You are on page 1of 53

A

VOCABULARIO GENERAL
a, ab, prep. de ab., de, desde, por.
abdico, -are, -avi, -atum, tr., renunciar, abdicar.
abdo, -ere, -didi, -ditum, tr., ocultar.
abduco, -ducere, -duxi, -ductum, tr., llevar consigo; quitar.
abeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., irse.
abicio, -icere, -ieci, -iectum, [ab-iacio], tr., arrojar de s.
abrogo, are, -avi, atum, tr., anular, quitar, privar de.
abscido, -ere, -cidi, -cisum, tr., cortar.
abscindo, -scindere, -scidi, -scissum, tr., desgarrar, arrancar.
absolvo, -ere, -solvi, -solutum, tr., librar.
abstineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., apartar; intr., abstenerse.
absum, -esse, afui, intr., estar distante, estar ausente; pres., absens, -entis, ausente,
abutor, -uti, -usus sum, intr., abusar.
accedo, -cedere, -cessi, -cessum, intr., acercarse; aadirse.
accendo, -ere, -cendi, -censum, tr., inflamar.
accido, -cidere, -cidi, intr., suceder.
accingo, -ere, accinxi, accinctum, tr., ceir.
accipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., recibir.
accuso, -are, -avi, -atum, tr., acusar.
acer, acris, acre, adj., agudo, penetrante, vivaz; adv., acriter.
acerbus, adj., amargo; adv., acerbe - sust., acerbitas, -atis, t., amargura.
acies, -ei, f., lnea de batalla.
acutus (part.-adj. de acuo, aguzar), aguzado, agudo; adv., acute.
ad, prep. de ac., a, hacia; cerca de.
addo, -dere, -didi, -ditum, tr., aadir.
adduco, ducere, duxi, ductum, tr., guiar hacia; inducir.
adeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, tr. e intr., ir hacia, acercarse; visitar; sust.,
aditus, 4 m., acceso.
adeo, adv., tanto, hasta tal punto.
adfero, adferre, attuli, adlatum y allatum, tr., llevar a, aportar,
adficio, -ficere, -feci, -fectum, tr., conmover; afligir.
adfinis, -is, m., lindante; emparentado.
adfirmo, -are, -avi, -atum, tr., afirmar, declarar.
adfligo, -ere, -flixi, -flictum, tr., lanzar contra; abatir.
adgredior -gredi, -gressus sum, tr., atacar; emprender.
adhibeo, ere, ui, -itum, tr., aplicar, emplear.
adhuc, adv., hasta ahora.
adicio, -icere, -ieci, -iectum, [ad-iacio], tr., aadir.
adigo, ere, egi, actum, tr., impulsar, obligar a.
adimo, -ere, -emi, -emptum, tr., quitar.
adipiscor, -pisci, adeptus sum, tr., obtener.
aditus, vase adeo.
adiungo, -iungere, -iunxi, -iunctum, tr., juntar.
adiuvo, -iuvare, -iuvi, -iutum, tr., ayudar.
adloquor, -loqui, -locutus sum, tr., dirigir la palabra a: aliquem adloqui, hablar a alguien.
administro, are, avi, atum, tr., gobernar; cuidar.
admiror, -ari, -atus sum, tr., admirar.
admitto, -mittere, -misi, -missum, tr., admitir; cometer.
admoneo, -ere, -monui, -monitum, tr., avisar, advertir ( aliquem alicuius rei o de re).
admodum, adv., mucho.
admoveo, -ere, -movi, -motum, tr., mover hacia, acercar; aplicar.
adnitor, -niti, nisus (-nixus) sum, intr., apoyarse en; esforzarse.
I
adorior, -oriri, -ortus sum, tr., atacar.
adoro, are, avi, -atum, tr., dirigir una plegaria a una divinidad, adorar.
adpello, vase appello.
adpeto, vase appeto.
adpono, vase appono.
adprobo, vase approbo.
adpropinquo, vase appropinquo.
adscendo, vase ascendo.
adsequor, -sequi, -secutus sum, tr., alcanzar.
adsideo, -ere, -sedi, -sessum, intr., estar sentado junto a.
adsisto, -sistere, -stiti, intr., ponerse cerca, asistir.
adsto, -stare, -stiti, intr., estar en pie, estar presente.
adsum, esse, fui, intr., estar presente; con dat., asistir.
adulescens, -entis, m., joven; sust., adulescentia, juventud.
aduro, -ere, -ussi, -ustum, tr., quemar por encima.
advenio, -venire, -veni, -ventum, intr., llegar; sust., adventus, 4 m., llegada; advento, -are, -avi;
-atum, intr., ir acercndose.
adversus. prep. de ac., hacia, contra.
adverto, -vertere, -verti, -versum, tr., volver hacia, atender; part.-adj., adversus, opuesto, frontero;
desfavorable; animum adverto = animadverto, tr., advertir.
advesperascit, -ere, -vesperavit, impers., anochece.
advoco, are, avi, atum, tr., llamar.
adytum, i, n., parte ntima del templo, sagrario.
aedes o aedis, -is, f., templo; pl., aedes, casa.
aedifico, -are, -avi, -atum, tr., construir.
aedilis, -is, m., edil, magistrado encargado de los edificios pblicos, calles y plazas.
aeger, -gra, grum, adj., enfermo; adv., aegre, difcilmente, con repugnancia.
aeneus, adj., de bronce.
aequo, are, -avi, -atum, tr., igualar.
aequor, -oris, n., superficie llana; mar.
aequus, adj., llano, igual, ecunime; adv., aeque. igualmente; sust., aequitas, -atis, f., ecuanimidad;
aequalis, -e, igual; de la misma edad.
aer, aeris, m., aire.
aes, aeris, n., bronce, dinero; aes alienum, deuda.
aestas, -atis, f., verano.
aestimo, -are, .-avi, -atum, tr., valorar.
aestus, 4 m., calor; marea.
aetas, -atis, f., edad.
aeternus, adj., eterno.
aether, -eris, m., aire de la regin superior, cielo.
aevum, 2 n., duracin (ilimitada), tiempo.
affero, vase adfero.
afficio, vase adficio.
affligo, vase adfligo.
affirmo, -are, -avi, -atum, tr., afirmar.
ager, agri, m., tierra de cultivo, campo; pl., agri, campos, campia; territorio; adj., agrestis, -e,
campesino.
agger, -eris, m., terrapln; montn de materiales de acarreo (de adgero) .
agmen, -inis, n., columna de tropa en marcha; primum agmen, vanguardia; medium agmen, centro
de columna en marcha; novissimum agmen, retaguardia.
agnosco, -ere, -gnovi, -gnitum, tr., reconocer.
agnus, -i, m., cordero.
ago, -ere, egi, actum, tr. impulsar hacia adelante, conducir; hacer cumplir; hacer; tratar; agito, are,
-avi, -atum, tr., mover repetidamente, agitar; tratar, ocuparse de, examinar.
agricola, 1 m., labrador.

II
aio, defec. tr., decir; decir que s.
ala, 1 f., ala; ala del ejrcito; escuadrn de caballera; ales, -itis, f., alado; pjaro, ave.
alacer, alacris, alacre, adj., vivo, brioso, fogoso; sust., alacritas, -atis, f., fogosidad.
albus, adj., blanco (mate). Se opone a ater, oscuro.
alienus, adj., ajeno; extrao; hostil, desfavorable.
aliquando, adv., alguna vez.
aliquis, aliqua, aliquid, pron. indef., alguno.
aliquot, adj. indec., algunos.
aliter, adv., de otro modo.
alius, -a, -ud, indef., otro.
alo. -ere. alui. altum (alitum), tr., alimentar, nutrir.
alter, -era, -erum, indef., otro (de dos).
altus, part. de alo, alto, profundo; adv., alte, sust., altum (mare), alta mar; sust., altitudo, -inis, f., al-
tura, profundidad.
alveus, 2 m., cavidad; cuenca, tina.
ambitus, 4 m., rodeo; cohecho.
ambo, adj.-pron., los dos juntos, ambos.
ambulo, -are, -avi, -atum, intr., andar, pasear.
amens, -entis, adj., loco; amentia, 1 f., locura.
amicus, adj. y sust., amigo; adv., amice; sust., amicitia, 1 f., amistad.
amitto, -mittere, -misi, -missum, tr., perder ( casualmente), en tanto que perdo significa perder de in-
tento, destruir. amnis, -is, m., ro.
amo, -are, -avi, -atum, tr., amar; part.-adj., amans, -antis, amante; adverbio, amanter; sust., amor,
-oris, m., amor.
amplector, -plecti, -plexus sum, tr., abrazar; sust., amplexus, 4 m., abrazo.
amplus, adj., amplio, espacioso, abundante, esplndido; comp. adv., amplius, ms.
amputo, -are, -avi, -atum, tr., cortar.
anceps, -cipitis, adj., de dos cabezas; de doble sentido; ambiguo, incierto.
ancilla, 1 f., esclava.
ancora, 1 f., ancla.
angustus, adj., angosto, estrecho; adv., anguste; sust., angustiae, 1 pl., angostura, desfiladero; aprieto.
anima, 1 f., aire; aliento; vida; alma; sust., animal, -alis, n., animal.
animadverto, vase adverto.
animus, 2 m., mente; intencin, voluntad; nimo, valor.
annus, 2 m., ao.
ante, prep. de ac., frente a, delante de; antes; ante quam, conj., antes de que. antea, adv., antes.
antiquus, adj., el que est delante; el de tiempo anterior; antiguo; adv., antiquitus, en tiempo pasado;
sust., antiquitas, -atis, 3 f., antigedad.
anus, 4 f., vieja.
aper, apri, m., jabal.
aperio, -ire, -ui, -tum, tr., abrir; part.-adj., apertus, abierto.
apis, -is, f., abeja.
appareo, -ere, -ui, -itum, intr., aparecer, manifestarse; ser evidente.
appello, are, avi, -atum, tr., llamar.
appello, -ere, -puli, -pulsum, tr., empujar hacia; arribar.
appeto, -ere, -petivi, -petitum, tr., apetecer; atacar; intr. (referido al tiempo), aproximarse.
appono, -ere, -posui, -positum, tr., poner junto a.
apprehendo, -ere, - prehendi, -prehensum, tr., coger.
approbo, -are, -avi, -atum, tr., aprobar; sust., approbatio, -onis, f., aprobacin.
appropinquo, -are, -avi, -atum, infr., con dativo, acercarse.
apto, -are, -avi, -atum, tr., adaptar; proveer.
aptus, adj., apto, acomodado.
apud, prep. de ac., junto a, entre, en casa de.
aqua, 1 f., agua; aquor, 1 intr., coger agua.
aquila, 1 f., guila.

III
ara, 1 f., altar.
arator, aratrum, vase aro.
arbiter, -tri, 2 m., testigo, rbitro; arbitror, -ari, atus sum, tr., considerar, creer.
arbor, -oris, f., rbol.
arceo, -ere, -ui, tr., encerrar, apartar.
arcesso, -ere, ivi, itum, tr., hacer venir, citar.
arcus, 4 m., arco.
ardeo, -ere, arsi, arsum, intr., arder; sust., ardor, -oris, m., ardor.
arduus, adj., escarpado, difcil.
areo, -ere, intr., estar seco.
argentum, 2 m., plata.
arguo, arguere, argui, argutum, tr., esclarecer, probar; acusar; sust., argumentum, 2 n., prueba.
aries, -etis, m., carnero; ariete (mquina de guerra).
arma, -orum, 2 n., pl., armas; armo, -are, -avi, -atum, tr., armar.
armentum, 2 n., rebao, vacada.
aro, -are, -avi, -atum, tr., arar; sust., arator, -oris, arador, labrador; aratrum, 2 n., arado; arvum, 2
n., tierra de labor.
arripio, -ere, -ripui, -reptum, tr., coger apresuradamente, arrebatar, apresar, empujar.
ars, artis, f., arte, habilidad; pl., medios, procedimientos; artifex, -icis, m., artfice, autor, maestro.
artus, 4 m. pl., miembros.
arx, arcis, f., ciudadela; cima, altura.
ascendo, -ere, -scendi, -scensum, tr. e intr., subir; sust., ascensus, 4 m., subida, grado.
aspectus, vase aspicio.
asper, -era, -erum, adj., spero, duro, penoso; adv., aspere; sust., asperitas, -atis, f., aspereza, dureza.
aspicio, -ere, -spexi, -spectum, tr., mirar hacia; sust., aspectus, 4 m., vista, aspecto.
assequor, vase adsequor.
assisto, vase adsisto.
at, conj., pero.
ater, atra, atrum, adj., negro, sombro.
atque (ac), conj., y.
atqui, conj., sin embargo
atrium, 2 n., atrio, antesala.
attineo. -ere. -tinui -tentum intr. con ad, tocar a, llegar hasta, importar.
attingo, -ere, -tigi, -tactum, tr., tocar, alcanzar, lindar.
attollo, ere, tr., elevar.
attribuo, -ere, -tribui, -tributum, tr., asignar, dar.
auctor, vase augeo.
audeo, -ere, ausus sum, tr., atreverse; adj., audax, -acis, audaz; adv., audacter, audazmente; sust.,
audacia, 1 f., audacia, atrevimiento.
audio, -ire, -ivi, -itum, tr., or.
aufero, -ferre, abstuli, ablatum, tr., quitar.
augeo, -ere, auxi, auctum, tr., aumentar; sust., auctor, -oris, m., autor, promotor, investigador;
auctoritas, -atis, f., poder, autoridad, influencia.
augur, -uris, m., augur, adivino.
aura, 1 f., brisa, aire.
auriga, ae, m., cochero.
auris, -is, f., oreja, odo.
aurum, 2 n., oro; adj., aureus, ureo, de oro.
auspicium, 2 n., observacin de las aves en su vuelo movimientos. apetito y canto; auspicio, smbolo
de poder.
aut, conj., o; aut.. aut, ya.. ya.
autem, conj., en cambio, pero.
auxilium, 2 n., ayuda; auxilia, pl, fuerzas auxiliares.
avarus, adj., avaro; adv., avare; sust., avaritia 1 f., avaricia.
avello, -ere, -vulsi, -vulsum, tr., arrancar.

IV
averto, -ere, -verti, -versum, tr., apartar; adj., aversus, hostil.
avis, -is, f., ave; presagio.
avus, 2 m., abuelo.
avunculus, 2 m., to materno.
axis, -is, m., eje; carro, eje del cielo, cielo.

B
bacchor, -ari, -atus sum, correr furioso.
baculum, 2 n., bastn.
barbarus, adj. , extranjero; brbaro, inculto, salvaje
basium, 2 n., beso.
beatus, adj., dichoso, feliz adv., beate.
bellum, 2 n., guerra; bello, -are, -avi, -atum, intr.. guerrear, combatir.
bene, vase bonus.
beneficium, 2 n., beneficio, acto de benevolencia, favor, servicio.
bibo, -ere, bibi, bibitum, tr. beber.
biduum, 2 n. (bis dies), espacio de dos das.
biennium, 2 n. (bis annus) perodo de dos aos.
bis, adv. numeral, dos veces.
bonus, adj., bueno; adv., bene, bien; sust., bonitas, -atis, f., bondad.
bos, bovis, m. y f., buey, vaca.
bracchium, 2 n., brazo.
brevis, -e, adj., breve, corto; advs., breviter, brevemente; brevi; pronto; sust., brevitas, -atis, f., breve-
dad, pequeez. bubulcus, 2 m., boyero.

C
cacumen, -inis, n., cima en punta, punta.
cadaver, -eris, n., cadver.
cado, -ere, cecidi, casum, intr., caer; sust., casus, 4 m., cada; casualidad; suceso.
caecus, adj., ciego; oculto; oscuro.
caedo, -ere, cecidi, caesum, tr., cortar, matar, derribar; sust., caedes, is, f., matanza, mortandad, ase-
sinato.
caelum, 2 n., bveda celeste, cielo; clima, atmsfera; adj., caelestis, -e, celestial, del cielo. caeruleus y
caerulus, adj., azul oscuro.
calamitas, -atis, f., calamidad, desastre.
calcar, -aris, m., espuela.
callidus, adj., conocedor, experto, diestro; maoso, astuto; adv., callide.
campus, 2 m., llano, campo.
candidus, adj., blanco (brillante); sust., candidatus, vestido de toga blanca, candidato.
canis, -is, m. y f., perro.
cano, -ere, cecini, cantum, tr., cantar; sust., cantus, 4 m., canto; canto, -are, -avi, -atum, tr., cantar.
canus, adj., blanco, cano; canities, -ei, f., pelo canoso; vejez.
capax, -cis, adj., capaz.
caper, capri, m., macho cabro; capra, 1 f., cabra; capella, 1 f., cabrita.
capillus, 2 m., cabello.
capio, -ere, cepi, captum, tr., coger, tomar, apoderarse de; capto, -are, -avi, -atum, tr., tratar de co-
ger; sust., captivus, 2 m., prisionero. caput, -itis, n., cabeza; persona; vida; capital.
carcer, -eris, m., crcel, prisin; barrera, punto de partida en las carreras de circo.
cardo, -inis, m., quicio.
careo, -ere, -ui, intr. (con ablat.), carecer, privarse, abstenerse.
carina, 1 f., quilla; (en poesa), nave.
carmen, -inis, n., cancin.
caro, carnis, f., carne.
carpo, -ere, carpsi, carptum, tr., arrancar; escoger; tomar; disfrutar; desgarrar.
carus, adj., querido; sust., caritas, -atis, f., cario, caresta.
castellum, 2 n., fortn, baluarte, reducto.
V
castra, 2 pl., campamento.
castus, adj., casto, puro; adv., caste.
catena, 1 f., cadena.
caterva, 1 f., bandada, tropa.
caupo, -onis, m., mesonero.
causa, 1 f., causa, motivo, razn; proceso; pretexto; abl., causa, por, a causa de.
caveo, -ere, cavi, cautum, tr. e intr., precaverse, guardarse de; cave ne cadas, gurdate de caer; velar
por, garantizar; sust., cautio, -onis, f., garanta.
cavus, adj., vaco, cncavo; sust., caverna, 1 f., cavidad, caverna.
cedo, -ere, cessi, cessum, intr. y tr., ir, irse, retirarse; ceder; dar, conceder; cesso, -are, -avi, -atum,
intr., estar ocioso, estar en reposo, cesar. celeber, -bris, -bre, adj., apiado, concurrido, famoso;
celebro, -are, -avi, -atum, tr., concurrir en tropel, apiarse; celebrar.
celer, -eris, -ere, adj., veloz; adv., celeriter; sust., celeritas, -atis, f., celeridad, rapidez, prisa.
cella, 1 f., despensa; celda, celdilla.
celo, -are, -avi, -atum, tr., ocultar, tener oculto.
celsus, adj., elevado.
cena, 1 f., comida; ceno, -are, -avi, -atum, intr., comer.
censeo, -ere, censui, censum, tr., evaluar, declarar, juzgar, estimar, creer sust., censor, -oris, m.,
censor; census, 4 sust. censo.
centum, num. card., cien, centesimus, ord., centsimo; centeni, distr., de cien en cien; centies adv.,
cien veces. centurio, -onis, m., centurin.
cera, 1 f., cera; cerae, tablillas enceradas.
cerno, -ere, crevi, cretum, tr., discernir, distinguir, ver; decidir.
certo -are, -avi, -atum, intr. y tr., luchar, rivalizar, disputar; debatir; sust., certamen, -inis, n., disputa,
porfa, certamen; certatim, adv., a porfa.
certus, adj., fijo, determinado, seguro, cierto; compar., certiorem facio aliquem, informo a alguno;
adv., certe, ciertamente, sin duda; certo, con seguridad. cervices, -cum, f. pl., cuello.
cesso, vase cedo.
ceteri, -rae, -ra, adj. pl., los dems, los restantes; adv., ceterum, por lo dems.
cibus, 2 m., comida, alimento.
cieo, ciere, civi, citum, tr. poner en movimiento, agitar, remover; proferir, lanzar; part.-adj., citus,
rpido; cito, -are, -avi, -atum, excitar, llamar, citar.
cingo, -ere, cinxi, cinctum, tr., ceir; cingor, tr. e intr., ceirse, armarse.
cinis, -eris, m., ceniza.
circa, prep. de ac., alrededor; hacia, poco ms o menos.
circumago, -ere, -egi, -actum, tr., llevar alrededor.
circumcludo, -ere, -clusi, -clusum, tr., cercar, encerrar; acosar en torno.
circumdo, -dare, -dedi, -datum, tr., poner en torno, rodear.
circumduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., llevar en torno, rodear.
circumeo o circueo, -ire, -ivi, -itum, tr. e intr., ir alrededor; rodear; sust., circuitus, 4 m., rodeo.
circumsisto, -sistere, -steti, intr. y tr., detenerse alrededor; rodear.
circumspicio, -ere, -spexi, -spectum, tr., mirar en torno, abarcar con la vista; observar, examinar.
circumsto, are -steti. intr. y tr., estar en torno; rodear.
circumvenio, -ire, -veni, -ventum, tr., cercar, acorralar; tender un lazo, engaar.
cis, prep. de ac., a este lado de. citerior, -oris, adj., del lado de ac (respecto a Roma o Italia).
cito, vase cieo.
citra, prep. de ac., a este lado de.
civis, -is, m. y f., ciudadano; adj., civilis, -e, civil, cvico; adv., civiliter; sust., civitas, -atis, f., ciudad,
Estado; derecho de ciudadana.
clades, -is, f., desastre.
clam, adv., a escondidas.
clamo, -are, -avi, -atum, intr., gritar; sust., clamor, oris, m., grito; clamito, -are, -avi, -atum, intr.,
vocear, gritar constantemente.
clarus, adj., brillante, claro; evidente, famoso.
classis, -is, f., escuadra.

VI
claudo, -ere, clausi, clausum, tr., cerrar.
clavis, -is, f., llave.
clemens, -entis, adj., clemente, suave, indulgente; bondadoso; adv., clementer; sust., clementia, 1 f.,
clemencia, benignidad.
cliens, -entis, m., cliente, protegido, sbdito.
clipeus, 2 m., escudo redondo de metal.
coeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., reunirse, juntarse; condensarse; sust., coetus, 4 m., reunin, junta.
coepi, -isse, coeptum (se usa como perfecto de incipio ), def. tr., comenzar.
coerceo, -ere, -ui, -itum, tr., encerrar, reprimir, frenar.
cogito, are, avi, atum, tr., pensar; planear, proponerse; cogitatio, onis, f., pensamiento.
cognatus, adj., pariente consanguneo; sust., cognatio, -onis, f., parentesco.
cognomen, -inis, m, sobrenombre, apellido.
cognosco, -ere, -gnovi, -gnitum, tr., conocer; averiguar; aprender; investigar judicialmente; sust.,
cognitio, -onis, t., conocimiento, indagacin judicial.
cogo, -ere, coegi, coactum, tr., reunir, juntar; obligar.
cohors, -ortis, f., cohorte.
cohortor, -ari, -atus sum, tr., exhortar, arengar; sust., cohortatio, onis, f., arenga.
colligo, -ere, -legi, -lectum, tr., recoger, reunir.
collis, -is, m., colina.
colloco, vase conloco.
collum, 2 n., cuello.
colo, -ere, colui, cultum, tr., cultivar; habitar; honrar, cuidar; tratar; sust., cultura, I, f., cultivo; cultus,
4 m., modo de vestir, modo de vida; grado de civilizacin, ejercicio, culto.
color, oris, m., color.
coluber, -bri, m., culebra.
columba, 1 f., paloma.
coma, 1 f, cabello; follaje.
comes, -itis, m., compaero, acompaante; vb., comitor, -ari, -atus sum, tr., acompaar; sust.,
comitatus, 4 m., acompaamiento, squito.
commemoro, -are, -avi, -atum, tr., recordar, mencionar.
commendo, -are, -avi, -atum, tr., confiar; recomendar; sust., commendatio, -onis, t., recomendacin.
commeo, -are, -avi, -atum, intr., pasar de un sitio a otro, ir y venir; sust., commeatus, 4 m., convoy,
columna de aprovisionamiento; licencia militar.
comminus, adv., de cerca.
committo, -ere, -misi, -missum, tr., trabar; confiar; ejecutar.
commodus, ad;., conveniente, acomodado; adv., commode; sust., commodum, 2 n., ventaja,
provecho.
commoror, aris, -atus sum, intr., detenerse.
commoveo, -ere, -movi, -motum, tr., conmover, agitar; remover.
communis, -e, adj., comn, general; adv., communiter; sust., communitas, -atis, f., comunidad, so-
ciedad; communico, are, -avi, atum, tr., compartir, comunicar.
compages, -is, f., juntura, trabazn.
comparo, -are, -avi, -atum, tr., comparar. (Procede de compar, comparis, parecido, y es distinto del
siguiente de la misma forma.)
comparo, -are, -avi, -atum, tr., preparar, proveer; reunir. (Proviene de cum y paro, preparar.)
compello, -ere, -puli, -pulsum, tr., reunir, juntar; apremiar, obligar.
comperio, -ire, -peri, -pertum, tr., averiguar, descubrir; saber.
complector, -plecti, -plexus sum, tr., abrazar; sust., complexus, 4 m., abrazo.
compleo, -ere, -evi, -etum, tr., llenar.
complures, -ium, adj., muchos, gran cantidad.
compono, -ere, -posui, -positum, tr., juntar, reunir; disponer, concertar, componer, arreglar; enterrar.
comporto, -are, -avi, -atum, tr., reunir, recoger.
comprehendo, -ere, -hendi, -hensum, tr., asir, sujetar, abarcar; entender, comprender.
comprimo, -ere, -pressi, -pressum, tr., reprimir, contener; apretar, detener.
conatus, vase conor.

