MATERIAY POMOCNICZE DO SZKOLENIA

WARSZAWA 2011

1
 Spis treci

Str.
1. Przepisy ochrony przeciwpoarowej wybrane przepisy i
Polskie Normy ................... 3

2. Zagroenie poarowe wystpujce w obiektach w zalenoci

od ich przeznaczenia 4

3. Zabezpieczenia przeciwpoarowe.. 7

4. Wymagania w zakresie eksploatacji urzdze grzewczych

zasilanych paliwem staym. 8

5. Wymagania w stosunku do przewodw kominowych.. 11

6. Ustalanie przyczyn poarw..... 13

7. Odpowiedzialno karna. 14

8. Zabezpieczenie prac niebezpiecznych pod wzgldem

poarowym. 14

9. Pytania.. 28

2
1. Przepisy ochrony przeciwpoarowej wybrane przepisy i Polskie Normy

1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (t.j. Dz. U. z

2009 r. Nr 178, poz. 1380).

2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 156,
poz. 1118, z pn. zm.).

3. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 07

czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpoarowej budynkw, innych
obiektw budowlanych i terenw (Dz. U. Nr 109, poz. 719).

4. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.

w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki
i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.).

5. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia

24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpoarowego zaopatrzenia w wod oraz
drg poarowych (Dz. U. Nr 124, poz. 1030).

6. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia

16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod
wzgldem ochrony przeciwpoarowej (Dz. U. Nr 121, poz. 1137, z pn.
zm.).

7. PN-92/N-01256/01. Znaki bezpieczestwa. Ochrona przeciwpoarowa.

8. PN-92/N-01256/02. Znaki bezpieczestwa. Ewakuacja.

9. PN-EN 1838:2005. Zastosowania owietlenia. Owietlenie awaryjne.

10. PN-IEC 60364-5-56:1999. Instalacje elektryczne w obiektach

budowlanych. Dobr i monta wyposaenia elektrycznego. Instalacje
bezpieczestwa.

11. PN-EN 12101-2:2005. Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepa.

Cz 2: Wymagania techniczne dotyczce klap dymowych.

3
12. PN-B-02877-4:2001. Ochrona przeciwpoarowa budynkw. Instalacje
grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepa. Zasady projektowania.

13. PN-E-05003-01:1986. Ochrona odgromowa obiektw budowlanych.

Wymagania oglne.

14. PN-IEC 61024-1:2002. Ochrona odgromowa obiektw budowlanych.

Zasady oglne.

15. PN-B-02865:1997. Ochrona przeciwpoarowa budynkw.

Przeciwpoarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodocigowa
przeciwpoarowa.

16. PN-E-08350-1, 5, 7, 14. Czci skadowe automatycznych urzdze

sygnalizacji.
17. PN-EN 50131-1 i -6. Systemy alarmowe. Wymagania oglne.
18. Podstawowe Zasady Projektowania Instalacji Sygnalizacji Poarowej
CNBOP 1996.

2. Zagroenie poarowe wystpujce w obiektach w zalenoci od ich

przeznaczenia

Na zagroenie poarowe w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi wpywa

wiele rnorodnych czynnikw. S to przede wszystkim:
warunki techniczno-budowlane budynku (obiekt powinien by wykonany
w odpowiedniej klasie odpornoci poarowej budynku, stosownie do przeznaczenia
i przewidywanego obcienia ogniowego),
prawidowy dobr instalacji uytkowych (podstawowe znaczenie, ze wzgldu na
bezpieczestwo poarowe ma taki wybr i lokalizacja instalacji uytkowych aby w sposb
bezpieczny speniay one swoje funkcje nie powodujc zjawisk niebezpiecznych
poarowo, zdolnych do zapocztkowania procesu spalania oraz nie powodoway,
w przypadku powstania, poaru rozprzestrzeniania ognia,
zastosowanie rnorodnych rodkw ochrony przeciwpoarowej (np. oddzielenia
przeciwpoarowe, instalacja sygnalizacji poaru, hydranty wewntrzne itp.),
dyscyplina oraz przestrzeganie norm i przepisw w zakresie ochrony przeciwpoarowej.
Do zainicjowania procesu spalania konieczne jest jednoczesne wystpienie w czasie
i przestrzeni trzech elementw: materiau palnego, inicjatora i utleniacza o odpowiednim
steniu (najczciej jest to tlen atmosferyczny) - rys.1.

4
 Inicjatory, np:
ar papierosa,
otwarty pomie,
RDO iskra elektryczna,
CIEPA gorca powierzchnia

Przenoszenie Przenoszenie
ciepa do ciepa do
materiau powietrza
palnego

POAR

MATERIA UTLENIACZ
PALNY np. tlen
Mieszanie si paliwa z powietrzem
Ciaa stae: Ciaa cieke: Ciaa
wgiel, benzyna, gazowe:
drewno, nafta, propan,
papier, alkohol, butan,
wena itp. lakiery, wodr,
farby,
oleje rolinne
i zwierzce

Rys.1. Warunki zainicjowania procesu spalania

Ocen rde zagroe poarowych, jakie mog wystpi w pomieszczeniach

przeznaczonych na pobyt ludzi mona wic przeprowadzi ujawniajc wszystkie moliwe
inicjatory oraz ustalajc czy s one zdolne, w okrelonych warunkach, do zapocztkowania
procesu spalania.
Jedn z grup inicjatorw, ktre wystpuj praktycznie we wszystkich pomieszczeniach
mieszkalnych s instalacje i urzdzenia elektryczne. Zapocztkowanie procesu spalania od
dowolnego, pochodzcego z tej grupy inicjatora jest moliwe w nastpujcych przypadkach:
nieprawidowo zaprojektowanej i wykonanej instalacji elektrycznej,
niewaciwej eksploatacji instalacji bd odbiornika energii elektrycznej,
awarii instalacji lub urzdzenia elektrycznego.

WACIWOCI POAROWE MATERIAW IZOLACYJNYCH

Materiay izolacyjne stosowane do produkcji urzdze elektrycznych z uwagi na

waciwoci poarowe mona podzieli na dwie grupy:
a) palne
b) niepalne.

5
W praktyce najczciej spotykanymi, niepalnymi materiaami izolacyjnymi s materiay
ceramiczne. Niepalne s take rnego rodzaju osony metalowe. Jednak najwiksz grup
materiaw izolacyjnych stanowi tworzywa sztuczne, ktre naley zaliczy do materiaw
palnych. Stosowane obecnie materiay izolacyjne wykonane z tworzyw sztucznych s w
wikszoci przypadkw palne (Tab.1) i mog powodowa przenoszenie pomienia. Czynniki
te w istotny sposb wpywaj na sposb prowadzenia przewodw elektrycznych, dobr
podoa, na ktrym przewody bd ukadane a take konieczno stosowania dodatkowych
rodkw ochrony, zapobiegajcych moliwoci powstania i rozwoju poaru.
Podstawow zasad, ktrej bezwzgldnie naley przestrzega jest zapewnienie
uszczelnie o odpornoci ogniowej rwnej opornoci ogniowej cian i przegrd, przez ktre
przebiegaj instalacje elektryczne.

Lp. Materia Stopie zapalnoci

1. Tworzywo aminowe (melamina) niezapalny
2. Teflon niezapalny
3. Stilamid S22 z wknem szklanym trudnozapalny
4. Tarnamid T-27 trudnozapalny
5. Tworzywo fenolowe (bakelit) trudnozapalny
6. Polichlorek winylu (PVC) trudnozapalny
7. Polipropylen atwozapalny
8. Polietylen atwozapalny
9. Stilamid S22 atwozapalny
10. Stilamid S25 atwozapalny
11. Stilamid S32 atwozapalny
Tab.1. Klasyfikacja tworzyw sztucznych stosowanych do produkcji krajowych
wyrobw elektroinstalacyjnych w oparciu o indeks tlenowy.

