
chodzi o to, e cigle jestem pobudzony; naprawd potrzebuj poczu ci bli-
sko siebie.
 Dodatek D

Co z wyjtkami od wzorca Mioci i

Szacunku?

Czasami pary informuj mnie drog mailow lub podczas konferencji:

Nie pasujemy do Waszego opisu ma i ony. To ona zamyka sie w sobie, a
on chce wylewa wszystkie ale. Odpowiadam wtedy, e konkretne przypad-
ki ze wzgldw kulturowych czy osobistych mog by zrnicowane. Moi ro-
dzice byli tego najlepszym przykadem. Gdy moja matka wymylaa i szalaa
z wciekoci, ojciec zwykle wychodzi jej naprzeciw, szukajc porozumienia.
Ona jednak wtedy po prostu si zamykaa i wycofywaa. Wtedy on take si
wycofywa i zapadaa grobowa cisza, ktra trwaa wiele godzin, a czasem i
dni.
Moi rodzice chcieli si ze sob porozumie, ale nie mogli, ze strachu albo z
ignorancji. Mama pragna wizi z Tat (jak kada kobieta chce wizi z m-
em), ale poddawaa si, bo baa si jego zoci. Tata chcia si porozumie z
Mam, ale jego poczucie bycia lekcewaonym (przez wiele lat to ona wicej
zarabiaa i bya gwnym ywicielem) utrzymywao go w stanie frustracji i
zoci. W gbi duszy jednak mama szukaa mioci, a ojciec szacunku.
Docieraj do nas take inne wtpliwoci dotyczce wyjtkw. Pewna ko-
bieta napisaa, e w niektrych aspektach osobowoci jej m jest bardziej
rowy ni niebieski, a ona bardziej niebieska ni rowa. Zostaa
wychowana w domu zdominowanym przez wartoci swojego ojca: wykszta-
cenie, inteligencja, sia, duma i brak emocji. Napisaa: W wyniku tego, gdy
dorosam, miaam utrwalone przekonanie, e aby by kochan (w sposb,
ktry dotknby samej mojej istoty) musz szuka uznania za rzeczy, ktre
zwykle uznawane byy za niebieskie za domen mczyzn.
Z drugiej strony jej m by wychowywany w bardzo ciepym i opieku-
czym rodowisku, penym bezwarunkowej mioci. Wic naturalnie pisaa
dalej ma wrodzone DUE powaanie dla tych bardzo rowych zacho-
wa, ktre sprawiy, e czu si speniony i bezwarunkowo kochany.
W skrcie, ta ona skupia si na szacunku, aby uzyska uczucie. Jej m
skupiony by na mioci, aby uzyska szacunek. Do czasu, kiedy pomogem
im poskada t ukadank, ona sdzia, e jej najwiksz wartoci jest sza-
cunek, a jego mio. Tak naprawd ona stosowaa niebieskie sposoby, aby
otrzyma mio, a on rowe, eby by szanowanym.
Jeeli masz jeszcze jakie pytania lub przykady dotyczce wyjtkw od
mojej oglnej tezy na temat Poczenia Mioci i Szacunku, prosz o kontakt:
www.loveandrespect.com, ask Emerson.
 Dodatek E

