ROLAND

Roland Barthes
BARTHES
S/Z

eviren: Sndiiz ztrk Kasar

DENEME
Q
B Q
ROLAND BARTHES

S/Z

EVREN:
SNDZ ZTRK KASAR

NCELEME
 Edebiyat -1 5 8
ISBN 975-363-419-6

S /Z / Roland Barthes
eviren: Sndz ztrk Kasar

1. bask: 1500 adet, stanbul, Eyll 1996

Yayna Hazrlayan: Trker Armaner

Kapak Tasarm: Pnar Kazma nar
Ofset Hazrlk: Arzu akan
Dzelti: Trker Armaner
Yayn Koordinatr: Aslhan Din
Bask: efik Matbaas

Yap Kredi Yaynlan Ltd. ti., 1996

Trke evirinin tm yayn haklan sakldr.
Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda
yayncnn yazl izni olmakszn
hibir yolla oaltlamaz.

Yap Kredi Yaynlan Ltd. ti.

Yap Kredi Kltr Merkezi
stiklal Caddesi, No: 285 Beyolu 800050 stanbul
Telefon: (0-212) 29 08 24 Faks: (0-212) 293 07 23
 i in d e k il e r

Roland Barthes: Esiz Bir Yaz Ustas 9

I. Deerlendirme 1 5
II. Yorumlama * 1 6
III. Yananlama Kar 18
IV. Yine de Yananlamdan Yana 1 9
V. Okum a, Unutm a 20
VI. Adm Adm 22
VII. Yldzl Betik 23
VIII. K nk Betik 24
IX. Ka Okuma 25
X. Sarrassine 26
XI. Be Dzg 28
XII. Seslerin Dokusu 29
XIII. Citar 31
XIV. 1. Karsav: ek 35
XV. Partisyon 36
XVI. Gzellik 40
XVII. Hadmlk Kamp 42
XVIII. Hadm Edilmiin Ardndan Gelecek Kuaklar
XIX. Belirti, Gsterge, Para 45
XX. Seslerin Solmas 47
XXI. nce Alay, Yanslama 49
 XXII. ok Doal Eylem ler 55
XXIII. Resmin M odeli 57
XXIV. Oyun Olarak Dntrm 60
XXV. Portre 62
XXVI. Gsterilen ve Doruluk 63
XXVII. 2.Karsav: birlem e 66
XXVIII. Kii ve Beti 68
XXIX. Kaymaktandan Lamba 69
XXX. tede ve Beride 71
XXXI. Bozulmu oaltm a 73
XXXII. Gecikm e 74
XXXIII. V e/Ya da 75
XXXIV. Anlamn Gevezelii 77
XXXV. Gerek Olgu, Gerekletirilebilir Olgu 78
XXXVI. Katlama, Ama 79
XXXVII. Yorumsal Tm ce 82
XXXVIII. Szlem e-Anlatlar 85
XXXIX. Bu Betiin Bir Aklamas Deildir 86
XL. zleksel Olgunun Douu 88
XLI. zel Ad 90
XLII. Snfsal Dzgler 92
XLII. Biemsel Dntrm 94
XLIV. Tarihsel Kii 96
XLV. Deerini Drm e 98
XLVI. Btnlk 99
XLVII. S / Z 100
XLVIII. Dile Getirilmem i Bilmece 100
XLIX Ses 102
L. Biraraya Getirilmi Beden 104
LI. Ayrntl Betim lem e 1 0 5
LII. Bayapt 1 0 6
LIII. rtm ece 1 10
LIV. Arkada, Daha Uzakta 112
 LV. Doa O larak Dil 116
LVI. Aa 117
LVII. Amaca Giden Yollar 119
LVIII. yknn kan 1 2 2
LIX. Dzg Birarada 1 2 6
LX. Sylemin Vicdan H esaplam as * 1 2 7
LXI. zseverlie likin Kant 129
LXII. 1. Kaypaklk: ikili anlama 130
LXIII. Ruhbilim sel Kant 132
LXIV. Okurun Sesi * 1 3 5
LXV. "Sahne" 137
LXVI. 1. Okunabilirlik: her ey birbirini destekler 139
LXVII. Bir ki lemi N asl Dzenlenir 140
LXVIII. rg 142
LXIX. Kaypaklk 2: dzdeim eceli yalan 144
LXX. Hadmlk ve Hadm Etm e 145
LXXI. Aktanlm pck 1 4 6
LXXII. Gzelduygusal Kant 1 4 7
LXXIII. Sonu Olarak Gsterilen 151
LXXIV. Anlama Egemen Olma 153
LXXV. Ak lan 155
LXXVI. Kii ve Sylem 156
LXXVII. 2. Okunabilirlik: belirlenen/belirleyen 159
LXXVIII. Bilgisizlikten lmek 162
LXXIX. Hadmlktan nce 163
LXXX. zm ve Gerein Ortaya kmas 1 64
LXXXI. Kiinin Sesi 1 6 6
LXXXII. Glissando 172
LXXXIII. Salgn 173
LXXXIV. Dolu Yazn 174
LXXXV. Yarda Braklan Yant 1 7 5
LXXXVI. Deneysel Olann Sesi 1 7 7
LXXXVII. Bilimin Sesi 178
 LXXXVIII. Yontudan Resme 180
LXXXIX. Gerein Sesi 1 8 2
XC. Balzac Betii 1 8 3
XCI. Deiim 184
XCII. Giri 186
XCIII. Dnceye Dalan Betik 187

EKLER
1. Balzac'n Sarrasite'i 191
2. Eylem Dizileri 225
3. Aklam ak O larak indekiler 230

Szlke 237
 Roland Barthes
-Esiz Bir Yaz Ustas-

Belki de Roland Barthes' tanm lam ann en yadsnm az biimi onun

esiz, byleyici bir yaz ustas olduunu sylemektir. 1915'te
domu, 1980'de son derece talihsiz bir trafik kazas sonucu yaa
mm yitirm i olan Roland Barthes, 20. yzyl Fransz yaznna
damgasn vurm u yazarlardan biridir. Ne var ki onun yazlarnn
snrm izmek etkinlik alanlarnn eitlilii ve deikenlii nede
niyle gtr. Roland Barthes hem usta bir denemeci, hem bir bilim
adam, hem de bir zmlemecidir. Ancak yazd ne olursa olsun
onu okumak ve anlam ak zor itir. Yine de bu zorluk onun yaptla
rndan alnan hazz bozm ak yerine ona daha da fazla tad katar:
Roland Barthes okum ak bir tutkudur. Bu tutkuya kaplm olanlar
kendilerini bir daha kolay kolay alam azlar bundan.
Roland Barthes S/Z'de zgn bir zmlemeci olarak k
yor karmza; yaklam nda Freud'un ruhzmleme yntemin
den etkilendii ve ynelim iyle daha nceki kuramc Roland
Barthes'tan uzaklat gzlemleniyor. S/Z ile ondan nceki al
malar arasndaki farkll yazarn kendisi de kabul ediyor. 1974'te
talya'da verdii bir konferansta, "gstergebilim in kendisi iin bir
serven, yani bama gelen bir ey olduunu" sylyor. Bu serve
nin evrede gerekletiini ekliyor ve SyZ'yi, bylenmeyle ba
lam, bilimsellikle srm bu servenin nc evresi olan Betik
evresine yerletiriyor. Betii de yaznsal yapttan ayryor: onu
"gzelduyusal bir rn deil de anlam tayan bir klg; bir yap
deil de bir yaplatrma; bir nesne deil de bir i ve bir oyun" ola
rak tanmlyor. Roland Barthes 1966'da Anlatlarn yapsal zmle-

9
meine giri adl almasyla baladn belirttii bu nc evreyi
1970'de S /Z'yle kapatyor ve S /Z'nin bu ilk almay yadsdn
nk onda sunulm u olan yapsal rnekeden uzaklatn belir
tiyor.*
Demek ki Roland Barthes S/Z 'de daha nceden betik zm
lemesi iin ngrm olduu rnekeden kopmu ve ruhzmsel
odakl bir gstergebilimsel yaklam benim seyerek Honor de Bal
zac'in Sarrasme adl yksn byle bir yntem le ele almtr.
Sarrasine, konu olarak, gizemli bir portrenin kimliini bilm ek iste
yen m erakl bir gen kadn ile ona ak olan ve b gizi ona amaya
hazr olan bir gen adam arasndaki szlem e stne kurulmutur.
Gen adam markizin evine gider ve ona, talya'ya gidip, orada, e
siz gzellikteki bir prima donnaya ak olan Sarrasine adl yontucu
nun yksn anlatr. Ancak bu yk iindeki yk ilerledike,
yeryzndeki tm gzel kadnlan silecek bir gzellik ant olan bu
prima donnanm cinsel kimlii konusunda bulanklklar belirir. Bir
noktadan sonra yontucu ve okur onun kadn olduundan kuku
duymaya balarlar. Sarrasine ite bu eksen zerinde bilmecelerle
rlm bir betiktir. Geree giden yol da tuzaklarla; artmaca
lar, kaypakhklar, yanl yantlarla doldurulmutur. Okurun gere
e ulamasn geciktirici bu srese dilsel olarak zenle ilenmitir.
Balzac'n bu ilgin yksnn evrilmesinin zorluu da ite bu
dzlem de ortaya kar: bilindii gibi, Fransz dilinde nc tekil
kiiyi karlayan adl eril ve diil olarak ikiye ayrlr. Buna bal
olarak sfatlar da zneye uyum yapar. Tm bunlar Trkede ayn
biim de yanstmak olanaksz olduu iin yk oyunsal deerin
den bir eyler yitirir ister istemez. Ayrca bizim dilimizde tanmlk
kavram olmad iin yknn kimi yerlerinde sylemin La Zam-
binella'dan Zam binella'ya geii (ki bu gei zgn betikte Fransz
okurun gzn amaktr) Trke betikte Franszca bilmeyen Trk
okur iin hibir anlam tamaz.
Bunun dnda Roland Barthes Sarrasine'i, 561 okuma birim ine
ayrr. Bu okuma birimlerini adlandrmak iin kulland "lexie"
terimini de bata szlkbilim, anlambilim olmak zere kullanm
alanlarnn eitlilii ve genilii nedeniyle geneli kapsayacak bi
imde "szelbirim " olarak evirmeyi uygun grdk. zm lem e
de bu kesitlerden her biri, tek tek ele alnp ncelenmektedir. Bu
noktada da kimi eviri ve dil sorunlar kt karmza. Franszca
*Bkz. Roland Barthes, Aventure Smiologique, Editions du Seuil, Paris, 1985, s. 10-13.

10
ve Trkenin farkl yaplarndan olumalar zellikle tmce para
larndan oluan kesitlerin evrilmesinde ve sralanmasnda sorun
yaratt. yknn hemen bandan bir rnek verelim. lk tmce
Trkeye aktarldnda Franszca edeerlisine oranla bir yap
devriklemesi sz konusu olduundan ykde 3 nolu szelbirim 2
nolu szelbirim den nce gelmektedir. Ancak Barthes'n zmle
m esinde zgn betiin sras izlenmektedir. Daha ak sylersek,
Trke betik stndeki sralam ay izlemek zmlemecinin belli
bir dzen iinde sylediklerini alt-st edebilecei iin zmleme
de kesitler k betiindeki sralanm ay izleyerek dzenli bir bi
imde l'd e n 561'e gitmektedirler. Kimi zaman da, yine diller ara
sndaki yapsal farkllklar nedeniyle, var betiinde, bir szelbi
rim tekinin iine girmektedir. Tm bunlar Balzac'n yksn bir
kez evirdikten sonra kesitlem e ilem ine uyum salayabilmesi iin
eviri zerinde kim i deiiklikler yapmamza yol amtr. Roland
Barthes'n kullanm ve retmi olduu kimi terimler ve szck
lerle, dilbilim, gstergebilim, felsefe gibi uzmanlk alanlanndaki
kimi kavramlarn adlan iin de kitabn sonuna bir szlke koy
duk. Bu szlkeyi hazrlam aktaki amacmz, okurun ilk kez kar
layor olabilecei terim ve szckleri Barthes'n hangi kullanmla-
n karlnda nerdiimiz hakknda bir fikir vermek, aynca Trk-
ede bir sreden beri var olan ancak snrl bir evrenin bildii sz
cklerinse daha geni okuyucu kitlelerine ulamasna .yardmc ol
maktr.
Kukusuz Sarrasire Roland Barthes'n S/Z'de izledii yntem
den baka yntem lerle de zm lenebilir ve zmlenmitir. An
cak bunun olanakll elim izdeki incelemenin zgnln ve
deerini yitirm esine hibir biim de yol amaz. Yaad dnemin
Fransz yazn ve dnne hep yeni kavramlar, yeni yaklamlar
getirmi olan Roland Barthes'a Fransz ve Dnya yazn tarihinde
silinm ez bir yer aan da yazsnn bu yadsnamazldr. Barthes'n
yntem ini benim sem eyenlerin bile onun yaptlarndan benzersiz
bir haz almalar, bu byk ustann yazsnda tanmlara smaz bir
tad bulmalar baka nasl aklanabilir.

Sindz ztiirk Kasar

stanbul, ubat 1996

11
Bu kitap Ecole pratique des Hautes Etudes'de, iki
yllk (1968 ve 1969) bir seminer boyunca gerekle
en bir almann izidir. Bu seminere katlm olan
rencilerin, dinleyicilerin, dostlarn birlikte olutur
duumuz bu betii kendilerine adamam kabul et
melerini rica ediyorum.
I. Deerlendirme.

Kim i Buddhac ermilerin dnya zevklerinden el etek ekm eleri

nin sonucunda bir baklaya bakarak tm bir grnm grmeyi ba
ardklar sylenir. lk anlat zm lem ecileri de bunu gerekletir
meyi ok isterlerdi: Bir tek yapda dnyann tm anlatlarm (ne
oktur ve ne ok olmutur gnmze dein) grmek: her ykden
kendi m ekesini karacaz, sonra bu rnekelerden anlatlarn
tm n kapsayc bir yap oluturacaz, sonra da bu yapy (do
rulamak amacyla) herhangi bir anlatnn stne oturtacaz, diye
dnyorlard: ok yorucu (."Bilim yapmak, ineyle kuyu kazmak
tr") sonuta da arzulanmayacak bir i bu, nk betik bu durum
da farklln yitirir. Bu farkllk (yaznsal yaratma sylensel a
dan bakanlar iin) eksiksiz, indirgenemez bir nitelik deildir, her
betiin bireyselliini belirleyen, onu adlandran, imzalayan, iaret
leyen, sonlandran ey deildir; tam tersine, durmayp betiklerin,
dillerin, dizgelerin sonsuzluu zerinde eklemlenen bir farkllktr
bu: H er betik bu farklln geri dndr. Demek ki bir seim
yapm ak gerek: ya tm betikleri tantlayc bir gidi-geli iine so
kup fark fark etmeyen bilim in bak altnda onlar eitlemeli ve
onlan tmevarmla, daha sonra kendilerini tretmek iin kalk
noktas olarak kullanacamz bir Tpkrnee ulamaya zorlama
l, ya da her betii bireyselliinin iine deil de ileyiinin iine
yerletirmeli, daha szn bile etmeye balam adan, onu farklln
sonsuz dizisine katmal, hemen kurucu bir tiplemeden, bir deer
lendirm eden geirmeli. Bir betiin deerini nasl saptamal yley
se? Betiklerin ilk tiplemesini nasl oluturacaz? Tm betiklerin
kurucu deerlendirmesi ne bilim den gelebilir; nk bilim deer
lendirmez, ne de dnyapdan; nk bir betiin dnyapsal

15
(trel, gzelduyusal, siyasal, gerekliine/sahteliine ilikin) de
eri bir retim deeri deil bir gsterim deeridir (dnyap
"yanstr", ilemez). Deerlendirmemiz ancak bir uygulamaya
bal olabilir, bu uygulama da yaz uygulamasdr. Bir yanda yazl
m as olanakl olan te yanda da yazlm as artk olanakl olmayan
vardr: Yazarn uygulaym iinde olan ve ondan km olan: han
gi betikleri yazm ay (yeniden yazm ay), arzulamay, bana ait olan
dnyada bir g olarak ileri srm eyi kabul ederdim? Deerlendir
menin bulduu, ite bu deerdir: Bugn yazlmas (yeniden yazl
mas) olanakl olan: yazlabilir olan. Neden yazlabilir olan bizim
deerimiz olsun? nk yaznsal alm ann (i olarak yaznn)
getirdii, okuyucudan bir tketici deil de bir betik reticisi yarat
maktr. Yazm kurumunun betiin reticisi ve kullancs, sahibi ve
m terisi, yazan ve okuru arasnda srdrd acmasz aynlk
yaznmza damgasn vurmutur. Demek ki bu okur bir tr aylak
lk, geisizlik, ksacas ciddiyet iine dalmtr: kendisinin oynama
s, gsterenin byleyiciliine, yaznn hazzna tam olarak varmas
yle dursun, betii kabul etmek ya da reddetmek gibi garip bir
zgrlk der payna: okuma yalnzca bir kan yoklamasdr artk.
Bylece yazlabilir betiin karsna onun kardeeri, olumsuz,
tepkisel deeri yerleir: Yazlmas deil de okunmas olanakl olan:
okunabilir olan. Okunabilir her betii klasik olarak adlandnyoruz.

II. Yorumlama.

Yazlabilir betikler hakknda belki de sylenecek hibir ey yok.

ncelikle, nerede bulm al onlan? Kukusuz okuma yannda
deil (ya da, hi deilse ok az: rastlant sonucu, kaam ak ve do
lambal olarak kim i u-yaptlarda): Yazlabilir betik bir nesne de
ildir, kitapda zor bulunur. stelik, m ekesi (gsteriri deil)
retici olduundan her trl eletiriyi ykar; nk eletiri, reti
lirse, kendisiyle karr: onu yeniden yazm ak onu sonsuz farkllk
alanna yayp datmak olurdu ancak. Yazlabilir betik hi bitm e
yen bir imdiki zamandr, sonu bildiren hibir sz zerinde yer
alamaz (nk bu, kanlmaz olarak gemie dntrrd o n u ) ;
yazlabilir betik, (Dnyap, Tr, Eletiri gibi) tekil bir dizgenin
dnyann sonsuz oyununun (03nn olarak dnyann) iinden gee
rek onu kesip, durdurup, eip bkp girilerin okluuna, alarn

16
aklna, dillerin sonsuzluuna gelmeden nce, yazmakta olan bi-
ziz. Yazlabilirlik romanlamam romanslk, iirlememi iirsel
lik, yazya dklmemi deneme, biem i olm ayan yaz, rnleme-
mi retim, yaplamam yaplanmadr. Ya okunabilir betikler?
Bunlar (retim deil) rndrler, yaznmzn kocaman ktlesini
olutururlar. Bu ktleyi nasl yeniden farkllatrmak? Bunun iin
ikinci bir ilem gerekmektedir, bu da ilk kezinde betikleri birbirin
den ayrm olan deerlendirm e ilemine uygun ve ondan daha
incelikli olmal ayrca belirli bir niceliin, her betiin ortaya koya
bilecei az ya da okun saptanmas stne kurulmaldr. Bu yeni i
lem yorum lam adr (Nietzsche'nin bu szce verdii anlamda). Bir
betii yorumlamak, ona (az ya da ok tem ellendirilm i az ya da
ok zgr) bir anlam kazandrm ak deildir, tersine onun hangi o
uldan olutuunu saptamaktr. Hibir gsterim (yknme) zo
runluluuna yenilip de yoksullamam bir "ou l" imgesini ele
alalm nce. Bu ideal betikte, alar ok saydadr ve hibiri teki
nin stnde olmakszn, kendi aralarnda ilerler; bu betik gsteri
lenlerden olum u bir yap deil de gsterenlerden olumu bir
galaksidir; balangc yoktur; tersine evrilebilir; hibirinin kesin
likle en nemlisi olduunu, syleyemeyeceim iz bir ok giriten
geerek varrz oraya; ortaya koyduu dzgler gz alabildiine
yaylrlar, bu dzgler bir karara balanam azlar (Burada, anlam,
zar atlmas hari, hibir zaman bir karar ilkesine uymaz); anlam
dizgeleri bu kesinlikle oul betii ele geirebilirler, ancak dilin
sonsuzluuyla lldkleri iin saylar asla snrl deildir. Do
rudan doruya kendi oulluu iinde yakalam aya altmz
betiin gerektirdii yorumlamann hibir serbest yan yoktur: kimi
anlamlar vermek, gnlyceliiyle bunlarn herbirinin gereklik
payn kabul etm ek deildir sz konusu olan, her trl ayrm fark
etmemeye kar, ne gerein, ne olasnn hatta ne de olanaklnn
varl olan oulluun varln kesinlemektir yaplmas gereken.
Bu kesinlemeyi yapm ak zordur yine de, nk betiin dnda var
olan hibir ey olmad gibi, betiin de asla bir btn yoktur
(Temsil Om ekesinin babaca bak altnda bu btn, bir ters-yz
edile, bir i dzenin kkeni, tamamlayc paralarn uzlam
olurdu): betii hem dndan hem de btnlnden kurtarmak
gerekir. Tm bunlar u demektir ki oul betik iin, anlatsal yap,
anlat dilbilgisi ya da anlat mant sz konusu olamaz; bunlara
kimi zaman yaklaabilsek de bu, tmyle oul olm ayan, oullu

17
unun az ya da ok cim rilik ettii betiklere rastladmz ldedir
(bu deyimi burada tam olarak niceliksel deeriyle kullanyoruz).

III. Yananlama kar.

Bu oullukta arya kamam (bir baka deyile: yalnzca okan-

laml) betikler iin ortalama bir deerlendirici vardr, oulun or
tasnda yer alan onun bir parasn kavrayabilir ancak; bu para,
hem tekanlam l betiklere uygulanam ayacak kadar incelikli ve bu
lank, hem de okdeerli, geri dnl, aklkla karara balana
maz betiklere (eksiksiz bir biim de oul olan betiklere) uygulana
m ayacak kadar yetersiz bir aratr. Bu yetenekleri snrl ara yan-
anlamdr. H jelm slev'in verdii tanma gre, yananlam bir ikincil
anlamdr, gstereninin kendisi bir ilk gstergeden ya da bir ilk an-
lamlama dizgesinden, yani dzanlamdan oluur: eer A anlatm,
ierik ve B de her ikisinin arasndaki gstergeyi oluturan bant
olarak kabul edilirse yananlamn forml u olur: (AB) B. Ku
kusuz snrlan izilmemi olduu, bir betik tiplemesinde yer alma
d iin yananlam pek de iyi anlmaz. Kimileri (diyelim ki betikbi-
limciler) her betiin bir tek anlam olduunu, gerek kurallara uy
gun bir anlama sahip olduunu bildirerek, eanlam lan, ikincil an
lam lan eletirel zrvalamalarn boluuna gnderirler. Bunun kar
snda, bakalan (diyelim ki gstergebilimciler) dzanlam ve ya
nanlam arasndaki ncelikli sralanmay yadsrlar: dil, dzanla-
mn zdeidir, szl ve szdizim iyle tekiler gibi bir dizgedir,
derler; bu dizgeyi ayncalkl klmak, onu tm birleik anlam lann
kayna ve ls olan bir ilk anlamn uzam ve ilkesi yapm ak iin
hibir neden yoktur; dzanlam gereklik olarak, nesnellik olarak,
yasa olarak oluturuyorsak eer, bu, bugne dein dili tm ce ile
szlksel ve szdizimsel oluturucularna indirgem i olan dilbili
min saygnlna hl boyun ediimiz iindir; oysa bu ncelikli
sralanmann kazandrmak istedii ciddi bir eydir: (bilimsel, ele
tirel ve felsefi) Bat syleminin kapallna, onun merkezden d
zenlenmesine dnmek, bir betiin tm anlamlarn dzanlam oda
nn (odak: gerein merkezi, bekisi, sna, ) evresine
halkalar biim inde yerletirmek.

18
IV. Yine de yananlamdan yana.

Yananalama yneltilen bu eletiri ancak yar yarya dorudur; be

tik tiplemesini gz nne almaz (bu tipleme kurucu bir nitelik ta
r: hibir betik deerine gre snflandrlmadan varolmaz); nk
Bat'nn kapam dizgesi iinde yer alan, bu dizgenin ereklerine g
re retilmi, Gsterilen'in yasasna adanm olan okunabilir betik
ler varsa eer, bunlarn zel bir anlam dzeni olmas gerekir, bu
dzen de yananlam stne kurulur. Bunun iin, evrensel olarak
yananlam yadsmak demek, betiklerin ayrc deerini yoketmek,
okunabilir betiklerin kendilerine zg (hem iirsel hem de eleti
rel) dzenini tanm lam aktan kanmak, snrl betii u-betie
denk saymak, tiplemede kullanabileceimiz bir aratan kendimizi
yoksun brakm ak demektir.Yananlam klasik betiin ok anlamll
na, klasik betii temellendiren u snrl oula ulam ann yolu
dur (ada betikte yananlam lar olduu kesin deildir). yleyse
yananlam ifte davasndan kurtarmak, onu betiin belirli bir o
ulluunun (klasik betiin u snrl oulluunun) adlandrlabi
lir, saylabilir izi olarak korum ak gerekir. Yananlam nedir yleyse?
Tanmlarsak, bu bir belirlem e, bir bant, bir yinelem , daha nce
ki, daha sonraki ya da dardaki anlara, betiin (ya da bir baka
betiin) baka yerlerine balanm a gc olan bir zelliktir: deiik
biimlerde (rnein ilev ya da belirti olarak) de adlandrabilecei
m iz bu banty hibir biim de kstlam am ak gerekir: yalnzca, ya-
nanlamla arm birbirine kartrmamaya zen gsterilmelidir:
biri bir znenin dizgesine gnderir, tekiyse betikteki, betiklerdeki
ikin bir ballamdr; ya da yle diyelim isterseniz, zne-betiin
kendi dizgesi iinde gerekletirdii armdr. Yerleri asndan,
yananlamlar bir betiin yazld dilin ne szlnde ne de dilbil
gisinde bulunan anlam lardr (kukusuz bu geici bir tanmdr:
szlk genileyebilir, dilbilgisi deiebilir). zm lersek, yanan
lam iki uzam iinden geerek belirlenir: blmlere ayrlm bir di
zili uzam; bu uzamda birbirini izleyen tmceler boyunca anlam
daldrma yntemiyle hzla oalr, bir de ylmann varolduu bir
uzam, buradaysa betiin kimi yerleri baka d anlamlar zdeksel
betie balayp onlarla bir ok trde gsterilen bulutlar oluturur.
Uzam iindeki konumlar asndan bakldnda, yananlam, an
lamlarn betiin grnr yzeyi stnde altn tozu gibi yaylarak
(snrl bir biimde) dalmasn salar (anlam altndandr). Gster-

19
gebilim asndan, her yananlam (asla yeniden oluturulmayacak)
bir dzgnn ilerliini yitirmesi, betikte rlm olan bir sesin
eklemlenmesidir. Bir g olarak, betiin kendini kaptrd bir b-
ylemedir, bu bylenmenin salanmasdr (anlam bir gtr).
Tarihsel olarak, yananlam (szlklerde yer almasalar da) karm
za ktnda saptayabileceimiz anlamlar kararak Gsterilenin
(tarihlendirilmi) bir Yaznn oluturur. levsel olarak, yananlam
ilke gerei ift anlam reterek bildiriim in safln bozar: istemli,
zenle hazrlanm , yazar ile okur arasndaki dsel syleimin
iine sokulmu bir "grlt"dr, ksacas, bir kar-bildiriimdir
(Yazn bile isteyerek yaplm bir yanl yazmdr). Yapsal olarak,
farkllyla bilinen iki dizgenin, dzanlamla yananlamm varl,
her dizge belli bir yanlsamann gereklerine gre tekine gnderme
yaptndan betiin bir oyun gibi ilemesini salar. Son olarak da
dnyapsal adan bakarsak, bu oyun klasik betie belli bir ma
sum luk kazandrr: bu, dzanlamsal ve yananlam sal iki dizgeden
(biri dzanlamn dizgesi) geri dner ve kendini gsterir; dzan-
lam ilk anlam deildir ama yleymi gibi yapar; bu yanlsama al
tnda, sonuta yalnzca yananlamlarn sonuncusudur (ayn anda
okum ay hem temellendirip hem de kapatr gibi grnen yanan-
lamdr), betiin dilin doasna, doa olarak dile dnermi gibi g
rnmesini salayan stn sylendir: bir tmcenin, szcesinin ar
dndan ortaya karr gibi grnd anlam ne olursa olsun, bize
yaln, z, ilkel bir ey: geri kalan her eyin (daha sonra ve onun st
ne gelenlerin) onunla karlatrldnda yazn olarak kabul edildi
i gerek bir ey syler gibi deil midir? Bu nedenle, eer klasik
betikle uyum iinde olmak istiyorsak, dilin ortak masumluunu
temsil etmekle grevlendirilmi, u uyank, kurnaz, yapm ackl yal
tanraya; dzanlama sahip kmamz gerekmektedir.

V. Okuma, unutma.

Betii okuyorum. Fransz dilinin "deha"sna uygun szceleme bii

mi (zne, eylem, tmle) her zaman doru deildir. Betik ne kadar
oul ve benim onu okumamdan ne kadar nce yazlm olursa ol
sun; ben onu okuma olarak adlandrlan varlna uygun, yklem-
sel ilemden geirmem, buradaki ben de, betikten nce varolan ve
onu paralarna ayrlacak bir nesne ya da yatrm yaplacak bir ye-

20
gibi kullanacak masum bir zne deildir. Betie yaklaan bu
"ben"in kendisi de baka betiklerin, sonsuz, ya da daha dorusu,
yitik (kkeninin yitip gitmi olduu) sonsuz sayda dzgdr.
Nesnellik ve znellik kukusuz betii ele geirebilecek glerdir, an
cak bu glerin onunla bir benzerlii yoktur. znellik, dolu bir im
gedir, onunla betii doldurduum varsaylr, ancak hileli dolulu
u, beni yaratan dzglerin brakt izden baka bir ey deildir;
znelliim sonuta allm kalplarn oluturduu genelliin ta
kendisidir. Nesnellik de ayn trden bir doldurmadr: tekiler gibi
dsel bir dizgedir (ne var ki ksrlatrc edim burada daha ac
masz bir biim de kendini gsterir), kendim i uygun bir biimde
adlandrtmama, kendimi tantmam a, kendimi yanl tanmama ya
rayan bir imgedir. Okum a, yalnzca betik kim i yerde yasaklar kal
drc, kimi yerde de ileci bir gerekilik ahlk altnda yceltilmi
ve (bizim kendi anlatmmza sunulmu) anlatmsal bir nesne ola
rak tanmland lde nesnellik ya da znellik tehlikeleri ierir.
Bununla birlikte, okuma asalak bir edim deildir, yaratmn ve n
celiin tm byleyicilikleriyle sslediimiz bir yaznn tepkisel
tamamlaycs deildir. Bu bir alm adr (bu nedenle okumabilgi-
sel - hatta, okuduumu yazdma gre okumayazmsal bir edim
den szetmek daha iyi olur) bu almann yntem i de uzam iin
de konumu belirlem eye dayanr: betikte gizlenmi deilim, yalnz
ca bulunmaz durumdaym: grevim, gcl alcsnn betie de
"ban a" da nem verm edii dizgeleri devindirmek, aktarmaktr: i
lemsel olarak, bulduum anlam lar benim ya da bakalannn tara
fndan deil de kendi dizgesel belirtileriyle ortaya kmlardr: bir
okumann kendi dizgeselliinin niteliinden ve dayankllndan,
bir baka deyile ileyiinden baka kant yoktur. Okumak aslnda
bir dilyetisi iidir. Okum ak anlam lar bulmaktr, anlamlar bulmak
da onlar adlandrmaktr; ama bu adlandrlm anlamlar baka
adlara doru kayar; adlar birbirini arr, toplanrlar ve bu birara-
ya gelmelerinin yeniden adlandrlm as gerekir: adlandryorum,
adlandryorum, yeniden adlandryorum: betik bylece geip gi
der: oluum iindeki bir adlandrma, usanm ak bilmez bir yakla
trma, dzdeimecesel bir alm ad r- oul betik gz nne
alndnda, bir anlam n unutulm as demek ki bir hata olarak de
erlendirilemez. Neye gre unutmak? Betiin toplam nedir? An
lam lar pekl unutulabilirler; ama yalnzca betii tekil bir bakla
grmeyi semisek eer. Yine de okuma, dizgeler dizisini durdur

21
mak, betiin bir gereini, bir yasalln oluturm ak ve bunun so
nucunda okurunun "ha talar" na neden olm ak deildir; okuma bu
dizgeleri snrl niceliklerine gre deil de oulluklarna gre ev
rime sokmaktr (oulluk bir hesap zeti deil bir varolutur): ge
iyorum, geip gidiyorum, sylyorum, balatyorum , saymyo
rum. Anlamlarn unutulm as zr dilenm esini gerektiren bir konu
deildir, bizi zm em elidir nk yeteneklerimizin eksikliini gs
termez; olumlu bir deerdir bu, betiin sorum suzluunu, dizgele
rin oulculuunu dile getirmenin bir biim idir (bu dizelgeyi ka-
patsaydm eer, ister istemez, tek, lh bir anlam oluturacaktm):
unuttuum iin okuyorum.

VI. Adm adm.

Dikkatimizi bir betiin (snrl da olsa) oulluu zerinde srdr

mek istersek, klasik szbilimin ve okullardaki betik aklam alar
nn yapt gibi, byk kitleler halinde bu betii yaplandrmaktan
caymak gerekir: artk betiin kurulmas szkonusu deildir: her ey
durmakszn ve birok kez anlam tar, ama sondaki byk bir b
tne, bir son yapya yetkisini devretmeden yapar bunu. Bir tek be
tik stne dayal ilerleyen bir zmleme dncesi, hatta nere
deyse zorunluluu da buradan gelir. Bunun kimi sonulan ve kimi
yararlan var gibi grnyor. Bir tek betiin yorum lanmas "so
mumun iimizi rahatlatan artmacas altna yerletirilmi, olaan
bir etkinlik deildir: tek betik yaznn tm betikleri iin geerlidir,
bu (onlan soyutlayp birbirlerine denk karak) onlan temsil ettii
iin deil de "yazn "n kendisi hibir zam an bir tek betikten baka
bir ey olmad iin: biricik betik bir m ekeye (tm evanm la)
ulaan yol deildir, bin girili bir an giriidir; bu girii izlemek,
kurallardan ve sapmalardan oluan yasal bir yapy, anlatsal ya
da iirsel bir Yasay deil de (krk dkk paralardan, baka betik
lerden, baka dzglerden gelen seslerden) oluan, ne var ki ka
noktas durmakszn ileriye alnan, gizemli bir biim de ak bir g-
rngeyi hedeflemektir: her (biricik) betik bu kan, uyum sala-
makszn srekli olarak geri gelen bu farklln kuramdr (basit
bir rnei deil). stelik, bu biricik betii en u ayrntsna dek i
lemek, anlatnn yapsal zm lem esini bugne dein kald yer
de, byk yaplarda yeniden ele almaktr; anlamn dam arcklann-

22
dan trmanma, gsterenin hibir yerini bu yerin belki de kalk (ya
da var) noktas olduunu orada sezinlem eden brakmama yetki
sini (zamann, rahatln) kendine tanmaktr; bu (hi deilse u
nu umabilir ve una gayret edebiliriz ki), basit gsterim rnekesi-
nin yerine geliimi klasik betikte retici olabilecek eyi gvence al
tna alacak bir baka m ekeyi koymaktr; nk adm adm ilerle
me, arl ve yavalyla, ana betiin derinlerine girmekten, onu
ters yz etmekten ve onun bir i im gesini verm ekten kanr: oku
ma iinin (sinemaclktaki anlam yla) ayrmndan baka bir ey
deildir: bir ar ekim dir de diyebiliriz, ne tm yle grnt, ne de
tm yle zmlemedir; sylediklerim izi toparlarsak, yorumun
yazmnda, dizgesel olarak konu d szlerle (bilgi syleminin
tam olarak kendi iine alamad biim lerle) oynam ak ve bylece
betii dokumu olan yaplarn geri dnlln gzlemlemek
tir; kukusuz, klasik betik eksik bir biim de geri dnldr (l
l olarak ouldur): bu betiin okunm as zorunlu bir dzen iinde
gerekleir, ilerleyen zm lem esi de yaz dzenini oluturacaktr;
ama adm adm yorumlamak, zorunlu olarak betiin girilerini ye
nilemektir, onu gereinden fa z la yaplatrmaktan, ona dnceleri
dile getiren bir yazdan gelecek ve onu kapatacak u ek yapy ver
mekten kanmaktr: onu derleyip toplamak yerine yldzlarla do
natmaktr.

VII. Yldzl betik.

yleyse betii, kk bir yer sarsntsnda olduu gibi, anlam

bloklarn birbirinden ayrarak yldzl biim inde atlatacaz, oku
ma, bu bloklarn ancak, tm celerin balamasyla, yklemenin
akc sylemiyle, gnlk dilin byk doallyla farkedilemez bir
biim de lehimlenmi kaygan yzeyini kavrar. Ana gsteren birbi
rine bitiik bir dizi kk paraya ayrlacaktr, bu paralara da
okuma birim leri olduklar iin szlksel birim ad verilecektir. Be
lirtmek gerekir ki, bu kesitlem e olabildiince nedensiz olacaktr;
hibir yntemsel sorumluluk iermeyecektir, nk kesitleme ile
m i gsteren zerine kurulm utur oysa nerilen zmleme yalnz
ca gsterilene dayanmaktadr. Szlksel birim kimi zaman az say
da szc, kimi zaman da bir ka tmceyi kapsayacaktr, nasl
uygun gelirse yle yaplacaktr: szelbirimin anlamlarnn gzlem

23
leyebileceim iz en iyi uzam olmas yeterli olacaktr; deneysel bir
biim de gz karar belirlenen boyutu, yananlamlarn betiin anla
rna gre deiken olan younluuna bal olacaktr: yalnzca her
szelbirimde saylacak ya da drt anlam bulunmas istenecek
tir. Betik, btnl iinde, hem dz hem de derin, kaygan, kyz
ve gstergesiz bir gkyzne benzetilebilir; baz ilkelere gre ku
larn uuunu yorum lam ak iin sopasnn ucuyla gkyznden
dsel bir dikdrtgen kesen bir khin gibi yorumcu da anlamlarn
gn, dzglerin yan yana gelilerini, alntlarn geiini gz
lemlemek iin betik boyunca okuma kuaklar izer. Szelbirim bir
anlam oylumunun sarp sarm alanm asndan, sylemin akcl al
tnda olanakl (ancak dizgesel bir okumayla dzenlenmi, doru
lanm) anlamlarn gelip stne oturduu bir sra gibi yerletiril
mi oul betiin doruk izgisinden baka bir ey deildir: bylece
szelbirim ve onun iindeki birim ler szckle, szck beiyle,
tmceyle ya da paragrafla bir baka deyile "doal" ara maddesi
olan dille kaplanm ve kk kk bir ok yz bulunan bir
kp oluturacaklardr.

VIII. Krk betik.

Burada dikkat edilmesi gereken ey, bu yapay eklemlenmelerin

iinden gsterilenlerin aktarlmas ve yinelenmesidir. Her szelbi
rim iin dzenli bir biim de bu gsterilenleri ortaya karmann
amac, betiin gerekliini (dzenini salayan derin yapsn) deil
de onun (pinti de olsa) oulluunu ortaya karmaktr; dem ek ki,
her szelbirim iin ayr ayr sralanm anlam birim leri (yananlam-
lar) onlara verilen son yap olacak bir st-anlamla donatlm ola
rak yeniden biraraya getirilm eyecektir (yalnzca, ana betiin ak
nn ardndan geleni karmamza neden olabilecei kimi kesitler
ekte zetlenmi olacaktr). Bir betiin eletirisi ya da bu betiin bir
eletirisi sunulmayacaktr; (ruhbilimsel, ruhzmsel, izleksel, ta
rihsel, yapsal trden) bir ok eletirinin (blnm ancak datl
mam) anlamsal zdei nerilecektir; daha sonra bunu ilemek,
sesini duyurmak (eer can isterse) her eletirmenin kendisine d
er, duyurduu ses de betiin seslerinden birinin dinlenmesinden
baka bir ey deildir. Yaplmak istenen, bir yaznn (burada sz-
konusu olan klasik, okunabilir yazdr) izdmsel uzammn tas

24
lam karmaktr. oulun kesinlenm esi stne kurulmu yo
rumlama ancak betie "sayg" gstererek gerekleebilecektir: ana
betik, (szdizimsel, szbilimsel, yksel trden) doal kesitlenme-
lerine hi aldrlmadan durmakszn krlacak, kesilecektir; dkm,
aklama ve konudan uzaklatrma geciktirim in iine yerleebile
cek, hatta eylemi tmlecinden, ad yklem inden ayrabilecektir;
yorumlama almas, her trl btncl dnyapdan syrldk
tan sonra, zellikle betii hrpalamaktan, onun szn kesmekten olu
acaktr. Yine de, yadsnan ey betiin (bir ei daha yoktur burada)
nitelii deil, "doall"dr.

IX. Ka okuma?

Son bir zgrl daha kabullenm ek gerekiyor: betii, sanki daha

nceden okunm u gibi okuma zgrl. Gzel ykleri sevenler
kukusuz sondan balayabilirler ve nce ana betii okuyabilirler.
Ana betik, ekte, safl ve sreklilii iinde, baskdan kt bii
miyle, ksacas allm olarak okunduu gibi verilmitir. Ancak,
bir oul oluturmaya alan bizler, bu oulu okumann kapla
rnda durduramayz: okumann kendisinin de oul olmas, bir
baka deyile, giri dzeninin bulunm am as gerekmektedir: betik,
srekliliinin yapaylnda son bulsun diye yeniden oluturulmu
gibi, okumann "ilk " deikesi son deikesi olabilmelidir, gste
ren de o zaman bir ek betiyle donatlm olur: bu da kaymadr. Ye
niden okuma, yknn bir kez okunmu, ("yutulm u") olduktan
sonra, bir baka ykye geebilmek, bir baka kitap satn alabil
m ek iin, atlmasn salk veren toplumumuzun tecimsel ve dn-
yapsal alkanlklarna ters den bir ilemdir ve ancak (ocuklar,
yallar ve retmenler gibi) bir kede kalm okur kesimlerinde
hogrln Burada hi beklemeden yeniden okuma nerilir, n
k bir tek o, betii yinelenmeden kurtarabilir (yeniden okumay
savsaklayanlar her yerde ayn yky okum ak zorunda kalrlar),
yine yalnzca o, betii kendi eitlilii ve oulluu iinde oaltr:
onu i sredizim inin dna eker ("bu undan nce ya da sonra ge
er") ve yeniden (ncesiz ve sonrasz) sylensel bir zaman bulur;
bizi, ilk okumann, saf, olgular yakalayan bir ilk okuma olduu
na, onu ancak daha sonra "aklayabileceim ize", dnselletire-
bileceim ize inandrm ak isteyen sava kar kar (sanki okumann

25
bir balangc varm, sanki her ey oktan okunmam gibi: ilk
okuma diye bir ey yoktur. Betik, inandrc olmaktan ok gsteri
ye renk katan birtakm oyunlardan oluan kimi geciktirim yolla
ryla bizi byle bir yanlsamaya srklese bile); yeniden okuma ar
tk tketim deil de bir oyundur (farklln dn olan u oyun).
Demek ki, terimleri kendi isteim izle elikili okuyoruz, betii he
men yeniden okursak, bu, (yeniden balamann, farklln) bir
uyuturucu gibi bizi etkisi altna alm asna, "gerek" betii deil
de ayn ve yeni olan oul betii elde etmek iindir.

X. Sarrasine.

Seilmi olan betie gelince, (hangi nedenlerle? Yalnzca unu bili

yorum ki, olduka uzun bir sreden beri bir ksa anlaty btnl
iinde zm lem ek istiyordum ve Jean Reboul'un bir inceleme
si1 dikkatimi Balzac'm bir yksne yneltti; yazar da kendi sei
m inin Georges Bataille'n bir alntsndan kaynaklandn syl
yordu; bylece kendimi bu aktarmn iinde buldum, betiin ken
disi araclyla bu aktanm n tm yaylma alann grebilecektim).
Bu betik Balzac'm Sarrasine'idir.2

1) SARRASNE Balk bir soru koyuyor ortaya: Sarrasine, bu da nedir?

Bir cins ad m? Bir zel ad m? Bir erkek mi? Bir kadn m? Bu soru
ya ancak ok sonra, ad Sarrasine olan yontucunun yaam yksyle
yant verilecektir. levi, bir soruyu, onun yantn ve ya soruyu ha
zrlayabilecek ya da yant geciktirebilecek eitli olaylan, deiik bi
imlerde, eklemlemek, hatta bir bilmece oluturmak ve zmn
getirmek olan birimlerin tmn yorumbilisel dzg olarak adlan
drmay kararlatralm (bunu da yalnlatrp dizelgemizde YOR
olarak belirtelim). Sarrasine bal bylece ancak 153'te kapanacak
bir kesitin ilk terimini neriyor (YOR. Bilmece 1. (gerekten de yk
de baka bilmeceler olacaktr): soru). Sarrasine szc bir baka
yananlam, her Franszn hemen alglayaca diillik yananlamn ge
tiriyor, sondaki e ister istemez diil biime zg biimbirim olarak
grlyor, zellikle de eril biimi (Sarrazin ) bilinen Fransz zel adla
r arasnda yer alan bir ad sz konusu olduunda. (Yananlamn getir
dii) diilik, betiin bir ok yerinde saptanacak bir gsterilendir; g
men bir edir bu, ayn trden baka elerle bileime girerek kii
likler, atmosferler, betiler, simgeler oluturabilir. Burada saptad-

26
 mz btn birimlerin gsterilen olmasna karn, bu birim rnek bir
snfa aittir: kusursuz biimiyle gsterileni oluturur, tpk -szcn
neredeyse gndelik anlamyla- yananlamn onu belirledii gibi. Bu
eyi (daha fazla zelliklerine inmeden) bir gsterilen ya da hatta bir
anlambirimcik olarak adlandralm (anlambilimde, arilambirimcik gs
terilene ilikin bir birimdir) ve szelbirimin gnderme yapt yanan-
lam gsterilenini her seferinde (yaklak olarak dile getiren) bir sz
ck araclyla belirtmekle yetinelim, bu birimlerih ksaltmasn da
ANL yazalaryla yapalm (ANL. Diilik).
2) Bu derin dlerden birine dalmtm. Uan bir d deildir burada
sz edilen. Szbilim betilerinin en iyi bilinenine gre, bir d, bir
kar savn ard arda gelen terimleriyle salam bir biimde kurulmu
olacaktr: bahe-salon, lm-dirim, souk-scak, ierisi-dans betile
riyle. Szelbirimin bildirim olarak balatt ey, demek ki byk bir
simgesel biimdir, nk o, gizemli yal adamdan, balk etinde Ba
yan De Lanty'den ya da Vien'in ay paras Adonis'inden geerek, bi
zi baheden hadma, salondan anlatcnn sevdii gen kadna gt
recek omatmalann, deikenliklerin doldurduu tm bir uzam iine
alacakhr. Bylece, simgesel alanda, geni bir blge aynlr; Karsav
blgesidir bu, onun giriini yapan birim de burada, balarken, iki
kart terimini d ad altnda birletirir (bu simgesel alana ait her bi
rimi SM yazalaryla belirteceiz. Burada: SM. Karsav: AB). Di
le getirilen kendi i evrenine dalmtk ("...dalmtm") daha burada
(hi deilse okunabilir sylemde) buna son veren bir olay arr ("...
karlkl bir konuma beni kendime getirdiinde", no 14). Bu tr kesitler
insan davranlarnn bir aklamasn ierirler. Praksis proairesiseF
ya da bir davrann nereye vardn tartma yeteneine balayan
Aristoteles'in terimlerine gnderme yaparak, bu eylemler ve davra
nlar dzgsne "proairetique" (zgr seim bilgisi)"* adn verece
iz (ama anlatda, eylemi kararlatran, kii deil sylemdir). Bu ey
lemler dizgesini EYL. yazalaryla gstereceiz; stelik, bu eylemler
diziler biiminde biraraya geldiinden, her diziye bir tr kesit bal
olan genel bir ad vereceiz ve ortaya ktka onu oluturan terimle
rin her birine bir say vereceiz (EYL. "Dalm olmak": 1: kendi iine
dalm olmak).
(3) En grltl patrtl enliklerde herkesi, uan bir adam bile alp g
tren (Burada dolayl olarak verilen) "len var" haberi, az sonra

* Praksis: Aristoteles felsefesinde sonuca ynelik etkinlik. (.N.)

Proairesis: Aristoteles felsefesinde zgr seim. (.N.)
Roland Barthes Yunanca kkenli proairesis szcnden Franszcaya katabilecei bir sz
ck tretiyor: proaretique ve bu szc, balamna gre, ad olarak "zgr seim bilgisi",
sfat olarak da "zgr seim bilgisine ilikin" ya da "zgr seime ilikin" anlamlarnda
kullanyor. (.N.)

27
 baka haberlerle (Faubourg Saint-Honore'de bir konak) birleip belir
gin bir gsterilenin oluturucusu olacaktr: Lanty ailesinin varsll
(ANL. Varsllk). Tmce rahatlkla bir atasz olabilecek bir szn
dnmnden baka bir ey deildir: "Grltl lenlere derin d
ler yakr." Szce insann bilgeliinden gelen ortak, adsz bir sesle
sylenmitir. Demek ki birim, atasz nitelii tayan bir dzgden
geliyor ve bu dzg betiin durmadan gnderme yapt ok sayda
ki bilgi ya da bilgelik dzglerinden biridir; onlar ok genel bir bi
imde ekinsel diizgler olarak (aslnda btn dzglerin ekinsel olma
larna karn), hatta sylemin bilimsel ya da trel bir yetkiye dayan
masna izin verdikleri iin gnderim dzgleri olarak adlandracaz
(GN. Atasz dzgs).

XI. Be dzg.

u rastlantya bakn ki (ama rastlant m dr bu acaba?) daha (ba

lktan ve ilk tmceden oluan) ilk szelbirim de imdi betiin
tm gsterilenlerine ulaacak olan be byk dzg ortaya k
yor: zorlamaya gerek kalmakszn, sonuna dein, bu be dzg
den baka bir dzg bulm ak olanakl deildir ve her szelbirim
bunlarn iinde yerini bulur. Onlar bir ncelikli sralanma iine
sokmaya almadan ortaya k sras iinde bir szckle yeniden
ele alalm. Yorumbilgisel dzgnn dkm farkl (biimsel) terim
leri birbirinden ayrmaktan oluacaktr, bu terimlere uyarak odaa
bir bilm ece yerleir, varln ortaya koyar, oluur, sonra da gecikir
ve en sonunda zmlenir (bu terimler kimi zaman eksik olacak
lardr, ounlukla da yineleneceklerdir; srekli bir dzen iinde
grnmeyeceklerdir). Anlambirimciklere gelince, onlar fazlas ol
makszn saptayacaz, bu da u demektir ki, onlar ne bir kiiye
(bir yere ya da bir nesneye) bal tutmaya alacaz, ne de tek bir
izleksel alan olutursunlar diye kendi aralarnda dzenlemeye al
acaz; deikenliklerini, dalmalarn, onlar bir tozun, bir an
lam balkmasnn paracklar yapan ne varsa her eyi onlara bra
kacaz. Simgesel alan yaplatrmaktan daha da fazla kanaca
z; bu alan, okdeerliliin ve geridnlln kendine zg
yeridir; demek ki temel grev, bu alana birbirine eit bir ok giri
ten girildiini gstermek olarak kalacaktr hep, bu da onun derinli
ini ve gizini sorunlu klar. (zgr seim bilgisine ilikin dzg
nn terimleri olan) davranlar dkmn sadece sralamas gere

28
ken kesitler halinde dzenlenirler; nk zgr seim e ilikin bir
okuma oyununun etkisinden baka bir ey deildir hibir zaman:
betii okuyan herkes baz bilgileri herhangi bir genel eylem ad al
tnda toplayabilir (Gezinti, Adam ldrme, Buluum), kesiti kesit ya
pan da bu addr; kesit ancak adlandnld anda ve adlandrld
iin vardr, kendini arayan ya da kendini kantlayan adlandrma
nn hzyla geliir; demek ki mantksal olmaktan ok deneysel olan
bir temeli vardr ve onu zorla yasal bir ilikiler dzenine sokmak
yararszdr; daha nceyaplm ya da daha nceokunm mantndan
baka bir mant yoktur; (kimi zaman baya kimi zaman roman
s) kesitlerin ve (ok sayda olan ya da olmayan) terimlerin eitlili
i de buradan gelir; burada da, onlar yaplatrmaya almayaca
z: (i ve d) izelgeleri birbirine gemi elerden oluan yapla
rndaki oul anlam ortaya koymaya yetecektir. Sonuta ekinsel
dizgeler bir bilimden ya da bir bilgelikten alntlardr: bu dzgleri
saptarken, onlarn eklemledikleri ekini kurmaya - ya da yeniden
kurmaya - dek gtrmeyeceiz ii, ad geen bilgi trn (fiziksel,
fizyolojik, tbb, ruhbilimsel, yaznsal, tarihsel, vb) belirtm ekle yeti
neceiz.