VII
concedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., irse, retirarse, ceder, adherirse; tr., conceder, permitir.
concido, -ere, -cidi, intr., caer, derrumbarse.
concido, -ere, -cidi, -cisum, tr.. cortar. destruir.
concilium, 2 n., junta, reunin, asamblea;
concilio, -are, -avi, -atum, tr., reunir; asociar; ganarse, conciliarse; procurar.
concipio, -ere, -cepi, -ceptum., tr., coger; concebir; comprender, imaginarse; contraer; concertar.
concito, -are, -avi, -atum, tr., agitar, lanzar.
conclamo, -are, -avi, -atum, intr., gritar a una, clamar; llamar; ordenar
concors, -ordis, adj., concorde, armonioso; sust., concordia, 1 f., concordia, armona.
concupisco, -ere, -cupivi, -cupitum, tr., desear ardientemente.
concurro, -ere, -curri, -cursum, intr., correr juntamente; chocar en batalla; venir a las manos.
concursus, 4 m., corrida en tropel; encuentro, choque.
concutio, -ere, -cussi, -cussum, tr., sacudir, golpear; conmover; aterrar.
condemno, -are, -avi, -atum, tr., condenar, declarar culpable.
condicio, onis, f., convenio, estipulacin; condicin, coyuntura.
condio, -ire, -ivi, conditum, tr., condimentar; embalsamar; embellecer, exornar.
condo, -ere, -didi, -ditum, tr., fundar, edificar, establecer; componer; esconder, almacenar; enterrar;
condere diem, pasar el da.
condono, -are, -avi, -atum, tr., hacer donacin; perdonar.
conduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., conducir; juntar, congregar; alquilar, arrendar; conducit, intr.,
conviene, es ventajoso.
confero, -ferre, -tuti, collatum, tr., llevar juntamente, reunir, aportar; comparar; conferir; conferre se,
dedicarse, consagrarse.
confertus, adj., apretado, apiado, colmado.
conficio, -ere, -feci, -fectum, tr., hacer por completo, acabar, consumir, agotar.
confido, -ere, -fisus sum, intr. (con dativo y tambin con ablativo), confiar, poner confianza en.
confirmo, -are, avi, -atum tr., asegurar, restablecer; animar; probar.
confiteor, -eri, -fessus sum, tr., confesar; admitir; reconocer.
confligo, -ere, -flixi, -flictum, intr., chocar, combatir.
confodio, -ere, -fodi, -fossum, tr., atravesar, matar.
confugio, -ere, -fugi, -fugitum, intr., huir, refugiarse; recurrir.
confundo, -ere, -fudi, -fusum, tr., derramar; mezclar; desordenar; confundir.
congredior, -gredi, -gressus sum, intr., venir juntamente; encontrarse, reunirse; sust., congressus, 4
m., encuentro, reunin.
conicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar, arrojar; conjeturar, inferir.
coniungo, -ere, -iunxi, -iunctum, tr., unir, juntar; part.-adj., coniunctus, unido, ntimo; sust.,
coniunx, -iugis, m. y f., cnyuge, esposo.
coniuro, -are, -avi, -atum, intr., jurar juntamente, ligarse con juramento, conspirar; coniurati, 2 m.,
pl., conjurados, conspiradores; coniuratio, -onis, f., conjuracin.
conlega o collega, 1 m., colega.
conloco o colloco, -are, -avi, -atum, tr., colocar, poner, establecer, arreglar; dar en matrimonio, casar.
conloquor o colloquor, -loqui, -locutus sum, intr., conversar, conferenciar; sust., conloquium, 2 n.,
conferencia, entrevista.
conor, -ari, -atus sum, tr., intentar, emprender; sust., conatus, 4 m., intento.
conquiro, ere, -quisivi, quisitum, tr., buscar por todas partes, reunir, reclutar.
conscendo, -ere, -scendi, -scensum, intr. y tr., subir, montar; conscendere navem, embarcar.
conscientia, 1 f., conocimiento compartido con otros, complicidad; conciencia; conciencia del bien o
del mal. conscisco, ere, -scivi o -scii, -scitum, tr., decidir; mortem sibi consciscere, darse muerte.
conscius, adj., conocedor, sabedor; sibi conscius, consciente de s mismo; sust., conscius, 2 m., cm-
plice, confidente. conscribo, -ere, -scripsi, -scriptum, tr., alistar; redactar, escribir; patres conscripti,
senadores.
consentio, -ire, -sensi, -sensum, intr., estar de acuerdo, convenir con; sust., consensio, -onis, f., y con-
sensus, 4 m., acuerdo, unanimidad.
consequor, -sequi, -secutus sum, tr., seguir, perseguir; dar alcance, conseguir, obtener.

VIII
consero, -ere, -serui, -sertum, tr., atar juntamente, trabar; conserere manum o manus, trabar
combate.
consero, -ere, -sivi, -situm, tr., plantar.
conservo, -are, -avi, -atum, tr., conservar, guardar; salvar.
consido, -ere, -sedi, -sessum, intr., sentarse; apostarse, acampar.
consilium, 2 n., plan, designio, resolucin; parecer; consejo; discrecin, juicio.
consisto, -ere, -stiti, intr., detenerse; mantenerse firme; consistir; depender.
consolor, -ari, -atus sum, tr., consolar, confortar, aliviar.
conspicio, -ere, -spexi, -spectum, tr., mirar, ver, observar; sust., conspectus, 4 m., vista, mirada;
presencia. conspicor, -ari, -atus sum, tr., mirar.
constituo, -ere, -stitui, -stitutum, tr., establecer, poner, colocar, fijar; decidir.
consto, -are, -stiti, -statum, intr., constar, permanecer firme, invariable, durar; estar de acuerdo,
concordar; part.-adj., constans, -antis, constante, firme; adv., constanter; sust. constantia, 1 f.,
constancia, firmeza.
consuesco, -ere, -suevi, -suetum, intr., acostumbrar. El perf., consuevi, tengo por costumbre, suelo;
sust., consuetudo, -inis, f., costumbre, trato, relacin, norma.
consul, -ulis, m., cnsul; adj., consularis, -e, consular; sust., consularis, -is. m.. excnsul: sust.,
consulatus, 4 m., consulado.
consulo, -ere, -sului, -sultum, tr., consultar; intr. (con dativo), mirar por; sust., consultum, 2 n., de-
creto; adv., consulto, de intento.
consumo, -ere, -sumpsi, -sumptum, tr., consumir, gastar, disipar.
consurgo, -ere, surrexi, -surrectum, intr., levantarse juntamente.
contego, -ere, -texi, -tectum, tr., cubrir, ocultar.
contemno, -ere, -tempsi, -temptum, tr., despreciar, desdear; sust., contemptio, -onis, f., desprecio.
contendo, -ere, -tendi, -tentum, tr., tender, estirar; demandar con insistencia; asegurar firmemente;
intr., esforzarse, rivalizar, luchar, dirigirse; sust., contentio, -onis, f., lucha, tensin.
contineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., mantener unido; encerrar, abarcar, limitar; retener, reprimir; part.-
adj., continens, -entis, lindante, seguido; adv., continenter, sin interrupcin; sust., continens, -entis,
f., tierra firme, continente; part.adj., contentus, satisfecho, contento.
contingo, -ere, -tigi, -tactum, tr., tocar; intr., suceder.
continuus, adj., seguido; adv., continuo, inmediatamente.
contio, -onis, f., asamblea, reunin (convocada por un magistrado); discurso (en dicha asamblea).
contorqueo, -ere, -torsi, -tortum, tr., hacer girar, retorcer, disparar.
contra, prep. de ac., contra y frente a.
contraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., reunir, juntar, concentrar; contraer; incurrir en, concluir, pactar;
reducir, disminuir, abreviar.
contrarius, adj., opuesto, contrario; adv., contrarie.
controversia, 1 f., disputa.
contumelia, 1 f., ultraje, afrenta, insulto, injuria.
conturbo, -are, -avi, -atum, tr., turbar, desordenar, confundir.
convello, -ere, -velli, -vulsum, tr., arrancar.
convenio, -ire, -veni, -ventum, tr., encontrar (a alguien); intr., reunirse, acudir a; convenir, ser
apropiado; convenit, conviene, es propio, es conforme; sust., conventus, 4 m., asamblea, reunin
sesin judicial.
converto, -ere, -verti, -versum, tr., volver, hacer volver; cambiar, convertir en; intr., volverse, cam-
biarse.
convivium 2 n., comida, banquete.
convoco, -are, -avi, -atum, tr., convocar.
coorior, -oriri, ortus sum, intr., surgir, aparecer, originarse.
copia, 1 f., abundancia; ocasin; (pl.), copiae, tropas.
cor, cordis, n., corazn; hoc cordi est mihi, esto me es agradable, me gusta.
coram, prep. de ab., en presencia de.
cornu, 4 n., cuerno; ala o flanco (de ejrcito).
corona, 1 f., corona, guirnalda; crculo (de personas, de soldados).
corpus, -oris, n., cuerpo.

IX
corrigo, -ere, -rexi, -rectum, tr., corregir, enmendar, reformar.
corripio, -ripere, -ripui, -reptum, tr., coger, arrebatar, apoderarse de; reducir, abreviar; reprender; re-
correr rpidamente.
corrumpo, -ere, -rupi, -ruptum, tr., destruir, arruinar; corromper.
cras, adv., maana.
creber, -bra, -brum, adj., apretado, trabado, frecuente; adv., crebro, frecuentemente.
credo, -ere, credidi, creditum, tr., confiar, creer; intr. (con dat. ), fiarse, confiarse; adj., credibilis, -e,
creble; adv., credibiliter, de modo verosmil.
creo, -are, -avi, -atum, tr., crear, producir; nombrar, elegir.
cresco, -ere, crevi, cretum, intr., crecer, aumentar; part., cretus, salido, nacido (de).
crimen, inis, n., acusacin culpa, crimen.
crinis, -is, m., cabello.
crudelis, -e, adj., cruel; adv., crudeliter; sust., crudelitas, -atis, f., crueldad.
cruor, -oris, m., sangre; adj., cruentus, ensangrentado, sangriento.
crus, cruris, n., pierna.
crux, -cis, f., cruz, tormento, desdicha; abi o i in malam crucem, vete a que te cuelguen; crucio, -are,
-avi, -atum, tr., atormentar; sust., cruciatus, 4 m., tormento.
cubo, -are, cubui, cubitum, intr., estar echado, dormir; estar reclinado para comer; sust., cubile, -is,
n., lecho, guarida.
culmen, inis, n., cima, cumbre.
culpa, 1 f., culpa, falta, censura.
culter, -tri, m., cuchillo.
cultura, 1 f., vase colo.
cultus, 4 m., vase colo.
cum, prep. de ab., con; conj. temporal, cuando, siempre que; como (con imperf. o plusc. de sub.);
cum... tum..., no slo.... sino tambin, de una parte. ., de otra...; cum primum, luego que.
cumulo, -are, -avi -atum, tr., acumular.
cunctor, -ari, -atus sum, intr., detenerse; dar largas; vacilar; sust., cunctatio, -onis, f., dilacin,
vacilacin; cunctator, -oris, m., irresoluto, cachazudo.
cunctus, adj., todo junto, entero.
cupio, cupere, cupivi, cupitum, tr., ansiar, desear; sust., cupido, inis, f., deseo, ansia; adj., cupidus,
deseoso; vido; adv., cupide; sust., cupiditas, -atis, f., deseo, ansia.
cura, 1 f., cuidado, atencin, preocupacin, ansiedad, afliccin; guarda, vigilancia; objeto de amor.
curia, 1 f., curia, lugar de reunin del Senado.
curo, -are, -avi, -atum, tr., cuidar, preocuparse de, atender a; curar.
curro, -ere, cucurri, cursum, intr., eorrer; sust., currus, 4 m., carro, coche; cursus, 4 m., carrera,
curso, marcha. cuspis, -idis, f., punta de lanza, lanza, dardo.
custos, -odis, 3 m., guardin; sust., custodia, 1 f., guarda, custodia; guardia, centinela; guarnicin;
custodio, -ire, -ivi (-ii), -itum, tr., guardar, vigilar, defender.
cutis, -is, f., piel.
cycnus, i, m., cisne.
cymba (cumba). 1 f., barca.

D
damno, are, avi, atum, tr., condenar, declarar culpable. damnum, 2 n., dao, prdida.
daps ( no se usa en nom . ), dapis, f., banquete, festn.
de, prep. de ab.. de, desde, de lo alto de; acerca de.
dea, vase deus.
deambulo, -are, -avi, -atum, intr., pasear.
debello, -are, -avi, -atum, tr., someter guerreando, derrotar.
debeo, -ere, -ui, -itum, tr., deber, adeudar.
decedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., irse, retirarse, partir, alejarse; morir; ceder, cesar; decessus, us, 4.,
salida, partida, muerte.
decem, num. card., diez; decimus, ord., dcimo; deni, distr., de diez en diez; decies, adv., diez veces.
december, -bris, m., diciembre.
decemviri, -orum o -um, m. pl., decemviros, magistrados romanos.
X
decerno, -ere, -crevi, -cretum, tr., decidir, decretar, ordenar; sust., decretum, 2 n., decreto.
decet, 2, impers., est bien, conviene, cumple.
decido, ere, -cidi, intr., caer, perecer.
decipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., engaar, burlar; sorprender.
declaro, -are, -avi, -atum, tr., declarar; proclamar; anunciar.
declivis, -e, inclinado, en pendiente.
decoro, are, -avi, atum, tr., adornar, honrar.
decurro, ere, cucurri (curri), -cursum, intr., bajar corriendo; acudir, recurrir.
decretum, vase decerno.
decus, oris, n., ornato, decoro; honor, dignidad.
dedecus, oris, n., deshonor, baldn.
dedo, ere, didi, ditum, tr., dar, entregar; dedere se, consagrarse, dedicarse; part.-adj., deditus, adicto,
devoto; sust., deditio, -onis, f., entrega, rendicin.
deduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., conducir desde arriba, bajar; apartar, derivar, quitar, sacar de; botar
(una nave). defatigo, -are, -avi, -atum, tr., fatigar, agotar.
defectio, -onis, f., vase deficio.
defendo, -ere, -fendi, -fensum, tr., separar, alejar; defender, proteger; sust., defensio, -onis, f., defen-
sa; defensor, -oris, m., defensor.
defero, -ferre, -tuli, -latum, tr., traer abajo, traer, llevar, entregar; declarar, revelar; deferre nomen
alicuius, denunciar a uno.
defessus, adj., fatigado, agotado.
deficio, -ere, -feci, -fectum, tr., abandonar, faltar; intr., estar falto, desprovisto; separarse, pasarse al
otro bando, retirarse, abandonar el puesto o partido, rebelarse.
defigo, -ere, -fixi, fixum, tr., fijar, clavar.
defluo, -ere, -fluxi, -fluxum, intr., fluir, bajar; caer; perderse.
defungor, -fungi, -functus sum, intr., cumplir, desempear; acabar; morir.
dego, -ere, degi, tr., pasar, emplear.
degredior, -gredi, -gressus sum, intr., descender.
deicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar hacia abajo, precipitar; expulsar; despojar.
deinde, adv., despus.
delabor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, caer.
delecto, are, -avi, -atum, tr., deleitar, agradar; sust., delectatio, onis, f., deleite, placer.
deleo, -ere, -evi, -etum, tr., destruir, borrar.
delibero, -are, -avi, -atum, intr. y tr., pesar con la mente, deliberar, reflexionar; consultar.
deligo, -ere, -legi, -lectum, tr., elegir.
delubrum, 2 n., templo, santuario.
deludo, -ere, -lusi, -lusum, tr., enganar, burlarse de.
demens, -entis, adj., demente, loco; sust., dementia, 1 f., demencia, locura.
deminuo, -ere, -minui, -minutum, tr., disminuir, debilitar; quitar.
demitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar caer, hacer caer; bajar; meter; part.-adj., demissus, abatido,
humilde. modesto.
demo, -ere, dempsi, demptum, tr., quitar.
demolior, -iri, -itus sum, tr., demoler, destruir.
demonstro, -are, -avi, -atum, tr., mostrar, indicar; exponer.
denique, adv., finalmente.
dens, dentis, m., diente.
densus, adj., denso, espeso, apretado.
depascor, -pasci, -pastus sum, tr., pacer, devorar.
depello, -ere, -puli, -pulsum, tr., derribar; expulsar; quitar; disuadir.
depono, -ere, -posui, -positum, tr., dejar en tierra, dejar, abandonar, depositar.
deporto, -are, -avi, -atum, tr., trasladar, llevar, traer; deportar.
deposco, -ere, -poposci, tr., pedir con insistencia, reclamar, exigir.
deprecor, -ari, -atus sum, tr., tratar de evitar con splicas; rogar, interceder.
deprehendo, -ere, -hendi, -hensum, tr., coger, apresar, interceptar; descubrir, sorprender.
deprimo, -ere, - pressi, - pressum, tr., hundir; abatir oprimir.

XI
depromo, -ere, -psi, -ptum, tr., sacar.
derideo, -ere, -risi, -risum, tr., rerse de, burlarse de.
descendo, -ere, -scendi, -scensum, intr., descender, bajar; penetrar en.
describo, -ere, -psi, -ptum, tr., copiar, describir; repartir.
desero, -ere, -serui, -sertum, tr., abandonar.
desidero, -are, -avi, -atum, tr., desear, ansiar, echar de menos; sust., desiderium, 2 n., ansia, nostalgia;
pesadumbre. designo, -are, -avi, -atum, tr., designar, sealar, delimitar.
desilio, -ire, -silui, -sultum, intr., saltar, descender saltando.
desino, -ere, -sivi o -sii, -situm, tr. e intr., cesar, poner trmino, acabar.
desipio, -ere, -ui, intr., haber perdido el gusto, el sentido, tontear.
desisto, -ere, -stiti, -stitum, intr., desistir, cesar.
despero, -are, -avi, -atum, intr., perder la esperanza, desesperar; tr., desesperar de; sust., desperatio,
-onis, f., desesperanza, desesperacin.
despicio, -ere, -spexi, -spectum, intr., mirar hacia abajo; tr., despreciar, desdear; sust., despectus, 4
m., mirada hacia abajo; desprecio.
destituo, -ere, -stitui, -stitutum, tr., poner aparte; abandonar; engaar.
desum, esse, -fui, intr., faltar.
deterior, -oris, adj., peor.
deterreo, -ere, -terrui, -territum, tr., apartar o impedir por el terror, intimidar.
detineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., detener, apartar, desviar.
detraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., apartar, separar por la fuerza; quitar.
detrimentum, 2 n., dao, prdida.
deus, 2 m., dios; dea, 1 f.. diosa.
devenio, -ire, -veni, -ventum, intr., descender, ir a parar, llegar.
dexter, -tra, -trum, adj., derecho, que est a la derecha; sust., dextra, 1, f., Ia mano derecha.
dicio, -onis, f. (no se usa en nom. ), autoridad, dominio, poder.
dico, -ere, dixi, dictum, tr., decir; part., usado como nombre, dictum, 2 n., dicho, palabra.
dictator, -oris, m., dictador.
dies, -ei, m., da; m. o f., da sealado, tiempo fijado; adj., diurnus, de da.
differo, -ferre, distuli, dilatum, tr., dispersar, diseminar, diferir; intr., diferenciarse.
difficilis, -e, adj., difcil; adv., difficulter; sust., difficultas, -atis, f., dificultad.
diffido, -ere, diffisus sum, intr., desconfiar, desesperar.
diffugio, -fugere, -fugi, -fugitum, intr., huir desordenadamente; dispersarse, disiparse.
diffundo, -ere, -ffudi, -ffusum, tr., difundir, derramar, propagar; ensanchar.
digitus, 2 m., dedo.
dignor, -ari, -atus sum, tr., juzgar digno, permitir, consentir. dignus, adj., digno, merecedor; debido;
adv., digne; sust. dignitas, -atis, 3 f.. dignidad, distincin, rango.
digredior, -gredi, -gressus sum, intr., separarse; partir.
dilabor, -labi, -lapsus sum. intr., disolverse, desvanecerse.
dilectus, 4 m., seleccin; leva.
diligo, -ere, -lexi, -lectum, tr., amar; part.-adj., diligens, -entis, cuidadoso, diligente; adv., diligenter;
sust., diligentia, 1 f., cuidadoso, diligencia.
dimico, -are, -avi, -atum, intr., combatir, luchar; sust., dimicatio, -onis, f., combate, lucha.
dimidium, 2 n., mitad.
dimitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar ir, despedir, abandonar, dejar escapar.
dirigo, -ere, -rexi, -rectum, tr., alinear, guiar, dirigir; part.-adj., directus, recto.
dirimo, -ere, -emi, -emptum tr., separar, interrumpir romper, anular.
diripio, -ere, -ripui, -reptum, tr., despedazar, devastar, saquear.
dirus, adj., terrible, horroroso; de mal agero.
discedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., separarse, retirarse, partir; sust., discessus, 4 m., partida.
disciplina, 1 f., instruccin, adiestramiento; aprendizaje; ciencia; doctrina. disco, -ere, didici, tr., apren-
der.
discors, -cordis, adj., discordante, disonante; sust., discordia, 1 f., desacuerdo, discordia.
discrimen, -inis, n., espacio intermedio, intervalo; separacin; diferencia; distincin; punto decisivo;
crisis, riesgo, peligro.

XII
disertus, ad;., elocuente.
disicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., deshacer, dispersar, esparcir.
dispergo, -ere, -spersi, -spersum, tr., dispersar.
displiceo, -ere, -plicui, -plicitum, tr f., desagradar.
dispono, -ere, - posui, - positum, tr., colocar separamente, disponer, arreglar.
disputo, -are, -avi, -atum tr, discutir, tratar, disertar.
dissentio, -ire, -sensi, -sensum, intr. disentir, ser de distinto parecer; sust., dissensio, -onis, t., diver-
gencia de sentimientos u opiniones, disensin.
dissimilis, -e, adj., desemejante, diferente; adv., dissimiliter.
dissimulo, -are, -avi, -atum, tr., disimular; ocultar.
dissipo, -are, avi, -atum, tr., disipar, dispersar, malbaratar, divulgar.
dissolvo, -ere, -solvi, -solutum, tr., disolver; separar, deshacer, destruir; pagar; dissolutus ( part.
usado como adj.), disoluto, relajado, libertino; adv., dissolute, relajadamente.
disto, -are, -stiti, intr., distar, estar separado; diferenciarse.
distribuo , uere, -ui, -utum, tr., distribuir.
diu, adv., por largo tiempo.
diurnus, vase dies.
diuturnus, adj., duradero.
diva, vase divus.
divello, -ere, -velli, -vulsum, tr., separar, desgarrar, arrancar, deshacer.
diversus, adj., vuelto en distintas direcciones, separado; opuesto, contrario; diferente, diverso; ex di-
verso, de distintas direcciones.
dives, -itis, adj., rico; sust., divitiae, 1 f. pl., riquezas.
divido, -ere, -visi, -visum, tr., dividir, separar.
divus, 2 m., dios; diva, 1 f., diosa; adj., divinus, divino; adv., divinitus, por disposicin divina.
do, dare, dedi, datum, tr., dar.
doceo, ere, docui, doctum, tr., ensear, informar; part.-adj., doctus, docto, instruido, diestro; sust.,
doctrina, 1 f., enseanza, doctrina, ciencia.
doleo, -ere, dolui, intr., doler, tener dolor; tr., dolerse, deplorar; sust., dolor, -oris, m., dolor, pena,
ofensa; amargura. dolus, 2 m., dolo, engao, fraude, trampa.
domina, 1 f., duea, seora; dominus, 2 m., dueo, seor.
domo, -are, domui, domitum, tr., domar, someter.
domus, 2 y 4 f., casa, patria; adj., domesticus, de la casa, domstico; nativo; interior; sust., domi-
cilium, 2 n., domicilio, morada.
donec, conj., mientras, en tanto que.
dono -are, -avi, -atum, tr., regalar.
donum, 2 n., don, regalo.
dormio, -ire, -ivi o -ii, itum, intr., dormir.
dubito, -are, -avi, -atum, intr., dudar, vacilar; sust., dubitatio, -onis, f., duda, vacilacin.
dubius, adj., dudoso; adv., dubie.
ducenti, -ae, a, num. card., doscientos; ducentesimus, ord., ducentesimo; duceni, distr., de doscien-
tos en doscientos.
duco, -ere, duxi, ductum, tr., conducir, guiar; alargar; construir; contar, considerar, juzgar; ducto,
-are, -avi, -atum, tr., guiar continuamente, conducir a uno y otro lado.
dulcis, e, adj., dulce.
dum, conj., mientras.
duo, ae, o, dos; duodecim, card., doce; duodecimus, ord., duodcimo; duodeni, distr., de doce en
doce. duodeviginti, adj. card., dieciocho; duodevicesimus, ord., dcimoctavo; duoduodeviceni,
distr., de dieciocho en dieciocho.
duro, are, avi, atum, tr. e intr., endurecer; soportar; endurecerse, perseverar, perdurar.
durus, adj., duro, spero, rudo; fuerte, vigoroso, severo, rgido; penoso, difcil; adv., dure.
duumviri, -orum o -um, 2 m. pl., duunviros, nombre de dos magistrados romanos .
dux, ducis, m., gua, jefe, general.

E
ea, adv., por all; eadem, adv., por all mismo.
XIII
ebibo, -ere, -bibi, -bibitum, tr., beber hasta el fin, agotar, consumir; absorber, succionar.
ebur, eboris, n., marfil.
ecce, interj., he aqu, mira.
edico, -ere, -dixi, -dictum, declarar, proclamar, publicar; part., usado como nombre, edictum, 2 n.,
edicto, manifiesto, proclama.
edisco, -ere, -didici, tr., aprender a fondo, penetrarse de.
edo, edere y esse, edi, esum, tr., comer; adj., edax, -acis, voraz.
edo, -ere, -didi, -ditum, tr., dar a luz, producir, engendrar; ejecutar, llevar a cabo; publicar, emitir;
part.-adj., editus, elevado, alto.
edoceo, -ere, -docui, doctum, tr., ensear a fondo informar, enterar cabalmente.
educo, are, -avi, atum, tr., educar, formar, criar, alimentar.
educo, -ere, -duxi, -ductum, tr., sacar, hacer salir, producir.
effero, -f erre, extuli, elatum, tr., sacar; llevar; divulgar, publicar; elevar, ensalzar; (en pasiva), dejarse
llevar, ser arrastrado.
efficio, -ficere, -feci, -f ectum, tr., producir; hacer, efectuar, cumplir; conseguir.
effigies, -ei, f., imagen, efigie.
effugio, -f ugere, -ffugi, -fugitum, tr. e intr., huir, escaparse; evitar, burlar.
effundo, -ere, -fudi, -fusum, tr., derramar; refl., effundor y effundere se, derramarse, lanzarse; part.-
adj., effusus, tendido suelto, flotante; relajado, prdigo; adv., effuse, profusamente.
egeo, -ere, egui, intr. (con ablat. y menos frecuentemente con genit.), estar necesitado, carecer; sust.,
egestas, -atis, f., necesidad; egenus, adj., necesitado.
egredior, -gredi, -gressus sum, intr., salir, partir, separarse, desembarcar; tr., pasar, sobrepasar,
franquear; sust., egressus, 4 m., salida, partida, desembarco.
egregius, adj., egregio, sobresaliente, excelente; adv., egregie.
ego, pron. pers., yo.
eheu, int., ay! eia, int., ea!
eicio, eicere, -ieci, -iectum, tr., echar, arrojar (eicere se, lanzarse fuera), lanzar a tierra; naufragar.
elabor, -labi, -lapsus sum, intr., deslizarse, escaparse, desaparecer.
elicio, -licere, -licui, -licitum, tr., hacer salir, sacar; atraer.
elido, -ere, -si, -sum, tr., hacer saltar chocando, estrellar, expulsar, romper, destruir.
eligo, -ere, -legi, -lectum, tr., escoger, elegir.
eloquor, -loqui, -locutus sum, intr., hablar, expresarse- tr., decir, exponer.
eludo -ere, -lusi, -lusum, tr., burlar, engaar, mofarse de.
emineo, -ere, -minui, intr., sobresalir, resaltar.
eminus, adv., de lejos.
emitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar fuera; lanzar, disparar, soltar.
emendo, -are, -avi, -atum, tr., enmendar, corregir, mejorar.
emo, -ere, emi, emptum, tr., comprar.
en, int., mira, he aqu.
enim, conj., pues; etenim, conj., pues, en efecto.
ensis, -is, m., espada.
enumero, -are, -avi, -atum, tr., enumerar, contar.
enuntio, -are, -avi, -atum, tr., exponer, informar de, divulgar, revelar.
eo, ire, ivi (-ii), itum, intr., ir.
eo, adv., a all; eodem, adv., a all mismo.
epistula, 1 f., carta.
equidem, adv., ciertamente.
equus, 2 m., caballo; sust., eques, itis, m., jinete (en pl.), la caballera; miembro del orden ecuestre;
de ah el adjetivo equester, tris, -tre, de caballeros, de caballera; equito, -are, -avi, atum, intr., ca-
balgar; equitatus, 4 m., caballera.
erga, prep. de ac., para con.
ergo, conj., por lo tanto.
erigo, -ere, -rexi, -rectum, tr., erigir, levantar; excitar, animar.
eripio, -ere, -ripui, -reptum, tr., arrancar, arrebatar; librar; eripere se, escaparse.