ZAGROENIE POAROWE OD WYADOWA ATMOSFERYCZNYCH

Polska norma PN-/E-05003 Ochrona odgromowa obiektw budowlanych

jednoznacznie okrela, w ktrych obiektach monta instalacji piorunochronnej jest
wymagany, a w ktrych jedynie zalecany. Z postanowie normy wynika take, ktre obiekty
nie wymagaj stosowania ochrony odgromowej.
Wyposaenie obiektu budowlanego w instalacj piorunochronn w sposb istotny
poprawia bezpieczestwo poarowe, szczeglnie w przypadku bezporedniego uderzenia
piorunu w budynek. Zagroenie poarowe wystpuje take w przypadku, gdy miejsce
uderzenia piorunu znajduje si w pobliu budynku, ze wzgldu na moliwo pojawienia si
przepicia w instalacji elektrycznej budynku. Z punktu widzenia ochrony odgromowej
obiekty budowlane, w zalenoci od przeznaczenia, zostay podzielone na trzy grupy:
a) obiekty produkcyjne i magazynowe nie zagroone wybuchem oraz budynki mieszkalne,
uytecznoci publicznej itp.,
b) obiekty zagroone wybuchem materiaw wybuchowych, mieszanin gazw, par i pyw
palnych z powietrzem oraz zagroone poarem,
c) inne obiekty nie wyszczeglnione w pkt. a) i b) np.: kolejki linowe stacje przekanikowe,
dwigi, mosty, stadiony, domki letniskowe i pola campingowe.
Dokumentem stwierdzajcym stan techniczny urzdzenia piorunochronnego jest
protok badania urzdzenia. Badania takie przeprowadzane s przy oddawaniu budynku do
eksploatacji a take w przypadku przebudowy lub zmiany funkcji budynku. W zalenoci od

6
rodzaju i przeznaczenia budynku norma jednoznacznie okrela, w jakich przypadkach naley
przeprowadzi badania czciowe oraz badania odbiorcze a take w jakim zakresie.
W zalenoci od zastosowanej ochrony odgromowej badania okresowe
przeprowadzane s z nastpujc czstotliwoci:
- urzdzenia piorunochronne w obiektach budowlanych wymagajcych ochrony
podstawowej nie rzadziej ni co 6 lat (wedug Prawa budowlanego nie rzadziej
ni co 5 lat).
Zakres bada (budynki o powierzchni zabudowy wikszej ni 500 m2, budynki przewidziane
do przebywania duej liczby ludzi na maych powierzchniach oraz budynki
o szczeglnej wartoci zabytkowej lub uytkowej):
1) ogldziny czci nadziemnej,
2) sprawdzenie cigoci pocze czci nadziemnej,
3) pomiar rezystancji uziemienia,
4) sprawdzenie stanu uziomw po ich odkopaniu. Jeeli stopie skorodowania przekracza
40% przekroju, naley wykona nowy uziom lub przewd uziemiajcy.

Badanie pozostaych budynkw polega na ogldzinach (wg poz. 1).

W ostatnich latach odnotowywana jest coraz wiksza liczba poarw spowodowanych

przepiciami pojawiajcymi si w instalacjach elektrycznych na skutek wyadowa
atmosferycznych. rdem przepi moe by uderzenie piorunu w sie zasilajc, lini
transmisji sygnaw lub bezporednio w budynek. Bez zastosowania odpowiednich ukadw
ochrony przeciwprzepiciowej, urzdzenia znajdujce si w obszarze o promieniu 1,5 km od
miejsca uderzenia piorunu mog ulec zniszczeniu, powodujc jednoczenie zainicjowanie
poaru. Podczas wystpienia wyadowania najbardziej naraone na uszkodzenia wywoane
przepiciami s systemy elektroniczne, telekomunikacyjne itp.. Ochron przed przepiciami
atmosferycznymi w instalacjach elektrycznych mona zapewni stosujc odgromniki
i ochronniki przeciwprzepiciowe. W przypadku wikszoci urzdze elektrycznych
zastosowanie wycznie odgromnikw jako podstawowego ukadu ochrony jest
niewystarczajce. Aby ochrona bya skuteczna naley w kolejnych czciach instalacji
elektrycznej zastosowa ochronniki przeciwprzepiciowe (kolejne stopnie ochrony) stosownie
do przyjtej kategorii przepi. Produkowane obecnie ochronniki przeciwprzepiciowe w
zalenoci od tego, jak cz instalacji lub jakie urzdzenie maj chroni mog by
instalowane w rozdzielnicach, w tablicach rozdzielczych, w gniazdach wtyczkowych, w
puszkach instalacyjnych lub bezporednio w chronionych urzdzeniach.

3. Wymagania w zakresie stosowania zabezpiecze w instalacjach

elektrycznych
Instalacje elektryczne, z uwagi na specyfik pracy mog powodowa zagroenie
zarwno dla ycia ludzi jak i te dla mienia. Szczeglnym zagroeniem mog by poary
zainicjowane od wadliwie pracujcych bd le zaprojektowanych i wykonanych instalacji
elektrycznych. Aby maksymalnie ograniczy wszelkiego rodzaju zagroenia pochodzce od
instalacji i urzdze elektrycznych konieczne jest stosowanie rnego rodzaju zabezpiecze
(ochrony).
Zgodnie z obowizujcymi od 1995 roku przepisami, instalacje elektryczne
powinny by wykonane jako trjprzewodowe (przewd fazowy L, przewd neutralny N i
przewd ochronny PE) lub w przypadkach zastosowania odbiornikw trjfazowych jako
picioprzewodowe (przewody fazowe L1, L2, L3; przewd neutralny N; przewd ochronny
PE).

7
Dobry stan techniczny wszystkich stosowanych form zabezpiecze (ochrony) jest podstaw
bezpieczestwa poarowego instalacji elektrycznych.

Zgodnie z obowizujcymi przepisami, istniejce instalacje elektryczne w obiektach

oddanych do uytku przed 1995 rokiem nie wymagaj dostosowania do nowych rozwiza
technicznych, jakie zaczy obowizywa od 1995 roku.

W trakcie eksploatacji instalacji elektrycznej specjalistyczne pomiary eksploatacyjne

pozwalaj na wyeliminowanie stanw awaryjnych, ktre powstay podczas uytkowania
instalacji elektrycznej i wraz z upywem czasu mog stanowi zagroenie poarowe.

Zgodnie z art.62 ust.1 pkt.2 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, badania
instalacji elektrycznej powinny by przeprowadzane nie rzadziej ni raz na 5 lat.

Za stan techniczny instalacji i urzdze elektrycznych w budynkach odpowiedzialno

w cile okrelonym zakresie ponosz:
a) dostawca energii elektrycznej do budynku w zakresie urzdze zasilajcych budynek
oraz ukadu pomiarowo-rozliczeniowego,
b) zarzdca lub waciciel budynku w zakresie oprzewodowania budynku, wyposaenia
w sprzt, osprzt, urzdzenia i aparatur rozdzielcz, sterownicz, urzdzenia
zabezpieczajce i ochronne oraz instalacje piorunochronn. Zarzdca lub waciciel
powinien uczestniczy w odbiorach prac, kontroli okresowej, kontroli jakoci prac
eksploatacyjnych i konserwacyjnych, a take prowadzi archiwizacj dokumentacji
eksploatacyjnej oraz wykonywa biece dziaania na rzecz bezpieczestwa uytkowania.

4. Wymagania w zakresie eksploatacji urzdze grzewczych zasilanych

paliwem staym
Jedn z przyczyn poarw w rnego rodzaju obiektach s nieprawidowo wykonane,
konserwowane i eksploatowane paleniska na paliwo stae. Z uwagi na to, e budynki mogy
by budowane w rnym czasie poniej podano przepisy obowizujce w rnych okresach
czasu, okrelajce wymagania w zakresie prawidowego (pod wzgldem poarowym)
wykonania (usytuowania) paleniska na paliwo stae.