XII. Seslerin dokusu.

Be dzg, iinden btn betiin getii (ya da daha dorusu:

iinden geerken betiin olutuu) bir tr yer, bir tr a oluturur
lar. Demek ki her bir dzgy ya da be dzgy kendi aralarn
da yaplatrmaya almyorsak, bu, kararl bir biimde, betiin
okdeerliliini, parasal geridnlln salamak iindir.
Gerekten de, sz konusu olan bir yapy aa karmak deil,
olabildiince bir yaplama retmektir. zmlemedeki beyazlk
lar ve bulanklklar betiin kan haber veren izlerdir; nk be
tik bir biim e uysa da, bu biim birletirici, kurulmu, bitmi deil
dir bunlar: krntdr, paradr, kesilmi ya da silinmi adr, bildi
rilerin hem iie gemesini hem de yitmesini salayan usuz bu
caksz ses kesilmesinin tm devinimleri, tm yn deitirmeleri
dir. Burada Diizgii olarak adlandrdmz ey bir dizelge deil, ne
pahasna olursa olsun yeniden kurulmas gereken bir dizidir. Dz
g bir alntlar grngesi, bir yaplar serabdr; onun yalnzca gidi
ve dnlerini biliriz; ondan km olan (dkmn yaptmz)

29
birim lerin kendileri betiin klardr hep, bir katalogun geri
kalanna ynelik gcl bir uzatnn belirtisi, ilk admlardr (Ka
pp Gtrme daha nce yazlm btn kapp gtrmelere gnder
me yapar); bu birimler, u hep daha nce okunmu, grlm, ya
plm, yaanm bir ey kadar parlaktrlar: dzg bu daha nce ol
muun izidir. Yazlm olana, bir baka deyile, Kitaba (ekinin, ya
amn, ekin olarak yaam n Kitabna) gndererek betikten bu Kita
bn bir tantmaln oluturur. Ya da, her dzg betii ele geirebi
lecek glerden biridir (betik de onun adr), yine her dzg beti
i rm olan Seslerden biridir. Her szcenin yanndan, uzaktaki
sesler aslnda kendilerini duyurur gibidir: bunlar dzglerdir:
bunlar rlrken, kkenleri de daha nce yazlm n grngesel
ktlesinde "y iter", bylece dzgler szcelemenin kkenini yoke-
derler: seslerin(dzglerin) ekimesi yazya dnr, yaz be
dzgnn, be sesin biraraya geldii izdmsel uzamdr: Dene
yin Sesi (zgr seim edimleri) Kiinin Sesi (anlambirimcikler), Bi
limin Sesi (ekinsel dzgler), Gerein Sesi (yorumlar), Simgenin
Sesi.

(4) Elyse-Bourbon'un saati gece yansn almt. Dzdeimeceli bir

mantk bizi Elyse-Bourbon'dan Varsllk anlambirimciine ynelti
yor, nk Faubourg Saint-Honor varsllann oturduu bir semttir.
Bu varslln kendisi de yananlamldr: sonradan grmelerin semti
Faubourg Saint-Honor kapsamlay yoluyla Restorasyon dnemi
Paris'ine gnderme yapar; buras kayna kukulu, birdenbire olu
mu servetlerin sylensel yeridir; burada altn, nereden geldii bilin
meden, eytanca bir biimde ortaya kar (bu, vurgunculuun simge
sel tanmdr) (ANL.Varsllk).
(5) Bir pencere aralna oturmu Bir karsavn gelitirilmesi doal
olanakldr: blmlerinden herbirinin sunuunu ierir (A,B). nc
bir e de olasdr: birletirilmi sunum. Bu e tmyle szbilimsel
olabilir, karsav bildirmek ya da zetlemek sz konusuysa eer; ama
yazya da gemi olabilir: karsava ait yerlerin fiziksel birlemesini
adlandrmak sz konusuysa eer: ilev burada aralkta, baheyi ve
salonu, lm ve yaam birletiren izgi zerinde yerine getirilmi
tir (SM.Karsav: bitiiklik).
(6) Ve hareli kumatan yaplm bir perdenin kvrmlar altna gizlenmi
olarak EYL. "Gizlenilen yer": V. gizlenmi olmak.
(7) Geceyi geirdiim konam bahesini gnlmce seyredebiliyordum.
Seyredebiliyordum demek betimleyeceim demektir. Karsavn ilk
esi burada szbilimsel (dzgye gre) bir bak asndan bildiril-

30
 initir: yknn deil sylemin ynlendirilmesi szkonusudur (SM.
Karsav: A: bildirim). Bu izlei daha sonra ele almak iin seyretme
nin, bir baka deyile, grsel durumun, bir gzlem alanndan (khin
ler tapma) keyfi izimin tm betimlemeyi bir tablo rneine getir
diini imdiden belirtelim. ANL.Varsllk (bir len, Faubourg
Saint-Honor, bir konak).

XIII. Citar.

len, Faubourg, Konak sylem in doal ak iinde yitip gitmi

nemsiz bilgilerdir; ama gerekte bunlar d halsndaki Varsllk
imgesini ortaya kartmaya ynelik gl fra vurulardr. Byle-
ce anlambirimcik bir ok kez "anlm "tr; bu szce boa gre
lerindeki anlamn verm ek isterdik: citar, boa greisinin hayva
n ilere aran u topuk vuruu, u bel bkdr. Ayn biim
de, sylem boyunca kendisinden kanlrken bir yandan da gste
rilene (varsllk) ortaya kma ars yaplmaktadr. Bu geici an
ma, bu kaam ak ve kesintili izlekselletirm e biim i, dalga ve parl
tnn birbirinin yerini almas, yananlamn tutumunu ok iyi tanm
lar; anlambirimcikler zgrce dalgalanr, iinde hibir ayrcalkl
dzenin okunam ayaca kk bir bilgi galaksisi oluturur gibi
dirler: anlat teknii izlenimcidir: gstereni, ancak biraraya gelerek
anlam oluturan szsel zdek paracklarna bler: bir sreksizin
dalmndan yararlanr (bylece bir anlat kiisinin "kiiliini"
oluturur); ayn ynde gelien iki bilginin dizimsel uzakl ne ka
dar bykse anlat da o kadar ustalkldr; edim belli bir izlenim
derecesinden yararlanlarak oluturulur: sanki unutulmas nem
sizm i gibi, anlatmn sessiz sedasz gemesi ve daha sonra bir ba-,
ka biim de ortaya ktnda bir an oluturmas gerekmektedir;
bu, okunabilir olan, ballk ilemleri stnde temellenmi bir izle
nim dir (okunabilir "yaptrr"); bu ballk ne denli gevekse, an
lalabilir olan da o denli akllca grnr. Bu uygulaymn (d-
nyapsal) amac anlam doallatrmak, bylece ykdeki gere
i inanlr klmaktr: nk (Batda) anlam (dizge) doaya ve ger
ee sevimsiz gelir, derler. Bu doallatrma, ancak, hom eopati' te-
* Homeopati: 1796'da Alman hekim Samuel Hahnemann tarafndan gelitirilen ve zellikle 19.
yzylda ok benimsenen tedavi yntemi. Homeopati, "benzerin benzeri iyiletirdii" ilkesin
den yola karak, salkl bireylerde belirli hastalklara yol aan ilalarn o hastalklarn belirti
lerine kar kullanlmasna dayanr. Ana Britannica Ansiklopedisi. (.N.)

31
davisine uyan bir hzla braklan - ya da arlan - anlam l bilgi
ler, "doal" diye bilinen bir zdek tarafndan; yani dil tarafndan,
tanm, getirilmi olduu iin olanakldr: ne gariptir ki, anlamn
eksiksiz dizgesi olan dilin ilevi; ikincil anlam lan dizgesellikten
uzaklatrmak, retimlerini doallatrmak, dleme gereklik ka
zandrmaktr: yananlam, tm celerin birbiri ardna gelen grlt
snn altna, "varsllk" da, tmyle "doal" szdiziminin (zne
ve durum tmleleri) altna gmlverir, yle ki, semtin birindeki
bir konakta bir len verilir.

(8) Yer yer karla kapl aalar ayn yeni aydnlatmaya balad bulutlu
bir gkyznn oluturduu grimsi dipyzey zerinde glkle se
iliyorlard. Bu olaanst ortam iinde grldklerinde, nl ller
dansnn dev imgesini yaratmasna, kefenlerine pek iyi sannamam
hayaletleri andryorlard. SM.Karsav: A: dars. - Kar bura
da soua yneltiyor, ancak bu kanlmaz deildir, hatta seyrek g
rlen bir eydir: yumuak, tyl bir manto olan kar daha ok trde
zdeklerin scakl, snan koruyuculuu yananlamn getirir. So
uk, burada kar rtsnn parasal olmasndan ileri gelmektedir:
Souk olan kar deil, kusurlu olmaktr; korkun biim, eksik biimde
kaplanm olmaktr: tyleri dklm, yapraklan dklm, pul pul
dklm, eksikliin kemirdii bir btnlkten artakalan her ey
(ANL.Souk). Ay da bu eksiklie katkda bulunuyor. Burada gerek
ten korkun, parlak olup grnmn kusurunu oluturuyor, onu,
kaymak tandan lambann yerini alp Vien'in Adonis'ini(no 111) -
Endymion de Girodet'nin tpkrneini yapt (bu da olduka ak
tr) portre (no 547)- aydnlatt ve diiletirdii zaman belirsiz bir
yumuaklkla donatlm olarak yeniden buluyoruz. Ay n hibir
eyidir, kendi eksikliine indirgenmi scaklktr: k kayna olmak
szn, yalnzca yansmayla aydnlatr; bylece hadmn kl bir sim
gesi olur, hadmn genliinde (Adonis) diilikten dn ald, ya
landndaysa (yal adam, bahe) artk geriye gri ve czzaml gibi
oyuk oyuk bir yzeyin kald bo bir parlaklkla ortaya konmu bir
eksiklik olur. (ANL.Aya deginlik). stelik, dsel olgu insan olu
turan snrlarn dnda kalan belirtir ve belirtecektir: doa-st,
dnya-d, bu biimde yasay bozma (daha ilerde) hem st-kadn
hem de alt-erkek olarak sunulan hadma aittir (ANL.Dsellik). -
GN. Sanat (llerin dans).
(9) Sonra da, teki yanma dnp Karsavn bir esinden (bahe, d
ars) tekine (salon, ierisi) gei burada bir bedensel devinimdir;
demek ki (szbilimsel dzgye ilkin) sylem oyunu yoktur ama

32
 (simgesel alana ilikin) fiziksel bir balanma edimi vardr (SM.Kar-
sav: bitiiklik).
(10) Yaayanlarn dansm hayranlkla izleyebiliyordum! llerin dans
(no 8) basmakalp bir deyim, deimez bir szdizimiydi. Bu szdizi-
mi burada ikiye blnm, yeni bir szdizimi kurulmutur (yaayan
larn dans). ki dzg ayn anda alglanr: bir yananlam dzgs
(llerin dansnda, Sanat tarihlerine ilikin dzglenmi bir bilgiden
kaynaklanan yuvarlak bir anlam szkonusudur) ve bir dzanlam
dzgs (yaayanlarn dansnda, her szck yalnzca szlkteki anla
ma sahip olarak yanndakine eklenmitir); bu farkl ynlere kayma,
bu tr bir alk, szck oyununu tanmlar. Bu szck oyunu, Kar-
savn bir deiim izgesi olarak kurulmutur (bu biimin simgesel
nemini biliyoruz): ortak bir gvde, dans, kart iki dizimde (ller,
yaayanlar) eitlenir, tpk anlatcnn bedeninin, bahenin ve salo
nun balang noktasm oluturan bir tek uzam oluturmas gibi
(GN. szck oyunu). "...seyredebiliyordum" Karsavn ilk para
sn (A) bildiriyordu (no 7). "...hayranlkla izleyebiliyordum" da bak
ml olarak kincisini bildirir. Seyretme, tam anlamyla bir yalboya
tabloya gnderme yapyordu; biimlerin, renklerin, seslerin, kokula
rn devinime getirerek hayranlk, salonun betimlenmesini (bu betim
leme srecektir) bir tiyatro rneine (sahneye) aktarr. Yazn'n (zel
likle "gereki" deikesinde) baka gsterim dzglerine bu ball
zerine yeniden geleceiz (SM.Karsav: B: bildirim).
(11) duvarlar altndan ve gmten kaplanm, l l avizelerin oldu
u, mumlarn aydnlatt grkemli bir salon. Orada, Paris'in en g
zel, en varsl, en iyi anlan, en esiz, en gsterili, prlantalar iinde
parldayan kadnlan kaynayorlard, drt dnyorlard ve daldan
dala konuyorlard. Balannda, gslerinde, salarnn arasnda, elbi
selerinin stne serpilmi ya da ayaklarnda halkalar oluturan iek
ler tayan kadnlar! Dantelalan, mekik oyalarn ve zarif kalalann
rten muslini kvnmlandran hafif titremeler,i gcklayc admlard
bunlar. ok derin birka bak uray, buray deliyorlar, klan, pr
lantalarn ateini yutuyorlar ve zaten ateli yrekleri daha da kkrt
yorlard. Sevgililer iin anlaml ba devinimleri ile kocalar iin olum
suz tutumlar da anszn yakalanveriyordu. Oyun oynayanlann, her
umulmadk atta, nlayan sesleri, altnn tngrts mzie, syleile
rin uultusuna kanyordu; bu sarho kalabaln, dnyanm sunabi
lecei batan kanc her eyle, tmyle ban dndrebilmek iin
bir gzel koku dalgas ve genel sarholuk lgna dnm imgelemle
rin stnde etkisini gsteriyordu. SM.Karsav: B: ierisi. kadn
lar ieklere dnmler (her taraflarnda iekler var); bu bitkisellik
anlambirimcii daha sonra gelip anlatann sevdii kadnn stne
yerleecektir (bu kadnn hatlar "yeermitir"); te yandan bitkisellik

33
 belli bir katksz yaam (rgensel olduu iin) dncesini yananlam
olarak getirir, bu katksz yaam yal adamn oluturduu l
"ey"le birlikte bir karsav ortaya koyarlar (ANL.Bitkisellik). Dante-
lalarn titreyii, muslinlerin dalgalan ve kokularn buhar buharl
anlambirimciini yerletirirler,bu anlambirimrik de keliye (no 80),
geometrie (no 76), krma (no 82), yal adam anlambirimrik
dzleminde tanmlayan tm biimlere karttr. eliiklik salayarak
yal adamda amalanan ey makinedir: (hi deilse okunabilir sy
lemde) buharl bir makine dnebilir miyiz? (ANL.Buharl).
ANL.Varsllk. Antrmak olarak, bir zina atmosferi belir
tilmitir; Paris'in tred bir yer olduu yananlamn getirir (Bayan
De Lanty'nin servetinin bir rneini oluturduu Paris'teki servetler
treddr) (GN. Budunsal ruhbilim: Paris).
(12) Bylece samda, lmn i karartc ve sessiz imgesi; solumda, ya
amn kibar elenceleri: burada, souk, donuk, yas tutan doa; ora
da, nee iindeki insanlar. SM. Karsav: AB: zet.
(13) Bense, eitli biimlerde binlerce kez yinelenerek Paris'i dnyann en
elenceli ve en ok dnceye iten kenti yapan bylesine aykr bu
iki tablonun arasndaki snrda durmu yars gldrc, yars h
zn veriri trel bir karm oluturuyordum. Sol ayamla tempo tu
tuyordum, teki ayamsa bir tabutun iindeymi gibi geliyordu ba
na. Gerekten de ayam, bir aralktan szp vcudunuzun bir yann
donduran trden bir yelden buz kesmiti, oysa teki ayam, balo
larda olduka sk bamza gelebilecei gibi, salonlarn nemli scakl
n duyumsuyordu. Karmn" yananlamnda karma bir nitelik,
aykr elerin ilikisiz bir biimde biraraya getirilmesi grlyor. Bu
anlambirimrik anlatcdan Sarrasine'e g edecektir (no 159), bu da
anlatcnn ikincil, girii salayan kii olduu dncesini rtecek
tir: iki erkek simgesel olarak birbirlerine eit grnrler. Karma nitelik
Sarrasine'in yksnde ok daha fazla nem tayacak olan bir du
rumla kartlaacakt^ nk Sarrasine'in ilk hazzm kefetmesine
bal olacaktr: kaygan olmak (no 213). Sarrasine'in ve anlatcnn ba
arszl "kvamm bulmayan" bir zdein baarszldr (ANL.
Karma). ki ekinsel dizge burada seslerini duyuruyor: budunsal
ruhbilim (GN. "Paris") ve tbbn halk aznda kullanl ("bir pen
cere aralnda kalarak kolayca scak-souk kartlndan etkileni
lir") (GN. Tp). Anlatcnn karsavn derin simgeselliine ka
tlm, burada fiziksel, kaba ve gln bir nedensellie balanarak
alaya alnm, bayalatrlm, nemsiz gibi gsterilmitir: anlatc
simgesel olguyu reddeder gibi grnr, bu onun iin "basit bir hava
akm olaydr"; inanmad iin de cezalandrlacaktr zaten (ANL.
Simgesizlik).

34
XIV..Karsav: ek.

Szbilim sanatnn, yzyllar boyunca, nermi olduu birka yz

beti dnyay adlandrmaya, kurmaya ynelik sm flandrc bir a
lma olutururlar. Tm bu betilerin en deim ezlerden biri Kar-
savdr; onun ak seik belli bir ilevi vardr: bir adla, bir stdil
nesnesiyle kartlarn blnmesini ve bu blnm ede, kendi indir-
genemezliini onaylam ak (ve yabanllm gidermektir). Karsav
oldum olas ayrr; bylece bir kartlar doasna ynelir; bu doa
da yabanldr. (Allm bir biim de dizisel kartlkta olduu gibi)
basit bir zelliin varl ya da yokluuyla farkllamak yle dur
sun, karsavn her iki eside belirtilidir: farkllklar, tamamlayc,
eytiimsel (doluya kar bo) bir devinimden kaynaklanmaz: kar-
sav tepeden trnaa silahl iki sava gibi kurallara uygun bir bi
imde kar karya konm u iki doluluun savamdr: Karsav,
verilmi, sonsuz, hi durmadan dnen bir kartln betisidir: s
rp gidenin betisi. Karsav oluturan iki terimin her birleim i, her
karm, her uylam, zetle Karsav duvarndan her gei, bir
yasay inem eyi kapsar demek ki; kukusuz, szbilim yeniden
yasa deliciyi adlandrmaya ynelik bir beti icat edebilir; bu beti
vardr: aykrlktr bu (ya da szcklerin birlem esi): bu seyrek g
rlen beti, srp gideni bkm ek iin dzgnn son giriimidir.
Pencere aralnda gizlenmi, ierisine ve darsna bitiik, aykrl
n i snrna yerlemi, Karsav duvarnn stne binm i olan
anlatc bu betiyi ilem e koyar: yasay deler ya da yasarm delin
mesine katlanr. Bu yasa delmenin imdilik ykmsal hibir yan
yoktur: alaya alnm, bayalatrlm, doallatrlm olarak
simgenin korkunluuyla (korkunluk olarak simgeyle) ilgisi ol
mayan sevimli bir szn konusudur; ne var ki yaratt aknlk
hemen fark edilir. Nasl m? Szbilimsel olarak, bahe ve salon
karsav doyma noktasma gelmitir: btn (AB) bildirilmitir,
sonra da her enin iine yerletirilmi ve betimlenmitir, sonra
yeniden ve bitirirken, uyumlu bir biim de kapanm bir kvrma
gre tm karsav zetlenmitir:
 Oysa, bir e gelip bu (szbilimsel adan) bitm i btne ekle
nir. Bu e, anlatcnn
("bitiiklik" ad altnda zmlenmi olan) konumudur:

AB
bitiiklik

bitiiklik
vbitiikliky
AB

bitiiklik

Bitiiklik Karsavn szbilimsel -y a da d izisel- uyumunu

(A B / A / B / AB) bozar ve bu bozulma bir eksiklikten deil de bir
fazlalktan gelir -.fazladan bir e vardr, bu gereksiz ek de (anlatc
ya ait) bedendir. Ek olarak, beden anlatnn gerekletirdii yasay
bozm ann yeridir: beden dzeyinde, aykrln blm e izgisi ha
vaya uurulmaldr, Karsavn iki uyumaz (dars ve ierisi, so
uk ve scak, lm ve yaam) birbirine kavum aya, birbirine do
kunm aya, birbirine karmaya arlmlardr. Bu da, nce dsel
(karmdr bu), sonra da kuruntusal (bu da yan yana oturmu
Yal adamla gen kadnn oluturduu uyum suz karm olacak
tr) nitelik tayacak (sekinlikten yoksun) karma bir zdek iindeki
betilerin en artcsyla gerekleir. Szbilim , sylem i yolu-yorda-
mnca doygunluk noktasna getirdikten sonra, ancak syleme ge
len bu fazlalk araclyla bir eyler anlatlabilir ve anlat balar.

XV.Partisyon.

(Okunabilir) betiin uzam, her noktada bir (klasik) mzik partis-

yonununa benzer. (lerleyen devinimi iinde) dizim in blmlen-
mesi, ses dalgasnn ller halinde blm lenm esine denk der
(biri tekinden daha saym acadr olsa olsa). Patlayan, parldayan,
vurgulayan, etkileyen, gl tnlaryla, kesintililik deerleriyle
nefesli bakr alglara ve vurma alglara benzeyen anlam birimcik-
ler, ekinsel alntlar ve simgelerdir. (Genelde nefesli alglara bra
klm ezgi gibi) alglanabilir bir oluum boyunca arpmalarla,

36
uyumsuz karmlarla ve ynlendirilm i gecikmelerle ark syle
yen, kap giden, devinen ey bilm eceler dizisidir, onlarn askya
alnm aklanmalar, geciktirilmi zmleridir: bir bilmecenin
geliimi bir fgn geliim inin aynsdr; her ikisi de bir konu ierir,
bu konu, sunu, (sylemin, gizi uzatt geciktirmeler, bulanklklar
ve aldatmacalarla dolu) oyalam a, (yant krntlarnn ard arda or
taya kt youn blm olan) hzlanma ve bir de sonu bl
mnde ele alnmtr. Sonuta, tellerin yapt gibi, btn ayakta
tutan, dzenli bir biim de birbirine balayan, uyumunu salayan
zgr seim e ilikin kesitler, davranlarn ilerleyii, bilinen edim
lerin hzdr:

SZELBRMLER 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Anlambirimciker ; J> JJJ n

Ekinsel dzgler j> J* ; n
Karsav J J j J J J j J j
1.Bilmece

"Dalm" "j-
"Gizlenmi"

Benzerlik burada bitmiyor. oksesli tablonun iki dizisine (yo

rumsal dizi ve zgr seim e ilikin diziye) klasik mzikte ezgi ve
uyumun sahip olduu ayn makam belirlemesini maledebiliriz:
okunabilir betik tonal bir betiktir (alkanlk, bu betik iin, iitme
kadar koullu bir okuma retir: tonaliteye ynelik bir kulak oldu
u gibi, okumaya ynelik bir gz olduunu syleyebiliriz, yle ki
okunabilirlii unutmak tonaliteyi unutmakla ayn trdendir ve to
nal birim orada iki kesitsel dzgye znden baldr: gerein
ilerleyii ve gsterilen edimlerin dzenlenmesi: ezginin ilerleyen
dzeninde ve anlatsal kesitin ayn derecede ilerleme gsteren d
zeninde ayn zorunluluk vardr. Oysa, klasik betiin oulluunu in
dirgeyen tam olarak bu zorunluluktur. ounlukla ayn anda algla
nan bu be dzg gerekte betie oul bir nitelik salarlar (betik
pekl ok seslidir), ancak bu be dzgden yalnzca (anlam
sal, ekinsel, simgesel dzgler) yer deitirebilir, geridnl, za
man kouluna boyun emeyen zellikler nerir; teki ikisi (yo-

37
rumbilgisi ve zgr seim bilgisine ilikin dzgler) elerini geri
dn olmayan bir dzene gre kabul ettirirler. Demek ki klasik
betik (izgisel deil de) tablo halindedir, ancak bu tablo halinde ol
ma zellii vektrletirilm itir; m antksal-sremsel bir dzen izler.
okdeerli, ama geri dnll tamamlanmam bir dizge sz
konusudur. Geri dnll tkayan, klasik betiin oulluunu
snrlandran da budur. Bu tkanmalarn adlar vardr: bir yandan
gerek, te yandan da deneyim: ite tam olarak buna kar ya da
bunun arasnda ada betik oluur.

(14) Bay De Lanty bu kona satn alal pek de uzun sre olmad, deil
mi?
- Olmaz olur mu! Mareal De Carigliano ona bu kona satal on yl
olacak yaknda.
- yle mi!
- Bu insanlarn snrsz bir serveti olmal.
- Kukusuz.
- Ne elence! Grlmemi bir atafat iinde.
- Bay De Nucingen ya da Bay De Gondreville kadar varsl mdrlar
dersiniz? EYL. "Dalm olmak": 2: dncelerinden syrlmak.
GN. Sredizimsel dzg (on yl ...) (Daha nceden, lenin,
konan ve semtin ortak zellikleriyle belirtilmi olan) Lanty'lerin
varsll burada aka syleniyor; bu varsllk bir bilmecenin konu
su olaca iin (nereden geliyor bu varsllk?), szelbirimde yorum-
bilgisel dzgnn bir esini grmek gerekir: bilmeceyi oluturan
sorunun stne dayanaca nesneyi (ya da konuyu) izlek olarak ad
landralm: bilmece henz oluturulmamtr, ama izlei imdiden
sunulmutur, ya da yle demek yelenebilir, herhangi bir biimde,
tumturaklanmtr (YOR. 2 Bilmece: izlek).
(15) Yani siz bilmiyor musunuz k i?...
Bam uzattm ve konuan bu iki kiinin Paris'te yalnzca Neden?ler-
le, Nasl? Nereden geliyor? Kim onlar? Ne var? Ne yapt ?larla ura
an merakl kiilerden olduklarn anladm. Alak sesle konumaya
baladlar ve ayr bir yere konmu kanapenin birinde daha rahat ko
numak zere uzaklatlar. Giz peinde koanlann karsna bundan
daha verimli bir maden asla kamazd.* EYL. "Gizlenilen yer": 2:
gizlendii yerden kmak,*GN. Budunsal nhbilim (zevk ve sefa
iinde yaanlan, ekitirici, dedikoducu Paris). te yorumbilgi-
sel dzgnn iki yeni esi:, sylemin bize, u ya da bu biimde, her
"bilmece var" dediinde bilmecenin ortaya konulmas v e atlatlm (ya
da askya alnm) yant: nk eer sylem, konuan iki kiiyi uzak
taki bir kanapeye doru gndermek zenini gstermeseydi, bilmece

38
 nin anahtarn, Lanty'lerin servetinin kaynan hemen renmi ola
caktk (ama o zaman da anlatlacak yk olmayacakt) (YOR.: 2.B-
mece: ortaya koyma ve askya alnm yant).
(16) Hi kimse Lanty ailesinin hangi lkeden geldii bilmiyordu, Izlek-
sellemi (Lanty'ler aile olarak oluturulmulardr), ortaya konmu
(bilmece var) ve dile getirilmi (kkenleri nedir?) yeni bir bilmece: bu
biimbirim burada bir tek tmcede kaynamlardr (YOR. 3.Bil
mece: izlek, ortaya koyma, dile getirme).
(17) milyonlarla llen bir servetin hangi tecimden, hangi soygunlar
dan, hangi vurgundan ya da hangi kalttan elde edildii de bilinmi
yordu. YOR. 2.Bilmece (Lanty'lerin serveti): dile getirme.
(18) Bu ailenin tm yeleri talyanca, Franszca, spanyolca, ngilizce ve
Almanca konuuyorlard, stelik bu halklarla uzun sre yaam ol
duklarn dndrtecek kadar kusursuzca. ingene miydi bunlar?
Korsan mydlar? Burada bir anlambirimcik nerilmitir: o zama
nn be ekin dilini konuan Lanty ailesinin uluslararasl. Bu an
lambirimcik gerei karsamaktadr (dedelerinin kardei uluslarara
s eski bir yldzdr ve ad geen diller Avrupa mziininin dilleridir)
ancak bunu ortaya karmaya yaramas iin henz ok fazla erken:
sylemin trellii asndan nemli olan; daha sonra bunun tersini
sylememesidir (ANL. Uluslararaslk). Anlatsal olarak, bir bil
mece belli bir saydaki gecikmelerden geerek bir sorudan bir yanta gi
der. Bu gecikmelerin en nemlisi kukusuz sahtelik, yanl yamt, ya
landr; bunlara aldatmaca adm veriyoruz. Sylem, daha nce de
Lanty'lerin servetinin olas nedenleri {tecim, soygun, korsanlk, kalt)
arasnda gerek nedeni (tannm, kapatma olarak yaam, hadm
bir daynn byk n) saymay unutarak, sz amak istemezmi gi
bi grnp szederek yalan sylemiti; burada, byk nermesi
yanl olan bir tasm araclyla olumlu olarak yalan sylemektedir:
1. Yalnz ingeneler ve korsanlar birka dil birden konuurlar. 2.
Lanty'ler okdillidir. 3. Lanty'lerin kkenlerinde ingenelik ya da
korsanlk vardr (YOR. 3.Bilmece: aldatmaca, sylemden okuyucu
ya).
(19) Allah kahretsin! Konuklarm kusursuzca arlyorlar, diyorlard gen
politikaclar.
- Kont De Lanty bir Casauba'y soymu da olsa, kzyla evlenirdim!
diye haykrd bir filozof. GN. Budunsal ruhbilim: aktreyi hie
sayan Paris.
(20) Marianina'yla, gzellii doulu ozanlarn masals gzellik anlayla
rn somutlatran on alb yandaki bu gen kzla kim evlenmezdi ki!
Alaattin'in lambas adl masaldaki Sultann kz gibi peeli olmalyd.
ark syleyii, kendilerinde baskm bir niteliin srekli olarak bt
nn kusursuzluunu dlad Malibran'larn, Sontag'lann, Fodor'la-

39
 nn tmlenmemi yeteneklerini glgede brakyordu; nk Mariani-
na sesin duruluunu, duyarll, devinimin ve titremlemelerin ye-
rindeliini, tini ve bilimi, incelii ve duyguyu ayn derecede birletir
meyi biliyordu. Bu kz tm sanatlarn ortak ba olan ve kendisini
arayanlardan hep kaan u gizli iirselliin rneiydi. Tatl ve alak
gnll, bilgili ve nkteci olan Marianina'y hi kimse glgeleyemez-
di, tabii annesinden baka. GN. Sredizim (Babas Carigliano ko
nan satn aldnda Marianina alt yandayd, vb). GN. z-
deyisel dzg ("Tm sanatlarda vardr," vb) ve yaznsal dzg (do
ulu ozanlar, Binbir Gece Masallar, Aladdin). Neden Mariani-
na'nn mziksel edimi kusursuzdur? nk olaan bir biimde da
tlm zellikleri kendinde toplar. Ayn biimde: neden La Zambi-
nella Sarrasine'i batan kartr? nk vcudu yontucunun ancak
modellerinde bltrlm olarak bildii kusursuzluklar birletirir
(no 220). Her iki durumda da, sz konusu olan paralanm beden -
ya da btnlemi beden izleidir (SM. Biraraya getirilmi beden).
Gen kzn gzellii, ekinsel bir dzgye (burada yaznsal)
gnderilmitir, (baka yerde resimsel ya da yontusal olabilir). Bura
da yaznn ortak kocaman bir yeri vardr: Kadn, Kitab tpkrnekler.
Bir baka deyile, her beden daha nce yazlmn bir alntsdr. Arzu
nun kayna yontudur, tablodur, kitaptr (Sarrasine Pygmalion'la z-
deletirilecektir, no 229) (SM. Bedenlerin oaltlmas).

XVI. Gzellik.

Gzellik (irkinliin tersine) gerekten aklanamaz: sylenir, do

rulanr, bedenin her parasnda yinelenir ama betim lenm ez. Bir
tanr gibi (onun kadar bo) yalnzca syleyebilir: ben, "gzellik"
olan ben, sylem iin artk yalnzca her ayrntnn kusursuzluunu
kantlamak ve "gerisini" her gzellii kuran dzgye gndermek
kalyor: bu dzg Sanattr. Bir baka deyile, gzellik ancak bir
alnt biiminde sunularak kantlanlr: M arianina'nm Sultann k
zna benzem esi, onun gzellii hakknda bir eyler sylemenin tek
yolunu oluturur; rneinden yalnzca gzellii deil sz de alr;
kendi bana kalm, daha nceki her trl dzgden yoksun ola
rak gzellik sessiz olurdu. H er trl dolaysz yklem onda redde
dilmitir; olas tek yklem ler ya eszdr (kusursuz, oval bir yz) ya
da benzetme (Raphael'in M eryem Anas gibi, tatan bir d gibi gzel,
vb); bylece, gzellik dzglerin sonsuzluuna gnderilmitir: Ve
ns gibi gzel mi? Vens m? Ne gibi gzel? Kendisi gibi mi? Mari-

40
anina gibi mi? Gzelliin oaltlm asn durdurm ann tek yolu:
onu gizlemek, onu sessizlie, dile getirilemeyene, dil yitimine terk
etmek, gndergeyi grnmeze yollam ak, sultann kzn rtmek,
kaynann farkna varmadan, onu tehlikeye drmeden dzg-
y dile getirmek. Benzetilene ait bu beyazl yeniden kuran bir
szbilim betisi vardr; buna gre, benzetilenin varl tmyle
benzetenin szne teslim edilmitir: bu kaydrm adr (deirmenin
"kanatlarn" ya da koltuun "kollarn" belirtm ek iin olas baka
hibir szck yoktur, yine de "kanatlar" ve "kollar" hemen, daha o
anda eretilemeyle kullanlmlardr): belki de dzdeimeceden
daha da temel bir betidir bu, nk bo bir benzetilenin evresinde
konuur: gzellik betisi.

(21) Ba dndrc gzellikleri zamann ypratmalarna meydan okuyan

ve otuz alt yanda on be yl nce olduklarndan daha ok arzu
uyandrr gibi grnen kadnlara rastladnz m hi? Yzleri tutkulu
bir tindir, k saar; yzlerindeki her izgi zekdan parldar her g
zenein bambaka bir prlts vardr, zellikle klarn altnda. Ba
tan karc baklar insan eker, iter, konuur ya da susarlar; ei
timli yryleri artk doallamtr; sesleri, en cilveli bir biimde
tatl ve yumuak klnm tonlarn kulak okayan gzelliklerini koyar
ortaya. Benzetmeler stne kurulmu vgleri en hassas kiilerin
gururunu okar. Kalarnn bir devinimi, en kk bir gz oyunu,
bklen dudaklar yaamn ve mutluluklarn onlara balam olan
lara bir tr rk verir. Akta deneyimsiz ve konumas uysal bir
gen kz batan karlabilir; ancak bu tr kadnlar uruna, bir erkek,
Bay De Jaucourt gibi, kk bir odaya gizlenip de hizmeti kadm ka
p aralnda onun iki parman krdnda barmamay renmeli
dir. Bu byleyici gl kadnlan sevmek, yaamn tehlikeye atmak
deil midir? Belki de bunun iin onlan bylesine tutkuyla seviyoruz.
Kontes De Lanty de byleydi ite. GN. Sredizim (...dnda Ba
yan De Lanty otuz alt yandadr: gsterilen nokta ya ilevsel ya da
anlamldr, burada da byledir. GN. Ak efsaneleri (B.De Jauco
urt) ve kadnlarn ak tiplemesi (deneyimsiz bakireden daha stn
olan olgun kadn). Marianina Binbir Gece Masallart'nm rneiy
di. Bayan De Lanty'nin bedeni bir baka Kitaptan, Yaamn kitabn
dan alnmtr ("u kadnlara hi rastladnz m...") Kendileri efsanenin,
aktan szedilebilmesi iin okunmu olmas gereken eyin iinde yer
alan (B. De Jaucourt gibi) erkekler tarafndan yazlmtr bu ki-
tap.(SM. Bedenlerin oaltlmas). Kzyla kartlatrlan Ba
yan De Lanty yle bir biimde betimlenmitir ki simgesel ilevi ak

41
 a ortaya kar: (hi bir yarar olmakszn yknn btn kadnlar
nn ayn snfta toplanmas zorunluluunu getiren) dirimbilimsel cin
siyet ekseninin yerine simgesel hadmlk ekseni gelir (SM.Hadmlk
ekseni).

XVII. Hadmlk kamp.

lk bakta Sarrasine cinsiyetlerin oluturduu tam bir yap sunar

(kart iki e, karma bir e ve yansz bir e). yleyse bu yap
kam terimiyle tanmlanabilir: 1 . kam olmak (erkekler: anlatc,
B. De Lanty, Sarrasine, Bouchardon); 2. kam alm ak (kadnlar:
Marianina, Bayan De Lanty, anlatcnn sevdii gen kadn,
Clotilde); 3. ona hem sahip olm ak hem de almak (hem erkeklik
hem de diilik zellikleri gsterenler: Filippo, Sapho); ne sahip ol
m ak ne almak (hadm). Oysa bu dalm yeterli deildir. Kadnlar,
ayn dirimbilimsel snfa dahil olsalar da, ayn simgesel ileve sa
hip deildirler: anne ve kz kartlar (betik yeterince syler bunu
bize), Bayan De Rochefide, kim ileyin ocuk kimileyin kralie ola
rak blnmtr, Clotilde'in hibir deeri yoktur; hem eril hem di
il zellikler gsteren Filippo'nun, Sarrasine'i dehete dren
Sapho'yla (no 443) hibir ilgisi yoktur; sonuta, daha da nemlisi,
yknn erkekleri tam erkeklik bakm ndan pek de yerlerini bula
mazlar: biri gelimemitir (B. De Lanty), teki bir anne gibidir
(Bouchardon), ncs Kralie-Kadn'a boyun emitir (anlatc)
ve sonuncusu (Sarrasine) hadmla varacak kadar "budanm tr"
Demek ki cinsel snflama olmas gereken deildir. Bir baka belir
ginlik bulmak gerekir. Doru yapy ortaya karan Bayan De
Lanty'dir: kzna (edilgen) kart olarak, Bayan De Lanty tmyle
etken taraftadr: zamana egemen olur (zamann ypratmalarna
meydan okur); klar saar (k sama uzaktan gerekletirilen bir
eylemdir; gcn st biimidir); vgler datan, karlatrmalar
hazrlayan, erkein kendini kyaslayarak tanyabilecei dili bala
tan, ilkil Yetke, Zorbadr o. Sessiz tanrsal gc yaam, lm, frt
na, dinginlik kararlarn verir, hepsinden nemlisi erkei sakatlar
(B. De Jaucourt orada "parm an" yitirir). Ksacas, Sarrasine'i bu
kadar korkutan Sapho'yu haber veren Bayan De Lanty, hadm
eden kadndr, Babann tm dsel iyelikleriyle donatlmtr: g,
bylem e, kurucu yetke, korku ve hadm lk gcyle. Demek ki,

42
simgesel alan, dirimbilimsel cinsiyetler alan deildir; hadmlk
alandr: hadm eden /h a d m edilenin, etken /ed ilg en in alan. (Dirimbi
limsel cinsiyetler alannda deil de) ite bu alanda belirgin bir bi
imde dalrlar yknn kiileri. Hadm etm e tarafna, Bayan De
Lanty'yi, (Sarrasine'i cinsellikten uzak tutan) Bouchardon'u ve
Sapho'yu (yontucuya gz da veren sylensel betiyi) koymak ge
rekir. Edilgen taraftaysa, kim i buluruz? yknn "erkeklerini":
Eavasine ve anlatc, her ikisi de, birinin arzulad ve tekinin an-
lattt hadmln iine srklenmilerdir. Hadmn kendisine ge
lince, onu dorudan hadm tarafna koym ak yanl olur: o bu diz
genin krkrne ve deiken bir biim de gerekletirilmi bir g
revidir; etken ve edilgen arasnda gider gelir: hadm olarak hadm
eder; Bayan De Rochefide iin de ayn ey sz konusudur: kendisi
ne anlatlm olan hadm lk kendisine bulanca, anlatcy da onun
iine srkler. M arianina'ya gelince, onun sim gesel varl ancak
kardei Filippo'nunkiyle ayn anda tanmlanabilir.

(22) Marianina'nm erkek kardei Filippo, kz kardei gibi, kontesin olaa

nst gzelliini almb. Tek szckle bu gen adam Antinos'n,
daha ince hatl, yaayan imgesiydi. Zeytin karas bir ten, gr kalar
ve kadife bir bakn atei erkeke tutkularn, gzpek dncelerin
gelecei iin umut verdiinde bu elimsiz ve narin ller genlikle
nasl da uyum salyorlard! Filippo nasl ekici bir erkek olarak tm
gen kzlarn yreindeyse, Fransa'nn en iyi koca aday olarak da
tm annelerin akimdayd. GN. (Eskil) Sanat. ANL. Varsllk
(Fransa'nn en iyi koca aday) ve Akdenizlilik (zeytin karas bir ten,
kadife bir bak). Gen Filippo iki modelin; annesi ve Antino
s'n tpkmei olarak vardr ancak:Dirimbilimsel ve kromozom
larla ilgili kitap ve Yontularla ilgili kitap (bu sonuncusu olmakszn
gzellikten sz ettirmek olanaksz olurdu: "bir szckle her eyi zetle
mek istersek" Antinos: ama daha baka ne demeli?) SM. Bedenlerin
oaltlmas). SM. Hadmlk ekseni. Filippo'nun kadns hatlar
yine de rtmeceyle dzeltilmitir hemen ("gr kalar", "erkeke tutku
lar"), nk bir delikanlnn gzel olduunu sylemek onu kadn-
latrmaya yeter, onu kadnlar kampna yerletirir; bu da hadm et
mek tarafdr: yine de: Filippo yknn devamnda ona bir hi ola
rak katlr: yleyse, simgesel olarak Marianina ve Filippo neye yarar
lar?

43
XVIII. Hadm edilmiin ardndan gelecek kuaklar.

yksel olarak, Marianina da Filippo da pek bir eye yaramazlar:

Marianina yalnzca yzkle ilgili kk blm (Lanty'lerin gizini
glendirmeye ynelik bir blm) salayacakta ve Filippo'nun
da (pek kesin olmayan biim iyle yal adama ynelik yumuak ve
kaygl davranyla) kadnlar kampna katlmaktan baka anlam
sal bir varl yoktur. Daha nce de grdk ki, bu kamp, dirimbi-
limsel cinsiyet kam p deil de hadm lk kampdr. Oysa ne Mari-
anina'nn ne de Filippo'nun hadm edici zellikleri vardr. yley
se, simgesel olarak neye yaralar? una: her ikisi de kadns olup,
kz ve erkek karde, Bayan De Lanty'nin (bir baka deyile Bayan
De Lanty'nin yeeni olduu La Zam binella'nn diil soyunu olu
tururlar (ana soyundan uzak kuaklara ekm e vurgulanmtr):
Zam binella'ya zg diiliin bir tr patlam asn sim gelemek iin
buradadrlar. Anlam udur: Eer La Zam binella'nn ocuklar ol
m u olsayd (onu oluturan eksiklii belirten aykrlk), Marianina
ve Filippo'dan bakas olmayan kaltsal olarak, zarif dii varlklar
olurlard: La Zam binella'da hadmn yoksun kald bir olaanlk
d, bir erekbilimsel z varm gibi ve bu z de diiliin ta kendi
si, bir baka deyile, hadmla ait beyazl aarak Marianina ve
Filippo'da yeniden oluturulmu doum yeri ve gelecek kuaklar
m gibi.

(23) Bu iki ocuun gzellii, serveti, zeks, zariflii yalnzca annelerin

den geliyordu. Lanty'lerin serveti nereden gelmektedir? Bu 2. bil
mece burada yantlanmtr: Kontesten, kadndan. Demek ki, yorum-
bilgisel dzgye gre, bilmecenin (hi deilse parasal olarak) zl
mesi, yantn bir paras sz konusudur. Yine de, gerek, bir sayp
dkme iinde boulmutur, bu dkmn yanak sralam gerei
alr gtrr, ondan kamr, onu elinde tutar ve uzun szn ksas
onu aa vurmaz: demek ki sahtelik, aldatmaca, zme engel (ya
da geciktirme) vardr. Bu gerek ve aldatmaca karmn, bu etkisiz
zm, bu kapal yant kaypaklk olarak adlandracaz. (YOR. 2.
Bilmece: kaypaklk). (SM. Bedenlerin oaltlmas) (ocuklar an
nelerine benzer).
(24) Kont De Lanty ksa boyluydu, irkindi ve iek bozuu bir cildi var
d; bir spanyol gibi karamsar, bir bankac gibi can skcyd. Belki de
ok az gld ve hep Bay De Mettemich'in ya da VVellington'n
szlerini and iin, byk bir politikac olarak kabul ediliyordu.

44
 GN. Halklar ve meslekler ruhbilimi (spanyol, Bankac). B. De
Lanty'nin grevi nemsizdir: bankac olarak, lenin dzenleyicisi
olarak, yky Paris'in Yksek Maliye sylenine balar. levi sim
geseldir: deerini dren portresi onu Zambinella'nn (Diiliin)
kaltnn dnda brakr; ihmal edilebilir, kimseye hayr olmayan bir
babadr bu, yknn hepsi hadm, zevkten mahrum braklm er
keklerine istenmeyenler arasnda katlr; hadm eden / hadm edilen di
zisini varsllatrmaya katkda bulunur: (SM. Hadmlk ekseni).
(25) Bu gizemli aile, glklerini zevk dnyasma ait her kiinin baka bir
biimde dile getirdii bir Lord Byron iirinin tm ekiciliine sahipti:
Anlalmas g ve ktadan ktaya yceleen bir ark gibiydi.
GN. Yazn (Byron). YOR. Bilmece 3: izlek ve ortaya koyma ("bu
gizemli aile"). Byron'n kitabndan km olan ailenin kendisi de
bir kitaptr, ktadan ktaya eklemlenmitir: gereki yazar zamamn
kitaplara gnderme yaparak geirir: gerek olan, yazlm olandr
(SM. Bedenlerin oaltlmas).
(26) Bay ve Bayan De Lanty'nin kkenleri, gemi yaantlar ve dnya
nn drt bir yanyla olan ilikileri zerinde koruduklar bilinmezlik
pek de uzun bir sre aknlk yaratan bir konu olmad. Belki de ba
ka hibir lkede Vespasianus'un beliti daha iyi anlalmamtr. Ora
da, kanla ya da amurla lekelenmi paralar bUe hibir eyi ele ver
mezler ve her eyi temsil ederler. Yeter ki kaymak tabaka servetini
zin lsn bilsin, size denk olan tutarlar arama yerletirilirsiniz
ve hi kimse sizin belgelerinizi grmek istemez, nk herkes bilir
ki, bu pek de nemli deildir. Toplumsal sorunlarn cebir denklemle
riyle zld bir kentte, servencilerin olaanst anslar vardr.
Bu ailenin kkende ingene olduklarn varsaysak bile, ylesine var
sl, ylesine ekiciydiler ki kaymak tabaka onlarn kk gizlerini ba
layabilirdi. GN. zdeyisel dzg (Non olet, szln pembe
sayfalan) ve Paris altnnn sylencesi. ANL. Uluslararaslk.
YOR. 3.Bilmece (Lanty'lerin kkeni): ortaya koyma (giz var) ve aldat
maca (Lanty'ler belki de ingene kkenlidirler). YOR. 2. Bilme
ce (servetin kkeni): ortaya koyma (bu servetin nereden geldii bilin
miyor).

XIX. Belirti, gsterge, para.

Bir zam anlar (der betik) para "ele verirdi": bu bir belirtiydi, kesin
olarak bir olguyu, bir nedeni, bir oluu aa kanrd; bugnse,
(her eyi) "gsterir": bir edeerli, bir ake, bir temsil: bir gsterge
dir. Belirti ve gsterge arasnda ortak bir biim vardr: bu da yazya

45
geirmedir. Toprak tekerkliinden sanayi tekerkliine geerken,
toplum Kitap deitirmitir, (soyluluk) Harfinden (servet) Rakam
na, kattan kte gemitir, yine de hep bir yazya boyun emi
tir. Derebeyi toplumunu kentsoylu toplumla, belirtiyi gstergeyle
kartlatran aynm udur: belirtinin bir kkeni vardr, gstergenin
yoktur; belirtiden gstergeye gemek, son (ya da ilk) snr, kkeni,
temeli, destei ykmaktr, artk hibir eyin durdurmayaca, yn
lendirmeyecei, saptamayaca, ayrmayaca edeerliliklerin,
gsterimlerin snrsz oluumuna girmektir. Parislilerin parann k
kenine kar kaytszl simgesel olarak parann kkensizliiyle e
deerlidir; kokusuz bir para belirtinin temel dzeninden, kkenin
kutsanmasndan ekilip alnm bir paradr: bu para hadmlk gibi
botur: fizyolojik olarak reme olanakszlna, Paris Altm sz ko
nusu olduunda, trel bir kkene, trel bir kalta sahip olma ola
nakszl uygun der: (paraya, cinsellie iliki^j) gstegeler l
gncadr, nk, belirtilere (eski toplumun anlam dzenine) kart
olarak oluturucularnn kkensel, indirgenemez, bozulmaz, yerin
den oynatlamaz bir bakal stne kurulmamlardr: belirtide,
belirtilenin (soyluluk) belirtenden (servet) farkl bir doas vardr:
olanakl bir karm yoktur; (belirti saptam ann yaratmann dze
nini kurar) oysa bir gsterim dzeni kuran gstergede, iki taraf
birbirleriyle deitirilir, gsterilen ve gsteren snrsz bir oluum
iinde dnp dururlar: satn almm olan, yeniden satlabilir, gs
terilen gsterene dnebilir ve bu byle srer. Derebeylik belirtisi
nin yerini alan, kentsoylu gsterge, dzdeimecesel bir bozukluk
tur.

(27) Ancak, Lanty ailesinin bilmece gibi yks. Anne Radcliffe'in ro-
manlanndakine olduka benzer bir biimde, srekli bir merak konu
su oluturuyordu ne yazk ki. YOR. 3. Bilmece (Lanty'ler nereden
geliyorlar?): ortaya koyma. GN. Yazn (Anne Radcliffe).
(28) Gzlemciler, amdanlarnz hangi maazadan aldnz ille de bil
mek isteyen ya da daireniz holarna gittiinde size kiranzn ne ka
dar olduunu soran bu insanlar, Kontesin dzenledii elencelerde,
konserlerde, balolarda, enliklerde garip bir kiinin grndn
uzaktan uzaa aynmsamlard. GN. Romanclar, Trebilimciler,
Ruhbilimciler dzgs: gzlemcilerin gzlemi Burada yeni bir
bilmece ortaya konmu (bir yabanclk duygusu) ve izlekselletiril-
mitir (bir kii sz konusudur) (YOR. 4.Bilmece: izlek ve ortaya koy
ma)

46
(29) Bu bir erkekti. Yal adam, aslnda, bir erkek deildir: demek ki
sylemden okuyucuya giden bir sahtelik sz konusudur (YOR. 4.B-
mece: aldatmaca).

XX. Seslerin solmas.

Kim konuuyor? Bu, geici olarak, bir "erkek" tr karsayacak,

daha sonra da onu yeniden deerlendirip "hadm " olarak belirgin
letirecek olan, "k ii" trnden, bilim sel bir ses midir? Gzlemle
diini -rnein yal adam n sonuta erkeksi giysisini-, adland
ran, olaylarn bir sesi m idir? Burada, szcelemeye bir kken, bir
bak as kazandrmak olanakszdr. Oysa bu olanakszlk betiin
oulluunu deerlendirmeyi salayan llerden biridir. Szcele-
menin kkeni ne denli gsterilem ezse, betik de o denli ouldur.
ada betikte, sesler her trl gsterge noktasnn yadsnmasma
dein incelenirler: sylem , ya da daha iyisi, dil konuur, hepsi bu.
Klasik betikte ise, tam tersine, szcelerin ou kkene balanm
lardr, babalan ve sahipleri belirlenebilir: bu kim i zaman bir vic
dan (kiininki, yazannld), kim i zam an bir ekin (adszlk da bir k
ken, bir sestir: zdeyisel dzgde bulduum uz ses rnein); s
zn kendisine sahip kmasyla srekli olarak kar karya olsa
da, klasik betikte, ses, sanki bir sylem deliinde yitiyormucasna
yitebilir. Klasik oulluu kafam zda canlandrmann en iyi biim i
betii farkl dalgalar stne yerletirilmi, ve zaman zaman ani bir
ses solmasyla yakalanm bir ok sesin ok renkli bir deitirimi
olarak dinlemektir, bu deitirim deki gedik, szcelemeye, bir ba
k asndan tekine haber verm eksizin g etme olana salar:
yaz bu ton deiikliinden geerek oluur (ada betikte,
atonaliteye ular), bu deikenlik ondan geici kkenlerin parlak
bir hareli grnmn yaratr.

(30) Konakta ilk kez grnmesi bir konser srasnda oldu; Marianina'nn
byleyici sesiyle salona srklenmi gibiydi. ANL. Mziksellik
(yal adam eski bir soprano olduuna gre anlambirimcik gerei
belirtir ancak henz onu ortaya karma gc yoktur).
(31) Kapmm yannda duran bir hanm yanndaki bayana:
- Bir sreden beri yorum, dedi.
Bayann yanmda bulunan, u kimsenin tanmad adam ekip gitti.
- Ne kadar da garip! imdi sndm, dedi kadn yabanc gittikten son

47
 ra. Belki beni lgnlkla sulayacaksnz ama, bu souu yaratann az
nce giden, yanmdaki u siyahlar giymi bey olduunu dnmek
ten alamyorum kendimi. ANL. Souk (npe baheye konmu olan
gmen gsterilen, gelip yal adamn stne konar). SM. Kar-
sav: souk / scak (ikinci bir kez ortaya kan Bahe ve Salon, canl
ve cansz Karsavdr bu).
(32) Az sonra, kaymak tabakay oluturan insanlara zg abartclk, bu
gizemli kii hakknda en elenceli dnceleri, en garip anlatmlar,
en gln ykleri oluturdu ve ard arda dizdi. GN. Kaymak ta
baka yaam. YOR. 4.Bilmece (Yal adam kimdir?): yanl yant
lar: bildirim. Yorumsal dzgnn esi olarak Yanl yant yanlln
sylem tarafndan bildirilmi olmasyla Aldatmacadan ayrlr.
(33) Tam olarak bir kan emici, bir gulyabani, yapay bir insan, bir tr Fa-
ust ya da Ormanlar Kral Robin olmasa da, dsellii seven insanla
rn sylediine baklrsa, insan biimindeki tm bu yaratklarla ben
zer yanlan vard. YOR. 4.Bilmece: yanl yant no 1 ANL. Dn-
ya-d ve Zaman-tesi (yal adam lmn ta kendisidir, bir tek
lm lmez: lmeyen lde, bir fazlalk, lmn eki vardr).
(34) urada - burada, Paris dedikoduculuunun bu ustalkl alaylarn
gerek sanan Almanlara rastlanyordu. GN.Budunsal ruhbilim:
a dizisi: saf Alman / alaya Parisli.
(35) Yabanc yalnzca yal bir adamd. YOR. 4. Bilmece: aldatmaca
(kimsenin tanmad adam pek de "basit" bir yal adam deildir).
Anlatc (yoksa sylem mi?) bilmece gibi adam basite indirger;
yaznn savunucusu olur, masala, sylene, simgeye her trl bavu
ruyu bamdan atar, ayn eyi yineleyerek (yal adam bir yal adamd),
dili gereksiz klar: anlata (ya da sylem) burada kendine bir kurun
tu edinir: simgeleri anlama yeteneini yitirme kuruntusu (ANL. Sim
geleri anlama yeteneini yitirme).
(36) Her sabah bir ka gzel tmceyle Avrupa'nn gelecei iin karar ver
meye alkn u gen adamlardan bir ou bu tannmayan kiide b
yk bir katil, snrsz varsllklarn sahibi bir kiiyi grmek istiyorlar
d. Romanclar bu yal adamn yaamn anlatyorlard ve Mysore
Prensinin hizmetinde olduu sre iinde onun tarafndan ilenmi
canavarlklar hakknda gerekten ilgin ayrntlar sunuyorlard size.
Daha olumlu kiiler olan bankaclar, doru gibi grnen bir yk
oluturmulard.
- Hadi canm! diyorlard bir acma devinimiyle geni omuzlarn kal
drarak, bu zavall ihtiyar Cenoval bir adam. YOR. 4. Bilmece:
yanl yantlar no 2, 3 ve 4. (Yanl yantlar ekinsel dzglerden aln
mtr: edep kurallarn hie sayan genler, romanclar, bankaclar).
ANL. Varsllk.