XIV
erro, are, avi, atum; intr., andar errante, extraviarse, errar; sust., error, -oris, m., aventura; equi-
vocacin, error.
erudio, ire, -ivi (-ii), itum, tr., educar, instruir, formar, ensear; part.-adj., eruditus, erudito, docto.
erumpo, -ere, -rupi, -ruptum; intr., salir con mpetu, estallar, precipitarse; sust., eruptio, -onis, f.,
salida impetuosa.
eruo -ruere, -rui, -rutum, intr., sacar, extraer, desenterrar, destruir.
esca, 1 f., comida, alimento.
esurio, -ire, -ivi (, intr., estar hambriento.
et, conj., y; et... et, no slo... sino tambin.
etiamsi, conj., aunque.
etsi, conj., aunque.
euge, int., ea!
evado, -ere, -vasi, -vasum, intr., salir, evadirse, escaparse; llegar a ser, ir a parar.
eveho, -ere, -vexi, -vectum, tr., elevar; sacar; lanzarse; dejarse llevar.
evenio, -ire, -veni, -ventum, intr., suceder, resultar; sust., eventus, 4 m., suceso, resultado.
everto, -ere, -verti, -versum, tr., derribar, destruir, revolver.
evoco, are, -avi, -atum, intr., llamar a s, hacer venir, convocar.
evolo, are, avi, -atum, intr., salir volando, escaparse; evolito, -are, -avi, -atum, intr., revolotear.
evolvo, -ere, volvi, volutum, tr., desenrollar, explicar, contar.
ex. e, prep. de ab., de, desde.
exaudio, ire, -ivi, -itum, tr., or a distancia, or claramente.
excedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., salir, irse, retirarse, partir; tr., exceder, sobrepasar abandonar.
excello, -ere, intr. (con dat. de persona), aventajar; (con abl. de cosa), sobresalir; part.-adj., excelsus,
elevado, excelso, distinguido.
excido, ere, cidi, intr., caer de, caerse, deslizarse; perderse, desvanecerse, desaparecer de la memoria.
excido, -ere, cidi, cisum, tr., cortar golpeando, destruir.
excipio, -ere, -cepi, -ceptum, tr., recoger; recibir, acoger; soportar, sorprender; seguir, suceder.
excito, are, avi, -atum, tr., hacer salir, enardecer, excitar, provocar.
excludo, -ere, -clusi, -clusum, tr., excluir, rechazar, impedir.
excudo, -ere, -cudi, -cusum, tr., hacer saltar a golpes, forjar, esculpir, moldear.
excurro, -ere, -curri y -cucurri, -cursum, intr., salir corriendo; sust., excursio, -onis, f., salida, co-
rrera.
excuso, are, -avi, atum, tr., excusar, disculpar, pretextar; sust., excusatio, -onis, f., excusa.
excutio, -cutere, -cussi, -cussum, tr., sacudir; arrancar; rechazar, desechar, expulsar.
exemplar, -aris, n., ejemplar, modelo. exemplum, 2 n., copia, ejemplo, modelo.
exeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., salir; sust., exitus, 4 m., salida, fin, desenlace, resultado.
exerceo, -ere, -ui, -itum, tr., ejercitar, adiestrar; manejar; ejercer, ocuparse; molestar, atormentar.
exercitatus ( part.-adj. de exercito), adiestrado, prctico; sust., exercitatio, -onis, 3 f., adiestramiento,
prctica.
exercitus, 4 m., ejrcito.
exhaurio, -ire, -hausi, -haustum, tr., agotar, vaciar, sufrir hasta el fin.
exhibeo, -ere, -hibui, -hibitum, tr., mostrar, exhibir, realizar, causar.
exhortor, -ari, -atus sum, tr., exhortar, excitar.
exigo, ere, -egi, -actum, tr., echar, expulsar; reclamar, exigir; pasar, consumir
exiguus, adj., escaso, breve, exiguo; adv., exigue; sust., exiguitas, -atis, f., escasez, brevedad.
eximius, excepcional, extraordinario; adv., eximie.
existimo, -are, -avi, -atum, tr., pensar, juzgar, considerar; sust., existimatio, -onis, f., juicio, opinin,
reputacin. exitium, 2 n., destruccin, ruina.
exitus, vase exeo.
exorior, -oriri, -ortus sum, , intr., surgir, nacer, aparecer, llegar a ser.
exoro, are, -avi, -atum, tr., pedir insistentemente; doblegar, obtener pidiendo.
expedio, ire, -ivi, itum, tr., soltar, librar; aprestar, preparar; explicar, exponer; imper., expedit, es til,
es provechoso; part.adj., expeditus, desembarazado, presto para la accin, cmodo, fcil, a punto; adv.,
expedite, fcilmente.
expello, -ere, -puli, -pulsum, tr., expulsar.

XV
experior, -tri, -pertus sum, tr., experimentar, probar; soportar.
expers, -ertis, adj., no participante; privado, libre de.
expeto, -ere, -petivi, -petitum, tr., ansiar, aspirar a.
expleo, -ere, -plevi, -pletum, tr., colmar, satisfacer, completar.
explico, are, avi, atum, tr., desarrollar, desplegar, resolver, salvar, ejecutar.
exploro, -are, -avi, -atum, tr., explorar, investigar, reconocer; sust., explorator, -oris, m., explorador,
espa; (en pl.), patrullas de reconocimiento. expono, -ere, -posui, -positum, tr., poner a la vista,
exponer, explicar; desembarcar. expugno, -are, -avi, -atum, tr., tomar al asalto, asaltar; sust.,
expugnatio, -onis, f., asalto.
exsequor, -sequi, -secutus sum, tr., seguir; tratar de conseguir, tratar de saber; cumplir, ejecutar;
exponer.
exsilium, vase exsul.
exsisto, -ere, stiti, intr., salir, surgir; llegar a ser, nacer, existir.
expecto, -are, -avi, -atum, tr., aguardar, esperar; sust., exspectatio, -onis, f., espera, expectacin,
ansiedad. exstinguo, -stinguere, -stinxi, -stinctum, tr., extinguir, apagar; matar, borrar.
exstruo, -ere, -struxi, -structum, tr., levantar; construir; colmar.
exsul, -ulis, m. y f., desterrado; sust., exsilium, 2 n., destierro; exulo, -are, -avi, atum, intr., estar, vivir
desterrado. exsulto, -are, -avi, -atum, intr, brincar de gozo, regocijarse.
exta, -orum, n. pl., vsceras, entraas.
externus, adj., de fuera, exterior; extranjero.
exterreo, -ere, -terrui, -territum, tr., aterrar.
exterus, adj. (se usa de ordinario referido a natio: exterae nationes los pueblos extranjeros), de fue-
ra, extranjero; comp., exterior, -oris, exterior; sup., extremus, extremo, ltimo; el ms distante.
extollo, -ere, extuli, tr., elevar, exaltar.
extra, prep. de ac., fuera de.
extraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., sacar, arrancar, prolongar.
exuo, exuere, exui, exutum, tr., quitar, desnudar, despojar.
exuviae, -arum, f. pl., vestido de que se despoja a alguien; despojos, botn.

F
faba, 1 f., haba.
faber, -bri, m., artesano, obrero.
fabula, 1 t., fbula, cuento; obra teatral.
facies, -ei, f., forma; rostro, cara; aspecto, apariencia.
facilis, -e, adj., fcil; tratable, afable; adv., facile, sust., facilitas, -atis, f., facilidad, afabilidad.
facinus, -oris, n., accin; mala accin, crimen.
facio, facere, feci, factum, tr., hacer; sust., factum, n., hecho, accin; factio, -onis, f., bando, partido
poltico. facultas, -atis, f., facultad, capacidad; ocasin, oportunidad; recursos.
facundia, 1 f., facilidad de palabra, elocuencia; facundus, ad;., elocuente.
fagus, -i, 2 f., haya. falx, -cis, f., hoz.
fallo, -ere, fefelli, falsum, tr., engaar; ocultarse, pasar inadvertido;
fallax, -acis, engaador.
fama, 1 f., fama; rumor pblico; opinin de la gente, reputacin.
fames -is, f., hambre; escasez; avidez.
familia, 1 f., conjunto de servidores de la casa, familia; bienes de la familia; adj., familiaris, -e,
domstico, familiar, ntimo; adv., familiariter, ntimamente; sust., familiaritas, -atis, f., amistad intima,
familiaridad.
fanum, 2 n., lugar de culto, templo.
fas, indec. n., lo lcito por ley Divina, ley divina; derecho.
fascis, -is, m., haz, fajo de lea; pl., fasces, haz de varas del que sobresala la hoja de un hacha; lo lle-
vaban los lictores delante de los prirneros magistrados de Roma como smbolo de su suprema
autoridad.
fasti, -orum, m. pl., das de audiencia; calendario; fastos.
fateor, fateri, fassus sum, tr., confesar; admitir.
fatum, 2 n., prediccin proftica; destino, hado; ad;., fatalis, -e, destinado, determinado por el hado;
fatal.
XVI
fauces, cium, f. pl., garganta, fauces; paso angosto, desfiladero.
faveo, -ere, favi, fautum, intr. (con dat.), favorecer, proteger; sust., favor, -oris, m., favor; aprobacin,
aplauso.
fax, -cis, f., tea, antorcha.
febris, -is, f., fiebre;
februarius, 2 m., febrero, mes de las purificaciones.
fel, fellis, n., hiel.
felix, -icis, adj., fecundo, feliz; adv., feliciter; sust., felicitas, -atis, felicidad, buena suerte.
femina, 1 f., hembra, mujer.
fenestra, 1 f., ventana.
fenus -oris, n., inters, producto que da el dinero; fenerator, oris, m., prestamista.
fera, vase ferus.
ferax, -acis, adj., feraz.
fere, adv., casi.
feriae, 1 f. pl., das de fiesta.
ferio.-ire (como perfecto y supino se usan percussi, percussum), tr., herir.
fero, ferre, tuli, latum, tr., llevar, traer; presentar; obtener; producir; soportar; declarar, referir.
ferox, -ocis, adj., feroz, salvaje; impetuoso, intrpido: ferociter; sust., ferocia, 1 f., y ferocitas, -atis,
f., osada, arrogancia, ferocidad.
ferrum, 2 n., hierro; arma (en general); adj., ferreus, de hierro, frreo, insensible.
fertilis, -e, adj., frtil; sust., fertilitas, atis, f., fertilidad.
ferus, adj., fiero, indmito, salvaje; sust., fera, 1 f., fiera; feritas, -atis, f., fiereza.
ferveo, -ere, fervui, intr., hervir.
fessus, adj., cansado, fatigado.
festino, -are, -avi -atum, intr., apresurarse, darse prisa; tr., apresurar, acelerar.
festus, adj., festivo, de fiesta.
fidelis, -e, adj., fiel; adv., fideliter, sust., fidelitas, -atis, f., fidelidad. fides, ei, f., fe, confianza; lealtad;
crdito; prueba; certeza; palabra empeada; verdad. fido, -ere, fisus sum, intr. (con dat.), confiar.
fiducia, 1 f., confianza. fidus, adj., fiel, leal.
figo, -ere, fixi, fixum, tr., fijar, sujetar; clavar.
figura, 1 f., figura, forma.
filius, 2 m., hijo; filia, 1 f., hija.
filum, 2 n., hilo.
findo, -ere, fidi, fissum, tr., hender, partir, dividir; abrir; surcar.
fingo, ere, finxi, fictum, tr., formar, modelar, imaginar, suponer; inventar, fingir; part.-adj., fictus,
fingido, falso. finis, -is, m., lmite; ( pl. ), territorio; fin; finio, -ire, -ivi, -itum, tr., limitar, determinar;
adj., fnitimus, lindante, vecino; pariente.
fio, fieri, factus sum (se usa como pasiva de facio), ser hecho; resultar; hacerse; suceder.
firmus, adj., firme, seguro, fuerte; adv., firme y firmiter, firmo. -are. -avi, -atum, tr., afirmar, forta-
lecer.
flagito, are, avi, atum, tr., pedir con insistencia, importunar.
flagitium, 2 n., infamia.
flagro, -are, -avi, -atum, intr., arder; desear ardientemente.
flamma, 1 f., llama.
flavus, adj., rubio dorado.
flecto, -ere, flexi, flexum, tr., doblar; doblegar; mover, desviar, apaciguar.
fleo, -ere, flevi, fletum, intr., llorar; tr., llorar a alguien; sust., fletus, 4 m., llanto.
flo, -are, flavi, flatum, intr., soplar.
flos, floris, m., flor; vb, floreo, -ere, -ui, intr., florecer; part.-adj., florens, -entis, florido, en flor.
fluo, ere, fluxi, fluxum, intr., fluir, manar; sust., fluctus, 4 m., ola; flumen, -inis, n., ro.
fluvius, 2 m., ro.
focus, 2 m., hogar; foculus, 2 m., pequeo hogar, fogaril, brasero.
fodio, -ere, fodi, fossum, tr. cavar; sust., fossa, 1 f. foso. trinchera.
foedus, -eris, n., pacto, tratado. foedus, adj., feo, sucio, repugnante; deshonroso, vil; adv., foede.
folium, 2 n., hoja.

XVII
fons, fontis, m., fuente; origen.
for, fari, fatus sum, tr., hablar.
foras, adv., afuera; foris, adv., fuera, de fuera;
foris, -is, f., hoja de puerta doble; ( pl. ), puerta, entrada.
forma, 1 f., forma, figura; tipo, clase; belleza. formosus, -a, -um, adj., hermoso.
formido, -inis, j., espanto, terror.
fors, nom., y forte, abl., nicos casos usados del nombre fors, fortis, suerte, propiamente lo que se
aporta o trae; fors con sit y an da forsitan, tal vez; forte se usa como adv., por casualidad; fortasse,
adv., quizs.
fortis, -e, adj., amistoso, brioso, valeroso, esforzado ( rara vez poderoso, fuerte); adv., fortiter; sust.,
fortitudo, -inis, f., bravura fortaleza.
fortuna, 1 f., fortuna, suerte; ( pl.), bienes de fortuna.
forum, 2 n., plaza de mercado, foro.
foveo, ere, fovi, fotum, tr., calentar, enardecer, acariciar, mantener.
frango, -ere, fregi, fractum, tr., quebrar, partir, romper.
frater, -tris, m., hermano; adj., fraternus, fraterno, de hermano; adv., fraterne.
fraus, fraudis, f ., engao, fraude; error; dao, detrimento.
fremo, ere, -ui, itum, intr., zumbar, bramar; murmurar; sust., fremitus, 4 m., zumbido, bramido;
murmullo.
frequens, -entis, adj., apretado, denso, numeroso; frecuente, repetido; adv., frequenter; sust., fre-
quentia, 1 f., afluencia, concurrencia.
fretus, adj. (con abl.), confiado, apoyado.
frigus, -oris, n. fro; adj., frigidus, fro, fresco.
frons, frondis, f., hoja: fronda, follaje.
frons, frontis, f., frente; cara, fachada.
fructus, vase fruor.
fruges, frugum, f. pl., frutos de la tierra.
frumentum, 2 n., grano, trigo; adj., frumentarius, referente al trigo; vb., frumentor, 1 tr., hacer
provisin de grano, forrajear.
fruor, -ui, fructus sum, irtr. (con abl.), gozar; sust., fructus, 4 m., fruto, provecho, producto; renta,
recompensa. frustra, adv., en vano.
fuga, 1 f., huida, fuga; destierro; fugo, -are, -avi, -atum, tr., poner en fuga, ahuyentar.
fugio, fugere, fugi, fugitum, intr., huir; tr., huir a alguien o de alguien, evitar; sust., fugitivus, 2 m.
fugitivo, desertor. fulgeo, -ere, fulsi y fulgo, -ere, intr., brillar, resplandecer; fulgor, -oris, m. brillo;
fulgur, -uris, n., relmpago. fulmen, inis, n., rayo.
fumus, 2 m., humo.
fulvus, adj., rubio oscuro.
fundo, -ere, fudi, fusum, tr., derramar. verter ; producir en abundancia; esparcir, difundir, desplegar;
intr., fundir, derramarse, esparcirse.
fundus, 2 m fondo; finca rstica, hacienda, adv. funditus, de raz, completamente; fundo, are, avi,
-atum, tr., consolidar, asegurar, establecer; de aqu fundamentum, 2 n., cimiento, fundamento.
fungor, fungi, functus sum, intr. (con abl.), desempear, cumplir.
funis, is, m., cuerda, cable.
funus, -eris, n., funeral, entierro; pira; cadver; muerte violenta, destruccin, ruina.
fur, furis, m., ladrn; adv., furtim, furtivamente, a hurtadillas; sust., furtum, 2 n., robo, hurto.
furo, ere, furui, intr., estar furioso, enfurecerse, desvariar; sust., furor, -oris, m., furor, rabia; furia, 1
f., furia, delirio; Furiae, las Furias, divinidades vengadoras. Eran tres, Alecto, Megera y Tisfone.

G
galea, 1 f., yelmo o casco con carrilleras usado por los soldados romanos.
gallus, 2 m., gallo; gallina, 1 f., gallina.
gaudeo, -ere, gavisus sum, intr., gozar, alegrarse; sust., gaudium, 2 n., gozo, alegra.
gelu, -us, n., hielo; gelidus, adv., helado, glido.
geminus, adj., gemelo; doble.
gemma, 1 f., piedra preciosa, perla; yema.
XVIII
gemo, -ere, gemui, gemitum, in.r., gemir; tr., deplorar, lamentar; sust., gemitus, 4 rn., gemido, la-
mento.
gena, 1 f., mejilla.
gener, -eri, m., yerno.
genetrix, genitor, vase gigno.
genius, 2 m., espritu que tutelaba a cada cual desde su nacimiento; genio.
gens, gentis, f., conjunto de familias procedentes de un tronco comn que llevaban el mismo nombre;
parentela; pueblo, raza.
genu, 4 n., rodilla.
genus, -eris n., origen, nacimiento; linaje; raza, nacin; gnero, clase, especie.
gero, -ere, gessi, gestum, tr.. llevar: hacer. realizar. ejecutar; ejercer; gerere se, portarse; gerere morem
alicui, complacer a alguno.
gigno, -ere, genui, genitum, tr., engendrar, producir; dar a luz; sust., genetrix, -icis, f., madre; genitor,
-oris, m., padre.
gladius, 2 m., espada; sust. gladiator, -oris m., gladiador, espadachn.
gloria, 1 f., gloria, fama, renombre; jactancia; vb., glorior, -ari, -atus sum, intr., gloriarse, jactarse.
gradus, 4 m., paso; peldao, escaln; posicin (de un combatiente); grado, rango.
gradior, gradi, gressus sum, intr., andar, caminar; sust., gressus, 4 m., paso, marcha.
grandis, -e, adj., crecido, elevado (de estatura); de edad avanzada; sublime, magnfico.
grando, -inis, f., granizo.
gratulor, -ari, -atus sum, intr. (con dat.), congratular, felicitar; sust., congratulatio, -onis, f., felici-
tacin, congratulacin. gratus, adj., agradable, grato: amable. encantador: agradecido; sust., gratia,
gracia, favor; influencia; reconocimiento; gratitud; gratia (con gen.), a causa, por razn de: habere
gratiam alicui, sentir gratitud hacia uno; gratias agere o referre, dar las gracias; gratias alicui facere,
perdonar a uno; adj., gratiosus, influyente.
gravis, -e, adj., pesado, grave; molesto; penoso; importante, de peso; adv., graviter; sust., gravitas,
-atis, f., peso; severidad, gravedad, importancia.
grex, gregis, m., rebao; banda, tropa.
guberno -are, -avi, -atum, tr., dirigir, gobernar, guiar; sust., gubernator, -oris, m., timonel; guber-
natio -onis, f., gobierno, direccin, manejo.
gula, 1 f., garganta.
gurges, -itis, m., remolino; mar, ola.
gustus, -us, m., gusto. Denota primero el hecho de gustar o probar algo; luego el gusto o sabor de lo
probado. En la cena o comida romana gustus era el aperitivo.
gutta, 1 f ., gota, lgrima.

H
habena, 1 f., rienda.
habeo, -ere, -ui, -itum, tr., tener, poseer; contener; considerar, estimar; sust., habitus, 1 m., modo de
ser, condicin, disposicin, porte; vestido; habito, -are, -avi, -atum, intr., vivir, habitar.
hac, adv. de lugar, por aqu.
haereo, -ere, haesi, haesum, intr., estar adherido, adherirse, mantenerse firme, estar indeciso, vacilar;
haeres, -edis, m. y f., heredero legal; haereditas, -atis, f., herencia.
harena, 1 f., arena.
haruspex, -icis, m., arspice, el que examina las entraas de las vctimas, en oposicin a auspex, que
examina el vuelo de las aves.
hasta, 1 f., Ianza, pica. Era entre los romanos smbolo de propiedad. De ah que se plantara una lanza
sobre lo que se venda como deuda al Tesoro o como botn de guerra: sub hasta vendere, vender en
subasta; hastatus, -i, m.. soldado armado de lanza, lancero. Ocupaba la primera fila en la lnea de
batalla.
haud, adv., no.
haurio, -ire, hausi, haustum, tr., sacar (agua), extraer; beber; apurar, agotar, consumir, disipar.
hedera, 1 f., yedra.
hei, intr., ay !
herba, 1 f., hierba, planta; csped .
XIX
heri, adv., ayer.
heu, interj., ay !
hibernus, adj., de invierno, invernal; sust., hiberna, -orum, 2 n. pl., cuarteles de invierno.
hic, haec, hoc, adj., ste; hic, adv. de lugar, aqu; hinc, adv. de lugar, de aqui.
hiems, hiemis, f., invierno; ( pot.), tempestad.
historia, 1 f., narracin histrica, historia; cuento, fbula.
hodie, adv., hoy.
homo, -inis, m., ser humano, hombre, persona.
honestus, adj., honrado, distinguido, digno de consideracin; adv., honeste; sust., honestas, -atis, f.,
consideracin, dignidad . honradez.
honos, -oris, m., honor, consideracin, estima; cargo honorfico; premio, recompensa; gala, belleza.
hora, 1 f., hora.
horreo, -ere, -ui, intr., horrorizarse, erizarse, estremecerse; tr., sentir horror de; adj., horribilis, -e,
horrible; horridus, adj., erizado, spero; crespo; rudo, inculto; adv.. horride; sust., horror, -oris, m.,
estremecimiento, horror; horresco, -ere, horrui, intr., ponerse erizado; horrorizarse.
horreum, -i, n., granero.
hortor, -ari, -atus sum, tr., exhortar, excitar, animar.
hortus, 2 m., huerto, jardn.
hospes, -itis, m., husped (el que hospeda y el hospedado por amistad), forastero, extranjero; hos-
pitium, 2 n., hospedaje de amistad; vnculo entre el que hospeda y el hospedado; relaciones de hos-
pitalidad; alojamiento.
hostia, 1 f., vctima ofrecida en expiacin para aplacar a la divinidad. Se opone a vctima, ofrenda en
accin de gracias. Luego pas a significar vctima en general.
hostis, is, m., enemigo (pblico; adj., hostilis, -e, hostil, del enemigo; adv., hostiliter.
huc, adv. de lugar, a aqu.
humanus, adj., humano; comprensivo, bondadoso; educado, de finos modales; adv., humane y hu-
maniter, sust., humanitas, -atis, f., natural humano, humanidad, afabilidad, benevolencia; educacin,
delicadeza de modales.
humilis, -e, adj., bajo, pequeo; humilde, dbil; mezquino, vil; sust., humilitas, -atis, f ., pequeez,
baja estatura; modestia; debilidad; mezquindad de alma.
humus, 2 f., tierra, suelo.

I
iaceo -ere, iacui, intr., yacer, estar echado; dormir, estar muerto, flotar; estar abatido.
iacio, iacere, ieci, iactum, tr., lanzar, disparar, echar; construir; decir; producir; iacto, are, -avi,
-atum, tr., lanzar con frecuencia, lanzar de un lado a otro, agitar; proferir, lanzar; meditar; jactarse;
sust., iactura, 1 f., Ianzamiento, prdida, gasto; iaculum, 2 n., jabalina.
iam, adv., ya.
ianua, 1 f., puerta (de la casa); entrada.
ibi, adv., all; ibidem, adv., all mismo.
ictus, part. de ico, 3 tr., golpeado; herido; pactado sust., ictus, 4 m., golpe herida.
idem, eadem, idem, adj. pron. el mismo.
idoneus, adj., apropiado apto.
idus, iduum, 4 pl. t., los Idus, el da 15 de mes en marzo, mayo, iulio y octubre; el 13 en los dems
meses.
ignarus, adj., ignorante; desconocido.
ignavus, adj., perezoso, desidioso, cobarde; adv., ignave; sust., ignavia, 1 f., pereza, desidia, cobarda.
ignis, is, m., fuego.
igitur, conj., por lo tanto, as que.
ignominia, 1 f, afrenta, ignominia, deshonor
ignoro, are, avi, atum, tr., ignorar, desconocer.
ignosco, -ere, -gnovi, -gnotum, tr. (acus. de cosa, dat. de persona), perdonar, dispensar; part.-adj.,
ignotus, desconocido.
ille, illa, illud, adj.-pron., aquel; illac, adv., por all; illic, adv., all; illinc, adv., de all; illuc, adv., a all.
illudo (inludo), -ere, -lusi, -lusum, intr. y tr., mofarse de, ultrajar a.
illustris, vase inlustris.
XX
imago, -inis, f., retrato, copia; imagen ( de los antepasados, modelada en cera, que estaba en el atrio
y que se llevaba en los funerales), estatua; eco; aparicin, visin, espectro, sombra; representacin,
idea.
imber, bris, m., lluvia, tormenta, aguacero.
imitor, -ari, -atus sum, tr., copiar, reproducir, imitar; sust., imitatio, -onis, f., imitacin.
immanis, -e, adj., enorme, monstruoso; inhumano, feroz; sust., immanitas, -atis. f.. fiereza.
immemor, oris, adj., olvidadizo, descuidado.
immineo, ere, minui, intr. (con dat.), pender sobre, amenazar.
immisceo, -ere, -miscui, -mixtum, tr., mezclar con (dat.).
immitis, -e, adj., cruel.
immitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar a, mandar contra; soltar, lanzar, arrojar; impulsar, incitar.
immortalis, -e, adj., inmortal.
immotus, -a, -um, part. de immoveo, impasible, inmutable.
impedio, ire, -ivi, itum, tr., enredar, trabar; impedir; apartar; sust., impedimentum, 2 n., impedimen-
to, obstculo; (en pl.), impedimenta, bagajes.
impello, -ere, -puli, -pulsum tr., empujar, impulsar; incitar, inducir; sust., impulsus, 4 m., golpe,
impulso, instigacin. impendeo, -ere, intr. (con dat.), pender, estar colgado sobre, amenazar.
imperator, vase impero.
imperitus, adj., inexperto, desmaado, desconocedor; adv., imperite; sust., imperitia, 1 f., inexpe-
riencia.
imperium, 2 n., mando; autoridad, poder supremo (concedido a determinados magistrados, que
llevaba consigo el mando militar y la jurisdiccin); soberana; dominio, imperio.
impero, -are, -avi, -atum, intr., tener el mando, dominar, imperar; tr. (acus. de cosa y dat. de persona),
mandar, ordenar, exigir; sust., imperatum, 2 n., orden, mando; imperator, -oris, m., general en jefe.
impetro, -are, -avi, -atum, tr. e intr., conseguir, lograr con ruegos, impetrar.
impetus, 4 m., ataque, carga; impetuosidad, vehemencia; furia.
impiger, -gra, -grum, adj., activo, diligente; adv., impigre.
impius, adj., impo, irreverente; adv., impie.
impleo, ere, -evi, etum, tr., llenar, colmar, cumplir, saciar.
implico, -are, -plicui, -plicitum (se usan tambin las formas regulares -avi, -atum); tr., trabar; enlazar;
rodear, envolver.
imploro, -are, -avi, -atum, tr., invocar llorando, implorar; suplicar.
impono, -ere, -posui, -positum, tr., poner en, colocar sobre; imponer, causar; asignar, poner al mando
de.
improbus, adj., malvado, perverso, desvergonzado; adv., improbe.
improvisus, adj., inesperado, impensado, imprevisto; adv., improviso.
imprudens, adj., imprevisor, desprevenido, imprudente; adv., imprudenter sust., imprudentia, 1 f.,
imprevisin. impulsus, vase impello.
impune, adv., impunemente.
imus, vase inferior.
in, prep., de acusativo, a, al interior de, para con; 2, de ablativo, en.
inanis, -e, adj., vaco, falto; intil, vano; adv., inaniter.
incautus, adj., incauto, desprevenido; imprevisto; adv., incaute.
incedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., adelantarse, avanzar; extenderse; penetrar; tr., acometer, apoderarse
de.
incendo, -ere, -cendi, -censum, tr., pegar fuego, incendiar; inflamar, excitar; sust., incendium, 2 n.,
incendio, fuego. inceptum, vase incipio.
incertus, adj., incierto, dudoso.
incido, -ere, -cidi, -casum, intr., caer en, caer sobre, incidir; encontrar casualmente; dar en; incurrir;
suceder; presentarse.
incido, -ere, incidi, incisum, tr., cortar, grabar.
incipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr. e intr., comenzar; sust., inceptum, 2 n., comienzo, empresa.
incito, -are, avi, -atum, tr., mover rpidamente, acelerar; estimular, incitar.
includo, -ere, -clusi, -clusum, tr., encerrar, aprisionar, incluir.
incognitus, adj., desconocido.