Dz. U. z 1995r. Nr 10 poz. 46

1995-11-02 sprost. Dz. U. z 1995r. Nr 118 poz. 574
1996-06-20 zm. Dz. U. z 1996r. Nr 45 poz. 200
1998-04-29 zm. Dz. U. z 1997r. Nr 132 poz. 878

ROZPORZDZENIE
MINISTRA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I BUDOWNICTWA
z dnia 14 grudnia 1994 r.
w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie.
(Dz. U. Nr 10 poz. 46 z dnia 8 lutego 1995 r.)
Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U.
Nr 89, poz. 414), zarzdza si, co nastpuje:

8
 Rozdzia 6

Paleniska, przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne

265. 1. Palenisko powinno by umieszczone na podou niepalnym o gruboci co
najmniej 0,15 m, a przy piecach metalowych bez nek - 0,3 m. Podoga atwo zapalna przed
drzwiczkami palenisk powinna by zabezpieczona pasem materiau niepalnego o szerokoci
co najmniej 0,3 m, sigajcym poza krawdzie drzwiczek co najmniej po 0,3 m.
2. Palenisko otwarte moe by stosowane tylko w pomieszczeniu, w ktrym nie
wystpuje zagroenie wybuchem, w odlegoci co najmniej 0,6 m od atwo zapalnych czci
budynku. W pomieszczeniach ze stropem drewnianym palenisko otwarte powinno mie okap
wykonany z materiaw niepalnych, wystajcy co najmniej 0,3 m poza krawd paleniska.
266. 1. Piec metalowy lub w ramach metalowych, rury przyczeniowe oraz otwory do
czyszczenia powinny by oddalone od atwo zapalnych, nie osonitych czci
konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,6 m, a od osonitych okadzin z tynku o gruboci
25 mm lub inn rwnorzdn okadzin - co najmniej 0,3 m.
2. Piec z kamienia, cegy, kafli i podobnych materiaw niepalnych oraz przewody
spalinowe i dymowe powinny by oddalone od atwo zapalnych, nie osonitych czci
konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,3 m, a od osonitych okadzin z tynku o gruboci
25 mm na siatce albo rwnorzdn okadzin - co najmniej 0,15 m.
267. 1. Obudowa przewodw spalinowych i dymowych powinna mie odporno
ogniow co najmniej 60 min.
2. Dopuszcza si wykonanie obudowy, o ktrej mowa w ust. 1, z cegy penej
gruboci 12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej, z zewntrznym
tynkiem lub spoinowaniem.

Dz. U. z 1999r. Nr 15 poz. 140

1999-05-15 zm. Dz. U. z 1999r. Nr 44 poz. 434
2000-03-13 zm. Dz. U. z 2000r. Nr 16 poz. 214
2001-03-16 zm. Dz. U. z 2001r. Nr 17 poz. 207

ROZPORZDZENIE
MINISTRA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I BUDOWNICTWA
z dnia 14 grudnia 1994 r.
w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie.
(jednolity tekst)
Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U.
Nr 89, poz. 414, z 1996 r. Nr 100, poz. 465, Nr 106, poz. 496 i Nr 146, poz. 680, z 1997 r. Nr
88, poz. 554 i Nr 111, poz. 726 oraz z 1998 r. Nr 22, poz. 118 i Nr 106, poz. 668), zarzdza
si, co nastpuje:

Rozdzia 6

Paleniska, przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne

265. 1. Palenisko powinno by umieszczone na podou niepalnym o gruboci co
najmniej 0,15 m, a przy piecach metalowych bez nek - 0,3 m. Podoga atwo zapalna przed
drzwiczkami palenisk powinna by zabezpieczona pasem materiau niepalnego o szerokoci
co najmniej 0,3 m, sigajcym poza krawdzie drzwiczek co najmniej po 0,3 m.

9
 2. Palenisko otwarte moe by stosowane tylko w pomieszczeniu, w ktrym nie
wystpuje zagroenie wybuchem, w odlegoci co najmniej 0,6 m od atwo zapalnych czci
budynku. W pomieszczeniach ze stropem drewnianym palenisko otwarte powinno mie okap
wykonany z materiaw niepalnych, wystajcy co najmniej 0,3 m poza krawd paleniska.
266. 1. Piec metalowy lub w ramach metalowych, rury przyczeniowe oraz otwory do
czyszczenia powinny by oddalone od atwo zapalnych, nie osonitych czci
konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,6 m, a od osonitych okadzin z tynku o gruboci
25 mm lub inn rwnorzdn okadzin - co najmniej 0,3 m.
2. Piec z kamienia, cegy, kafli i podobnych materiaw niepalnych oraz przewody
spalinowe i dymowe powinny by oddalone od atwo zapalnych, nie osonitych czci
konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,3 m, a od osonitych okadzin z tynku o gruboci
25 mm na siatce albo rwnorzdn okadzin - co najmniej 0,15 m.
267. 1. Obudowa przewodw spalinowych i dymowych powinna mie odporno
ogniow co najmniej 60 min.
2. Dopuszcza si wykonanie obudowy, o ktrej mowa w ust. 1, z cegy penej
gruboci 12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej, z zewntrznym
tynkiem lub spoinowaniem.
Dz. U. z 2002 r. Nr 75 poz. 690.
2002-12-16 zm. Dz. U. z 2003r. Nr 33 poz. 270
2004-05-27 zm. Dz. U. z 2004r. Nr 109 poz. 1156

ROZPORZDZENIE
MINISTRA INFRASTRUKTURY
z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie.
(Dz. U. Nr 75 poz. 690 z dnia 15 czerwca 2002 r.)

Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U.
z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 42,
Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439 i Nr 154, poz.
1800 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676) zarzdza si, co nastpuje:

Rozdzia 6

Wymagania przeciwpoarowe dla palenisk i instalacji

265. 1. Palenisko powinno by umieszczone na podou niepalnym o gruboci co
najmniej 0,15 m, a przy piecach metalowych bez nek - 0,3 m. Podoga atwo zapalna przed
drzwiczkami palenisk powinna by zabezpieczona pasem materiau niepalnego o szerokoci
co najmniej 0,3 m, sigajcym poza krawdzie drzwiczek co najmniej po 0,3 m.
2. Palenisko otwarte moe by stosowane tylko w pomieszczeniu, w ktrym nie
wystpuje zagroenie wybuchem, w odlegoci co najmniej 0,6 m od atwo zapalnych czci
budynku. W pomieszczeniach ze stropem drewnianym palenisko otwarte powinno mie okap
wykonany z materiaw niepalnych, wystajcy co najmniej 0,3 m poza krawd paleniska.
3. Piec metalowy lub w ramach metalowych, rury przyczeniowe oraz otwory do
czyszczenia powinny by oddalone od atwo zapalnych, nieosonitych czci
konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,6 m, a od osonitych okadzin z tynku o gruboci
25 mm lub inn rwnorzdn okadzin - co najmniej 0,3 m.
4. Piec z kamienia, cegy, kafli i podobnych materiaw niepalnych oraz przewody
spalinowe i dymowe powinny by oddalone od atwo zapalnych, nieosonitych czci

10
konstrukcyjnych budynku co najmniej 0,3 m, a od osonitych okadzin z tynku o gruboci
25 mm na siatce albo rwnorzdn okadzin - co najmniej 0,15 m.
266. 1. Przewody spalinowe i dymowe powinny by wykonane z materiaw
niepalnych.
2. Przewody lub obudowa przewodw spalinowych i dymowych powinny spenia
wymagania okrelone w Polskiej Normie dotyczcej bada ogniowych maych kominw.
3. Dopuszcza si wykonanie obudowy, o ktrej mowa w ust. 2, z cegy penej gruboci
12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej, z zewntrznym tynkiem lub
spoinowaniem.
4. Midzy wylotem przewodu spalinowego i dymowego a najbliszym skrajem korony
drzew dorosych naley zapewni zachowanie odlegoci co najmniej 6 m, z zastrzeeniem
271 ust. 8.

332. Rozporzdzenie wchodzi w ycie po upywie 6 miesicy od dnia ogoszenia.

to jest 16 grudnia 2002 r.

5. Wymagania w zakresie eksploatacji przewodw kominowych

Przewody kominowe s jedn z wielu instalacji technicznych, w ktre

wyposaone s budynki o rnym przeznaczeniu. Ich odpowiednie zaprojektowanie,
wykonanie oraz waciwe utrzymanie zapewniaj osobom przebywajcym wewntrz budynku
bezpieczestwo i komfort pracy. W Polsce w cigu caego roku notuje si liczne przypadki
mierci osb lub cikich zatru w wyniku nieprawidowoci w dziaaniu przewodw
kominowych.