48
(37) - Beyefendi, bu dileimi bir lszlk olarak kabul etmezseniz, ba
na, "Cenoval bir adam" sznden ne anladnz aklamak inceli
inde bulunur musunuz?
- Efendim, bu, snrsz anamallarn yaamndan saland ve kuku
suz, bu ailenin gelirlerinin de salndan kaynakland bir adam
demektir. Eski yldzn servetiyle Lanty'lerinki arasnda bir iliki
olduu dorudur; ailenin yal adama gsterdii sevgi dolu zenin
kar gerei olmas kukuludur: btn bir kaypaklk oluturulur
(YOR. 4. Bilmece: kaypaklk).
(38) Bayan D'Espard'n evinde, cam altna konmu bu ihtiyarn Cagliost-
ro diye anlan nl Balsamo olduunu pek doru gibi grnen tarih
sel aklamalarla kantlayan bir manyetizmacy dinlediimi anms
yorum. Bu acl simyacya gre, Sicilyal servenci lmden paay
kurtarmt ve torunlar iin altn yaparak eleniyordu. Bir de, Krali
yet Subay De Ferette bu garip kiiyi tandn ve onun Saint-Ger-
main Kontu olduunu ileri sryordu. YOR. 4. Bilmece: yanl ya
nt no 5 . ANL. Zaman-tesi. Ss niteliinde (zayflatlm) iki ya-
nanlam burada kendini hissettirir: cam alt, mumyaya, gzel kokular
srlm, korunmu kadavraya ilitirilen tiksintiyi artrr; sim
yaclarn altn da bo, kkeni olmayan bir altndr (vurguncularn al
tnnn aynsdr).
(39) Nkteli bir tonda ve gnmzde inansz bir toplumu belirleyen
alayc bir havada sylenmi bu samalklar, Lanty ailesi hakknda
belirsiz kukular yaratyordu. GN. Halklarn ruhbilimi: Alayc
Paris. YOR. 3. Bilmece: ortaya koyma ve izlekselletirme (bilmece
var ve bunun konusu da Lanty ailesidir). YOR. 4. Bilmece: yan
l yant no 6. Yanl yantlar yorumbilgisel kesitte bir tula oluturur
lar (gdmbilimin szck daarcna gre temel ve pek allmadk
bir biim); bu tulann kendisi bir szbilimsel dzgye (patlama
dzgsne) uymutur: bir bildirim (no 32), alt yanl yant, bir zet
(no 39).

XXI. nce alay, yanslama.

Sylemin kendisi tarafndan bildirilmi, ince alay dzgs ilkece,

ak ak yaplm bir alntdr; ama ince alay bir afi grevi grr
ve bylece alntlar ieren bir sylemden umulabilecek okdeerli-
lii ykar. okdeerli bir betiin, "kurucu ikiyanll"n btnyle
tamamlamas iin; doru ve yanl kartln bozm as, szcelerini
(onlarn deerini drm ek niyetiyle de olsa) ak yetkelere bala

49
mas, her trl kken, yaratclk, iyelik saygsn ykmas, betie
("rgensel") birliini verebilecek sesi bozmas, ksacas, tm d
rstlyle bir alnt evrelem esi ve bir tarlann parselleri gibi, her
parann sahibine gre, tm celerin iyeliini adil bir biim de bl
trmesi gereken trnak iaretlerini acmaszca, hileyle ortadan kal
drmas gerekir. nk (ince alayn yalanlad) okdeerlilik, iye
liin bir biim de inenmesidir. Yazya ulam ak iin ses duvarnn
iinden gemek sz konusudur: yaz iyeliin her trl belirtilm esi
ni reddeder, sonu olarak, asla ince alayl olamaz; ya da hi deilse
ierdii ince alay asla kesin deildir (Sade, Fourier, Flaubert'inkiler
gibi kimi byk betiklere dam gasn vuran kukululuk). Bakalar
nn dilinden uzaklar gibi grnp araya kendi dlemini koyan
zne bylelikle daha kesin bir biim de sylemin znesi olur; bu
zne adna yrtlm yanlsama da bir anlamda ilemekte olan
bir ince alay olup, hep klasik bir szdr. Kendini olduu gibi gs
termeyecek bir yanslam a ne olabilirdi? ada yazya sorulmu
sorudur bu: szcelem e duvarn, kken duvarn, iyelik duvarn
nasl zorlamal?

(40) Sonuta, bu ailenin tm yeleri, yaam neredeyse tm aratrmalar

dan uzaklatrlm bu yal adama kar olduka gizemli bir tutum
iine girerek birararaya gelmi garip rastlantlarla evrelerindekilerin
sanlarn doruluyorlard. YOR. 4.Bilmece: ortaya koyma. Yal
adamn kimliini evreleyen "giz" belli bir sayda davrana dkle
cektir, bu davranlar da bilmece gibidir.
(41) Bu kii Lanty'lerin konanda kendisine ait olduu kabul edilen da
irenin eiinde grnr grnmez, ortaya k ailede her zaman
byk bir heyecan yaratyordu. Sanki ok nemli bir olay gibiydi.
Yalnzca Filippo, Marianina, Bayan De Lanty ve yal bir uak bu
bakalarnn tanmad adamn yrmesine, oturup kalkmasna yar
dm etme ayrcalna sahipti. Her biri onun en kk devinimlerini
bile gzlyordu. SM. Diil kamp. YOR. 4. Bilmece: ortaya koy
ma (bilmece gibi davran).
(42) Tmnn mutluluunun, yaamnn ya da servetinin kendisine ba
l olduu byl bir kiiydi sanki bu adam. ANL. Bylenme. B
ylemek, doast bir medyum gibi, hadmn doasnda varsa eer,
bu gsterilen gerei getirici olabilirdi: Farinelli adl hadm byleydi;
her gnk arksyla (yllar boyunca hep ayn ezgiyle) Ispanya'nn V.
Philippe'inin hastalk aamasna gelmi iskntsn iyiletirdi ya da
azaltt.
(43) Korku mu, sevgi miydi bu? evredekiler kendilerinin bu sorunu z

50
 melerine yardmc olacak hi bir sonuca yaramyorlard. YOR.
4.Bilmece: ortaya koyma ve yantn nn tkama.
(44) Ailenin, bilinmeyen bir yerde aylar boyunca gizlenen bu olaanst
yarat, bekleniyor olmakszn, birden bire kaarcasna oradan k
yordu ve uan ejderhalarndan inip arl olmadklar trenleri boz
maya gelen u eski zaman perileri gibi salonlarn ortasnda grn
yordu. ANL. Bylenme. GN. Peri masallar.
(45) alacak bir ustalkla duygularn gizlemesini bilen evsahiplerinin
kaygsn kestirebilenler de yalnzca en deneyimli gzlemcilerdi.
YR. 4.Bilmece: ortaya koyma (bilmece gibi davran).
(46) Ancak, bazen, pek de saf olan Marianina, kadril dans yaparken,
gruplarn arasnda gzledii yal adama korku dolu bir bak atyor
du. Bazen de Filippo kalabaln iinden szlp ona ulamak iin
ilerliyordu, sanki insanlarn demesi ya da en kk bir soluk bu ga
rip yarat krp dkecekmi gibi sevecen ve dikkatli bir biimde
onun yanmda kalyordu. Kontes ona ulamak niyetinde deilmi gi
bi grnp ona yaklamaya alyordu; sonra da, yznde sevgi ka
dar yardmseverliin de, zorbalk kadar boyun emenin de izlerini
tayan bir anlatm ve tavrlar taknarak yal adamm hep yerine ge
tirdii iki ya da szck sylyordu, Kontes onu alp gtryordu,
ya da, daha iyi bir deyile, kapp gtryordu. ANL. Krlganlk ve
ocuksuluk. YOR. 4. Bilmece: ortaya koyma (bilmece gibi davra
n). Yal adam bir hadm olduundan; hadm da dnda kald
ndan, onu yansz olarak adlandrabilmek gerekirdi; ama Franszca-
da yansz olmadndan sylem, "yalan sylemek" istediinde had
m bulank adlarla belirtir: biimsel olarak diil, anlamsal olarak
(hem erili hem diili iine alan) cinsiyetler ayrmna yaylan adlarla:
yaratk szc byledir (ve daha ileride: bu diilik kurumu) (SM.
Hadmln yanszl).
(47) Eer Bayan De Lanty orada deilse, Kont onun yanna varmak iin
binbir oyun dzenliyordu; ancak szn glkle geirir gibiydi, ve
annesinin, nazma boyun edii ve bakaldrmasndan korktuu
mark bir ocukmu gibi davranyordu ona. YOR. 4. Bilmece: orta
ya koyma (bilmece gibi davram). Kont kadnlar kampndan d
lanmtr: kadnlarn k ve baarl davranyla kontun zorlua kat
lanan ve etkisiz davran kartlar: Bay De Lanty (ailenin erkei)
Zambinella'nn soyundan gelmemektedir. Yine de, simgesel dalm
burada daha da belirlenmitir: gl yetkeyi, Babann yetkesini elin
de tutan kadndr (Bayan De Lanty); dzensiz ve sayg grmeyen
yetkeye, Annenin yetkesine sahip olan da erkektir (Bay De Lanty)
(SM. Hadmlk ekseni).
(48) Kimi dncesiz kiiler lszce Kont De Lanty'yi sorgulamaya
kalkhlarsa da, bu souk ve saknml adam merakllarn sorularn

51
 hep anlamam gibi grnd. Bylece, bu ailenin tm yelerinin gs
terdii zen sonucu boa km birok giriimden sonra, kimse bu
denli iyi korunan bir gizi bulmaya almad. Dostlarn arasndaki gi-
ziletimciler, her eye inanverenler ve politikaclar, bkp usanarak,
sonunda bu gizin peini braktlar. Sylem, ortaya koyduu bilme
cenin zlmemi olduunu bildirir: yonmbilgisel dzgde, bu, t
kanmadr (buna polisiye romanlarn aknda sk sk rastlanr) (YOR.
4.Bilmece: tkanma).
(49) Ancak, u anda, bu grkemli salonlarda, bir yandan dondurmalarn,
sorbelerini yerken ya da boalm pun bardaklarn bir konsolun s
tne koyarken unlar syleyen filozoflar vard belki de:
- Bu insanlarn dolandrc olduklarn renirsem armayacam.
Hep gizlenip yalnzca gn ile gece eit olduunda ya da en uzun ile
en ksa gnlerde ortaya kan bu adam bir katilmi gibi geliyor bana.
- Ya da hileli iflasa gidip borlarn dememi biri...
- Aa yukar ayn ey. Bir adamn servetini yok etmek kendisini l
drmekten daha ktdr bazen. GN. Halklarn ruhbilimi (Paris)
ve zdeyisel dzg ("Bir insann servetini yok etmek...") ANL. By
le n m e (alayl da olsa, yal adamn, bir cad gibi, yln byl d
nemlerinde ortaya kt sylenir).
(50) - Baym, yirmi altn liraya bahse girdim, imdi krk alyorum.
- Beyefendi, rtnn stnde yalnzca otuz lira var.
- Gryorsunuz ite, bu toplum nasl da kark. Burada oynanamaz.
- Doru... HayalePi grmeyeli yaknda alt ay olacak. Onun canl bir
varlk olduuna inanyor musunuz?
- Eh! En fazla...
Bu szler, evremde, ekip giden yabanclar tarafndan sylenmiti.
ANL. Doa-st (Dnya-d ve Zaman-tesi) Oyunda sanki
stne flenmi gibi yiten ey, simgesel olarak nereden geldii bilin
meyen, bununla da ilgilenilmeyen altna denktir: Kkensiz ve yn
sz Paris altn hadmla ait boluun yerini alr (SM. Altn, bo
luk).
(51) Bense o anda, iinde siyah ile beyazm, yaam ile lmn birbirine
kart dncelerimi son bir dncede topluyordum. Gzlerim
kadar, lgn imgelemim de hem grkeminin en yksek derecesine
ulam leni, hem de bahelerin oluturduu karanlk tabloyu hay
ranlkla izliyordu. SM. Karsav: AB: zet.
(52) nsana zg madalyann bu iki yz zerinde ne kadar dnd
m bilmiyorum; EYL. "Dnmek": 1: dnmekte olmak. Ma
dalyon, yzlerin, iletiimsizliinin simgesidir: Karsavn dizisel en
geli olduundan, metalin iinden geilemez: yine de geilecektir,
Karsav inenecektir (SM. Karsav: AB: bitiiklik).

52
(53) ancak gen bir kadnn bouk gl beni birden kendime getirdi.
EYL. "Dnmek":2: durdurmak. EYL. "Glmek":l: kahkaha at
mak.
(54) Kendini baklarma sunan grnt karsnda ap kaldm. G
rnt: Karsavn nc bir deikesini (szbilimsel olarak) bildiren
trsel e: bahe ve len, scak ve souk kartlndan sonra ite
gen kz ve yal adam kartl hazrlanyor. Karsavn teki biim
leri gibi, bu da bedensel olacaktr: grnt birbirine karm iki kar
t bedenin grnts olacaktr. Oysa bu tensel karsav tensel bir
edimle; glmeyle ortaya karlm, arlmtr. Sanr yaratan l
n yerini alan glme, Karsavn duvarn sarsan eydir, madalyon
dan ters ve yz ikiliini siler, "mantkl bir biimde" souu scak
tan, yaam lmden, canly canszdan ayran dizisel engeli drr.
Kald ki, ykde de, glme hadmla balanmtr: "glmek iin"
Zambinella arkadalarnn Sarrasine'e kar hazrladklar oyuna ka
tlr; glmeye kar Sarrasine erkekliini gsterir (SM. Karsav: AB:
bildirim).
(55) Doanm ok ender bulunur cilvelerinden biriyle, beynimde yuvarla
np duran yarm yas dncesi oradan km, canl, kiilemi bir bi
imde karmda duruyordu, Jpiter'in bamdan kan Minerva gibi,
byk ve gl olarak fkrmt, ayn anda hem yz hem yirmiiki
yamdayd, hem canl hem lyd. SM. Karsav: AB: karm
(Karsavn duvan almtr). GN. Sylenbilim. Minerva syle-
ninde artn olan, tanrann babasnn bandan domu olmas
deil, oradan "byk ve gl" olarak, tepeden trnaa silahl, t
myle yetimi olarak km olmasdr. Minerva'mn modeli olduu
(dsel) imge hazrlanamaz: onu birdenbire geree, salona yazlm
olarak buluruz; ortaya ktnda oktan yazlmtr: yalnzca olgun
lamam, rgensel kkeni olmayan yazlarn aktarlmas, evri-yaz
sz konusudur. GN. Sredizim. Gen kadn yirmi iki yanda
dr, yal adam yzyanda. Yirmi iki: bu ok belirli rakam bir gerek
lik etkisi yaratr; dzdeimeceli olarak, bu kesinlik yal adamn
(aa yukar yzyllk olmak yerine) tam tamna yz yanda oldu
unu dnmeye iter.
(56) Hcresinden frlam bir deli gibi odasndan kaan zavall ihtiyar,
T atcrede aryasn bitirmekte olan Marianina'nm sesine dikkat kesil
mi insanlarn oluturduu duvarn arkasndan ustaca szlm ol
malyd. ANL. Doa-st (lgnlk "doa" ddr). ANL. M-
ziksellik. GN. Mzik tarihi (Rossini).
(57) Herhangi bir tiyatro mekanizmasyla itilmiesine, yerin altndan
km gibiydi. ANL. Makine, mekaniklik (bir makineye benzetilen
yal adam insan-tesine, cansza aittir).

53
(58) Devinimsiz ve zntl bir biimde, uultusunun kulaklarna ula
m olabilecei bu lene baka kald bir sre. Kafasn kurcalayp du
ran dnce, neredeyse uyurgezerlerinki gibi, olup bitenler zerinde
ylesine younlamt ki kalabaln iinde duruyor ancak kalabal
grmyordu ANL. Doa-st, dnya-tesi. SM. Karsav: A:
yal adam.
(59) Dikkati ekmeden, Paris'in en byleyici kadnlarndan birinin ya
nnda ortaya kmt. SM. Karsav: AB: elerin karm. Beden
lerin kanm (Karsavn inenmesi) yaknlkla (yannda) deil de,
birdenbire ortaya kmayla gsterilmitir. Bu grnme biimi, iine
girdiiniz uzamn sizi beklemiyor olmasn, tmyle teki tarafndan
igal edilmi olmasn ierir: gen kadn ve yal adamn her ikisi ay
n uzamda, tek bir kiinin uzamnda buluurlar.
(60) Gen ve zarif bir dans olan bu kadmm ince hatlar vard ve yz
bir ocuunki kadar taze, pembe beyazd, bir de ylesine narin, yle
sine duruydu ki, tpk gne nlarnn duru bir buzun iinden geti
i gibi, bir erkein bak iine ileyecekmi gibiydi. SM. Karsav:
B: gen kadn. Beden Kitabn ikizidir: gen kadn, kkenini Yaa
mn Kitabmdan alr ("...u betilerden biri": oul not edilmi, yazlm
bir deneyimler toplamna gnderir) (SM. Bedenlerin oaltmas).
Gen kadm simgesel alana yerletirmek henz ok zamansz
olur: (anlamsal) portresi daha yeni balamaktadr. Kald ki, deie
cektir: saydam, krlgan, taze ocuk-kadn, 90'da, dolgun hatl, gl
(sert), k saan ve artk yanstmayan, ksacas etkin bir kadn olacak
tr (ve iyi biliyoruz ki hadm edici bir e sz konusu olacaktr); im
dilik, kukusuz Karsavn zorunluluklarna bal olan sylem, maki-
ne-yal adamla ancak ocuk-kadm kartlatrabilir (SM. ocuk-ka-
dn).
(61) Her ikisi orada, birlikte, karmdaydlar, yanyana ve ylesine birbir
lerine yalandlar ki yabanc hem tl elbiseyi, hem iek talarn, hem
hafife kabartlm salar, hem de oynayp duran kemeri eziyordu.
ki bedenin kanm iki yananlamlandncyla gsterilmitir: bir
yanda ksa dizimlerin skk dzeni (her ikisi / birlikte / birlemi / ve
ok skm), bu dizimlerin stste ylmas bedenlerin soluk solua
kavumasn, deiimizgeleriyle gsterir; te yandan da, bitkisel bir
tz olarak sarlmaya sunulmu esnek bir maddenin grnts (tl,
talar, salarn kabartlmas, oynayp duran kemer) (SM. Karsav: AB:
kanm). Simgesel olarak, burada hadmn birlemesine tank olu
ruz: kartlar birbirine sarlrlar, hadm kadm kavrar (zaten bu ka
dn, daha sonra sz edilecek anlalmaz bir bylenmeyle ona dola
nr): kendisi araclyla hadmln gen kadna, anlatcya ve Sarra-
sine'e bulaaca etkin dzdeimece (SM. Hadm edilmiin birle
mesi).

54
(()2) Bayan De Lanty'nin balosuna bu kadn ben getirmitim. Bu eve ilk
kez geldii iin bouk gln baladm; ama ona serte nasl bu
yurgan bir iaret yaptysam sessizleti ve yanmdakine saygl oldu.
M. ocuk-kadn (gen kadna yaramazlk yapm bir ocukmu gi
bi davranlmaktadr). EYL. "Glmek": 2: durdurmak.

XXII. ok doal eylemler.

Sylem "gerek izlenimi yaratm ak am acnda" olduundan vicda

nn rahat tutmak iin bir takm ufak tefek olaylar aktarr; byk
yaplarn, ciddi sim gelerin, grkemli anlamlarn da bu olaylarn
oluturduu nemsiz dipyzeyden syrlarak ortaya kt klan sa
nlr: bylece tm eletiri betikte anlamsz bir eyler olduu, bir ba
ka deyile, aslnda, doadan bir eyler olduu dncesine daya
nr: anlam, yceliini, yine de not edilmi olan, ikincil grevinin
yalnzca kartlatnc olaca bir anlam-dlktan alr. Oysa yap
dncesi, esas olann grnr olandan, anlamszn anlamldan
aynlm asm kaldrmaz; yap bir resim, bir izelge, lekli bir izim
deildir: her ey bir anlam tar. Buna inanmak iin, temel zgr
seim edimlerini (bunlar da grnte ok nemsizdirler) gzlem
lemek yeterlidir, bunlarn tekbiimli dizisi balam ak/ sonulanmak
ya da srm ek/ durmak trndedir. ok sk rastlanlan bu durumlar
da (burada bile: glm ek, sourulmak, gizlenmek, dnmek, balan
mak, gzda vermek, girim ek), yazya gemekle oluan varlk ya da
olgu, bir "sonu"la talandrr ve bundan byle de belli bir manha
uyar gibi grnr (ne var ki sremsellik kar ortaya: klasik anlat,
mantksal-sremsel dzene znden uyar). Sonun (tam olarak
hem sremsel hem de mantksal szck) kaydedilmesi, bylece,
yazlm olan her eyi, "doal olarak" snrn, sonucunu, zm
n aran bir gerilim olarak, ksacas bir bunalm olarak koyar or
taya. Oysa bunalm ekinsel bir modeldir: Bah dncesine rgen-
selin (Hippokrates ile), iirselin ve mantksaln (Aristoteles'teki
arnma kavram ve tasmlar) ve daha yeni olarak da toplumsal-eko-
nomik olann damgasn vuran modelin ta kendisidir. Okunabilir
olan, her eylemin sonunu (sonu, ara verme, kapan, zm) dile
getirme zorunluluuna balanarak, yksel olarak ortaya kar.
Bir baka deyile, okunabilir olan, alt-st edilebilir, ama yalnzca
bir rezalet pahasna; nk o zaman inenmi gibi grnecek

55
olan, sylem in doasdr: gen kadn glmesini kesemeyebilir, an
latc onu dnden asla ekilip alamayabilir ya da hi deilse sy
lem birden bire baka bir ey dnebilir, son bilgi takntsn braka
bilir, an daha iyi kurabilecek biim de izgi deitirebir; garip
bir biim de, zlecek olan eyi, (yknn) dm olarak adlan
drrz, dm kendisinin olutuu alt dzeye deil de, bunal
mn yer ald ykseklie yerletiririz; yine de dm, giriilmi
eylem i kapatan, bitiren, sonulandran eydir, tpk bir paraf gibi;
sondaki sz reddetm ek (sz olarak sonu reddetmek) aslnda "bil-
diriler"im izin herbirinin izini tadn ileri srdmz imzay
utan verici bir biim de kovmaktr.

(63) Benim yanma oturdu. EYL. "Biraraya gelmek": 1: oturmak.

(64) Yal adam bu nefisyaratn yanndan ayrlmak istemedi; ona, bir
hevesle, u, an derecede yal insanlarn gsterebilecei ve onlan
ocuklara benzeten, belli bir nedeni ve aklamas olmayan inatla
balanmt. GN. Yallann ruh durumu. ANL.ocuksu-
luk. Hadm edilmi gen kadn tarafndan, kartlar birbirleri ta
rafndan, madalyonun tersi yz tarafndan ekilir (SM. Hadm
edilmiin birlemesi).
(65) Bu gen bayanm yanma oturmak iin, alr kapanr bir iskemle al
mas gerekti. En kk devinimleri bile bir fellinin davranlarn
belirleyen u souk uyuukluun, u sama kararszln izlerini ta
yordu. Saknml bir biimde yavaa yerine oturdu ve EYL. "Bi
raraya gelmek": 2: gelip yanna oturmak. GN. Yallarn ruh du
rumu.
(66) anlalmaz kimi szler homurdand. Ksk sesi bir kuyunun iine d
en tan kard sesi andrd. Bir kuyuya den tan grlts
"krk" bir ses deildir; ama tmcenin yananlam zinciri eretileme
nin tam tamna uygunluundan daha nemlidir; bu zincir u eleri
biraraya getirir: tan cansz devinimsizlii, kuyunun mezar anmsa
tan derinlii, balanm, "kayganlam" bir ses olan kusursuz sese
kart olan yal sesin kesintililii: gsterilen, makine gibi yapay ve
gcrdayan "ey"dir (ANL.Mekaniklik).
(67) Gen kadn serte elimi skt, sanki bir ykmdan korunmaya al
yordu, titredi nk bakt bu adam, ANL.Byle(n)me.
(68) ancak prlts gitmi sedefe benzetilebilecek scakl kalmam, su
yeili iki gzn ona evirmiti. Souktan da beter: soumu (p
rlts gitmi). Szelbirim kadavray, insan biimindeki ly yanan
lam olarak gsterir, bunu yaparken ly kendisindeki en kayg
uyandrc eye indirger: ak gzlerdir bunlar (lnn gzlerini ka

56
 patmak, lmden kendisindeki yaama bitiik olan eyi uzaklatr
maktr, ly gerekten ldrmek, onu gerekten l yapmaktr). Su
yeiline gelince, onun burada dzanlam olarak hibir nemi yoktur
(su yeilinin tam olarak renginin hibir nemi yoktur); yananlamsal
olarak (ekinsel olarak) bu grmeyen gzn, l gzn rengidir: ren
gin, yine de renksiz olmayan lm (ANL. Souk).
(69) Korkuyorum, dedi bana kulama eilerek. ANL. Byle(n)me.
(70) - Konuabilirsiniz, diye yantladm. Kula pek iitmiyor.
- Onu tanyor musunuz yani?
- Evet. Yal adamn (ilerlemi yayla aklanan) sarl una ya
rar: bize (dolayl olarak) anlatcnn askya alnm bilmecelerin anah
tarna sahip olduunu bildirir: buraya dein yalnzca Karsavn
"ozan" olarak tannan anlatc, burada anlatmak konumunda dile
getirilmitir. Bir zgr seim edimi balar: yky bilmek / onu anlat
mak. Btnl iinde ele alnan bu zgr seim edimi, ileride de g
rlebilecei gibi, ok gl bir simgesellikle donatlacaktr (EYL.
"Anlatmak": 1: yky bilmek).
(71) O zam an, bu insan dilinde ad olmayan yarat, bu z olmayan bi
imi, bu yaam olmayan varl ya da bu etkinlii olmayan yaam
bir sre inceleyecek kadar yreklendi.* Hadma zg cins olan yan
sz, cansz olmakla gsterilmitir (ya da devinimlilikten yoksun olu
la: Hint-Avrupacada cansz, yanszn belirleyicisidir). Yoksun brakc
rnekleme (...olmakszn), yaamm kendisinin deil grnmnn
bulunduu hadmln deiimizgesel biimidir (SM.Yansz).
Burada szbilimsel olarak bildirilen; yal adamn portresinin balan
g noktas, gen kadnn gerekletirdii bir erevelemedir, ("incele
yecek kadar yreklenmek"), balangtaki sesin solmas zerine betimle
meyi srdrecek olan sylemdir: yal adamn bedeni, resmedilmi
bir modeli tpkmekler (SM. Bedenlerin oaltlmas).

XXIII.Resmin modeli.

Her yaznsal betim lem e bir grtr. Szceleyici, betimlemeden

nce, iyi grmek iin deil de pek, kendi erevesinden grd
n kurmak iin pencereye dikilir deta: aradaki aklk, gsteriyi
yaratr. Demek ki betim lem ek, gereki yazarn hep yannda ta
d (resim sehpasndan daha da nemli olan) bo ereveyi, (sine
madaki gibi birden bire gldrebilecek) u lgnca ilem olmaks
zn sze ulaam ayacak nesnelerin bir dermesi ya da kesintisiz b
tn nne yerletirmektir; bundan szedebilmek iin, yazarn,

57
balangtaki bir kurala uyarak, "gerei" resmedilmi (ereve
lenmi) bir nesneye dntrmesi gerekir: bundan sonra bu nesne
yi indirebilir, resm inden ekip alabilir: ksacas: onu szle anlatabilir
(szle anlatmak, dzglerin rtsn indirtmektir, bir dilden bir
gndergeye deil de bir dzgden bir baka dzgye gnderme
yapmaktr). Bylece, (pek de kt adlandrlm, hi deilse o
unlukla yanl yorum lanan) gerekilik, gerein bir tpkrnei-
ni yapm aktan deil de, gerein (resmedilmi) bir tpkm einin
tpkrneini yapm aktan oluur: u nl gerek, ona dorudan
dokunmay engelleyebilecek bir korkunun etkisi altndaym gibi,
daha ileriye alnm, ertelenmitir, ya da en azndan onu szn buy
ruu altna koym adan nce sarp sarmaladmz resim klfnn
iinden alglanmtr: dzg stnde dzg der gerekilik. te
bu nedenle, gerekiliin "tpkm eki" olduunu syleyemeyiz,
o daha ok "yknm eci"dir (ikinci bir mimesis ile daha nceden
tpkm eklenm i olan tpkrnekler); ya saf ya da yzsz bir bi
imde, Josph Brideau Raphal'e yknmekten hi de tedirginlik
duymaz (nk izerin de bir baka dzgy, daha nceki bir
dzgy tpkrneklem esi gerekir), sanki Balzac bu yknmenin
bir bayapt olduunu sylerken daha fazla m tedirginlik duyar?
Dzglerin sonsuz dnll bir kez ortaya konduunda, be
den de bundan kaamaz: kurgu tarafndan gerek olarak sunul
mu beden sanatlar dzgsyle oluturulmu bir m odelin oal
tlmasdr, yle ki bedenlerin en "doal", Suyu Bulandran Kz
ocuunun bedeni, sanatsal dzgden yola karak retilm itir ve
yalnzca bu dzgnn verilmi szdr. (" Doktor ok ho bir gvdeyi
tekilerden ayrt edecek kadar rgenbilimciydi ve bu byleyici model
tarlalarda alp da bozulursa sanatlarn neler yitireceini anlad"). Bu
nun iin, gerekilikte, dzgler hi durmazlar: bedenlerin oal
tlmas ancak doadan uzaklarsa kesilebilir: ya En stn Kadna
ynelik olarak ("bayapt"tr bu) ya da insan-alt yarata doru
(hadm). Tm bunlar ifte bir sorun koyar ortaya. ncelikle, yazn
sal mimesis iinde resim dzgsnn bu nde gelii nerede, ne za
man balad? Neden yok oldu? Neden yazarlarn resim d l
mtr? Onun yerine ne geti? M allarm 'nin haber vermi olduu
ya da en azndan arzulam olduu gibi, gnmzde gsterim
dzgleri, artk rneinin resim ("tablo") deil de daha ok tiyat
ronun (sahnenin) olaca bir oul uzam yararna patlam a yapar
lar. Dahas var: yazn ve resim, biri tekinin dikiz aynas olarak, i-

58
eliklere gre sralayan bir dnce iinde yeralm ay keserlerse,
artk onlar, bitiik, ayr; ksacas snflandrlm nesneler olarak
grmek neye yarar? Neden (tmyle ze ilikin) ayrmlarn orta
dan kaldrmayalm? Neden "sanatlar"n oulluundan vazgeip
de "betikler"in oulluunu daha iyi bir biim de dile getirmeye
lim?

(72) Kadnlan, kendilerine tehlikeli heyecanlar bulmaya, onlardan ince

parmaklklarla ayrlm olduklarn dnp rkerek de olsa, zincire
vurulmu kaplatlan grmeye, boa ylanlanna bakmaya iten u kor
ku verici merakn bys altndayd. ANL.Byle(n)me. GN.
Kadn ve Ylan.
(73) ihtiyarn bir gndeliki gibi srt erilmi olmasna karn boyunun
normal olduu kolaylkla ayrmsanyordu. An zayfl, kol ve ba
caklarnn zariflii llerinin hep narin olduunu kantlyordu.
GN. Szbilimsel dzg: kii betimlemesi ("portre" .S. Il.yzyln
yeni-szbiliminde zellikle kabul gren szbilimsel bir trdr: syle
min burada iine anlamsal amalar dolduraca parlak ve ayrlabilir
para). ANL. gzellik (nceki).
(74) Kemik yn kalalarnn evresinde, indirilmi bir yelken gibi, kv
rmlar yaparak dalgalanan siyah ipekten bir pantolon giymiti.
ANL.Boluk. nmi yelken imgesi, bir kaltsz kalma; bir sremsellik
yananlam ekler: rzgr, yaam ekilmilerdir.
(75) Bu garip bedeni tayan incecik bacaklar gren bir rgenbilimci kor
kun bir clzln belirtilerini hemen tanyabilirdi. ANL.Canavar
(Doa-d). YOR.4.Bilmece: izlek ve ortaya koyma (bedeniyle,
yal adam bir bilmecenin konusunu oluturur).
(76) Bir gmtn stne apraz olarak konmu iki kemik derdiniz.
ANL.lm (gsteren, buharl ve bitkiselin; yani yaamn kart biimi
olan keliyi, geometrik biimi, krk izgiyi yananlam olarak getirir).
(77) ok yalanmlm bu rastlantsal makinedeki izlerini grmekten ka
namayacanz zaman, adamn uyandrd derin bir tiksinme duy
gusu kaplyordu yrei. ANL.Mekaniklik.
(78) Kimsenin tanmad adam srma ilemeli, modas gemi beyaz bir
yelek giymiti, amar da gzalc bir beyazlktayd. kl bir krali
eyi bile zendirebilecek, kzla alan ngiliz dantelinden bir y^ka s
s gsnde krmal san saaklar oluturuyordu; ancak onun stn
de, bu dantel bir ssten ok bir paavrayd. Bu yaka ssnn ortasn
da, deeri llemez bir prlanta gne gibi parlyordu. ANL. leri-
ya, Kadnlk (ss merak), Varsllk.
(79) Bu yllanm atafat, bu gerek ve zevksiz hazine bu garip yaratn
yzn daha da iyi ortaya kartyordu. YOR. 4.Bilmece (Kimdir

59
 bu yal adam?): izlek ve ortaya koyma. Beeni yoksunluu gzeldu-
vusal ve toplumsal adan kiiye uygun olup olmad kaygsn ta
makszn, kadnlk ve varsllk zn aratrdmz bir giysiye gn
derir (bu "ziinl hazine" dr): ayn biimde bayalk, travestinin giy
sisini sekinlikten daha kesin bir biimde tamamlar; nk kadnlk
tan bir deer deil bir z oluturur; bayalk dzg tarafnda yer
alr (ite bu nedenle byleyebilir), sekinlikse edim tarafnda.
(80) ereve portreye yarayordu. Bu kara yz keliydi ve tm ynler
de kmt. ene ukurlamh; akaklar kmt; gzler sarmt
rak ukurlarda yitmiti. Betimlenemez bir zayfln iyice ortaya
kard ene kemikleri yanaklarn ortasnda ukurlar oluturuyorlar
d. GN. Szbilimsel dzg: portre. Yal adamn ar zayfl
yallk belirtisidir ama ayn zamanda boluk, eksiklikte indirgenme
belirtisidir. Bu son anlambirimcik kukusuz yal, iirilmi, kibirle
ii boaltlm hadm kalbyla kartlar; bunun nedeni yananlamn
burada ifte bir balam iinde ele alnm olmasdr: dizimsel olarak,
boluk, yalln kmkllyla ters dmemelidir; dizisel olarak,
bo gibi zayf da gen kadnn sert, bitkisel, gergin doluluuyla kar
tlar (ANL. Bo).
(81) Iklarn az ok aydnlatt hu tmsekler, bu yzden insan yzne
zg teki nitelikleri de alp gtren garip glgeler ve yansmalar
retiyorlard. ANL. Dnya-d.
(82) Sonra yllar bu yzn san ve ince derisini kemiklerin stne ylesine
byk bir gle yaptrmt ki burada, ya bir ocuun att tala
bulanan bir suyun oluturduu halkalar gibi yuvarlak ya da bir cam
atla gibi yldz biiminde, ancak her iki durumda da derin ve bir
kitabn iindeki yapraklar kadar skm bir sr krklk iziyordu
her yanda. ANL. leri-ya (ar derecede krk olma, mumya).

XXIV. Oyun olarak dntrm.

Eretilemenin an derecede yklenm esi (su, cam, kitap) bir sy

lem oyunu oluturur. Dzenlenm i ve hep geridne boyun e
mi bir etkinlik olan oyun, sanki eadllarn sonlu sayda da olsa
bulunmasn tketmek isterm iiz, betiin oul varln, dnl
ln dile getirecek biim de gstereni ayn anda hem yinelem ek
hem de eitlemek istermiiz gibi, salt bir sz tadyla szckleri
st ste ymaktan deil de ayn bir dil biim ini (burada benzet
meyi) oaltmaktan oluur demek ki. Bunun iin, Balbec asans
rnde, Proust'un anlatcs, asansrc ocukla konum ak ister, o

60
cuk "ya benim szlerimin yaratt aknlktan, iine verdii dikkatten,
etiket kaygsndan, kulann ar duymasndan, bdunduu yere sayg
sndan, tehlikeden korktuundan, zek tembelliinden ya da mdrn
talimatndan yant vermez. Oyun burada dilbilgisel temel stne
kurulm utur (bunun sonucu olarak da, daha dikkat eken bir r
nektir): olanakllarn oul eitliliini, olabildiince en uzun sre
de, tekil bir dizim altna ustalkl bir biim de sralam aktan, her ne
denin szl nermesini ("iyi duymad iin) ift ada ("kulann
ar duymasndan") "dntrm ekken, ksacas srekli, sonsuza
dek baarlm bir model retmekten oluur: zorunluluklara uyan
eydir ll dil: gcn sevinci de buradan gelir.

(83) Kimi yallar bize daha da iren portreler sunarlar; ancak karmza
kveren bu hayalete yapay bir yaratk grnmn en ok veren
eyse stnde prldayan krmz ve beyazd. Maskesinin kalar k
tan ok iyi yaplm bir resmi ortaya kartan bir parlaklk alyorlar
d. Bunca ykntnn zc grnm iin ne mutlu ki, bir kadavra-
nnkini andran kafas saysz buklelerinin olaanst bir tutkuyu
aa kard san bir perukla gizlenmiti. GN. Yallann fizi
i. ANL. Doa-d, Kadnlk, ey. Daha nce grdk, gzellik an
cak (yazlm ya da resmedilmi) byk bir ekinsel modelden, kay
drma yoluyla, karsanabilir: sylenir, betimlenmez. Tam tersine, ir
kinlik betimlenir, fazlaca: bir tek o "gerei yanstr", ara dzg ol
makszn gndergeyle kar karyadr (gerekiliin, sanatta, yalnz
ca irkinleri betimledii dncesi de buradan gelir). Yine de, burada
dzgnn tersine dnmesi, eski halini almas sz konusudur: yal
adamn kendisi "ok iyi yaplm bir resim"dir; ite bylece bedenlerin
oaltlmasna yeniden katlmtr; kendi kendinin ikizidir: maske ola
rak, kendisinden altta olan tpkrnekler; kendi tpkrnei olduu
iin, oalmas bir esz oluturur; resmedilmi eylerinki gibi ksr
dr.
(84) Ayrca, bu garip kiinin kadnlara zg ss merak kulaklarndaki al
tn kpelerle, gzelim talarnn kemikleri km parmaklarnda pa
rldad yzklerle ve bir kadnn boynundaki bir gerdanln tala
r gibi gz krpan bir saat zinciriyle olduka belirgin bir biimde orta
ya konmutu. ANL. Kadnlk, Dnya-d, Varsllk.
(85) Bunun dnda, bu Japon putu gibi eyin Japon putu (belki de, a
rtc olsun diye, Buddha) acya katlanrlk ve ssten oluan, insana
zg olmayan bir yananlam getirir; nesnenin gizemli duyarszln,
yaam tpkrnekleyen ve yaamdan bir ey yaratan belirtir (ANL.
Nesne).

61
(86) morarm dudaklarnn stnde, bir l kafasndaki gibi, duraan ve
deimez bir gl, acmasz ve alayc bir gl vard. Deimez
ve donmu gl (estetik cerrahi ameliyatnda olduu gibi), gergin
deri imgesine gtrr, yaamn znn ta kendisi olan bu azck de
rinin bile bulunmad yaamdan kalkarak. Yal adamda, yaam
durmakszn tpkrneklenmitir, ama oluturulan rnek hep hadm
ln en azn sunar (yaamn katksz krmzlnn bulunmad du
daklar byledir) (ANL. Dsel, Dnya-d).
(87) Bir yontu kadar sessiz, devinimsiz olan bu yaratk, bir desin kalt
larnn saym yaptklar zaman, ekmecelerinden kardklar eski
elbiselerin misk kokusunu yayyordu. ANL. Nesne, leri-ya.
(88) Eer yal adam gzlerini toplulua evirirse, bir yanstma yete
neinden yoksun bu yuvarlarn devinimleri alglanamaz bir hileyle
gerekletirilmi gibiydi; gzler durduundaysa, onu inceleyen, k
mldam olduklarndan kuku duyuyordu. ANL.Souk, Hile,
lm (oyuncak bebek gzleri).

XXV: Portre.

Portred e anlam lar "k ayn arlar", yine de kendilerini dizginleyen

bir biimin iinde havaya atlm lardr: bu biim ayn anda hem
szbilimsel bir dzen (bildirim ve ayrnt), hem de rgensel bir d a
lm dr (beden ve yz); bu iki protokol da d zgdrler; bu dz-
gler gsterilenlerin oluturduu karkln stne binerler, d o
aya - ya da akla ilikin ilem ciler olarak grnrler. Sylemin
( portre"nin) sunduu son im ge, anlam yalnzca bir ilk bedenin
son yklem iym i gibi, doal, anlam n iine iledii bir biimin im
gesidir yleyse. Aslnda portrenin doall, st ste konarak ok
saydaki dzglerin yerinden oynatlm asndan gelir: birimlerinin
ne yerleri ne de boylar ayndr ve eit olm ayan kvrm lara gre
dalm bu aykrlk sylem in kaym as olarak adlandrlm as gere
ken eyi retir - doal sestir bu: iki d zg ayn anda am a eit ol
m ayan dalga uzunluklarna gre iler ilem ez, bir devinim imgesi,
bir yaam imgesi retilir - bu byle olunca bir portre oluur. P ort
re (bu betikteki), betisel resim sanatnn bize bu konuda bir fikir
verebilecei gibi, gereki bir gsterim , bal bir tpkrnek deil
dir; hem eitlendirilmi, hem yinelenm i hem de kesintili (kuatl
m) anlam kitlelerinin doldurduu bir sahnedir bu; bu kitlelerin
(szbilimsel, rgenbilimsel ve tm cesel) dzenlenm esinden bede

62
nin bir tpkrnei deil de bir deiimizgesi kar (bunda portre
tmyle dilsel yapya uyar, nk dil yalnzca deiimizgisel
benzerlikleri tanr: benzerlikler, kkenbilimsel anlamnda: oranlar):
yal adamn bedeni szcklerin ya da salonun dipyzeyi zerin
den gerek bir gnderge olarak "ekilip alnam az"; anlamsal uza
mn kendisidir, anlam a dnrken uzama dnr. Bir baka de
yile, "gereki" portrenin okunmas, gerek bir okuma deildir:
bu kbist bir okumadr: anlam lar ylm, yerinden oynatlm,
st ste konmu ama birbirini sran kplerdir, bu kplerin aktarl
mas tablonun tm uzam n retir ve bu uzamdan (ss niteliinde
ve yersel olmayan) ek bir anlam yaratr: insan bedeninin anlamdr
bu: beti, anlamlarn btn, erevesi ya da destei deildir, fazla
dan bir anlamdr: ayrt etmeye yarayan bir tr ldr.

XXVI. Gsterilen ve doruluk.

Portreyi oluturan tm gsterilenler "doru"dur nk hepsi yal

adamn tanmna aittir: Bo, Cansz, Kadns, Yllanm, Canavar,
Varsl. Bu anlam birimciklerin herbiri yal adamn dzanlamlayc
doruluuyla tpatp uygunluk ilikisi iindedir: yal adam ina
nlmaz bir servete sahip olmu uluslararas eski bir yldz, ok ya
l bir hadmdr; tm bu anlam birimcikler gerei belirtir, ancak
hepsi biraraya konsa da gerei adlandrmaya yetm ezler (bu baa
rszlk da baar getirir nk, ykye gre, dorunun zam ann
dan nce bilinm em esi gerekir). Gsterilenin demek ki, aka g
rld gibi, yorum bilgisel bir deeri vardr: her trl anlam olu
umu doru bir oluumdur: (yksel bir dnyapya bal olan)
klasik betikte, anlam dorulukla karmtr, anlamlama geree
giden yoldur: yal adam d zan lam lam ay baan rsak eer (hadm
olduu) doruluu hemen ortaya kar. Yine de, yorumbilgisel
dizgede, yananlam gsterileni zel bir yer tutar: btnlenmemi,
yetersiz, kendini adlandrtma gc olmayan bir doruluu iler:
gerekliin btnlenm em ilii, yetersizlii, gszldr ve bu
parasal eksikliin konum sal deeri vardr; doutan gelen bu ku
sur dzglenmi bir e, yorumbilgisel bir biimbirimdir, bunun
da ilevi, bilm eceyi kuatarak onu glendirmektir: gl bir bil
mece sktrlm bir bilm ecedir; yle ki, kimi nlemler aracly
la, gstergeler oaldka, doruluk daha da anlalmaz, zm

63
daha da kkrtc olur. Yananlam gsterileni, szcn tam anla
myla, bir iaret parm adr: ucuyla gsterir ama sylemez; gster
dii addr, ad olarak gerektir; o hem adlandrmaya can atma hem
de adlandrma gszldr (anlam yaratm akta, karsama be
lirtmeden daha etkilidir): daha sonra adn, gerein oradan de
cei u dilin u cu d u r o . Bylece, belirtici ve sessiz devinimiyle, bir
parm ak srekli olarak klasik betie elik eder: doruluk uzun sre
arzulanm, evresinde dolanlm, evresi sarlm bir tr doluluk
iinde tutulmu trdendir, bu doluluun delinm esi hem zgrlk
hem ykm getirip sylem in sonunu tam am lar; bu gsterilenlerin
uzamnn t kendisi olan kii de artk yalnzca bilm ecenin, Oidi-
pus'un (Sfenks'le tartmasnda* sylensel olarak tm Bat syle
mine damgasn vurduu bilm ecenin ad biim inin iinden getii
geittir.

(89) Bu insan kalnts paracklarn yannda gen bir kadn grmek;

SM. Karsav: B (gen kadn): bildirim.
(90) boynu, kollan ve gs plak ve beyaz olan, dolgun ve gzellik sa
an hatlan, kaymak gibi bir alnm stne gzelce yerlemi salan in
sann akim bandan alan, gzlerinin yanstt deil de yayd
gzlenen, ty gibi hafif salar, gzel kokulu soluu bu glge, bu toz
iindeki adam iin ok fazla ar, ok fazla acmasz, ok fazla gl
grnen, ok ho ve taze bir gen kadn grmek: ANL. Karsav: B
(gen kadm). ANL. Bitkisellik (rgensel yaam) Gen kadn
nce, erkein baklarna edilgin olarak hedef olmu (no 60) bir o-
cuk-kadn oldu. Burada, simgesel konumu ters evrilmitir; ite im
di etkenlik tarafndadr: "gzleri yanstmyor, yayyorlard"; Bayan
De Lanty'nin ilk rneini oluturduu Hadm Edici Kadna ular.Bu
deiim Karsavn tmyle dizisel zorunluluklaryla aklanabilir:
60'da, kan donmu yal adam karsnda, taze, narin, iek gibi bir
kadn gerekiyordu; buradaysa, "insan kalnts paracklar"a (hzn
verici bir ouldur bu) kar, biraraya getiren, birletiren gl bir
bitkisellik gerekmektedir. Gen kadndan hadm edici bir beti yara
tan bu yeni dizi yava yava yerine oturacak ve anlatcnn kendisini
kendi dalmna tayacaktr; artk (62'de olduu gibi) gen kadnn

* Sfenks, Eski Msr ve Yunan ekinlerinde nemli bir yeri olan insan bal, aslan gvdeli sylen
sel yaratk. Sylenlerdeki en nl sfenks kanatl Tebai Sfenks'idir. Sorduu bilmeceye (Bir sesi
olup sabah drt ayakl, len iki ayakl, akamsa ayakl olan varlk nedir?) doru yant ve
remeyenleri paralayp yedii iin evresine dehet salmtr. Sonunda Oidipus bilmeceye
doru yant veTr:(bebekliinde elleri ve ayaklar iistimde emekleyen, byynce iki ayat stnde
yryen ve yallnda bir bastona tutunan insan), bunun zerine sfenks kendini ldrr. (.N.)

64
 zerinde stnlk salayamaz, hatta simgesel ilevini ters-yz ede
rek, az sonra egemen olunmu bir znenin edilgin konumunda kar
mza kacaktr (SM. Kralie-kadn).
(91) Ah! ite lm ve dirimdi bu, gerekten de, dsel bir karm, yan
yarya korkun, gsn olaanst bir biimde diiletirdii yans
aslan, yans kei masal hayvan.
- Dnyada bu tr birlemeler sk sk gerekleiyor yine de, dedim
kendi kendime.* Gereki bir bak asndan, yal adam ve gen
kadnn birbirine yaparak oluturduktan olaand yaratk yatay
olarak iki paral olmalyd (Siaml yapk ikizler gibi). Ne var ki,
simgesel g bu anlam ters evirir - ya da dzeltir: iki-parallk d
ey olur: (yars aslan yars kei) masal hayvan yukarsn ve aa
sn kartlatrr - kukusuz bunu yaparken rgenbilimsel yerinde
hadm alam brakr ("gsn diiletirdii") (SM. Hadm edilmiin
birlemesi). - GN. Birlemeler dzgs.
(92) Gmtlk kokuyor! diye haykrd gen kadn, akma dnmt,
ANL. lm.
(93) Onu koruyacamdan emin olmak istercesine kolumu skt, grlt
l devinimleri ok korkmu olduunu gsteriyordu bana. SM.o-
cuk-kadn (simgesel deiim henz duraanlamamtr: sylem kra-
lie-kadndan ocuk-kadna geri gelir).
(94) "Korkun bir grnt bu, dedi, orada daha fazla kalamazdm. Ona
biraz daha bakarsam, lmn ta kendisinin beni bulmaya geldiine
inanacam. Yayor mu bu adam?" ANL.lm. Yayor mu bu
adam? Sorgulama yalnzca yal adamda varolan cenazeye ilikin
gsterileni eitleyerek tmyle szbilimsel olabilirdi. Oysa, beklen
medik bir oyunla (gen kadnn kendi kendine sorduu) soru yazya
dklr ve bir yamt (ya da bir dorulama) bekler (EYL. "Soru": 1:
kendi kendine bir soru sormak).
(95) Elini garip adamn stne koydu; EYL. "Soru":2: dorulamak.
EYL. "Dokunmak": 1: dokunmak.
(96) Bunu da, kadnlarn arzularnn iddetinden aldklar gzpeklikle
yapt, GN. Kadlarn ruh durumu.
(97) Ancak gzeneklerinden souk bir ter akt, nk, yal adama do
kunduu anda, oyuncak tahta deirmenden kan tiz sese benzer bir
lk duydu. Bu keskin ses, bir sesse eer, neredeyse kurumu bir
grtlaktan kmt. EYL. "Dokunmak": 2: tepki gstermek.
Oyuncak tahta deirmen yananalam olarak ptrl, kesintili bir sesi
getirir; belirsiz bir ses de sorunlu bir insanl; kurumu bir boazsa
rgensel yaama zg bir niteliin, kayganlamln eksikliini.
(ANL. Doa-d).*** Hadm edilmiin birlemesi (burada: ykm
getiren sonu).

65
(98) Bu barn ardndan, kk, sarslarak sklen ve zel bir ses nite
lii olan bir ocuk ksr geldi serte. ANL. ocuksuluk (sars
larak sklme kesintisiz bir biimde uno tenore'ye bal yaama kart
olan uursu/., i karartc kesintililii bir kez daha yananlam olarak
getirir).