Gdy twj m jest pracoholikiem

Doradzaem ju wielu onom, ktrych mowie byli w wikszym lub

mniejszym stopniu pracoholikami. Po pierwsze zastrzegam, e to, co powiem,
niekoniecznie od razu sprawi, e m przestanie pracowa godzinami i wicej
czasu zacznie spdza w domu. Jednak proponuj trzy obserwacje, ktre za-
zwyczaj pomagaj onom spojrze na sytuacj z pozytywnej strony.
Po pierwsze, niektrzy mowie zostaj duej w pracy, bo czuj si tam
bardziej szanowani. Jeeli ona nie okazuje szacunku, cigle narzeka i ma ne-
gatywne nastawienie, ktry m chciaby wraca do domu? Znam mczyzn,
ktry wesoo pogwizdywa i podpiewywa w poniedziakowe poranki, kiedy
znw mg i do pracy. Kiedy w pitek wraca do domu, ju tego nie robi.
Zapytany dlaczego, odpowiedzia: Musz zosta w domu przez cay weekend
z on. Najprawdopodobniej na pocztku to nie ona sprawiaa, e duej
zostawa w pracy, ale kiedy jej gorzkie i gone narzekania wzmogy si, jej
nastawienie doprowadzio do tego, e m chcia zosta w pracy jak najdu-
ej. Mczyzna nie syszy prawdziwego woania kobiety, kiedy ona atakuje
jego i jego prac. Nie syszy jej bagania Ratuj mnie. Zamiast tego syszy:
Gardz tob. Wic prosi o nadgodziny.
Po drugie, jeeli co ma si zmieni, narzekanie albo pogarda nie przyci-
gnie go do domu. Nie musisz go chwali za prac, ktr wykonuje poza do-
mem. (Nie sd, e musisz szanowa co, co moe by obsesj o negatywnym
nacechowaniu). Zamiast tego poszukaj obszarw niezwizanych z prac, w
ktrych mogaby mu okaza szacunek. Pamitaj, nie moesz deprecjonowa
tego, co robi w pracy, aby sprawi, e bardziej bdzie ceni rodzin. Nie mw
ani nie sugeruj: Nie zaczn ci szanowa, dopki nie pomoesz mnie i dzie-
ciom. Bdzie to brzmiao tak, jak gdyby on powiedzia: Nie bd okazywa
mioci tobie ani rodzinie, dopki nie zaczniesz szanowa tego, co robi w
pracy. Brak szacunku nigdy nie wzbudzi mioci, a brak mioci nigdy nie wzbu-
dzi szacunku.
Po trzecie, aby bezporednio na niego wpyn, powiedz z szacunkiem:
Twj syn (crka, dzieci) potrzebuje ci w domu. Masz na niego szczeglny
wpyw. W pewnych sprawach nikt nie jest dla niego tak wany jak ty. Moe
tego nie odczuwasz, ale masz na niego bardzo pozytywny wpyw. Wiem, e
jeste przytoczony prac i masz niewiele wolnego czasu, ale wiem te, e
chcesz mu da to, czego nikt inny nie moe mu da. Dzikuj ci.
Kiedy ju przekaesz swoj wiadomo bardziej potrzebujemy ci w
domu, nie powtarzaj jej przez dziesi do dwudziestu dni. Nastpnie wspo-
mnij o tym jeszcze raz spokojnie i z pozytywnym nastawieniem, z oglnym
wydwikiem tylko drobne przypomnienie ze wzgldu na to, jak wany je-
ste. Zawsze starannie dobieraj sowa. Nigdy nawet nie sugeruj, e tak na-
prawd mylisz: Jeli si nie zmienisz, ty idioto, zniszczysz mnie i dzieci.
Miej wiar w Sowo Boe. Cicho krzyczy do Twojego ma. Delikatne
usposobienie obudzi w nim gentlemana. Pena szacunku zachta, dotyczca
jego wyjtkowego znaczenia dla rodziny, wywrze na niego wpyw. Nieemo-
cjonale i pozytywne apele wpyn na kadego mczyzn dobrej woli.
Majc na wzgldzie to, co powiedziaem powyej, mam wiadomo, e
wysuchanie moich rad wielu onom przyjdzie z trudem. Kobiety zazwyczaj
chc rozwizywa rodzinne problemy ju teraz. Jednak mczyni zaczn ro-
bi postpy dopiero z upywem czasu. Trzymaj si pozytywnego i nienatar-
czywego przesania, a on w kocu zawrci swj statek. Tylko pamitaj, e
statek to nie d wiosowa. Pozwl, eby czas i Duch wity zadziaali. Cho
trudno to przyj do wiadomoci, moesz potrzebowa co najmniej 12 mie-
sicy na zrealizowanie tego projektu. Daj swemu mowi czas, by mg za-
koczy sprawy w pracy i wprowadzi nie do sownika dotyczcego ycia
zawodowego. Daj mu czas, eby si przyzwyczai do tego, jak to jest mie
wpyw na rodzin i wasne dzieci (nie wspominajc ju o tobie).
Jednym sposobem jest stwierdzenie, e Ty jeste zajcem, a on wiem.
Moesz pogna do przodu i zostawi go w chmurze kurzu, ale to nie bdzie
znaczyo, e wygrasz wycig. Twj szacunek wycignie go z jego skorupy i
zmusi do ruchu. Bdzie porusza si duo wolniej, ni by chciaa, ale nie na
wiele zda Ci si bieganie wok niego i uderzanie w jego skorup batem two-
ich osdw. Bd cierpliwa i niech to zdanie stanie si twoim mottem: Jeeli
nie mog powiedzie czego z szacunkiem, w ogle nic nie powiem.
Rozdzia 1: Prosty sekret lepszego maestwa