XXI
incolo, -ere, -colui, -cultum, tr., habitar, vivir en; sust., incola, 1 m., habitante.
incolumis, -e, adj., sano y salvo, inclume; sust., incolumitas, -atis, f., salud.
incommodus, adj., inconveniente, molesto, incmodo; adv., incommode; sust., incommodum, 2 n.,
molestia, desgracia.
incredibilis, -e, adj., increble; adv., incredibiliter.
increpo, -are, -crepui, -crepitum, intr., crepitar, resonar; tr., hacer resonar; gritar contra, echar en cara.
incumbo, -ere, -cubui, -cubitum, intr., lanzarse sobre, echarse sobre; esforzarse, entregarse a.
incurro, -ere, -curri y -cucurri, -cursum, intr., correr a, lanzarse, precipitarse, acometer; incurrir;
tropezar, chocar; sust., incursio, -onis, f., choque, correra, incursus, 4 m., ataque, embestida.
inde, adv., de all; indidem, adv., de all mismo.
index, -icis, m., delator; sust., indicium, 2 n., delacin, prueba; indico, -are, -avi, -atum; tr., delatar,
descubrir. indico, -ere, -dixi, -dictum, tr., declarar, proclamar, publicar, anunciar, convocar.
indignus, adj., inmerecedor, indigno; inmerecido; adv., indigne sust., indignitas, -atis, f., indignidad-
vb., indignor, ari, -atus sum, tr., considerar indigno, despreciar; indignarse, irritarse.
indoles, -is, f., disposicin natural, inclinacin.
induco, -ere, -duxi, -ductum, tr., conducir dentro, meter; llevar; introducir; cubrir; inducir.
induo, -ere, indui, indutum, tr., vestir, ponerse (una prenda), revestirse.
indulgeo, -ere, -dulsi, -dultum, intr. (con dat.), condescender, ser indulgente, ser complaciente; sust.,
indulgentia, 1 f., indulgencia.
industria, 1 f., destreza, maa, aplicacin.
indutiae, 1 f. p2., armisticio, tregua.
ineo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr. y tr., entrar en; emprender, comenzar; cumplir.
inermis, -e, adj., desarmado, inerme; indefenso
iners, -ertis, adj., inactivo perezoso; sust., inertia 1 f., pereza, inactividad.
infandus, -a, -um, adj., indecible.
infectus, part.-adj., no hecho, no realizado.
infelix, -cis, adj., estril, improductivo; adv., infeliciter.
infensus, adj., hostil, irritado; amargo.
infero, -ferre, -tuli, -latum, tr., llevar adentro, introducir, meter; atacar; avanzar; causar.
inferus, adj., de abajo; sust., inferi, 2 m. pl., moradores del mundo subterrneo, del reino de la
muerte; comp., inferior, ms bajo, inferior; sup., imus, el ms bajo, el ms profundo.
infestus, adj., hostil; peligroso, amenazador.
infidus, -a, -um, adj., infiel, desleal, traidor.
infirmus, adj., dbil.
influo, -ere, -fluxi, -fluxum, intr., afluir, desembocar.
infra, prep. de ac., debajo de.
infula, 1 f., casquete de flecos de lana blancos y rojos anudados a intervalos iguales con una cinta. Lo
usaban en sus ritos los sacerdotes. Se cea a la cabeza de las vctimas.
ingenium, 2 n., disposicin natural (de una persona o cosa), naturaleza, temperamento, genio, talento
natural, ingenio.
ingens, -entis, adj., inmenso, vasto, ingente.
ingenuus, adj., libre de nacimiento; abierto, liberal; adv., ingenue.
ingratus, adj., desagradable, enfadoso; desagradecido, ingrato; adv., ingrate.
ingredior, -gredi, -gressus sum, tr. e intr., entrar; emprender, comenzar.
inhonestus, adj., deshonrado; despreciable.
inicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar, echar, arrojar contra o sobre; tender sobre; infundir.
inimicus, adj., enemigo; daoso; adv., inimice; sust., inimicus, 2 m., enemigo (personal); inimicitia,
enemistad. iniquus, adj., desigual; injusto, inicuo; desfavorable; indignado; sust., iniquitas, -atis, f.
iniquidad; condicin desfavorable, desacuerdo.
initium, 2 n., comienzo.
iniuria, 1 f., injusticia; injuria; afrenta, insulto.
iniussu, 4 m. (slo en abl.), sin orden.
iniustus, adj., injusto; adv., iniuste.
inlustris, -e, adj., brillante; claro, manifiesto; famoso, ilustre; inlustro, -are, -avi, -atum, tr., esclarecer;
ensalzar. innocens, -entis, adj., inofensivo, inocente; sust., innocentia, 1 f., inocencia.

XXII
innuptus, adj., no casado, soltero.
inops, -opis, adj., sin recursos, pobre; necesitado; sust., inopia, 1 f., falta de recursos, escasez.
inquam, -quis, -quit, def. tr., decir.
inquiro, -ere, -quisivi, -quisitum, tr., inquirir, investigar.
inrideo, -ere, -risi, -risum, intr., burlarse; tr., burlarse de alguien o de algo; sust., inrisus, 4 m., burla.
inrumpo, -ere, -rupi, -ruptum, intr., irrumpir, precipitarse en; tr., penetrar.
insanus, adj., loco; furioso; adv., insane sust., insania, 1 f., locura; vb., insanio, -ire, -ivi (-ii) -itum,
intr., estar loco, estar furioso.
inscius, adj., desconocedor, ignorante.
inscribo, -ere, -scripsi, -scriptum, tr., inscribir, titular, asignar.
insequor, -sequi, -secutus sum, tr., seguir de cerca, perseguir; part.-adj., insequens, -entis, siguiente.
insero, -ere, -serui, -sertum, tr., meter, hacer entrar; contar entre.
insidiae, 1 pl., asechanzas, emboscada; intrigas.
insido, -ere, -sedi, -sessum, intr., sentarse, posarse; establecerse, arraigar.
insignis, e, adj., distinguido, insigne.
insipiens, entis, adj., insensato, necio.
insisto, -ere, -stiti (con dat.), estar en pie en o sobre, pisar; detenerse; seguir, perseguir, insistir.
inspicio, -ere, -spexi, -spectum, tr., mirar de cerca, examinar.
inspiro, are, avi, atum, tr., soplar en, inspirar.
instituo, -ere, -stitui, -stitutum, tr., establecer, fundar; erigir, construir; emprender, comenzar; instruir,
adiestrar; sust., institutum, 2 n., plan establecido, costumbre, institucin.
insto, -stare, -stiti, intr., ser inminente, echarse encima; instar, apremiar, insistir.
instruo, -ere, -struxi, -structum, tr., ordenar, formar, disponer; instruir, equipar; levantar, construir.
insuetus, part.-adj., no acostumbrado; desusado, extraordinario.
insula, 1 f., isla; grupo de casas de alquiler.
insum, -esse, intr., estar dentro; ser inherente a, tener, poseer.
integer, -gra, -grum, adj. intacto; entero, completo, fresco, ntegro; puro limpio; imparcial; adv.
integre; sust., integritas, -atis, f., integridad.
intellego (intelligo), -ere, -lexi, -lectum, tr., entender.
intendo, -ere, -tendi, -tentum tr., tender, dirigir a; concentrar; part.-adj., intentus, tenso, atento.
inter, prep. de ac., entre, dentro de, durante; intra, prep. de ac., dentro de; intro, adv., adentro; intus,
adv., dentro, de dentro.
intercedo, -ere, -cessi, cessum, intr., haber entre, interponerse; intervenir, poner el veto; sust., in-
tercessio, -onis, f., veto (de los tribunos).
intercipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., interceptar.
intercludo, -ere, clusi, clusum, tr., cerrar, copar, bloquear.
interdico, -ere, -dixi, -dictum, prohibir, excluir.
intereo, ire, -ivi (-ii), itum. intr., perecet, morir; sust., interitus, 4 m., muerte, destruccin.
interficio, -ficere, -feci -fectum, tr., matar.
interimo, -ere, -emi, -emptum, tr., matar.
interior, -oris, de ms adentro, interior; super., intimus, el ms interior; ntimo.
intermitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar en medio, interrumpir.
interpello, are, avi, atum, tr., interrumpir; obstruir, impedir.
interpono, -ere, -posui, -positum, tr., colocar entre, interponer; aducir, aportar; fidem interponere,
dar su palabra. interpres, -etis, m., mediador, negociador, intrprete.
interrogo, -are, -avi, -atum, tr., preguntar, interrogar.
interrumpo, ere, rupi, ruptum, tr., romper, hacer pedazos; cortar, interrumpir.
intersum, -esse, -fui, intr., estar entre; haber diferencia (con abl.), in his rebus nihil interest, no hay
diferencia alguna entre estas cosas, intervenir, participar (con dat.) consiliis interesse, intervenir en los
planes; impers., interest, importa; mea, tua, sua interest, me importa a m, a ti, a l; regis interest, le
importa al rey; ad salutem rei publicae, a la salvacin de la repblica.
intervallum, 2 n., intervalo (de espacio o tiempo).
intervenio, -ire, -veni -ventum, intr., llegar entre tanto; intervenir, interrumpir, mezclarse en (con
dat. ).
intestinus, adj., interior, civil, domstico. intimus, vase interior.

XXIII
intro, are, -avi, atum, intr. y tr., entrar.
introduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., meter, introducir.
introeo, ire, -ivi (-ii), itum, intr., entrar; sust., introitus, 4 m., entrada.
intueor, -eri, -tuitus sum, tr., mirar atentamente, considerar, contemplar.
inultus, -a, um, adj., sin venganza.
inutilis, -e, adj., intil.
invado, -ere, -vasi, -vasum, tr. e intr., penetrar; invadir, acometer, asaltar, atacar.
invalidus, adj., dbil, sin fuerzas.
inveho, -ere, -vexi, -vectum, tr., acarrear, transportar; dep., invehor, ir, viajar; lanzarse, atacar.
invenio, -ire, -veni, -ventum, tr., encontrar, inventar, descubrir.
invictus, adj., invencible, invicto.
invideo, -ere, -vidi, -visum, intr. (con dat.), mirar con envidia, envidiar; part.adj., invisus, odioso;
adj., invidus, envidioso; sust., invidia, 1 f., envidia, malevolencia; adj., invidiosus, envidioso.
invito, are, avi, atum, tr., invitar, convidar; atraer.
invitus, adj., forzado, contra su voluntad.
iocus, -i, m.; en pt., ioci y ioca, -orum: juego de palabras, chiste; per iocum, en broma; iocor, -ari,
intr., bromear. ipse, ipsa, ipsum, adj.-pron., l mismo, en persona.
ira, 1 f., ira, clera. irascor, irasci, iratus sum, intr., airarse, enojarse; (con dat.), enojarse contra;
part.-adj., iratus, irritado.
irrideo, irrisus, vase inrideo, inrisus.
irrumpo, vase inrumpo.
is, ea, id, pron., l, ella, ello.
iste, ista, istud, adj.-pron., ese; istac, adv., por ah; istic, adv., ah; istinc, adv., de ah; istac, adv., a
ah.
ita, adv., as; itaque, conj., por lo tanto, as que; item, adv., asimismo.
iter, itineris, n., jornada, viaje; marcha, camino; iter facere, ir de camino, viajar; iterum, adv., de
nuevo.
iubeo, -ere, -iussi, -iussum, tr., mandar, ordenar; sust., iussu, 4 m., abl., por orden; iussa, 2 n. pl.,
rdenes, mandatos.
iucundus, adj., delicioso, agradable, placentero; adv., iucunde; sust., iucunditas, -atis, f., delicia,
placer.
iudex, -icis, m., juez, rbitro; sust., iudicium, 2 n., accin judicial, juicio, proceso; fallo, sentencia;
tribunal; opinin, juicio, criterio; iudico, are, -avi, -atum, tr., juzgar, dictar sentencia; ser juez; opinar,
tener por.
iugum, 2 n., yugo; yunta; cumbre de una montaa, cima; sierra; yugo simblico bajo el que desfilaban
los vencidos.
iumentum, 2 n., bestia de tiro o de carga, acmila.
iungo, -ere, iunxi, iunctum, tr., juntar, unir, enganchar, uncir; hacer, trabar (un pacto).
iunior, vase iuvenis.
iurgium, -i, n., altercado, ria, pendencia.
ius, iuris, 3 n., derecho, justicia (humana), ley; tribunal de justicia; autoridad legal; iure, abl., en
justicia, rectamente; iuro, are, avi, atum, tr. e intr., jurar, prestar juramento; sust., ius iurandum,
juramento. iustus, adj., conforme a derecho, justo, recto, legitimo, equitativo, debido, razonable; adv.,
iuste; sust., iustitia, 1 f., derecho; equidad, justicia. iuvenis, -e, adj., joven; sust., el joven o la joven
que ha dejado de crecer y se halla en plena edad; iuniores, los jvenes destinados a formar en el ejrcito
activo, de 17 a 45 aos; iuventus, -utis, f., la juventud.
iuvo, -are, -iuvi, iutum, tr., ayudar, agradar, deleitar.
iuxta, prep. de ac., junto a.

K
Kalendae, arum, f., las calendas o primer da de mes .

XXIV
labor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, resbalar; caer en error; sust., lapsus, 4 m., acto de deslizarse,
cada, error; labefacto, -are, -avi, -atum, tr., hacer vacilar, sacudir, conmover; arruinar.
labor, -oris, m., esfuerzo, fatiga, trabajo; desgracia, sufrimiento; laboro, -are, avi, -atum, intr., tra-
bajar, afanarse; penar; hallarse en peligro; padecer.
lac, lactis, n., leche.
lacero, -are, avi, atum, tr., desgarrar, destrozar.
lacesso, -ere, -cessivi, -cessitum, tr., provocar, incitar, hostigar.
lacrima, 1 f., lgrima; vb., lacrimo, -are, -avi, -atum, tr., llorar; gotear.
lacus, 4 m., lago.
laedo, -ere, laesi, laesum, tr., ofender, daar, herir (a golpes); ultrajar, afrentar.
laetus, adj., alegre, agradable, riente; lozano, feraz, copioso, rico; adv., laete; sust., laetitia, 1 j.}
alegra, gozo; laetor, -ari, -atus sum, intr., alegrarse.
laevus, adj., izquierdo, situado a la izquierda, desfavorable, siniestro.
lana, 1 f., lana; laniger, -era, -erum, el que lleva lana, lanudo.
langueo, -ere, langui, 2 intr., languidecer.
lapis, -idis, m., piedra; piedra miliaria (mojn que seataba las millas); piedra preciosa.
lapsus, vase labor.
laqueus, -i, m., lazo.
lar, laris, m., hogar, casa; (en pt.), lares, dioses de la familia.
largus, adj., abundante; liberal, generoso; adv., large; largior, iri, -itus sum, tr., dar con largueza; so-
bornar con ddivas; largitio, -onis, f., liberalidad, prodigalidad, soborno.
lassus, adj., cansado, desfallecido, agotado; sust., lassitudo, -inis, f., cansancio, fatiga, lasitud.
lateo, -ere, latui, intr., estar oculto, ocultarse; tr., ocultrsele (a alguien algo ); sust., latebra, 1 t. ,
escondrijo.
latro, -onis, m., ladrn, bandido; sust., latrocinium, 2 n., pillaje, latrocinio.
latus, eris, n., lado, costado.
latus, adj., ancho, extenso; adv., late; sust., latitudo, -inis, f., anchura, extensin.
laus, laudis, f., alabanza, elogio; renombre; honor consideracin; vb., laudo, -are, -avi, -atum, tr., ala-
bar; sust., laudator, -oris, m., elogiador, panegirista
lavo, -are, lavi, lautum y lavatum, tr., lavar; part., lotus, baado.
laxo, -are, -avi, -atum, tr., aflojar, soltar, aligerar, librar.
lectus, 2 m., lecho.
legio, -onis, f., legin.
lego, -are, -avi, -atum, tr., legar, delegar; sust., legatus, 2 m., delegado, legado, asesor de un general o
de un procnsul; sust., legatio, -onis, f., embajada.
lego, -ere, legi, lectum, tr., recoger; elegir; recorrer; leer.
lenis, -e, adj., suave, blando; benigno, dulce; adv., leniter, sust., lenitas, -atis, f., benignidad, blandura;
lenio, ire, -ivi, (-ii), - itum, tr., ablandar, suavizar, aplacar. lentus, adj., flexible, blando, perezoso,
indolente.
leo, -onis, m., len.
letum, 2 n., muerte.
levis, -e, adj., leve, ligero; de poca importancia, insignificante; suave, blando; voluble, inconstante; adv.,
leviter; sust., levitas, -atis, f., inconstancia; ligereza. levis, -e, adj., liso, pulido.
levo, -are, -avi, -atum, tr., aligerar, aliviar, alzar, reanimar.
lex, legis, f., ley, orden; condicin, contrato.
liber, -bri, 2 m., libro.
liber, -era, -erum, adj., libre; adv., libere, sust., libertas, -atis, 3 f., libertad; libero, -are, -avi, -atum,
tr., liberar, conceder libertad.
liberi, -orum, 2 m. pl., hijos.
libet, 2 intr. (con dat.), gusta, agrada; part.-adj., libens, -ntis, a gusto, de buen grado; adv. libenter;
sust. libido, -inis, f., ansia, deseo; capricho; gusto; lascivia.
licet, -ere, licuit, intr. (con dat.), es lcito, est permitido; sust., licentia, 1 f., permiso, desenfreno.
lictor, oris, m., lictor.
lignum, 2 n., madera, leo; (pt.), lea.
lilium, 2 n., lirio.

XXV
limen, -inis, n., umbral.
lingua, 1 f., lengua; lenguaje; idioma.
linquo, ere, liqui, tr., dejar, abandonar; linquor, refl., desmayarse.
liqueo, -ere, liqui, intr., estar claro, estar lquido, fluir.
lis, litis, f., disputa, ria; litigio; pleito; multa.
littera, 1 f., letra; pl., litterae, carta; letras, literatura.
litus, -oris, n., costa, playa.
locus, 2 m., (pl., loci y loca, -orum), lugar, paraje; pasaje o tema de un escrito; rango, posicin, familia;
vb., loco, -are, -avi, -atum, tr., colocar, poner; alquilar, adjudicar por contrata; adj., locuples, -etis,
rico en tierras, opulento; fidedigno.
longinquus, adj., distante, largo, duradero; sust., longinquitas, -atis, f., lejana; larga duracin.
longus, adj., largo, prolongado (en espacio y tiempo); aburrido; adv., longe, a lo largo; lejos; muy, con
mucho (con superl.); longitudo, -inis, t., longitud.
loquor, loqui, locutus sum, intr., hablar; tr., hablar de, decir.
lorica, 1 f., loriga, coraza; parapeto.
luceo, -ere, luxi, intr., lucir, brillar; impers., lucet, es de da; lucerna, 1 f., lmpara de aceite.
luctus, vase lugeo.
lucus, 2 m., bosque sagrado.
ludus, 2 m., juego; escuela.
ludo, -ere, lusi, lusum, intr. y tr., jugar, burlarse de.
lugeo, -ere, luxi, luctum, tr., llorar, deplorar; intr., estar triste, lamentarse, llorar; sust., luctus, 4 m.,
duelo, afliccin, luto.
lumen, -inis, n., lumbre, luz; (pl. en poesa), ojos; esplendor, lucero (hablando de una persona extra-
ordinaria).
luna, 1 f., luna.
luo, luere, lui, tr., pagar, expiar.
lupus, 2 m., lobo; lupa, 1 f., loba.
lustrum, 2 n., sacrificio expiatorio; lustro, espacio de cinco aos; lustro, -are, -avi, -atum, tr., purificar
con un sacrificio; recorrer, mirar, examinar, pasar revista (al ejrcito), iluminar.
lux, lucis, f., luz, luz del da, dia; prima luce, al amanecer.
luxuria, 1 f., exuberancia; profusin; sensualidad, vida licenciosa.
lympha, 1 f., agua.

M
macer, macra, macrum, magro, enjuto, seco, delgado; macies, -ei, f., delgadez, sequedad.
macero, -are, -avi, -atum, tr., ablandar mojando, macerar, enervar, debilitar.
machina, 1 f., mquina; tablado; machinor, -ari, -atus sum, tr., idear, maquinar, tramar.
macto, are, avi, atum, tr., sacrificar, inmolar, matar.
madeo, -ere, madui, intr., estar hmedo, estar empapado.
maereo, -ere, intr., estar apenado, entristecido; tr., afligirse por, lamentarse de; part. adj., maestus,
triste, apenado; sust., maeror, oris, m., afliccin, tristeza profunda. maestitia, 1 f., tristeza.
magis, adv., ms.
magister, -tri, 2 m., maestro; director, jefe.
magistratus, 4 m., cargo pblico, magistratura; magistrado.
magnus, adj., grande (ancho, alto, largo); adv., magnopere; natu maior, mayor en edad; natu
maximus, el mayor en edad; maiores, -orum, pl., antepasados; sust., magnitudo, -inis, f., tamao,
amplitud; grandeza.
maiestas, -atis, f., majestad, soberana del Estado; poder supremo.
maledictum, 2 n., maldicin.
maleficium, 2 n., maldad, crimen.
malo, malle, malui, tr., preferir.
malus, adj., malo, malvado; adv., male; sust, malum, 2 n., mal, desgracia, calamidad, dao.
malus, 2 m., mstil; manzano; malum, -i, n., manzana. En principio signific toda clase de fruta de
pepita. Ab ovo
usque ad mala, del huevo a la fruta, es decir, del comienzo al fin de la comida.
XXVI
mando,-are,-avi,-atum, tr., confiar, encargar, comisionar; mandar; sust., mandatum, 2 n., encargo,
mandato.
mane, adv., por la maana.
maneo, -ere, mansi, mansum, intr., permanecer, quedar; tr., aguardar.
manes, -ium, m. pl., manes (almas de los muertos); espritus; morada de los manes, los infiernos.
manifestus, adj., claro, evidente, manifiesto; cogido en flagrante delito; convicto; adv., manifesto.
mano,-are, -avi,-atum, intr., manar, fluir, proceder.
manus, 4 f., mano; fuerza, violencia; poder, dominio; banda armada; puado de hombres.
mare,-is, n., mar; adj., maritimus, martimo.
maritus, 2 m., marido.
marmor,-oris, n., mrmol.
mater, -tris; f., madre; adj., maternus, de la madre, materno.
materia, 1 f., materia, material: madera: asunto.tema; ocasin, oportunidad; alimento; recursos.
maturus, adj., maduro, sazonado; prematuro; adv., mature; sust., maturitas, -atis, f., sazn, madurez;
maturo, -are, -avi, -atum, tr., madurar, acelerar; intr., apresurarse; maturato opus est, hay que darse
prisa.
maxime, adv., muchisimo.
mediocris, -e, adj., mediano, regular, intermedio, moderado; adv., mediocriter.
meditor, -ari, -atus sum, tr., pensar, considerar, meditar; ejercitarse, ensayar.
medius, adj., medio.
mel, mellis, 3 n., miel.
membrum, 2 n., miembro.
memini, def. intr. (con gen.) 5 tr., acordarse, recordar; mencionar.
memor, oris, adj., que se acuerda; adv., memoriter, de memoria; sust., memoria, 1 f., memoria;
recuerdo; plazo de recuerdo, poca, tiempo; testimonio; mencin; memoro, -are, -avi, -atum tr..
recordar; mencionar.
mendax, -acis, adj., mendaz, mentiroso, falso; sust., mendacium, 2 n., mentira, engao.
mens, -entis, f., inteligencia, mente; pensamiento; opinin; propsito, plan.
mensa, 1 f., mesa.
mensis,-is, m., mes.
mensura, vase metior.
mentio, -onis, f., mencin.
mentior, -iri, mentitus sum, intr., mentir; tr., engaar, defraudar; imitar.
mercator, -oris, m., mercader, comerciante.
mereo, -ere, -ui, -itum, tr., merecer, ganar; servir en el ejrcito; dep., mereor, merecer, ganar; mereri
stipendia, ganar la soldada, hacer el servicio militar; part.-adj., meritus, merecido, merecedor; adv.,
merito, con razn; sust., meritum, 2 n., merecimiento, servicio.
mergo, -ere, mersi, mersum, tr., sumergir, hundir, meter, ocultar.
meridies,-ei, m., medioda.
merx, mercis, f., mercanca.
messis, -is, f., mies.
meta, 1 f., meta, pilar cnico (atrededor del cual se da la vuelta en las carreras del circo); trmino,
fin.
metior, -iri, mensus sum, tr., medir, repartir midiendo; recorrer; juzgar; sust., mensura, 1 f., medida.
metus, m., miedo, temor; metuo, -uere, -ui, -utum, tr. e intr., temer.
meus, -a, um, adj.-pron., mo.
mico,-are,-avi,-atum, intr., brillar.
miles, -itis, m., soldado; sust., militia, 1 f., milicia, servicio militar; adj., militaris, -e, militar; vb.,
milito, -are, -avi, -atum, intr., servir en el ejrcito.
mille, num. card., mil; milia, milium, millar; millesimus, ord.; singula milia, distr., de mil en mil;
milies, adv., mil veces.
minae, 1 f. pl., amenazas; vb., minor, -ari -atus sum, tr., amenazar; minitor, -ari, -atus sum, tr., ame-
nazar con frecuencia; minax, -acis, adj., amenazador.
minister, -tri, 2 m., criado, servidor, agente; sust., ministerium, 2 n., servicio: vb. ministro, -are,
avi, -atum, tr., servir cuidar; procurar.