XXVII. II. Kartsav: birleme.

Karsav kaps olm ayan duvardr. Bu duvar amak kural ine

menin t kendisidir. erisi ve dars, souk ve scak, yaam ve
lm karsavma uym u olan yal adam ve gen kadn engellerin
en bklm eziyle dorudan ayrlmlardr: anlam engelidir bu. Bu
nun iin, birbirine sevimsiz grnen bu iki yan yaklatran her
ey utan vericidir (utanlarn en byklerinden: biim in utanc).
Karsavn iki esini, gen kadnn ve yal adamm bedenini, sk
skya birlem i, birbirine sarlm olarak grmek daha nce de a
rtc bir gsteri (" doann en seyrek rastlanlan zenlerinden birini")
oluturmutu; ancak, gen kadn yal adama dokunduu zaman
kural inemenin en ileri noktasma ulalmtr; kural ineme
artk uzamla snrlandnlmam tr, zsel, rgensel, kim yasal ol
mutur. Gen kadnn edimi kk bir aeting out' oluturur: ister
(orgazmn yerine geen) deiim isterisi olarak alnsn ister (Kar-
savm ve sanrnn) Duvarnn almas olarak, bu birbirinden ayn
iki zn, kadnn ve hadmn, canszn ve canimin, fiziksel doku
nuu bir ykm yaratr: patlam al bir arpma, dizisel bir altst ol
ma, birbirine yersiz bir biim de yaklam iki bedenin lgnca ka
: her iki taraf da gerek bir fizyolojik kkl deiikliin yeridir:
ter ve lk: herbiri, teki tarafndan, tersine dndrlm gibidir;
olaanst gte bir kimyasal etken (hadm iin Kadm, Kadn iin
hadmlk) kendisine dediinde, derinde bulunan ey, kusmada
olduu gibi, dar atlr. Anlamn gizli yann alaa ettiimizde,
dizisel kutuplarn kutsal ayrmn yktmzda, her trl "belir
ginliin" temeli olan kartln blm e izgisini sildiim izde olup
biten budur ite. Gen kadnn ve yal adamn birlem esi iki kez
ykm getirir (ya da, yle de diyebiliriz, bu birlem e iki girili bir
dizge oluturur): simgesel olarak ikili beden, yars aslan yars ke

* Aeting out: Bastrlan bir drty ya da bilinaltmdaki bir korkuyu davranlarla da vurma.
(Longman Dictionary of Phrasal Verbs) 1986. (.N.)

66
i olan beden yaayamaz, paralarnn dalmasna yazgldr: kar
tlarn daha nceden tam am lanm dalmna eklenecek ek bir
beden retildiinde, (13'te o zam an onu kovmaya ynelik ince
alayl bir tarzda ortaya konmu) bu ek karglanmtr: fazladan
olan patlak verir: biraraya getirme salm aya dnr: yapsal a
dan, szbilimsel bilgelikten ortaya km en.nem li betiyi olutu
ran Karsavm kendi kendini inem esinin cezasz kalmayaca
sylenir: anlam (ve onun sn flan d n temeli) bir lm ya da ya
am sorunudur: ayn biim de, Kadn tpkm ekleyerek, cinsiyet
leri ayran blm e izgisinin stnde yer alarak, hadm biimbilimi,
dilbilgisini, sylemi ineyecektir, anlamn bu biim de yklmasn
dan da Sarrasine lecektir.

(99) Bu grlty duyunca, Marianina, Filippo ve Bayan De Lanty gz

lerini bize evirdiler, baklar da imek gibiydi. Gen kadn Se-
ine'in dibinde olmak isterdi. EYL. "Dokunmak": 3: tepki genelle
ir. Kadn kamp, yal adamla zel ilikisi burada yeniden dile
getirilmitir:La Zambinella'nn tm diil soyu; Bayan De Lanty, Ma
rianina, Filippo (SM. Hadmlk ekseni).
(100) Kolumu tuttu ve beni kk bir salona srkledi. Kadn-erkek, her
kes bize yer at. Konuk arlanan salonlar geince, yarm daire bi
iminde kk bir blmeye girdik. "Dokunmak": kamak.
Dnyasal anlam: am devirenlerden uzaklarz; simgesel anlam:
hadmlk bulacdr: gen kadn onunla ilikiye girdii iin damga-
lanmtr (SM. Hadmln bulaal). Kk blmenin yarm da
ire biimi tiyatroya zg bir yeri belirtir yananlamnda, buradan da
Adonis'i "hayranlkla seyretmek" doal karlanacaktr.
(101) Birlikte geldiimiz kadn, korkudan arpntlar iinde ve nerede ol
duunu bilmeksizin, kendini bir divann zerine att. EYL. "Do
kunmak": 5: snmak.
(102) - Hanmefendi, delisiniz siz, dedim ona. SM. ocuk-kadn. Gen
kadn anlat tarafndan sorumsuz bir ocuk gibi azarlanmtr;
ama baka bir ynde deerlendirilirse, gen kadnn lgnl yaz
ya dklmtr: elle dokunma edimi gsterenin simge duvarm
aarak gerein iine zorla girmesidir: saplantsal bir edimdir bu.
(103) - Ama, dedi kendisini hayranlkla seyrettiim bir sessizlik an so
nunda, Anlatcnn simgesel ilevi deimektedir: nce gen kad
nn bir tr patronu gibi sunulmuken, imdi onu hayranlkla seyret
mekte, susmakta ve arzulamaktadr: bundan byle isteyecek bir e
yi vardr (SM. Nesne-erkek).
(104) Su benim mi? Neden Bayan De Lanty konanda hortlaklarn ge
zinmesine izin veriyor? SM.Doa-st.

67
(105) - Hadi canm, aptallk ediyorsunuz, diye yantladm. Zavall bir
yal adam hayalet sanyorsunuz. Anlatcnn dlemi, yani iin
de kendini unutmu grnd simgesel dizgenin zellikle u sim-
ged olma nitelii vardr: masallara (simgelere) inanmayan bir kii
olduu syler (SM. Simgedlk). SM.ocuk-kadn.

XXVIII. Kii ve beti.

Ayn anlam birimcikler bir ok kez ayn zel Adn iinden getikle
ri ve burada duraanlar gibi grndklerinde, bir kii doar. De
m ek ki kii birleim sel bir rndr: birleim greceli olarak dur
gundur (anlam birim ciklerin geri dnyle belirlenm itir) ve az
ya da ok, karm aktr (az ya da ok uygun, az ya da ok kart
zellikler ierir); bu karm aklk kiinin, bir yemein tad ya da
gzel bir arabm kokusu kadar birleim sel olan "kiiliini" belir
ler. zel Ad, anlam birimciklerin zel alan olarak iler; gcl ola
rak bir bedene gndererek, evrim sel (zyaamsal) bir zam an iin
de anlamn biim lenm esini getirir. lkece, ben diyenin ad yoktur
(Proust anlatcsnn rneklik durum udur bu); ama aslnda, ben he
men bir ada, kendi adna dnr. Anlatda (ve daha birok syle
imde), ben artk bir adl deil, bir addr, adlann en iyisidir; ben de
mek, kanlmaz olarak kendine gsterilenler vermektir; ayn za
manda zyaam sal bir sre edinm ek, dsel olarak kavranlabilir
bir "evrim e" boyun em ek, bir yazgnn nesnesi olarak gsteril
mek, zamana bir anlam vermektir. Bu dzlemde, ben (zellikle de
Sarrasine'in anlatcs) bir kiidir yleyse. tekilerin herbiri beti
dir: nfus ktne kaydedilm i bir ad stnde saptanm anlam
birimciklerin bir birleim i olmaz artk, zyaam, ruhbim, zaman
da bundan byle onu ele geiremez; simgesel ilikilerin kimlikd,
kiisiz, sremd biimlenmesidir. Beti olarak, kii iki ilev arasn
da gidip gelebilir, bu gidip gelm enin hibir anlam yoktur; nk
zyaamsal zamann dnda (sredizimin dnda) gerekleir:
simgesel yap tmyle geri evrilebilir: onu btn ynlerde oku
yabiliriz. Bylece, ocuk-kadn ve baba-anlatc bir an silinip daha
sonra kralie-kadn ve kle-anlatc olarak geri gelebilirler. Sim ge
sel lksellik olarak, kiinin sredizimsel, zyaamsal tutumu
yoktur; artk ad yoktur; yalnzca betinin gei (ya da dn) yeri
dir.

68
(106) Susun, diye karlk verdi, btn kadnlarn hakl olmak istedikle
rinde taknmasn bildikleri kendini kabul ettiren ve alayc bir tavr
la. Kralie-kadn sessizlik buyruu verir (her trl egemenlik, dili
yasaklamakla balar), zorla kabul ettirir (zne konumundaki eini
ezerek), alay eder (anlatcnn babaln yadsr) (SM. Kralie-kadn).
GN. Kadnlarn ruh durumu.
(107) "Ne gzel oda! diye haykrd evresine baknarak. Mavi atlas, duvar
kaplamasnda harikalar yaratyor her zaman. Yeni mi! EYL. "Tab
lo": 1: evresine bir bak atmak. Mavi atlas, yenilik, ya basit bir ger
eklik etkisi olutururlar ("gerek" izlenimi vermek iin, hem belir
gin hem de anlamsz olmal), ya garip bir edime kendini kaptrdk
tan bir sre sonra mobilyalardan sz eden bir gen kadnn syle
diklerinin boluunu gsterir, y da Adonis'in portresini grdn
de iinde olaca mutluluk ortamn hazrlar.
(108) Tanrm! Ne gzel tablo!" diye ekledi ayaa kalkp, ok gzel bir bi
imde erevelenmi bir halin karsna getii anda.
Bir sre, bu olaanst yapta hayran hayran bakakaldk; EYL.
"Tablo": 2: ayrmna varmak.
(109) Doast bir fra tarafndan gereklemi gibi grnyordu.
Dzdeimeceli olarak, gndergede bulunan doatesi e (La
Zambinella doa ddr) hem tablonun konusunda (Adonis "bir er
kek olamayacak kadar ok yakkldr") hem de yaplnda ("doast
fra" izerin elinin tanrnn birine ait bir elle kaldrldn dn-
drtr: sa da, Bizansl izerin renklendirmi olduu ikona kendi
damgasn vurmak iin cilalama srasnda gkten iner) geer
(SM.Doa-st).
(110) Tablo bir aslan postu stne uzanm Adonis'i gsteriyordu. Ado
nis'in portresi yeni bir bilmecenin izleidir (konusudur) (bu beinci
bilmece olacaktr), bu bilmece az sonra dile getirilecektir: bu Adonis
kimin portresidir? (YOR. 5.Bilmece: izlekselleme). Aslan pos
t a y l a bu Adonis Yunan obanlarnn plak modellik ettii saysz
tabloya kadar uzanr (GN. Sylenbilim ve resim).
(111) Odann ortasna aslm ve kaymak tandan bir vazonun iine kon
mu bir lamba, bu tuali, bize resmin tm gzelliklerini kavramamz
salayan yumuak bir kla aydnlatyordu. ANL. Aya deginlik
(lambann ay gibi tatl bir ktr).

XXIX. Kaymak tandan lamba.

Lambann yayd k tablonun dndadr; ama, dzdeimeceli

olarak, resm edilm i sahnenin iindeki bir a dnr: (yumuak

69
ve beyaz) kaym ak ta - verici deil de iletken bir zdektir, kl
ve souk yansma yapar- kk odadaki bu kaymak ta gen o
ban aydnlatan aydan baka bir ey deildir. Bylece, 547'de bize
sylenecei gibi, Girodet'nin kendi Endym ion'unu resmetmek iin
esinlenm i olduu Adonis, ayn sevgilisi olur. Dzglerin kez
ters-yz edilmesi sz konusudur: Endymion Adonis'e kendi anla
mn, yksn ve gerekliini iletir: Endym ion'u, Adonis'i betim
leyen ayn szcklerle okuruz; A donis'iyse Endym ion'un konu
muna gre okuruz. Endym ion-Adonis'te her ey kadnsl ya-
nanlam lar (113'teki betim lem eye baknz): "esiz zariflik", "hatlar"
(bu szck yalmzca rom antik kadnn ve sylenlerin yakkl deli
kanlsnn plak modelden yaplm istek uyandrc tablolar iin
kullanlr), hafife dnk, kendini ilikiye hazr olarak sunan, ak
tan baygn bir duru, soluk ve dank beyaz renk (o dnemin g
zel kadn ok beyazd), gr ve kvrck salar, "ksaca her ey, bu
son nitelik, her hangi bir ve benzeri gibi, adlandrlmayan, yani
hem gizlem ek hem belirtm ek gerekeni yasaklar: Adonis bir tiyat
ronun (yarm daire biim indeki kk blm e) dibine yerletiril
mitir ve Endymion, bir sahne perdesini eker gibi bir yelik per
desini eken kk bir Eros tarafndan bulunmu, ortaya karl
mtr, bylece baklmas, dikkatle incelenm esi gerekenin tam mer
kezini gsterir Eros; bu da Girodet'nin glgeyle kapatt cinsel or
gandr, La Zam binella da, hadmlkla sakatlanmtr. Endymion'a
ak olan Selene* onu grmeye gelir; gl uyuyan, kendini
hazr olarak sunan oban okar ve iine iler; diil de olsa Ay, et
kendir; eril de olsa delikanl edilgendir: bu ifte tersine evirme iki
diribilimsel cinsiyete ve iinde kadnlarn hadm edici, erkeklerin
se hadm olduu yknn tm ndeki iki hadm lk esine aittir:
bylece tpk ie ileyen bir tr banyoyla ay nn Endymion'a
sahip olduu gibi, mzik, "yalayc zdek" olan Sarrasine'i son
hazza tayarak onun iine iler. Sim gesel oyunu dzenleyen de
itirim budur: edilgenliin insan korkutan z, hadm etme, bu
na kart olarak son derece etkendir: karlat her eye hiliini
bulatrr: eksiklik yaylma eilimindedir. Oysa, son bir ekinsel
ters-yz edile -en ilginciyle-, tm bunlar (yalnzca okumamz de
il) grmemiz de olanakldr; betikteki Endym ion'la bir mzedeki
Selene: Yunan sylenbiliminde ay tanras. Gney Tanns Helios ile afak Tanras Eos'un
kzkardeidir. Yldzlarn n glgeleyecek beyazlkta bir yz olan .ok gzel bir gen ka
dndr. ki atn ektii gmten bir arabayla gkyznde dolar. zellikle Pan ve Endymi-
on'la olan aklar nldr (.N.)

70
(bizim Louvre mzemizdeki) ayn Endym ion'dur; bedenlerin ve
tpkrneklerin iki yanl giden zincirini yeniden kurarsak, La Zam-
binella'ya ait imgelerin en sadk biim de saptanm olann bulu
ruz: bir fotoraftr bu. Okuma, dzglerin geip gitmesidir, hibir
ey onlarn yolculuunu durduramaz; dsel hadmn fotoraf
betiin bir parasdr; dzglerin hattn geriye doru izleyerek
Bonaparte sokanda Bulloz'un evine varm ak ve ondan, bize, ze
rinde hadm n fotorafn bulacamz bir karton (byk bir olas
lkla "sylenbilim sel zneler" kartonunu) am asn isteme hakk
na sahibiz.

(112) - Bylesine kusursuz bir varlk olabilir mi? diye sordu bana, YOR.
5.Bilmece: dile getirme (portrenin modeli "doa"ya ait midir?).
ANL. Doa-st (Doa-d).

XXX. tede ve beride.

Kusursuzluk, Dzgnn bir ucudur (k noktas ya da sonu, na

sl isterseniz); oaltmalarn kana son verdii lde insan
kendinden geirir (ya da mutluluktan sarho eder), dzg ve edim
arasndaki, kken ve rn arasndaki, model ve tpkm ek arasn
daki uzakl ykar; bu uzaklk da insanlk durumunun bir paras
olduundan onu ortadan kaldran kusursuzluk insanbilimsel s
nrlarn dnda, doa-stnde yer alr, orada, daha aada olan,
teki kural inemeye ular: daha fazla ve daha az trsel olarak ay
n snf iinde, arlk snfna konmulardr, tede olann artk beri
de olandan bir fark yoktur, sonuta dzgnn temeli (kusursuz
luk) dzg dnda kalanla (canavar, hadm) ayn durumdadr,
nk yaam , l, insanlk, oaltlmalar alannda yalnzca ara
glerdir. Bu durumda, Zambinella bir st-Kadndr, temel, kusur
suz kadndr (doru ortaya konmu tannbilim de, kusursuzluk te
meldir ve Zambinella da, bir "ba-yapt"tr) ama ayn zamanda,
ayn devinim le, o alt-erkek, hadm, eksik olan, kesin daha az olan
dr; kadn olarak kesinikle arzulanabilen, erkek olaraksa kesinlikle
tiksinti verici olan Zam binella'da, her iki yasay bozma birbirine
karr. Bu birbirine karma yerindedir, nk yasay bozma bir
belirtiden baka bir ey deildir (Zambinella hem kusursuzlukla
hem de eksiklikle belirlenm itir); sylem iin, bir kaypaklklar

71
oyunu salar: Adonis'in "doast" kusursuzluundan sz et
m ek, hadm n "doa-alt" eksikliinden sz etmektir ayn zaman
da.

(113) Hatlarn, duruun, rengin, salarn, ksaca her eyin esiz zarifliini,
tatl bir haz glmseyiiyle inceledikten sonra. ANL. Diilik. Bu
biimde betimlenen tablo tm bir ferahlama, ksnl dl ortam ya-
nanlamlar: resmedilmi Adonis'ten gen kadna giden bir uzlama,
bir tr ak doygunluu gerekleir, "tatl bir haz glmseyiiyle" ka
dn bunu aa vurur. Oysa, yknn rl iinde, gen kadnn
duyduu haz Adonis'te stste konmu farkl nesneden gelir:
1 .bir erkek: bu Adonis'in kendisi, tablonun sylensel znesidir; anla
tcnn kskanl gen kadnn duyduu arzunun bu biimde yo
rumlanmasnn stne kurulur; 2. bir kadn: gen kadn Adonis'in di
i doasn fark eder ve, ya su ortaklndan ya da sevicilikten ken
dini buna kaptrdn duyumsar, her ne olursa olsun, diiliin say
gn alannn dna itilmi olan anlatcy burada yine gcendirir; 3.
bir hadm sonunda her eye karn gen kadn bylemeyi srdrr
(SM. Hadm edilmiin birlemesi).
(114) - Bir erkek iin ok fazla gzel, diye ekledi, kendisine rakip grd
bir kadn incelermiesine dikkatle baktktan sonra. Sarrasine'de-
ki hadmln ynlendirdii - ya da ynn artt - bedenler,
cinsel dizinin bir ya da teki yannda kesin bir biimde yer alamaz
lar: sylenmeden sezdirilen; Kadnn tesindelii, (kusursuzluk) er
kein berisindeliidir (hadmlk). Adonis'in erkek olmadn syle
mek, ayn anda hem bir geree (bu bir hadmdr) hem de bir aldat
macaya (bu bir kadndr) gndermektir (YOR. 5.Bilmece: gerek ve
aldatmaca: kaypaklk).
(115) Ah! Bir kskanlk duygusunun iimi nasl da kapladm hissettim!
SM. Anlatcnn arzusu.
(116) Bir zamanlar ozanm biri beni bylesi bir kskanla bou bouna
inandrmaya almt. Sanatlarn, kendilerini her eyi lkletir
meye iten reti nedeniyle, insan gzelliini abarttklar oyma re
simler, tablolar, yontular karsnda duyduumuz trden bir ks
kanla. GN. Tutkunun yaznsal dzgs (ya da yaznsal tutku
nun dzgs). SM. Bedenlerin oaltlmas (bir tpkrnee ak
olmak: ak bir biimde 229'da ele alnm Pygmalion'un izleidir
bu).
(117) - Bu bir portre, diye yantladm. Onu Vien'in yeteneine borluyuz.
SM. Bedenlerin oaltlmas.
(118) Ancak bu byk izer izdii kiiyi hi grmedi ve plak bir mode
le gre allm bu resmin bir kadn yontusundan kalkarak yapld

72
 m bilseydiniz belki de hayranlnz bu denli byk olmazd.
SM. Bedenlerin oaltlmas, (bedenlerin iki yanll hadm deli
kanl ile kadn arasnda gtrp getiren cinsel diziye ait deikenli
e baldr). Tablo bir yontuyu model alarak yaplmtr: bu do
ru; ancak bu yontu sahte bir kadn tpkrnekliyordu; bir baka de
yile, szce, yontuya kadar doru, kadndan balayarak yanltr;
yalan tmce tarafndan getirilmi, onu balatan gerekle dayank
klnmtr. Tpk tamlayan durumunun dizimsel olarak yontunun
dayam olduu gibi: basit bir tamlayan durumu nasl yalan syle
yebilir ki? (YOR.5.Bilmece: kaypaklk).

XXXI. Bozulmu oaltma.

Kitap olmadan, Dzg olm adan -nceleyen olurlar h e p - arzu ol

maz, kskanlk olmaz: Pygmalion yontusal dzgnn bir halkas
na aktr; Paolo ile Francesca, Lancelot ile Guenievre'in tutkusun
dan hareketle birbirlerini severler (Dante, Cehennem, V): kkenin
kendisi yitmitir, yaz duygunun kkeni olmutur. H admlk, bu
dzenli sapmaya bozukluu getirir: boluk, gstergeler zincirini,
oaltmann retilm esini, dzgnn dzenliliini akna evirir.
Yanltlm Sarrasine, Zam binella'y kadn olarak yontar. Vien bu
kadn delikanlya dntrr ve bylece -m odelin balangtaki
cinsiyetine- (Napolili bir ragazzo); son bir ters-yz edile, anlatc,
keyfi olarak zinciri yontuda durdurur ve asl olan bir kadn yapar.
Bylelikle, yol birbirine dolar: tpkm eklerin "gerek" reti
cisi, ilemsel bir yol (erkek-Adonis'ten yontu-kadma, sonra da tra-
vesti delikanlya kadar geri dner); kskan anlatcnn yalanlarla
dolu olarak izdii aldatm acal bir yol (erkek-Adonis'ten yontu-
kadna, sonra da, sylenm eden sezdirildii gibi, model-kadma ge
ri dner); tek balant noktalar olarak diilikleri alan simgesel bir
yol: Adonis'in diilii, yontunun diilii, hadmn diilii: iinde
hi kimsenin yalan sylem edii baka trde uzam yoktur. Bu kar-
makarklm yorum bilgisel bir ilevi vardr: anlatc Adonis'in
gerek kkenini bile bile saptrr; gen kadna -ve okuyucuya y
nelik bir aldatmaca retir; ama simgesel olarak ayn anlatc, kt
niyetiyle (bir kadna gnderm e yaparak) modelin erkeklikten yok
sunluuna dikkati eker; bu durumda, yalan gerei getirir.

73
(119) Kim bu?
Duraksadm.
- Bilmek istiyorum, dedi serte.
SM. Kralie-kadn (anlatc gen kadn arzular, gen kadnsa
Adonis'in kim olduunu renmeyi arzular: bir szlemenin koul
lan ana izgileriyle belirir). YOR. 5. Bilmece: dile getirme (Ado
nis'in modeli kimdir?).
(120) - Sanyorum ki, dedim ona, bu Adonis Bayan De Lanty'nin b ir... bir
... bir akrabasnn resmi. EYL. "Anlatmak": 2: yky bilmek (no
70'ten, anlatcnn yal adamn kimliini bildiini reniyoruz; bu
rada Adonis'in de kkenini bildiini reniyoruz: demek ki bilme
celeri zecek, yky anlatacak gtedir). YOR. 5.Bilmece: ask
ya alnm yant. SM. hadm ad stndeki yasak.

XXXII. Gecikme.

Geree teet geilmi, yolundan saptrlm, yitirilmitir. Bu, ya

psal bir aksaklktr. Yorumbilgisel dzgnn aslnda bir ilevi var
dr, (Jakobson'la birlikte) iirsel dzgde bulunduunu kabul etti
im iz ilevin ta kendisidir bu: nasl ki (zellikle) uyak, yinelem e
nin beklentisi ve arzusuna gre iiri yaplatnyorsa, ayn biimde
yorum sal eler zmn beklentisine ve arzusuna gre bilm eceyi
yaplatnr. Betiin devindirici gc (zlecek bir gerek ierdii
andan balayarak) bir aykrlk ierir: dural bir devindirici gtr
bu: sorun, bilm eceyi, yantnn balangtaki boluunda tutmaktr;
tm celer yknn "gelim e"sini hzlandrp bu yky iletm ek
ten, aktarm aktan kendini alamazlarsa da yorum bilgisel dzg
kart bir etkinlik iindedir: sylemin ak iine gecikm eler yerle
tirm elidir (anlamazlklar, durdurmalar, yoldeitirmeler). Bu y
knn yaps znden tepkiseldir nk dilin kanlmaz olarak
ne kmasnn karsna, durdurmalarla basam aklanm bir oyun
koyar: soru ve yant arasnda oyalayc bir uzamdr bu, simgesi
"kesm e" olabilir; bu szbilimsel beti tmceyi yarda keser, askya
alr ve yolundan saptrr (Virgile'in Quos ego...'su). Yorumbilgisel
dzgde, bu dzgnn u eleriyle (soru ve yant) karlatrld
nda oyalayc biim birim lerin okluu buradan gelir: aldatmaca
(bir tr, gerein isteyerek saptrlmas), kaypaklk (gerek ve aldat
maca karm, ounlukla bu karm bilm eceyi kuatarak onu da
ha da glendirmeye katkda bulunur), eksik yant (bu yalnzca

74
gerek beklentisini daha da younlatrr), askya alnm yant (
zmn durdurulmas) ve tkanma (zmszln saptanmas).
Bu elerin eitlilii (yalan oyunlar), sylemin, bilmeceyi durdur
mak, onu ak durumda tutmak istiyorsa tamamlamas gereken b
yk almaya tanklk eder. Bekleyi bylece gerein kurucu ko
ulu olur: gerek, der bize bu anlatlar, bekleyiin ucunda olan ey
dir. Bu resim anlaty balangtaki kurala yaklatrr (engellerle,
karanlklarla, durdurmalarla dam galanm uzun bir yol birden bi
re a varr); dzene geri dn ierir; nk bekleyi bir dzen
sizliktir: dzensizlik ektir, hibir eyi zmeden, hibir eyi bitir
meden sonsuzca eklenendir, dzen tamlayandr, btnleyen, dol
duran, doygunluk noktasna getiren ve kendisinin yerini alacana
ilikin gz da veren, her eyi uzaklatrandr: gerek btnleyen,
kapatandr. Ksacas, sorunun ve yantn eklemlenmesi stne da
yanarak, yorumbilgisel anlat, tm ceye ilikin olarak kafamzda
canlandrdmz imgeye gre kurulmutur: kukusuz, yaylmla
rnda snrsz olmakla birlikte, zne ve yklemin birbirini tmle-
yen ikili birliine indirgenebilir bir rdr bu. (Klasik bir biimde)
anlatmak, sorunu, yklem lenm esi geciktirilen bir zne olarak orta
ya koymaktr; yklem (gerek) ulatndaysa, tmce, anlat bit
milerdir, dnya nitelenm itir (nitelenmemi olmasmdan ok
korkmu olmamzdan sonra). H er trl dilbilgisinin, ne denli yeni
olursa olsun, zne ve yklem in, ad ve eylemin birbirini tmleyen
ikiliinin stne kurulmu olduu andan balayarak ancak klasik
m etafizie bal, tarihsel bir dilbilgisi olabilmesine benzer bir bi
imde; yorumbilgisel anlat, -b ir sonraki kapannn bekleyii ve
arzusu stne kurulmu ve iinde gerein eksik bir zneyi yk-
lemlemeye gelm itir- tarihlendirilmi, anlamn ve gerein, ar
nn ve yerine getirmenin iyi haber bildiren uygarlna balanm
tr.

XXXIII. Ve Iya da.

Anlatc bize Adonis'in kim olduunu sylemekte duraksad (ve

gerei yolundan saptrd, boduu) zaman, sylem iki dzg-
y birbirine kartrr: simgesel dzg - hadmn adndan kan ya
sak, bu adn sylenebilecei anda, dil yitimi ortaya k ar- ve yo
rumsal dzg, bu dzgye gre, dilyitimi yalnzca, anlatnn oya

75
layc yapsnn zorunlu kld yantn askya alnmasdr. Eanl
olarak, ayn szckler (ayn gsteren) iinden gnderm e yaplm
bu iki dzgden biri, tekinden daha m nemlidir? Ya da daha
kesin olarak sylersek: tm ceyi (giderek anlaty) "aklam ak" is
tersek, bir dzg ya da teki iin karar vermek mi gerekir? Anlatc
nn duraksamasnn (hadmn yasaklanmasn isteyen) simgenin
zoruyla ya da (zmn hem ana izgileriyle ortaya konmasn
hem de geciktirilm esini isteyen) zmn erekselliiyle kararlat
rldn sylem eli m iyiz? Dnyada hikimse (hibir bilen zne,
hibir anlat tanrs) buna karar veremez. Anlatda (ve bu belki de
bir "tanm " dr), sim gesel olgu ve ilemsel olgu kararlatnlam az-
dr, ve / ya da'nm ynetimi altndadrlar. Bunun iin, sem ek, dz
glerin ncelikli sralanmasna, bildirilerin n-saptanmasna karar
verm ek uygur-suz olur nk yaznn rln, burada ruh-
zmsel, orada (A ristoteles'in belirledii anlamda) iirsel bir tek
at altnda ezmektir. Dahas, dzglerin oulluunu yakalaya
m am ak sylem in ilemesini yasaklamaktr: karar verilem ezlik bir
eylemi, anlatcnn edimini tanmlar: nasl ki baarl bir eretile
me, elerinin arasnda hibir dzenin okunam amasn gerektirir
ve (kkenlenmi bir beti olan benzetm eye kart olarak) okanlam-
l zincirden balanty salayan her paray karp atarsa, ayn bi
imde "iy i" bir anlat da, simgelerin dzdeim ecesiyle yknn
nedenselliklerini durmakszn dzelterek, anlamlarn, bekleyii
kendi sonuna srkleyen ve tketen ilemlerle salanan, eanll
karsnda dzglerin hem oulluunu hem de dnp durmasm
salar.

(121) Onu bu yz hayran hayran seyrederken yklm grmenin acsn

duydum. Sessizce oturdu, ben de onun yanna oturdum ve elini tut
tum. Farkma bile varmad! Bir portre yznden unutulmak! SM.
Hadm edilmiin birlemesi (gen kadnla yal adamn biraraya ge
lii burada mutluluk vericidir: biliyoruz ki simgesel biimlenme y
knn evrimine boyun emez: ykc bir biimde patlak veren ey
dingin bir biimde birlemi olarak geri gelebilir). SM. Bedenle
rin oaltlmas (Pygmalion'un bir yontuya ak olmas gibi bir port
reye ak olmak).
(122) Bu srada, elbisesi hrdayan bir bayann admlarnn hafif grlt
s sessizlikte nlad. Burada balayan (ve 137'de bitecek olan) k
sa blm (gdmbilimde sylendii gibi) bir tula, makinenin iine
sokulmu bir izlence paras, kendi btnl iinde bir tek gsteri

76
 lene denk olan bir kesittir: yzn verilii 4. bilmeceyi balatr: ya
l adam kimdir? Bu blm bir ok zgr seim edimi ierir (EYL.
"Girmek": 1: bir grltyle kendini belli etmek).
(123) Zariflii ve yeni uzun giysisinden ok yzndeki masum anlatmla
daha da grkemli olan gen Marianina'nn ieri girdiini grdk;
yava yava yryordu ve bir ana sevecenliiyle, bir evlat zeniyle
bizi mzik salonundan kartan giyinmi hayaleti tutuyordu; EYL.
"Girmek": 2: gerek anlamda ieri girme. YOR. 3.Bilmece: ortaya
koyma ve dile getirme (Yal adamn ve Marianina'nn bilmece gibi
ilikileri Lanty ailesine balanan bilmeceyi daha da glendirir: ne
reden geliyorlar? kimdir bunlar?) ANL. ocuksuluk.
(124) Onun gsz ayaklarn yavaa yere koyuuna bir tr kaygyla ba
karak gtryordu onu. YOR. 3.Bilmece: dile getirme (Mariani-
na'nn kayg dolu zeninde, aralarndaki ilikide hangi neden var
olabilir? Lanty'ler kimdir?).

XXXIV. Anlamn gevezelii.

Romana zg (klasik roman syleminin ortaya kartt) her ey

lem iin, olas anlatm dzeni vardr. Ya anlam szcelenmi ve
eylem ayrntlarna inilmede adlandrlm (kayg dolu bir zenle e
lik etmek). Ya da, anlam yine szcelenm i olup anlam adlandrl
m aktan da fazla, betim lenm itir (ynlendirdii kiinin yerde ayaklar
n koyduu noktaya kaygyla bakmak). Yahut da, eylem betim lenm i
tir ama anlam susmutur: edim sylenmeden sezdirilen bir gste
rilenle (szcn gerek anlamnda) yananlam lanm tr (yal ada
mn gsz bacaklarn yavaa yere koymasna bakmak). lk iki dzene
gre anlam an derecede adlandrlmtr, bunlar anlam n sktrl
m bir doluluunu, ya da yle de diyebiliriz, acl sylemin es
kil ya da - ocukluk - dnemine zg belli bir artkl, bir tr an
lamsal gevezelii zorla benimsetirler, acl sylem , anlamsal ileti
imi (kuruluunu) salayamamaya ynelik saplantsal korkunun
izini tar; bunun zerine, tepki olarak, son (ya da "yen i") roman
larda nc dzen uygulanr: olay, anlamyla oaltm adan sy
lemek.

(125) Her ikisi, olduka glkle, duvar kaplamas iine gizlenmi bir ka
pya vardar. EYL. "I. Kap" (baka "Kaplar" da olacaktr): 1: bir
kapya varmak (stelik, gizli kap gizemli bir hava oluturur, bu da
3. bilmeceyi yeniden ortaya koyar).

77
(126) Orada, Marianina usulca kapy vurdu. EYL. "I. Kap": 2: kapya
vurmak.
(127) Gz ap kapayncaya kadar, uzun boylu, clz bir adam, bir tr aile
perisi kapda grnverdi. EYL. "I.Kap": 3: bir kapda grnmek
(yani, onu am olmak). GN. romanslk (bir "peri"nin grn
mesi). Uzun boylu clz adam 41'de yal adam koruyan kadnlar
safnda gsterilmi uaktr.
(128) Yal adam bu gizemli koruyucuya emanet etmeden nce, EYL.
"Hoakal": 1: emanet etmek (ayrlmadan nce).
(129) Gen kz gezinen cesedi saygyla pt, masum dokunuu da, gizi ki
mi ayrcalkl kadnlara ait olan karlk beklemeyen bir okamadan
uzak deildi. EYL. "Hoakal": 2: pmek. YOR. 3. Bilmece: or
taya koyma ve dile getirme ("masum bir dokunu", "saygl bir ok
ama" ne tr bir iliki ierebilir? akrabalk m? evlilik mi?).
GN. atasz dzgs: stn Kadnlar.
(130) - Addio, addio! diyordu, gen sesinin en gzel tonlamalaryla.
EYL. "Hoakal": 3: "hoakal" demek. ANL. talyanlk.
(131) Hatta son seslem zerine, yreindeki sevgiyi iirsel bir anlatmla
dile getirmek istercesine, son derece gzel ancak alak sesle yorum
lanm evik ve kvrak bir geit ekledi. ANL. Mziksellik.

XXXV. Gerek olgu, gerekletirilebilir olgu.

Sylemin betim ledii biim iyle, M arianina'nn addiosn gerekten

yorumlansayd, ne olurdu? Kukusuz yersiz, sama ve m ziksel
olmayan bir ey. Dahas var: gnderme yaplan olay gerekletir
mek olas mdr? Bu, iki neriye gtrr. Birincisine gre, syle
min geree kar hi bir sorumluluu yoktur: en gereki rom an
da bile, gnderge "gerek" deildir: yklemelerdeki betim lere
inanlm olsayd, bunlar ilem izlencelerine dntrlm, ksa
cas gerekletirilmi olsayd en akl banda yklemenin yola-
m olaca karkl bir dnn. Sonuta (bu ikinci neridir),
(gereki betik kuramnda) "gerek" olarak adlandrlan ey bir
gsterim (anlamlama) dzgsnden baka bir ey deildir: bu asla
bir gerekletirme dzgs deildir: romann gerei gerekletirile
mez. Gerek olguyu ve gerekletirilebilir olguyu zdeletirmek
-b u n u yapm ak gene de "gerek i"d ir- roman, kendi trnn s
nrnda ykmak olurdu (romanlarn yazdan sinemaya, bir anlam
dizgesinden bir gerekletirilebilir olgu dzenine getiinde ba
na gelen kanlmaz ykm buradan gelir).

78
(132) Yal adam, birden bire bir ey anmsam gibi, bu kk gizli oda
nn eiinde kalakald. O srada hkm sren byk sessizlik saye
sinde, gsnden kan derin i ekii duyduk; ANL. Mziksellik
(yal adam bir zamanlar soprano olduunu anmsar). EYL. "Ar
maan verme": 1: Armaan vermeye tevik etmek (ya da tevik edil
mi olmak)
(133) skeletinkileri andran parmaklarn dolduran yzklerden en gze
lini kard ve onu Marianina'nn gsne yerletirdi. EYL: "Ar
maan verme": 2: nesneyi yerine koymak.
(134) Gen lgn glmeye balad, yz ald, eldiveninin stnden
parmaklarndan birine geirdi EYL: "Armaan verme": 3: armaa
n kabul etmek (gl, eldiven gerek etkisi yaratan eler, imlerdir
bunlarn anlamszl bile "gerei" dorular, imzalar, gsterir).
(135) Ve hzla, o anda bir kadrilin giri mziinin nlad salona doru
yneldi. EYL. "Gitmek": 1: kmak istemek.
(136) Bizi farketti.
- Ah! Siz burada mydnz! dedi yz kzararak.
Bize, sanki bizi sorgularm gibi baktktan sonra, EYL. "Gitmek":
2: gidiini askya almak. Gibi, anlam temellendiren ilem, birbirinin
yerine gemeleri, edeerlilikleri getiren, edimden (sorgulamak iin
bakmak) havaya (sorgularm gibi), gerekletirilebilirden gsterene
geiren anahtardr aslnda.
(137) Yann hi bir eyi dert etmeyen kabna smazlyla dans eine
kotu. EYL. "Gitmek": 3: yeniden gitmek.

XXXVI. Katlama, ama.

Bir eylem dizisi nedir? bir adn almasdr. Girmek mi? Ben bunu
"kendini haber verm ek" ve "iine szm ak" olarak aabilirim. Git
mek mi? Bunu "istem ek", "durm ak", "yeniden gitm ek" olarak aa
bilirim. Vermek mi? "yol am ak", "yerine koym ak", "kabul etm ek"
Tersine, kesiti oluturmak, ad bulmaktr: kesit bir deer birimidir,
ada deer bien eydir. Bu deitirim hangi blm lerden oluur?
"HoakaT'da, "K ap"da, "Arm aan verm e"de ne vardr? Arka
dan gelen, birletirimci hangi eylemler? Kesitin yelpazesini hangi
kvrmlara gre katlamal? iki katlama dizgesi (iki "m antk"), s
rayla gerekli grnrler. Birincisi, bal (ad ya da eylemi) kuru
cu anlarna gre ayrtrr (eklemlenme dzenli olabilir: balamak /
srmek, ya da kartrlm olabilir: balamak / durmak / yeniden bala

79
mak). kincisi, yakn eylemlerin koruyucu-szcne aslr (hoa-
kal d em ek/em a n et etmek, pmek). Biri zm sel, teki deiim sala
yc, biri tanmlayc, teki dzdeim eceli bu dizgelerin aslnda
daha ncegriilm, daha nceokunmu, daha nceyaplmtan baka
mant yoktur: deneyimin ve ekinin m antdr bu. Kesitin al
mas, ya da tersine katlanmas byk rneklerin yetkesi altnda
yaplr, bu rnekler ya ekinseldir (bir armaan iin teekkr etmek),
ya rgenseldir (bir eylemin geliim ini bozmak) ya da olgusaldr (g
rlt olgudan nce gelir), vb. zgr seim e ilikin kesit aslnda bir
dizidir, yani "dzenleyici kurala sahip bir okluk"tur (Leibniz),
ama dzenleyici kural burada ekinsel (ksacas "alkanlk"tr) ve
dilseldir (adn olanakll, olanaklaryla nem kazanan addr). Ay
n biim de, kesitler kendi aralarnda dzenlenebilir (ayn yne y
nelebilir, birbirine eklemlenebilir), bylece de aa benzer bir ey,
bir dizelge olutururlar ("G irm ek", "K ap ", "H oakal", "G itm ek"
kesitleri byledir), ama bu dizelgenin "a n s" (anlatsal olarak: bu
blm ) bir st-adn olanakllna baldr (rnein: Yzk st-ke-
siti). Bu durumda, okumak (betiin okunabilirliini kavramak) ad
dan ada, kvrmdan kvrma gitmektir; b ir ad altnda katlamak,
sonra betii bu adn yeni kvrmlarna gre amaktr. zgr seim
edimi byledir: adlar arayan okuma oyunu (ya da sanat) onlara
ulam ak iin var gcyle alr: szlksel stnlk edimi, dilin s
nflandrmasndan kalkarak gerekletirilm i snflandrma al
mas: bu, Buddhac felsefenin diyecei gibi, bir maya etkinliidir:
grnmlerden; ancak kesintili biimler, adlar olarak grnmler
den ortaya karlmtr.

(138)- Bu ne demek? diye sordu bana gen arkadam. Kocas m onun?

YOR. 3.Bimece: dile getirme (Lanty'Ier ve yal adam arasndaki ak
rabalk ilikisi nedir?). Yanl da olsa, varsaym simgeye bir ad,
yan, bir k verir, bir kez daha hadm genlikle, gzellikle, yaam
la birletirir: gen kadnla ya da Marianina'yla gerekleen birleme:
simge, kiiler arasnda ayrm gzetmez (SM. hadmn birlemesi).
(139) Galiba d gryorum. Neredeyim ben?
- Siz, diye yantladm, siz ki, hanmefendi, cokudan banz dn
m ve en anlalmaz heyecanlan bile anlayarak, bir erkein yre
inde duygulann en hassasn, onu soldurmadan, daha ilk gnden
sndrmeden yeertmesini bilirsiniz, siz ki yrek yaralarna acr ve
Parisli bir bayann akima talya'ya ya da spanya'ya yarar tutkulu
bir ruhu drrsnz...

80
 Szlerimin ac bir ince alayn izlerini tadn ok iyi grd; o za
man da, buna pek nem vermezmi gibi grnerek, unlar syle
mek zere szm kesti.
- Oh! Beni kendi keyfinizce biimlendiriyorsunuz. Ne garip despot
luk bu! Ben, ben olmayaym istiyorsunuz.
- Oh! Hibir ey istemiyorum, diye haykrdm, onun bu sert tutu
mundan korkmu bir biimde. * Burada iki ekinsel dzg var, biri
tekinin ynetimini stne almaktadr: 1) ne denli ok arsa o denli
dzglenmi "Marivaux gibi ssl psl konuma", ya anlatn ta
rafndan isteyerek yaplm bir yanslama, ya da kaymak tabakay
oluturan kiilerin konumalannn "hafifliini" kavramann Bal-
zac'a zg biimi, 2) kukusuz ayn nedenlerle ayn derecede ar
ince alay (GN. Ssl psl konuma, nce alay). GN. Parisli
nin akl, Gneylinin tutkusu. Balangta babaca bir tutum ta
knm olan anlatc burada srlsklam aktr; Kadn onun zerinde
stnle sahiptir; efendisinin en kk szyle ("buna pek nem
vermezmi gibi grnerek" der), nesne-adam yelkenleri indirir, by-
lece yknn (dolaysz) devamna bir bamllk kusuru ykler
(SM. Kralie-kadn ve nesne-anlatc).
(140) Gneyin byleyici kadnlarnn yreklerimizde dourduu u
gl tutkulara ilikin yknn anlatlmasn dinlemeyi sevdiiniz
doru mu en azmdan? Anlatc bilmecenin konusu olan yal ada
mn ve gizemli Adonis'in yksn bilmektedir (no 70 ve 120); gen
kadn da buna ilgi duyar (no 119): bir ykleme szlemesinin ko
ullar burada biraraya getirilmitir. imdi anlatnn aka neril-
mesine geilir. Bu neri nce (burada) Kralie-kadna kar anlatc
nn yapt hakareti gidermeye, onu yattrmaya ynelik tanr rzas
iin verilmi bir armaan olarak grnr. Demek ki haberi verilen
anlat imdiden hayr iin yaplan bir ba olarak sunulmutur, da
ha sonra bir mala dnecektir (sonradan belirlenecek bir alveriin
bir paras olacaktr). (EYL. "yklemek": 3: anlatmay nermek).
GN.Tutku (benzetmenin gzellikleri: ak bir alev olduuna g
re, daha scak bir gne daha yakc tutkular yaratr). Daha nceden
gen Filippo'nun zeytin karas teniyle yananlamlandrlm gneyli
lik, "talya" tarzn nceden iine alan trdr. Szce, yalana bir
ksa tasm nermektedir: 1. anlatlacak yk bir kadnn yksdr;
2. bu Zambinella'nn yks olacaktr; 3. yleyse Zambinella bir ka
dndr. Anlatcdan dinleyicisine (ve okura) giden bir aldatmaca sz
konusudur: Daha balamadan 6. bilmece (La Zambinella kimdir?)
saptrlmtr (YOR. 6.Bilmece: izlekselletirme ve aldatmaca).

81
XXXVII. Yorumsal tmce.

Geree ilikin neri "iyi kurulm u" bir tmcedir; Bu neri, bir z
neye (bilmecenin izlei), soru szcesine, (bilmecenin dile getiril
mesi), soru imine, (bilmecenin ortaya konmas), son yklemden
(zmden) nce gelen yan tmcelere, ara tmcelere ve kendisi
deimez bir bir etkenle deim eler (yant sreleri) ierir. Kurala
uygun olarak, .bilmece (La Zambinella kim dir?) yle sylenirdi:

Soru: "ite La Zambinella. Kimdir ?

(konu, izlek) (dile getirme) (ortaya koyma)

Size bunu syleyeceim: bir kadn, doad bir varlk,

(yant iin verilmi sz) (aldatmaca) (kaypaklk)

Geciktirmeler: bir... Lanty'lerin akrabas

(askya alnm yant) (btnlenmemi yamt)

hikimse bunu bilemez.

(n tkanm yant)

Yant: - kadn klna girmi hadm

(zm)

Bu rnek (birden fazla tm ce dzeni vardr) deiebilir, yeter ki te

mel yorum birim ler ("ekirdekler") sylemin bir ya da teki annda
hazr bulunsunlar: sylem, birok yorumbirimi, birilerini ya da
tekilerini (izlekselletirme, ortaya koyma ve dile getirme) syle
meden sezdirerek, bir tek szcelem ede (bir tek gsteren iinde) yo
unlatrabilir; yorumsal dzenin elerini de ters-yz edebilir:
bir yant, daha sorusu sorulmadan saptrlabilir (daha ykde or
taya kmadan Zam binella'nn bir kadn olduu telkin edilir bize);
ya da bir aldatmaca, gerek ortaya ktktan sonra bile, srebilir
(iin dorusunu renmi olmasna karn, Sarrasine'in Zambinel-
la'nn cinsiyeti konusunda sagrs balanmtr). Yorumsal
tmcenin bu zgrl (tm oranlar alndnda, bu, bknl sa
ylabilecek tmcenin zgrlyle ayn eydir); klasik anlatnn
iki bak asn (iki belirginlii) birletirm esinden gelir: Bu kurala
gre, gnderme alarnn her biri bir yana salm, bitiiindeki-
ler "yanm " bile olsa, bu alarn varlklarn srdrebilmeleri ge

82
rekir (okurun, gerein peindeki yolculuu tam am lanm bile ol
sa Sarrasine kendine yanltc bir bildiri gnderm eyi srdrebilir:
yontucunun sagrsnn balanm as yeni bir bildiriye dnr,
bu da bundan byle tek gnderileninin okur olduu yeni bir diz
genin nesnesidir); ve sahte-mantksal bir kural, zne bir kez ortaya
konduktan sonra, bu kural yklemlerin sunum dzeninde belli bir
zgrl hogrr: bu zgrlk aslnda znenin stnln
salamlatrr, znenin stnlnn sarslm as (tam anlamyla:
tartma konusu edilmesi) bylece rastlant sonucu ve geici olarak
grnr; ya da daha dorusu: sorunun geiciliinden rastlantsal-
l karsanr: zne "gerek" yklemine bir kez sahip oldu mu, her
ey dzene girer, tm ce bitebilir.

(141) - Evet. Ne olmu?

- yleyse, yann akam saat dokuza doru size geleceim ve bu gizi
size anlayacam. "Anlatmak" kesiti iine (nerilmi /reddedilmi/
kabul edilmi) bir "Buluum" alt-kesiti ya da tulas koyabiliriz, Bu
luum da, roman gerelerinin kullamlagelen bir parasdr (yk
nn sonrasnda bir tane daha vardr, 288'de yal dadmn Sarrasine'e
verdii buluum) Ne var ki, bu buluum, zel yaps (reddedilmi /
kabul edilmi) iinde, anlatc ve gen kadn tarafndan "Anlat" nes
nesi evresinde yaplm pazarln deiimizgesel olarak bir rne
ini kardndan onu dorudan bir ara esi olaca "Anlatmak"
kesitine sokacaz: EYL. "Anlatmak": 4: rahat bir biimde bir yk
anlatmak iin bir buluum nermek (gnlk yaam dzgsnde ol
duka sk karlalan bir edim: size bunu anlatacam...).
(142) Hayr, diye yantlad isyanc bir tavrla, hemen burada renmek is
tiyorum.
- "stiyorum" dediinizde size boyun eme hakkn henz vermedi
niz bana. EYL. "Anlatmak": 5: buluum anm tartmak. Krali-
e-kadn srf zen olsun diye anlaty hemen ister gibidir -egemen
liini yananlamlama biimi bu-, ancak anlatc, ona, karkn ger
ek -v e ciddi- doasn anmsatr: bana henz hibir ey vermedi
niz, yleyse henz size kar hibir zorunluluum yok. Bu da u de
mektir: kendinizi bana verirseniz, size yky anlatacam: verme
den almak olmaz: gzel bir yk karlnda bir ak an (SM. Kra-
lie-kadn ve nesne-anlatc).
(143) u an, diye yantlad insan umutsuzlua drc bir iveyle, bu
gizi renmeyi en ok arzuladm an. Yarn, sizi dinlemeyeceim
belki de... SM. Kralie-kadn (zenli) Maln (istenilen anlatnn
aktarlmas) hemen orada verilmesini istemek, karln vermemek
iin yan izmektir, nk anlatcnn arzusu Lanty'lerin salonunda

83
 karlanacak trden deildir: gen kadnn "atlatmak" gibi bir arzu
su vardr.
(144) Glmsedi ve ayrldk; o hep byle gururlu, byle sert, bense, her
zaman olduu gibi u anda da hep byle glntm. Gen bir emir
subayyla dans etme cretini gsterdi, ben de kah kzarak, kah surat
asarak, kah hayran, kah ak olarak, kah kskanarak ylece kalakal
dm. SM. Kralie-kadn ve nesne-anlatc. Taraflarn simgesel du
rumu burada ilgililerden biri tarafndan ruhbilimsel st-dile aktarl
mtr.
(145) - Yarn grrz, dedi bana, sabahn ikisine doru balodan kar
ken. EYL. "Anlatmak": 6: buluumu kabul etmek.
(146) Gitmeyeceim, diye dndm, seni terk ediyorum. Belki bin kez
daha kaprisli, daha deikensin benim dlediimden. EYL.
"Anlatmak": 7: buluumu reddetmek. Bu buluumun karlkl du
rum deitirmesi (biri tarafndan kabul edilip teki tarafndan red
dedilen ve tam tersi) neriler ve reddetmelerin gidi gelii olan pa
zarln zn deiimizgesel olarak beliler: buluum blmnden
amalanan ey, ok belirgin bir deitirim dzenidir. Anlatc stn
de durmadan bize, La Zambinella'nn yksnn belki de kurgusal
olduunu, kurgunun iinde: sahte parann sezdirmeden dolama
girdiini syler.
(147) Ertesi gn, tr tr yanan bir atein karsmdaydk, EYL. "Anlat
mak": 8: buluumu kabul etmi olmak.
(148) Kk k bir salonda bulunuyorduk, ikimiz de oturmutuk; o, iki
kiilik bir kanepede, bense iltelerin stnde, neredeyse ayaklarnn
dibinde ve bakm baknn altnda. Sokak sessizdi. Lamba tatl bir
aydnlk yayyordu. Sonralar, daha mutlu olduumuzda bile, g
zellikleri hep zlenen, ruhumuzun tadna doyamad gecelerden,
asla unutulmayan anlardan, erin ve arzu iinde geen saatlerden
biriydi. Akn ilk isteklerinin gl izini kim silebilir ki? SM. Kra-
lie-kadm ve nesne anlatc ("neredeyse ayaklarnn dibinde ve bakm
baknn altnda"). Dekor (tr tr yanan ate, sessizlik, rahat mobil
yalar, tatl aydnlk) iki yanldr: hem gzel bir yknn anlatm
iin hem de akla dolu bir akam iin uygundur. GN. Tutku,
zlem, vb Dzgs.
(149) - Hadi bakalm, dedi, dinliyorum. EYL. "Anlatma": 9: anlaty bu
yurma.
(150) - Balamaya ekiniyorum. Servenin anlatc iin tehlikeli yerleri
vardr. Eer kendimden geersem beni susturun. EYL. "Anlat
mak": 10: anlatp anlatmamakta duraksamak. Sylemin yky an
latmaya balamaktaki, bir striptizin son duraklamasna benzeyen,
tmyle sylemsel bir askya alma tarz olan, bu son duraksamasn

84
 belki de zel bir biimbirim olarak oluturmak gerekirdi. SM.
Anlatc ve hadmlk. "Kendinden geme" tehlikesiyle kar karya
olduunu belirten anlatc Sarrasine'in Zambinella iin duyduu
tutkuyla - ve giderek, bunun getirisi olan hadmlkla - nceden z
deleir.
(151) - Konuun. EYL. "Anlatmak": 11: yinelenen buyruk.
(152) - Peki. EYL. "Anlatmak": 12: kabul edilmi buyruk. Bu son sz
ckle, balayan anlat Kralie-kadnn, Hadm edici betinin mhr
altna yerletirilmitir.