Rodzaje przewodw kominowych

Zgodnie z Polsk Norm1 przewody kominowe dziel si na:
przewody spalinowe,
przewody wentylacyjne,
przewody dymowe,
przewody dymowe awaryjne.
Przytoczony powyej podzia przewodw kominowych wynika z funkcji penionych
przez poszczeglne ich grupy. Przewody spalinowe su do odprowadzania produktw
spalania pochodzcych od urzdze gazowych, a przewody dymowe odprowadzaj spaliny z
wglowych trzonw kuchennych i piecw ogrzewczych.
Z kolei przewody wentylacyjne odprowadzaj powietrze z pomieszcze ponad dach obiektu.

Zapewnienie szczelnoci i dronoci przewodw

Szczeglnie wanym problemem rzutujcym na bezpieczestwo ludzi przebywajcych
w budynkach jest zapewnienie szczelnoci i dronoci przewodw na caej ich dugoci.
Najczstsz przyczyn braku dronoci jest zagruzowanie przewodw kominowych
lub zablokowanie wiata przewodu przez gniazda ptakw.
Naley rwnie zabezpieczy przewody spalinowe i dymowe przed szkodliwym
dziaaniem produktw spalania, ktrych oddziaywanie moe doprowadzi do rozszczelnienia
si tej instalacji wraz z upywem czasu. W praktyce realizowane jest poprzez zastosowanie

1
PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane
z cegy - Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

11
odpowiednich materiaw ceramicznych lub poprzez wprowadzanie do wntrza komina
elementw wykonanych z blachy kwasoodpornej. Przy drugim rozwizaniu dopuszcza si
zmniejszenie rednicy przewodw spalinowych i dymowych do 120 mm.

Zapewnienie waciwego cigu kominowego i dopywu powietrza

Na waciw prac systemu wentylacji i odprowadzania spalin wpywa rwnie
zapewnienie i utrzymanie waciwego cigu. Wie si to bezporednio
z obowizkiem zapewnienia dopywu wieego powietrza z zewntrz oraz wyprowadzeniem
kominw na waciw wysoko ponad dach budynku.
W dzisiejszych czasach nowo budowane obiekty cechuje bardzo wysoka szczelno. Celem
zapewnienia tak wysokiej szczelnoci jest potrzeba oszczdnoci energii.
W konsekwencji do pomieszcze wyposaonych w urzdzenia grzewcze dostarczane jest
mniej wieego powietrza co prowadzi do nieprawidowej pracy tych urzdze tj. do
generacji tlenku wgla.
Czasami w pomieszczeniach kuchennych i azienkach spotykane s sytuacje,
w ktrych waciciele montuj wentylatory wycigowe do istniejcych otworw wentylacji
grawitacyjnej. Sytuacja taka w powizaniu ze szczelnoci obiektu prowadzi do tzw.
odwrcenia cigu czyli zasysania powietrza do wntrza pomieszcze poprzez system
wentylacyjny. Oznacza to, e szkodliwe produkty spalania rozprowadzane s po
pomieszczeniach mieszkalnych.
W celu zapobiegania sytuacjom zagraajcym zdrowiu i/lub yciu uytkownikw
naoono obowizek zapewnienia dopywu wieego powietrza do wentylowanych
pomieszcze. Dostarczenie powietrza realizowane moe by
w nastpujcy sposb:
przez otwory o regulowanym stopniu otwarcia, usytuowane w grnej czci okna lub ponad
oknem wzgldnie, jeli zapewni si skuteczne ogrzanie dopywajcego powietrza, w dolnej
czci ciany zewntrznej. Regulacja otwarcia moe by rczna lub samoczynna (regulator
staego przepywu).
Dopuszcza si doprowadzanie powietrza zewntrznego przez okna ze skrzydem
uchylno-rozwieranym, grnym wywietrznikiem uchylnym lub grnym skrzydem uchylnym.
W tych przypadkach urzdzenie do regulacji powinno umoliwia przy minimalnym
uchyleniu uzyskanie szczeliny o szerokoci nie wikszej ni 15 mm pomidzy grn przylg
czci uchylnej a ram skrzyda lub ocienicy, przy czym dla skrzyde uchylno-
rozwieralnych wymaganie to odnosi si do szerokoci szczeliny po stronie zawiasw. W
budynkach jednorodzinnych dopuszcza si rwnie doprowadzanie powietrza zewntrznego
przez grne wywietrzniki rozwierane bez regulacji kta rozwarcia,
przez otwory nawiewne wentylacji mechanicznej.
W celu swobodnego przepywu powietrza pomidzy pomieszczeniami naley
zapewni odprowadzanie powietrza poprzez otwory wyrwnawcze w grnej czci drzwi lub
poprzez otwory wywiewne. Dopuszczalne jest odprowadzanie powietrza poprzez szczeliny
pomidzy doln krawdzi drzwi a podog. Zgodnie z Polsk Norm przekrj netto otworw
powinien wynosi co najmniej 80 cm2. Norma powysza precyzuje rwnie przekrj netto
otworw doprowadzajcych powietrze do kuchni, azienek, ustpw oraz pomieszcze
bezokiennych. Przekrj netto otworw lub szczelin powinien wynosi 200 cm2. Jednak
rozporzdzenie okrela, e sumaryczny przekrj otworw usytuowanych w dolnej czci
drzwi powinien nie by mniejszy ni 0,022 m2.

Badania przewodw kominowych

Twrcy polskich przepisw budowlanych zabezpieczyli wieloetapowo procesu
kontroli, sprawdze i czyszczenia przewodw kominowych.

12
 Pierwszym etapem jest etap projektowania przewodw kominowych
i porwnania projektu ze stanem faktycznym w czasie budowy.
Przed dopuszczeniem kadego obiektu do uytkowania sporzdzane s protoky
odbioru poszczeglnych instalacji. W przypadku przewodw kominowych odbioru dokonuje
mistrz kominiarski. Ma on obowizek wykonania nastpujcego sprawdzenia:
dronoci przewodw,
prawidowo prowadzenia przewodw,
kierunku przewodw,
wielkoci przekroju przewodw,
gruboci przegrd,
wizania cegie,
ksztatu i wymiarw zewntrznych murw z przewodami,
wypenienia spoin oraz stanu powierzchni przewodw,
szczelnoci przewodw,
wyposaenia otworw wycierowych i rewizyjnych,
wlotw do przewodw,
wylotw przewodw,
prawidowoci cigu.
W przypadku, gdy cho jedno badanie zakoczy si wynikiem negatywnym przewody
kominowe nie mog by dopuszczane do uytkowania.
Drugim etapem kontroli jest etap uytkowania obiektu budowlanego. Po przystpieniu do
uytkowania obiektu jego waciciel bd uytkownik zobowizani s do przestrzegania
czasookresw przegldw i czyszcze.
Zgodnie z prawem budowlanym co najmniej raz w roku waciciel obiektu
zobowizany jest do oceny stanu technicznego przewodw kominowych. Czynnoci takie
moe wykona jedynie osoba posiadajca odpowiednie kwalifikacje tj. dyplom mistrza
kominiarskiego.
Dodatkowo waciciel zobowizany jest do usuwania zanieczyszcze
z przewodw spalinowych i dymowych w nastpujcych okresach:
od palenisk zakadw zbiorowego ywienia i usug gastronomicznych co najmniej raz w
miesicu, jeeli przepisy miejscowe nie stanowi inaczej,
od palenisk opalanych paliwem staym innych ni powyej co najmniej cztery razy
w roku;
od palenisk opalanych paliwem pynnym i gazowym innych ni powyej co najmniej dwa
razy w roku.
W obiektach, w ktrych odbywa si proces spalania paliwa staego, ciekego lub
gazowego, usuwa si zanieczyszczenia z przewodw wentylacyjnych co najmniej raz w roku.