XXVII
minor, -oris, adj. comp., menor; minus, adv., menos; minimus, adj. sup., el ms pequeo, el menor;
minime, adv., en modo alguno.
minuo, minuere, minui, minutum, tr. e intr., disminuir.
mirus, adj., admirable, maravilloso; adv., mire; vb., miror,-ari,-atus sum, tr., admirar, admirarse de;
sust., miraculum, 2 n., maravilla, milagro; adj., mirabilis, admirable.
misceo, -ere, -ui, mixtum, tr., mezclar, turbar, revolver, confundir.
miser, -a, -um, adj., digno de compasin, desgraciado.
mitis, -e, adj., blando, manso, dulce.
mitto, -ere, misi, missum, tr., enviar; lanzar, disparar; soltar, dejar ir.
mobilis, -e, adj., movible, que se mueve fcilmente; gil; mudable; adv., mobiliter, sust., mobilitas,
-atis, f., movilidad; agilidad; inconstancia.
moderor, -ari, -atus sum, tr.,dirigir, guiar, manejar, moderar; intr. (con dat.), poner freno, regular;
sust., moderatio, -onis, f., gobierno, moderacin. modestus, adj., moderado, discreto; modesto; adv.,
modeste; sust., modestia, 1 f., discrecin; modestia.
modus, 2 n., medida; justa medida, trmino medio; (en msica), tono, comps, son, meloda; lmite;
modo; gnero, clase; modulor, -ari, -atus sum, modular, medir, someter a ritmo; componer (versos,
canciones).
moenia, -ium, n, pt., muralla de ciudad; fortificaciones.
moles, -is, f., mole, masa; dique, muralln; dificultad, esfuerzo; molior,-iri, -itus sum, tr., levantar,
construir, intentar con esfuerzo, emprender; intr., esforzarse, afanarse.
molestus, adj., molesto, enfadoso; adv., moleste; sust., molestia, 1 f., molestia, fastidio.
mollis, -e, adj., flexible, blando; delicado; apacible; irresoluto: afeminado; agradable, dulce; adv.,
molliter; sust., mollitia, 1 f., flexibilidad; molicie; vb., mollio, -ire, -ivi, -itum, tr., ablandar, mitigar.
moneo,-ere, -ui,-itum, tr., advertir, aconsejar; recordar.
mons, montis, m., monte.
monstrum, 2 n., seal celeste, portento; prodigio; monstruo; monstro,-are, -avi, -atum, tr., sealar,
mostrar.
monumentum, 2 n., monumento, memorial.
mora, 1 f., tardanza, dilacin; impedimento; moror, -ari, -atus sum, intr., detenerse, permanecer; tr.,
detener, impedir.
morbus, 2 m., enfermedad, indisposicin.
mordeo, -ere, momordi, morsum, tr., morder.
morior, mori, mortuus sum, intr., morir.
mors, mortis, f., muerte; adj., mortalis, -e, sujeto a la muerte; mortal; mortuus, muerto; mortif er,
-era, -erum, mortfero. mos, moris, m., costumbre, hbito; manera, norma; mores, morum (pl.),
carcter, conducta.
moveo, -ere, movi, motum, tr., mover; remover, separar; agitar, excitar, levantar; sust., motus, 4 m.,
movimiento, emocin, impulso; disturbio, tumulto, alzamiento.
mox, adv., en seguida.
mucro, -onis, m., punta de espada.
mugitus m., mugido.
mulceo, -ere, mulsi, mulsum, tr., acariciar, calmar, ablandar, amansar.
mulier, -eris, f., mujer; adj., muliebris, -e, mujeril, femenino; afeminado; adv., muliebriter.
multus, adj., mucho; pl., multi, muchos; multa, muchas cosas; advs., multum, mucho; multo, muy
(con comparativo); sust., multitudo -inis, m., multitud, muchedumbre, turba.
munio, -ire, -ivi, -itum, tr., fortificar, defender, proteger; construir; sust., munimentum, 2 n., forti-
ficacin, trinchera; sust., munitio, -onis, f., trabajo de fortificacin, atrincheramiento, defensa.
munus,-eris, n., deber, funcin; cargo, empleo, puesto; tarea, obra; don, favor; servicio; tributo;
diversiones pblicas; muneror, -aris -ari, -atus sum, y munero, 1 tr., regalar, obsequiar con; aliquem
aliqua re.
murus, 2 m., muro.
mus, muris, m., ratn.
muto, -are, -avi -atum, tr. e intr., cambiar, mudar, permutar; refl., mutor, cambiarse; sust., mutatio,
-onis, f., cambio, alteracin; mutuus, adj., lo que se intercambia, recproco; mutuum, -i, n., prstamo
sin inters. Se opone a fenus, oris, dinero que se presta a inters.

XXVIII
mutus, adj., mudo, silencioso.

N
nam, conj., pues.
nanciscor, nancisci, nactus sum, tr., obtener, alcanzar (sin esfuerzo); encontrar casualmente.
narro, -are, -avi, -atum, tr., narrar, contar.
nascor, nasci, natus sum, intr., nacer, provenir, salir, producirse, originarse; part.-adj., natus, nacido
(se usa para expresar la edad); natus decem annos, nacido hace diez aos, esto es, de diez aos de
edad; sust., natus, 2 m., hijo; nata, 1 f., hija; natio, -onis, f., pueblo; nacin; natu, 4 m., abl., de
nacimiento, de edad; natura, 1 f., naturaleza, condicin natural, natural.
nasus, -i y nasum, -i, nariz.
nato,-are,-avi,-atum, intr., nadar, flotar.
nauta, 1 m., marino.
navigo, -are, -atum, intr., navegar; navigatio -onis f., navegacin; navigium, 2 n., navo, barca.
navis,-is, f., nave; adj., navalis,-e, naval.
ne, partcula negativa, no, que no. 1. Se usa en oraciones independientes de exhortacin, de mandato,
de prohibicin, de deseo: ne desperemus, no perdamos la esperanza; ne dicas, ne dixeris, no digas. 2.
Se emplea en oraciones subordinadas de verbos de voluntad, actividad y deseo: impero ne exeat,
mando que no salga; constituo ne domi maneas, decido que no te
quedes en casa. 3. En oraciones subordinadas de verbos de temor. En ellas ne pasa a significar que:
timeo ne veniat, temo que venga. (En su origen: Ne veniat ! Timeo Que no venga! Tengo un temor.)
4. En subordinadas finales negativas, ne, para que no: claudo oculos ne pulvis me laedat, cierro los
ojos para que el polvo no me dae. Se usa tambin como partcula afirmativa, s: ne ego, s, yo. Con
este valor deja de usarse despus de Cicern.
nebula, -ae, f., niebla.
necessarius, adj., necesario, indispensable; relacionado estrechamente; adv., necessario, por necesidad;
sust., necessarius, 2 m., relacionado, amigo ntirno.
necesse, indecl. (se usa con esse o habere), necesario, inevitable; sust., necessitas, -atis, f., necesidad;
necessitudo, -inis, f., relacin estrecha, intirnidad.
neco, vase nex.
nefas, indecl. n., io contrario a la ley divina; impiedad; adj., nefarius, impo, perverso; nefarie, adv.,
perversamente; nefastus, adj., nefasto.
neglego, -ere, -lexi, -lectum, tr., descuidar, no hacer caso de, ver con indiferencia; part.-adj., negle-
gens, -entis, descuidado, negligente; adv., neglegenter; sust., neglegentia, 1 f., negligencia.
nego, -are, -avi, -atum, tr., decir que no, negar; rehusar.
negotium, 2 n., ocupacin, actividad, negocio; encargo, asunto; dificultad, trabajo.
nemo, 3 m. (se usan en genit. y abl.los de nullus: nullius y nullo), nadie.
nemus, oris, n., bosque, soto.
neo, nere, nevi, netum, tr., hilar.
nepos,-otis, m., nieto, descendiente.
nequam, indecl., indigno, vil; adv., nequiter, indignamente; nequaquam, adv., de ningn modo.
neque (nec), conj., y no, ni.
nequeo, -ire, -ivi, -itum, intr., no poder, ser incapaz de.
nequicquam, adv., intilmente.
nequitia, 1 f., maldad; incuria, inercia.
nervus, 2 m., nervio; cuerda; (pl.), fuerza, vigor.
nescio, -ire, -ivi, -itum, tr., no saber, ignorar.
neuter, neutra, neutrum, adj.-pron., ninguno de los dos.
nex, necis, f., muerte (violenta); neco, -are, -avi, -atum, tr., matar.
nidus, -i, m., nido.
niger, -gra, -grum, adj., negro (brillante).
nihil, indec. n. (de ne-hilum, ni el punto negro del haba), nada.
nimius, adj., demasiado, excesivo; nimis y nimium, advs., en exceso.
niteo, -ere, nitui, intr., brillar, lucir; adj., nitidus, brillante.
nisi, conj., a no ser que.
XXIX
nitor, niti, nixus o nisus sum, intr., apoyarse (en sentido fsico y moral), inclinarse con esfuerzo,
esforzarse.
nix, nivis, f., nieve.
nobilis, -e, adj., muy conocido, famoso; de noble linaje; noble, excelente; sust., nobilitas, -atis, f.,
nobleza (de linaje), aristocracia, excelencia.
noceo, -ere, -ui, -itum, intr. (con dat.), daar; partr adj., nocens, -entis, criminal, culpable.
nocturnus, noctu, vase nox.
nolo, nolle, nolui, tr., no querer.
nomen, -inis, n., nombre; ttulo, causa, ocasin; nomino, -are, -avi, -atum, tr., nombrar, llamar.
non, adv., no.
nondum, adv., todava no.
nonne. . . ?, verdad que. . . ?
nonnullus, -a, -um, adj.pron., alguno.
nosco, -ere, novi, notum, tr., comenzar a conocer, aprender a conocer; perf., novi, novisse, nosse, co-
nocer, saber; adj., notus, conocido, notorio.
noster, -tra, -trum, adj.pron., nuestro.
nota, 1 f., seal, marca (signo de escritura), letra; etiqueta; estigma, nota (del censor, censura
desfavorable escrita al lado de un nombre en las listas del censo); noto, -are, -avi, -atum, tr., sealar,
marcar, observar, notar.
novus, adj., nuevo; extrao, singular; res novae (en poltica), cambio poltico, revolucin; homo
novus, hombre nuevo (que no desciende de noble linaje y que al ejercer una magistratura, f unda l
mismo su nobleza); sup., novissimus, el ltimo; sust., novitas, -atis, f., novedad, cosa sorprendente.
novem, adj. card., nueve; nonus, ord., noveno; noveni, distr., de nueve en nueve; nonaginta, card.,
noventa; nonagesimus, ord., nonagsimo; nongenti, card., novecientos; nongentesimus, ord., el
novecientos.
nox, noctis, f., noche; noctu, de noche; adj., nocturnus, por la noche, nocturno.
nubes,-is, f., nube.
nubo, -ere, nupsi, nuptum, intr. (con dat.); casarse (la mujer); nupta, 1 f., casada; sust., nuptiae, 1
f., pl., boda, nupcias.
nudus, adj., desnudo; despojado, privado de; sin adornos; nudo,-are,-avi, -atum, tr., desnudar, des-
pojar, dejar indefenso. nugae, -arum, pl., f., bromas, bagatelas, simplezas.
nullus, -a, -um, adj.-pron., ninguno.
num...?, verdad que no...?
numen, -inis, n., voluntad divina; divinidad; dios, diosa.
numerus, 2 m., nmero; rango, categora; clase; (pl.), metro, ritmo, meloda, tono; numero, -are, -avi,
-atum, tr., contar. nummus, 2 m., moneda.
numquam, adv., nunca; nusquam, adv., en ninguna parte.
nunc, adv., ahora.
nuntius, 2 m., mensajero; mensaje, noticia; vb., nuntio, -are, -avi, -atum, tr., anunciar, notificar.
nuper, adv., hace poco.
nupta, nuptiae vase nubo.
nurus,-us, f., nuera.
nutus, -us, m., seal de asentimiento hecho con la cabeza.
nux, nucis, f., nuez.

O
ob, prep. de ac., por, a causa de.
oblecto, are, avi, -atum, tr., deleitar.
obduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., poner delante, oponer, enfrentar; aadir.
obeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, tr., ir al encuentro; obire mortem, encontrar la muerte; desempear,
cumplir; recorrer; intr., morir; sust., obitus, 4 m., muerte.
obicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar delante, colocar delante, oponer; exponer; infundir, inspirar;
echar en cara, reprochar.
obliquus, adj., oblicuo, de lado, de travs.
obliviscor, -i, -itus sum, intr. (con genitivo) y tr., olvidar; sust., oblivio, -onis, f., olvido.
XXX
oboedio, -ire, -ivi, -itum, intr. (con dativo), prestar odos, obedecer.
oborior,-oriri, -ortus sum, intr., surgir, brotar.
obruo, -ere, -rui, -rutum, tr., cubrir, enterrar; abrumar.
obscurus, adj., oscuro, sombro; incierto; desconocido; oscuro, humilde; adv., obscure; sust.,
obscuritas, -atis, f., oscuridad; condicin oscura.
obsecro, -are, -avi, atum, tr., rogar con insistencia, suplicar; sust., obsecratio, -onis, f., ruego, splica.
obsequor, -sequeris, sequi, -secutus sum, 3 intr., prestarse a, ceder, obedecer.
observo, -are, -avi, -atum, tr., observar; vigilar, acechar; cuidar, respetar.
obses, -sidis, m. y f., rehn, fiador.
obsideo, -ere, -sedi, -sessum, tr., cercar, sitiar, bloquear; ocupar; sust., obsidio, -onis, f., sitio, blo-
queo..
obsisto, -ere, -stiti, -stitum, intr. (con dat.), oponerse, impedir.
obsto, -are, -stiti, intr. (con dat.), oponerse, ser un obstculo.
obstringo, -ere, -strinxi, -strictum, tr., ligar, atar, apretar; obligar; complicar; refl., hacerse culpable.
obstupesco, -ere, -stupui intr., pasmarse, quedar atnito.
obsum,-esse,-fui, intr. (con dat.), obstar, impedir, daar, perjudicar.
obtempero, -are, -avi, -atum, intr. (con dat.), obedecer.
obtestor, -ari, -atus sum, tr., poner por testigo, suplicar, conjurar.
obtineo, ere, -tinui, -tentum, tr., mantener, conservar; obtener; ocupar; intr., durar, prevalecer.
obtrunco, are, avi, -atum, tr., decapitar.
obvius, adj., que va al encuentro; que se halla a mano; adv., obviam, al encuentro.
occido, -ere, -cidi, -casum (obcado), intr., caer, ponerse (el sol); perecer; arruinarse; sust., occasio,
onis, f., ocasin, oportunidad; occasus, 4 m., ocaso, cada, ruina; occidens, -entis, m., occidente.
occido, -ere, -cidi, -cisum (obcaedo), tr., matar.
occulo -ere, cului,-cultum, tr., cubrir, ocultar; part.adj., occultus, oculto, secreto; adv., occulte; oc-
culto, -are, -avi, -atum, tr., ocultar.
occupo, are, avi, atum, tr., apoderarse de, ocupar; sorprender; atacar; adelantarse; sust., occupatio,
-onis, f., ocupacin, empleo.
occurro, -ere, -curri, -cursum, intr. (con dat.), correr al encuentro, acudir en auxilio; presentarse, venir
a la mente.
ocior -ius, adj., ms rpido.
octo, num. card., ocho; octavus ord., octavo; octoni, distr., de ocho a ocho; octoginta, card., ochenta;
octogesimus, ord., octogsimo; octingenti, card., ochocientos; octingentesimus, ord., el ochocientos.
oculus, 2 m., ojo.
odi, odisse, def. tr., odiar; sust., odium, 2 n., odio.
odor, -oris, m., olor, olfato.
offendo, -ere, -fendi, -fensum, tr., chocar, tropezar con; encontrar, herir, ofender; sust., offensio,
-onis, f., tropiezo, ofensa, desgracia.
offero, -ferre, obtuli, oblatum, tr., ofrecer, presentar, exponer; procurar, causar. ocasionar.
officium, 2 n., servicio; deber, obligacin.
oleo, -ere, olui, intr. y tr., oler, despedir olor.
oleum, 2 n., aceite.
olim, adv., en otro tiempo.
omen,-inis, 3 n., presagio, seal, portento; auspicio.
omitto, -ere, -misi, -missum, tr., omitir, descuidar; desechar; pasar por alto.
omnis -e, adj., todo; entero; adv., omnino, por completo.
onus, -eris, 3 n., carga, peso; adj., onustus, cargado; vb., onero,-are, -avi, atum, tr., cargar.
opera, 1 f., trabajo, actividad; esfuerzo, atencin, cuidado; operam dare, cuidar, procurar con es-
fuerzo.
operio -ire, -perui, -pertum, tr., cubrir, ocultar, cerrar.
opinor, ari, -atus sum, intr., opinar, creer; opinio, -onis, f., opinin.
oportet, 2 impers., es necesario, se debe.
oppidum, 2 n., ciudad fortificada; ciudad; sust., oppidani, 2 m. pl., habitantes de una ciudad, ciu-
dadanos.
oppono, -ere, -posui, -positum, tr., poner delante, oponer, exponer.

XXXI
opportunus, adj., conveniente, favorable, oportuno, ventajoso; adv., opportune, sust., opportunitas,
-atis, 3 f., ocasin, favorable, oportunidad; ventaja.
opprimo, -ere, -pressi, -pressum, tr., oprimir, reprimir, someter, ocultar, ahogar, sorprender.
oppugno, -are, -avi, -atum, tr., atacar, asaltar; sust., oppugnatio,-onis, f., ataque, asalto.
ops, opis, f. (en sing. slo se usa en gen., ac. y abl.), ayuda, apoyo; opes, opum ( pl.), medios,
recursos, riquezas.
optimus adj. superlativo de bonus, muy bueno, excelente; optime, adv., muy bien; optimates, -ium,
m. pl., el partido aristocrtico.
opto, -are, -avi, -atum, tr., escoger, desear.
opus, -eris, n., trabajo, obra, tarea; trabajos de asedio; opus est (con abl.), es necesario, hace falta.
ora, 1 f., orilla, borde; ribera. costa.
oraculum, oratio, orator, vase os.
orbis, -is, m., crculo; disco, aro, anillo, rueda; rbita; orbis terrarum, el orbe, el mundo.
ordior -iri, orsus sum, tr., urdir; comenzar.
ordo, -inis, rm., fila, hilera; orden, sucesin; clase social, rango, posicin.
orior, oriri, ortus sum, intr., surgir, nacer; sust., oriens, -entis, 3 m., oriente; part.-adj., ortus, nacido,
descendiente; sust., origo, -inis. f., origen, fuente, nacimiento, antecesor; sust., ortus, 4 m., salida,
origen, nacimiento.
orno, -are, -avi, -atum, tr., proveer, equipar, preparar; adornar, embellecer; honrar; sust., ornatus, 4
m., adorno; ornamentum, 2 n., equipo, decoracin, adorno.
os, oris, n., boca, rostro; sust., osculum, 2 n. (diminutivo de ternura, boquita, beso; osculor,-ari, -atus
sum, tr., besar; oro, ---are, -avi, -atum, tr., hablar, pedir, suplicar; sust., oratio, -onis, f., discurso;
orator, -oris,m. orador, embajador; oraculum, 2 n., respuesta de la divinidad, orculo.
os, ossis, n., hueso.
ostendo, -ere, -tendi, -tensum y tentum, tr., mostrar, presentar, exponer, explicar; ostento, -are, -avi,
-atum, tr., mostrar, ostentar; sust., ostentatio, -onis, f., ostentacin.
ostium -ii n., boca, puerta.
otium, 2 n., sosiego, reposo; ociosidad, holganza; adj., otiosus, en sosiego, desocupado; adv., otiose.
ovis, -is, f., oveja.
ovo, -are, -atum, 1 intr., se usa sobre todo en el part. ovans, -ntis, dar gritos de jbilo; obtener el
triunfo.
ovum, 2 n., huevo.

P
pabulum, 2 n., forraje, pasto; vb., pabulor, -ari, -atus sum, intr., forrajear; sust., pabulatio, -onis, f.,
forrajeo; pabulator, -oris, m., forrajeador.
paciscor, -i, pactus sum, intr., hacer alianza, pactar, unirse, tr., pactar, convenir; dar (una cosa) por
(otra); sust., pactum, 2 n., pacto, contrato, convenio; (en abl.), modo, manera; quo pacto, cmo;
nullo pacto, de ningn modo; sust., pactio, -onis, f., pacto, convenio.
paco, vase pax.
paene, adv., casi.
paenitet, 2 tr., me paenitet (con gen.), estoy arrepentido, estoy descontento de.
pagus, 2 m., aldea; distrito campesino, cantn.
palam, adv., pblicamente, abiertamente.
palea, -ae, f., paja.
palleo, -ere, -ui, infr., plido.
palma, 1 f., palma de la mano; mano; palmera; palma (rama); palma (corona); emblema de victoria.
palus, -udis, f., pantano, charca.
pando, -ere, pandi, passum, tr., extender, desplegar; abrir, revelar, manifestar; part.-adj., passus, ex-
tendido, suelto; adv., passim, en todas direcciones.
panis, -is, m., pan.
par, -aris, adj., igual; adv., pariter, igualmente; al mismo tiempo, a la vez.
parco, -ere, peperci, parsum, intr. (con dat.), perdonar, abstenerse de.
parens,-entis (antiguo part. de pario), m. o f., padre o madre; autor, creador.
pareo, -ere, -ui, -itum, intr. (con dat.), obedecer.
XXXII
paries, -etis, m., pared (de casa).
pario, parere, peperi, partum, tr., producir, dar a luz; adquirir, ganar; sust., partus, 4 m., producto,
fruto, parto.
paro, -are, -avi, -atum, tr., preparar, adquirir, comprar; part. adj., paratus, presto, dispuesto.
pars, partis, f., parte; punto; lado; accin en un negocio; (pt.),partido poltico, faccin; adv., partim,
en parte; pars... pars, partim... partim, unos..., otros; vb., partior, -iri, -itus sum, tr., partir, dividir;
particeps, -cipis, m. y f., que toma parte, partcipe.
parum, adv., poco.
parvus, adj., pequeo, poco; se usan como adv. paulum, paulo, poco, un poco.
pasco, -ere, pavi, pastum, tr., pacer, alimentar, nutrir; refl., pascor, alimentarse; sust., pastor, -oris,
m., pastor.
passus, 4 m. (de pando), paso, medida de longitud: el paso equivala a 5 pies, esto es, 1 m. 479; mille
passus, una milla romana, o sea, 1.479 metros.
patefacio, -facere, -f eci, -factum, tr., abrir, descubrir.
pateo, -ere, -ui, intr., estar abierto, extenderse, estar libre, estar expedito; estar expuesto; patet,
impers., est claro.
pater, -tris, m., padre; (pl.), antepasados; ( pl.), senadores; adj., paternus, paterno; patrius, del padre,
de los padres; patria, 1 f., tierra de los padres, patria; patruus, 2 m., to paterno.
patera, 1 f., copa (de libaciones).
patior, pati, passus sum, tr., sufrir, soportar; dejar, permitir; part.-adj., patiens, -entis, sufridor,
paciente, tolerante; adv., patienter; sust., patientia, 1 f., paciencia.
patronus, 2 m., protector, defensor, patrono; abogado.
pauci (m. pl. de paucus, poco usado en pl. como sust.), unos pocos, algunos; pauca (n. pl.), poco,
pocas cosas; sust., paucitas, -atis, f., poquedad, pequeo nmero.
paulum, vase parvus.
pauper, -eris, adj., pobre; sust., paupertas, -atis, f., pobreza.
paveo, -ere, pavi, intr., temblar, tener pavor; tr., temer; sust., pavor, -oris, m., pavor, espanto; adj.,
pavidus, lleno de pavor.
pax, pacis, f., paz; gracia, benevolencia (implorada de los dioses); pace tua, con tu permiso; paco,
-are, -avi,-atum, tr., pacificar, someter.
pecco, -are, -avi, catum, intr., pecar, faltar; sust., peccatum, 2 n., pecado.
pectus, -oris, n., pecho, corazn, nimo.
pecunia, 1 f., dinero.
pecus, pecoris, n., ganado, ganado menor (de ovejas y cabras).
pecus, pecudis, f., cabeza de ganado; oveja, cabra, carnero.
pedes, pedester, peditatus, vase pes.
pellis, -is, f., piel, cuero.
pello, -ere, pepuli, pulsum, tr., golpear, herir; ahuyentar, echar, desterrar, expulsar; sust., pulsus, 4 m.,
golpe, choque.
penates, -ium, m., dioses del hogar.
pendeo, -ere, pependi, pensum, intr., estar colgado; estar pendiente; estar indeciso; depender.
pendo, -ere, pependi, pensum, tr. (denota accin, a diferencia del anterior que indica estado), pesar,
pagar; pensar, apreciar. part.-adj., pensus,pesado, apreciado, nihil pensi habeo, nada me importa.
penitus, adv., hasta el fondo, ntimamente, totalmente.
per, prep. de ac., por, a travs de.
perago, -ere, -egi, -actum, tr., cumplir, ejecutar, consumar; recorrer.
peragro, -are, -avi, -atum, tr., atravesar, recorrer; peregrinus, adj., extranjero; peregrinor, -ari, atus
sum, intr., viajar al extranjero.
percipio, -cipere,-cepi, ceptum, tr., recoger; percibir, sentir, entender.
percontor, -ari, atus sum, tr., preguntar; sust., percontatio, -onis, f., pregunta.
percurro, -ere, -curri o -cucurri, cursum, tr., recorrer, atravesar; examinar; exponer sucesivamente.
percutio, -cutere, cussi, -cussum, tr., golpear, herir; matar; conmover, asustar.
perdo, -ere, -didi, -ditum, tr., echar a perder, destruir, arruinar; perder, malperder; part.-adj., per-
ditus, desesperado; perdido, depravado.
perduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., llevar, conducir; prolongar; construir; elevar.