1 Sdz, e naley dokona rozrnienia midzy teologi a teori. Moja teologia biblijna oparta na Li-
cie do Efezjan 5, 33 jest prosta: nakazem dla ma jest bezwarunkowo kocha on, dla ony za
bezwarunkowo szanowa ma. Tak jest napisane i kropka. O Poczeniu Mioci i Szacunku (moja
teoria) mona wywnioskowa z wersetu 33. Jak dotd wszystkie pary, z ktrymi pracowaem, zdawa-
y si tkwi w mniejszym lub wikszym stopniu w Bdnym Krgu. List do Efezjan 5, 33 dowodzi, e
ona potrzebuje mioci, a m potrzebuje szacunku i kiedy te potrzeby nie s zaspokajane, w pew-
nym momencie maonkowie zaczynaj reagowa. Zgodnie z moj teori ona zazwyczaj dziaa w
sposb, ktry wydaje si mowi oznak braku szacunku (mimo nakazu szacunku). Natomiast m
reaguje w sposb odbierany przez maonk jako wyraz braku mioci (mimo nakazu kochania).

Rozdzia 2: Odszyfrow anie kodu komunikacji

1 John Gottam, Why Marriage Succeed or Fail, New York, Simon & Schuster, 1994, s. 61.
2 W Licie do Efezjan (5, 33) Pawe uywa greckiego sowa agape oznaczajcego mio w trybie rozka-
zujcym, a sowo szacunek (phobetai) w tym uyciu staje si w rzeczywistoci nakazem. Oba sowa
pojawiaj si w tym fragmencie jako nakaz. Dlatego w amerykaskim tumaczeniu Biblii (New Inter-
national Version NIV) wykorzystano sowo musie, by odda sens wyrae (A.T. Robertson (red.),
A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Research, New York, Hodder, 1923, s.
994).

Rozdzia 3: Dlaczego ona nie chce szanow a; dlaczego on nie chce kocha

1 NIV tumaczy greckie sowo hina jako musie, aby nie pozostawia wtpliwoci, e jest to nakaz
pyncy od Boga.
2 Kiedy odnosz si od ruchu feministycznego, cytuj bardziej radykalne fragmenty. Feminizm przy-
nis wiele pozytywnych zmian dla kobiet. To, co mnie bardzo niepokoi, to fakt, e dua cz ruchu
feministycznego promuje negatywny, obraliwy stosunek do mczyzn, tylko i wycznie dlatego e
s mczyznami. Jako naladowca Chrystusa uwaam, e i kobieta, i mczyzna zostali stworzeni na
obraz i podobiestwo Boga, a wszelkie Boskie stworzenie naley kocha i szanowa. Mimo e m-
czyni i kobiety s grzeszni, Bg pragnie, aby kada dusza moga dowiadczy Jego mioci i chway
(najwyszy szacunek!). Poniajcy stosunek do mczyzn tylko dlatego, e s mczyznami, oznacza
traktowanie z gry synw, braci, wujkw, dziadkw, ojcw, mw i przyjaci, w sposb, w ktry
Bg tego nie robi.
3 Dane z profesjonalnych bada cytowane s w ksice Shaunti Feldhahn, Tylko dla kobiet. Przewodnik
po tym, co kryje si w duszy mczyzny, Wydawnictwo Esprit, Krakw 2007. Badania wykonane zosta-
y na zlecenie Shaunti Feldhahn przez Decision Analysts Inc. i zestawione przez Analytic Focus.
Shaunti Feldhahn jest autork bestsellerw, posiada dyplom Uniwersytetu Harvarda z dyplomacji
midzynarodowej, jest analitykiem finansowym w Federalnym Banku Rezerw w Nowym Jorku i pisze
na tematy kobiece w tygodniku Atlanta Journal-Constitution. Decision Analyst Inc., z siedzib w
Dallas, w Teksasie, jest jedn z najbardziej uznanych firm analitycznych na rynku. Analytic Focus,
 odrbna firma zarzdzana przez Chucka Cowena, byego Naczelnego Planowania Bada Opinii w
Biurze Spisu Ludnoci Stanw Zjednoczonych, ma siedzib w Alabamie. Aby uzyska wicej informa-
cji, odwied stron internetow: www.analyticfocus.com.