XXXVIII. Szleme-atlatlar.

Anlatnn kkeninde arzu vardr. Anlat retmek iin, arzu,eitlen-

meli, yine de, bir edeerlilikler ve dzdeim eceler dizgesine gir
melidir; ya da, gerekleebilm ek iin, anlat deitirimin iine gire
bilmeli, bir deer dzenine bal olmaldr. Sarrasine' de de byle-
dir: Adonis'in gizi, bedeniyle edeerdedir; bu gizi renmek bu
bedene ulamaktr: gen kadm, A donis'i (no 113) ve yksn ar
zular (no 119): ilk arzu ortaya konmutur, bu da dzdeimeceli
olarak kincisini belirler: ekinsel zorunlulukla Adonis'i kskanan
anlatc (no 115-116) gen kadn arzulam ak zorundadr; Adonis'in
yksne sahip olduu iin de, bir szlemenin koullan bir araya
getirilmitir: A, B'yi arzular, B de A'nn sahip olduu bir eyi arzu
lar; A ve B bu arzuyu, bu nesneyi, bu bedeni ve bu anlaty deiti
receklerdir: gzel bir yk karlnda bir ak gecesi. Anlat: de
itirim lt, szlemenin nesnesi, deer dzeninin getiri/gt-
rs, ksacas bir mal olup, bu mal zerinde uzlama, burada oldu
u gibi, gerek bir pazarla kadar gidebilir mi, yaymcnn al
ma odasyla snrl kalmayp, yk iinde yk yntemiyle kendi
liinden gerekleir mi? Sarrasine'den karlan kuram budur. Belki
de her anlatnn surduu soru udur: Anlaty neye kar deitirme
li? Anlat ne "eder"? Burada, anlat bir beden karlnda verilir
(bir fuhu szlemesi szkonusudur), baka yerde, yaamn kendi
sini satn alabilir (Binbir Gece M asallar'nda, ehrazat'n bir yks
bir gn daha hayatta kalm ay salar); daha baka yerlerde,
Sade'da, anlatc, bir alveri ediminde olduu gibi, dizgesel ola
rak, bir yaz; yani anlam alp karlnda bir iki alemi verir (felse
fe cinsiyetle, kk odayla edeerdedir): anlat, badndrc bir

85
incelikle, kendisini kuran szlemenin gsterimidir: bu rnek be
tiklerdeki, ykleme, yklem enin (deer dzenini iletici) kura
mdr: "oyalam ak", "bilgilendirm ek" ya da herhangi bir insanbi
limsel anlam altrm as yapm ak iin anlatlmaz; deitirim yapa
rak elde etmek iin anlatlr; ve anlatnn kendisinde yeralan da bu
deitirimdir: anlat, hem rn, hem retim, hem mal hem tecim,
hem getiri/gtr hem de bu getiri / gtry tayandr: Sarra-
site'd e bu eytiim sellik o denli aktr ki (bir hadmlk yks olan)
Mal-Anlatnn "ierii", szlem enin sonuna dein gitmesine en
gel olur: anlatlm olan hadmln kendisine bulam olduu
gen kadn szn yerine getirmeksizin anlamadan ekilecektir.

XXXIX. Bu betiin bir aklamas deildir.

M adem ki anlat hem bir mal, hem de konusu olduu szlemenin

anlatlmasdr, genelde yapld gibi yknn iki paras arasnda
szbilimsel bir sralam a yapm ak artk szkonusu deildir:
Lanty'lerdeki akam basit bir giri deildir ve Sarrasine'in serve
ni de temel yk deildir; yontucu, kahraman deildir ve anlatc
da oyunda konunun sunulduu anda ortaya kan basit bir kii
deildir; Sarrasine bir hadm n deil bir szlemenin yksdr;
bir gcn (anlatnn) ve bu gcn, kendisini stlenen szleme
zerindeki etkisinin yksdr. Demek ki, betiin iki paras bir
birinin iine geen anlatlarn (anlat iinde anlat) szde ilkesine
gre yerlerinden karlmazlar. Anlat ktlelerinin i ie gemesi
(yalnzca) oyunsal deil (ayn zamanda) deer dzeniyle de iliki
lidir. Anlat, dzdeim eceli yaylmla deil de (arzu araclyla
balanm ak dnda) dizisel almamayla anlat retir: anlat bir an
latmak arzusuyla deil de bir deitirim yapm ak arzusuyla sap
tanmtr: bu bir deitirim-deeri, bir gsterimci, bir para, bir altn
arldr. Bu merkezsel edeerliliin farkna varan ey, Sarra
sine'in "p lan " deil yapsdr. Yap plan deildir. Demek ki bu da
betiin bir aklam as deildir.

(153) - Emest-Jean Sarrasine Franche-Comte'li bir dava vekilinin tek o

luydu, diye yeniden sze baladm bir duraklamadan sonra. Babas
olduka drst bir biimde alt il sekiz bin liralk bir gelir elde et
miti; bilgisiyle alan bir kiiye ait bu servet bir zamanlar tarada

86
 ok byk bir servet olarak kabul ediliyordu.Yal stad Sarrasine,
bir tek ocuu olduu iin, onun eitiminde hibir eyi gzden ka
rmak istemedi: onun bir yarg olmasn ve yallk gnlerinde, Sa-
int-Die blgesinde ifti olan Matthieu Sarrasine'in torununun kral
lk sembol olan zambaklar stnde oturduunu ve Parlementonun
an iin oturumda uyukladn grecek kadar uzun yaamay
umuyordu; ancak Tanr dava vekiline bu mutluluu ok grmt.
Daha yknn balnda (no 1), bir soru atlmt ortaya: Sarra
sine, bu da nedir? imdi bu soruya yant verilmitir (YOR. 1.Bilmece:
yant). SM. Baba ve oul: Karsav: A: kutsanan oul (168'de
karglanacaktr). Karsav ekinsel bir dzgye uymaktadr: yarg
babaya sanat oul: toplumlar bu ters-yz edile dalrlar. Bu
aile romannda, bir yer bo kalmtr: annenin yeri (SM. Baba ve
oul: anneden sz edilmiyor).
(154) Kk yata Cizvit papazlarna emanet edilen gen Sarrasine EYL.
"Yatl okul": 1: yatl okula girmek.
(155) Pek allmadk trden bir taknlk gsteriyordu. ANL. Taknlk.
Dzanlamsal olarak, taknlk kiilikle ilgili bir zelliktir; ne var ki,
bu zellik burada daha geni, daha belirsiz, ayn zamanda daha bi
imsel bir gsterilene gnderme yapyor: "biim almayan" ya da an
lamayan, dank, bulank kalan bir zn durumu; Sarrasine bu k
t eilime tutulmutur: rgensel birlii, kayganlaml yoktur; so
nuta taknlk szcnn yananlamlanm anlam, kkenbilimsel
anlamdr.
(156) Yetenekli bir adamn ocukluuydu bu. ANL. Yetenek (imdik
belirsiz).
(157) Ancak kendi keyfince almak istiyordu, sk sk ba kaldryordu,
kimileyin arkadalarn oynarken seyre dalp, kimileyin de Home-
ros'un kahramanlarn kafasnda canlandrrken saatler boyunca de
rin karmak dncelere dalyordu. Yabanllk. ANL. Yetenek
(sanatsal: belki de yaznsal?).
(158) Elenmek istedii zaman da, oyunlarna olaanst bir iddet kat
yordu. Bir arkadayla aralarnda atma ktnda, kavga ok en
der olarak kan akmadan sonulanyordu. Kendisi en gszse eer,
sryordu.* ANL. Arlk, (doay aan ey). ANL. Diilik (fallus
benzeri yumruktan yararlanmak yerine srmak bir diilik yananlam-
laycsdr). Yontucunun daha ocukluunda kannn grnmesi
imdiden, uzaktan bir dokunula yazgsn oyunlatrr.
(159) Kimi zaman etkin, kimi zaman edilgen, yeteneksiz ya da ok fazla
zekiydi; ANL. Karma olgu. Ktlk habercisi bu anlambirimcik
daha betiin ilk blmnde baka biimler altnda datlmt; kar
ma olgu (coumculuk terimcesinde bu, garip olgudur) kartlarn "d

87
 nml olarak birbirinin yerini almas"yla yananlamlandrlm
olup trdelie, rgensel biiminin model, ksacas kayganlam (no
213) olduu birlie ulama gszln gsterir; Sarrasine'in er
keklikten (gten, bamszlktan, vb) yoksun olmasndan deil de,
erkekliin deiken olmasndandr bu. Deikenlik de yontucuyu
tam, uzlatrlm birliin dna, bozuklua, eksiklie (ya da gste
rilene) doru srkler.

XL. zleksel olgunun douu.

Sarrasine'in "kimi zaman etkin kim i zaman edilgen" olduunu syle

mek, kiiliinde "biim alm ayan" bir eyi gstermeye girimektir,
bu, bir eyi adlandrmaya girimektir. Bylece bir adlandrma s
reci balar. Bu okurun etkinliidir; okumak, adlandrmak iin sa
vamaktr, betiin tm celerini bir anlamsal dnmden geir
mektir. Bu dnm kararszlklar iinde gerekleir; bir ok ad
arasnda duraksam aktan oluur: bize Sarrasine'in "engel tanmayan
u gl istemlerden birine" sahip olduu sylense, ne okumak ge
rekir? istem, g, inatlk, kafa tutma, vb? Yananlamlayc, bir addan
ok, ortak ekirdeini tahm in ettiimiz bir eanlaml karmak b
tnle gnderir, yine de sylem sizi baka olanakllara, baka
benzer gsterilenlere doru gtrr: okuma bylece bir tr dzde-
imeceli kayma iinde sourulmutur, her eadl yanndakine bir
zellik, yeni bir kalk noktas ekler: nce krlgan olarak yanan-
lam landnlabilen yal adamn ksa sre sonra "camdan" olduu
sylenir: sertlik, devinimsizlik, kesici krk paras gsterilenlerini
bu imgenin dnda brakm ak gerekir. Bu yaylm, anlamn devini
minin ta kendisidir: anlam ayn anda hem kayar, hem yeniden
kaplar, hem de ilerler; onu zm lem ek yle dursun, tersine onu
yaylmlaryla, szlksel aknlyla, hep ulamaya alt trsel
szckle betim lem ek gerekirdi: anlambilimin konusu anlamlarn
birleimi olmalyd, szcklerin zmlenmesi deil. Oysa bu ya
ylmlar anlambilimi, belli bir biim de, oktan vardr: Izlekbilgisi
olarak adlandrlan eydir bu. zlekselletirmek, bir yandan, sz
lkten kmak, kimi eanlaml dizileri (takn, bozukluk, deiken, bo
zuk) izlemek, (belli bir duyum culuktan ileri gelebilen) yaylm du
rumundaki bir adlandrmaya kendini brakm ak, te yandan da
farkl adlandrma duraklarna geri dnp sreklilii olan bir bii

88
mi (biim alamayan eyi") buralardan yeniden yola kartmaktr;
nk bir anlambirimciin verimlilii, izleksel bir deer dzenine
ulama yetenei demektir; bu da onun yinelenm esine baldr: bu
e baka gsterenlerde de karmza kacana gre, Sarrasine'in
saldrganlndan bir paralama devinimi (yinelenme izi) kart
mak yararldr; ayn biimde, yal adamn baka gsterenlerde de
karmza kacana gre, Sarrasine'in saldrganlndan bir par
alama devinimi (yinelenen bir iz) karm ak yararldr; ayn biim
de yal adamn olaanstlnn, ancak szcn ilkel "olutu
rucularndan" biri (teki "adlar"ndan biri) olan insan snrlarn
ama baka yerlerde de yaylabilirse anlamsal deeri vardr. (Hi
deilse klasik betii) okumak, anlamak, izlekselletirmek, bu du
rumda, anlamn destek duvarndan kalkarak addan ada gerilemek
tir (bylece Sarrasine'in sertlii, hi deilse snrlan aan ve doa
dan uzaklaan eyin pek de aklayc ad olmayan arlna kadar
gtrlr). Bu gerileme kukusuz dzglenmitir: anlamsal iie
geme durduunda, eletirel bir dzey yaratlmtr, yapt kapanr,
kendisi yardmyla anlamsal dnm tamamladmz dil, yap
tn doasna, doruluuna ve gizine dnr. Yalnz, sonu olma
yan bir adlandrmann kurban olan sonsuz bir izleksellik, dilin
srekli niteliine ve rnlerinin tablosuna deil de, okumanm re
tilm esine sayg duyabilir. Ama klasik betikte, dilin dzdeimeceli
retimi ilke olarak ileri srlmemitir: adlarn kaymasn durdu
ran ve saptayan bir zar atnn yazgsall buradan gelir: bu izlek-
selliktir.

(160) Garip kiilii hocalarnn olduu kadar arkadalarnn da ondan e

kinmesine neden olmutu. ANL. Tehlike.
(161) Yunan diline ilikin kavramlar renmek yerine, onlara Thukydi-
des'ten bir paray aklayan saygdeer rahibin resmini iziyordu,
matematik retmenini, disiplini salayan papaz, hizmetlileri, d
zeltmeni birka izgiyle iziktiriveriyordu ve btn duvarlar biim
siz taslaklarla dolduruyordu. ANL. Yabanllk (Sarrasine aykn bir
biimde, kurallarn dnda, "doa''nn snrlarnn dnda davran
maktadr). ANL. Yetenek (resim). Gsterilen ekinsel bir dzg-
den ortaya kartlmtr: haylaz dhi snfn dzenli etkinlikleri d
nda baarldr.
(162) Kilisede Tann'ya vg ilahileri sylemek yerine, ayinler srasnda
uay kazyarak eleniyordu; Dine saygszlk. Dine saygszlk
burada bir kaytszlk deil de bir kkrtmadr: Sarrasine kurallar

89
 ineyen biridir (demek ki yle de olacaktr). Kurallar ineme bu
rada ayini yok saymaktan deil, ona tam tersi, cinsel istek uyandrc
ve dsel bir etkinlikle; kazma etkinliiyle katlmaktan (ona gln
bir biimde yknmekten) olumaktadr. ANL. Kazma. Btn
l olan nesnenin yklmas, parasal nesneye doru (stne ulla-
nrcasna) gerileme, paralara ayrma d, tapnacak put aray,
Sarrasine La Zambinella'run bedenini izmek iin durmakszn onu
soyduu zaman yeniden ortaya kacaktr.

XLI. zel ad.

Kimi zaman, Sarrasine'den, sanki bir gelecei, bir bilinalt, bir ru

hu varm gibi sz edilmektedir; oysa sz edilen ey onun betisidir
(Sarrasine ad altnda, simgelerin ynlendirilm i kiisiz a), kiilii
(devindirici glerle ve bir anlam fazlalyla donatlm trel z
grlk) deil: yananlam lar gelitirilir, aratrmalar srdrlmez;
Sarrasine'in gerei deil de, betiin (geici) bir yerinin dizgeselli-
i aratrlr: bu yeri, anlatsal ileyiin artm acalar iine, anlam
larn karar verilem ez a iine, dzglerin oulluu iine girebil
mesi iin (Sarrasine'in ad altnda) belirtiriz. Sylemden kahrama
nnn adn geri alarak, yaptmz yalnzca Adn deerdzensel
doasn izlemektir: romann dzeninde (acaba baka yerdede
mi?), bu, bir deitirim aracdr: gsterge ve tutar arasnda bir e
deerlilik ilikisi ortaya koyarak bir zellikler dermesinin yerine
bir ad birim ini yerletirmeyi salar: ayn edere, youn mal oylum
lu mala yelenebilir yapan bir hesap oyunudur bu. Yalnzca Adn
deerdzensel (om atm al, anlamsal) ilevi az ya da ok ak y
reklilikle bildirilmitir. Soyad dzglerinin eitlilii de buradan
gelir. Kiileri Furetire gibi, Javotte, Nicodeme, Belastre olarak adlan
drmak, (yar-kentsoylu, yan-klasik bir dzgden kendini tmy
le soyutlamadan), Adn yapsal ilevini vurgulam ak, nedensizlii-
ni bildirm ek, onu kiiliksizletirmek, Adn parasn katksz bir
kurum olarak kabul etmektir. Sarrasine, Rochefide, Lanty, Zambinella
demek (gerekten yaam olan Bochardon'dan sz etmeksizin),
ornatmay salayan soyad esinin (kimliksel, ulusal, toplumsal)
bir kiiyle dolu olduunu ileri srmektir; tr belirten parann al
tndan olmasn (ve uzlamlarn keyfine braklm am asn) gerek
tirmektir. Demek ki, romann her trl alt-st edilm esi ya da bo

90
yun eii zel Adla balar: Proust anlatcsnn toplum sal konumu
ylesine belirgin -v e ylesine iyi belirlenm itir k i-, tehlikeli bir bi
im de srdrlm ad yokluu gerekilik izleniminin byk l
de anmasna yol aar: Proust'un beni (bir adl olarak "rom an
s" mn adlandrma doasna kart olarak, XXVIII) artk bir ad de
ildir, nk ya, taknlklarla andrlm, bozulmutur, bir kar
klkla zyaam sal zam ann yitirir. Bugn romanda ypranm
olan, romanslk deil kiidir, artk yazlamayandr, zel Addr.

(163) Ya da bir tahta paras yrtt zaman bir azize betisi yontuyor
du. Eer yannda tahta, ta, kalem yoksa, dncelerini ekmek iiyle
biimlendiriyordu. ANL. Yetenek (yontuculuk). Ekmek iinin yo
rulmas, Sarrasine'in La Zambinella'nn bedeninin tpkmeini
yapt kili yourduu ann nceden habercisidir ve iki deeri var
dr: haber deeri (Sarrasine'in tanmlanmas "Sanat" trnn
"Yontucu" cinsiyle snrlandrlmasyla oluur); simgesel deer (no
267'de, sofa sahnesi srasnda yeniden ilenmitir; gnderme yapt
, yalnzca izleyicinin kendi kendini tatmin etmesidir).
(164) ister koro yerini ssleyen tablolardaki kiilerin benzerlerini yapsm,
isterse kendisi bir biim versin yaptklarna, oturduu yerde, terbiye
d niteliiyle en gen papazlar umutsuzlua dren, ak sak
taslaklar brakyordu; dedikoducular da yal Cizvitlerin bunlar g
rnce glmsediklerini ileri sryorlard. ANL. Terbiye d (yo
urma cinsel haz uyandrn bir etkinliktir). GN. Yalarn ruhbi
limi (genler gnahlardan arnma, yallarsa yasaklar kaldrma ei
limindedirler).
(165) Sonunda, okulda olup bitenlerin kaydedildii deftere inanmak gere
kirse, okuldan kovuldu, EYL. "Yatl okul": 2: kovulmu olmak.
(166) Bunun da nedeni, sa'nm lm yldnm olan bir kutsal cuma g
n, kilisedeki gnah kartma yerinde srasn beklerken kocaman
bir odunu sa biiminde yontmu olmasyd. Bu yontuya ilenmi
dine saygszlk ylesine bykt ki sanatya ceza verilmemesi sz
konusu olamazd. Bir de edep kurallarn olduka hie sayan bu be
tiyi iinde kutsal ksenin bulunduu dolabm stne koyma cretini
gstermemi miydi! ANL. Yetenek (yontuculuk). ANL. Dine
saygszlk (kural ineme din ile cinsel arzu uyandran eyi bal
yor, bkz. no 162).
(167) Tehlikelerine kar bir korunak bulmak zere Sarrasine Paris'e geldi.
EYL. "Meslek": 1: Paris'e gitmek.
(168) Baba kargnn SM. Baba ve oul: Karsav: B: karglanm oul.
(169) u, engel tanmayan trden, gl bir isteme sahip olduundan, de
hasnn buyruklarna boyun edi ve Bouchardon'un atlyesine gir

91
 di. ANL. natlk, (ayn biimde Sarrasine La Zambinella'y sev
mekte, sonra da onun doas stnde yanlmakta ayak diretecektir;
"inatl" dleminin savunulmasndan baka bir ey deildir).
EYL. "Meslek": 2: byk bir ustann yanna girmek.
(170) Btn gn alyordu, akamlan da geimini salamak iin dileni
yordu. GN. Basmakalp dnce: yoksul ve direngen sanat
(gndz yaamn kazanan, gece yaratan, ya da burada olduu gibi
tam tersi).
(171) Gen sanatmn sanatndaki ilerlemeler ve zeks karsnda by
lenmi olan Bouchardon ANL. Deha (deha sanatnn yeteneini
talandryor, bkz. no 1,73).
(172) Ksa bir sre sonra rencisinin iinde bulunduu yoksulluu tah
min etti; onun yardmna kotu, ona sevgi gsterdi ve ona ocuu
gibi davrand. Bouchardon babann deil de annenin yerini al
maktadr, annenin eksiklii (no 153) ocuu terbiyesizlie, arla,
dzensizlie saptrmtr; Bouchardon bir anne gibi dnr, elin
den tutar, yardm eder (SM. Ana ve oul).
(173) Sonra, Sarrasine'in dehas ANL. Deha. Sarrasine'in dehas kez
gereklidir ("geree benzerdir"): ekinsel^coumcu) dzgye gre,
deha Sarrasine'den dikkati eken, kurallarn dnda bir varlk yara
tr; oyunsal dzgye gre, byk bir sanatmn lmn bir had
mn yaamna; bir baka deyile, bir her eyi bir hie "deien" bir
yazgnn ktln haber verir; anlatsal dzgye gre, -Adonis'e
aktarlan arzunun kkenidir bu- La Zambinella'nn yontusunun izi
ni tayacak olmas kusursuzluu aklar.
(174) u, gelecekte kendini gsterecek bir yetenein genlik cokusuna
kar savam verdii yaptlardan biri araclyla) ortaya ktnda,
GN. Yalarn dzgs ve Sanat dzgs (skdenetim olarak ye
tenek, coku olarak genlik).

XLII. Snfsal dzgler.

Bal olduu dzenleyici kural (Poussin'in kulland szckle

sylersek) artk yalnzca bir bak as olduuna gre ekinsel bir
dzgy yeniden oluturmaya girimek neye yarar? Yine de, bir
dnemin dzglerinin uzam, gnn birinde betim lem e zahmeti
ne deecek bir tr bilimsel baucu kitab oluturur: sanat hakknda
"doal olarak" ne biliriz? -gen lik dneminin "bir gereklilii" m i
d ir?- "takndr", vb. Tm bu bilgileri, u herkesin bildiklerini
toplarsak, bir canavar ortaya kar ve bu canavar dnyapdr.

92
Dnyap paras olarak, ekinsel dzg (okula ve topluma ili
kin), snfsal kkenini doal gnderim e, ataszsel saptamaya d
ntrr. Szcelerinin (basmakalp zlerinin) yinelenmesinden hi
kuku duymayan retimsel dil gibi, siyasal dil gibi, ekinsel atas
z de mide bulandrr, okuma hogrszlne yol aar; Balzac
betii bununla yap yap olmutur: ekinsel dzgleriyle r-
mekte, modas gemekte, (hep ada bir i olan) yazdan dlan
maktadr: yeniden yazlam ayanm z, artklarn zetidir. Basma
kalp dncenin bu biim de kusulm as ince alayla neredeyse n
lenmitir; nk, grm olduum uz (XXI) gibi, ince alay, dzg-
lere, uzaklatrdn ileri srd basm akalp dncelere yeni
bir dzg (yeni bir basm akalp dnce) ekleyebilir ancak. Basma
kalp dncenin ba dndrcl stnde yazarn tek gc
(bu ba dndrclk "aptallk"tan, "lafn ayaa dm olma
sndan" da kaynaklanr), bir glnl yknme deil de, bir betik
ileyerek oraya trnak iaretleri olmadan girmektir. Bouvard ve P
cuchet'd e Flaubert'in yapt buydu: iki tpkm eki dzgleri tp-
krnekliyorlard (aptaldlar da denebilir), ama onlar da kendileri
ni evreleyen snfsal aptalla kafa tuttuklarndan, onlar sahne
ye kartan betik iinde hikimsenin (yazarn bile) hikimse stn
de stnl olmad bir dng aar; yaznn ilevi de budur:
gln klmak, bir dilin teki stndeki gcn (basksn) orta
dan kaldrmak, daha kurulur kurulmaz her trl st-dili dat
mak.

(175) yi yrekli Bouchardon onun yeniden yal dava vekilinin gzne

girmesi iin urat. nl yontucunun etkililii karsnda, babann
fkesi yabb. Tm Besanon gelecein byk bir adamn dnyaya
getirmi olmaktan mutluluk duydu. Okanm gururunun onu iine
att ilk esrime annda, cimri uygulayc olunun evresinde baar
l grnmesini salad. Diziyi grmtk: kutsanm/ karglanm.
Burada nc bir eye sahip olduumuzu dnebiriz: uzlatrl
m. Yine de bu eytiimsel e kabul edilebilir deildir, nk yal
nzca yksel dzlemde deer tar, karglamann (dlamann), za
mann dnda sunulduu simgesel dzlemde deeri yoktur. Bu uz
latrma, onu gerekletirenle deer tar ve bu ilev onun analk do
asm dorular: burada kazanlacak ya da yitirilecek ey olarak, an
nenin baba ile oulu aralarndaki anlamazlktan caydrma gc
vardr (bir anne gibi, az ilerde, Bouchardon'u Sarrasine'i cinsellik
ten koruyacan greceiz) (SM. Ana ve oul).

93
(176) Yontu sanatnn gerektirdii uzun ve ok emek isteyen almalar
GN. Sanatsal dzg (yontuculuun kolay olmayan renimi).
Yontuculuk, resmin yapt gibi gsterimle deil de, zdekle sava
makla nlenmitir; tanrsal bir sanattr, kaplama deil dlama sana
t, kavrayan elin sanatdr.
(177) Sarrasine'in cokun kiiliini ve ilenmemi stn yeteneini uzun
sre dizginledi. ANL. Arlk (ar, snr d),
(178) (Belki de Michel-Ange'mki kadar var gcyle savamaya alm)
bu gen ruhta tutkularn nasl byk bir iddetle zincirden boana
bileceim tahmin eden Bouchardon, GN. Sanat Tarihi, byk sa
natlarn ruhbilimsel tiplemesi (eer Sarrasine mzisyen olmu ol
sayd ve Balzac da elli yl sonra domu olsayd, bu Beethoven olur
du; yaznda da Balzac7n kendisi, v b ).
(179) Bu tutkularn ateini srekli almalarda sndrd. lgn bir d
ncenin onu sardn grdnde ona almay yasaklayarak, e
lenmeyi nererek, haylazla kendini kaptracakm gibi grnd
ndeyse ona nemli iler vererek Sarrasine'in olaanst cokusu
nu ynlendirmeyi baard. ANL. Arlk. Olunun Paris'teki
nl Politeknik Yksek Okulu'nda okumasn isteyen kentsoylu bir
anne gibi, Bouchardon da Sarrasine'in almasn (yine bu kentsoy
lu anne gibi, cinselliini de) byk bir dikkatle izler (SM. Ana ve
oul).
(180) Ama, bu tutkulu delikanl iin silahlarn en gls hep yumuaklk
oldu, ustas da ancak bir baba sevecenliiyle kran duygulan
uyandrarak rencisi stnde byk bir egemenlik kurabildi. Yu
muaklk anneye zg bir silahtr: simgesel dzlemde, yumuak bir
baba anne deil midir? (SM. Ana ve oul). GN. zdeyisel
dzg ("Yumuaklk kzgnlktan iyidir").

XLIII. Biemsel dntrm.

Ekinsel dzgnn szceleri sylenm eden sezdirilen ataszleridir;

bu ataszleri zorunluluk kipinde yazlmlardr ve sylem genel
bir istemi, bir toplumun yasasn bu kipte dile getirir ayrca bu
kipte yklendii nermeyi kanlmaz ya da silinmez klar. Dahas
var: bir szceleme, ataszne, zdeyie, belite dnebildii iin
dir ki onu destekleyen ekinsel dzg belirtilmitir: biem sel d
ntrm, dzgy "kantlar", yapy gzler nne serer, dn-
yapsal grngeyi bulgular. (Eskilci szdizimsel biimi ok zel
olan) ataszleri iin kolay olan, sylemin teki dzgleri iin ok

94
daha az kolaydr, nk onlarn her birini dile getiren tmce mo
deli, rnek, dizi (henz) ortaya karlmamtr. Buraya dein yal
nzca sapmalarla ve anlatmsallklarla - bir baka deyile, yazarn
sze ilikin bireysel zgnlkleriyle, bireysel dillerle uram olan
biem bilim in, kkten bir biim de konu deitirdiini ve temel ola
rak, tmce modelleri (yalnlatrlm kalplan), son eler, uyum
lar, atlar, derin yaplar bulmaya ve bunlan snflandrmaya zen
gsterdiini dnebiliriz yine de; ksacas, biem bilim in de dn-
msel olduunu dnebiliriz; birdenbire, biem bilim (szdizi-
min ve szlkenin bireysel kim i deim ezliklerine indirgenmi)
yaznsal zmlemenin nemsiz bir blm olm ay keser ve z ve
biim kartln aarak, dnyapsal bir snflandrma arac olur;
nk, bu modeller bulunduunda, her bir kezinde, betiin kum
sal boyunca, her dzgy srtst yatrabilirdik.

(181) Yirmi iki yanda, Sarrasine Bouchardon'un, davranlar ve alkan

lklar stndeki yararl etkisinden zorunlu olarak syrld. GN.
Sredizim (Sarrasine talya'ya gittiinde yirmi iki yandadr).
EYL. "Meslek": 3: ustadan ayrlmak. Sarrasine "terbiye kuralla
rna pek uymadndan", Bouchardon'un "yararl etkisi", sonuta
sanatn yaranna da olsa, ancak trel olabilir: olun cinsellii anne
tarafndan korunmu, saklanm, ortadan kaldrlmtr. Cinsellikten
uzaklama, Sarrasine'de aphanisis'i yani onun La Zambinella'y tan
madan ok daha nce hedefi olduu hadml belirtir: hadm onu
kesin olarak yeniden iine atmak iin {beni kendine kadar budadn",
525) ondan bir zaman ekip alr gibidir (Sarrasine'in tiyatrodaki
"ilk" hazz buradan gelir); demek ki, sonunda, La Zambinella, Sar
rasine iin, her zaman olduu eyin bilin dzlemine karlmas ol
mutur (SM. Aphanisis).
(182) Yontuculuk dln kazanarak stn yeteneiyle gsterdii aba
larn karln ald. EYL. "Meslek": 4: dl kazanmak.
(183) Sanat bunca desteklemi olan, Bayan De Pompadour'un kardei
Marki De Marigny'nin dzenlemi olduu GN. Tarih (Bayan De
Pompadour).
(184) Diderot, Bouchardon'un rencisine ait yontuyu bir bayapt ver-
cesine vd. EYL. "Meslek": 5: byk bir eletirmen tarafndan
takdir edilmi olmak. GN. Yazn tarihi (sanat eletirmeni Dide
rot).

95
XLIV. Tarihsel kii.

Proust yle yazar (Du ct de Guermantes, Pliade, II, 537): "Balzac

yaptnn bir szlnde kitapta, en nl kiiler yalnzca nsanlk
Gldrs'yle olan ilikilerine gre yer alrlar... N apolon'un Ras-
tignac'tan ok daha nemsiz bir yer tuttuunu ve bu yeri de yal
nzca Cinq-Cygne'li kk hanmlarla konumu olduu iin ald
n grrz" Tarihsel kiiye kesin gereklik gcn veren ey de
tam olarak ite bu nem azldr: bu azlk gerek olmann ls
dr: Diderot, Bayan De Pompadour, daha sonra Sophie Arnould,
Rousseau, EYHolbach kurguya yan e olarak, dolayl olarak, s
tnde durulmakszn, sahneden karlamaz bir biimde, dekorun
stne resmedilmi olarak sokulmulardr; nk tarihsel kii ger
ek nemini alm olsayd, sylem , aykr bir biimde, onu gerek
liini silecek bir olaanlkla donatm ak zorunda kalrd (Balzac'n
Catherine de M dicis'inin, Alexandre Dum as'nn romanlarnn ya
da, Sacha Guitry'nin paralarnn kiileri de byle gln bir bi
imde phelidirler): onlar konuturmak gerekirdi; bylece, sah
tekrlar gibi m askeleri derdi. Tam tersine, yalnzca kurgusal
dostlarnn arasna karm, sradan bir kaym ak tabaka toplants
na arl olduklarnda gibi adlar anlm olduunda, nemsiz bir
durumda olmalar, balarna geldii roman ve tarihi eit dzeye
getirir: iki farkl dzeyi denkletiren bir doldurma-boaltma havu
zu gibi bu kiiler bir aile olarak romana geri dnerler ve eliik bir
biim de nl ve gln atalarn yapt gibi, romansla nn de
il de gerekliin parlakln verirler: gerein en stn etkileri
dir bunlar.

(185) Kraln yontucusu, EYL. "Meslek": 6: talya'ya gitmek. Bouchar-

don'un acs, kaygs, olunu cinsellikten uzak ttm, ve birdenbire
onun ateli tutkularn olduu bir lkeye askerlik grevini yapmaya
arlm olduunu gren bir annenin acs, kaygsdr (SM. Cinsel
lie kar koruma).
(186) (lke gerei, yaamsal olaylar hakkndaki byk bilgisizliini boz
mad) bir gen adamn talya'ya gittiini grdnde derin bir
ac duymad deil. Cmert ama arya kaan (cmertliiyle ar
ya kaan) anne (olunun yalnzca birka kaymak tabaka elen
cesine katlmasna izin verip) onu almayla serseme evirerek
olunun "yaamsal olaylar" renmeye balamasn reddetmitir;
Bouchardon, Sarrasine'i bakirlie mahkum etmi ve onun hakknda

96
 hadm edici bir ilev gerekletirmitir (SM. Cinsellie kar koru
ma).
(187) Sarrasine alt yldan beri Bouchardon'un sofra arkadayd. GN.
Sredizim (Sarrasine Bouchardon'un yanna on alt yanda girmi
tir).
(188) O zamandan beri Canova gibi Sarrasine de sanatna ok dknd;
gn doduunda kalkyordu, ancak gece kmak zere iliine giri
yordu ANL. Arlk GN. Sanat tarihi (Canova).
(189) Ve yalnzca esin kaynayla yayordu. SM. Cinsellie kar koru
ma. SM. Pygmalion. Yananlam iki yanldr (eliiktir): Sarrasine
hi sevimez, aphanisis (ya da cinselliin yitirilmesi) durumundadr;
Sarrasine, Pygmalion gibi, yontularyla yatar; cinsel cokunluunu
sanatna aktarr.
(190) Comedie-Franaise'e gidiyorsa da oraya ustas tarafndan srklen
miti. Bayan Geoffrin'in evinde ve Bouchardon'un onu iine sokma
ya alt k toplumda kendisini ylesine rahatsz hissediyordu ki
yalnz kalmay yeliyordu ve bu babozuk dnemin zevklerini red
detmiti. GN. Tarihsel dzg: XV. Louis yzyl. Sim. Cinsel
lie kar koruma.
(191) Yontudan baka sevgilisi olmamt; 189'un gereksiz bir biimde
yinelenmesi: SM. Cinsellie kar koruma. SM. Pygmalion.
(192) Bir de Opera'nm nllerinden biri olan dotilde'den baka. EYL.
"liki": 1: bir ilikisi olmak.
(193) stelik bu gizli iliki pek uzun srmedi. EYL. "liki": 2: ilikinin
sonunun bdirilmesi. Bildirim, sylemin iinde yer alr, (ilikinin)
yks iinde deil, yle olsayd ayrlmay haber veren olaylar anla
tlm olurdu: demek ki szbilimsel bir bildirimdir bu. likinin
(stelik "ile" gsterilen) ksal anlamszlm yananlamlar: Sarra-
sine'in cinsel srgn tamamlanmamtr.
(194) Sarrasine olduka irkindi, hep kt giyiniyordu ve zel yaamnda
ylesine zgr, ylesine dankt ki Coumsal olarak, (yani co-
umcu dzgye gre), irkinlik; belirtinin, dlamann yardmyla
dehay yananlamlar (ANL. Deha. Gzellie kart olarak, irkinlik
hibir model retmez, dzdeimeceli kkeni yoktur; kendisini d-
zanlamlayan irkin szcnden baka bir gnderimi (baka Gc)
yoktur.
(195) Herhangi bir ykmdan korkan nl peri kz yontucuyu ksa srede
sanat akma geri verdi. EYL. "liki": 3: ilikinin sonu.

97
XLV. Deerini drme.

Bir ilikiye balamak / sonunu bildirmek / ilikiyi bitirmek: kopukluk,

servenin gln ksaln belirtir (oysa "iliki" romana zg bin
lerce abartda ve ara blm de ortaya kar). Aslnda, yaps gerei
("lik i" kesitinin yalnlnda pekl grnen u yapsyla), zgr
seim edimi, karlatrmal olarak dilin deerini drr ("devin
m ek", "konum ak"tan iyidir, denir): zgr seim e ilikin zne in
dirgenmi ilemsel olgu, sim gesel olguyu gln bir duruma ko
yar, onu uzaklattrr. Davran szcelerinin kopukluuyla, insan ey
lemi basitletirilm i, bir etki-tepki ufkuna indirgenmi, cinsel olgu
da mekaniklem i, ortadan kaldrlmtr. Bylece yalnzca kesiti
nin ald biimle, Sarrasine ve Clotilde'in ilikisi yontucuyu cin
sellikten uzak tutar: zgr seim edimi, bak darbelerini hi arat
mayacak bir biim de (kopukluun baklar) temel elerine indir
genmi olduunda, sylemin Sarrasine'in stnde kulland ha
dm edici bir alete dnr.

(196) Sophie Amould bu konuda bilmem hangi gzel sz syledi. San

rm arkadann onu yontulara gnderebilmi olmasna armt.
GN. Tarihsel dzg: (utanmadan yoksun ve nkteli) XV. Louis
yzyl. SM. Cinsellikten uzak. SM. Pygmalion.
(197) Sarrasine 1758'de talya'ya gitmek zere yola kt. EYL. "Yolcu
luk": 1: (talya'ya gitmek zere) yola kmak. GN. Sredizim
(Demek ki 1758'de Sarrasine yirmi iki yandadr, bkz. no 181).
(198) Yolculuk boyunca, gl imgelemi yakc gkyz altnda ve Sanat
lar vatann ssleyen olaanst antlar karsnda canland. Yontu
lara, fresklere, tablolara hayran oldu; yarma duygusuyla dolu ola
rak EYL. "Yolculuk": 2: yolculuk yapmak (nl bir kesitin bu e
si alabildiine deitirilebilir niteliktedir). GN. Sanat ve Turizm
(Sanatlarn vatan talya, vb.).
(199) Roma'ya geldiinde, EYL. "Yolculuk": 3: varmak.
(200) Adn Michel-Ange'n ve Bay Bouchardon'un adlar arama yazdr
ma arzusunun tutsayd artk. Bunun iin, ilk gnlerde, zamann
ilikteki almalaryla, Roma'da ok sayda bulunan sanat yaptlar
nn incelenmesi arasnda bltryordu. EYL. "Yolculuk": 4: kal
mak. GN. Sanat tarihi.

98
XLVI. Btnlk.

Yola kmak / yolculuk yapm ak / varmak / kalmak: yolculuk doygun

luk noktasna gelmitir. Bitirmek, doldurmak, eklemek, birletir
mek... Sanki saplantsal bir korkuyla kaplanm asna, okunabili
rin temel zorunluluu buradadr: bir eklemi unutma zorunluluu.
Eylemlerin tem ellendirildii bir mantn grnm n reten,
unutma korkusudur: eler ve aralarndaki ilikiler, birbirlerine
ulaabilecek, birbirlerini katlayabilecek, bir kesintisizlik yanlsa
mas oluturabilecek biim de ortaya konm utur (uydurulmular
dr). Dolu, kendisini "d ile getirdii" kabul edilen resmi retir; re
sim de tamlayan, renklendirmeyi arr: okunabilir, boluktan
korkar gibidir sanki. inde, varmakszn kalndnn, yola km
olmakszn yolculuk yapldnn sylenmi olaca, - yola km
olup da varldnn ya da varlmadnn asla sylenmi olmaya
ca bir yolculuk anlats ne olurdu? Bu anlat, bir utan, okunabi
lirliin kan kaybyla bitkin dmesi olurdu.

(201) Ykntlar kraliesinin karsnda tiim gen imgelemleri saran esrime

durumunda tam on be gn geirmiti ki, GN. Eskil Roma.
GN. Sredizim. (Bu belirleme - on be g n - yontucunun talyan
dili ve Roma treleri hakkndaki bilgisizliiyle geriye dnl ola
rak uyum salayacaktr: tm yk iin en nemli bilgisizliktir bu,
nk Sarrasine'in La Zambinella'mn cinsiyeti konusunda kuatl
m olduu -ya da kendisini kuatt- tm aldatmacay destekler.)
(202) Bir akam, EYL. 'Tiyatro": 1: (yapya) girmek.
(203) (nnde byk bir kalabaln birbirini ittirdii) Argentina tiyatro
suna girdi. EYL. "Soru" (srecektir): 1: aklanacak olay.
(204) nsanlarn neden byle tn sorup soruturdu, EYL. "So
ru": 2: sorup soruturmak.
(205) Ona iki isimle yant verdiler; "Zambinella! Jomelli!" EYL. "Soru":
3: bir yant almak. Bundan nceki zgr seim edimi ("Soru")
yuvarlak bir yananlam deerine sahiptir; Zambinella'da yldz gs
termeye yarar; bu gsterilen, daha nce yal adamn stnde de
saptanmt; Lanty ailesinin uluslararas niteliine ve servetlerinin
kkenine baldr (ANL. Yldz). La Zambinella kimdir, ya da
daha dorusu nedir (hangi cinsiyettendir)? Betiin altna bilmecesi
de budur: konusu tumturakl bir biimde sunulmu olduuna gre
burada izleksellemitir (YOR. 6. Bilmece: izlekselletirme).

99
XLVII. S /Z.

SarraSine: Fransz zeladbilim alkanlklarna uygun olarak Sarra-

Zine olmasn beklerdik: znenin soyadna geerken, dem ek ki Z
bir tuzaa dmtr. Oysa Z sakatlama yazacdr: sesbilgisel a
dan, Z cezalandrc bir kam gibi, cehennem bekisi bir bcek gi
bi aklar; yazm sal olarak, sayfanm deim ez beyazlnn iinden
abecenin yuvarlaklklarnn arama eik ve yasad bir kesici ola
rak aprazlamasna elle atlm olup, keser, karalar, izgi izgi ya
par; Balzac' bir bak asndan, (Balzac'n adnda da bulunan)
bu Z, sapknln yazacdr (Z. M arcas adl ykye baknz); sonu
ta, Z burada da, Zam binella'y balatan yaza, hadm ln baya-
zacdr, yle ki adnn ortasma, bedeninin m erkezine yerletirilmi
bu yazm hatasyla, Sarrasine, Zam binella'nn Z 'sin i gerek doa
sna gre, eksikliin yaras olarak alr. stelik, S ve Z, yazmsal bir
ters-yzlk ilikisi iindedir: aynann teki tarafndan bakldn
da ayn yazatr: Sarrasine Zam binella'da kendi hadmln hay
ranlkla seyreder. Bunun iin, SarraSine'in S'si ile Zam binella'nn
Z'sini kartlatran izgi ( / ) rktc bir ileve sahiptir: yasakla
ma izgisi, ayna gibi bir yzey, sann duvar, karsavn kesicisi, s
nrn soyutlanmas, gsterenin eiklii, dizinin, yani anlamn ia
ret parmadr.

XLVIII. Dile getirilmemi bilmece.

Zambitella, her ikisi de sapknlk yazac (Z) ile belirlenm i olan

Bambinella, kk bebek ya da, Gambinella, kk ayak, kk ka
m olabilir, her ikisi de sapkanlk yazac olan Z 'yle karlatrld
nda ayrc bir zellik tarlar. Sylem betiin bundan sonrasnda
bu ad La Zambinella olarak yazacaktr; buradaki tanm h olmak
szn verilen adsa nl bir adn hayknlm asndaki katksz ad du
rumuna ulam olup cinselliin tuzaklarn im dilik engeller. Az
sonra, yalan sylemeye ya da sylememeye, Zambinella ya da La
Zambinella demeye karar verm ek gerekecektir; im dilik ne aldat
maca; ne soru vardr; var olan yalnzca bilm ecenin ortaya konmu
ya da de getirilmi olmasndan nce belirtilm i bir konunun tum-
turaklldr; gerekte, bilm ece asla dile getirilmi olmayacaktr;
nk birinin cinsiyetinin ne olabileceini sormak, ya da onun s

100
tnde bir giz perdesi aralam ak bile, yant ok erken verm ek olur
du: cinsiyeti belirtm ek, onu hem en saptrmaktr; gerein ortaya
kmasna dein bilm ece yalnzca aldatm acalar ve kaypaklklar
tanr. Bununla birlikte, bu bilm ece im diden oluum iindedir;
nk bir konuyu ortaya koym ak, onu izlekselletirmek, tumtu
rakla dile getirmek, La Zam binella'nn adm bir haykrla ileri
srmek; yklem sorununu, tam layann belirsizliini iin iine kat
maktr. Yorumsal yap imdiden, tmyle, tmcenin ve yknn
yklem hcresi iindedir; bir zneden sz etmek (Zambinella!), bir
gerein peine dmektir. Her zne, La Zambinella gibi, bir yl
dzdr. Sz konusu olan, oyun znesinin, yorum znesinin ve man
tk znesinin karm.

(206) eri girer ve EYL. 'Tiyatro": 2: salona girmek.

(207) Yer katandaki koltuklardan birine oturur, EYL. 'Tiyatro": 3: otur
mak.
(208) Pek de iman iki a b b a ti arama skm EYL. "Rahatszlk": 1: s
km, rahatsz bir durumda olmak. (Rahatsz edilmi olmak / bunun
ayrmna varmamak. zgr seim edimi, La Zambinella'nn akln ba
ndan ald Sarrasine'in duyumsuzluunu bir btn olarak yanan-
lamlar). GN. talyanlk (kilise adamlan deil de abbatiler: yerel
renk).
(209) Da olsa sahneye yakn olduka iyi bir yerdeydi. Sahneye, yani ar
zulanan nesneye yaknlk, Sarrasine'i tek bana duyulan hazza g
trecek bir dsel cokular kesiti iin (rastlantsal) bir balang g
revi grr (EYL. "Haz": 1: arzulanabilir nesnenin yaknl).
(210) Perde kalkb. EYL. "Tiyatro": 4: perdenin kalkmas.
(211) Bu mzii yaamnda ilk kez duydu. EYL. "Tiyatro": 5: al
duymak. Az sonra (213, 214, 215), mziin Sarrasine'in stnde
tam anlamyla cinsel istek uyandrc bir etldsi olduunu renece
iz: mzik onu esriklik iine atar, onu "yalar", imdiye dein iin
de yaad cinsel kstlamay zer. Sarrasine'in cinsel srgn bu
rada ilk kez bozulmutur. lk (ksnl) haz balatcdr: any, yinelen
meyi, kural temellendirir: daha sonra her ey bu ilk kezi yeniden
bulmak iin dzenlenir (SM. Aphanisis: ilk haz).
(212) Baron D'Holbach'n dzenledii bir gecede, Bay Jean-Jacques Rous-
seau'nun ona ok gzel bir dille verdii zevkleri vd GN.
Tarihsel dzg: XV. Louis yzyl (Rousseau, Ansiklopediciler, Sa
lonlar).
(213) Gen yontucunun duyulan Jomelli'nin esiz mziinin sesleriyle
sanki yalanm gibiydi. Bu talyanlarn ustaca biraraya getirilmi
seslerinin baygn zgnlkleri onu byleyici bir cokunluk iine

101
 atmt. La Zambinella henz ortaya kmam da olsa, yapsal ola
rak Sarrasine'in tutkusu balamtr, Batan karlmas, daha nce ge
len bir esrimeyle balatlmtr; uzun bir bedensel durumlar dizisi
Sarrasine'i ele geirilmeden kor gibi yanmaya gtrecektir (EYL.
"Batan kar(l)ma": 1: Esriklik). GN. talyan mzii. Bu
raya dein, Sarrasine cinsellikten uzak tutulmutu; bunun iin, ite
o akam ilk kez hazz tanyor ve bakirliini sonlandryor (SM. Ba
lama).

XLIX. Ses.

Tarihsel olarak, ekinsel olarak, sylensel olarak, (Rousseau, Glck

ve Piccini taraftarlar, Stendhal, vb) iyice belirlenm i bir konu olan
talyan mzii, "ksnl" bir sanat, bir ses sanatn yananlamlar.
Cinsel istek uyandrc bir tz olan talyan sesi (tm yle simgesel
bir devriklemeye gre) cinsiyeti olmayan arkclar tarafndan yo-
kumsamayla retilmitir: semeci bir an bym eyle cinselliin
younluu bedenin geri kalan blm n terk etm ek ve organiz
mann tm balanmn getii yerlerden akalayp grtlaa sn
m ak zorundaym gibi, bu ters-yz etm e m an tksalda (445'de Sar
rasine La Zam binella'ya "Bu melek sesinin, bu ho seda seninkinden
baka bir bedenden kmas bir terslik olurdu der). Bylece, hadm be
denden km olan lgnca cinsel istek uyandrc bir cokunluk
yeniden bu bedenin stne dklr: yldz-hadmlar, arzudan g
z dnm salonlar tarafndan alklanrlar, kadnlar bunlara ak
olurlar, "her kolunda bir tane, boyunda altn zincire aslm olarak bir
tane ve her bir ayakkabnn tokalan zerinde iki tane" (Stendhal) port
resini tarlar. Bu mziin (sessel doasna bal olan) cinsel istek
uyandrc nitelii burada tanmlanmtr: kayganlatrma gcdr
bu; balanm olan, znden sese ait olandr bu; kayganlam m
modeli, rgensel olan, "yaayan", ksacas ersuyu svsdr (talyan
mzii "hazla doldurup tarr")-, (birok gzellik anlaynn nem
semedii zellik olan) arknn genelduyumsal bir yan vardr, bir
"izlenim "den ok, kaslara ve vcut svlarna ilikin bir i duyum
culua baldr. Ses yaylmdr, ie ilemedir, bedenin tm yaylma
alanndan, deriden geer; bir gei, snrlarn, snflarn, adlarn y
klmas olarak (tm benlii kulaklarndayd artk, gzeneklerinin her
biriyle dinler gibiydi", no 215), zel bir sanr gc bulundurur elin

102
de. Demek ki mzik, grme yetisinden bambaka bir etkiye sahip
tir; Sarrasine'in iine girerek orgazm belirleyebilir (no 243); ve
Sarrasine kanepenin stnde yeniden bulmaya geldii o ok id
detli hazza (onu cannn istedii kadar yinelem ek iin) almak is
teyecei zaman, ncelikle eitecei, duyma yetisidir; zaten Sarra
sine Zam binella'nn sesine aktr (no 277): ses, hadmln dolay
sz rn, eksikliin tam, balanm izidir. Kayganlamtr (daha
nce birok kez rastlam olduum uz) kart anlamls; kesintili,
blnm, gcrdayan, karma nitelikli, gariptir: hazzn sv dolulu
unun dna atlm olan her ey; tmcelenmi olana, bu byk bir
zenle bulanklk gsteren, hem dilsel hem mziksel olduundan
anlam ve cinsellii ayn dolulukta birletiren, deere ulamaya
gc yetmeyen her ey.

(214) Sessiz, devinimsiz kald, iki papazn kendisini ezdiini duyumsa

mad bile. EYL. "Rahatszlk": 2: hibir ey duyumsamamak.
(215) Tm benlii kulaklarnda ve gzlerindeydi artk. Gzeneklerinin
herbiriyle dinler gibiydi. EYL. "Batan kar(l)ma": 2: dadnk-
lk (arzunun nesnesine doru bedenden "k" sanr ncesi trden
dir: - gerein- duvar almtr).
(216) Birden, salonu inleten alklar prim a donnanu sahneye kn kar
lad. EYL. "Tiyatro": 6: yldzn sahneye k. ANL. Yldz
("yldz olma") YOR. 6. Bilmece: izlekselletirme ve aldatmaca
(prima dorna).
(217) veyle sahnenin nne doru ilerledi ve sonsuz bir zariflikle izleyi
cileri selamlad.' Iklar, tm bir halkn cokusu, sahnenin gz ya
nltmas, o ada, olduka cretkar olan uzun bir giysinin byleyi
ci etkisi EYL. 'Tiyatro": 7: yldzn selam. ANL. Diilik. Sy
lem, burada, yalan sylemiyor: kukusuz Zambinella'y kadn ola
rak kabul ediyor ama diiliini nedenleri belirtilmi olan bir izlenim
olarak doruluyor.
(218) (Bu kadnn) yararna ibirlii yaptlar. Buna karlk tmcenin bu
blm gerekten bir aldatmacadr (yalan sylememi olmak iin
sylemin sanat demi olmas yeterdi); tmce gerekle balayp ya
lanla biter: sonuta, ses tonundaki deiikliklerin srekliliiyle, seslerin
karmn, kken sesinin solmasn salayan gerekletiren doadr
tmce (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca).
(219) Sarrasine zevkten lklar att. EYL. "Batan kar(l)ma": 3: yo
un haz.
(220) O anda, kusursuzluklarn o gne dein doada urada burada ara
m olduu lksel gzellii hayranlkla seyrediyordu: ounlukla

103
 iren olan bir modelde kusursuz bir bacan yuvarlaklklarn, bir
dierinde gs evrelerini bulmaya almt, undan beyaz
omuzlarn, sonunda bir gen kzdan boynunu, u kadndan ellerini
ve u ocuktan dzgn dizlerini almt, SM. Paralara ayrlm,
biraraya getirilmi beden.

L. Biraraya getirilmi beden.

Gen M arianina'nn (sessel) kusursuzluu, genellikle farkl arkc

lara dalm parasal nitelikleri bir bedende toplam olmasndan
geliyordu (no 20). La Zam binella da, Sarrasine'in gznde ayn
durumdadr: zne (anlamsz Clotilde blm dnda, XLV) kadn
bedenini blnm e ve paralarn datlmas biim i altnda tan
maktadr: bir bacak, bir gs, bir omuz, bir boyun, eller(3). Para
lara blnm kadn, Sarrasine'in aklarna sunulmu olan nesne
ite budur. Blnm, uzaklatrlm kadn ancak bir tr tapnma-
nesneleri szldr. Bu blnm, paralanm bedeni (orta
okuldaki ocuk oyunlarn anmsyoruz) sanat (yeteneinin anla
m da buradadr) btn bir bedende toplar, en sonunda sanatn
gkyznden inm i bu ak bedeninde tapnma yklr ve bu beden
sayesinde Sarrasine iyileir. Yine de, zne bunu henz bilmeksizin
ve en sonunda biraraya getirilm i kadn orada, gerekten karsn
da, dokunabilecek kadar yakn olmasna karn, bu kurtarc beden
Sarrasine'in ona ynelttii vglerde bile kurgusal bir beden ola
rak kalr: yontusu, bir yaratm n ("ayaklndan indirilmi" Pygmali-
on'un yaptdr bu (no 229)), alt, ii Sarrasine'in kaygsn, m erak
n ve saldrganln kkrtmay srdrecek bir nesnenin yontusu
dur: (resim yoluyla) La Zam binella'y soyarak, onu ve kendini sor
gulayarak, sonunda ii bo yontuyu krarak yontucu (ocukken ki
lisedeki srasn paralad gibi) kadn paralamay srdrecek,
bylelikle bylenm i bir biim de, tek bir para olarak bulmu ol
duunu sand bedeni (dalm) bir tapnma nesnesi durumuna
geri gnderir.