XXXIII
perennis, -e, que dura todo el ano; que dura siempre, eterno.
pereo,-ire,-ii,-itum, intr., perecer, morir; estar perdido. (Se usa como pasiva de perdo.)
perfero, -ferre, -tuli, -latum, tr., llevar hasta el fin; trasladar, transmitir; comunicar; cumplir; sufrir,
aguantar.
perficio, -ficere, -feci, -fectum, tr., cumplir, acabar; conseguir.
perfidus, adj., el que quebranta la palabra dada, prfido; perfidia, -ae, f., perfidia.
perfugio, -fugere, -fugi, -fugitum, intr., pasarse (al enemigo), desertar; sust., perfuga, 1 m., desertor;
perfugium, 2 n., refugio.
perfundo, -ere, -fudi, -fusum, tr., derramar sobre, empapar, inundar.
pergo, -ere, -rexi, -rectum, intr., seguir adelante, continuar, proseguir.
perhibeo, -ere, -ui, -itum, tr., presentar, proporcionar, decir, contar.
periculum, 2 n., prueba, ensayo; riesgo, peligro; adj., periculosus, peligroso; adv., periculose, vb.,
periclitor, -ari, -atus sum, tr., ensayar, probar; poner en peligro; intr., peligrar.
peritus, adj., experimentado, conocedor, perito; adv., perite; sust., peritia, 1 f., prctica, pericia.
perlego, -ere, -legi, -lectum, tr., leer por completo.
permaneo, -ere, -mansi, -mansum, intr., permanecer, quedarse, perseverar.
permitto, -ere, -misi, -missum, tr., entregar, confiar; intr. (con dat.), permitir.
permoveo, -ere, -movi, -motum, tr., remover, conmover.
permultus, adj., muchsimo.
permuto, -are, -avi, -atum, tr., cambiar por completo; tomar una cosa a cambio de otra ( aliquid
aliqua re).
pernicies, -ei, f., ruina, calamidad.
perpauci, adj., muy pocos.
perpello, -ere, -puli, -pulsum, tr., apremiar, impulsar.
perpetuus, adj., perpetuo, constante; adv., perpetuo.
perrumpo, -ere, -rupi, -ruptum, tr., abrirse paso a viva fuerza; irrumpir; destrozar, atropellar.
perscribo, -ere, -scripsi, -scriptum, tr., escribir detalladamente, dar cuenta por escrito.
persequor, -sequi, -secutus sum, tr., seguir obstinadamente, perseguir; ir afanosamente en pos;
castigar, vengar; cumplir; exponer, contar con detalle.
perspicio, -spicere, -spexi, -spectum, tr., mirar a travs, mirar atentamente, examinar; reconocer; adj.,
perspicuus, evidente. persto, -stare, -stiti, intr., permanecer firme, persistir.
persuadeo, -ere, -suasi, -suasum, intr. (con dat.), persuadir, convencer.
pertimesco,-ere,-timui, tr., temer grandemente; intr., temer por s.
pertineo,-ere, -ui, intr., pertenecer; referirse; extenderse; tender, conducir a.
perturbo, -are, -avi, -atum, tr., perturbar, trastornar; sust., perturbatio, -onis, f., confusin; desorden.
pervenio, -ire, -veni, -ventum, intr., llegar a.
pervigilo, -are, -avi, -atum, intr., velar toda la noche.
pes, pedis, m., pie; sust., pedes, -itis, m., soldado de a pie, pen; (pl.), infantera; peditatus, 4 m.,
infantera; adj., pedester, -tris, -tre, de a pie, de infantera.
pestis, -is, f., peste; ruina, destruccin.
peto,-ere, -ivi, -itum, tr., dirigirse a; atacar; tratar de conseguir, buscar, pedir, solicitar; sust., petitio,
-onis, f., atague; peticin; demanda judicial.
pietas, vase pius.
piger, -gra, -grum, adj., perezoso, inactivo.
piget, pigere, piguit, imper., sentir desgana, sentir fastidio o contrariedad (se usa con ac. de pers. y
gen. de cosa), me piget stultitiae tuae, me fastidia tu necedad.
pignus, -oris, n., prenda, garanta; seal, prueba.
pila, 1 f., pelota, bola.
pilum, 2 n., jabalina, dardo.
pingo, -ere, pinxi, pictum, tr., pintar.
pinguis, -e, adj., graso, pingue, frtil, feraz; torpe, pesado, estpido.
pinna, -ae, f., pluma, punta de ala.
piscis, -is, m., pez.
pius, adj., piadoso, que cumple los deberes para con sus padres y los dioses, justo; adv., pie;
sust.,pietas, -atis, f., piedad, sentido del deber.

XXXIV
placeo,-ere, -ui, -itum, intr. (con dat.), placer, agradar; imper., placet, parece bien; adj., placidus,
apacible, tranquilo; amable; adv., placide, apaciblemente.
placo, -are, -avi. -atum, tr., apaciguar, aplacar.
plaga, 1 f., golpe; (pl.), regin, zona; red.
planus, adj., plano, llano; claro; adv., plane, claramente; completamente; sust., planities, -ei, f., lla-
nura.
plaustrum, -i, n., carro.
plausus, 4 m., aplauso.
plebs, plebis, f., plebe, pueblo.
plenus, adj., lleno; adv., plene.
plerique, pleraeque, pleraque, adj.-pron., los ms, la mayora.
ploro,-are,-avi, -atum, intr., llorar gritando, llorar; tr., deplorar.
plus, pluris, comp. de multus, ms; plurimus, -a, -um, superl., muchsimo; plurimum, adv., much-
simo.
pluvia. -ae, f., lluvia.
poculum, 2 n., copa.
poena, 1 f., castigo, pena; poenas dare alicui, sufrir un castigo que d satisfaccin a alguno.
poeta, 1 m., poeta.
polliceor, -eri, -licitus sum, tr., prometer.
pondus, -eris, n., peso; carga, masa.
pono, -ere, posui, positum, tr., colocar, poner; dejar, establecer, fundar; deponer, quitar.
pons, pontis, m., puente.
pontus, 2 m., mar.
populus, 2 m., pueblo, nacin; adj., popularis, -e, del pueblo, popular; paisano; camarada; ( pl. ),
partidarios del pueblo, demcratas, adv., populariter; vb., populor,-ari, -atus sum, tr., asolar, de-
vastar.
populus, 2 f., chopo.
porrigo, -ere, -rexi, -rectum, tr., alargar, extender; dar.
porta, 1 f., puerta.
porto, -are,-avi,-atum, tr., llevar.
portus, 4 m., puerto.
posco, -ere, poposci, tr., pedir, reclamar.
posideo, -ere, -sedi, -sessum, tr., poseer, ocupar; sust., possessio, -onis, f., posesin, ocupacin.
possido, -ere, -sedi, -sessum, tr., tomar posesin de.
possum, posse, potui, ser capaz, poder; part.-adj., potens, -entis, poderoso; dueo; sust., potentia, 1
f., poder; potestas, -atis, f., poder; poder de un magistrado (en especial, de los magistrados inferiores,
en oposicin a imperium); ocasin, posibilidad.
post, adv., detrs; despus; prep. de ac., detrs; despus de; postea, adv., despus; postquam, conj.,
despus que.
posterus, adj., siguiente, posterior; sust., posteri, 2 m. pl., posteridad; sust., posteritas, -atis, f., poste-
ridad; comp., posterior, -oris, posterior; adv., posterius, despus; sup., postremus, el ltimo; postre-
mo, adv., en ltimo lugar, finalmente; postremum, adv., por ltima vez; postridie, adv., al da si-
guiente.
postis, -is, m., jamba de puerta; ( pl. ), puerta.
postulo, -are, -avi, -atum tr., pedir; exigir; acusar, sust., postulatio, -onis, f., demanda.
potior, -oris, adj., preferible; adv., potius, mejor; sup., potissimus, el mejor, el primero; adv.,
potissimum, sobre todo, principalmente .
potior, -iri, potitus sum, intr. (con abl.), apoderarse de. (Se usa con gen. slo en la expresin potiri
rerum, apoderarse del mando supremo.)
poto, -are, -avi, potatum y potum, tr., beber; embeber.
prae, prep. de ab., delante de, a causa de.
praebeo,-ere,-ui,-itum, tr., presentar, mostrar, ofrecer, dar, proporcionar; causar; se praebere seve-
rum, mostrarse severo. praeceps, -ipitis, adj., que adelanta la cabeza, pendiente, inclinado; preci-
pitado, veloz; praecipito, -are, -avi, atum, tr., arrojar; precipitar; intr., caer, precipitarse.

XXXV
praecipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., tomar de antemano; anticiparse, prevenir; ordenar, aconsejar;
part.-adj., praeceptum, 2 n., orden, precepto .
praecipuus, adj., especial; preferente, principal.
praeclarus, adj., esclarecido, preclaro; excelente; adv., praeclare, notablemente.
praeco, onis, m., pregonero, heraldo.
praeda, 1 f., presa, botn; sust., praedo, -onis, m., ladrn, pirata; vb., praedor, -ari, -atus sum, intr.,
entregarse al pillaje; tr., robar, saquear.
praedico, -are, -avi, -atum, tr., proclamar, anunciar; declarar; alabar, celebrar; vanagloriarse.
praedico, -ere, -dixi, -dictum, tr., decir de antemano, predecir; advertir.
praeditus (con abl.), dotado, adornado.
praeeo, -ire, -ivi, -itum, tr., ir delante, adelantarse; indicar.
praefero, -ferre, -tuli, -latum, tr., llevar delante; exhibir; preferir.
praeficio, -ficere, -feci, -fectum, tr., poner al frente de: praeferre aliquem legioni, poner a uno al
frente de la legin; part.adj., praefectus, 2 m., administrador, prefecto, gobernador; capitn, jefe.
praemitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar por delante.
praemium, 2 n., premio..
praenomen,-inis, 3 n., primer nombre.
praeparo, -are, -avi, -atum, tr., preparar.
praescribo, -ere, -scripsi, -scriptum, tr., escribir delante o en cabeza; ordenar, prescribir.
praesens, praesentia, vase praesum.
praesertim, adv., principalmente.
praesidium, 2 n., proteccin, defensa; guarnicin; escolta.
praesto, -are, -stiti, -stitum, intr., destacar; aventajar (con dat.); impers. con inf., praestat, es mejor,
vale ms; tr., aventajar, superar; salir fiador, responder por o de; cumplir; mostrarse; dar, procurar.
praesum, -esse, -fui, intr. (con dat.), estar al frente de, presidir; part.-adj., praesens, -entis, presente,
inmediato; eficaz; propicio; sust., praesentia, 1 f., presencia.
pratereo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., pasar, transcurrir; tr., pasar, pasar a lo largo de, pasar por alto,
omitir, dejar atrs; part.-adj., praeteritus, pasado.
praetermitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar pasar; pasar por alto, omitir; descuidar.
praeter, prep. de ac., a io largo de, fuera de.
praetor, -oris, m., pretor; adj., praetorius, del pretor; del general; sust., praetura, pretura, dignidad de
pretor.
pratum, 2 n., prado.
pravus, adj., malvado, perverso.
precor, vase prex.
prehendo, -ere, -hendi, -hensum, tr., coger, agarrar, alcanzar.
premo, -ere, -pressi, -pressum, tr., apretar, oprimir, estrechar; apremiar; reprimir.
praetexta, 1 f. (toga), toga blanca orlada de una ancha tira de prpura, que llevaban los nios hasta los
16 aos y los magistrados en las ceremonias.
pretium, 2 n., precio, valor; recompensa; operae pretium est, vale la pena.
prex, precis, f. (en sing. slo en ac. y abl. ), plegaria; precor, -ari, -atus sum, tr., rogar, pedir por; de-
sear.
pridie, adv., la vspera, el da anterior.
primus, adj., primero; primo, adv., en primer lugar; primum, adv., primero, por primera vez.
princeps,-ipis, adj., primero; sust., princeps, m., jefe, conductor, consejero; prncipe; sust.,
principatus, 4 m., primer puesto; supremaca, principado; principium, 2 n., comienzo, principio.
prior, -oris, adj., primero (de dos), anterior, precedente; adv., prius, antes, primero; prius quam,
conj., antes que.
pristinus, adj., antiguo, primitivo.
priscus, adj., de los primeros tiempos; antiguo.
privo, -are,-avi,-atum, tr., privar, despojar; librar; part.-adj., privatus, privado, particular; personal;
adv., privatim, privadamente.
pro, prep. de ab., delante de, en favor de, en relacin con.
proavus, 2 m., bisabuelo.

XXXVI
probus, adj., bueno, honrado; probo, virtuoso; adv., probe, probo, are, -avi, -atum, tr., aprobar, obte-
ner la aprobacin; probar, ensayar; sust., probatio, -onis, f., prueba; aprobacin.
procedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., avanzar, progresar; pasar, transcurrir; suceder, salir bien.
procella, 1 f., tempestad.
procul, adv., lejos, de lejos.
procumbo, -ere, -cubui, -cubitum, intr., inclinarse hacia adelante; caer en tierra; derrumbarse;
arruinarse.
procurro, -ere, -curri y -cucurri, -cursum, intr., correr hacia adelante, avanzar corriendo; abalanzarse.
prodeo,-ire, -ii, -itum, intr., avanzar.
prodo, -ere, -didi, -ditum, tr., sacar, producir; publicar; proclamar; legar, entregar, traicionar.
produco, -ere, -duxi, -ductum, tr., llevar adelante, hacer avanzar; sacar, producir; alargar, diferir.
proelium, 2 n., combate; vb., proelior, -ari, -atus sum, intr., luchar, combatir; committere, proelium,
trabar combate.
profectio, profecto, vase proficiscor.
profero, -ferre, -tuli, -latum, tr., sacar, dar a conocer, publicar; producir; citar, mencionar; extender.
proficio, -ficere, -feci, -fectum, intr., adelantar, progresar; ser til, servir, ayudar.
proficiscor, -ficisci, -fectus sum, intr., ponerse en camino, partir, salir; derivar; sust., profectio, -onis,
f., salida, partida; profecto, adv., en verdad.
profiteor, -fiteri, -fessus sum, tr., confesar, declarar abiertamente; reconocer; prometer, ofrecer.
profligo, -are, avi, -atum, tr., derrotar, desbaratar, destruir; decidir; part.adj., profligatus, malvado,
perverso.
profugio,-fugere, -fugi, -fugitum, intr., huir; adj., profugus, fugitivo; desterrado.
profundo, -ere, -fudi, -fusum, tr., derramar, esparcir; prodigar, disipar; part.-adj., profusus, prdigo,
profuso.
progenies, -ei, f., prole, descendencia.
progredior, -gredi, -gressus sum, intr., avanzar, adelantarse; salir.
prohibeo, -ere, -ui, -itum, tr., prohibir, refrenar; impedir, alejar; defender, proteger.
proicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar hacia delante, arrojar; expulsar, desechar; abandonar, renun-
ciar; refl., proicior, postrarse, rebajarse.
proles, -is, f., prole, descendencia.
promitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar crecer; prometer; sust., promissum, 2 n., promesa.
promo, -ere, prompsi, promptum, tr., sacar; producir; exponer, expresar; promere se, salir de; part.-
adj., promptus, dispuesto, presto.
pronuntio, -are, -avi, -atum, tr., anunciar, proclamar, publicar; declamar; sust., pronuntiatio,-onis, f.,
publicacin, proclamacin.
pronus, adj., inclinado hacia adelante; pendiente, en declive; fcil, favorable; (con ad ms ac.),
propenso, inclinado. prope vase propior.
propello -ere, -puli, -pulsum, tr., lanzar; impulsar; rechazar; abatir.
propero -are, -avi, -atum, tr., apresurar; intr., apresurarse.
propinquus, adj., cercano, vecino; sust. pl., parientes, allegados; propinquitas,-atis, f., proximidad;
parentesco.
propior, -oris, adj., ms cercano; sup., proximus, muy cercano; positivo, adv., prope, cerca, a punto;
casi; prep. de ac., cerca de; comp., propius, ms cerca; sup., proxime, lo ms cerca, muy cerca.
propono, -ere, -posui, -positum, tr., poner delante, proponer; exponer; ofrecer; proclamar; publicar;
determinar; sust.,propositum, 2 n., propsito, intencin; tema, objeto.
proprius, adj., propio, exclusivo de uno; particular, especial; constante, permanente; adv., proprie.
propter, prep. de ac., junto a; a causa de.
propugno, -are, avi, -atum, intr., luchar en defensa; luchar por; tr., defender.
prora, 1 f., proa.
prorsus, adv., hacia adelante.
proscrlbo, - ere, -scripsi, -scriptum, tr., publicar, anunciar por escrito; confiscar, proscribir, desterrar;
proscriptus, 2 m., proscrito; proscriptio, -onis, f., proscripcin, anuncio de venta.
prosequor, -sequi, -secutus sum, tr., seguir, perseguir; acompaar, escoltar; proseguir; prosequi
aliquem laudibus, ensalzar a uno.

XXXVII
prospicio, -spicere, -spexi, -spectum, intr., mirar a lo lejos; (con dat.), atender, cuidar; tr., divisar,
tener a la vista, prever; sust., prospectus, 4 m., vista, aspecto.
prosum, prodesse, profui, intr. (con dat.), aprovechar, ser til.
protinus, adv., en seguida.
proveho, -ere, -vexi, -vectum, tr., conducir adelante; impulsar, hacer avanzar.
provideo, -ere, -vidi, -visum, intr., ver de antemano; prevenir; (con dat. ), atender a, mirar por; tr., pre-
ver; cuidar, proveer.
provincia, 1 f., esfera de competencia oficial a cargo de un magistrado; provincia.
provoco, -are, -avi, -atum, tr., llamar; hacer salir; provocar, retar; excitar; intr., apelar; sust., pro-
vocatio, -onis, f., apelacin.
prudens, -entis, adj., prudente, reflexivo, razonable; (con gen.), conocedor de, experimentado en; adv.,
prudenter, sust., prudentia, 1 f., previsin, experiencia; discrecin.
pubes, -is, f., juventud, mocero.
publicus, adj., perteneciente al Estado; oficial, pblico; res publica, la repblica; el Estado; la
administracin del Estado; la vida poltica; adv., publice, en nombre del Estado, a expensas del Estado,
oficialmente; publico, -are, -avi, -atum, tr., confiscar; sust., publicatio, -onis, f., confiscacin.
pudet, 2 impers., averguenza, da verguenza; me pudet tui, me averguenzo de ti; sust., pudor, -oris,
m., sentimiento de verguenza, pudor; decencia, moralidad; respeto. pudicitia, 1 f., castidad, pudicicia.
puella, 1 f., nia, muchacha.
puer, 2 m., nio, muchacho; esclavo; sust., pueritia, 1 f., niez.
pugna, 1 f., lucha; batalla; pugno, -are, -avi, -atum, intr., luchar, disputar.
pulcher, -chra, -chrum, adj., hermoso, bello; excelente, noble; sust., pulchritudo,-inis, f., hermosura,
belleza; adv., pulchre, bien. a maravilla.
pulsus, vase pello.
pulvis, -eris, m., polvo.
punio, -ire, -ivi, -itum, tr., castigar; vengar.
puppis, -is, f., popa; nave.
purgo,-are,-avi,-atum, tr., limpiar, purificar, purgar; justificar, disculpar; expiar; refutar.
purus, adj., puro, limpio; claro; sin mezcla; sin adornos, casto, sin mancha; adv., pure.
puto, -are, -avi, -atum, tr., limpiar, podar; contar; pensar, creer.
putris, -e, podrido.

Q
qua, adv., por dnde?; quacumque, adv., por donde quiera que.
quadraginta, adj. card., cuarenta; quadragesimus, ord., cuadragsimo; quadringenti, -ae, -a, card.,
cuatrocientos; quadringentesimus, ord., el cuatrocientos. quadrans, -antis, m., cuarta parte de un as,
cuadrante. quadriduum, 2 n., espacio de cuatro das.
quadrigae, -arum, f. pl., tiro de cuatro caballos, cuadriga.
quadriremis, -e, de cuatro filas de remos.
quaero, -ere, quaesivi, quaesitum, tr., buscar; preguntar, inquirir; sust., quaestio, -onis, t., pregunta,
interrogatorio, examen; investigacin judicial; cuestin, tema; sust., quaestus, 4 m., adquisicin,
ganancia, provecho, negocio. quaestor, oris, m., cuestor (magistrado encargado de la guarda del
tesoro pblico y de las arcas del Estado).
qualis, -e, cual.
quam, adv., cun; qu; quam celerrime, con la mayor celeridad posible; quam primum, cuanto antes.
quatio, quatere, quassum, tr., sacudir; agitar, blandir; golpear; destruir.
quamobrem, adv., por qu?
quamquam, conj., aunque.
quamvis, conj., aunque.
quando, adv., cundo?; conj., puesto que.
quantus, -a,-um, cuanto.
quasi, adv., como; conj., como si.
quatriduum, -i, n., espacio de cuatro das. quattuor, num. card., cuatro; quartus, ord., cuarto;
quateni, distr., de cuatro en cuatro; quater, adv., cuatro veces; quattuordecim, card., catorce.
quemadmodum?, adv., cmo?
XXXVIII
queror, queri, questus sum, intr., quejarse; tr., lamentar; sust., querela, 1 f., queja.
qui, quae, quod, pron. retativo, que, o el cual; quod, conj., que, por el hecho de que; porque.
quia, conj., porque.
quicumque, quaecumque, quodcumque, pron. ind., cualquiera que.
quidam, quaedam, quiddam, adj. indef., uno, cierto.
quidem, adv., ciertamente.
quies, -etis, f., descanso, reposo; paz, tranquilidad; sueo; quiesco, -ere, quievi, quietum, intr.,
descansar, reposar; mantenerse tranquilo; dormir; part.adj., quietus, quieto, tranquilo, pacfico.
quin, adv. interrogativo, por qu no...?; conj., que; que no.
quinque, adj. card., cinco; quintus, ord., quinto; quini, distr., de cinco en cinco; quinquennium,-i,
n., sust., espacio de cinco aos, quinquenio; quindecim, quince; quintus decimus, -a, -um, ord.,
decimoquinto; quinquaginta, card., cincuenta; quinquagesimus, ord ., quincuagsimo; quingenti,
-ae, -a, card., quinientos; quingentesimus, ord., el quinientos.
quirites, -ium o -um, m. pl., quirites, caballeros romanos.
quis, quid, pron. interrog., quin?, qu?; quis, qua, quid, adj. indef., alguno, algo; quisque,
quaeque, quidque, pron. indef., cada uno; quisquam, quidquam, adj. indef., alguno.
quo, adv., a dnde?; conj., para que; quacumque, adv., a donde quiera que; quousque?, adv., hasta
cundo?
quoad, conj., mientras.
quominus, conj. completiva, que.
quomodo?, adv., cmo?
quoniam, conj., porque.
quot, adj. indec., cuantos; quotannis, adv., todos los aos; quotidie, adv., todos los das. quotiens
(quoties), adv., cuantas veces.

R
rabies, -ei, f., rabia.
radius, -i, m., radio; rayo (de luz, de rueda).
radix, -icis, f., raz, pie de monte; origen.
ramus, 2 m., ramo, rama.
rapio, rapere, rapui, raptum, tr., coger violentamente, arrebatar; apoderarse por la fuerza; coger por
sorpresa; robar, saquear; adj., rapidus, rpido, raudo; devorador; ardiente, abrasador; sust., rapina, 1
f., robo, rapia; raptim, adv., arrebatadamente; raptor, -oris, ladrn.
rarus, adj., suelto, claro, poco espeso; aislado, diseminado; (pl.), en pequeos grupos; adv., raro, rara
vez.
ratio, vase reor.
ratis, -is, f., balsa; nave.
raucus,-a, -um, ronco.
rebello, are, -avi, -atum, intr., renovar la guerra; sust., rebellio, -onis, f., renovacin de la guerra;
rebelin.
recedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., retirarse, alejarse, separarse; desistir.
recens, -entis, adj., reciente, fresco.
receptus, vase recipio.
recido, -ere, -cidi, -casum (de re y cado), intr., recaer; caer; llegar a.
recido, -ere, -cidi, cisum (de re y caedo), tr., cortar; separar.
recipero, vase recupero.
recipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., retirar, volver a tomar; recobrar; recibir, aceptar; encargarse de;
refl., recipere se, retirarse, rehacerse; sust., receptus, 4 m., retirada.
recito,-are,-avi,-atum, tr., leer en alta voz, leer en pblico; recitar; sust., recitatio, -onis, f., iectura en
alta voz, recitacin. recludo, -ere, -clusi, clusum, tr., abrir, descubrir.
reconcilio, -are, -avi, -atum, tr., reconciliar; restablecer; sust., reconciliatio, onis, f., reconciliacin;
restablecimiento. recordor, -ari, -atus sum, tr., recordar, acordarse de; sust., recordatio, -onis, f.,
recuerdo.
rector, rectus, vase rego.
recupero, -are, -avi, -atum, tr., recobrar, recuperar.
XXXIX
recuso,-are,-avi,-atum, tr., rechazar, rehusar; intr., oponerse a; sust., recusatio, -onis, f., recusacin,
protesta.
reddo, -ere, -didi, -ditum, tr., devolver; entregar, dar; cumplir; hacer, convertir.
redeo, -ire, -ii, -itum, intr., volver; sust., reditus, 4 m., vuelta.
redigo, -ere, -egi, -actum, tr., hacer volver; traer, recoger; someter; reducir; convertir.
redimo, -ere, -emi, -emptum, tr., redimir, rescatar; comprar; obtener, ganar; arrendar, contratar; re-
parar.
reduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., hacer volver, retirar; devolver, restablecer.
refero, -ferre, -tuli, -latum, tr., devolver, traer; retirar (pedem referre, echar pie atrs, retirarse); res-
tituir, aportar; reproducir; relatar, contar; atribuir, referir; presentar una proposicin (al Senado);
inscribir, alistar. refert, imper., importa; tua magni refert, te importa mucho.
reficio, -ere, -feci, -f ectum, tr., rehacer, reparar, renovar, restablecer; recobrar.
refugio, -fugere,-fugi, intr., huir hacia atrs, retirarse, huir a, refugiarse en; tr., rehuir, evitar.
regina, 1 f., reina.
regio, vase rego.
regius, vase rex.
regnum, 2 n., reino; dignidad real, soberana; tirana; reinado; regno,-are, -avi, -atum, intr., reinar,
gobernar.
rego, -ere, rexi, rectum, tr., regir, dirigir; adj., rectus, derecho, recto, justo; adv., recte, rectamente;
sust., regio,-onis, f., direccin; zonas (lneas imaginarias trazadas en et cielo con el bastn del
augur); regin, comarca.
regredior, -gredi, -gressus sum, intr., volver, regresar.
reicio, reicere, -ieci, -iectum, tr., echar atrs, rechazar; desechar; despreciar; recusar; aplazar.
reintegro, -are, avi, atum, tr., renovar, restablecer.
relevo, -are, -avi, -atum, tr., aliviar, mitigar; reponer.
religio, -onis, f., reverencia, respeto religioso; cumplimiento escrupuloso de los deberes con la divi-
nidad; compromiso sagrado que obliga a tal cumplimiento; supersticin; conciencia; santidad; adj.,
religiosus, respetuoso; escrupuloso; santo; sagrado; adv., religiose.
relinquo, -ere, -liqui, -lictum, tr., dejar atrs; abandonar; dejar en herencia.
reliquus, adj., restante; sust., reliquiae, -arum, f., restos.
remaneo, -ere, -mansi, -mansum, intr., quedarse atrs; quedar, permanecer, durar.
remedium, 2 n., cuidado, remedio.
reminiscor, -eris, -sci, 3, tr., recordar; intr., acordarse; acordarse de (con gen.).
remitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar atrs o de nuevo; devolver; aflojar, soltar; rebajar, disminuir;
conceder, remitir; part.-adj., remissus, flojo; suave; remissio, -onis, f., negligencia; flojedad,
decaimiento.
removeo, -ere, movi, -motum, tr., retirar; remover, separar, alejar; part.adj., remotus, apartado,
remoto.
remus, 2 m., remo.
renovo,-are,-avi,-atum, tr., renovar, restaurar; reanimar.
renuntio, -are, -avi, -atum, tr., volver anunciando; anunciar, proclamar; informar, dar cuenta; re-
nunciar.
reor, reri, ratus sum, tr., creer; part.-adj., ratus, establecido, determinado; sust., ratio, -onis, f.,
clculo; transaccin comercial; punto de vista, referencia; mtodo, plan; motivo, razn; orden, sistema;
razonamiento.
repello, -ere, -puli, -pulsum, tr., rechazar; separar, privar.
repens, -entis, adj., repentino; adv., repente, de repente; adj., repentinus, sbito, inesperado.
reperio, -ire, repperi, repertum, tr., encontrar; descubrir; idear, inventar.
repeto, ere,-ivi (-ii), -itum, tr., buscar de nuevo, volver a buscar, recomenzar.
repono, -ere, - posui, - positum, tr., volver a colocar, reponer; restablecer; reemplazar; poner a un
lado.
reporto, -are, -avi, -atum, tr., traer; devolver; conseguir.
reprehendo, -ere, -prehendi, -prehensum, tr., retener; reprender, censurar; sust., reprehensio, -onis,
f., reprensin, censura.
reprimo, -ere, -pressi, -pressum, tr., reprimir, refrenar, detener.