Rozdzia 4: To, czego mczyni najbardziej si boj, moe napdza Bdny Krg

1 Dane z profesjonalnych bada cytowane przez Shaunti Feldhahn w ksice Tylko dla kobiet. Badania
wykonane zostay na zlecenie Shaunti Feldhahn przez Decision Analysts Inc. i zestawione przez Ana-
lytic Focus.
2 Gottman, Why Marriages Succeed or Fail, s.152
3 Ibidem

Rozdzia 5: Ona boi si bycia popychadem, on jest zmczony niepojmow aniem

1 Gottman, op. cit., s. 175.

Rozdzia 6: Ona nie chce by hipokrytk, on narzeka na brak szacunku

1 Gottman, op. cit., s. 159.

Rozdzia 10: (Opennes) Otwarto ona chce, eby si przed ni otworzy

1 Aby wzbogaci dyskusj o rnicach midzy wewntrznym podziaem mczyzn a integracj kobiet,
zob. Stephen B. Clark, Man and Women in Christ (Ann Arbor, Servant Books, 1980). W swoich do-
gbnych badaniach nad rnicami midzy kobiet i mczyzn Clark odnosi si do teorii dwch spe-
cjalistw w okrelaniu wzoru cech mczyzn i kobiet: Dietrich von Hildebrand, Man and Woman, Chi-
cago, Henry Regnery, 1965 i Edith Stein, The Writings of Edith Stein, Londyn, Peter Owen, 1956. Clark
pisze: Oboje, von Hildebrand i Stein, twierdz, e kobiety i mczyni rni si co do sposobu, w
jaki funkcjonuj ich umysy, emocje i ciaa. Emocje, umys i ciao kobiety tworzy bardziej zintegro-
wan jedno ni u mczyzny. Ona podejmuje decyzje, dziaania i zwizki jako caa osoba pocze-
nie uczu, umysu i ciaa. Natomiast emocje, umys i ciao mczyzny s bardziej zrnicowane.
Jemu atwiej jest poukada fragmenty osobowoci, traktujc je jako aspekty swojej tosamoci, ktre
moe czasami ignorowa.

Rozdzia 12: (Peacemaking) Pojednanie ona chce, eby pow iedzia przepraszam

1 Izajasz 54, 6: w tym fragmencie baganie Judy na wygnaniu jest porwnane z alem porzuconej ony,
pogronej w aobie duchowej i odrzuconej przez ma.
2 Zob. William Barclay, The Daily Study Bible, The Letters to the Corinthians, Edinburgh, The St. Andrew
Press, 1965, s. 67.
3 Mateusz 19, 16: Jezus odpowiada na pytanie faryzeuszy: Czy mczyzna moe oddali on z jakie-
gokolwiek powodu? (zob. werset 3). Zamiast przyjmowa stanowisko rabinw, czy to liberalne, czy
konserwatywne, Jezus skupia si na Ksidze Rodzaju 2, 2324 i pojciu jednego ciaa. Maestwo
powinno by najgbsz duchow i fizyczn jednoci. Zob. Charles E. Ryrie, The Ryrie Study Bible,
Chicago, Moody, 1976, s. 1478.

Rozdzia 13: Loyalty (Lojalno) ona musi wiedzie, e jeste oddany

1 Obecnie Columbia International University.
2 Robertson McQuilkin, A Promise Kept The Story of an Unforgettable Love, Wheaton, Ill.: Tyndale,
1998, s. 2123.
3 Ibidem.

Rozdzia 15: C-H-A-I-R-S: Jak przeliterow a szacunek dla Twojego ma

1 W 1 Licie do Koryntian 7, 2538 Pawe przekazuje mdro, ktra, jak przyznaje, nie jest bezpo-
rednim nakazem Jezusa z Ewangelii. Poniewa uwaa, e nie ma wiele czasu, aby pozyska ludzi
dla Chrystusa, wola, aby chrzecijanie nie zawierali maestw i dziki temu lepiej wykonywali za-
danie powierzone przez Pana. w. Pawe nie umniejsza roli maestwa, stwierdza jedynie prosty
fakt: kiedy ludzie dobrej woli pobieraj si, s zaabsorbowani zadowalaniem samych siebie. w. Pa-
we zdaje sobie spraw, e maestwa nadal mog suy Panu.
2 Kochajca ona wezwana jest do wybaczania pewnych bdw i poraek ma, poniewa mio za-
krywa wiele grzechw (1 P 4, 8). Natomiast m rozwaa sowa i czyny ony, ktre mog wydawa
si oznak braku szacunku, poniewa mdry czowiek wybacza zniewag (Prz 12, 16).