6. Ustalanie przyczyn poarw

Propozycje prac i zada koniecznych do wykonania w celu ustalenia przyczyny poaru:

ustalenie dokadnego miejsca lub miejsc powstania poaru,

ustalenie czasu powstania poaru,
ustalenie iloci i rodzajw materiaw palnych, ktre znajdoway si w miejscu powstania
poaru,
ustalenie prawdopodobnych rde ciepa mogcych spowodowa poar,
wyjanienie czy rda te byy wystarczajce do zapalenia okrelonych materiaw
palnych;
odtworzenie i ocena sytuacji przed poarem w miejscu jego powstania,

13
 wyjanienie okolicznoci, ktre spowodoway powstanie poaru,
ustalenie charakterystycznych objaww, cech, zjawisk towarzyszcych powstaniu poaru
takich jak kolor ognia, dymu, odgosy, wybuchy, rozpryski itp.,
ustalenie okolicznoci sprzyjajcych lub ograniczajcych rozwj poaru,
okrelenie drg i kierunkw rozwoju poaru.

7. Odpowiedzialno karna

W odniesieniu do zaistniaych poarw, ledztwa lub dochodzenia wszczynane s z

art. 163 1 lub 288 1, 2 kk.
Art. 163 1 kk: Kto sprowadza zdarzenie, ktre zagraa yciu lub zdrowiu wielu
osb albo mieniu w wielkich rozmiarach majce posta poaru .... eksplozji materiaw
wybuchowych lub atwo palnych .... podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Jeli sprawca dziaa nieumylnie podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
W sytuacjach kiedy zdarzenie nie wyczerpao zapisu art. 163 1, czyli poar nie
zagraa yciu lub zdrowiu wielu osb albo mieniu w wielkich rozmiarach (na podstawie
art. 115 5, 6 i 7 kk - mienie wielkich rozmiarw lub szkoda w wielkich rozmiarach to
tysickrotna wysoko najniszego miesicznego wynagrodzenia, a mienie znacznej
wartoci - to wysoko dwustukrotna) wwczas postpowania przygotowawcze s
wszczynane z art. 288 1 lub 2 kk - ale ciganie przestpstwa nastpuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Art. 288 1 kk: Kto cudz rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatn do uytku
podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.

8. Zabezpieczenie prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym

I. Przed rozpoczciem prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym,

mogcych powodowa bezporednie niebezpieczestwo powstania poaru lub
wybuchu, waciciel, zarzdca lub uytkownik obiektu jest obowizany:
1. oceni zagroenie poarowe w miejscu, w ktrym prace bd wykonywane,
2. ustali rodzaj przedsiwzi majcych na celu niedopuszczenie do powstania i
rozprzestrzeniania si poaru lub wybuchu,
3. wskaza osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za
przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakoczeniu pracy,
4. zapewni wykonywanie prac wycznie przez osoby do tego upowanione,
posiadajce odpowiednie kwalifikacje,
5. zaznajomi osoby wykonujce prace z zagroeniami poarowymi wystpujcymi
w rejonie wykonywania prac oraz z przedsiwziciami majcymi na celu
niedopuszczenie do powstania poaru lub wybuchu.
II. Przy wykonywaniu prac, o ktrych mowa powyej, naley:
1. zabezpieczy przed zapaleniem materiay palne wystpujce w miejscu
wykonywania prac oraz w rejonach przylegych, w tym rwnie elementy
konstrukcji budynku i znajdujcych si w nim instalacji technicznych,
2. prowadzi prace niebezpieczne pod wzgldem poarowym w pomieszczeniach
(urzdzeniach) zagroonych wybuchem lub w pomieszczeniach, w ktrych
wczeniej wykonywano inne prace zwizane z uyciem atwo palnych gazw,

14
 jedynie wtedy, gdy stenie par cieczy lub gazw w mieszaninie z powietrzem w
miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowoci,
3. mie w miejscu wykonywania prac sprzt umoliwiajcy likwidacj wszelkich
rde poaru,
4. po zakoczeniu prac podda kontroli miejsce, w ktrym prace byy wykonywane,
oraz rejony przylege,
5. uywa do wykonywania prac wycznie sprztu sprawnego technicznie i
zabezpieczonego przed moliwoci wywoania poaru.
III. Do przestrzegania postanowie instrukcji zobowizani s wszyscy
pracownicy uczestniczcy bezporednio lub porednio w wykonywaniu prac
niebezpiecznych pod wzgldem poarowym, pracownicy nadzorujcy przebieg
tych prac oraz uytkownicy obiektu, gdzie prace s prowadzone.
IV. Postanowienia instrukcji obowizuj take wszystkich pracownikw
przedsibiorstw i firm zewntrznych (osb prawnych i fizycznych)
wykonujcych prace niebezpieczne pod wzgldem poarowym.
V. Obowizek zapoznania pracownikw oraz firm, o ktrych mowa w pkt 4 z
treci instrukcji naley do ???. Postanowienia niniejszej instrukcji powinny
(w stosownym zakresie) by doczone do umw dotyczcych realizacji w/w
prac.
VI. Postanowienia zawarte w instrukcji nie naruszaj przepisw szczegowych,
dotyczcych ochrony przeciwpoarowej oraz innych przepisw i aktw
normatywnych.

WYTYCZNE ZABEZPIECZENIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POD

WZGLDEM POAROWYM
1. Przygotowanie pomieszcze do prowadzenia prac niebezpiecznych pod
wzgldem poarowym polega na:
usuniciu z pomieszcze lub miejsc, gdzie bd wykonywane prace wszelkich
palnych materiaw,
odsuniciu na bezpieczn odlego od miejsca prowadzenia prac wszelkich
przedmiotw palnych i niepalnych w opakowaniach palnych,
zabezpieczenie np. przed dziaaniem odpryskw spawalniczych wszelkich
materiaw i urzdze palnych, ktrych usunicie na bezpieczn odlego nie
jest moliwe, przez osonicie ich np. arkuszami blachy, pytami gipsowymi itp.
(rys. 1, 2, 3, 4 i 5).

Rys. 1. Palne materiay, ktrych usunicie poza zasig rozpryskw spawalniczych jest
niemoliwe, osaniamy w sposb gwarantujcy bezpieczestwo: 1 - ekran z blachy,
2 - koc przeciwpoarowy.

15
Rys. 2. Wszelkie otwory i szczeliny prowadzce do ssiednich pomieszcze
pozostajce w zasigu rozpryskw spawalniczych powinny by uszczelniane
przy pomocy niepalnego materiau 1.

Rys. 3. Z izolowanych rurocigw, na ktrych prowadzi si prace spawalnicze,

naley usun izolacj ciepln na odcinku gwarantujcym bezpieczestwo, a w
razie potrzeby (izolacja atwo zapalna) chodzi skutecznie np. sposobem
pokazanym na rysunku: 1 - woda, 2 - tkanina niezapalna.

16
Rys. 4. Elementy instalacji rozgrzewajce si przy spawaniu bezporednio od
pomienia lub na drodze przewodnictwa cieplnego, stykajce si z materiaami
palnymi naley zdemontowa lub skutecznie chodzi: 1 - palna cianka, 2 -
niezapalna wykadzina, 3 - haki mocujce instalacj.

Rys. 5. Sposb prawidowego zabezpieczenia spawania metalowego elementu

konstrukcji przechodzcego przez drewniany strop: 1 - drewniany strop, 2 -
szczeliwo niepalne, 3 - koc ganiczy.