(221) Ancak Paris'in souk g altnda Eski Yunann gzelliklerini ken

dinde toplam ho varlklarna rastlamamt hi. GN. Sanat ta
rihi: eskil yontu sanat (yalnz sanat btn bedeni kurabilir).
(222) La Zambinella, kadn doasmn bylesine gl bir biimde arzu
lanm bu esiz orantlarn dipdiri ve narin bir biimde birarada su

104
 nuyordu, bir yontucu bunlarn hem en dn vermez hem de en tut
kulu yargcyd. SM. Biraraya getirilmi beden. GN. Sanatn
ruhbilimi (Kadn ve Sanat).
(223) ok eyler anlatan bir az, ak dolu gzler, gz kamatrc beyaz
lkta bir tendi bu. SM. Paralanm, biraraya getirilmi beden
("ayrnt" nn balangc).
(224) Bir izeri kendinden geirecek tm bu ayrntlara GN. Sanat
dzgs: Resim sanat. blm sz konusudur: izere, gzler,
az, yz, ksaca tm benlik, anlatm, bir baka deyile; yzeyde res
medilmeye gelen i der; oylumun sahibi olan yontucuya ise, be
den, zdek, ksnllk.
(225) Bir de Vens'n sayg duyulan ve Yunanllarn makasndan km
tm olaanstlkleri de ekleyiniz. GN. Sanat dzgs: eskil
yontu sanat.
(226) Sanat, kollarn gvdeye baland yknlemez zariflii, boynun
insan aknla dren yuvarlakln, kalarn, burnun uyumlu
bir biimde izdii hatlar, yzn kusursuz oval biimini, belirgin
dolay izgilerinin dzgnln, geni ve arzu uyandrc gz ka
paklarn snrlandran sk, kvrk kirpiklerin brakt etkiyi hayran
lkla seyretmekten bkmyordu. ANL. Diilik (sk, kvnk kirpikler,
arzu uyandrc gz kapaklan). SM. Paralanm-biraraya getiril
mi beden ("aynnt"mn devam).

LI. Ayrntl betimleme.

Dilin muziplii: sylenmek iin, bir kez biraraya getirilm i olan, b

tn beden szcklerin tmnn tozuna, ayrntlarn tane tane sra
lanmasna, paralarn tekdze dkmne, ufalanm aya geri dn
mek zorundadr: dil bedeni bozar, onu tapnma nesnesine geri
gnderir. Bu geri dn, ayrntl betim lem e ad altnda dzglen-
mitir. Ayrntl betim lem e, bir tek konuyu, gzellii, belli sayda
rgenbilimsel yklem lerle sylemekten oluur: kollara, boyuna, ka
lara, buruna, kirpiklere gelince gzeldi, vb: sfat zneye, ad da ykle
m e dnr. Striptiz iin de ayn ey sz konusudur: bir edim p
lak brakm ayla, yklem lerinin ardarda dizilmesiyle sylenmitir
(bacaklar, kollar, gs, vb). Striptiz ve ayrntl betim lem e, tmce
nin yazgsnn t kendisine gnderir (her ikisi de tmceler gibi
oluturulmulardr), bu yazg da undan oluur (yapsnn onu
mahkum ettii ey de budur): tmce asla bir btn oluturamaz;
anlamlar tane tane dizilebilirler, birbirine eklenemezler: btn,

105
toplam dil iin sralamann ucunda hayal meyal grlebilen, sz
verilmi topraklardr, ama bu sralama tamamlandnda hibir
zellik onu biraraya getiremez - ya da, bu zellik retilmi olsa
da, yalnzca tekilere eklenebilir. Gzellik de byledir: yalnzca e-
szsel (gzellik adnn t kendisiyle dile getirilmi) ya da zm
seldir (yklemlerini yle bir gzden geirirsek), asla bireimsel
deildir. Tr olarak, ayrntl betim lem e eksiksiz bir dkmn b
tn bir beden retebilecei inancn dile getirir, sanki sralamann
ucu yeni bir ulam n iine, btnlk ulamna debilirmi gibi: o
zaman betim lem e, bir tr snflandrmac cokuyla kavranmtr:
btnlem ek iin biriktirir, sonunda tapnmadan artlm, btn
bir beden elde etmek iin tapnma nesnelerini oaltr; bunu ya
parken, hibir gzellik ortaya koym az: olanaksz bir btn olarak
sonsuzlukta glge biim inde beliren Zam binella'y grm ek hi kim
se iin olanakl deildir; nk o dilseldir, yazlmtr.

(227) Bir kadndan ok daha fazlasyd bu, bir bayaptt! SM. Bedenle
rin oaltlmas.

LII. Bayapt.

Zam binella'nn bedeni gerek bir bedendir; ama bu gerek beden

yontu sanatnn (Eski Yunan, Pygmalion) daha nce yazm oldu
u bir bedenden geldii kadaryla btndr (grkemli, inanlmaz
dr) ancak; (Sarrasine'in teki bedenleri gibi) o da bir oaltmadr,
bir dzgden kmtr. Bu dzg, yazldna gre, sonsuzdur. Yi
ne de, ikinci kat geen zincir, kkenini dorulayabilir ve Dzg
kendini kurulmu, ilitirilmi, desteklenmi iln edebilir. Bayapt,
dzgnn bu kkeni, bu ilitirilmesi, bu desteklenmesidir. nce,
dalm paralarn hi grlm em i bir biim de biraraya getirilme
si olarak, ok sayda deneyimden karsanm bir kavram olarak
sunulmu olan bayapt, aslnda, Sarrasine'in gzellik anlayna
gre, canl yontudan kaynaklanan eydir; bayaptla, bedenlerin
yazlmas sonunda, ayn zam anda kendi kkeni olan bir eye sa
hip olur. Zam binella'nn bedenini kefetmek, demek ki dzglerin
sonsuzluunu durdurtmak, en sonunda tpkrneklerin kkenini
(asln) bulmak, ekinin balang noktasn saptamak, edimlere ek
lerini vermektir {"bir kadndan fazla bir ey) bayapt olarak Zambi-

106
nella'nn bedeninde, tannbilim sel kurama gre gnderge (tpkr-
neklemek, dile getirmek, anlamlandrmak gerekecek bu gerek be
den) ile Gnderim (yaznn sonsuzluuna bir son veren ve sonu
olarak onu kuran balang) akrlar.

(228) Bu umulmadk yaratkta btn erkekleri kendinden geirecek ak

ve bir eletirmeni honut klabilecek gzellikler vard. GN. Sa
natnn ruh durumu.
(229) Sarrasine, onun iin ayaklndan indirilmi, Pygmalion'un yontu
sunu gzleriyle yiyiyordu. SM. Pygmalion, bedenlerin oaltl
mas.
(230) La Zambinella ark sylediinde EYL. "Tiyatro": 8: yldzn sy
ledii ark.
(231) Kendinden geti. EYL. "Batan kar(l)ma": 4: kendinden geme
(kendinden geme iselletirilmitir, genelduyumsal bir durumdur -
scak / souk - oysa ki lgnlk kk bir acting out belirler, bu da
orgazm olacaktr).
(232) Sanat d; EYL. " Batan kar(l)ma": 5: Kendinden geme:
souk.
(233) Daha sonra, i varlnn, daha iyi bir szck olmad iin yrek di
ye adlandrdmz eyin derinliklerinde birdenbire tutuan bir oca
n varln duyumsad. EYL. "Batan kar(l)ma": 6: Kendinden
geme: scak. GN. rtmece ("Yrek" yalnzca cinsel organ be
lirtebilir: "daha iyi bir szck olmadndan": bu szck vardr, ancak
uygunsuzdur, yasakldr.
(234) Alklamad, hibir ey sylemedi, EYL. "Batan kar(l)ma": 7:
Kendinden geme: suskunluk. Kendinden geme zamana, eye
ayrr: demek ki geriye dnl bir biimde cins belirten bir szck
olarak, hem zamansal hem zmsel (tanmsal) bir alt-kesitin szbi-
limsel bildirimi olarak ortaya kar.
(235) Bir lgnlk an yayordu, lgnlk -szbilimsel olarak- kendin
den gemeyi iki katma karr; ama kendinden geme aka degin
hayranln klasik bir anyken, lgnlk, burada, La Zambinella'nn
ok yaknna yerlemi Sarrasine'i, rtl szcklerle, (no 244'te ta
mamlanan) orgazma dein gtren bir srecin elerinden birini
(kincisini) belirtir. - lgnlk bir ka eye dklr, bunlar da haz-
zn, sre iinde yerleecek ve belirlenecek, koullar olacaktr (EYL.
"Haz": 2: lgnlk, (acting outun koullan).
(236) Bu, yalnzca arzunun korkun ve cehennemvari bilmem neyi oldu
u bu ada bizi etkileyen bir tr taknlkt. GN. Yalarn ruhbi
limi.
(237) Sarrasine sahneye atlmak ve bu kadn ele geirmek istedi: bu olay

107
 lar insan gzleminin ulamad bir krede olup bittii iin aklan
mas olanaksz bir tinsel kntyle yz katma km gc ac ve
ren bir iddetle ne atlmaya alyordu. EYL. "Haz": 3: gerilim
(atlmak, gevemek istemek). Gerilim sanrya yol aar, trel yasan
kyle akr. lk arzuda var olan bu iddet, saldrganlk, azm-
lk elerinin onu isteyerek yinelenmeleri sz konusu olduunda si
linmeleri gerekecektir: bir takm kurallar oraya yerleecektir (no
270). GN. Tutku ve uurumlar.
(238) Onu gren, souk ve aptal bir adam olduunu sylerdi. EYL.
"H az": 4: grnrdeki devinimsizlik (hazrlanmakta olan acting out
bir srdr).
(239) n, bilim, gelecek, varolu, dller, her ey ykld. Karar verme
(ak ya da lm) ediminden nce burada grkemli bir anlksal te
mizlenme evresi gelmektedir; (kkten, yaam ortaya koyan) "ar
ya kaan" karar, teki balantlar, teki ilikileri ayra iine almay
nceden varsayar (EYL. "Karar vermek": 1: seimin anlksal kou
lu).
(240) "Ya bu kadn beni sevecek ya da leceim!" Sarrasine'in kendisi
hakknda vard yarg bu oldu. EYL. "Karar vermek": 2: bir see
nek ortaya koymak. "Karar", seenekte durur. Seenein iki esi
artsremlidir (sevilmek, sonra da, buna ulalmazsa, lmek); ama se
enein kendisi, iki esinden kalkarak ifte bir zellikler kesitini
aa karr: sevmek-istemek ve lmek-istemek. Sevmek - (ya da sevil
mek-) istemek burada, ilkesinin ortaya konmu olduu bir giriimi
oluturur; ama gelime blm bunu ksa kesecektir: bir loca kirala
mak ve "ilk haz"z yinelemekten tad almak: ardndan gelecekler ar
tk kesite bal olmayacaktr ("olaylar onu apansz yakaladlar...", no
263) (EYL. "Sevmek-istemek": 1: giriimin ortaya konmas).
Kukusuz, Zambinella yitseydi, Sarrasine lmeye karar vermeyecek
ti; yine de, bir dizi bildirim, nsezi ve bakaldryla hazrlanm,
kurbamn tarafndan da kutsanan lm, ortaya konmu olan see
nekte tohum halinde bulunan bir kendinekymdr (EYL. "lmek-is
temek": 1: tasarnn ortaya konmas).
(241) Benlii tmyle ylesine sarhotu ki ne salonu, ne izleyicileri, ne
oyuncular gryor, ne de mzii duyuyordu artk. EYL. "Haz":
5: soyutlanma.
(242) Daha iyisi, onunla La Zambinella arasnda uzaklk kalmamt, ona
sahipti, gzleri stne yapm, onu ele geirmilerdi. Neredeyse
eytanca bir g onun bu sesin rzgrn duymasn, salarnn iine
batt gzel kokulu pudray solumasn, bu yzn eitli yanlarn
grmesini, orada kadife cildini tonlandran mavi damarlar saymas
n salyordu. La Zambinella'nn (znenin sahnenin yaknndaki

108
 konumuyla hazrlanm olan, no 209) yaknl sanr yaratc tr
dendir: bu yaknlk duvarn yklmasdr, zneyle karmadr; bir sa
rlma sanrs sz konusudur: zaten La Zambinella'nn zellikleri ar
tk gzelduyusal, szbilimsel dzgye gre deil de rgenbilimsel
dzgye gre betimlenmitir (damarlar, eitli yanlar, salar) (EYL.
"Haz": 6: sarlma). ANL. eytanca (bu anlambirimcik daha nce
de kural ineme varl olan Sarrasine'in stnde saptanmt;
"eytan", zneyi ele geiren kk ruhsal bozukluk tepiinin ad
dr).
(243) Uzun szn ksas, bu evik, krpe ve berrak taml, en kk bir ha
va esintisinin biim verdii, sard ve at, yayd ve datt bir
iplik gibi yumuak ses, bu ses ruhuna ylesine gl bir biimde
saldryordu ki, Ses, nfuz etme, ruha ileme, akp gitme gc a
sndan betimlenmitir; ama iine girilen erkektir burada; erkek tpk
sevdii kadnn n "alan" Endymion gibi, diiliin etken bir ya
ylm tarafndan, ona "saldran", onu kavrayan ve onu edilgenlik
durumunda tutan etkin bir g tarafndan yoklanmtr (EYL.
"Haz": 7: iine girilmi olmak).
(244) u, EYL. "Haz". 8: zevk. Zevk, rastlantyla, bir sann bunalmna
uyarak bulunmutur; daha sonra bu "ilk" zevki isteyerek (tmyle
cinsellikten uzaklatrlm olan zne iin, nceden hi tanmam
olduu bu zevk ylesine deerli olmutu ki), kanepedeki (tek bana
olsa da dzenlenmi) oturumlarla yinelemek sz konusu olacaktr.
(245) (nsana zg tutkularn ok ender olarak verdii) rp mm al h azla
rn neden olduu lklara birok kez engel olamad. GN. nsa
na zg tutkular.
(246) Ksa bir sre sonra tiyatroyu terk etmek zorunda kald. EYL. '"Ti
yatro": 9: kmak.
(247) Titreyen bacaklar neredeyse onu tamay reddediyorlard. Ykl
mt, kendini korkun bir fkeye kaptrm sinirli bir adam gibi bit
kindi. ylesine haz duymutu ki, ya da belki de ylesine ac ekmi
ti ki yaam bir darbeyle devrilmi bir vazonun suyu gibi akp git
miti. inde bir boluk, u zorlu bir hastaln sonunda iyileme d
nemi geirenleri umutsuzlua dren gszlklere benzer bir bit
kinlik duyuyordu. EYL. "Haz": 9: boluk. GN. Hastalklar
dzgs.
(248) Aklanamaz bir hzn tmyle sarmt onu, EYL. "Haz": 10: h
zn " cinsel iliki sonrasnda duyulan"
(249) Gidip b ir kilisenin merdivenlerine oturdu. Orada, bir stuna srtn
dayayp de benzer karmak bir derin dnceye dald. Tutku
onu yldrm gibi arpmta. EYL. "Haz": 11: gidermek. Giderme
eitli dzglere gre okunabilir: ruhbilimsel (akl bana gelir), H-

109
 ristiyarda ilikin (tensel arzunun verdii hzn, bir kiliseye sn
ma), ruhzmsel (kam-stuna dn), gndelik (cinsel iliki son
rasnda dinlenme).

LIII. rtmece.

te bir Sarrasine yks: Sarrasine tiyatroya girer; yldzn gzel

lii, sesi ve sanat onu byler; altst olmu bir durumda, btn
dnem iin sahneye yakn bir loca kiralayarak ilk akamn by
sn yinelem eye kararl olarak salondan kar. te im di de bir
baka Sarrasine yks: rastlantyla tiyatroya girer (206), rastlan
tyla sahnenin ok yaknnda yer almtr (209); m ziin uyandr
d cinsel haz (213), prima donranm gzellii (219), sesi (231) olda
arzu uyandrrlar; sahneye yaknlk sayesinde, sanrya der, La
Zam binella'ya sahip olduunu sanr (242); sanatnn sesi iine i
lemitir (243), cinsel hazzn doruuna ular (244); bundan sonra,
boalm (247), hznl (248) olarak, dar kar, oturur ve d
nr (249): bu onun ald ilk zevktir; bu tek bana alman hazza di-
lediince sahip olm ak iin onu yeterince eiterek, her akam ona
yeniden balam aya karar verir. - Bu iki yk arasmda, kimliini
kesinleyen deiim izgesel bir iliki vardr: aym ykdr nk
ayn taslak, aym kesittir: gerilim, karma ya da kuatma, patlama,
yorgunluk, sonu. Tiyatro sahnesinde yalnz yaanan bir orgazm
okumak, cinsel istek uyandrc bir yky rtm eceli deikesinin
yerine koymak: bu okuma ilemi tmyle simgelerden oluan bir
szlke stne deil de dizgesel bir balant, ilikilerin bir uy
gunluu stne temellenmitir. Bundan bir betiin anlamnn u
ya da bu "yorum larnda" deil de, okumalarnn deiimizgesel
btnnde, oul dizgelerinde olduu sonucu kar. Kimeri "ya
zarn anlatt biimiyle" tiyatro sahnesinin yaznsallk ayrcalna
sahip olduunu; bylece "gerei", betiin "gerekliini" olutur
duunu syleyeceklerdir; demek ki orgazmn okunmas, onlarm
gzlerinde, sim gesel bir okuma, ok alarak yaplm ama pek de
inandrc olmayan bir itir. "Bir tek betik, yalnz betik": bu nerme
nin gz korkutmadan baka pek bir anlam yoktur: betiin yazn-
sall tekiler gibi bir dizgedir: Balzac yazn sonuta yalnzca bir
baka yaznn, simgenin "yazya geirilm esi"dir: rtm ece bir dil
dir. Gerekte, bir betiin anlam dizgelerinin oulluundan, son

110
suz (dnl) "yazya geirilebilirliinden" baka hibir ey ola
maz: bir dizge tekini yazya geirir, ama karlkl olarak: betiin
karsnda, eletirinin "ilk ", "d oal", "ulusal", "an a" dili yoktur:
betik, doarken, kendiliinden okdillidir; betiksel szlk iin ne
giri dili ne de k dili vardr, nk betik, szln, tanmlayc
(kapal) gcne deil de sonsuz yapsna sahiptir.

(250) Eve dndnde, EYL. "Tiyatro": 10: eve dnmek.

(251) Yaantmzda yeni ilkelerin varln ortaya karan trden iddetli
etkinliklerden birine dald. Hazza olduu kadar acya da bal bu ilk
ak ateiyle yanarken sabrszln ve lgnln La Zambinella'y
bellekten izerek yattrmak istedi. Bu, zdee dnm trden
derin bir dnme oldu. GN. Ak-hastalk. EYL. "Sevmek-is-
temek": 2: resim yapmak. Orada, ak giriiminde, pek kararl olma
yan, daha uygun bir zamana erteleyici bir etkinlik sz konusudur.
SM. Bedenlerin oaltlmas: resim. Resim; insan vcudunu bir
biemler, durular, basmakalplklar snflandrmas iine katarak
onu yeniden dzglemekten oluan bu ilem, sylem tarafndan
szbilimsel bir emaya gre sunulmutur; cinse degin bir etkinlik
(resim) tre dklecektir.
(252) u yaprakta. La Zambinella u dingin ve grnte souk, Rapha-
el'in, Giorgion'un ve tm byk izerlerin gnlden bal olduu
tavrdayd. SM. Bedenlerin oaltlmas: resim (1): plak modele
bakarak yaplan (birlik ekinsel bir dzgye, bir Gnderime; sanat
kitabna dayamr).
(253) u tekinde, kvrak bir geii bitirirken zarif bir biimde bam evi
riyordu ve kendisini dinler gibi grnyordu. SM. Bedenlerin o
altlmas: resim (2): coumcu (Yaamn kitabndan tpkmeklen-
mi, el-kol-ba deviniminin en krlgan am)
(254) Sarrasine sevgilisini tm durularda izdi: onu rtsz, otururken,
ayakta, kimi iffetli kimi ak bir kadn gibi yatarken izdi, kalemleri
nin lgnl sayesinde byk bir arzuyla sevgiliyi dndmz
de dlemimizin uyandrd tm zenli dnceleri gerekletir
di. SM. Bedenlerin oaltlmas: resim (3): dsel. Model, arzuya
elle bir biim kazandrmaya "zgrce" (yani bir dzgye, d dz-
gsne uygun olarak) boyun emitir ("tm zenli dnceler", "b
tn durularda"). Aslnda, daha nceki resimler de dseldiler: Ra-
phael'in bir duruunu tpkrneklemek, ender grlen bir el-kol-ba
devinimini dlemek, kendini ynlendirilmi bir el becerisine kap
trmaktr, insann, arzulad bedeni, "fantezi"sine (dne) gre el
le ilemesidir. Gereki sanat anlayna gre, sonuta dsel elle i
lemenin usuz bucaksz sergievi olarak tanmlanabilecek olan, tm

111
 resim sanatdr - bu sergievinde bedenlerden istediimizi yaparz,
yle ki yava yava gelip arzunun tm blmelerine yerleirler
(Sade'm canl tablolarnda i bir biimde, yani rnek gsterilecek
bir biimde gerekleen budur). GN. Tutkunun dzgs.
SM. Giysilerini karma (La Zambinella rtsz dlenmitir).
(255) Ancak lgn dncesi resimden daha telere gitti. GN. Arlk
(saldrganlk). SM. Giysilerini karma.

LIV. Arkada, daha uzakta.

Durmakszn m odelini soyarak, yontucu Sarrasine harfi harfine

Freud' izler, Freud (Leonardo da Vinci konusunda) yontuyu ve
zmlemeyi zdeletirir: her ikisi de, via di levare yani ama uy
gulamasdr. ocukluunun bir edimine geri dnerek (ak sak
taslaklar yontm ak iin sralarnn tahtasn paralyordu), yontucu,
bedeninin gerei olduunu sand eye ulam ak iin La Zam bi
nella'nn rtlerini skp atyordu; te yandan, zne Sarrasine yi
nelenen aldatm acalar iinden, kanlmaz bir biim de hadmn
gerek durumuna, onun tam orta yerini tutan bolua ynelir. Bu
ifte devinim, gereki kaypakln devinimidir. Sanat Sarrasine,
gizle gerei zdeletiren lksel ilke gereince, grnm soy
mak, hep daha uzaa, arkaya gitmek ister: demek ki, m odelin iin
den, yontunun altndan, resim bezinin arkasndan gemek gerekir
(bir baka Balzac sanats olan Frenhofe'in dledii lksel re
sim bezinden istedii budur). Gereki yazar (ve onu izleyen ele
tirmenler) iin de ayn kural sz konusudur: kadn arkasna git
mek, rnein, Vautrin ile Lucien de Rubempre'nin gerek ikileri-
ni bilm ek gerekir (ama kadn arkasnda olan gerek deil gn-
dergedir, Gnderimdir; "yazlarn, anlalmas g sonsuzluu
d ur"). Sarrasine'i, gereki sanaty ve eletirmeni, altnda olan
dan, iinde olandan emin olm ak iin modeli, yontuyu, resim bezi
ni ya da betii ters evirmeye iten bu devinim, bir baarszla
-B aarszl a- gtrr, Sarrasine de bir anlamda bu baarszln
simgesidir: Frenhofe'in dledii resim bezinin arkasnda, yzeyi,
kargack burgack izgiler, soyut, zlemez yaz, en sonunda var
d ve lmnn belirtisi olan bayapt vardr ancak; La Zam bi
nella'nn altnda (ve de yontusunun iinde), hadmln hilii var
dr, Sarrasine baarszlnn tann bu aldatc yontuda yktktan

112
sonra, bu hilikten lecektir: nesnelerin klfnn geree uygun ol
duunu syleyemeyiz, gsterenin oyalayc devinim ini durdura
nlayz.

(256) La Zambinella'y gryordu, onunla konuuyordu, ona yalvaryor

du, onu tasarlanabilecek btn konumlara yerletirip Burada d
n eksiksiz bir tanmm buluyoruz: d, iinde nesnenin durulan-
mn saysz (" tasarlanabilecek tm konumlara") ama, zevk verici elle i
leme denemeleri olarak, hep sahnenin merkezi olan zneye mal
edilmi olduu bir senaryodur (" gryordu, konuuyordu, yalvaryor
du, tketiyordu") (SM. Dsel senaryo).
(257) Onunla neredeyse gelecei deneyerek) bin yllk bir yaam ve mut
luluu onunla tketiyordu. Dn kendine zg zaman olan gele
cek zaman bu senaryoda eksik deildir (SM. Dsel gelecek zaman).
(258) Ertesi gn, btn dnem iin sahneye yakn bir loca kiralamak ze
re uan gnderdi. GN. Sredizim (" ertesi gn"). EYL.
"Sevmek-istemek": 3: tiyatroda bir loca kiralamak. Sarrasine'de ak
giriimi tam anlamyla kararszdr: dzenledii ey, La Zambinel-
la'nn fethedilmesi deil, tek bama ald ilk hazzm yinelenmesidir;
bu nedenle, bir kez balang noktas duyurulduktan sonra (ya bu
kadn sevecek beni ya da leceim") kesit yalnzca iki geciktirici e bi
lir: resim yapmak, hayranlkla seyretmek; bundan sonra olaylarn
gidii artk Sarrasine'in elinde deildir. Balam olan, onun lmek-is-
temesidir. znenin, rastlantyla, hazz iin nemli yararlarn
grm olduu sahneye yaknlk burada bilinli olarak aranmtr
nk bu hazz imdi yinelemek, btn bir dnem iin her akam
dzenlemek sz konusudur (EYL. "H az": 12: yinelemenin koulu).
(259) Sonra, ruhlar gl tm genler gibi, GN. Yalarn ruhbilimi.
(260) Giritii iin glklerini gznde bytt, tutkusunu beslemek
iin ilk olarak sevdiini hibir engel olmakszn seyretme mutlulu
unu salad. EYL. "Sevmek-istemek": 4: bir ara vermek. zne,
nesnesinden gerekten olmaktan ok dsel olarak zevk almay
amalar; bu durumda, gerek giriimi daha sonraya brakr, hemen
dsel bir elle ilemenin olumlu koullarn ayarlar ve bu ok istemli
kararszl aklamak iin de abartt glkleri engel olarak gste
rir nk bu glkler, onu ilgilendiren tek ey olan "d"ne ya
rarlar ve onu hakl gsterirler.
(261) Kendi duygumuzdan haz aldmz ve neredeyse kendi kendimizle
mutlu olduumuz akm bu altn dnemi GN. Akn dnemleri
ne ilikin dzg.
(262) Sarrasine'de herhalde pek uzun srmemiti. GN. Sredizim.
(263) Yine de, Sarrasine etkin bir biimde yalnzca dn ynlendirir;

113
 sonu olarak, dardan ("gerek" ten) gelen onu apansz yakalar.
Saptama demek ki "sevmek-isteme"nin sonunu ilgilendirir; ama bu
ileriye dnk bir saptama olduu iin (bu "olaylar"la, rnein zel
likle yal dadnn ilettii buluumla karlamak iin aa yukar
yirmi szelbirim beklememiz gerekecektir), 240'da verilen ara, yine
bir dizi dsel eye dklebilecektir (EYL. "Sevmek-istemek": 5:
giriimin durdurulmas).
(264) (O henz yaamn baharna zg, bu yapmacksz olduu kadar haz
verici olan sanrnn bys altndayken) olaylar onu apansz yaka
ladlar. Ak giriiminde verilen ara, sonu az nce bizim iin sap
tanm da olsa, belli sayda urala, davranla ya da izlenimle dola
caktr; sonraki eler burada trlerini belirten "haz veren sanr" ad
altnda bildirilmilerdir (EYL. "Sevmek-istemek": 6: aray oluturan
elerin bildirimi).
(265) Sekiz gn boyunca, sabahlarn kili yourup GN. Sredizim (lo
cada, kanepede sekiz gn: bu, Sarrasine'i "apansz yakalayan" olay,
yal dadnm ilettii buluumu Sarrasine'in Roma'daki eyleiminin
yirmi drdnc gnne koyacaktr (Roma trelerini bilmemesine
uygun den bilgi). EYL. "Sevmek-istemek": 7: sabahlar, yont
mak (haz veren sanrnn ilk dkm-esi) 163'te Sarrasine'in bir
delikanllk etkinlii olarak belirtilen yourma simgesel olarak par
alamayla ayn el-kol devinimini ierir; eli sokmak, klf kartmak,
bir oylumun iini kavramak, alltakini, srerrei yakalamak sz konu
sudur.
(266) (La Zambinella'y kendisinden gizleyen rtlere, eteklere, korselere
ve kurdelelere karn) onun benzerini yapmay baararak geirdi;
btn bir yaam tketti bylece. SM. Giysilerini karma.
(267) Akamlan, erkenden locasma yerleip tek bana kanapeye uzanyor
ve afyonla kendinden gemi bir Trk gibi, dilediince verimli ve
takn bir mutluluk salyordu kendine. EYL. "Sevmek-istemek:
8: akamlan, kanepe (sannsal ertelemenin ikinci dkm-esi). Ya-
nanlamlar, Sarrasine'in bir akam rastlant sonucu tatm olduu o
"ilk haz" dan kalkarak bir tren gibi dzenlemi ve yinelemi oldu
u bu ksnnn doas hakknda yeterince ey sylerler: tek bana
yaanr, sanrsaldr (zne ve nesne arasnda uzaklk kalmamtr), is
tendii lde gerekleir. Bir hazzn istemli ve trensel retimi ola
rak, bir tr dnyadan el-etek ekme, alma ierir: hazz her trl
gcrdayan, inleyen, iddetli, ar eden artmak sz konusudur:
hazz ortadan kaldrmaya deil de ona egemen olmaya, onu her tr
l aykr duyumdan artmaya ynelik ilerleyen bir yattrma uygu
lamas da buradan gelir. Kanepenin stndeki bu mutluluk da dav
ranlara dklecektir.

114
(268) nce, sevdiinin syledii arklarn ona verdii o ok iddetli co
kulara alt yava yava; EYL. "Sevmek-istemek": 9: duyma yeti
sini koullara uydurmak.
(269) Sonra, gzlerini onu grmek iin eitti, EYL. "Sevmek-istemek":
10: grme yetisini eitmek.
(270) (Sonunda da, ilk gn kendisini devindiren o gizli iddetli arzunun
patlak vermesinden korkmakszm) onu seyretmeye balad. Tutku
su, durulurken daha derinleiyordu. Grme ve duyma dzlemin
de dnyadan ifte el-etek ekme daha verimli, ilk iddetinden arn
drlm bir d retir (no 237: "gc ac veren bir iddetle ne atlmaya
alyordu") (EYL. "Sevmek-istemek": 11: daha nceki iki ilemin so
nucu).
(271) Ayrca, insanlardan kaan yontucu imgelerle doldurulmu, umu
dun fantezileriyle sslenmi ve mutluluk dolu yalnzlnn arka
dalar tarafndan bozulmu olmasna katlanamyordu. EYL.
"Sevmek-istemek: 12: elde edilen sanrnn korunmas. - Sarrasine'in
istemli yalnzlnn yksel bir ilevi vardr: her trl ortamdan so
yutlanm olan Sarrasine'in nasl olup ta Papann egemen olduu
devletlerde arkc kadnlarn hadmlar olduunu bilmediini "ak
lar"; sredizimsel dzgnn bir ok kez vurgulad, Sarrasine'in
Roma'daki eylemesinin ksalyla ayn ileve sahiptir; tm bunlar
yal prens Chigi'nin haykrna uygun der (no 468): "nereden geli
yorsunuz siz?").
(272) ylesine gl bir biimde ve ylesine saflkla seviyordu ki, ilk kez
sevdiimizde bamza gelen masum kuruntulara katlanmak zorun
da kald. GN. Tutkunun dzgs.
(273) Artk devinmek, bir eyler yapmak, La Zambinella'nm nerede otur
duunu renmek, annesi, amcas, vasisi, ailesi olup olmadn bil
mek gerektiini ayrmsamaya baladnda, onu grmek, onunla
konumak olanaklarn dndnde bu ylesine tutku dolu d
ncelerle yreinin ylesine iddetle dolduunu duyumsuyordu ki
EYL. "Sevmek-istemek": 13: ara vermenin hakl gsterilmesi ve
geciktirmenin uzatlmas.
(274) (Fiziksel aclarndan olduu kadar dnsel hazlanndan da mutlu
luk duyarak) bu ileri ertesi gne brakyordu. ANL. Karma nite
likli (kendisinde aykr elerin birbirine kart Sarrasine'in eli
kili kiiliini biliyoruz).
(275) - Ama, dedi bana Bayan De Rochefide szm keserek, henz ne
Marianina'y ne de kk ihtiyarn gryorum.
- Yalnzca o adam gryorsunuz, diye haykrdm, beklenmedik bir
olayla yarataca etki elinden alnm bir yazar gibi sabrszlana
rak. GN. Yazarlar dzgs (Anlatc stdilsel bir edimle, anlatc

115
 lar dzgsn belirtiyor). YOR. 4. Bilmece (yal adam kimdir?):
yantn istenmesi. Anlatcnn yamt hem geree (Zambinella
yal adamdr) hem de yanla (bundan Sarrasine'in yal adam ol
duu anlalabilir) gtrr: bu bir kaypaklktr (YOR. 4. Bilmece:
kaypaklk).

LV. Doa olarak dil.

Sarrasine'in serveni gerekte sahneye yalnzca iki kii koyar: Sar

rasine'in kendisi ve La Zambinella. Yal adam demek ki bunlar
dan biridir ( " Yalnzca onu gryorsunuz"). Gerek ile yanl, basit
bir seenee indirgenmilerdir: okur "ok yaklam tr", nk
sopranonun kimliindeki maskenin dm esi iin okurun -im ek
hzyla- - seenein her esi stnde ve dolaysyla La Zambinel-
la'nn stnde kendini sorgulamas yeter: bir cinsiyetten kuku
lanm ak, onu tanmsal bir snfa, sapknlk snfna koymak demek
tir: cinsel snflandrma konusunda, kuku hemen "kukulu"ya
dnr. Okunm u olan bu deildir yine de; kaypaklk yalnzca
zm sel dzlemde, bu biim de adlandrabilirsek eer, kesindir;
ama akc okuma hznda, seenein her iki yan bir tr hzl turni
ke (yanl/gerek) tarafmdan ve anlama gc etkisizletirilir. Bu
turnike, tmcedir. Yapsnn yalnl, ksal, (sanki dzdeime-
ceyle anlatcnn sabrszlndan dn alnm gibi olan) acelecili
i, ksacas tm cede (ykcnn ilgi ekicilii asndan tehlikeli
olan) her ey gerei okurdan uzaa tar. Baka yerde (baka r
nek verirsek), bu hem batan savan hem de k bir szdizimsel b
tn olacaktr, dilin kendisinin sunduu bir kaynak olacaktr. Yap
sal bir kartl dn olarak verilm i basit bir biim birime indirge
yip "karlkl birka bakn anlamllna karn, La Zambinella'nn
kendisine kar koruduu lllk onu artt" (no 351) dem ek anla-
tsal yapnn eklemlenilerini yumuatr, hafifletirir, uuculatrr.
Bir baka deyile, tmcede (dilsel btn) anlatnn dzenini kendi
yararna kullanan bir g, anlam yadsyan bir anlam vardr. (Ma
dem ki anlatsal birim lerin eklem lenm esinin stne kmaktadr)
yleyse bu ayrc eyi yle adlandrabiliriz: tmcelenmilik. Da
ha baka bir deyile: tmce ilevi - ya da kapsam - anlatnn eki
nini hakl gstermek olan bir doadr. Anlatsal yapnn stne
konmu olup, onu biim lendirip, ynlendirip, hzm ayarlayp, t

116
myle dilbilgisel bir mantn biim birim lerini ona zorla benim se
terek tmce anlatya gereklik verir. nk dil (burada Franszca),
(ocuklarn) renme yntemiyle, tarihsel nem iyle, kullanmlar
nn grnr evrenselliiyle, ksacas nceliiyle olaan bir yk s
tnde tm haklara sahip gibidir, bu yk yalnzca aa yukar
yirmi sayfa nce balam tr - oysa dil oldum olas srmektedir.
Buradan dzanlamn sylem in gerei olm adn gryoruz: d-
zanlam yaplarn dnda deildir, tekilere denk bir yapsal ilevi
vardr: tam olarak yapy temize karma; dzglere bir tr deerli
ara zdek sunar, ama dnl olarak, ayn zam anda teki dzg-
lerin eklemlenmelerini yum uatm ak iin kendisinden yararland
zel, belirtili bir zdektir.

(276) - Birka gnden beri, diye yeniden baladm bir duraklamadan son
ra, Sarrasine ylesine sadk bir biimde gelip locasna yerleiyordu
ve baklan o denli ak doluydu ki GN. Sredizim (265 nolu s-
zelbirim sayesinde biliyoruz ki bu bir ka gn sekiz gndr).
EYL. "Sevmek-istemek": 14: ara vermenin zeti.

LVI. Aa.

Bazen, szcelem e srasnda, szbilim sel dzg gelip zgr seim

bilgisine ilikin dzg stne konar: kesit eylem lerini tane tane s
ralar (karar verm ek / resim yapm ak / bir loca kiralamak / bir ara vermek /
giriim i durdurmak), ama sylem orada mantksal yaylmlar to
murcuklandrr: bir ad tr (aka ilikin sanr) zel davranlara d
klr (akam / sabah), bunlar da sonu, kandrmaca ya da zet ola
rak yinelenirler. Kesitin znl adlandrmasndan ("Sevm ek-iste
m ek") kalkarak, bylece (ounlukla m eyve aalan gibi bir duva
ra bal olan) zgr seim bilgisine ilikin bir aa elde ederiz, bu
aacn dallara ayrlmas ve bunlarn yeniden birlemeleri tmcesel
izginin durm akszn betiksel oyluma dnmesini iyi bir biimde
ortaya koyar:

117
 11

plak modelden dsel

yaplan resim resim

---------- 3
Giriimi Resim yapmak Birloca
ortaya koymak ^ kiralamak

Sevmek-istemek

O kunabilir betikte ylesine gl olan szbilim sel dzg ke

sitin kim i yerlerine zorla bir tr tom urcuklanm a getirir: e bir
dme dnmtr; bir ad, bildirm ek ya da zetlem ek iin ay-
nntlanacak, ayrmtlanm bir dkm bir balk altnda toplar:
ara verm e anlara, resim trlere, sanr etkilenen rgenlere ayrlr.
Tm yle Aristoteles'in algad gibi bir yap iinde, sylem (ad)
cinsi ve onun (zgr seim e ilikin) trleri arasnda gider gelir:
cins ve zel adlar dizgesi olarak szlke yaplam aya batan sona
katkda bulunur. Bu aslnda yaplamay kendine m al etm ek iin
dir, nk anlam bir gtr: Adlandrmak, egemenlii altna al
maktr ve adlandrma ne denli tr kapsayc ise kendine balama
da o denli gldr. Sylemin kendisi sanrdan sz ettiinde (daha
sonra bundan yarar salamak kouluyla da olsa), ....- a n nesneyi P
olarak adlan dralm ,....- dii imge P' olsun, vb diyen m atematiki ya
da mantkyla ayn zorlama edimini gerekletirir. Okunabilir
sylem bylece betiin ele geirilmesini salayan nceden tantla-
yc adlandrmalardan rlm tr - ama belki bu adlandrmalar
bir eyi kendine mal etme zorlamaclnn her tr gibi bir i bu
lantsna da yol aabilirler. Kendim iz de, kesiti ("Sevm ek-iste
m ek") olarak adlandrarak durmadan anlam m savan uzatyo
ruz, betiin kendisi tarafndan gerekletirilmi olan kendine mal
etmeyi ters eviriyoruz.

118
(277) Eer bu olay Paris'te geseydi, onun Zambinella'nn sesi iin duy
duu tutkudan tm kentin haberi olurdu; * SM. Hadm edilmiin
sesi (- Zambinella sesiyle belirtildii iin - baya bir kapsamlay
olarak kabul edilebilecek ey burada harfi harfine alnmaldr: Sarra-
sine'in ak olduu hadmn sesi, hadmln ta kendisidir). GN.
Budunsal ruhbilim: Paris.
(278) Ancak, talya'da, hanmefendi, herkes gsteriye kendi hesabna kat
lr, kendi tutkularyla, cep drbnlerinin giziletimciliini dlayan
yrekten bir ilgiyle. GN. Budunsal ruhbilim: talya.
(279) Yine de yontucunun byk tutkusu kadn ve erkek arkclarn gz
lerinden uzun sre kamam olsa gerekti. 6. Bilmece (La Zambi
nella kimdir?) dzenlenmi bir bilmecedir, dzenlenmi bir oyuna
dayanmaktadr. Demek ki, bu 6. bilmecede, sahteliin dalavereci bir
etkene balanabildii her seferde bir tula, tutarl bir kesit olacaktr
elimizde: Dalavere. Yine de La Zambinella'nn sahtelikleri onun
duygularnn (olas) bulanklm bozmayacak biimde dalavereye
deil de genel olarak 6. bilmeceye ait olan aldatmacalar olarak kabul
edileceklerdir (YOR. " Dalavere": 1: dalavereci bek).
(280) Bir akam, Fransz, kulislerde kendisiyle alay edildiinin ayrmna
vard. 282 Eer La Zambinella sahneye girmemi olsayd GN.
Sredizim (263'teki "olaylar onu apansz yakaladlar" "bir akam"
yeniden ele alr). YOR. " Dalavere": 2: Glmek (dzenlenen oyu
nun nedeni). Dalaverenin temeli olan glme 513'te hadm edici ola
rak adlandrlmtr ("Glmek mi! Glmek mi! Bir erkein tutkusuyla
dalga gemeye nasl cret edersin sen?").
(281) Hangi taknl yapacam bilmek zor olurdu. Gen kadn Sarrasi-
ne'in stne, ANL. iddet, arlk.
(282) Eer La Zambinella sahneye girmemi olsayd La Zambinella'nn
bu "anlaml" bak dalavereci bek etkeninin yaratt ve kurbanna
ynelttii bir aldatmaca oluturur (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca,
Zambinella'dan Sarrasine'e).

LVII. Amaca giden yollar.

Her trl "grlt"den (szcn gdmbilimsel anlamyla) ko

runmu, basit bir yaradl amacyla bir tek iplikleymi gibi birbiri
ne balanm iki ei ilikiye koyacak iletiimi tertemiz bir aka z
g olarak niteleyebilirdik. Anlatm sal iletiimse tertem iz bir aka
zg deildir; burada amaca giden yollar ok saydadr, yle ki
her bildiri orada ancak nereden yola kt ve nereye gittii belir

119
 tilirse yeterince tanm lanm olabilir. 6. bilm eceye ilikin olarak,
Sarrasine be tane amaca giden yol koyar ortaya. lki dalavereci
bekten (arkclar, Vitagliani) kurbanna (Sarrasine) gider; bu du
rumda bildiri geleneksel olarak yalanlarla, aldatmacalarla, dzen
lenmi oyunlarla ve kaypaklk sz konusu olduunda da, szck
oyunlaryla, su ortaklan olan balkon seyircilerini elendirmeye
ynelik "m atrak gem eler"le oluturulmutur. Amaca gideri ikinci
yol La Zam binella'dan Sarrasine'e gider; bu durumda bildiri bir
sahtelik, bir dzmeciliktir, ya da, kaypaklk durumunda bastrl
m bir vicdan azab, bir gereklik skntsdr. nc yol Sarra-
sine'den kendisine gider: yontucunun, yaam sal kan gerei, yan
l alglad kandrmacalar, nyarglar ve aldatc kantlar aktanr.
Drdnc yol topluluktan (Prens Chigi, yontucunun arkadalan)
Sarrasine'e gider; aktarlan ey genel kam, apak belli olan, "ger
e k lik tir ("La Zam binella kadn klna girmi bir hadm dr").
Amaca giden beinci yol sylem den okura dorudur; kimi zaman
(bilmecenin gizini ok erken aa vurm am ak iin) aldatm acalan
destekler, kim i zam an da (okurun m erakn uyandrmak iin) kay
paklklar destekler. Bu oaltm ann hedefledii kukusuz gsteri,
gsteri olarak betiktir. Tertemiz bir aka zg iletiim her trl
oyunlam ay yadsr, karsnda amacn gerekleebilecei her trl
varoluu reddeder, baka her eyi, her zneyi ortadan kaldrr.
Anlatsal iletiim tersidir: her yn oyunun teki katlmclar iin
belli bir anda gsteridir: La Zam binella'nn Sarrasine'e ya da Sar-
rasine'in kendisine ynelttii bildiriler dalavereci bek tarafndan
dinlenmitir; gerek ona gsterildikten sonra da Sarrasine'in ken
dini iinde tuttuu aldatmaca, sylem in ibirliiyle okur tarafn
dan dinlenmitir. Bylece, alt-st edilmi bir telefon anda olduu
gibi, teller, kablolardaki yeni ek yerlerinin oluturduu btn bir
oyuna gre, hem bklm , hem de u uca getirilmitir, okur bun
dan yararlanan son kiidir: genel duyum asla bozulm am tr an
cak kopmu, krlm , alm, giriim ler dizgesi iine alnmtr;
farkl dinleyiciler (burada gzeteyici dendii gibi gizlice dinleyici
de denebilmeliydi) szcelem enin her kesine yerletirilmi, herbi-
ri ikinci bir edim le okumanm akna aktard bir kayna kollar
gibidir. Bylece, tertem iz bir aka zg iletiim le, (rnein, biim
selletirilmi bilim lere ait olabilecek) katksz bir iletiimle kart
laarak, okunabilir yaz ortaya belli bir "grlt" koyar, grlt
nn, katksz olm ayan iletiim in yazmdr; ama bu grlt kan-

120
k, youn, adlandrlam az deildir; stste gelilerle deil de bir
birine balanmalarla d t r lm sk dokunmam bir grlt
dr bu: farkl bir "ktyazm " sz konusudur.

(283) (ounlukla kadnlarn sylemek istediinden ok daha fazlasn

syleyen trden) anlaml bir bak frlatt. GN. Kadnlarn ruh
durumu.
(284) Bu bak her eyi aklyordu. Sarrasine seviliyordu.
"Eer bu bir zense, diye dnd imdiden sevdiini ok ateli
olmakla sulayarak, nasl bir egemenliin altna gireceini bilmiyor.
Umarm zenci yaamm boyunca srer." ANL. Arlk, iddet,
vb. YOR. 6.Bilmece: aldatmaca (Sarrasine'den kendisine). Genel
kan (endoxa* yalnzca bir kadnn bir erkee "anlaml bir biimde"
bakabilmesini gerektirdiine gre aldatmaca La Zambinella'nm
duygusuna deil de cinsiyetine dayamr.
(285) O anda, locasnn kapma yavaa kez vurulmas sanatnn dik
katini ekti. EYL. "Kap II ": 1: vurmak ( hafif vuru tehlikesiz
bir gizi yananlamlar: ii kolaylatrc).
(286) At. EYL. "Kap II": 2: amak.
(287) Yal bir kadn gizemli bir biimde ieri girdi. EYL. "Kap II": 3:
girmek. Eer bu "Kap"nm olaanlndan sz ettirilmek istenirse
onu daha nce, Marianina'nn gizemli ihtiyar bir hizmetiye ema
net ettiinde karmza km olan kapyla (no 125- 127) karlatr
mak gerekir. O zaman elimizde varmak / vurmak / grnmek (amak)
vard. imdi vurmak / amak / girmek var. Oysa gizi tanmlayan tam
olarak ilk enin (varmak) yitirilmesidir: oraya varan hi kimse ol
makszn kendi kendine "vurulan" bir kap.
(288) - Delikanl, dedi, eer mutlu olmak istiyorsanz saknml olunuz.
Bir pelerine samuruz, gzlerinizin zerine byk bir apka indiri
niz; sonra da, akam saat ona doru Corso sokanda, Ispanya Oteli
nin nnde olunuz. EYL. "Buluum": 1: bir buluum saptamak.
GN. Karanlk ve romans talya.
(289) - Orada olacam, diye yantlad, EYL. "Buluum": 2: ileten kad
na kabul ettiini belirtmek.
(290) Yal dadnn buruuk eline iki altn lira koyduunda. EYL. "Bulu
um": 3: teekkr etmek, dllendirmek.
(291) Ve Sarrasine kaarcasna locasndan kt. EYL. "kmak": 1: ilk
yerden.

* 1% 5'lerde Roland Barthes Yunancadaki kan, dnce anlamndaki doxa szcn Fransz
diline katmt. S /Z 'i kaleme ald 1970 ylnda ise ayn anlamda endoxa szcn retip
kullanyor. (.N.)

121
(292) La Zambinella'ya haberi alm olduuna ilikin bir iaret yapt, o da
sonunda anlalm olmaktan mutluluk duyan bir kadn gibi haz
uyandrc gz kapaklarn rkeke indirdi
EYL. "Buluum": 4: buluumun kendisinden geldii kiiye bir
onaylama iareti vermek. ANL. Diilik (haz uyandrc gz ka
paklan) . ... bir kadn gibi: Zambinella kadn olmadna gre al
datmaca var; ama aldatmaca nereden gelir ve nereye gider? (szce
nin dolaysz anlatmda olup Sarrasine'in dncesini ele almas du
rumunda) Sarrasine'den kendisine mi? (gibi La Zambinella'dan ko-
panlp alnm diilik trn kipselletirdiine gre, mantkl olan)
sylemden okura m? Bir baka deyile, La Zambinella'nm ba devi
nimini kim stleniyor? Szcenin kkeni seilemezdir ya da daha
dorusu kararlatmlamazdr (YOR. 6. bilmece: aldatmaca).
(293) Sonra sslenmenin kendisine verebilecei tm ekicilii edinmek
zere evine kotu. EYL. "Giyinme": 1: giyinmek istemek.
(294) Tiyatrodan karken EYL. "k": 2: ikinci bir yerden kmak.
(kma farkl yerlere gre balatlan bir davrantr: loca, yap).
(295) Tanmad biri kolundan tutarak onu durdurdu.
- Kendinizi kollayn, Fransz Beyefendi, dedi kulana. lm ya da
dirim sz konusu. Kardinal Cicognara onun koruyucusudur ve aka
yapmaz. EYL. "Uyarma" : 1: bir uyan yapmak. EYL. "Adam l
drme": 1: daha sonra karmza kacak bir katili belirtme ("bu
adam tehlikelidir").
(296) eytann biri Sarrasine ve La Zambinella arama cehennem ukurla
rn koymu olsa o anda her eyi bir atlayta am olurdu. Home-
ros'un betimledii lmszlerin atlan gibi, yontucunun ak da bir
gz ap kapayta usuz bucaksz uzamlan amh. ANL. G,
arlk. GN. Yazn tarihi.
(297) - sterse lm beni evin knda bekliyor olsun, daha da hzl gi
deceim, diye yantlad. EYL. "Uyarma": 2: aldrmamak. EYL.
"lmek-istemek": 2: bir uyary nemsememek, tehlikeyi gze al
mak.

LVIII. yknn kar.

Sarrasine tanm ad adamm uyarsn dinlemekte ya da onu red

detmekte zgrdr. Bu seenekli zgrlk yapsaldr: her eyi
bir kesitle belirler ve "sram alarla" yknn geliimini salar. Ne
var ki, ayn derecede yapsal olarak, Sarrasine talyan'n uyarsn
reddetmekte hi de zgr deildir; nk buna inansayd ve ken

122
dini serveni srdrmekten alkoysayd yk olmayacakt. Bir
baka deyile, La Zam binella'nn buluum una sylem tarafndan
gitm ek zorunda braklmtr: Sarrasine kiinin zgrl sylemin
koruma igdsnn egemenlii altna girmitir. Bir yanda bir se
enek ancak te yanda ayn zam anda bir zorunluluk. Oysa bu a
tma yle dzelir: sylemin zorunluluu ("yknn srmesi ge
rekir") kibarca "unutulm u"tur; seenein zgrlyse soylu bir
biim de kiinin zgr istem ine yneltilm itir; kii (bir roman kiisi
iin en korkuncu olan) bir kat lmnden lm ek zorunda kalmak-
tansa sylem in kendisine zorla kabul ettirdii eyi, tm sorumlu
luu stne alarak kendisi seer gibidir. Bu kandrmaca romana
zg byk acklln uup gitm esini salar. nk, kiinin, bir
kez kattan uzaa, gndergesel dlkye yerletirilm i olan sei
mi, i saptamalara boyun eer gibidir: Sarrasine buluumu seer:
1) nk inat bir yaradl vardr, 2) nk tutkusu daha gl-
dr, 3) nk yazgsnda lm ek vardr. stsaptamamn bylece if
te ilevi vardr: edim kiiye ait bir ruh durumu iine kaydedildii
ne gre kiiye ve ykye ait bir zgrle gnderm e yapar gibi
dir; ayn zamanda da st ste koym ayla sylem in acmasz zorun
luluunu gizler. Bu oyun deerdzenseldir: Sarrasine'in yabanc
dan gelen caydrmay reddetmesi yknn karmadr; ne pahasna
olursa olsun onun yal dadnn ilettii buluum a gitmesi gerek
mektedir. Biliyoruz ki oraya yknn hayatta kalmasn salama
ya, ya da yle de diyebiliriz, okuma pazarnda henz zamann
doldurmam olan bir mal (anlat) korumaya gider: yknn "
k ar"! reticisinin (ya da tketicisinin) "kar"dr; ama, alld
zere, anlatm sal nesnenin ederi (ruh dnyasmdan, kat dndan
alnm) bir yn gndergesel saptamayla yceltilmitir, bu sapta
malar im gelerin en soylusunu oluturur: znenin yazgs.