Rozdzia 16: (Conquest) Zdobyw anie doce jego pragnienie, by pracow a i osiga

1 Charles F. Pfeiffer, red. The Wycliffe Bible Commentary, Chicago, Moody, 1987, s. 5.
2 W swojej ksice The Essential Difference: The Truth about the Male and Female Brain Simon Baron-Co-
hen przedstawia rezultaty swoich dwudziestoletnich bada na temat rnic midzy pciami. Odkry-
wa, e kobieta ma wrodzon zdolno do okazywania empatii, podczas gdy mzg mczyzny jest za-
projektowany do rozumienia i budowania systemw. Baron-Cohen rozwin t teori, analizujc ro-
dzaje impulsw, na jakie reaguj dzieci. Dziewczynki lepiej reagoway na twarze, a chopcy na ru-
chome zabawki, tzw. mobile. Recenzj ksiki Barona-Cohena mona znale w artykule His and Hers
autorstwa Carolyn See, opublikowanym w Washington Post 5 padziernik 2003.
3 Talcott Parson i Robert F.Bales w dyskusji na temat socjologicznych aspektw rodziny utrzymuj, e
modelowa rodzina skada si z dwjki dorosych partnerw (ma i ony) yjcych razem z dziemi.
Rola ony zazwyczaj sprowadza si do zada wewntrznych, natomiast ma do zewntrznych. Au-
torzy opisuj je jako orientacje ekspresyjne lub instrumentalne (zob. Talcott Parson i Robert F. Bales,
Family, Socialization and Interaction Process, Glencore Ill., Free Press, 1955). Mimo e inni badacze
proponuj wiele odmiennych modeli, wci pozostaje on aktualny! Uwaam, e trafnie przedstawia
prawdziw natur i potrzeby kobiet i mczyzn. Oglnie rzecz biorc, kobiety s w wikszym stopniu
skoncentrowane na stosunkach panujcych w rodzinie, wyraajc cuda mioci. Cho we wspcze-
snej kulturze kariera jest dla kobiety wana, cigle zajmuje drugie miejsce, jeeli kobieta chce mie
dzieci. Robienie kariery jest dla kobiety wolnym wyborem, tymczasem mczyzna czuje si zobowi-
zany do pracy poza domem, w terenie.

Rozdzia 17: (Hierarchy) Hierarchia doce jego pragnienie by chroni i utrzymyw a

1 Zob. Donald G. Bloesch, Is the Bible Sexist?, Wetchester Ill., Crossway, 1982, s. 3637. Autor wskazuje,
e w adnym fragmencie Biblii nie zachca si do wykorzystywania kobiet, za to podkrela si po-
trzeb opiekowania si nimi i chronienia ich. Niektre feministki nazywaj to patronatem, tymcza-
sem powaanie dla kobiet jest czci mskiej natury, podobnie jak pewna zaleno od mczyzn
jest istot kobiecoci.
2 Z Family News from Dr. James Dobson (Wieci rodzinne od dr. J. Dobsona), luty 1995. Dr Dobson
przedstawia tu histori opowiedzian przez dr. E.V. Hilla w audycji radiowej Focus on the Family,
E.V. Hill on the Death of His Wife.
3 Zob. Deborah Tannen, You Just Dont Understand Women and Men in Conversation, New York, Ballan-
 tine, 1991, s. 2425. Prowadzc badania do swojej ksiki, Tannen zauwaya, e jej m postrzega
wiat tak jak wikszo mczyzn; jako jednostka w hierarchicznym porzdku spoecznym, w ktrym
znajdowa si o stopie wyej bd niej. W tym wiecie ludzie prbuj broni si, by inni nie
zrzucili ich z aktualnego miejsca w hierarchii.