XL
repudio, -are, -avi, -atum, tr., rechazar, repudiar.
repugno, -are, -avi, -atum, intr., luchar contra, oponerse (quominus con subj., a que); (con dat.),
resistir; ser incompatible.
requies, -etis y -ei, f., reposo, descanso.
requiro, -ere, -quisivi, -quisitum, tr., volver a buscar, ir en busca; examinar, investigar; demandar,
reclamar, requerir, echar de menos.
res, rei, f., cosa; objeto, asunto; circunstancias situacin; hecho, suceso; realidad, verdad; hacienda,
fortuna, negocio; causa, razn; res publica, la repblica, el Estado; la administracin del Estado; la vida
poltica; res familiaris, los asuntos de la familia, la hacienda; res gestae, hazaas, hechos.
rescindo, -ere, -scidi, -scissum, tr., desgarrar, cortar; destruir; rescindir, anular.
reservo, -are, -avi, -atum, tr., reservar, guardar; salvar.
resideo, -ere, -sed i, -sessum, intr., permanecer sentado; permanecer.
resido, -ere, -sedi, -sessum, intr., sentarse; tranquilizarse, calmarse.
resisto, -ere, -stiti, intr., quedarse, detenerse; (con dat.), resistir, oponerse.
respicio, -spicere, -spexi, -spectum, intr., mirar atrs, volverse a mirar; tr., mirar, observar; mirar por,
cuidar, atender, proteger; sust., respectus, 4 m., mirada atrs; consideracin, respeto; refugio.
respondeo, -ere, -spondi, -sponsum, intr. (con dat.), responder a; sust., responsum, 2 n., respuesta.
restinguo, - ere, -stinxi, -stinctum, tr., apagar, extinguir; calmar; atajar.
restituo, -ere, -stitui, -stitutum, tr., volver a su sitio, colocar de nuevo; restablecer, restaurar, renovar;
restituir, devolver.
resto, -are, -stiti, intr., permanecer firme, persistir; quedar, faltar; oponerse; resistir.
retardo, -are, -avi, -atum, tr., retardar; contener, repnmir.
rete, -is, n., red.
reticeo, -ere, -ticui, intr., guardar silencio; tr., callar, ocultar.
retineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., retener, detener; reprimir, sujetar; mantener.
retraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., hacer retroceder, hacer volver; retraer, apartar, retirar.
retro, adv., hacia atrs.
reus, 2 m., y rea, 1 f., reo, acusado.
revertor, -verti, -versus sum, intr., volver. (La forma activa, reverto, - e r e, -verti, -versum, es
menos usada.)
revoco, -are, -avi, -atum, tr., volver a llamar; hacer volver; restablecer; devolver.
rex, regis, m., rey; adj., regius, regio, real; sust., regia, 1 f., palacio.
rideo, -ere, risi, risum, intr., reir, sonrer; tr., rerse de; sust., ridiculus, ridculo, gracioso.
ripa, 1 f., orilla (de ro).
rivus, 2 m., arroyo.
robur,-oris, n., roble; madera de roble; dureza, firmeza; fuerza, vigor, robustez; lo ms escogido, la flor
y nata (del ejrcito); adj., robustus, duro, fuerte, robusto, vigoroso.
rodo, -ere, rosi, rosum, tr., roer, zaherir.
rogo, -are, -avi, -atum, tr., rogar, pedir; preguntar; rogare populum magistratum, pedir al pueblo la
designacin de un magistrado- sus f., rogatio, -onis, f., proposicin de ley, propuesta.
rogus, -i, m., pira fnebre.
ros, -oris, m., roco.
rosa, 1 f., rosa.
rostrum, 2 n., pico de ave; proa de navo; (pt.), tribuna de los oradores en el foro romano.
rota, 1 f., rueda.
ruber, -ra, -rum, rojo; rubeo,-ere, -ui, intr., estar rojo, avergonzarse.
rudis,-e, adj., informe, bruto, sin labrar; rudo, inculto, grosero; (con gen.), inexperto.
ruina, vase ruo.
rumor, -oris, m., murmullo, rumor; opinin pblica, reputacin.
rumpo, -ere, rupi, ruptum, tr., romper; reventar; cortar, separar, abrir brecha; interrumpir.
ruo, -ere, rui, rutum, intr hundirse, desplomarse; lanzarse, precipitarse; tr hundir, derrumbar. ruina, 1
f., hundimiento, derrumbamiento; ruina; estrago, desastre.
rupes, -is, f., roca, peasco.
rursus, adv., de nuevo.

XLI
rus, ruris, n., el campo, la campia (en oposicin a la ciudad ); ( pl. en poesa), campos, prados; adj.,
rusticus. aldeano rstico; adv., rustice, grosera, zafiamente; rusticor, -ari, -atus sum intr., estar, vivir
en el campo.

S
sacer, adj., sagrado, santo, consagrado; execrado, maldito; sust., sacrum, 2 n., ceremonia sagrada rito;
(pl.), vasos sagrados; ritos; sust., sacrarium, 2 n., capilla, santuario; sacramentum, 2 n., juramento o
voto militar; sacrificium, 2 n., sacrificio. sacerdos, -otis, m. y f., sacerdote, sacerdotisa.
saeculum, 2 n., generacinedad; siglo, centuria.
saepe, adv., muchas veces.
saepio, -ire, saepsi, saeptum, tr., cercar, rodear.
saevus, adj., furioso, fiero; brbaro, cruel; sust., saevitia 1 f., crueldad, furor; saevio, -ire, saevii,
saevitum, intr., estar furioso; enfurecerse; correr sediento de sangre.
sagitta, 1 f., saeta, flecha; sust., sagittarius, 2 n., arquero, saetero.
sal, salis, m., sal; agua salada, mar; gracia, donaire.
salio, -ire, -ui, -tum, intr., saltar.
saltus, 4 m., cumbre poblada de rboles y pastos; bosques; paso, desfiladero.
salix, -icis, f., sauce.
salus,-utis, f., salud, salvacin; prosperidad, bienestar; saludo; adj., salutaris,-e, saludable; adv.,
salutariter, vb., saluto, -are, -avi, -atum, tr., saludar; visitar; sust., salutatio, -onis, f., saludo, visita.
salvus, adj., sano; sano y salvo; indemne, ileso.
sancio, -ire, sanxi, sanctum, consagrar, hacer inviolable; sancionar, decretar; ratificar; part.-adj.,
sanctus, inviolable, santo, sagrado; sust., sanctitas,-atis, f., inviolabilidad, santidad, integridad.
sanguis, -inis, m., sangre; derramarniento de sangre.
sanus, adj., sano (de cuerpo); sano (de alma), sensato, cuerdo, prudente; adv., sane, ciertamente, en
verdad; sust., sanitas, -atis, f., salud (de cuerpo y de alma); sano, -are, -avi, -atum, tr., sanar, curar;
corregir, enmendar; remediar.
sapio, sapere, sapii, intr. y tr., tener sabor, distinguir de sabores; saber, tener buen juicio, tener cordura;
part.-adj., sapiens, -ntis, que distingue de sabores; cuerdo, sabio; adv., sapienter; sust., sapientia, 1
f., buen juicio, cordura, sabidura.
satio, -are, -avi, -atum, tr., saciar, hartar; sust., satietas, -atis, f., saciedad, hartura; exceso; adv., satis,
bastante, suficiente; satisfacio, -ere, -feci, -factum, intr. (con dat.), satisfacer, dar satisfaccin; cumplir
con.
satus, sata, -orum, vase sero, sembrar.
saucius, adi.. herido.
saxum, 2 n., roca, pea.
scando, -ere, scandi, scansum, tr. e intr., subir, escalar.
scelus, -eris, n., crimen; adj., sceleratus, (part. de scelero), criminal, malvado, depravado.
scindo, -ere, scidi, scissum, tr., rasgar, desgarrar; hender, partir, dividir.
scientia, 1 f., conocimiento, ciencia. scio, scire, scivi, scstun, tr., saber, conocer; scilicet, adv., sin
duda.
scisco, -ere, scivi, scitum, tr., aprobar, votar en favor; decretar; sciscitor, -ari,-atus sum, tr., tratar de
saber, inquirir; plebiscitum, -i, n., decisin de la plebe.
scopulus, 2 m., escollo.
scribo, -ere, scripsi, scriptum, tr., escribir; ordenar por escrito; redactar; sust., scriptor,-oris, m.,
escritor; autor; rerum scriptor, historiador; sust., scripta, 2 n. pl., escritos.
scutum, 2 n., escudo.
se, ac. y abl. del pronombre reflexivo, s mismo.
secedo, -ere, cessi, -cessum, intr., apartarse, alejarse; rebelarse; sust., secessio, -onis, f., retirada;
revuelta; secessus, 4 m., retiro.
secerno, -ere, -crevi, -cretum, tr., separar, distinguir; part.-adj., secretus, separado, apartado; secreto;
adv., secreto, en secreto.
seco, -are, secui, sectum, tr., cortar; separar, dividir; sust., securis, -is, f., hacha.
sector, -ari, -atus sum, tr., seguir, acompanar rodeando, escoltar; perseguir.

XLII
secundus, de sequor, adj., que sigue; segundo; favorable; secundum, prep. de ac., a lo largo de, con-
forme a.
securus, adj., libre de cuidado, despreocupado; sereno, tranquilo; sust., securitas, -atis, f., tranquilidad,
despreocupacin. secus, adv., al contrario.
sed, conj., pero.
sedecim, num. card., diecisis.
sedeo, -ere, sedi, sessum, intr., estar sentado; quedar fijo; sust. (sedla), sella, 1 f., silla; sedile, -is, n.,
asiento.
sedes, -is, f., asiento; sede, habitacin; base, funda mento.
seditio, -onis, f., discordia civil, sedicin, tumulto; adj., seditiosus, insurrecto, sedicioso; adv., sedi-
tiose.
sedo, -are, -avi, -atum, tr., apaciguar, calmar.
seduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., apartar, llevar aparte.
sedulus, -a, -um, aplicado celoso. diligente.
seges, -etis, f, campo de cereales; mies.
segnis, -e, adj., indolente, perezoso, inactivo; adv., segniter.
semel, adv., una vez.
semen, -inis, n., semilla.
semita, 1 f., senda.
semper, adv., siempre.
sempiternus, adj., perdurable, imperecedero.
senatus, 4 m., senado; senator, -oris, m., senador; adj., senatorius, propio del senador, senatorial.
senex,-is, m., anciano; viejo; comp., senior, -oris, ms anciano; seniores, soldados de reserva, opuestos
a iuniores, soldados en activo; senectus,-utis, f., vejez.
sententia, 1 f., sentimiento; opinin; parecer (expuesto al senado); voto, sentencia ( judicial); sentido,
pensamiento; sentencia.
sentio, -ire, sensi, sensum, tr., sentir, percibir, experimentar, observar, darse cuenta; juzgar, pensar;
sust., sensus, 4 m., sentido; sentimiento; percepcin, sensacin; adv., sensim, poco a poco.
sepelio,-ire,-ivi, (-ii), sepultum, tr., enterrar, sepultar; sust., sepulcrum, 2 n., sepulcro, tumba.
septem, num. card., siete; septimus, ord., sptimo; septeni, distr., de siete en siete; septemdecim,
card., diecisiete; septuaginta, card., setenta; septuagesimus, ord., septuagsimo; septingenti, -ae, -a,
card., setecientos.
sequor ,sequi, secutus sum, tr., seguir; perseguir.
serenus, adj., claro, despejado; sereno, tranquilo.
series, vase sero.
sermo, -onis, m., charla, conversacin; discurso; rumor, lenguaje, diccin; lengua.
sero, -ere, sevi, satum, tr., sembrar, plantar; part., satus, engendrado, nacido; sata, -orum, n. pl.,
sembrados.
sero, -ere, serui, sertum, tr., entrelazar, trabar; sust., series, -ei, f., serie, sucesin; serta, -orum, 2 n.
pl., guirnaldas.
serus, adj., tardo; retardado; adv., sero, tarde.
servo,-are, -avi, -atum, tr., salvar; guardar, conservar; mantener intacto, preservar; observar, mantener,
cuidar.
servus, 2 m., esclavo; servitium, 2 n., esclavitud; servitus, -utis, f., esclavitud; adj., servilis, -e, de
esclavos, servil; adv., serviliter; servio, -ire, -ivi, (-ii), -itum, intr., ser esclavo; (con dat.), servir, estar
sometido a, estar entregado a.
sestertius,-i, m., sestercio, moneda de plata que vala dos ases y niedio; sestertium, -i, n., suma de mil
sestercios.
severus, adj., severo, riguroso, exacto; adv., severe; sust., severitas, -atis, f., severidad, rigor.
sex, adj. card., seis; sextus, ord., sexto; seni, distr., de seis en seis; sextus decimus, ord., dcimosexto;
sexaginta, card., sesenta; sexagesimus, ord., sexagsimo; sexcenti,-ae, -a, card., seiscientos; sex-
centesimus, ord., el seiscientos.
si, conj., si; sin, conj., pero si; si non, conj., si no.
sic, adv., as.
sica, 1 f., daga, pual; sust., sicarius, 2 m., asesino, sicario.

XLIII
siccus, adj., seco; sust., siccitas, -atis, f., sequedad, aridez.
sicut, conj., como.
sido, -ere, sedi y sidi, sessum, intr., sentarse, posarse; detenerse; calmarse.
sidus, -eris, n., constelacin; estrella.
signifer,-i, m., abanderado. significo, -are, -avi, -atum, tr., indicar, hacer saber; avisar, anunciar; sust.,
significatio, -onis, f., indicacin, sea.
signum, 2 n., seal, marca, signo; estandarte, bandera; santo y sea; imagen, estatua; sello, constela-
cin; signo, -are, -avi, -atum, tr., sealar; sellar; hollar; notar.
sileo, -ere, -ui, intr., estar en silencio, callar; sust., silentium, 2 n., silencio.
silva, 1 f., bosque; adj., silvestris,-e, del bosque.
similis, -e, adj., parecido, semejante; adv., similiter; sust., similitudo, -inis, f., semejanza. simul, adv.,
al mismo tiempo; simul atque ( ac ), tan pronto como.
simulo, -are, -avi, -atum, tr., hacer semejante, imitar; copiar, remedar; simular, fingir; sust.,
simulacrum, 2 n., imagen; fantasma, apariencia; simulatio, -onis, f., ficcin, pretexto. singularis, -e,
adj., de uno en uno; de uno slo; singular; extraordinario.
sine, prep. de ab., sin.
sinister, -tra, -trum, que est a la izquierda; que procede del lado izquierdo, izquierdo (en la lengua de
los augures o adivinos, signific favorable si se interpretaba el presagio segn el rito etrusco-romano,
esto es, mirando al sur, con el este a la izquierda; signific, en cambio, desfavorable, si se segua el rito
griego, esto es, mirando al norte, con el este, de donde procede el sol y la vida, a la derecha; esto fue lo
ms frecuente); sust., sinistra, 1 f., mano izquierda, lado izquierdo.
sino, -ere, sivi, situm, tr., dejar, permitir; part., situs, puesto, colocado, situado; dependiente de;
quantum est situm in nobis, en cuanto de nosotros depende; situs, 4 m., situacin, posicin; estado
de abandono, suciedad, moho.
sinus, 4 m., pliegue, sinuosidad, seno, regazo; golfo, baha.
sisto,-ere, stiti, statum, tr., colocar, poner; hacer venir, hacer comparecer; detener, contener, reprimir;
afianzar; intr., detenerse, pararse.
sitis, -is, f., sed; vb., sitio, -ire.-ivi (-ii). -itum intr., tener sed; tr., tener sed de.
socer, cri, m., suegro.
socius, 2 m., aliado, asociado, confederado, camarada, compaero, socio; sust., societas, -atis, 3 f.,
alianza, asociacin, confederacin; compaa. sodfilis, -e, adj., de compaeros, de camaradas,
compaero; sodalis, -is, m., compaero, camarada; miembro de un colegio sacerdotal.
sol,-is, m., sol.
solatium, vase solor.
soleo, -ere, solitus sum, intr., soler, acostumbrar; part.-adi., solitus, acostumbrado, usual.
solidus, adj., entero, completo; slido; esencial.
sollemnis, -e, adj., de todos los aos, anual; fijado, establecido; acostumbrado; solemne, festivo.
sollers, -ertis, adj., muy hbil, diestro, ingenioso; sollertia, 1 f., destreza, habilidad.
sollicitus, adj., hondamente agitado; inquieto, ansioso, angustiado; sust., sollicitudo, -inis, f., ansiedad;
sollicito, -are, -avi,
-atum, tr., turbar, inquietar; excitar; apremiar; seducir, tentar; sust., sollicitatio, -onis, f., incitacin,
apremio.
solor, -ari, -atus sum, tr., consolar; aliviar, mitigar; sust., solatium, 2 n., alivio.
solum, 2 m., base, fundamento, planta; suelo, tierra; pas, comarca.
solus, adj., solo, nico; aislado; adv., solum, solamente; sust., solitudo, -inis, f., soledad; desierto.
solvo, -ere, solvi, solutum, tr., soltar, desatar; solvere navem o solvere, intr., levar anclas, hacerse a la
mar; disolver, derretir (refl., solvor, disolverse); deshacer, romper, aliviar; librar; relajar, enervar;
desechar; resolver, descifrar; cumplir; pagar; part.adj., solutus, libre, suelto, desembarazado; exento;
descuidado; adv., solute.
somnus, 2 m., sueo; sust., somnitum, 2 n., sueo, fantasa, visin.
sono,-are, sonui, sonitum, intr., sonar, resonar; tr. (en poesa), hacer sonar, cantar; sust., sonus, 2 m.,
y sonitus, 4 m., sonido; rumor, ruido.
sopor, -oris, m., sueo profundo, sopor.
sordes, -is, f., suciedad; bajeza; adj., sordidus, sucio; mezquino, innoble, srdido.
soror, -oris, f., hermana.

XLIV
sors, sortis, f., suerte (ficha, bola o nmero que se colocaba en una urna para echar a suerte); acto de
echar a suerte; resultado del mismo, respuesta de orculo, orculo, destino, deber impuesto; sortior,
-iri, sortitus sum, intr., sortear, echar a suerte; elegir, designar, conseguir por sorteo.
spargo, -ere, sparsi, sparsum, tr., esparcir, sembrar; difundir, diseminar; disipar; tirar; rociar; extender,
divulgar.
spatium, 2 n., espacio, sitio; distancia, intervalo, trecho; paseo; estadio; espacio de tiempo; plazo,
ocasin.
species, -ei, f., apariencia, aspecto; figura, forma; semblante; vista, mirada; aparicin, visin; pretexto.
specto, -are, -avi, -atum, tr., mirar, considerar; atender, proponerse; aguardar; probar; intr., mirar a,
inclinarse, tender a; estar situado, caer; sust., spectaculum, 2 n., vista, espectculo.
speculor, -ari, -atus sum, intr., estar en observacin; tr., espiar, atalayar; sust., speculator, -oris, m.,
espa, explorador.
specus, 4 m., cueva, caverna; cavidad.
spelunca, 1 f., cueva.
sperno, -ere, sprevi, spretum, tr., despreciar.
spes, -ei, f., esperanza; vb., spero -are, -avi, atum, tr., esperar.
spica, 1 f., espiga.
spiro,-are,-avi,-atum, intr. y tr., soplar; respirar; tener inspiracin; exhalar, despedir; hervir; sust.,
spiritus, 4 m., soplo, aliento, respiracin; espritu; inspiracin; genio; nimo; orgullo.
splendeo, -ere, -ui, intr., brillar, resplandecer; sust., splendor, -oris, m., brillo, esplendor; adj., splendi-
dus, esplndido, brillante, magnfico; adv., splendide, esplndidamente.
spolium, 2 n., despojo, botn; spolio, -are, -avi, -atum, tr., despojar, saquear.
spondeo, -ere, spopondi, sponsum, tr., prometer solemnemente; prometer en matrimonio; salir fiador;
sust., sponsa, 1 f., prometida.
sponte, abl., del inusitado spons, -ntis, f., por propia voluntad, espontneamente.
stabilis, e, adj., firme, estable; sust., stabilitas,-atis, f., firmeza, estabilidad; stabilio, -ire, -ivi, -itum,
tr., mantener firmemente; establecer.
statim, adv., en seguida.
statio, vase sto.
statuo, -ere, -ui, -utum, tr., establecer, determinar, decidir; colocar; erigir.
stella, 1 f., estrella.
sterno, -ere, stravi, stratum, tr., extender; derribar; allanar; cubrir, empedrar; apaciguar; preparar.
stilus, 2 m., punzn con que se escriba; estilo.
stipendium, 2 n., tributo; paga de los soldados; ( pl .), servicio militar.
stipo,-are, -avi, -atum, tr., amontonar; rodear estrechamente; proteger; acompaar.
stirps, -pis, f., tronco, raz; raza, linaje, estirpe; vstago, descendencia; origen, principio.
sto, -are, steti, statum, intr., estar en pie, firme; resistir; (con ab o cum), estar de parte de, en favor de;
(con indicacin de precio), costar; per me stat quominus, depende de m impedir que...; sust., statio,-
onis, f., detencin; lugar, sitio, puesto de centinela, guardia, retn; sust., status, 4 m., postura, posicin;
estado, condicin; statura, 1 f., talla, estatura.
strages, -is, f., montn, hacinamiento; estrago, mortandad.
stragulus, -a, -um, que cubre; stragulus y stragulum, sust., tapete, alfombra, cojn.
strenuus, adj., activo, emprendedor, diligente, esforzado; adv., strenue.
strepo, -ere, -ui,-itum, intr., hacer ruido; resonar; murmurar; sust., strepitus, 4 m., estrpito, ruido.
strideo, -ere, -stridi, intr., rechinar, crujir, zumbar; stridor, -oris, m., chirrido, crujido, zumbido.
stringo, -ere, strinxi, strictum, tr., estrechar, apretar; arrancar; desenvainar; tocar levemente, rasar;
conmover.
struo, -ere, struxi, structum, tr., apilar; juntar; ordenar; construir; disponer, formar; tramar, maquinar.
studeo, -ere, studui, intr. (con dat. o con inf.), afanarse, aplicarse; aspirar a, ansiar, favorecer; sust.,
studium, 2 n., aplicacin, celo; aficin, inclinacin, simpata; dedicacin a aprender, estudio; adj.,
studiosus, aficionado, aplicado, deseoso; adv., studiose.
stultus, adj., necio, tonto, insensato; adv., stulte, sust., stultitia, 1 f., necedad, tontera.
stupeo, -ere, stupui, intr., estar aturdido; asombrarse; tr., mirar con asombro; sust., stupor, -oris, m.,
asombro, estupor; estupidez.

XLV
suadeo, -ere, suasi, suasum, intr. (con dat. ), aconsejar; tr., aconsejar, persuadir ( alicui aliquid, a uno
de algo).
suavis, -e, adj., suave, agradable; adv., suaviter, sust., suavitas, -atis, f., suavidad, agrado.
sub, preposicin: 1. de acusativo (denota movimiento), sub iugum mittere, hacer pasar debajo del
yugo; 2. de ablativo (denota reposo), sub monte considere, acampar al pie del monte.
subduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., sacar, quitar, retirar; sacar a tierra (una nave); alejar ocultamente;
subducere se, huir ocultamente; sustraer.
subeo, -ire,-ii, -itum, intr., ir [por] debajo; avanzar desde abajo, subir; aproximarse, deslizarse; venir en
pos de, reemplazar; venirle a uno a la mente: tr., entrar, penetrar en; acercarse a; soportar, sobrellevar;
part.-adj., subitus, sbito, repentino; adv., subito, de repente.
subicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., meter debajo; poner debajo; someter, subordinar; aadir; sugerir;
infundir.
subigo, -ere, -egi, -actum, tr., someter, forzar; empujar; remover, ablandar; domear, avasallar.
sublevo, -are, -avi, -atum, tr., elevar; aligerar, aminorar, aliviar; apoyar, ayudar.
sublimis, -e, adj., elevado, suspendido en el aire, por el aire; augusto, sublime; adv., sublime, en alto.
submitto, vase summitto.
submoveo, vase summoveo.
subsequor, -sequi, -secutus sum, tr. e intr., seguir de cerca.
subsidium, 2 n., lnea de reserva, tropas de reserva; socorro, auxilio, refuerzo; ayuda, asistencia.
subsisto, -ere, -stiti, intr., detenerse; permanecer; resistir.
subsum, -esse, -fui, intr., estar debajo; estar oculto; estar cerca; estar a mano.
subvenio, -ire, -veni, -ventum, intr. (con dat.), venir en ayuda, socorrer; remediar.
succedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., ponerse debajo; ampararse; subir, ascender; avanzar; seguir,
suceder; resultar; tener xito.
succingo,-ere, cinxi, -cinctum, tr., ceir por debajo, arremangar; rodear; succintus, part.-adj., ceido,
armado, presto.
succurro, -ere, curri, cursum, intr. (con dat.), correr en auxilio; socorrer, remediar; venir a la mente,
ocurrirsele a uno.
suesco, suescere, suevi, suetum, intr., estar acostumbrado; soler, acostumbrar.
suffero, -ferre, sustuli, tr., soportar, sufrir; poenas inferre, recibir el castigo, ser castigado.
sufficio, ere, -feci, -fectum, tr., poner debajo; impregnar, colorar, teir; proporcionar; sustituir, elegir
como sustituto;
intr., bastar, ser suficiente.
suffragium, 2 n., voto, sufragio; opinin.
sum, esse, fui, intr., ser.
summus, vase superus.
summitto, -ere, -misi, -missum, tr., poner debajo; bajar; someter, reducir; mandar en auxilio ocul-
tamente; part.-adj., summissus, bajo, humilde; sumiso; abyecto; adv., summisse, humildemente; en voz
baja.
summoveo, -ere, -movi, -motum, tr., apartar, alejar.
sumo, -ere, sumpsi, sumptum (de sub-emo, tomar), tr., tomar, coger; tomar para s, asumir; arrogar-
se, atribuirse; castigar, poenam summere ab aliquo, castigar a uno; elegir; consumir, gastar; sust.,
sumptus, 4 m., gasto, coste.
super, adv., encima, desde arriba, adems; preposicin: 1, de acusativo (denota movimiento), super
montes volat, vuela sobre los montes; 2, de ablativo, sobre. Se usa en sentido figurado: super hac re,
sobre este asunto; supra, prep. de ac., sobre; ms all de.
superbus, adj., altanero, arrogante, soberbio; adv., superbe, sust., superbia, 1 f., altanera soberbia.
supero, -are, -avi, -atum, tr., superar, aventajar; vencer; intr., sobresalir, ser superior; sobrevivir, vivir;
quedar, restar.
superstes,-itis, adj., superviviente.
supersum, -esse, -fui, intr., estar de ms; restar, quedar; sobrevivir; abundar.
superus, adj., de arriba, de lo alto; sust., superi, -orum, 2 m. pl., los dioses de la altura; comp.,
superior, -oris, de ms arriba, ms alto; anterior; ms noble, ms distinguido, superior; superl.,
supremus, el ltimo; adv., supremum, por ltima vez; superl., summus, el ms alto, el mayor, el ms
distinguido; de aqu el sust., summa, 1 f., punto culminante, puesto principal; suma, conjunto, total.