17
 sprawdzeniu, czy znajdujce si w ssiednich pomieszczeniach materiay lub
przedmioty podatne na zapalenie wskutek przewodnictwa cieplnego bd
rozpryskw spawalniczych nie wymagaj zastosowania lokalnych
zabezpiecze,
uszczelnieniu materiaami niepalnymi wszelkich przelotowych otworw
instalacyjnych, kablowych, wentylacyjnych itp., znajdujcych si w pobliu
miejsca prowadzenia prac,
zabezpieczeniu przed rozpryskami spawalniczymi lub uszkodzeniami
mechanicznymi kabli, przewodw elektrycznych, gazowych oraz
instalacyjnych z paln izolacj o ile znajduj si w zasigu zagroenia
spowodowanego pracami niebezpiecznymi pod wzgldem poarowym,
sprawdzeniu, czy w miejscu planowanych prac nie prowadzono tego dnia prac
malarskich lub innych przy uyciu substancji atwo zapalnych,
przygotowaniu w miejscu dokonywania prac niebezpiecznych pod wzgldem
poarowym m.in.: napenionych wod metalowych pojemnikw na rozgrzane
odpadki drutu spawalniczego, elektrod itp., materiaw osonowych i
izolacyjnych niezbdnych do zabezpieczenia toku prac, podrcznego sprztu
ganiczego,
zapewnieniu staej dronoci przej i wyj ewakuacyjnych z miejsc
prowadzenia prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym.

Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym przy

uyciu cieczy, gazw i pyw mogcych tworzy z powietrzem mieszaniny
wybuchowe naley przestrzega nastpujcych zasad:
na stanowiskach pracy mog znajdowa si stosowane tam ciecze, gazy i pyy
palne w iloci niezbdnej do prowadzenia prac, z zapasem umoliwiajcym
utrzymanie cigoci pracy danej zmiany,

18
 zapas substancji znajdujcej si na stanowisku pracy powinien by
przechowywany w niepalnych (lub innych dopuszczonych), szczelnych
opakowaniach,
pozostawianie oprnionych opakowa na stanowisku pracy jest zabronione,
po zakoczeniu prac wszystkie naczynia, wanny i pojemniki naley szczelnie
zamkn lub zabezpieczy w inny sposb przed emisj do otoczenia
znajdujcych si w nich substancji tworzcych z powietrzem mieszaniny
wybuchowe,
ciecze, gazy i pyy oraz ich pozostaoci nie powinny zalega na urzdzeniach
stanowiska, w przewodach wentylacyjnych i na podou,
prace niebezpieczne pod wzgldem poarowym w pomieszczeniach
(urzdzeniach) zagroonych wybuchem, lub pomieszczeniach, w ktrych
wczeniej wykonano inne prace zwizane z uyciem atwo zapalnych cieczy
lub palnych gazw, mog by prowadzone wycznie wtedy, gdy stenie par
cieczy lub gazw w pomieszczeniu nie przekracza 10% ich dolnej granicy
wybuchowoci.
3. Miejsce wykonywania prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym naley
wyposay w podrczny sprzt ganiczy w iloci i rodzaju umoliwiajcym
likwidacj wszystkich rde poaru.
4. Po zakoczeniu prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym w
budynku, pomieszczeniach oraz w pomieszczeniach ssiednich naley
przeprowadzi dokadn kontrol, majc na celu stwierdzenie, czy nie
pozostawiono tlcych lub arzcych si czstek w rejonie prowadzenia prac,
czy nie wystpuj jakiekolwiek objawy poaru oraz czy sprzt (np.
spawalniczy) zosta zdemontowany, odczony od rde zasilania i naleycie
zabezpieczony przed dostpem osb postronnych.
5. Prace niebezpieczne pod wzgldem poarowym powinny by wykonywane
wycznie przez osoby do tego upowanione, posiadajce wymagane
kwalifikacje, za sprzt uywany do wykonania prac niebezpiecznych pod
wzgldem poarowym powinien by sprawny technicznie i zabezpieczony
przed moliwoci wywoania poaru.
6. Butle z spronymi gazami mog znajdowa si na terenie obiektu wycznie
w okresie wykonywania prac i pod staym nadzorem.
7. W przypadku prowadzenia prac spawalniczych na wysokoci, butli z gazem
palnym nie naley ustawia w rejonie bezporedniego oddziaywania
spadajcych rozpryskw spawalniczych.

OBOWIZKI OSB ZWIZANYCH Z PRACAMI NIEBEZPIECZNYMI POD

WZGLDEM POAROWYM
Osoba lub osoby upowanione do sprawowania nadzoru nad przebiegiem
prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym, powinny w szczeglnoci:
zna obowizujce przepisy przeciwpoarowe oraz nadzorowa przestrzeganie
tych przepisw przez podlegych pracownikw,
dopilnowa, aby przed przystpieniem do prac niebezpiecznych pod wzgldem
poarowym wykonane zostay wszystkie zalecenia w zakresie zabezpieczenia
obiektu lub stanowisk, przewidziane w protokle zabezpieczenia prac lub
zezwoleniu na ich przeprowadzenie,

19
 sprawdza zabezpieczenie przeciwpoarowe stanowisk prac niebezpiecznych
pod wzgldem poarowym oraz wydawa polecenia gwarantujce
natychmiastowe usunicie stwierdzonych niedocigni,
wstrzymywa prace z chwil stwierdzenia sytuacji stwarzajcych
niebezpieczestwo powstania poaru, do czasu usunicia wystpujcych
nieprawidowoci,
bra udzia w kontroli stanowisk, pomieszcze lub terenu po zakoczeniu prac
niebezpiecznych pod wzgldem poarowym,

Do obowizkw wykonawcy prac niebezpiecznych pod wzgldem

poarowym naley w szczeglnoci:
sprawdzenie, czy sprzt i narzdzia s technicznie sprawne i naleycie
zabezpieczone przed moliwoci zainicjowania oraz rozprzestrzenienia
poaru,
cise przestrzeganie zalece zawartych w protokle i zezwoleniu na
prowadzenie prac,
znajomo przepisw przeciwpoarowych, obsugi podrcznego sprztu
ganiczego oraz zasad postpowania w przypadku powstania poaru,
sprawdzenie przed przystpieniem do pracy, czy zostay wykonane wszystkie
zabezpieczenia przewidziane dla danego rodzaju prac niebezpiecznych pod
wzgldem poarowym,
cise przestrzeganie wytycznych zabezpieczenia ustalonych dla prowadzenia
danego rodzaju prac niebezpiecznych,
sprawdzenie przed przystpieniem do pracy, czy stanowisko zostao
wyposaone w odpowiedni ilo i rodzaj podrcznego sprztu ganiczego,
rozpoczynanie prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym tylko po
otrzymaniu pisemnego zezwolenia, wzgldnie na wyrane polecenie
bezporedniego przeoonego kierujcego tokiem pracy,

poinstruowanie pomocnikw o wymaganiach przeciwpoarowych

obowizujcych dla wykonywanego rodzaju prac niebezpiecznych pod
wzgldem poarowym,
przerwanie pracy w przypadku stwierdzenia sytuacji lub warunkw
umoliwiajcych powstanie i rozprzestrzenianie poaru oraz zgoszenie tego
faktu przeoonemu,
meldowanie bezporedniemu przeoonemu o zakoczeniu prac
niebezpiecznych pod wzgldem poarowym oraz informowanie o
ewentualnych faktach zainicjowania ognia ugaszonego w czasie wykonywania
prac,
dokadne sprawdzenie po zakoczeniu pracy stanowiska i jego otoczenia w celu
stwierdzenia, czy podczas wykonywania prac niebezpiecznych pod wzgldem
poarowym nie zainicjowano poaru,
wykonywanie wszelkich polece przeoonych i organw kontrolnych w
sprawach zwizanych z zabezpieczeniem przeciwpoarowym prac
niebezpiecznych pod wzgldem poarowym.