Rozdzia 18: Authority (przew odnictwo) doce jego pragnienie, by suy i przew odzi

1 Zob. Wayne Grudem, Systematic Theology: An Introduction to Biblical Doctrine, Grand Rapids, Zonde-
rvan, 1994, s. 465466.
2 Trzeba mie wiadomo pewnych gosw kulturowych. Niektrzy twierdz, e podporzdkowanie
si nigdy nie wzmocnio adnych instytucji poza niewolnictwem. Inni gosz, e podporzdkowanie
si miao zastosowanie tylko w I w. n.e., co zreszt jest czstym komentarzem tych, ktrzy nie zga-
dzaj si z nauk Nowego Testamentu. Wszystkim nam wyszoby na dobre przestrzeganie Pisma:
Jest bowiem wielu krnbrnych, gadatliwych i zwodzicieli Trzeba im zamkn usta, gdy cae
domy skcaj, nauczajc, czego nie naley, dla ndznego zysku (List do Tytusa 1, 1011).

Rozdzia 19: (Insight) Wnikliw o doce jego pragnienie analizow ania i doradzania

1 Oparte na opowiadaniu Jo Berryego pt. Beloved Unbeliver, Grand Rapids, Zondervan, 1981.

Rozdzia 20: Relationship (Zwizek) doce jego pragnienie zwizku opartego na partnerstwie

1 Zob. Deborah Tennen, Gender and Discourse, New York, Oxford University Press, 1994, s. 96.

Rozdzia 21: (Sex uality) Seksualno doce jego pragnienie seksualnej bliskoci

1 Zob. Charles C. Ryrie, The Ryrie Study Bible, Chicago, Moody, 1976, s. 944. Mdry nauczyciel, ktry
napisa wers 5, 19 Ksigi Przysw, to prawdopodobnie krl Salomon, ktry uchodzi za autora 3000
przysw i ponad 1000 pieni (zob. 1 Ksiga Krlewska 4, 35). Przypisuje mu si autorstwo wielu tek-
stw z Ksigi Psalmw, midzy innymi rozdziaw 19. Niestety, Salomon mia 700 on i 300 konku-
bin, a wikszo z nich wzorowaa si na kobietach spoza Izraela, ktre zamkny swe serca na Boga
(zob. 1 Ksiga Krlewska 11, 1-8). Krl Salomon nie mg si zastosowa do wasnej rady dotyczcej
seksu, co jednak nie podwaa spisanej przez niego mdroci natchnionej przez Boga.

Rozdzia 23: Prawdziw y pow d mioci i szacunku

1 Powiedzie, e wstpienie do nieba bdzie dla nas przytaczajce, byoby duym niedomwieniem.
Czymkolwiek jest dla Ciebie ekstaz, pomn to milion razy przez nieskoczono. Aby dowiedzie
si, chociaby w niewielkiej czci, czym jest Raj i co to znaczy obcowa z Bogiem w Niebie na wie-
ki, zob. List do Rzymian 8, 17, 30; 1 List do Koryntian 13, 12; 2 List do Koryntian 12, 4; List do Fili-
pian 3, 21; 2 List do Tesaloniczan 4, 17; List do Hebrajczykw 10,14; 1 List w. Jana 3, 2; Apokalipsa
w. Jana 2, 7; 21, 4.

Rozdzia 24: Uwierz, e prawda moe Ci wyzwoli

1 W tym rozdziale w. Piotr (1 List w. Piotra 2, 133, 7) przedstawia jasny zarys, ktry podsumowuje
w wersie 3, 8. Mona go zauway dziki powracajcej kilkakrotnie frazie poddaj si wadzy (1 List
w. Piotra 2, 13; 2, 18; 3, 1). Zwr uwag na kolejne powtrzenie, ktrego uywa w odniesieniu do
 mw i on, mianowicie, tak samo (1 List w. Piotra 3, 1.7). Mona uzna, e cztery gwne punk-
ty jego schematu to: obywatele, niewolnicy, mowie i ony. Kada z tych grup powinna si podpo-
rzdkowa. Wedug Piotra najwspanialszym dowodem poddania si jest Mio i Szacunek! Jak lu-
dzie wolni postpujcie Wszystkich szanujcie, braci miujcie, Boga si bjcie, czcijcie krla! (1 List
w. Piotra 2, 1617). Innymi sowy, ona, ktra jest wewntrznie wolna, poddaje si, szanujc ma
(3, 2). Analogicznie, m, ktry jest wewntrznie wolny, poddaje si, kochajc on to znaczy, e
yje z ni w zrozumieniu i traktuje jak rwn sobie.
2 Zob. Ryrie, The Ryrie Study Bible.
3 Ibidem, s. 1338.
* Here Comes the Bride pie grana i piewana na amerykaskich lubach tak jak u nas Marsz Mendels-
sohna (przyp. tum.).