XLVI
suppedito, -are, -avi, -atum, tr., suministrar, procurar abundantemente: intr.poseer en abundancia,
abundar.
suppeto, -ere, -petivi, -petitum, intr., haber a mano, estar a disposicin; bastar.
suppleo, -ere, -plevi, -pletum, tr., completar, suplir; reforzar; sust., supplementum, 2 n., comple-
mento, refuerzo.
supplex, -icis, adj., que se arrodilla, que se postra; que pide humildemente, suplicante; adv., supplici-
ter; sust., supplex, -icis, m., suplicante; supplico, -are, -avi, -atum, intr., con dat., suplicar, rogar a al-
guien; sust., supplicium, 2 n., acto de culto pblico; pena, castigo, suplicio.
supporto, -are, -avi, -atum, tr., transportar, llevar.
surgo, -ere, -rexi, -rectum (de sub-rego), intr., levantarse; elevarse; surgir; ponerse en pie; crecer.
sursum, adv., arriba.
suscipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., tomar del suelo, recoger; sostener, sustentar; tomar sobre s; en-
cargarse, asumir, adoptar; emprender; soportar, afrontar.
suspendo, -ere, -pendi, -pensurn, tr., colgar; suspendere se, colgarse, ahorcarse; tener en el aire; te-
ner en suspenso; contener; interrumpir; part.adj., suspensus, pendiente, suspenso, vacilante.
suspicio, -spicere, -spexi, -spectum, tr., mirar hacia arriba, elevar la vista; admirar; mirar con recelo,
sospechar; part.adj., suspectus, sospechoso; sust., suspicio, -onis, f., sospecha; suspicor, -ari, -atus
sum, tr., sospechar; suponer, imaginarse.
sustineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., sostener, aguantar, soportar, sufrir; resistir, frenar; aplazar;
sustento, -are, -avi, -atum, tr., mantener en buen estado, sustentar, soportar.
sutor, oris, m., zapatero.
suus,-a,-um, suyo.
syrtes, -ium, f. pl., las Sirtes, dos golfos de Africa cerca de Cartago.

T
taberna, l f., tienda.
tabula, 1 f., tabla; tablilla para escribir; cuadro, pintura; (pl.), el libro de cuentas, registro, archivo; sust.
dim., tabella, 1 f., tablilla para escribir; tablita para votar; cuadrito; tabinum, -i, habitacin destinada al
archivo; despacho.
taceo, -ere, -ui,-itum, intr., estar en silencio; tr., callar, omitir; part.-adj, tacitus, callado; oculto; tcito.
taedet, 2 impers. (con acus. y gen.), estar hastiado, estar disgustado: me taedet vitae, estoy disgusta-
do de la vida.
talis, -e, tal.
tam, adv., tan.
tamen, conj., sin embargo.
tametsi, conj., aunque.
tamquam, adv., como; tamquam si, conj., como si.
tandem, adv., finalmente, por fin.
tango, -ere, tetigi, tactum, tr., tocar; alcanzar, llegar; lindar, estar contiguo; pulsar, herir (de caelo
tactus, herido por el rayo); afectar, conmover, impresionar.
tantus, -a, -um tanto. Tan grande;
tantum, adv., solamente.
tardus, adj., lento; tardo, perezoso; adj., tarde; sust., tarditas, -atis f., lentitud; tardo,-are,-avi, -atm,
tr., retardar, refrenar.
taurus, 2 m. toro, buey.
tego, -ere, texi, tectum, tr., cubrir; proteger, defender; ocultar, encubrir; sust., tectum, 2 n., techo,
tejado; casa, morada; refugio.
tela, 1 t.. tela, trama.
tellus, -uris, f., la tierra; tierra, suelo; territorio, pas, comarca.
telum, 2 n., arma arrojadiza; dardo.
temere, adv., a ciegas, al azar, irreflexivamente, temerariamente; sust., temeritas, -atis, f., azar, ca-
sualidad, irreflexin, temeridad.
temno, -ere, -mpsi, -mptum, tr., despreciar; ms usado en su forma compuesta, contemno.
tempero, are, -avi, -atum, tr., regular, organizar, gobernar, dirigir; mezclar, combinar; intr. (con ab ms
abl.), abstenerse,
XLVII
guardarse de; (con dat.) mostrar moderacin; temperare sibi, moderarse; perdonar; ahorrar; dominar,
contener.
tempestas,-atis, f., tiempo, poca; temperatura; mal tiempo, tempestad; adj., tempestivus, oportuno, a
propsito.
templum, 2 n., terreno consagrado; templo.
tempto (tento), -are, -avi, atum tr., intentar; ensayar, tantear, probar, tratar de; tentar; atacar.
tempus, -oris, n., perodo de tiempo; tiempo; ocasin, oportunidad; coyuntura, circunstancia, situacin,
momento crtico. tendo, -ere, tetendi, tentum y tensum, tr., tender, extender; dirigir; intr., acampar; (
con ad y acus.), tender hacia, dirigirse a; (con inf.), tratar de realizar, esforzarse en.
tenebrae, 1 f. pl., oscuridad, tinieblas, sombras.
teneo, ere, tenui, tentum, tr., tener; asir, empuar; ocupar, poseer; conservar, guardar; retener, sujetar;
contener, dominar; ligar, atar; intr., tomar una direccin, dirigirse a; mantenerse, durar.
tener, -era, -erum, adj., delicado, tierno; joven.
tenuis, -e, adj., delgado, tenue; fino, sutil; dbil, flaco; pobre, insignificante; adv., tenuiter.
tergum, 2 n., espalda, parte trasera; cuero, piel.
terminus, 2 m., lnea divisoria, trmino, linde, lmites, fin; termino, -are, -avi, -atum, tr., limitar,
amojonar, demarcar.
tero, -ere, trivi, tritum, tr., frotar, restregar; trillar; gastar, consumir; usar, emplear, pasar (el tiempo).
terra, 1 f., la tierra; tierra, suelo; comarca, pas, territorio.
terreo, -ere, terrui, territum, tr., aterrar; sust., terror, -oris, m., terror, espanto; adj., terribilis, -e,
terrible, espantoso; territo -are, -avi, -atum, hacer temblar.
testis, m. y f., testigo; sust., testimonium, 2 n., testimonio, prueba; testor, -ari, -atus sum, tr. e intr.,
atestiguar, deponer como testigo; poner por testigo; testar, hacer testamento; sust., testamentum, 2 n.,
testamento.
testudo, -inis, f., tortuga; concha de tortuga, incrustaciones de concha; instrumento cncavo de cuerda,
lira, ctara; rnquina militar de proteccin; testudo, cubierta que formaban los soldados con sus escudos.
texo, -ere, texui, textum, tr., tejer, componer, urdir.
theatrum, 2 n., teatro.
timeo, -ere, -ui, tr., temer; intr., estar temeroso; (con dat.), temer por (alguien); sust., timor,-oris, m.,
temor; adj., timidus, temeroso, tmido; cobar de; adv., timide, timiditas, -atis, f., timidez; cobarda.
tingo, -ere, tinxi, tinctum, tr., teir.
tiro, -onis, 3 m., recluta, soldado bisoo; principiante.
toga, 1 f., toga.
tolero, -are, -avi, -atum, tr. soportar, tolerar; mantener, conservar, prolongar.
tollo, -ere, sustuli, sublatum, tr., levantar, elevar; sacar, retirar, quitar; suprimir, abolir; destruir.
tondeo, -ere, totondi, tonsum, tr., esquilar; cortar; pacer.
tono, -are, tonui, tonitum, intr., tronar.
tormentum, 2 n., mquina de artillera basada en el principio de desenrollar la cuerda arrollada en un
cilindro; proyectil de dicha mquina; cabrestante; instrumento de tortura, potro; tormento, tortura.
torqueo,-ere, torsi, tortum tr., torcer, retorcer; voltear; hacer rodar; lanzar girando, disparar, arrojar;
tortura, atormentar.
torreo, -ere, torrui, tostum, tr., hacer secar, abrasar, tostar.
totus, -a, -um, adj. indef., todos; totidem, adj. indec., otros tantos; totiens, adv., tantas veces; tot,
adj. indec., tantos.
trabs, trabis, f., viga; madera; rbol; navo.
trado, -ere, -didi, -ditum, tr., entregar, confiar, remitir, transmitir; legar; informar, comunicar, contar;
exponer; tradere se, consagrarse.
traduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., conducir a travs; hacer pasar, transportar; pasar, emplear (el
tiempo).
traho, -ere, traxi, tractum, tr., tirar, arrastrar; obtener, sacar, derivar; solicitar, atraer, inducir; extraer;
diferir, prolongar; sust., tractus, 4 m., tiro, acarreo; curso, trecho, espacio; extensin; tracto, -are,
-avi, -atum, tr., arrastrar de un lado a otro; manejar, ocuparse, usar, emplear; tratar.
traicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar a travs; disparar; hacer pasar; trasladar; cruzar, atravesar,
traspasar.

XLVIII
tranquillus, adj., tranquilo; sereno, sosegado; adv., tranqui11e, sust., tranquillitas, -atis, f ., tranquili-
dad, serenidad.
trans, prep. de ac., al otro lado de.
transeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., ir a travs; pasarse; convertirse; pasar, transcurrir; tr., atravesar;
sobrepasar; omitir; pasar; sust., transitus, 4 m., paso, trnsito.
transfero, -ferre, -tul i, -latum, tr., trasladar, transportar; cambiar; diferir; traducir.
transgredior, -gredi, -gressus sum, intr., pasar al otro lado; tr., atravesar; sobrepasar, transgredir.
transigo, -ere, -egi, -actum, tr., atravesar; realizar; arreglar, concluir, acabar; intr., llegar a un acuerdo.
transmitto, -ere, misi, -missum, tr., mandar al otro lado; hacer pasar; trasladar, atravesar.
transporto, -are, -avi, -atum, tr., pasar al otro lado, transportar.
tremo, -ere, -ui, intr., temblar; tr., temblar ante (algo o alguien); sust., tremor, -oris, m., temblor,
agitacin.
trepidus, adj., agitado, confuso, tembloroso, trmulo; adv., trepide, temblorosamente; trepido,-are,
avi., -atum, corretear temblando, temblar; sust., trepidatio, -onis, f., temblor, correteo angustioso,
consternacin, pnico.
tres, tria, tres; tertius, ord., tercero; terni, distr., de tres en tres; ter, adv., tres veces; tertius decimus,
ord., dcimotercero; tredecim, card, trece; trecenti, card., trescientos.
tribunus, 2 m., tribuno.
tribuo, -ere, tribui, tributum, tr., repartir, distribuir; asignar; conceder; sust., tributum, 2 n., tributo.
tribus, 4 f., tribu (divisin del pueblo romano; primitivamente en nmero de tres).
triduum, 2 n. (tres dies), espacio de tres das.
triennium, 2 n. (tres anni). perodo de tres aos.
triginta, num. card., treinta; tricesimus, ord., trigsimo; triceni, distr., de treinta en treinta.
triremis, -is, f., nave de tres filas de remos.
tristis, -e, adj., triste, afligido; sombro, severo; amargo; repugnante; sust., tristitia, 1 f., tristeza,
afliccin, severidad, mal humor.
triumphus, 2 m., triunfo; vb., triumpho, -are, -avi, -atum, intr., obtener los honores del triunfo,
triunfar.
trivium, 2 n., cruce de tres caminos.
trucido, -are, -avi, -atum, tr., destrozar, despedazar; degollar.
trudo, -is, -ere, trusi, trusum, tr. empujar con fuerza, arrastrar.
truncus, 2 m., tronco.
tuba, 1 f., trompeta.
tueor, -eri, -tutus y tuitus sum, tr., mirar, contemplar; proteger, defender; cuidar; guardar; part.adj.,
tutus, bien guardado, seguro; sust., tutela, 1 f., tutela, amparo; adv., tuto, en seguridad, a buen
recaudo.
tum, tunc, adv., entonces.
tumeo, -ere, -ui, intr., hincharse, engrerse.
tumultus, 4 m., conmocin, alboroto, tumulto; sedicin, revuelta.
tumulus, 2 m., montecillo, elevacin de tierra; sepulcro levantado en la tierra, tmulo.
tundo, -ere, tutudi, tunsum y tusum, tr., golpear, machacar, importunar.
tunica, 1 f., tnica, prenda interior, con mangas o sin ellas, larga o corta, que serva de camisa.
turba, t f., confusin, desorden; alboroto; muchedumbre en desorden, turba; adj., turbidus, turbulento,
desordenado, confuso; vb., turbo, -are, -avi, -atum, tr., desordenar, turbar, alborotar.
turbo, -inis, m., torbellino; huracn, tormenta.
turma, 1 f., escuadrn de caballera.
turpis, -e, adj., feo, deforme, desfigurado; torpe, vergonzoso, infame; adv., turpiter; sust., turpitudo,
-inis, f., verguenza, ignominia, infamia.
turris, -is, f., torre, castillo; torre de asedio.
tus,-uris, n., incienso.
tussis, -is, f., tos.
tutor, vase tueor.
tuus,-a,-um, tuyo.
tyranus, 2 m., soberano; dspota. tirano.

XLIX
V
uber, -eris, adj., frtil, fecundo, abundante.
ubi, adv., en dnde ?; conj. temporal, cuando; ubicumque, adv., en donde quiera que.
ulciscor, ulcisci, ultus sum, tr., tomar venganza, vengarse.
ullus, -a,-um, indef., alguno.
ulmus, 2 f., olmo.
ulterior, -oris, adj., del lado de all, ulterior; ms alejado; superl., ultimus, el ms lejano, ltimo, ex-
tremo. ultra, al otro lado de, ms all de; ultro, adv., espontneamente.
ululo, -are, -avi, -atum, intr., ulular, aullar, llamar con alaridos.
umbra, 1 f., sombra; ( en poesa), alma.
umerus, 2 m., hombro.
umor, -oris, m., humedad.
umquam, adv., alguna vez.
unda, 1 f., ola, onda; agua.
unde, adv., de dnde?; undecumque, adv., de donde quiera que.
undecim, num. card., once; undecimus, ord., undcimo; undeni, distr., de once en once; undeviginti,
card., diecinueve.
undique, adv., de todas partes.
unguis,-is, m., ua, zarpa, garra.
unus, -a, -um, uno solo; una, adv., juntamente; al mismo tiempo; unicus, adj., sin igual, nico.
universus, adj., entero; en conjunto, colectivo, universal; adv., universe.
urbs,-bis, f., ciudad; adj., urbanus, de la ciudad, urbano; fino, pulido, corts; ingenioso; adv., urbane.
urgeo, -ere, ursi, tr., urgir, apremiar; empujar, acosar; estrechar, asediar; oprimir; incitar.
urna, 1 f., urna, cntaro.
uro, -ere, ussi, ustum, tr., quedar; incendiar; tostar; agostar, marchitar.
usquam, adv., en alguna parte.
ut, 1, adv. inter., cmo?; 2, de admiracin, qu... !; 3, conj. completiva, que; 4, final, para que; 5,
consecutiva, que; 6, concesiva, aunque; 7, temporal, tan pronto como; 8, comparativa, como.
uter, utra, utrum, pron., cul de los dos?; uterque, utraque, utrumque, uno y otro; utrum... an.. ?,
acaso... o...? utique, adv., s.
utor, uti, usus sum, intr. (con abl.), usar, servirse de; tratar; sust., usus, 4 m., uso, prctica; ex-
periencia; costumbre, hbito; trato, amistad, intimidad; provecho, ventaja; necesidad, exigencia; adj.,
utilis, til, provechoso, conveniente; adv., utiliter; sust., utilitas, -atis, f., utilidad, provecho, con-
veniencia, oportunidad.
uva, 1 f., uva; racimo.
uxor, -oris, f., esposa.
vacca, 1 f., vaca.
vaco, -are, -avi,-atum, intr., estar vaco, desocupado; estar vacante; (con abl. ), estar libre de; (con
dat.), estar libre para, tener tiempo para; impers., vacat, es permitido, puede pasar; adj., vacuus, vaco,
vacante.
vado, -ere, vasi, vasum, intr., avanzar, andar, ir. vadum, 2 n., vado; , (pl.), mar.
vae, int., ay!
vagina, f., vaina.
vagus, adj., vago, errante, vagabundo; indeterminado, indefinido; vagor, -ari, -atus sum, intr., vagar,
andar errante.
valde, adv., mucho.
valeo, -ere, -ui, intr., estar fuerte, tener vigor; estar bien de salud, estar sano; valer; tener poder,
prevalecer; tender; significar; vale, psalo bien; sust., valetudo, -inis, f., salud, buen estado de salud ;
mala salu d; enfermedad, indisposicin; adj., validus, fuerte, vigoroso; adv., valde, muy,
extraordinariamente .
valles o vallis, -is, f., valle.
vallum, 2 n., empalizada, trinchera, barrera.
vanus, adj., vaco; inconsistente, intil; engaoso, vano, vanidoso; sust., vanitas, -atis, f., mera
apariencia, vanidad; falsedad; vanagloria.
vapulo, -are, -avi, -atum, ser azotado. Se usa como pasiva de verbero, azotar.
L
varius, adj., variado, matizado variamente; mudable, variable; verstil, caprichoso, inconstante; adv.,
varie; sust., varietas, -atis, f., variedad, diversidad.
vas, vasis, n. (pl. vasa, 2 n.' vaso; (pl.), equipaje militar.
vastus, adj., vaco, desierto; vasto, imnenso; enorme, colosal; vasto, are, -avi, -atum, tr., dejar de-
sierto; devastar, asolar; arrasar.
vates, -is, m., profeta, adivino, bardo, poeta; f., profetisa, adivina.
vectigal, -alis, n., tributo, impuesto, renta; vectigalis, -e, adf., referente a los impuestos o contribu-
ciones; tributario, productivo.
vehemens, -entis, adj., vehemente, violento; impetuoso, fogoso, fuerte, intenso; adv., vehementer,
violentamente, fuertemente, intensamente, extraordinariamente.
veho, -ere, vexi, vectum, tr., llevar, transportar (a lomo de caballera, a tiro o en barco); (con valor
medio), vehor, hacerse transportar.
vel, conj., o; vel... vel, bien... bien; velut, conj.. como; veluti, conj., como: velut si, conj., como si.
veles -itis, m., soldado de infantera ligera.
vellus,-eris n., velln.
velox -ocis, veloz, rpido; adv., velociter; sust., velocitas, -atis, f., velocidad, rapidez.
velum 2 n., vela.
vena 1 f. vena.
vendo, -ere, vendidi, venditum, tr., vender.
venenum, 2 n., veneno; bebedizo, filtro.
veneo, -ire, -ivi (-ii), -itum, ser vendido. (Est formado de venum acus. de venus -i, venta, y del ver-
bo eo. Se usa como pasiva de vendo.)
veneror, -ari, -atus sum, tr., venerar, reverenciar; sust., veneratio, -onis, f., veneracin, reverencia.
venia, 1 f., gracia, favor; permiso; benevolencia; perdn.
venio, -ire, veni, ventum, intr., venir; ventito, -are, -avi, -atum, intr., venir frecuentemente.
venor -ari, -atus sum, intr. y tr., cazar.
venter, -tris, m., vientre.
ventus, 2 m., viento.
ver, veris, n., primavera; vernus adj., primaveral.
verber, -eris, n. (en sing. slo se usa en gen. y abl.), verga, ltigo; golpe, azote; verbero, -are, -avi,
-atum, tr., azotar, golpear.
verbum, 2 n., palabra; dare verba, dar meras palabras, engaar.
vereor, -eri, veritus sum, tr. e intr., sentir temor respetuoso; respetar, reverenciar; sust., verecundia, 1
f., temor respetuoso, verguenza, timidez.
vergo, -ere, intr., inclinarse, estar situado; declinar (el da).
veritas, vase verus.
verro, -ere, verri, versum, tr., barrer.
verso, versus, vase verto.
vertex o vortex -icis, m., remolino, torbellino; parte ms elevada de la cabeza, vrtice; cima, cumbre.
verto, -ere, verti versum tr., volver, hacer volver, cambiar, transformar; traducir; derribar, echar por
tierra; dep., vertor, verti, versus sum, intr., volverse, dirigirse a; volver, cambiar; sust., versus, 4 m.,
hilera; lnea de escritura; verso; verso, -are -avi, -atum, tr., hacer girar, hacer rodar; revolver, manejar;
examinar; dep., versor, -ari, -atus sum, intr., moverse continuamente; ocuparse, afanarse, dedicarse,
hallarse, andar, pasar el tiempo.
verus, adj., verdadero, real; conforme a la verdad, justo, moral; veraz, sincero; adv., vere, en verdad,
verdaderamente adv., vero de hecho, en efecto, ciertamente; sust., veritas, -atis, f., verdad, realidad;
verum, conj., pero.
vesper, -eri, m. (raro vesperis), la tarde; estrella de la tarde; occidente; vesperi o vesperes adv., por la
tarde; vespera, 1 f., la tarde.
vestalis, -is, f., vestal, muchacha consagrada al culto de la diosa Vesta.
vester, -tra, -trum, adj.pron., vuestro.
vestigium, 2 n., planta (del pie); pisada, huella, rastro; punto, momento.
vestis, -is, f., vestido; vb., vestio, -ire, -ivi (-ii), itum, tr., vestir; sust., vestitus; 4 m.. vestido.
veto, -are, vetui, vetitum, tr., prohibir, vedar.

LI
vetus, -eris, viejo, de fecha remota; sust., vetustas, -atis, f., vejez, longevidad, antiguedad; posteridad;
adj., veteranus, veterano; adj., vetustus, viejo, vetusto.
vexo, -are, -avi, -atum, tr., sacudir; maltratar, vejar; molestar; atormentar.
vicinitas, vicinus, v a s e vicus.
vicis, gen., vicem, ac., vice, ab, f. (no se usa el nom.); en pl., vices, nom. y ac., vicibus, dat. y ab.,
cambio, vez, vuelta, sucesin, alternativa; lugar, puesto; destino, suerte: in vicem, alternativamente, a
su vez; adv. , vicissim, en cambio, por el contrario.
victor, victoria, vase vinco.
victus, vase vivo.
vicus, 2 m., barrio; aldea; adj ., vicinus, vecino; sust., vicinitas, -atis, f., vecindad.
video, -ere, vidi, visum, tr., ver; videor, -ere, visus sum, pas., ser visto; med., parecer, mostrarse:
impers., videtur, parece; sust., visus, 4 m., vista, mirada, visin; viso, -ere, visi, visum, tr., mirar
atentamente, examinar; ir a ver, visitar.
vigeo, -ere, vigui, intr., estar lleno de vigor; florecer; dominar.
vigil, -ilis, adj., vigilante, despierto; sust., vigil, -ilis, m., vigilante, centinela; sust., vigilia, 1 t.,
vigilancia; vigilia, vela, centinela; vigilo, -are, -avi, -atum, intr., estar en vela; vigilar.
viginti, adj. card ., veinte; vicesimus, ord., vigsimo; viceni, distr., de veinte en veinte.
vilis, -e, adj., barato, sin valor, vil; sust., vilitas, -atis, f., baratura.
villa, 1 f., casa de campo; granja.
vimen, -inis, n., mimbre.
vincio, -ire, vinxi, vinctum, tr., atar, ligar; sust., vinculum, 2 n., lazo, atadura, vnculo; (pl.), prisin.
vinco, -ere, vici, victum, tr., vencer, dominar, superar; intr., prevalecer, triunfar. salir victorioso; sust.,
victoria, 1 f., victoria.
vindex, -icis, m., defensor, protector; vengador; vindico, -are, -avi,-atum, tr., reclamar la propiedad,
reivindicar; sustraer; librar; castigar.
vinum, 2 n., vino; sust., vinea, 1 f., via; mantelete (mquina de guerra).
violentus, adj., violento, impetuoso; adv., violenter; sust., violentia, 1 f., violencia.
violo, -are, -avi, -atum, tr., tratar con violencia; violar, ultrajar, profanar.
vir, 2 m., varn; marido; hroe; adj., virilis, -e, de hombre; viril, varonil; masculino; adv., viriliter.
vires, vase vis.
virgo, -inis, f., virgen, muchacha, doncella.
viridis, -e, adj., verde; floreciente, lozano, fresco.
virtus, -utis f, conjunto de cualidades que ennoblecen al hombre moral y fsicamente; bravura, valor,
energa; prendas morales, dominio de s mismo; espritu de justicia, gravedad; mrito, vala; virtud.
vis, f., fuerza, vigor, poder, eficacia; violencia; importancia; cantidad; en pl., vires, fuerzas; tropas.
viscera, n. pl., entraas.
vita, 1 f., vida.
vitis, -is, f., vid.
vitium, 2 n., defecto, imperfeccin, falta; culpa, delito; vicio.
vito, -are, -avi, -atum, tr., evitar; huir de.
vitrum, -i, vidrio, cristal; vitreus, adj., de vidrio, de cristal.
vitta, 1 f., cinta, venda.
vivo, -ere, vixi, victum, intr., vivir; victus, 4 m., alimentos, vveres; adj., vivus, vivo, viviente, ani-
mado.
vix, adv., apenas.
voco, -are, -avi, -atum, tr., llamar, convocar, citar; invitar; invocar.
volo,-are,-avi,-atum, intr., volar; volito, -are, -avi, -atum, intr., revolotear; correr de un lado a otro;
girar.
volo, velle, volui, tr., querer, desear.
volucer, -cris, -cre, adj., volador, alado; sust., volucris. -cris. f.. ave.
voluntas, -atis, f., voluntad, deseo; disposicin de nimo; buena voluntad, favor.
voluptas, -atis, f., deleite, placer.
volvo, -ere, volvi, volutum, tr., hacer rodar, voltear, desenrollar; dar vueltas a la mente; meditar; dep.,
volvor, intr., deslizarse, rodar.
vomer, -eris, m., reja de arado.

LII
vomo, -ere, -ui, -itum, tr., vomitar, echar de s, despedir.
vortex, vase vertex.
voveo, -ere, vovi, votum, tr., prometer solemnemente: hacer un voto; anhelar; votum, -i, voto,
promesa.
vox, vocis, f., voz; pronunciacin; palabra.
vulgus, 2 n., vulgo, pueblo; muchedumbre, masa, tropel; adv., vulgo (abl. de vulgus), generalmente,
vulgarmente. vulnus, -eris, n., herida; vulnero, -are, -avi, -atum, tr., herir.
vulpes, -is, f., zorra.
vultur,-uris, m., buitre.
vultus, 4 m., aspecto, expresin, fisonoma; rostro, cara.

Z
zephyrus, -i, m., cfiro, viento del oeste.

LIII

You might also like