20
Wymagania bhp przy wykonywaniu prac spawalniczych

1. Przy uytkowaniu elektrycznych urzdze spawalniczych i osprztu naley w

szczeglnoci przestrzega nastpujcych wymaga bezpieczestwa:
prace zwizane z instalowaniem, demontaem, naprawami i przegldami
elektrycznych urzdze spawalniczych powinni wykonywa pracownicy
majcy uprawnienia okrelone w odrbnych przepisach,
poczenie kilku spawalniczych rde energii nie powinno powodowa
przekroczenia, w stanie bez obcienia, dopuszczalnego napicia midzy
obwodami wyjciowymi poczonych rde energii,
obwd prdu spawania nie powinien by uziemiony, z wyjtkiem przypadkw,
gdy przedmioty spawane s poczone z ziemi,
przewody spawalnicze czce przedmiot spawany ze rdem energii powinny
by poczone bezporednio z tym przedmiotem lub oprzyrzdowaniem, jak
najbliej miejsca spawania,
prace spawalnicze wykonywane wewntrz pomieszcze, w ktrych wystpuje
zagroenie poraenia prdem elektrycznym, powinny by wykonywane z
zastosowaniem spawalniczych rde energii speniajcych wymagania
dotyczce dopuszczalnej wartoci napicia bez obcienia i oznakowanych
przez producenta zgodnie z Polsk Norm; przy wykonywaniu prac
spawalniczych rda energii powinny by usytuowane na zewntrz
pomieszczenia; w pomieszczeniach tych naley stosowa trudno zapalne
izolacyjne rodki ochronne, jak chodniki i maty izolacyjne.

2. Przy uytkowaniu gazowych urzdze spawalniczych i osprztu naley w

szczeglnoci przestrzega nastpujcych wymaga bezpieczestwa:
urzdzenia i osprzt powinny by stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem i
zasilane gazami o waciwociach oraz cinieniach okrelonych w instrukcji
eksploatacyjnej dostarczonej przez producenta,
palniki o niezidentyfikowanych dyszach i elementach ukadu mieszanki palnej,
o nieznanych cinieniach zasilania oraz o nieznanych rodzajach gazw, do
jakich s przeznaczone, nie powinny by uytkowane,
niedopuszczalne jest dokonywanie zamiany podobnych konstrukcyjnie
elementw urzdze rnych typw lub wielkoci,
w spawalniczy powinien mie rednic znamionow zgodn ze rednic
znamionow przyczy zastosowanych w rdle i odbiorniku gazu; koce wa
nasunite na kocwki przyczy powinny by zacinite za pomoc opasek nie
powodujcych uszkodzenia wa,
poziom cieczy w bezpieczniku wodnym powinien by sprawdzany
kadorazowo przed rozpoczciem pracy i po kadym cofniciu si pomienia do
palnika, a w ruchu cigym co najmniej raz na zmian,
niedopuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek zmian w okrelonych przez
producenta ustawieniach ukadw regulacji cinienia i zaworw
bezpieczestwa.

21
3. Przy uytkowaniu butli z gazami naley w szczeglnoci przestrzega
nastpujcych wymaga bezpieczestwa:
transport i magazynowanie butli powinno odbywa si zgodnie z zasadami
okrelonymi w odrbnych przepisach,
rczne przetaczanie butli jest dopuszczalne tylko w obrbie stanowiska pracy,
butle powinny by ustawiane w pozycji pionowej lub zblionej do pionowej,
zaworem do gry, i zabezpieczone przed przewrceniem si,
butle powinny by chronione przed nagrzaniem do temperatury przekraczajcej
35C oraz przed bezporednim oddziaywaniem pomienia, iskier i gorcych
czstek staych,
butle z gazami palnymi ciszymi od powietrza nie powinny by uytkowane i
przechowywane w miejscach usytuowanych poniej poziomu terenu, a
zwaszcza w pobliu kanaw i studzienek; ograniczenia te nie odnosz si do
butli zintegrowanych z palnikiem,
zawory butli z pokrtami powinny by otwierane bez uycia narzdzi; do
otwierania i zamykania zaworu butli bez pokrta powinien by stosowany
odpowiedni klucz,
naprawy butli, w tym naprawa zaworw, powinny by wykonywane przez
osoby posiadajce uprawnienia okrelone w odrbnych przepisach.

4. Podczas wykonywania prac spawalniczych niedopuszczalne jest zawieszanie

przewodw i wy spawalniczych na ramionach lub kolanach oraz prowadzenie
ich bezporednio przy innych czciach ciaa.
5. Prace spawalnicze na zbiornikach i rurocigach po rodkach chemicznych i
innych stwarzajcych zagroenie dla ycia lub zdrowia ludzi i rodowiska, z
wyjtkiem robt gazoniebezpiecznych na czynnych gazocigach przesyowych pod
cinieniem, mog by podjte wycznie po dokadnym oczyszczeniu zbiornikw i
rurocigw z tych rodkw.
6. Prace spawalnicze prowadzone w ramach robt gazoniebezpiecznych lub
niebezpiecznych oraz prac szczeglnie niebezpiecznych powinny by wykonywane
zgodnie z wymaganiami okrelonymi w odrbnych przepisach.
7. Podczas prowadzenia prac spawalniczych, o ktrych mowa w pkt 6, urzdzenia
zasilajce, w tym butle z gazami technicznymi, powinny by usytuowane na
zewntrz wykopw, pomieszcze lub urzdze, w ktrych prace te s
wykonywane.

22
 ZEZWOLENIE nr .............................
na prowadzenie prac niebezpiecznych pod wzgldem poarowym
1. Miejsce pracy
...........................................................................................................................
(pomieszczenie, stanowisko, instalacja)
2. Rodzaj pracy
............................................................................................................................
3. Czas pracy: dnia ................................ od godz. ................... do godz.
..................................
4. Zagroenie poarowo - wybuchowe w miejscu pracy
.................................................................................................................................................
...................................................................
5. Sposb zabezpieczenia przed moliwoci zainicjowania poaru - wybuchu:
.................................................................................................................................................
..
6. rodki zabezpieczenia:
a. przeciwpoarowe ..............................................................................................................
b. BHP ..................................................................................................................................
c. inne ...................................................................................................................................
7. Sposb wykonania pracy
.................................................................................................................................................
..........................................................................................................
8. Odpowiedzialni za:
a. przygotowanie miejsca pracy, rodkw zabezpieczajcych i zabezpieczenie toku prac
poarowo- niebezpiecznych:
Nazwisko ........................................................ Wykonano .............................................
Podpis ..............................................................

b. wyczenie spod napicia:

Nazwisko ...................................................... Wykonano .............................................
Podpis ................................................
c. dokonanie analizy stenia par cieczy, gazw, pyw:
Nazwisko ...................................................... Wykonano ...................................... W
miejscu pracy nie wystpuj niebezpieczne stenia.
Podpis ..............................................
d. stosowanie rodkw zabezpieczajcych organizacj pracy i instrukta:
Nazwisko ...................................................... Wykonano .............................................
Podpis ................................................
9. Zezwalam na rozpoczcie prac:
(zezwolenie moe nastpi po zoeniu podpisw przez osoby wymienione w pkt. 8)
......................................................... ..............................................................
(podpis wypisujcego) (podpis Przewodniczcego Komisji)
10. Prac zakoczono dnia ........................................ o godz. ...............................................
Wykona ......................................................................................................
11. Stanowisko pracy i jego otoczenie sprawdzono i nie stwierdzono zaniedba i okolicznoci
mogcych zainicjowa poar.
Stwierdzam odebranie robt: Skontrolowa:
.............................................. .........................................
(podpis) (podpis)

23
 Temperatury zapalenia najczciej wystpujcych cia staych woC

antracen 540 tektura 300-360 (tworzywa chemiczne)

asfalt 400 tkaniny jedwabne 300 anilana 330
bawena i wyroby 220 tkaniny lniane 280 celuloid 141
celuloza 160-170 tkaniny weniane 300-320 elana 460
chmiel 250-270 tuszcze zwierzce 340-450 kamfora 375
drewno 270-400 torf 230-300 kaprolaktam 300
fosfor biay 30 trociny 250-300 karbolit 370
guma 340-450 tyto - licie 390 nitroceluloza 140
herbata 290 wata 300 nylon 450
kauczuk nat. i szt. 250 watolina 350-300 polietylen 350
kawa 400-450 wgiel drzewny 250-280 polimetakrylan metylu 460
koks metalurgiczny 620 wgiel brunatny 260-300 (szko organiczne)
lignina 300 wgiel kamienny 400-500 poliamid (kapron) 460
papier gazetowy 230 worki jutowe 280 polipropylen 400
papierosy 310 zboe 450 polistyren 490
parafina (temp. zap.) 245 zioa 290-300 PCW 520
pierze 500 poliuretan 480
ptno lniane 300-350
pyty padzieowe 320 teksotolit 500
pyty wirowe 280-350 polwinit 590
pyty styropianowe 110 wkno akrylonitrylowe 505
przdza weniana 300 wkno octanowe 445
siano 320 wkno wiskozowe 460
soma 320 ywica fenolowoformaldehydowa 350
skra 400 ywica mocznikowoformaldehydowa 540
ywica poliestrowa 400