(298) - Poverino! diye haykrd yabana gzden kaybolurken. GN. tal-

yanlk (zavall deil de poverino!).
(299) Seven birine tehlikeden sz etmek ona hazlar bahetmek deil mi
dir? GN. Atasz dzgs.
(300) Sarrasine'in ua asla efendisini giyim kuam konusunda bu kadar
titiz grmemiti. EYL. "Giyinme": 2: giyinmek ("Giyinme" kesiti
yuvarlak olarak ak, umut gstereni olarak deer tar). Bu izlei
tanyoruz: Anne (Bouchardon) zeniyle cinsellikten uzaklatrlm,
bakirlik durumunda tutulmu Sarrasine. Bu durum Sarrasine La
Zambinella'y grd ve duyduunda bozuldu. O zaman bir de

123
 yim cinsellie ulamay, bakirliin sonunu belirtmiti: ilk kez olarak.
Sarrasine'in giyinmesinde yeniden ortaya kan ite bu ilk kezdir:
yontucu ilk kez olarak giyinir: Anmsadmz gibi, Clotilde onu
zensiz giyiminden ekip alamamt (no 194) (anlalaca gibi:
aphanisis'in dna ekememiti), zaten bu yzden onu terk etmiti
(SM. Cinsel srgnn sonu).
(301) Bouchardon'un armaan olan en gzel klc, ClotUde'in ona vermi
olduu papyon, pullu giysisi, gm rengi kumatan yelei, altn
enfiye kutusu, deerli saatleri, hepsi sandklardan karld, Bou-
chardon ve Clotilde zorunlulua, kstlamaya, aphatisis'e balyd
lar; demek ki armaanlaryla Sarrasine'in almasna, trensel ola
rak, bakanlk eden onlardr: kstlam olanlar salverileni kutsarlar.
"Bakirliin yitirilmesi" bakirlik bekilerinin vermi olduu simgesel
nesneler (bir papyon, bir kl) eliinde gerekleir (SM. Alma).
(302) Ve ilk sevgilisinin karsnda gezinecek bir gen kz gibi sslendi.
GN. Aklarn ruh durumu. Kahraman bir gen kz gibi giyin
mektedir: bu ters-yz etme Sarrasine'in (daha nce de ortaya kon
mu olan) Diiliini yananlamlar (ANL. Diilik).
(303) Sylenilen saatte, Sarrasine, aktan sarho ve umutla kavrulmu ola
rak U temel eyle eklemlenmi uzun bir kesit burada balar:
umut etm ek/d krklna uramak / gidermek (EYL. "Umut": 1: umut
etmek).
(304) Yzn mantosunun iine saklayp yal kadnn ilettii buluuma
kotu. Yal dad bekliyordu.
- ok ge kaldnz! dedi. EYL. "Buluum": 5: onurlandrlm bu
luum (ok ge kaldnz, Sarrasine'in zenle giyinmesi konusunda
bir artkbilgi oluturur, no 300).
(305) Gelin.
Fransz birok darack sokaa srkledi EYL. "Yry": 1: yola
kmak. EYL. "Yry": 2: bir utan bir uca gitmek. GN.
Karanlk ve romans talya (darack sokaklar).
(306) Ve olduka gzel grnml bir sarayn nnde durdu. EYL.
"Kap III": 1: durmak.
(307)Kapy ald. EYL. "Kap III": 2: vurmak.
(308) Kap ald. EYL. "Kap III": 3: almak. Daha beylik (daha beklen
ti dorultusunda gelien) ve grne baklrsa daha gereksiz bir
zgr seim edimi dnlemez; yksel adan, eer sylem Frans-
z bir saraya doru srkledi ve oraya girip onu bir salona doru gtr
d... demi olsayd yk ayn derecede okunabilir olacakt. yk
nn ilemsel yapsna dokunulmam olacakt. yleyse kap ne ek
ler? Tam anlamyla anlamsal olguyu: ncelikle nk her kap kar
mak bir biimde simgesel bir nesnedir (btn bir lm, sevin, s

124
 nr, giz ekini buraya balanmtr); sonra nk (znesiz) alan bu
kap bir giz ortamm yananlamlar; sonunda nk ak kap ve y
ryn yn belirsiz olduundan askya alma uzatlmtr, yani
yeniden balatlmtr.
(309) Sarrasine'i, yalnzca ayn belli belirsiz klaryla aydnlanm merdi
venler, geitler ve dairelerden olumu bir labirentin iinden gtr
d ve az sonra bir kapya geldiler. EYL. "Yry": 3: ieri gir
mek. GN. Serven, Romanslk (labirent, merdivenler, karanlk,
ay).
(310) Bu kapnn aralklarndan parlak klarn szyor, birok sesten ne
eli kahkahalar yaylyordu. EYL. "ki alemi": 1: haberci gsterge
ler. yksel (yknn iindeki) bildirim szbilimsel bildirimle ka
rtrlmamaldr, szbilimsel bildirim daha sonra ayrntayaca e
yi nceden bir szckle adlandrr (burada: yksel bildirim).
(311) Birdenbire, yal kadnn bir sz zerine bu gizemli daireye kabul
edildiinde ve kendisini, ne denli l l aydnlatldysa o denli gr
kemli bir biimde denmi bir salonda bulduunda gzleri kama
t; salonun ortasnda gzel yemeklerle donatlm, stnde pek de
erli ielerin, krmzya boyanm yzlerinin eitli yanlan kvl
cmlar saan ho kapakl ielerin bulunduu bir masa vard. EYL.
"Yry": 4: varmak. GN. arap (zgn / sevinli / katil/
kt / srda / yumuam, vb) Bu dzg znl bir biimde ya
znsal bir dzgyle (Rabelais, vb) ikiye katlanmtr.
(312) Orada tiyatronun erkek ve kadn arkclarn tand; YOR. "Dala
vere": 3: dalavereci bek.
(313) ekici hanmlarn arasnda, yalnzca onu bekleyen bir sanat lemi
ne balamak iin hazrdlar. EYL. "ki alemi": 2: bildirim (bildirim
burada yksel olmaktan ok szbilimseldir).
(314) Bir kzgnlk devinimini bastrd EYL. "Umut": 2: d krklna
uram olmak.
(315) Ve soukkanlln korudu. EYL. "Umut": 3: gidermek (Bu e
atasz dzgsne ok yakndr: kt talihe kar iini ferah tut
mak).
(316) Sevgilisini lo bir odada, bir kor ynnn yannda bulmay ummu
tu, iki adm tede bir kanape, lm ve ak, alak sesle, yrek yiee
alm srlar, tehlikeli pckler, bir de birbirine ylesine yakn
yzler ummutu ki La Zambinella'nn salar onun arzuyla dolu ve
mutluluktan yanan alnn okayabilsin. EYL. "Umut": 4: umut et
mek (geriye dnl yineleme). GN. Tutkusal, romans, ince
alayl dzgler.

125
LIX. dzg birarada.

Gnderim dzglerinin bir tr i bulandrc etkileri vardr, kendi

lerini oluturan yinelemenin skcl, kurallara uygunluu, i
renliiyle m ide bulandrrlar. Yazarna gre az ya da ok kullan
lan klasik zm onlar ince alaya almaktr; yani iini karm
dzgnn stne onunla belli bir uzaklkta konuan ikinci bir
dzg koym aktr (bu yntem in snrn sylemitik, XXI); bir ba
ka deyile, bir stdil srecine balamaktr, acl sorun bu sreci
durdurm am ak, dile kar alnan uzakla dayanmamaktr). Sarra-
sine'in "lo bir oda, bir kanepe, lm ve yaam bulmay ummutu, vb"
demesiyle, sylem farkl vericiden kaynaklanan birbirinden ay-
nlm (birbirlerinin iine girmi) dzgy birbirine kartrr.
Tutkusal dzg Sarrasine'in duyum sad kabul edilen eyi kurar.
Rom ans dzg bu "duygu"yu yazna dntrr: romansln
tutkunun yerinde (doal) bir anlatm olduundan kuku duyma
yan (Dante'nin tersine, tutkunun kitaplardan geldiini bilmeyen)
iyi niyetli bir yazann dzgsdr bu. nce alaya zg dzgyse
ilk iki dzgnn "safln" alaya alr: nasl romanc kiiden sz
etmeye koyuluyorsa (2 nolu dzg), ince alayc da romancdan s-
zetm eye koyulur (3 nolu dzg): Sarrasine'in "d oal" (i) dili iki
kez konuturulmutur; dzglerin bu kat kat sralanm asn daha
da geriletmek iin, 316 nolu tm cenin kalb stnde, bir Balzac
yknm esi yapm ak yeterdi. Bu birbirinden ayrlmann kapsam
nedir? Bu son destei aarak ve sonsuzlua tanarak yazy tm
oyun gc iinde kurmasdr. Klasik yazysa bu denli uzaa git
mez; abucak soluu kesilir, kapanr ve ok erkenden son dzg-
sn imzalar (rnein, burada olduu gibi, ince alayn ilan ede
rek). N e var ki Flaubert (bunu daha ncede sezdirmitik) belirsiz
likle damgalanm bir ince alay ileyerek yararl bir rahatszlk
gerekletirir: dzglerin oyununu durdurmaz (ya da kt bir bi
imde durdurur), yle ki (yaznn kant da buradadr kukusuz)
yazdndan sorumlu olup olmadn (dilinin arkasnda bir zne olup
olmadn) asla bilmeyiz; nk yaznn varl (onu oluturan a
lmann anlam) u soruyu yantlam ay sonsuza dek engellemek
tir: Kim konuuyor?

(317) - Yaasn lgnlk! diye haykrd. Signori e belle donne, zavall bir
yontucuyu karlama biiminiz iin kranlarm dile getirmeme ve

126
 daha sonra bunun acsn kartmama izin verirsiniz umarm. EYL.
"Umut": 5: gidermek (yineleme). GN. talyanlk.
(318) Orada bulunan, daha nce de uzaktan grm olduu kiilerin ol
duka sevgi dolu vglerini dinledikten sonra YOR. "Dalavere":
4: sahtelik ("Orada bulunan kiiler" Sarrasine'in konusu olduu da
lavereyi dzenleyen kiilerdir; ona gsterdikleri karlama bu dze
nin bir parasdr).

LX. Sylemin vicdan hesaplamas.

Sarrasine'e gsterilen karlama biim i olduka sevgi doludur. Ga

rip bir niteleyici sz konusudur burada: ok ya da fazla olan indir
geyerek, olum luluun kendisini kryor: bu olduka sevgi dolu v
gler aslnda sevgi dolu olmaktan biraz daha azdr ya da en azn
dan bu sevgi doluluk ekinm e ve kapallk ierir. Sylemin bu ka
pall bir uzlam ann sonucudur: bir yandan arkclar Sarrasi-
n e'i iletmek iin onu iyi karlam ak ve bylece dzenlemi olduk
lar dalavereyi yrtm ek zorundadrlar (sevgi dolu vgler de
bundan kaynaklanr); te yandan, bu karlama sylem in kendi
hesabma almak istem eyecei bir sahteliktir - yine de kendini bun
dan ekip alamaz, nk bu, dalaverecilerin yalann ok erkenden
ele verm ek olurdu ve yk geciktirimini yitirirdi (olduka sevgi do
lu da bundan gelir). Buradan grlyor ki sylem olabildiince az
yalan sylem eye alr: okumann karlarn, yani kendi varln
srdrebilmesini salayacak kadar yalnzca. Bir bilm ece, gerek ve
zm, uygarl iine alnm sylem sonunda bu uygarln ha
zrlam olduu trel uzlam alar kendi varolu dzleminde yeni
den yaratmaya dek gider: sylemin vicdan hesaplamas sz ko
nusudur.

(319) La Zambinella'nn EYL. "Syleimi": 1: yaklamak.

(320) (Sere serpe uzand) koltua yaklamaya alt. ANL. Diilik.
(321) Ah! O ptk terliklerden birinin iinde zarif bir ayak grdnde
yrei nas da arpmaya balad, unu sylememe ltfen izin veri
niz hanmefendi, bir zamanlar bu terlikler kadnlarn ayana ylesi
ne ho, ylesine i gcklayc bir grnm veriyorlard ki erkeklerin
buna nasl dayanabildiim bilmiyorum. yice ekilmi ve yeil keli
beyaz oraplarn, ksa eteklerin, XV. Louis dneminin sivri ulu ve
yksek topuklu ptk terliklerinin Avrupa'nn ve papaz snfnn

127
 ahlaknn bozulmasna katks olmutur belki de.
- Biraz, dedi kz. Demek ki hibir ey okumadnz. Diilik. La
Zambinella'nn tm giysisi Sarrasine'e yneltilmi bir sahteliktir; bu
sahtelik baarl olur nk Sarrasine amaz bir biimde aldatmaca
y kanta evirir (ss dknl Kadn kantlar): yle denebilirse,
bu, ayan sunduu kanttr (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca, La Zambi-
nella'dan Sarrasine'e). GN. XV.Louis yzyl. te yandan, yal
nzca, gen kadnn (yklemenin iine girerek) yklemeyle iliki
kurduu ann cinsel haz uyandrc bir antrma an olmasna kayt
sz kalabilir; (iinde markizin birdenbire pek de trelere aldrmaz bir
tarzda, "ar daman atlam", neredeyse baya bir biimde davran
d) ksa bir ssl psl konuma yerine getirilmekte ve aka ili
kin olan szlemeyi yeniden canlandnr (anlatc yamlmaz ve marki
ze glmseyerek yant verir).
(322) - La Zambinella, diye yeniden baladm glmseyerek, kstah bir
edayla bacaklann birbirinin zerine atmt ve aka yaparak stteki
bacan sallyordu; bu des tavn da onun gzelliinin zenli ve
ekici bir yumuaklkla dolu tarzna ok yakyordu. Grg Ku
rallar Dzgsne gre knanan bir duru olan, birbiri stne atlm
bacaklarla ok belirgin bir biimde belirtilmi La Zambinella'nn ken
dini beendirme abas bir kkrtma olarak kurulmutur: demek ki
burada kesinlikle bir sahtelik deeri vardr (YOR. 6.Bilmece: aldat
maca, La Zambinella'dan Sarrasine'e).
(323) Tiyatro giysilerini karmt, kabark i eteinin ve mavi ieklerle
bezenmi saten bir elbisenin gzelliini daha da ortaya kard na
rin bedenini saran bir giysi vard zerinde. La Zambinella sahne
stnde olduu srece, stndeki kadn giysisi bir anlamda kurum
saldr; ancak zel yaamna geri dndnde mzik adam kadn
grnmn koruyarak yalan syler: istemli sahtelik sz konusu
dur. Zaten giysi sayesinde Sarrasine gerei renecektir (no 466);
nk yalnzca kurum (giysi) Sarrasine'e cinsiyetler okumasn zorla
benimsetir: giysiye inanmam olsayd, Sarrasine hl yayor ola
cakt (YOR. .Bilmece: aldatmaca, La Zambinella'dan Sarrasine'e).
(324) Bir dantelann gze ho grnen bir atafatla iindeki hzineyi giz
ledii gs beyazlktan parlyordu. * Bu tmcenin olduka bkl
m bulankln iyi zmlemek - ve belki de bunun daha iyi ta
dna varmak iin, onu yalnz amaca varan yollarnn hafife birbirin
den farkl ynlerde olduu iki kout aldatmacaya ayrtrmak gere
kir: La Zambinella gsn gizler (betiin artk ekinsel deil de
rgenbilimsel diilie yapt tek antrma); La Zambinella'nn Sar-
rasine'in gzlerinden gizledii, gsyle birlikte gizlemenin nedeni
dir: gizlenmesi gereken hibir ey olmaddr: eksikliin yozlamas

128
 gizlenmesinden ileri gelir, bir dolulukla (yapma ssn kaba yalan)
deil de alld zere gsn doluluunu gizleyen eyle (dantela-
lar): eksiklik doluluktan betisini deil de yalann dn alr (YOR.
6.Bilmece: aldatmaca, La Zambinella'dan Sarrasine'e). Sylem da
ha kabaca yalan syler: gizlemenin olas tek nesnesi olarak doluluu
(hazineler) ileri srer, ve bu gizlemeye bir neden (gze ho grnme)
verdii iin varln tartlmaz klar (nedenin zerine dikkat eke
rek, olguyu kesinlemekten kurtuluruz) (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca,
sylemden okura). Beyazlyla gz kamatran eksiklik hadmn
bedeninde bir k oda, bir saflk lkesi olarak belirtilir (SM. Ek
sikliin beyazl).
(325) Aa yukar Bayan Du Barry'ninki gibi taramt san, geni bir
baln gereinden fazla doldurmu olmasna karn yz ondan
ancak daha gzel grnyordu, pudra da ona ok yakyordu.
ANL. Diilik. GN. Tarihsel dzg.
(326) Onu byle grmek ona tapmakt. GN. Ak dzgs.

LXI. zseverlie ilikin kant.

Gndelik bir gerek ("yaam n" her an yalanlad tmyle yazn

sal bir genel kani), gzellik ve ak arasnda bir zorunluluk ilikisi
olmasn ister (m u bylesine gzel grmek, ona tapmaktr). Bu iliki
gcn undan alr: kendisi dzglenmi olan (romans) ak, ke
sin bir dzgye dayanmaldr: gzellik bunu ona sunar; grm
olduumuz gibi, bu, dzgnn gndergesel zellikler stne ku
rulabilm esinden deildir: gzellik (eklemeler ve eszler dnda)
betimlenem ez; gndergesi yoktur; ama yine de gnderimsiz deil
dir (Vens, Sultann kz, Raphael'in M eryem Ana yontulan, vb),
ve gzellikten kesin bir dzg yaratan da bu stn rneklerin ok
luu, bu yazar kalt, modellerin bu eskiliidir; bylece, bu gzel
liin temellendirdii ak, ekinin doal kurallar altna srklenmi
tir: dzgler birbirine ular, biri tekine dayanr, dnllk sz
konusudur: gzellik sevmeye zorlar, ama sevdiim de kanlmaz
olarak gzeldir. La Zam binella'y hayran olunacak gibi diye nitele
yerek, Sarrasine, hadmn cinsiyeti stnde yanlmak iin kullana
ca dzgden (zseverlie ilikin, ruhbilimsel, gzelduyusal
dzgden) birini yerine oturtur: gzel olduuna gre onu sev
mekte haklym, ve (yanlmas olanakl olmayan) ben onu seviyor
sam o bir kadn olduundandr.

129
(327) Zarif bir biimde yontucuya glmsedi. YOR. 6.Bilmece: aldatma
ca, La Zambinella'dan Sarrasine'e.
(328) Onunla tanklar nnde konumak zorunda kalmaktan hi holan
mam olan Sarrasine EYL. "Umut": 6: d krklna uram ol
mak (yineleme).
(329) Kibarca yanna oturdu ve onun olaanst yeteneini verek ona
.mzikten sz etti, EYL. "Umut": 7: gidermek (yineleme) . EYL.
"Syleim I": 2 ve 3: oturmak ve konumak.
(330) Ne var ki sesi aktan, kaygdan ve umuttan titriyordu. EYL.
"Umut": 8: umut etmek (yineleme).
(331) - Neyden korkuyorsunuz? dedi ona topluluun en nl erkek ark
cs olan Vitagliani. Hadi, korkulacak hibir rakibiniz yok burada si
zin.
Tenor sessizce glmsedi. Bu glmseme tm arllarn dudakla
rnda yinelendi, YOR. "Dalavere": 5: dalavere belirtisi (dalavereci
bein su ortakl). YOR. 6.Bilmece: kaypaklk.

LXII. I. Kaypaklk: ikili anlama.

"Korkulacak rakibiniz yok" der tenor: 1) nk seviliyorsunuz (diye

anlar Sarrasine), 2) nk bir hadmn gnln elmeye alyor
sunuz (diye anlar su ortaklan ve belki de imdiden okur). lk an
lamaya gre, aldatmaca vardr; kincisine gre, zm. Her iki an
lam ann birbirine karmas bir kaypaklk oluturur. Gerekten de,
kaypaklk birbirine denk olarak alnm iki sesten kaynaklanmak
tadr; amaca giden iki yolun birbirinin iine gem esi sz konusu
dur. Bir baka deyile, (ad konmu olan) ikili anlama, szck oyun
larnn temeli, basit anlamlama terimleriyle (bir gsteren iin iki
gsterilen) zmlenemez; orada her iki gnderilenin birbirinden
ayrlmas gerekir; burada olup bitenin tersine, szck oyunu bir
tek kiiye (okura, rnein) yneltilmi gibi grnyorsa, bu kiiyi
iki zneye, iki ekine, iki dile, iki alglama uzamna blnm ola
rak dnmek gerekir (szck oyununun ve "lgnln" gelenek
sel benzerlii de buradan gelir: iki paral -b l n m - bir giysi
giymi olan "lgn", ikili anlamann grevlisiydi). lksel olarak
katksz bir bildiriye (matematikte olduu gibi) oranla, anlamann
blnmesi bir "grlt" oluturur, bildiriim i bulank, aldatc,
tehlikeli; belirsiz klar. Yine de, bu grlt, bu belirsizlik sylem
tarafndan bir bildiriim amacyla retilmilerdir: okura bununla

130
beslenmesi iin verilmilerdir: okurun okuduu bir kar-bildiriim-
dir; ve ikili anlamann szck oyununa ya da kaypakla ait snrl
durumu geni lde atn, tm klasik yazy (ok anlaml yne
limi gerei) eitli biim ve younluklarda ze ilediini de d
nrsek eer, yaznlarn sonuta "grlt" sanatlar olduunu g
rrz; okurun tkettii, bu iletiim hatas, bu bildiri eksikliidir;
tm yaplamann onun iin kurduu ve onun da besinlerin en de
erlisi olarak at ey, bir kar-bildiriimdir; okur, u ya da bu ki
inin deil de, anlamann blnm esini, bildiriim in saflktan uzak
ln temsil ettii eyde, sylemin kendisinin su ortadr: u ya
da bu kiisi deil de, sylemin tek olumlu kahraman kendisidir
yknn.

(332) zenlerinde bir sevdalnn ayrmna varamayaca bir eytanlk var

d. Bir yandan, Sarrasine, akn gzn kr etmesiyle, dzenlenen
oyunu zmekten aciz kalr: bu, yapsal olarak, sanki kendisine bir
aldatmaca yneltiyormu gibi olmasdr; te yandan, bu kr olmay
sz konusu ederek, sylem okura bir zm balangc sunar, d
zenlenen oyunu olduu gibi ortaya koyar (YOR. .Bilmece: kaypak
lk). GN. Ak (gzlerinde bant).
(333) Bu aa karma Sarrasine'in birdenbire yreine yedii bir haner
darbesi gibiydi. Belli bir kiilik gcne sahip olmasna ve hibir ko
ulun akn etkilememesi gerekmesine karn Sarrasine tenorun
glmsemesini ktlk deil de lszlk belirtisi olarak alglar:
kendini yanltr (YOR. .Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendisi
ne). ANL. G.
(334) Belki de henz Zambinella'nn neredeyse bir kibar yosma olduunu
Sarrasine'in, ierisinde, (Bouchardon'un kendisini iinde tuttuu
bu "yaam olaylar hakktdaki bilgisizlii"nin yanklanarak yinelendi
i) unutkanl ona aldatmaca grevi grr: La Zambinella'dan ki
bar bir yosma yapmak, onun diiliini dorulamaktr; toplumsal
kimliinden kukulanmak, cinsel kimliinden kukulanmaktan ken
dini kurtarmaktr (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendi
sine).
(335) Ve ayn anda hem bir gen kzn akm ylesine tatl bir eye dn
tren tertemiz hazlar hem de sahneye kan bir kadnn, kendisine
sahip olmann tehlikesini dettii, badndrc cokulan yaaya
mayacan akima getirmemiti. GN. Kadnlar dizisi: gen kz /
kibar yosma.
(336) Dnd ve ekildi. EYL. "Umut": 9: gidermek, ekilmek (yinele
me).

131
(337) Yemek servisi yapld. EYL. "ki lemi": 3: gece yemei.
(338) Sarrasine ve La Zambinella doal bir biimde yanyana oturdular.
EYL. "Syleim II": 1: yan yana oturmak.
(339) lenin yans boyunca sanatlar biraz uzak durdular; EYL. "ki
lemi": 4: balangtaki sakinlik.
(340) Bylece yontucu arkc kadmla sohbet edebildi. EYL. "Syleim
II": 2. sohbet etmek.
(341) Akl ve incelik buldu onda; ANL. Zeka incelii. La Zambinella'y
niteleyen tabloda bir tr bir tek rnei bulunabilen olgu olan bu an-
lambirimcik, rtmeceli ve uyguncu bir tasarya gre, zek gerilii olan
bir kadn imgesinin sahip olabilecei yaralayc yanm dzeltmeye
yarar.
(342) Ancak bu kadm artc derecede dnyadan habersizdi, La Zam-
binella'nn bilgisizlii fiziksel olgunlua erimemiliiyle ilgilidir
(ANL. Olgunlua erimemilik).
(343) Aynca gsz ve boinanl grnyordu. Gszlk ve boi-
nanllk dleklikle ilgilidir (ANL. dleklik).
(344) rgenlerinin zariflii kavrama yeteneinde de ortaya kyordu.
La Zambinella'nn rgenlerinden ses tellerini anlarsak, hibir ey or
taya kmaz, ama eer bu rgenler onun cinsel nitelikleriyse her ey
sezdirilmitir: demek ki ikili anlama vardr (YOR. 6-Bilmece: kay
paklk). GN. Ruhsal-fizyolojik dzg: fiziksel yetersizlik ve ze
k gelimemilii.
(345) Vitagliani Champagne yresinden ilk arap iesini at zaman,
EYL. "ki lemi": 5: araplar.
(346) Sarrasine yarmdaki kadnn gzlerinde, gaz knn oluturduu
kk patlamadan ileri gelen olduka iddetli bir korku grd.
YOR. 6.Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendisine (korkaklk dii
lii kantlar: Sarrasine kendini aldatmak iin bu ruhbilimsel kanttan
yararlanr).

LXIII. Ruhbilimsel kant.

ampanya La Zam binella'nn dlekliini kantlamaya yarar. La

Zambinella'nn dleklii diiliini kantlamaya yarar. Sarrasine'in
aldatmacas bylece kanttan kanta gider. Kimileri tm evanm c-
drlar, u yal szbilim sel tanra: rnek stne kurulmulardr:
bir anlatsal blmden (ampanya, daha ilerde ylan), bir kiilik
zellii karsanr (ya da, daha dorusu, kiilii anlamlandrmak
* Roland Barthes burada ve daha ileride rnek szcn Latince olarak kullanyor: exemplum.
(.N.)

132
iin blm oluturulur). tekiler tmdengelimlidirler; rtk ta
smlar, tamamlanmam (kusurlu ya da eksik ya da yalnzca olas)
tasmlardr: btn kadnlar korkaktr; Zambinella da korkaktr;
yleyse Zambinella bir kadndr. ki mantksal dizge birbirine kar
r: rnek, tasmn kk nerm esini ortaya koymay salar: Zam
binella frlayan bir tpadan korkar, yleyse Zambinella korkaktr.
Byk nerm eye gelince, o, ya zseverlik alanndan (Kadn hay
ran olunacaktr), ya ruhbilimsel alandan (Kadn rkektir), ya da
gzelduyusal alandan (Kadn gzeldir) gelir; bu byk nermeyi
kuran, rtk tasmn tanmna uygun olarak, bir bilim sel doruluk
deil de bir gndelik kan, bir genel kamdr. Bylece Sarrasine'in
kendisine ynelttii aldatm acalar en toplum sal sylemden olu
mulardr: tmyle toplum salla gmlm olan zne yasakla
malarn ve kandrmacalarn, ksacas gzlerinin gereklere krel-
mesini, ya da -kend ini yanltt iin leceine g re- kendi lm
n buradan alr. Ruhbilim -k atksz toplumsal sylem - bylece z
neyi sondaki hadmla gtren (bu szcn altna tm evarm a
"rnek" i ve tm dengelim li tasm yerletirmek isterdik) bir dil ola
rak grnr.

(347) Bu kadn bedeninin istemsiz titreyiini ak sanat an bir duyarl

ln belirtisi olarak yorumlad. Bu gszlk Fransz byledi.
ANL. dleklik (rkeklik, diilik). Kadn bedeni, harfi harfine al
nrsa bir aldatmacaya ilikindir, dzdeimeceli olarak anlalrsa da
bir zme (YOR. 6. Bilmece: kaypaklk).
(348) Bir erkein ak ne ok koruyuculuk gerektiriyor!
- Benim gcm sizi koruyucu bir kalkan olacaktr! Bu tmce dile ge
tirilen tm aklarn zne yazlm deil midir? GN. Atasz
dzgs: Ak.
(349) Gzel talyana iltifatlarn balatamayacak kadar ok tutkulu olan
Sarrasine, tm aklar gibi kimi zaman ciddi, kimi zaman glmser
kimi zaman da iine kapankt. GN. An ruh durumu.
(350) anllan dinliyor gibi grnse de onun yannda olmak, onun elini
okamak, ona hizmet etmek hazzna kendini yle bir kaptrmt ki
sylediklerinden bir tek szck bile duymuyordu. Gizli bir sevin
iinde yzyordu. GN. Ak: davranlar ve duygular.
(351) Karlkl birka bakn anlamllna karn, "Karlkl baklar"
karlkl akn gstergeleridir. Yine de, yapsal olarak, Sarrasine'in
duygusu belirginlikten yoksundur, nk uzun sreden beri syle
me yerletirilmitir ve kukulu hibir yan yoktur; burada yalnz La

133
 Zambinella'run gnderdii onaylama gstergesi nemlidir; bu gs
terge bir sahteliktir (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca, La Zambinella'dan
Sarrasine'e).
(352) La Zambinella'nn kendisine kar koruduu lllk onu artt.
Sarrasine'in belki de gerei bulmas iin "aknln" biraz daha
ileri itmesi yeterdi; bu "aknlk", eksik bir biimde kendine ynelt
tii bir zmdr demek ki (YOR. .Bilmece: parasal zm, Sarra-
sine'den kendisine).
(353) zgr ve ak bir kadnn muzipliiyle onun ayan ezmeye ve
onun iini gcklamaya balayan kendisiydi; YOR. .Bilmece: al
datmaca, La Zambinella'dan Sarrasine'e. GN. Kadnlarn tiple
mesi.
(354) Ancak... birdenbire bir gen kz alakgnlllne brnd.
GN. Kadnlarn tiplemesi. Nedeni (korku ya da kuruntu) ne
olursa olsun, La Zambinella'nn her trl lll, dzenlenen
oyunun askya alnmasdr ve bir zm balangcn ilgilendirir; ne
var ki, burada, bildirinin La Zambinella'dan m yoksa sylemden mi
geldiini, Sarrasine'e mi yoksa okura m gittiini sylemek olanak
szdr: znden yerine oturtulmamtr: bununla bir kez daha gryo
ruz ki, yaz, u gerek bir ynelim sessizliini ileme gcne sahip
tir: harfi harfine alnrsa, bu bir kar-bildiriim, bir "ktyazm"dr
(YOR. .Bilmece: parasal zm).
(355) (Sarrasine'in kiiliinin an sertliini ortaya koyan bir anlatmdan
sonra) ANL. iddet (arlk). La Zambinella'mn (diiliinin
mantksal kayna olan) dleklii (ampanya, ylan gibi) kimi rnek
lerle gsterilmitir, ama ayn zamanda Sarrasine'in kimi saldrlary
la da gsterilmitir; (bu saldrlar ncelikle La Zambinella'ya kar
yneltilmemi olsalar bile); bu durumda anlambirimcik ilemsel bir
deer alr dalavere ortaya karlp mzik adam Sarrasine tarafn
dan ldrlme tehlikesiyle kar karya kalncaya dein La Zambi-
nella gitgide artan bir biimde nesnesi olduu tehditlerle doldurul
mu uzun bir kesitin ('Tehlike") esi olur. (Soyut da olsa) tehditle
rin ardndan gelen bu korkular sondaki bunalmn bildirimleridir
(EYL. 'Tehlike": 1: tehlikeli bir kiiliin gstergesi olan iddet edi
mi).
(356) Yemek bir iki alemine dntnde, EYL. "ki lemi": 6: iki
leminin adlandrlmas (adlandrn, szbilimsel bir bildirim sz ko
nusudur: sylem, ayrmtlayaca eyin btnn adlandrr).
(357) arllar alman mziklerden esinlenip ark sylemeye koyuldu
lar. Byleyici dolar, Calabre havalan. Seguidilla adl bir tr s
panyol dans mzii ve Napoli'ye zg kk iirlerdi bunlar.
EYL. "ki lemi": 7: ark sylemek.
(358) Tm gzlerde, mzikte, yreklerde ve seslerde sarholuk vard. Gz

134
 kamatrc bir canllk, bir yrek zlmesi, bir talyan safl bir
denbire ortal doldurdu; EYL. "ki lemi": 8: kendini brakmak
(adlandrn bildirim).
(359) yle ki yalnzca Paris'teki toplantlar, Londra'daki kutlamalar, Vi-
yana'daki kulpleri bilenlere hibir ey bu konuda bir fikir veremez.
GN. Dnya zevklerine dkn Avrupa.
(360) Glmeler, dine saygszlklar. K u tsal Bakire'ye ya da A l Bambi-
n oya yakarmalar arasnda, akalar ve ak szckleri, bir savataki
mermiler gibi, birbirleriyle arpyorlard. EYL. "ki lemi": 9:
kendini brakmak (1): ciddiyetten uzak syleimler. GN. tal-
yanlk (al Bambino).
(361) Biri bir kanapenin zerine uzand ve uyumaya balad. EYL. "ki
lemi": 10: kendini brakmak (2): uyumak.
(362) Bir gen kz masa rtsne Xrs arab dktnn ayrmna var
makszn bir aklamay dinliyordu. EYL. "ki lem i":ll: kendini
brakmak:(3): arap dkmek (bu edim Gen Kz Dzgsne uygun
deildir ve bu grgszlk karklk gstergesini ikiye katlar).
(363) Bu dankln iinde EYL. "ki lemi": 12: kendini brakmak (ad-
landrc yineleme). ki leminin paras olan zlme szbilimsel
olarak kurulmutur: bir bildirim, e, bir yineleme.
(364) La Zambinella ok korkmuasna dnceli duruyordu. ki imek
istemedi, EYL. 'Tehlike": 2: kurbann korkusu.

LXIV. Okurun sesi.

ok korkmuasna: burada kim konuuyor? La Zam binella'nn kor

kusunu terbiyelilik olarak algladna gre, dolayl olarak bile
Sarrasine olamaz. zellikle anlatc olamaz nk o, La Zambinel-
la'nn gerekten korkmu olduunu bilir. Kipletirm e (-mucasta)
bir tek kiinin karlarn dile getirir, bu da ne Sarrasine ne de anla
tcdr, okurdur: gerein hem adnn konmu, hem de savsaklan
m olmasndan kar olan odur, sylemin -m ucasnasnn pekl
gerekletirdii kaypaklktr bu nk gerei gsterir ama yine
de onu ak bir biim de basit bir grnme indirger. Demek ki bu
rada duyulan okurun, vekaletle, syleme dn verdii yeri dei
tirilmi sestir: sylem okurun karlarna gre konuur. Bylelikle
yaznn yazardan kalkp okura gidecek bir bildirinin iletilmesi ol
madn grrz; o zellikle okumann sesidir: betikte yalnz okur
konuur. Bu (okumadan bir alglama, ya da en iyi durumda, anlat
lan servene basit bir ruhsal katlm yaratan) nyarglarmzn bu

135
biim de ters-yz edilmesidir; bu ters-yz edilme dilsel bir imgeyle
gsterilebilir: Hint-Avrupa dillerindeki (Yunancada, rnein) ey
lemde, iki anklk (tam olarak: iki ses) kartlayordu: orta ses, bu
sese gre eden eylemi kendi hesabna gerekletiriyordu (.kendim
iin fed a ediyorum)-, etken ses de, ayn eylemi bu sese gre bir baka
s yararna gerekletiriyordu (mterisinin yararna kurban eden
papaz gibi). Byle dnldnde, yaz etkendir, nk okur iin
devinir: bir yazardan deil de bir yazar izlerevreden kaynaklanr,
kurum tarafndan m terisinin zevklerini okamakla deil de ya
zm nn altna kendi karlarnn izelgesini, kendisi araclyla bir
zm deerdzeni iinde bu mal; anlaty ynettii ilemleri
koym akla grevlendirilmi bir noterdir bu izlerevre.

(365) Belki biraz fazla yedi; ne var ki yemek dknlnn kadnlarda

bir zariflik olduu sylenir. GN. Kadnlar dzgs (kadnlar ye
meye dkndrler). rkeklii gibi yemek dknl de Kad
n kantlar: ruhbilimsel bir kanttr bu (YOR. 6.Bilmece: aldatmaca.
Sarrasine'den kendisine mi? Sylemden okura m?).
(366) Sevdiinin terbiyeliliine hayran olan Kendini yanltan Sarrasine
korkuyu terbiyelilie dntrr (YOR. 6.Bilmece: aldatmaca, Sarra
sine'den kendisine).
(367) Sarrasine gelecek iin ciddi dncelere dald.
"Herhalde evlenmeden nce kendine zgrlk tanmak istemiyor"
dedi kendi kendine.
Bylece bu evliliin zevklerine brakt kendini. Tm yaam ona ru
hunun derinliinde bulduu mutluluk kaynan tketecek kadar
uzun grnmedi. Sarrasine'in kendisine ynelttii, ncelikle olgu
nun adlandrlmas stne dayanan (korku yerine terbiyelilik), dzde-
imeceli olarak nedene yaylr, bu neden de kentsoylu evlilikleri
ayarlayan Dzgnn yetkesi altna yerletirilmitir (bir kadn kendi
ni vermiyorsa, bu evlenmek istedii iindir) (YOR. 6.Bilmece: aldat
maca, Sarrasine'den kendisine). GN. An dleri.
(368) Yanmda oturan Vitagliani bardana o denli sk iki doldurdu ki sa
bah e doru EYL. "Dalavere": 6: kurhan sarho edilir.
(369) Sarrasine tam anlamyla sarho olmasa da lgnlnn karsnda
kendini gsz buldu. Burada, sondaki "Kapp gtrme"den ay
racamz snrl bir "Karma" balar (EYL. "Karma": adam ka
rann bu dnceye hazr duruma gelmesi) (bu karma bir lgnlk
olarak, kk bir acting ot olarak kurulmutur).
(370) Kendisini dizginleyemedii bir anda bu kadn kapp gtrd,
EYL. "Karma": 2: kurban kapp gtrmek.

136
(371) Salona bitiik kk, k bir odaydlar. EYL. "Karma": 3: yer de
itirmek.
(372) Daha nceden kapsna bir ok kez gzlerini evirmi olduu EYL.
"Karma": 4: kapp gtrmeyi tasarlam olmak.
(373) talyan kadn hanerini ekti.
- Bana yaklarsan bu silah kalbine saplamak zorunda kalacam.
EYL. "Karma":5: kurbann silahl savunmas.La Zambinella'nn
savunduu, erdemi deil, yalandr; bylelikle, gerei gsterir ve
edimi bir belirti deerindedir. Ne var ki, Sarrasine bu edimi bir kibar
yosma hesabna mal eder, kendini aldatr: belirti ve geree gzleri
ni kapatma, birlikte bir kaypaklk olutururlar (YOR. 6. Bilmece:
kaypaklk). Sylem yazsn La Zambinella'ya dn verir (zo
runda kalacam); yalnzca yazmn zorlamasyla (gemi zaman or
tacnn uyumu), sahteliin su orta olmaktan baka bir ey yapa
maz (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca, sylemden okura). La Zam-
binella Sarrasine'i sakatlamakla tehdit eder - sonunda gerekleecek
olan da budur zaten: "Beni kendine kadar budadn", no 526 (SM. Ha
dmlk, bak).
(374) Hadi git! Sen beni kmsersin. Kendimi byle brakmayacak kadar
ok sayg duydum kiiliine. Bana olan duygularna layk olmak is
tiyorum. YOR. 6.Bilmece: kaypaklk (La Zambinella'nn gsterdii
neden ya bir oyundur ya da itendir). GN. Kadnlarn Onuru, Ak
deil de Sayg, vb.
(375) - Ha hay! dedi Sarrasine, bir tutkuyu sndrmek yerine onu kkr
tacak kt bir oyun bu. GN. Tutkularn ruhbilimi ve yrtme
plan.
(376) Daha imdiden bu derece bozuldun mu ki, yreini eskitip, tecimini
yaptn cokulan kamlayan gen bir yosma gibi davranyorsun?
GN. Kadmlar tiplemesi (kibar yosma). YOR. 6-Bilmece: aldat
maca, Sarrasine'den kendisine (Sarrasine La Zambinella'nn nedeni
konusunda kendini yanltyor).

LXV. "Sahne"

La Zambinella ve Sarrasine birbirlerine karlkl szler iletirler. Her

karlk bir aldatmaca, bir yanltm acadr ve her yanltmaca hakll
n bir dzgden alr: Kadnlarn Onuruna, Kadnlarn Tiplemesi
yant verir: bamza dzgler atlr ve dzglerin uarak ald
bu yol "sah n e"yi oluturur. Bylece anlamn doas ortaya kar:
bu, baka gleri, baka anlamlar, baka dilleri boyunduruu alt

137
na almaya kalkan bir gtr. Anlam n gc onun dizgeselletir
me derecesine baldr: en gl anlam, dizgeselletirm esinin dn
yada kayda deer her eyi iine alr gibi grnecek derecede ok
sayda eyi kapsad anlamdr: anlam yardmyla aralarnda sa
vaan byk dnyapsal dizgeler de byledir. Bunun rnekesi
hep, yalnzca iie gemeleriyle, snrlarnn ayarlanm asyla birbir
lerine balanan iki farkl dzgnn durmakszm kar karya kal
masndan oluan "sahne"d ir (bu: ikili karlklar, ozanlara zg
atmadr). Sz sanatlarna ilikin kl kavayla (Trivium) or
taa toplumunun olduu gibi, dillerin arpmasna snr koyann
gerek deil de yalnzca onlardan birinin gc olduunu d
nen, dnyann bir anlamda dilsel olan doasna dikkatli bir top
lum, o zaman bir oyun anlay iinde, bu gc dzglemeyi, ona
bir k protokol vermeyi dnebilir: kim i elerinin nedensiz
ama zorunlu olarak karlkl szlerin - ksacas, aralarndaki dil
oyununu sonlandran bir tr brakma belirtileri; "sonlandrcbi-
rim ler"in -son su z yinelenmesini kapatma ilevine sahip olduu
kar karya gelitir (disputatio) bu.

(377) - Ama bugn Cuma, diye yantlad, ANL. Bo inanllk (dleklik,

korkaklk).
(378) Franszm sertliinden korkmu olarak. EYL. "Tehlike": 3: kurba
nn yeni rk.
(379) Pek de sofu olmayan Sarrasine glmeye balad. ANL. Dinsizlik.
Sarrasine'in dinsizlii La Zambinella'nn boinanllna dizisel ola
rak karlk verir; bu dizi znden ackldr (olacaktr): dlek varlk
cesur varl kendi eksikliine srkleyecektir, simgesel beti gl
tine bular.
(380) La Zambinella gen bir karaca gibi zplad EYL. "Karma": 6: kur
bann ka.
(381) Sarrasine onun ardndan koarak salona vardnda EYL. "Kar
ma": 7: yer deitirme (371'dekiyle bakml ve ona ters).
(382) Ve lenin olduu salona atld. EYL. "Karma":8: ardndan ko
ma.
(383) Korkun bir glle karland. YOR. "Dalavere": 7: glmek, d
zenlenen oyunun baarsn vurgulayan (hep birlikte glme dalave
renin dzenlenme nedenidir: "Yalnzca glmek isteyen arkadalarmn
gnlleri olsun diye oyun oynamaya rza gsterdim", no 512).
(384) La Zambinella'nn bir kanepe zerinde baylm olduunu grd.
Yz solgundu ve gstermi olduu olaanst aba onu tketmi
gibiydi. ANL. Gszlk, dleklik, korkaklk, diilik.

138
(385) Sarrasine pek fazla talyanca bilmese de GN. Sredizim (belirle
me Sarrasine'in Roma'da geirmi olduu gnlerin hesabna uyar:
iki lemi akamnda hafta).

LXVI. I Okunabilirlik:"her ey birbirini destekler"

Sarrasine'in talyanca'y anlam as gereklidir (geree uygundur)

nk sevdii kadnn sylediinin onun kafasn kartrmas ve
lgnlna son vermesi gerekm ektedir; ama talyancay pek iyi
bilmem esi de ayn derecede gereklidir (geree uygundur nk
yalnzca yirmi drt gnden beri talya'dadr (bunu sredizimsel
dzg sayesinde biliyoruz); burada daha uzun sreden beri bu
lunm as gerekmiyorsa sahnelere igi edilmileri kartan Roma
trelerini bilmemesi gerektiindendir; bu treleri bilm em esi gerek
mesi de La Zam binella'nn kim lii hakknda yanlmas gerekme-
sindendir, vb. Bir baka deyile, sylem titizlikle bir dayanmalar
dngs iine kapanr ve iinde "h er eyin birbirini destekledii"
bu dng, okunabilirlie aittir. Okunabilirlik, tahmin edebilecei
miz gibi, kartlk-olmamas ilkesiyle ynlendirilmitir, ama daya
nmalar oaltarak, yapabildii her seferinde koullarn birbirine
uygun den niteliini belirterek, anlatlan olaylar bir tr mantk
sal "yaptnc"yla birbirine birletirerek, sylem bu ilkeyi saplan
tya kadar gtrr; kartlk yaratm aktan dolay sust yakalan
maktan korkan bir kiinin tedbirli ve gvensiz tavrn alr; her fr
satta, onu bir mantkszln, bir "saduyu" bozukluunun utanc
n kabul etmeye zorlayacak bir dmana kar savunmasna zen
gsterir ve durmadan bu savunm ay hazrlar. Belirlemelerin daya-
nkl bylece bir savunma silah olarak ortaya kar, kendi tar
znda anlamn bir g olduunu, bir gler deerdzeni iinde ya
ratldn syler.

(386) Sevdiinin Vitagliani'ye alak sesle " ldrecek beni" dediini duy
du. YOR. "Dalavere": 8: eleba ile dalavere yapan arasndaki su
ortakl. EYL. "Tehlike": 4: kurbann ie doutan kaynaklanan
korkusu.
(387) Bu garip sahne yontucuyu hayretlere drd. Akl bana geldi.
nce devinimsiz kald, sevdiinin yanna oturdu ve ona olan sayg
s hakknda gvence verdi. Bu kadna en yce sylevleri ekerek
tutkusunu oyalama gc buldu; sevgisini betimlemek iin de...
EYL. "Karma": 9: karmann baarszl dzene dn.

139
(388) o byl uzdilliliin GN. Tutkunun dzgs.
(+387) hzinelerini serdi ortaya;
(389) Kadnlar byle
(+388) (iyiliksever bir yorumcuya)
(+389) inanmay nadiren reddederler. GN. Kadnlarn ruh durumu.
(390) Sabahn ilk klan anllan anszn yakaladnda bir kadm Fras-
cati'ye gitmeyi nerdi. EYL. "Gezinti": 1: neri. EYL. "ki le
mi": 13: son (afak vakti).

LXVIl. Bir iki lemi nasl dzenlenir.

Okur deil de bir yk kiisi olan biri (buradaki durumda Sarra-

sine) yava yava bir iki leminin gerekletii bir yere yaklar;
iki lemi seslerin kard grltlerle, szan klarla kendini ha
ber verir: orada, yknn iinde, bir frtnay, bir depremi nceden
anlamay salayan fiziksel belirtilere benzer bir bildirim vardr:
doal bir iki lemi yks iindeyiz. Sonra, iki lemi sylemin
iinde bildirilmitir: onu adlandrrz, bu da, adlandrc bir zet
gibi (bir alt blm n bal, rnein) onu zm leyeceimizi,
onu oluturan anlan ve gsterilenleri bulacam z varsayar: bir i
ki lemi szbilimi iindeyiz. ki leminin bu paralar deneyim le
rin yinelenm esinden doan basm akalp davranlardr (gece ye
mei, ampanya patlatmak, ark sylem ek, kendini brakmak): i
ki lem ine ilikin grgl bir bilgi iindeyiz. stelik, tr kapsayc
ad altnda, kendini brakma balyla, sunulmu olan iki leminin
bu an iki leminin kendisi gibi zm lenm i deil de, (uyumak,
arap dkm ek gibi) kim i rnek niteliindeki davranlarla resme
dilmi olabilir: iki lemine ilikin (temel m addesi rnekler olan) t-
mevarml bir mantk iindeyiz. Sonunda iki lem i sner, biter:
bir iki lemi fizii iindeyiz. Demek ki zgr seim bilgisine ili
kin bir dzg olarak adlandrm olduum uz eyin kendisi farkl
bilgiler stnde rneklenmi baka, eitli, dzglerden olum u
tur. Ne kadar doal, m antksal, izgisel grnrse grnsn, ey
lem dizisi tek bir dzenleyici kuralla ynetilm em ektedir; sonsuz
yaylmlarn keyfine gre (burada, La Zam binella'nn sonuca ula
mam karlmas) "zrvalam ak" olanana sahip olmasnn dn
da, bilgileri, dzenleri, farkl dzgleri bler: bu grngesel bir
uzamdr: sylemin zdeksellii bak asdr; dzgler ka nok
talardr; gnderge (iki lemi) erevelenm i imgedir.

140
(391) Hepsi, gn Villa Ludovisi'de geirme dncesini cokulu alklar
la kardadlar. EYL. "Gezinti": 2: genel kabul.
(392) Vitagliani arabalar kiralamak zere indi. EYL. "Gezinti": 3: araba
kiralamak.
(393) Sarrasine La Zambinella'y bir faytonda gtrme mutluluuna sahip
oldu. EYL. "Ak gezintisi": 1: ayn arabaya binmek.
(394) Roma'dan lanca, herbirinin uykuya kar verdii savamlarla bir
an snm olan nee birden bire yeniden canland. Hem kadmlar
hem erkekler hepsi bu garip yaantya, bu srekli hazlara, bu, yaa
m art dnce olmakszn glnen srekli bir lene dntren,
sanatlara zg cokunlua alkn grnyorlard. EYL. "Gezin
ti": 4: ortak nee. GN. Sanat yaam.
(395) Yontucunun yanndaki bayan ykkn gibi olan tek kiiydi.
- Hasta msnz, dedi Sarrasine. Evinize dnmeyi yeler miydiniz?
- Tm bu arlklara dayanabilecek kadar gl deilim, diye yant
lad. ok ll davranmam gerekiyor; EYL. "Tehlike": 5: diren
gen korku. Sarrasine kendini yanltmay srdrr: La Zambi-
nella'nn direniini terbiyelilik ya da cilvelilik olarak aldktan son
ra, ykknln hastala verir (YOR. 6. Bilmece: aldatmaca, Sar-
rasine'den kendisine). rnek olarak gsterilen yorgunluk iki
leminin yorgunluu olsa da, La Zambinella'nn yant bir aldatma
cadr; eer hastal rkden geliyorsa bu bir gerektir; eer dlekli
i diiliine mal ediliyorsa bu bir aldatmacadr, hadmlndan geli
yorsa bir gerektir: ikili anlama sz konusudur (YOR. 6. Bilmece:
kaypaklk). EYL. "Ak gezintisi": 2: ikili syleim.
(396) Ancak sizin yannzda kendimi yle iyi hissediyorum ki! Siz olma
saydnz bu yemee kalmazdm; Geree uygun iki olgu burada
seslerini duyuruyorlar, bylelikle bir ikili anlama oluturuyorlar: 1)
ilemsel geree uygunluk, Sarrasine'in iine alnm olduu oyuna
ilikin her trl kukuyu kendisinden uzaklatrmak iin La Zambi-
nella'nn Sarrasine'e aka zg olmasa da dosta bir sylemde bu
lunduunu syleyecektir: o zaman bu bir aldatmaca olacaktr; 2)
"insan yreindeki kartlklar" mantksal olarak kabul eden "ruh-
bilimsel" geree uygunluk La Zambinella'nn iini amasnda bir
itenlik devinimi, dalaverenin geici olarak askya alnmasn gre
cektir (YOR. 6. Bilmece: kaypaklk). Korunma istemi u anlama
gelir: cinsellik haricinde her ey, ama bylece cinselliin yokluunun
ta kendisi belirlenir (SM. Cinsellii iermeyen koruma: izlek yine
karmza gelecektir).
(397) Byle geen bir gece bana tm tazeliimi kaybettiriyor.
- ylesine narinsiniz ki! dedi Sarrasine bu byleyici yaratm g
zel hatlarn hayranlkla seyrederek.

141
 - ki lemleri sesimi bozuyor. ANL. Diilik.
(398) - Yalnz olduumuz, diye haykrd sanat, ve artk tutkumun patla
masndan korkmanza gerek olmayan u anda beni sevdiinizi sy
leyiniz. EYL. "Ak iln": 1: itiraf istemek.

LXVIII. rg.

Anlatnn bu noktasnda (bir bakasnda da olabilirdi), birok ey

lem ayn anda balatlmtr: La Zam binella'nn kar karya bu
lunduu "tehlike", kahram ann "lm ek-istem e"si, sevdii kadna
"ak ilm ", "ak gezinti"leri, "dalavere" ve bein "gezinti"si as
kya alnm ve birbirine girmi olarak srerler. Betik, olutuu s
rece, gzlerimizin nnde dantelci kzn parmaklarnn altnda do
acak bir Valenciennes danteline benzer: balatlm he>kesit, ya
nndaki alrken geici olarak devinim siz bekleyen bir i gibi as
lr; sonra sras geldiinde, el iplii yeniden alr, kasnan stne
getirir; desen ortaya kmaya baladka, her iplik, onu tutan ve
yava yava yerini deitirdiim iz bir ineyle ilerlemesini belirtir:
kesitin eleri de byledir: ilerleyen bir anlam yatrm amacyla
doldurulmu, sonra da alm konum lardr bunlar. Bu sre tm
betik iin geerlidir. alm ann iine alnr alnmaz, dzglerin
btn okumann ilerleyii iinde bir rg oluturur (betik, dokuma
ve rg, ayn eydir); her iplik, her dzg bir sestir; rlm -y a
da r c - bu sesler yazy olutururlar: yalnz olduunda ses a
lmaz, hibir eyi dntrmez: dile getirir; ama el devinimsiz ip
likleri biraraya getirmek ve birbirine dolam ak iin araya girer gir
mez, alma vardr, dnm vardr. rgnn neyi simgelediini
biliyoruz: Freud, rgnn kkenini dnerek, kendisinde olma
yan erkeklik organn yaratm ak iin cinsel orgamndaki tyleri
ren kadnn almasn gryordu bunda. Betik sonuta bir ta
pnma nesnesidir; fazlasyla kaypak bir okumayla onu anlam birli
ine indirgemek, rgy kesmektir, hadm edici edimi gerekletir
mektir.