24
 Parametry poarowe cieczy i gazw palnych

Nazwa Gsto Temperatura Granica Temp. Ciepo

substancji wzglde wybuchowoci samozaponu spalania
zaponu
m [% objtoci] (zapalenia) [kcal/kg]
powietrz [ C] [ C] (wspczy
a gst. nnik. alfa
powietrz wg
a=l PN-70/B-
02852)
dolna grna
aceton 2,0 -19 2,1 13,0 540 7495
acetylen 0,9 - 2,3 82,0 305 (2,7)
alkohol etylowy 1,53 11-13 3,1 20,0 425 7091
alkohol metylowy 1,11 11 5,5 36,5 470 5419
aldehyd masowy 2,5 -6 1,9 12,5 230 8218
aldehyd mrwkowy 1,3 -53 7,0 73,0 430
ftalan dwubutylu 9,6 171 0,1 1,9 410 7403
ftalan dwuoktylu 13,5 216 0,1 5,3 391 7928
amoniak 0,59 - 15,0 28,0 630 4446
anilina 3,22 76 1,3 4,2 540 8703
akroleina 1,9 -17,8 2,8 31 278 6968
benzyna do lakierw 4,0 <20 0,8 7,1 400 10800
benzyny silnikowe 4,0 -40 ... -25 r. 1,0 r. r. 460 r. 10800
60
benzyna ekstracyjna 4,0 <-10 1,1 7,5 460 10800
benzen 2,69 -11 1,4 9,5 540 9997
bezwodnik kwasu 5,1 152 1,7 10,5 580 5121
ftalowego
bezwodnik kwasu 3,4 102 1,4 7,1 380 3386
maleinowego
butanol l 2,55 34 1,7 12 340 8628
n-butan 2,06 -60 1,5 8,5 430 11831
cyjanowodr 0,93 -18 6,0 41,0 540 5512
chlorek etylu 2,22 -50 3,6 15,4 510 5234
chlorek metylu 1,74 -25 7,6 19,7 625 6167
chlorek winylu 2,15 -43 4,0 31,0 550 4779
cykloheksan 2,9 -18 1,3 8,3 270 11131
cykloheksanol 3,45 68 1,1 9,5 300 8893
cykloheksanon 3,38 34-65 1,3 9,4 430 8566
dwusiarczek wgla 3,59 -30 1,0 55,0 102 5289
etan 1,04 - 3,0 15.5 470 2646
eter etylowy 2,55 -30 1,6 48,0 160 8790
eter dwumetylowy 1,6 - 3,4 18,1 350 7576
eter winylowy 2,41 -30 1,7 36,5 460 8543

25
etylen 0,97 - 2,7 34,0 455 12023
etylina 94 3,8 -45 0,9 6,5 460 10800
fosforowodr 1,2 - - - 100
gaz generatorowy 0,95 - 20,0 75,0 -
gaz miejski 0,4 - 5.3 40,0 560 18,8MJ/Nm3
gaz wielkopiecowy 0,95 - 35,0 75,0 -
gaz ziemny 0,60 - 4,3 15,0 650 41,2MJ/Nm3
gaz wodny 0,50 - 6,0 70,0 -
n-heksan 2,97 -26 1,1 7,4 260 11546
ksylen 3,66 25 U 7,0 525 10249
metan 0,55 - 4,9 15,4 650 (3,1)
nafta owietleniowa 3,0 38 1,4 7,5 250 (2,54)
octan etylu 3,04 -4 2,2 11,5 460 6146
octan metylu 2,56 -10 3,1 16,0 455 5136
octan winylu 2,97 -8 2,6 13,4 425 5411
n-oktan 3,94 13 0,8 6,0 240 11445
olej napdowy do 7,4 35-70 1,3 6,0 r. 320 r. 10200
silnikw Diesla
olej krezolowy - 70 - - 330 (2,4)
olej maszynowy - 181 - - 355 (2,1)
olej opaowy (lekki) 7,5 50-100 1,0 5,0 r. 330 r. 9900
olej rzepakowy - 200 - - 350 (2,4)
olej sojowy - 262 - - 445 (2,4)
olej sprarkowy TZ-4 - 178 - - 264 (2,4)
olej - 147 - - 300 (2,4)
transformatorowy
pirydyna 2,73 20 1,8 12,4 480 8406
n-pentan 2,48 -40 1,3 8,0 285 11624
propan 1,52 - 2,1 9,5 500 12032
propylen 1,45 - 2,0 11,1 455 10937
ropa naftowa 3,0 -21 0,7 5,0 250 (2,4)
nieoczyszczona
rozpuszczalnik nitro 3.0 <21 1,1 7,0 520 (2,54)
rozpuszczalnik 3,6 42 1,1 7,0 520 (2,54)
karbomidowy
siarkowodr 1,19 - 4,3 45,5 290 4337
smoa drzewna 1,05 32 - - 360 (1,9)
solwentnafta 4,5 27 1,0 7,5 550 (2,4)
tetralina 4,6 77 0,8 3,2 425 10162
terpentyna 4,8 35 0,8 6,0 240 (2,4)
tlenek etylenu 1,52 -50 3,0 10,0 440 6608
tlenek wgla 0,97 - 12,5 75,0 605 2415
toluen 3,10 4 1,3 7,0 570 10140
wodr 0,07 - 4,0 75,0 580 (7,75)

26
Przykadowe zestawienie bodcw termicznych zdolnych zainicjowa proces
spalania, z podaniem temperatury, zawiera ponisze zestawienie

rda ciepa Temperatura w 0C

ponca zapaka 600-800
ar papierosa 450-600
palenisko z drewnem 700-1100
palenisko z wglem kamiennym do 1700
pomie wiecy 1400
pomie palnika gazowego 1500-1950
pomie acetylenowo-tlenowy do 3500
rury parowe nie otulone (0,2-2,0 MPa) 110-200
(w energetyce rurocig do turbiny) do 500
arwka 100 200 W 126-164
wapno palone z wod 300-800
uk elektryczny 3500

Temperatury topienia wybranych metali:

- stal (rednio) 1460 - 1520 oC - znaczce zmniejszanie wytrzymaoci
mechanicznej zaczyna si od temp. 450 oC
a utrata nastpuje ju przy 600 - 800 oC ;
- mied 1060 - 1100 oC
- aluminium (stopy) 520 - 650 oC
- ow 327 oC
- mosidz 900 - 1000 oC
- zoto 1063 oC
- srebro 960 oC
- pkanie szka 700 - 800 oC

27
9. Pytania

1. Kto odpowiada za bezpieczestwo poarowe obiektu?

2. Z jak czstotliwoci powinny by czyszczone przewody dymowe i

spalinowe?

3. W jakiej odlegoci od atwo zapalnych, nieosonitych czci

konstrukcyjnych budynku mog by prowadzone rury przyczeniowe od
piecy metalowych?

4. Z jak czstotliwoci (zgodnie z Prawem budowlanym) powinny by

przeprowadzane badania instalacji elektrycznej?

5. Z jak czstotliwoci powinny by przeprowadzane badania instalacji

odgromowej (piorunochronnej)?

6. Jakie czynnoci powinien wykona waciciel, zarzdca lub uytkownik

obiektu przed rozpoczciem prac niebezpiecznych pod wzgldem
poarowym, mogcych powodowa bezporednie niebezpieczestwo
powstania poaru lub wybuchu?

7. Z jakiego artykuu kodeksu karnego, w odniesieniu do zaistniaych

poarw, wszczynane jest ledztwo lub dochodzenie?

8. Jaka jest temperatura pomienia palnika acetylenowo-tlenowego?

9. Jaka jest temperatura uku elektrycznego?

10. Jakie s temperatury topnienia miedzi i aluminium?

28