(399) - Neden? diye karlk verdi, neye yarar? EYL. "Aklama": iste
nen itiraf atlatmak. Rahatsz her davran gibi La Zambinella'nn
yant da, gerei, atlatarak belirtiyor (ya da hi deilse bilmece ol
duunu sylyor) (YOR. 6.Bilmece: kaypaklk).

142
(400) Size gzel grndm. Ama siz Franszsnz ve duygularnz gee
cektir. YOR. 6.Bilmece: aldatmaca, La Zambinella'dan Sarrasine'e
(Beni sevmeyi brakrsnz nk siz uansnz; yleyse ben elbette
kadnm). EYL. "Aklama": 3: bir ak nerisini reddetmek iin
ilk neden (ak abucak geer). GN. Halklann ak tiplemesi:
Uan Fransz. YOR. 6. Bilmece: aldatmaca (syleme ait: size
gze),diil olarak belirtilmi, grndm, bkz. no 373).
(401) Ah! Sevilmek istediim gibi sevmezdiniz beni.
- Nasl?
- Baya tutku amac olmakszn, temiz bir biimde. * EYL. "Akla
ma": 4: bir ak nerisini reddetmek iin ikinci neden (uygun bir
duygunun olanakszl). SM. Cinsellii dlayan koruma.
SM. Hadmln kandrmacas: Anlalmam kadn. ten ya da de
il (buna karar vermek iin kadn arkasna gitmek gerekir), La Zam-
binella hadmlk (ya da dlanmlk) durumunu soylu ve acl bir iz-
lek altnda yceltir: Anlalmam kadn izleidir bu. Bu izlek Bayan
De Rochefide tarafndan, daha anlatc onu hadmln iine srkle
dii anda, yeniden ele alnr: "Hi kimse beni tamm olmayacak ! Bun
dan gurur duyuyorum", no 560. "Baya tutku amac olmakszn,
temiz bir biimde" bir kaypaklktr: nk cinsellikten srgn edilme
ya bir fiziksel eksikliktir (gerek), ya da, lk uruna, tene verilmi
yce bir izindir bu (aldatmaca) (YOR. 6. Bilmece: kaypaklk).
(402) Belki de kadnlardan nefret ettiimden daha fazla tiksiniyorum er
keklerden. SM. Hadm edilmiin yanszl (iki cinsten biri olma
y).
(403) Dostlua snmaya gereksinmem var. SM. Cinsellii dlayan
koruma. YOR. 6. Bilmece: kaypaklk (iten duygu ya da dalavere
ark tarafndan saptanm ka).
(404) Dnya bir l benim iin. Ben lnetli bir yaratm, mutluluu anla
maya, onu duyumsamaya, arzulamaya mahkm edilmi, ve her saat
onun benden katn grmek zorunda braklmm. EYL. "Ak
lama": 5: bir ak nerisini reddetmenin nc nedeni (sevgi kural
lar dna atlma). SM. Dlanma, karglanma (ne-uterin katla-
nlamaz yerine yerletirilmi olan hadm hibir yere ait olmayan bir
varlktr: farkllktan, karsavdan dlanmtr: cinsiyetleri deil de
snflandrmay iner). SM. Hadm edilmiin rtmeceli tanm:
nesnesine ulamayan arzu. GN. Bilgelik dzgs (mutluluk
insandan kaar).
(405) Unutmayn efendim ki sizi aldatm olmayacam. Gelecekte bit-
milii dile getiren zaman dalaverenin kefedilecei ana gnderme
yapar: nceden haber verici ve nlemeye alan bir edir bu
(YOR. "Dalavere": 9: sonucu nceden haber verme ve nlemeye a
lma). YOR. 6. Bilmece: kaypaklk. Karmaklk, La Zambinel-

143
 la'nn "itenlii"nin gerei ierecek kadar genel ama zellikle de
onu belirtemeyecek kadar ok genel bir aklamadan yararlanmasn
dan ileri gelir.

LXIX. Kaypaklk II: dzdeimeceli yalan.

Kaypaklk, (ounlukla) cinsi ortaya karm aktan (ben dlanm bir

yaratm ) ve tr susturmaktan (ben bir hadm m ) oluur: para ye
rine btn sylenir, bu bir kapsamlaytr, ama iki kart anlamdan
olumuluun iinde, dzdeim ece bir anlamda, szce gibi deil
de szcelem e gibi, ilenm ekte olan beklenm edik bir eydir; nk
sylem (ya da vekaleten kii) bir yandan ilerler, ortaya karr, te
yandan da tutar, gizler; syledii eyin doluluunu sylemedii
eyin boluunun iine iletmekte, iki farkl gerei, szn gere
ini ve sessizliin gereini birbirine kartrmakta acele eder; sy
lem Dlanm cinsinin iki trnden (bir yanda ulalmaz Kadn,
te yanda arzulanmaz hadm), Birini hissettirir, gnderilen tekini:
burada yine alglamann blnm esi vardr. Bu dzdeimecesel
yalann (para yerine btn syleyerek, gerei yanla indirge
diine ya da hi deilse onu m askelediine, dolunun altna bou
gizlediine gre) burada, tahm in edebileceimiz gibi, yrtme
planyla ilikili bir ilevi vardr: trn cinsten farkl yan olarak,
susturulm u olan La Zam binella'nn ayrc niteliidir, oysa bu ay
rc nitelik hem ilemsel olarak kesin sonuca gtrc (bilmecenin
zmn ynetir) hem de simgesel olarak yaamsaldr (hadml
n t kendisidir).

(406) Beni sevmenizi yasaklyorum. EYL. "Aklama": 6: sevmeyi yasak

lama.
(407) Sizin iin zverili bir dost olabilirim, nk gcnze ve kiiliinize
hayranm. Bir kardee, bir koruyucuya gereksinmem var. Benim iin
tm bunlar olur EYL. "Aklama": 7: akn dostlua indirgenme
si. SM. Cinsellii dlayan koruma (yce kandrmaca altnda cin
selliin eksikliini belirten). Zambinella bir*, arkada m? Szc
n bir diil biimi de olduuna gre bir** arkada) seme olana
var ve eril biim travestiyi aa karyor. Bu ortaya koyma yine de
okumann stnde gerek bir etki yapmyor: bu ele verici szck

eril biim (.N.)

** diil biim (.N.)

144
 tmcenin tek dze genelliinin iine gtrlm, yakn bir kalpla
(zverili bir dost olmak) desteklenmitir, bylelikle de silinmitir
(YOR. 6. Bilmece: ortaya karma, La Zambinella'dan Sarrasine'e).
(408) Ancak bundan fazla da hibir ey. Tm bu ykde fazlalk kuku
suz cinselliktir (SM. Cinsellii dlayan koruma).
(409) - Sizi sevmemek mi! diye bard Sarrasine; ama sevgili meleim,
sen benim yaamm, mutluluumsun! EYL. "Aklama": 8: sevgi
gsterisi. GN. Ak szbilimi (sevgili meleim, yaamm).
(410) - Bir szck syleseydim beni tiksintiyle iterdiniz. Eer bir szck
bir durumu deitirmeye yeterse, anlayc bir gc olduundadr,
sonu olarak da bilmece var (YOR. 6.Bilmece: ortaya koyma). SM.
Belirti, karglama, dlama. SM. Hadm edilmi ad stndeki
yasak.

LXX. Hadmlk ve hadm etme.

yk koulu olarak hadmlkla, simgesel yap olarak hadm etmeyi

aktrmak, edimcinin (Balzac) baard i de budur, nk biri
zorunlu olarak tekini getirmezdi: tank: hadmlar ilgilendiren
bunca yksel anlatm lardr (Casanova, bakan De Brosses, Sade,
Stendhal). Bu baar yapsal bir oyundan ileri gelir: sim gesel olgu
yu ve yorum sal olguyu birbirine kartrmak, gerein aratrlma
snn (yorumbilgisel yap) hadmln aratrlmas olmasn, gere
in (bundan byle sim gesel olarak deil de) yksel olarak yitiril
m i kam olmasn salamak. ki yolun akmas (yapsal olarak)
biri ya da teki hakknda karar verilebilmesini engelleyerek elde
edilmitir (kara verilem ezlik yaznn bir "kantT'dr): hadm ad s
tndeki dil yitiminin ifte bir deeri vardr, onun iki yanll
zlemezdir: simgesel dzlemde, yasak vardr; ilemsel dzlemde,
aa karmann geciktirilm esi vardr: gerek hem yasaklamayla
hem de dalavereyle askya alnmtr. Betiin okunabilir yaps by-
lece zm sel bir yatrm dzeyine ykseltilmitir; ama, kukusuz
daha hakl olarak, unu da syleyebiliriz ki, ykye dnrken,
znenin (her yere: Sarrasine'in, anlatcnn, yazarn ve okurun ii
ne damardan girilerek verilmi) ruhzmsel geliimi zorunlulu
unu yitirir: sim gesel olgu fazladan, yararszdr (burada simgesel
adyla belirttiim iz ey ruhzmsel bir bilgiye bal deildir). Bu
yknn belki de esiz deeri buradan gelir: hadm etmeyi hadm
lkla, ayny tpkyla "rneklendirerek", rnekleme dncesini

145
glnletirir, edeerliliin iki yzn (yazy ve sim geyi) birinin
yada tekinin yararna olmadan ykar, gizli e birdenbire apak
enin izgisine yerleir, gsterge gizlenir: "gsterim " yoktur ar
tk.

(411) - Haspa! YOR. 6. Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendisine. Sar-

rasine Zambinella'nn ister itenlikten, ister nlem olsun diye ken
disine uzatt zm paralarn tersine evirmeye drt elle sarlr:
einin yadsmalarm yadsr. Oysa bu ikinci yadsma tmyle anlam
sal yollarla yaplr: La Zambinella'nn bildirilerinden.Sarrasine ak
sahteliklerinin ekinsel dzgsyle onlara katlm olan yananlam
alr yalnzca (burada: cilvelilik).
(412) Hibir ey beni korkutamaz. ANL. natlk. Tehlikenin yadsn
mas tam olarak yazgnn stne kmesi gereken yeri belirtir (ya da
daha dorusu: yazg yadsnm olan bu eyin t kendisidir) (EYL.
"Olmek-istemek": 3: btn tehlikeleri gze almak).
(413) Bana geleceime ml olacan syle, iki gn sonra leceimi, seni
yalnzca ptm iin lanetleneceimi. EYL. "lmek-istemek":
4:yazgy kkrtma biiminde haber verici e (leceim). EYL.
"Aklama": 9: yaamm verme (arzulanan nesnenin satn alnmas).
(414) Onu pt, EYL. "Ak gezintisi": 3: pmek istemek.

LXXI. Aktarlm pck.

Agzl ve bilgisiz ilk okurun betiin stne koymu olduu,

geciktirimin saydam nn arkasna yknn sonularnn ncelen-
mi bilgisini koyan ikinci oku m a,- bir yenisini satn alm ak iin
kitab harcamaya, bir kez kullanld m tketilmi olduu baha
nesiyle onu atmaya zorlayan toplumumuzun tecimsel buyrukla
ryla haksz yere yasaklanm olan - u teki okuma, bu geriye d
nl okuma, Sarrasine'in pcne ok byk bir nem verir:
Sarrasine bir hadm (ya da bir travesti olan) tutkuyla per; ha
dmlk Sarrasine'in bedeninin stne aktarlr ve biz tekiler, bu
nun sarsntsn hissederiz. Demek ki, eer betii yeniden okumay
kabul edersek bunun dnsel bir yarar salam ak (daha iyi anla
mak, bilinli olarak zmlemek) iin olduunu sylem ek yanl
olurdu: aslnda ve her zam an oyunsal bir kar iindir: gsterenleri
oaltmak iindir, son bir gsterilene ulamak iin deil.

146
(415) La Zambinella'nn bu tutkulu pckten kurtulmak iin gsterdii
abalara karn. EYL. "Ak gezintisi": 4: direnmek.
(416) - Bana bir eytan olduunu syle, sana servetimin, admn, btn
hretimin gerektiini syle! ster misin ki yontucu olmayaym? Ko
nu. EYL. "Aklama": 10: kendinden en deerli eyin verilmesi
(Sanat).
(417) - Ya bir kadn olmasaydm? YOR. 6. Bilmece: gerein aklanma
s, La Zambinella'dan Sarrasine'e. imdiye dein La Zambinella
tarafndan ileri srlen sevme olanakszlklarnn (400, 401, 404) t
m ruhbilimsel trdendir. imdi ne srlm olan ey, fiziksel bir
snrdr. Her biri karmza kt anda, yeterli bir reddetme nedeni
gibi grnm kimi ruhbilimsel nitelikler stne kurulmu olan (sz
uansnz, ben zor beenirim, dlanmm) duygunun baya bir biim
de anlalmazlndan, varln kkten anlalmazlna (ben bir ka
dn deilim) gei sz konusudur: kabul edeceiz ki orada, "Ak il
n" mn oluturduu, ylesine bildik, kesitin ender grlen bir esi
vardr: ierii utan verici, doal dzenlenii eksik olan ama biimi
nin (sevme olanakszl) kesite tm okunabilirliini brakt edir
bu (EYL. "Aklama": 11: fiziksel olanakszlk).
(418) Diye sordu La Zambinella rkeke, billur gibi ve tatl bir sesle.
ANL. Diilik. (Yananlamlanm) diilik kendi (dzanlamlanm)
yadsmasn yadsr, gsterge bildiriden daha gldr, artrlm
anlam da asl anlamdan (byk bir yananlam tketicisi olup bir
tmceden onun kesinlediini deil de telkin ettiini anlayan Sarra-
sine'in ele geirmekten geri kalmayaca ey de budur) (YOR. 6. Bil
mece: aldatmaca, La Zambinella'dan Sarrasine'e).
(419) - Dalga m geiyorsun! diye haykrd Sarrasine. Bir sanatnn gz
n yanltabileceini mi sanyorsun? EYL. "Aklama": 12: yads
mann yadsnmas. GN. Gereki sanatnn rgenbilimsel bil
gisi. YOR. 6.Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendisine: g-
zelduyusal kant: sanatlar yanlgya dmezler.

LXXII. Gzelduyusal kant.

Kendini yanltma iin (iinde dikkatli bir g harcad i), Sarra

sine adet rtk tasmdan destek alr: zsever kant (om seviyo
rum, yleyse o bir kadndr), ruhbilimsel kant (Kadnlar gszdr, La
Zambinella da gszdr, vb) ve gzelduyusal kant (gzellik yalnz
ca kadnlara aittir, yleyse...). Bu yanl tasmlar birleebilir ve yanl
larn glendirebilir, bir tr zincirlem e tasm (ya da karmak ta-

147
sim) oluturabilirler: gzellik kadnlara zgdr; yalnz sanat gzel
lii tanr; ben de bir sanatym; yleyse gzellii tanrm; yleyse kadn
tanrm, vb. "G ereki" bir okur Sarrasine'e, sonuta bunun ste
sinden gelm ek iin de olsa, nasl olup da sevdiinin neredeyse hi
iitilmedik telkini (Ya bir kadn olmasaydm?) karsnda hibir a
knlk, hibir sarsnt geirm ediini sorabilir kukusuz; "gerein"
rkek de olsa, sorgulayc da olsa yapt arya kar hi dn
meksizin (stelik de yanl temellendirilmi) bir akl yrtmeyle
yetindiini sorabilir (bir cinsiyetten kukulanmanm sonuta onu
yadsm ak dem ek olduunu daha nce sylemitik). nk "ger
eki" sanat sylem inin kkenine hi bir biim de "gereklii"
yerletirmez, onun yerine, yalnzca ve her zaman, ne denli geriye
gidilebilirse gidilsin, daha nceden yazlm bir gerek, uzunluu
boyunca, gz alabildiine, yalnzca bir dizi tpkm ek yakalayaca
mz gelecee ynelik bir dzg koyar. Sz konusu durumda bu
dzg yorum sal sanata aittir: Sarrasine'in yetkesi altna yerle
mi olduu Pygmalion syleninin de syledii gibi gzellii de a
k da kuran odur (no 229). La Zam binella'nn itirafna kart olarak
hemen sanatlara zg bir neden ileri sren yontucu her trl
gerein kurucusu olan ve sanatn oluturduu yce dzgy
anar yalnzca, gereklikler ve apaklklar da bu dzgden kay
naklanr: sanat edimlerinin gvenilirlii sayesinde deil de (o
yalnzca "gerein" iyi bir tpkrnekisi deildir) edincinin gc
sayesinde yanlgya dmez; o, dzgy, kkeni, temeli bilen kii
dir ve bylece gerein kefili, tan, yaratcs (auctor) olur: Sana
tn ilkil ve en son yetkesi karsnda, olgularn olaanl iinde ya
ayan ilgililerin itirazlar karsnda bile cinsiyetlerin farkn sapta
mak hakkna sahiptir.

(420) On gnden beri, kusursuz hatlarn iime alrcasna seyretmedim mi

ben, dikkatle, hayranlkla bakp incelemedim mi! GN. Sredizim
(bu gsterme noktas aa yukar dorudur: tiyatroda bir akam,
kanepede sekiz gn, sonra hemen ardndan yal dadnn buluu
mu, iki lemi, gezinti). Sarrasine La Zambinella'ya duyduu
hayranln trn - ya da kaynan- ona daha nce de uygulan
m olan bir anlambirimcikle (no 162) balantl olarak tanmlar; bu
onun paralamaktan, yourmaktan ald zevktir, eer bu devini
min biimini kavramak istemi olsaydk, onu delme olarak, rtleri,
elbiseleri aralayarak nesnede onun i zn aramaya gidip rgenle-
rin iini grmeyi salayan bir tr g olan yarma itkisi olarak adlan-

148
 drabilmek gerekirdi. Dikkatle bakp incelemek, harfi harfine alndn
da aratrmak, derinliini lmek, gidip grmek, kefetmek demektir: (on
gn boyunca) Zambinella'ya dikkatle bakp inceleyerek Sarrasine l
bir ilev yerine getirmitir: ocukluundaki bir edimi (no 162) yine
lemi olduuna gre nevrotik; sanat ve zellikle yontucu ierdeki-
ni, alttakini bildii iin grnmn tpkrneinin gerekliini do
rulayan kii olduuna gre gzelduyusal (bir baka deyile onun
iin varln kurucusu); son olarak da, Sarrasine'in grkemli rn
n (La Zambinella'mn diilii) gzler nne serdii bu aratrma,
daha ileri gtrlm olsayd, hadm oluturan hilii, kefedilen
bu hiliin sanatnn baarszla dm bilgisi, yklm yontu ol
duunu gsterecek biimde, kesin olarak ortaya kartm olacana
gre simgesel - ya da yazgsal, yahut gln . (ANL. Paralama).
(421) Yalnzca bir kadn bu yuvarlak ve yumuak kola, bu gzelim hatlara
sahip olabilir. Hadmlar da kadnlar kadar gzel olabildiine gre,
gzelduyusal kant ncl (yalnzca kadnlar gzeldir) yanl olan bir
rtk tasm stne dayanmaktadr (YOR. 6.Bilmece: aldatmaca, Sar-
rasine'den kendisine).
(422) Ah! vgler dzmemi istiyorsun. YOR. 6.Bilmece: aldatmaca, Sar-
rasine'den kendisine (ruhbilimsel kant: cilvelilik).
(423) Hznl bir biimde glmsedi ve yle dedi:
- Lnetli gzellik!
Gzlerini gkyzne kaldrd. oul bir resim dzgsnden ya
ratlm olan La Zambinella burada son somutlamasn sunuyor ya
da son kkenini sergiliyor: Ge Bakan Meryem. Bu gl bir kalp,
Dokunakl Dzgnn nemli esidir (Raphal, le Greco, Racine'de
Junie ve Esther, vb). Grnt sadistedir (Sarrasine'in bouk kzgnl
n balattn anlyoruz, no 430): ge kaldrm olduu gzleri
nin yeterince ey syledii temiz, dindar, yce, edilgen kurban (Sa-
de'n La Justine'i) gsterir: benim bakmadma siz bakn, bedenim
den ne isterseniz onu yapn, bu beni ilgilendirmiyor, siz ilgilenin
(GN. Dokunakl dzg).
(424) O anda baknda ylesine gl, ylesine belirgin bir tiksinti anlat
m vard ki bunu gren Sarrasine rperdi. SM. Karglama, dla
ma ("tiksinti"). La Zambinella Sarrasine'e irenlikten (karglan
ma, damgalanma) oluan durumunun zn ak bir biimde gste
rir - bunu da, seslerin (bir lk, bir haykr) szlerden, grn
mn seslerden, anlatmn da (itenliin en iyisi) grnmden daha
gerek olmasn isteyen, gstergelerin oluturduu u bir tr gerek
lii/sahtelii gsteren ncelikli snflandrma sayesinde yapar. Sar
rasine bildiriyi alr: rperir (gerekle burun buruna getirilmitir);
ama gsterilenden (tek nem tayacak olan dile getirilmesinden, di

149
 le ulamasndan) sadiste bir itkiyle uzaklatrlmtr: gsteren
("gkyzne kaldrlm gzler") onu hadmn gereine doru de
il de, cinsiyeti ne olursa olsun La Zambinella'y yok etmek olan
kendi gereine doru gtrr (YOR. 6.Bilmece: zm, La Zambi-
nella'dan Sarrasine'e).
(425) - Fransz Beyefendi, bir lgnlk ann sonsuza dek unutun.* EYL.
"Aklama": 13: unutma buyruu.
(426) Sizi takdir ediyorum; anlam burada birbirine karr: cinselli
in reddi (takdir etme, ak dzgsnde, insann einde ok gl bir
zseverlik yaras amadan onun arzusunu reddetmeyi salayan bir
rtmecedir; itenlik (sizin zaranmza dzenlenmi bir dalavereye
oyunla sokulmu olan itenlik, sizi tanmay ve sizi takdir etmeyi
rendim); sakmm (gerei rendiinizde, her ey yitirilmi olma
dndan, fkenizden vazgeeceksiniz ve bylece bu serveni benim
iin en az zararla bitireceiz). Bu anlamlar olanakldrlar, bir baka
deyile ayrt edilemezdirler (YOR. 6. Bilmece: kaypaklk).
(427) Ancak aka gelince, bunu benden istemeyiniz; bu duygu yreimde
bouldu. Yreim yok benim! diye haykrd alayarak. Beni stn
de grdnz tiyatro, bu alklar, bu mzik, beni mahkm ettikleri
bu n, ite yaamm, baka yok. La Zambinella yeniden hadml
n tammna dnyor. Daha nce de kullanlan bir rtmeceyle, "y
rek" tam olarak hadmdan alnm olan eyi belirtiyor. Eksii olan
bir varlk olarak, ii, doluluu, Sarrasine'in gznde, bir tek devi
nimle sanat, gerei ve yaam kuran u alt sakatlanm, d bir ya
antya mahkum edilmitir. Bu tanm bir ekinsel dzgye (onu ana
rak) dayanr: oyuncu dtala mahkum edilmitir (palyaolarn
ackl durumudur bu) (SM. Hadm edilmiin durumu).
(428) Birka saat sonra beni ayn gzlerle grmeyeceksiniz, sevdiiniz ka
dn lm olacak. YOR. "Dalavere": 10: sonun ngrlmesi.
Kadn lm olacaktr: 1) nk ben leceim; 2) nk artk beni
sevmeyeceksiniz; 3) nk diiliin sahte klf dm olacaktr, vb.
Bu anlam karkl dzdeimecesel yalan olarak adlandrlan e
yin stne kurulmutur: Kadn kimi zaman tm kiiyi, kimi zaman
cinsiyeti, kimi zaman da bir ak duygusunun yaratt dsel nesne
yi belirtir; sahtelik btnn ve paralann kimlik ilikilerini oyna
maktan oluur (YOR. 6.Bilmece: kaypaklk).
(429) Yontucu yant vermedi. Sarrasine'in sadistlii bu sessiz "yant"
iinde yer aldna gre Aklamann karlkl szleri burada an
laml bir beyazlk ierir (EYL. "Aklama": 14: sessiz kalmak).
(430) Yreini skan bouk bir kzgnln tutsayd. Yapabildii tek ey
alev alev yanan gzlerle bu olaanst kadna bakmakt. Gszl
n gsteren bu ses, La Zambinella'nn hzn, i kararmas ve ce

150
 saretini yitinnilii ortaya koyan tutumu, tavrlar ve el-kol devi
nimleri ruhunda tutkunun tm varsllklarn uyandryordu. Her
sz itici bir gt. Bu sadiste grnmn burada iki ilevi vardr;
bir yandan, ksa sreli olarak, itki zneyi einin ona uzatt gerei
grmekten ve kendisine sunulan ayrla yant vermekten alkoyar;
te yandan da, bandan beri Sarrasine'in stnde saptanm olan
iddet, saldrganlk anlambirimciini bir durum iinde gerekleti
rir; bir biimde, anlam, eyleme geer (ANL. iddet, arlk).
(431) O anda Frascati'ye gelmilerdi. EYL. "Ak gezintisi": 5: sona var
mak. EYL. "Gezinti": 5: gezintinin sonuna varmak.
(432) Sanat sevdiinin inmesine yardm etmek zere kollarn uzattn
da (...) EYL. "Ak gezintisi": 6: arabadan inmeye yardm etmek,
(bu e 393 numaraya yant verir: ayn arabaya binmek).
(433) Onun tir tir titrediini hissetti.
- Neyiniz var? Bilmeden de olsa nedeni olduum en kk bir ac
nz bile varsa bu beni ldrrd, diye haykrd onun yznn sol
duunu grnce.
- Bir ylan! dedi bir ukurun yannda srnen bir karaylan gstere
rek. Bu iren hayvanlardan korkuyorum.
Sarrasine bir ayak darbesiyle karaylann bam ezdi. Ylanla ilgili
blm bir kanta (bir kantlama dnemine) aittir, bunun (zaten yanl
olan) rtk tasmm biliyoruz: Kadnlar korkaktr; Zambinella da
korkaktr; Zambinella bir kadndr. Ylanla ilgili blm kk ner
meye rnek oluturur (ANL. dleklik, korkaklk).

LXXIII. Sonu olarak gsterilen.

Ylanla ilgili blm hem bir rnek (eski szbilimin tm evarm a si

lh) hem de (incelediimiz bu durumda hadm stnde saptan
m bir kiilik anlambirimciine gnderen) bir gsterendir. IGasik
dzende, anlamsal sre mantksal sreten ayrlamaz: ayn anda
hem gsterenden gsterilene kmak hem de rnekten onun var
may salad genellie inm ek sz konusudur. Gsteren (ylandan
korkmak) ile gsterilen (bir kadn gibi duyarl olmak) arasnda ve
genel kabul grm bir ncl (rkek varlklar ylanlardan korkar
lar) ile onun ksaltlm sonucu arasnda ayn uzaklk vardr. An
lamsal uzam yorumsal uzama yaptrlmtr: klasik betiin g-
rngesine derin ya da son bir gerei yerletirmek sz konusudur
her zaman (derin olgu sonda bulunan eydir).

151
(434) - Nasl bu kadar yrekli olabiliyorsunuz? dedi La Zambinella, gz
den kamayan bir rkyle l srngene bakarak. ANL. Korkak
lk. Korkaklk, "iinden cinsiyetin karlm olduu" akn kandr-
macas olan "koruma"y yeniden balatmay salar.
(435) - Grdnz m, dedi sanat glmseyerek, bir de kadn olmad
nz ileri srmeye cret etmez misiniz? Tmcenin biimi (Bir de
... cret etmez misiniz") apak bir gerein grkemli utkusuna tank
lk eder. Oysa bu apak gerek yalnzca yanl bir rtk tasmn so
nucudur (Siz korkaksnz, yleyse siz kadnsnz) (YOR. 6.Bilmece:
aldatmaca, Sarrasine'den kendisine: kadnln ruhbilimsel kamt).
(436) Yol arkadalarnn yanma vardlar ve o dnemde Kardinal Cicogna-
ra'ya ait olan Villa Ludovisi'nin koruluunda gezindiler. EYL.
"Gezinti": 6: ormanda dolama. Kardinal Cicognara'run antrtma
s tam anlamyla anlamszdr (ilevsel hi bir nemi yoktur); ama bir
gereklik etkisi getirmesinin dnda, La Zambinella'nn koruyucu
sunun ve Sarrasine'in katilinin adn yeniden ortaya atmay salar:
okunabilirin "yaptrcT'sdr bu.
(437) O sabah ak yontucu iin ok abuk geti, GN. Ak ve geen za
man.
(438) Ancak bu yumuak ve gsz varln sevimliliini, dirensizliini,
nazlln gzlerinin nne seren bir ym olayla doluydu. ANL.
dleklik, Kadnlk.
(439) Ani korkularyla, nedensiz zenleriyle, igdsel karklklaryla,
aklamas olmayan arlklaryla, kafa tutmalaryla ve gzelim
duygusal inceliiyle kadnd bu. ANL. Kadnlk. Tmcenin kkeni
ayrt edilemezdir. Kim konuuyor? Sarrasine mi? anlatc m? yazar
m? yazar-Balzac m? erkek-Balzac m? coumculuk mu? kent soylu
luk mu? evrensel bilgelik mi? Tm bu kkenlerin bulumas yazy
oluturur.
(440) Krda serven peinde koarlarken, bu kk topluluun neeli ar
kclar uzaktan tepeden trnaa silahl ve giysilerinin de gven veri
ci hibir yan olmayan birka adamn geldiini grdler bir an.
"Haydutlar geliyor!" sz zerine hepsi Kardinalin villasn evrele
yen duvarlarn arkasna smmak iin admlarn sklatrd. Bu teh
likeli anda, Sarrasine, La Zambinella'nn renginin sararmasnn ze
rine, onun yryecek kadar gc olmadnn ayrmna vard; onu
kucana ald ve bir sre koarak tad. Yakndaki bir baa yaklat
nda, sevdii kadn yere koydu. Haydutlarla ilgili blm bir r
nektir (ANL. dleklik, Korkaklk, Kadnlk).

152
LXXIV. Anlama egemen olma.

Klasik bir anlat hep u izlenimi verir: yazar nce gsterileni (ya
da genellii) alglar ve daha sonra, dleminin yazgsna gre, ona
"uygun" gsterenler, tantlayc rnekler arar; nk klasik yazar
anlam n tezgh stne eilmi ve daha nceden oluturm u oldu
u kavramm en iyi anlatm larm seen zanaatya benzer. Korkakl
ele alalm: ampanyanm kard grlt, ylanla ilgili bir yk,
haydutlarla ilgili bir yk. Yine de anlamlayc dlem bir tala iki
ku vurduu lde daha verimlidir; bunun iin, belirlemelerin,
okunabiliri tanmlayan u dayankl iine girmi, iki kez eklem
lenmi gstergeler retmeye alr; diyelim ki dine saygszlk sz
konusu; znenin ayin srasnda dalga getiini gstermekle yetine-
bilirdik; ama dine saygszl (Sarrasine'in ayin srasnda ak sa
k taslaklar yonttuunu gstererek) ocuun yeteneine bala
mak ya da onu (Sarrasine'in alay ettii) La Zam binella'nn bo
inanllyla kartlatrmak daha byk bir sanat belirtisidir;
nk yontu ve dleklik yknn baka alarnn parasdrlar ve
gsterenlerin azlamas ne denli dar, ne denli iyi hesaplanmsa
betik de o denli "iyi kurulm u" olarak anlr. Eski szbilimde, r
neklerin ve tantlayc ncllerin seimi geni bir blm oluturu
yordu: inventio: gsterinin (kantlanmak istenen ey) sonundan yo
la kp, kantlan ayrmak ve onlan doru yola sokmak sz konu
sudur; kimi kurallar (zellikle genel ulamlar kuram) buna yardm
ederdi. Ayn biim de, klasik yazar anlam gtrme, zenle bulank
lk gsteren bir szcktr bu, anlamsal ve ynelimsel gcn gs
terdii andan balayarak edimci olarak doar. Gerekten de klasik
betiin ynetiminin iki byk ilevini belirleyen, anlamn yndr:
yazarn hep gsterilenden gsterene, ierikten biime, tasandan be
tie, tutkudan anlatma gittii kabul edilir; ve bunun karsnda,
eletirmen yolu ters ynde alr, gsterenlerden gsterilene kar.
Gerek yantannlk olan anlama egemen olma, bu anlamn gsteri
lenden gsterene taan ak, yaylm, yaynt olarak tanmland
andan balayarak, tanrsal bir niteliktir: yazar bir tanrdr (kaynak
yeri gsterilendir); eletirmene gelince, o, tanrnn Yazsn zme
ye alan rahiptir.

(441) - Aklayn bana, dedi, baka herhangi bir kadnda iren olacak, be
ni itecek ve en kk bir kantnn neredeyse akm sndrmeye

153
 yetecei bu an gszlk nasl oluyor da sizde beni ekiyor, beni
bylyor? Simgesel adan, zne de itirafta yol alr; tam olarak
Zambinella'da sevdii eyi ve tam olarak eksiklii, olmayn varlm,
hadml oluturan eyi tanmlamaya giriir. Ne var ki, bu tr bir
z-zmlemede Sarrasine ne denli uzaa giderse gitsin, hep ifte
anlama ak bir dil kullanarak kendini yanltmay srdrr: nk
gszln arl bir ncelikli sralanmann st esiyse, dlek
lik en stn derecede diilii, salamlatnm bir z, bir Ust-Ka-
dn yananlamlar; tam tersine amlk son derinlik olarak tanmlanr
sa, Zambinella'nn bedeninde onun yokluu tarafndan oluturulan
merkezini belirler. Sarrasine'in szcesinde st ste gelen bu iki ar
lktr, bu szcede, alld zere, iki dil i ie geer: nyarglarla, ge
nel kamlarla, tasmlarla, ekinsel gnderimlerle doygunlatrlm top
lumsal dil (bu dil kukusuz La Zambinella'nn diiliine varr) ve
simgesel dil, o da Sarrasine ve hadmlk arasndaki uyumu dile ge
tirmekten vaz gemez (SM. Hadmlk dknl).
(442) - Ah! yle ok seviyorum ki sizi! diye sze balad. Tm kusurlar
nz, korkularnz, kk olan her eyiniz ruhunuza bilmem hangi
Zerafeti ekliyorlar. Eksiklik (kusurlar, korkular, kk olan eyler, ha
dml niteleyen rnler) La Zambinella'y 1) teki kadnlardan
(Sarrasine'in La Zambinella'nn bir zgnl stne kurulmu al
datmacas), 2) kadnlardan (Zambinella'da hadm seven Sarrasi-
ne'in gerei) ayran fazlal oluturur (SM. Eksikliin fazlal).
(443) Gl bir kadndan, bir Sapho'dan, gzpek, canllk ve tutku dolu
bir kadndan nefret edeceimi hissediyorum. Sarrasine'in korktu
u kadn daha ak bir biimde belirlemesi zor olurdu: cinsiyetler
ekseni stnde ald ters-yz edilmi yerle tanmlanan, hadm edici
kadndr bu (bir Sapho). Betiin daha nce byle etken bir kadna
ilikin kimi imgeler vermi olduunu anmsyoruz: Bayan De Lanty,
anlatcnn sevdii gen kadn ve yer deitirmeli olarak, ocuunu
cinsellikten uzaa kapatm olan koruyucu anne ilevini stlenen
Bouchardon. Oysa, eer yazg bu belirgin ve izilmi gibi olan, tam
anlamyla eliik iki olayn birdenbire birbirini rtmesini ve zde
lemesini salayan eylemse, Sarrasine de burada yazgsn (ya da se
rvenindeki kanlmaz olan eyi) dile getirir: nk Sapho'dan, ha
dm edici kadndan kamak iin, zellikle eksiklii iini rahatlatan
hadm varln yannda snak arar; ama bu varlk onu korkun
Sapho'dan daha kesin bir biimde yakalayacak ve kendi boluuna
srkleyecektir: hadmlktan kam olduu iin Sarrasine hadm
edilecektir: d ve anlatnn bu iyi bilinen betisi bylece tamamlanr:
sizi arayan katilin kollarnda snak aramak (SM. Hadmlk korku
su).

154
(444) Ey krlgan ve tatl yaratk! Nasl baka trl olabilirsin ki? La
Zambinella'nn farkll (hayran olunabilirin z olduuna gre, ke
sinlikle deerli bir fazlalk olan bu eksiklik) zorunludur: her eyin
yerindelii kantlanmtr, hem hadmln hem de hadmlk d
knlnn (SM. Hadmln kanlmazl).
(445) Bu melek sesi, bu ho seda seninkinden baka bir bedenden km
olsayd bu bir terslik olurdu. Temel, hayran olunacak farkllk, bu
rada zel yerine yerletirilmitir: bedene. Sarrasine sylediini oku-
sayd, hadma dknlne bir yanlgnn ya da yceltmenin kur
tulu yolunu veremezdi; gerei, bilmecenin doruluunu, La Zam-
binella'nn doruluunu ve kendi gereini kendisi dile getirir. Sim
gesel elerin gerek dzeni burada kurulmutur: ortak kanya, sy-
lensel dile, hadmdan, Kadnn bir sahtesini ve onun yaratabilecei
beeniden bir kart anlam yaratan ekinsel dzgye, Sarrasine yle
yant verir: hayran olunabilir ses ile hadmn bedeninin birlemesi
yerindedir. beden sesi retir ve ses de bedeni dorular; La Zambinel-
la'nn sesini, olduu gibi, sevmek, onun kendisinden yayld bede
ni olduu gibi sevmektir (SM. Hadm edilmie duyulan ak).
(446) - Size hibir umut veremem, dedi kadn. EYL. "Aklama": 15: b
rakma buyruu.
(447) Benimle byle konumay kesin, EYL. "Aklama": 16: susma buy
ruu.
(448) Yoksa sizinle dalga geerler. YOR. "Dalavere": 11: kaypaklk. La
Zambinella'nn kendini korumaya almas bulanktr: bir yandan, da
laverenin gerek kkenini, yani glmeyi hedefler, te yandan da bir
tehlikeden sz eder oysa ktlk yaplmtr zaten.
(449) Tiyatroya girmenizi yasaklamam olanaksz; ama, beni seviyorsanz
ya da saduyuluysanz artk oraya gelmezsiniz. EYL. "Aklama":
17: kesin uzaklatrma.

LXXV. Ak ilan.

A k ilan (daha nce yazlm, baya bir kesit olduysa da) bir do
rulama (.sizi seviyorum) ile bir yadsmann (beni sevmeyin) yerini de
itirir yalnzca; biim sel olarak, ayn zamanda hem eitlendiril
mi (szcn mziksel anlamnda) hem de sonsuzdur. eitlilik,
elerin (yalnzca iki tanedir) yoksulluundan ileri gelir ve bu
yoksulluk elerin herbiri iin farkl gsterenlerden oluan tm
bir dizelge bulmaya zorlar; bu gsterenler burada (sevme ya da
reddetme) nedenleridir; ancak baka yerde (lirik iirde, rnein)

155
dzdeimeceli ornatma eleri olabilirdi. Yalnz ak syleminin
biimlerine ilikin tarihsel bir dkm bu deikeleri kullanabilir
ve bize "Bana aktan sz edin"in anlamn, byle bir anlam gelitiy-
se eer, kefettirebilirdi, vb. Sonsuzluk ise yinelenm eden kaynak
lanr: yinelenm e, tam olarak, durdurmak iin hibir neden olma
masdr. Bu iki nitelikle (deikenlik ve sonsuzluk), ak ilannn
"sahne" gibi (LXIV), kar kan bir sylem olduunu (kabul edil
mi ya da reddedilm i), grrz: ayn ka noktasna (ayn ereti-
lemeli grngeye) sahip olmayan iki dil birbirlerine dayanr; tek
ortak yanlar ayn diziye ait olmaktr, aslnda her trl dizinin ka
tksz biim i olan, evet / hayr dizisidir bu, yle ki kar kma (ya
da bildirme) bir tr saplantsal anlam oyunu, Freud'a gre ocuun
ard arda dnp gelen oyununa ya da, bu dnyay, bizim dnya
mz basit bir oyuncaa, yinelenen farkll da oyunun ta kendisi
ne, stn oyun olarak anlama dntrerek dnyamn yaratlmas
n ve yok edilmesini durm akszn birbirinin yerine koyan Hindu
tanrsnn oyununa benzer can skc bir yinelem e gibi grnr.

(450) Dinleyin baym, dedi ciddi bir sesle. YOR. 6.Bilmece: az sonra ger
ekleecek ama imdilik engellenen gerei aklama.
(451) - Hayr, sus! dedi kendinden geen sanat. Durdurulmu olan,
hadmn adlandrlmasdr (nk La Zambinella'nn ciddi bir sesle
sylemeye hzarland da budur) (SM. Hadm edilmi ad stn
deki yasak). YOR. .Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendisine.
znenin yaamsal kar gerei anlamamaktr, tpk sylemin ya
amsal karnn bilmecenin anahtann bir sre daha askya almak
olduu gibi.

LXXVI. Kii ve sylem.

Sarrasine La Zam binella'nn szn keser ve bylece gerein or

taya dklmesini engeller. Eer kii hakknda gereki bir gre
sahipsek, Sarrasine'in kadn dnda yaadna inanyorsak, bu
durdurma ediminin nedenlerini arayacaz (coku, gerein bilin
altnda reddedilmesi, vb). Eer sylem hakknda gereki bir gr
e sahipsek, anlatlan yky, sonuna kadar ilem esinin nemli
olduu bir m ekanizma gibi gryorsak, anlatnn deimez yasa
snn daha srmesi gerektiinden, hadm szcnn sylenme-
mesinin zorunlu olduunu syleyeceiz. Oysa bu iki gr, farkl

156
geree uygunluklara ait ve ilkece birbirlerinden bamsz (hatta
birbirlerine kart olsalar da) birbirlerini desteklerler: haber ver
meksizin farkl dillerden paralar ieren ortak bir tmce retilm i
tir: Sarrasine kendinden gem itir nk sylemin bitmemesi ge
rekmektedir; Sarrasine kendinden gemi olarak sylediini duy
makszn konutuuna gre sylem srebilecektir. Bu iki zorunlu
dng belirlenemezdir. Eletirel bir bak asndan bakldnda,
kiiyi ortadan kaldrmak onu (olas devindirici glerle donatl
m) ruhbilimsel bir kii yapm ak iin kattan karm ak kadar yan
ltr demek ki: kii ve sylem birbirinin su ortadrlar: sylem kii
de kendi su ortan kkrtr: bysel bir kopma biimidir bu,
bylece, sylenin belirttii gibi, Tanr kendine bir kul, insan bir yol
arkada, vb salar, bir kez yaratlm olduktan sonra, bunlarn g
receli bamszlklar oynamak olana salar. Sylem de byle: ki
iler retiyorsa, onlar bizim karmzda aralannda oynatmak iin
deil de onlarla oynamak iin, onlardan dzglerin bitm ek bilm e
yen deitirimini salayan bir su ortakl elde etm ek iindir: ki
iler sylem trleridir ve tersine sylem tekiler gibi bir kiidir.

(452) Engeller yreimdeki ak krklyorlar. GN. Tutkunun i g

c.
(453) La Zambinella zarif ve ekingen bir tutum taknd; ancak sanki kor
kun bir dnce ona bir felketi anmsatm gibi susuyordu.
EYL. "Tehlike": 6: ykmn ie domas.
(454) Roma'ya dnmek gerektiinde drt kiilik yeri olan bir arabaya bin
di ve yontucuya acmasz bir tarzda faytonla yalnz dnmesini bu
yurdu. EYL. "Gezinti": 7: geri dn. EYL. "Ak gezintisi": 7:
ayr ayr dn.
(455) Yolda Sarrasine La Zambinella'y karmaya karar verdi. Btn bir
gn birbirinden daha lgnca planlar yapmakla geirdi. GN.
Sredizim: bir gnlk sre gezintiyi kapp gtrmeden ayrr (ama
basit bir nokta "Gezinti"yi "Kapp gtrme"den ayrr). EYL.
"Kapp gtrme": karar ve planlar.
(456) Gece olup sevdii kadnn oturduu konan nerede olduunu bin
lerine sormak zere dan ktnda!...) EYL. "Kapp gtrme"
2: n bilgiler.
(457) Kapnn eiinde arkadalarndan biriyle karlat.
- Sevgili dostum, dedi arkada, elimiz tarafndan seni bu akam
onun evinde yemee armakla grevlendirildim. Olaanst bir
konser veriyor(...) EYL. "Konser": 1: ar.
(458) Ve bir de Zambinella'nn orada olacam bilirsen... talyan dili, ya

157
 psnda, alld zere, zel adn nnde tanmln varln ierir.
Baka yerde anlamsz olan bu kural, burada Zambinella'nn cinsiye
ti tarafndan ortaya konmu olan bilmece nedeniyle yorumsal tr
den sonulara yol aar: bir Fransz okur iin, tanmlk (la) nne gel
dii ad tumturakl bir biimde diiletirir (travestilerin diiliini
oluturmak iin kullanlan allm bir yoldur bu), Sarrasine'in kur
ban olduu cinsel sahtelii koruma kaygsnda olan sylem de, im
diye dein (bir ya da iki kez dnda) La Zambinella demekten vaz
gemedi. Tanmln her yitimi, sopranoyu diilden erile (Zambinel
la) geirdiinden, yorumsal bir zm ilevine sahiptir demek ki.
Konuucunun hadmn gizine oranla iinde bulunduu konuma g
re var ya da yok olan bu tanmlkla ilgili tm bir oyun da buradan
gelir. Burada, Sarrasine'le konuan arkada Roma trelerini bildi
inden ve bir Franszla Franszca konutuundan, arkcy diilik
ten soyutlar (YOR. 6. Bilmece: zm, topluluktan Sarrasine'e.
(459) Bu ad duyunca lgnca "Zambinella!" diye haykrd Sarrasine,
"ona deli oluyorum!"
- Herkes gibi, diye yantlad arkada. Sarrasine tanml kullan
madan Zambinella'nn adn yinelediinde, bu bambaka bir bk
ne gre gerekleir; ncelikle geree uygunluk asndan (bir baka
deyile, bilgilerin ruhsal olarak belli bir uygunluu asndan) Sarra
sine pek iyi talyanca bilmediinden tanmln varl ya da yoklu
u hibir ey demek deildir onun iin; stelik, biemsel adan,
haykr, kendi z iinde her trl biimbilimsel inelemeden nce
ortaya km olan adn bir tr sfr derecesini ierir (bu daha nce,
yaylm nn, 205 numarada, Sarrasine'e Zambinella'nn varl
n rettii ln durumuydu). Arkadann kulland szck
Sarrasine'e sanat adnn eril biimi konusunda nasl pek bir bilgi
vermiyorsa, Sarrasine'in kulland eril biim de onun asndan
Zambinella'nn gizi hakknda en ufak bir bilinlilik belirtmez (YOR.
6. Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den kendisine). Bu ikili konu
ma (458 ve 459) sylemde yeni bir anlam karkl olutururlar: ar
kada Zambinella'ya gzelduyusal adan cteli olur, Sarrasine ise La
Zambinella'ya bir ak olarak deli olur (YOR. 6. Bilmece: kaypaklk).
(460) - Ama, sen, Vien, Lauterbourg ve Allegrain, siz benim dostlarmsa
nz, bana elenceden sonra bir ii halletmek iin yardm eder misi
niz? diye sordu Sarrasine.
- Kardinali ldrmek falan sz konusu deil ya?., ya da?..
- Hayr, hayr, dedi Sarrasine, sizden yalnzca drst insanlarn ya
paca bir ey istiyorum. EYL. "Kapp gtrme": su ortaklarnn
toplanmas. Burada sz edilen Vien, La Zambinella'nn yontu
sunu, Adonis biiminde, tpkmekleyerek katlama zincirinin srek
liliini salayacaktr (SM. Bedenlerin oaltlmas).

158
(461) Ksa sre iinde, yontucu giriiminin baarya ulamas iin her eyi
hazrlad. EYL. "Kapp gtrme": 4: yaplan hazrlklar.
(462) Elinin evine en son gelenlerden biri oldu, EYL. "Konser": 2: ge
gelmek. Baya bir kesitte (konsere gitmek), kendisi de baya olan
bu e (ge gitmek) byk bir ilemsel gce sahip olabilir: Proust'un
anlatcs Prenses De Guermantes'n konserine ge vard iin yap
tn oluturacak anlara dalm deil midir?

LXXVII. II. Okunabilirlik: belirlenen / belirleyen.

Okunabilirliin dayanklk yasasn biliyoruz: her ey birbirini

destekler, her ey elden geldii en iyi biim de birbirini destekle
m elidir (LXVI). Vien Sarrasine'in hem su orta hem de kalts
dr (arkadan gelen kuaklara La Zam binella'nn imgesini aktara
caktr); bu iki ilev sylemin daha sonraki blm nde birbirinden;
ayrlmtr; yle ki, bir yandan Vien, "yenid en" bir eye "yarayaca
" o anda bilinm eksizin (Vien'in, sylem e henz katlm olan,
ayn dizim de yer alan arkadalar burdan sonsuza dek yok olacak
lardr), ykye ilk kez olarak, yalnzca uygunluk gerei girer gibi
dir ve te yandan, Vien La Zam binella'nn yontusunu tpkmek-
lem ek iin yeniden ortaya ktnda tannr, bu tannma mantksal
bir doyum getirmek zorundadr: Vien Sarrasine'in arkada oldu
una gre onun yapt yontuyu tpkm eklem esi olaan deil mi
dir? Trel yasa, okunabilirin deer yasas, neden bildiren zincirleri
doldurmaktr; bunun iin her belirleyenin olabildiince belirlenmi
olmas gerekmektedir; yle ki, her belirlem e arada kalm, iki kez
ynlendirilm i, son ilerleyi iine alnm olsun: yal adamn sa
rl anlatcy onu tandn (no 70) belirtm eye iter, yal ada
mn kimlii de ilerlemi yayla belirlenmitir. Burada da ayn ey
sz konusudur: Sarrasine elinin konserine ge gelir: bu aklanm
tr (karma hazrlklar zaman almtr) ve bu unu aklar: Zambi-
nella o anda ark sylemektedir, herkesin nnde alt-st olacaktr,
Cicognara bunun ayrmna varacaktr, Sarrasine'i dikkatle izleme,
sonra da ldrm e buyruu verecektir. Demek ki Sarrasine'in ge
cikmesi bir kavak-edir: belirlenen ve belirleyen olarak, Kapp
Gtrme ile Adam ldrm e arasnda doal bir azlama salar.
Anlatsal doku byledir: herbiri sylem in ak iine girdiinde
(yararszl gerek etkisi olarak adlandrlan eyle kurguyu gerek

159
mi gibi gstermeye yarayan) gereksiz bir ek olarak alglanm olan
bildirilerin kesintililiine boyun em i gibidir, ama aslnda nere-
deyse-mantksal ilikilerle, balantlarla, iki kez ynlendirilmi
elerle azna dek doldurulmutur: ksacas bu yaznn dolulu
unu oluturan hesaptr bu: yaylm a orada anlamlarn dilin son
suzluuna doru yolunu yitirip salm as deil de daha nceden
ekim alanna girmi benzer elerin, arlmadan ve ayn paket
iinde tutumlu bir biim de dizilm eye kom adan nce basit -geici
olarak- askya alnmasdr.

(463) stelik oraya Roma'nn iini en iyi bilen vetturinilerinden birinin e

kip evirdii gl kuvvetli atlarn ektii bir arabayla geldi. EYL.
"Kapp gtrme": 5: kan hzl arac. GN. talyanlk (vetturi-
ni).
(464) Elinin konanda byk bir kalabalk vard; EYL. "Konser": 3:
byk katlm. ANL. Yldz (katlm La Zambinella'nn tarunm-
lrun belirtisidir; bu tannmlk ilevseldir nk sopranonun, ve
giderek, Lanty'lerin usuz bucaksz servetini dorulayacaktr).
(465) arllarn hibirinin tanmad yontucunun Zambinella ark sy
ledii anda salona ulamas pek de kolay olmad. EYL. "Konser":
4: mzik salonuna ulamak. Sarrasine'in salona ulamas yalnzca
kalabalk olduu iin deil, geriye dnl olarak, Zambinella'nn n
l olduunun sylenebilmesi iin zaman alr. GN. Sredizim.
zleyiciler Sarrasine'i tanmazlar nk o ksa bir sredir Roma'da
bulunmaktadr (bilgisizliini kanlmaz klan ey): "her ey birbiri
ni destekler" . Sarrasine'in arkadandan sonra, gerein henz
ne Sarrasine'in ne de okurun gznde ortaya km olmamasna
karn sylem de eril biimi kullanmaya balar; (gereki) sylemin
sylensel olarak bir anlatmsallk ilevine balanmasndandr bu as
lnda: kayda geirmekle, tpkmeklemekle, iletmekle ykml ol
duu bir gndergenin (bir gerein) daha nceki varlna inanm
gibi grnr; oysa, yknn bu noktasnda, gnderge, yani soprano
zdeksellii iinde oktan sylemin gzleri altndadr: sylem salonda
dr, La Zambinella'nn erkek gibi giyindiini daha nceden grr:
ondan hl diil bir kii oluturmak fazladan bir an yalan sylemek
olurdu (YOR. 6. Bilmece: zm, sylemden okura).
(466) - Kukusuz buradaki Kardinallere, Piskoposlara ve Rahiplere sayg
gerei olmal ki bu kadn erkek klnda giyinmi, bamn arkasn
da bir kese ve yan tarafnda bir kl var, bir de salar kabartlm?
La Zambinella bilmecesi tmyle iki giysi arasna yerlemitir: ka
dn olarak (no 323) ve erkek olarak (burada). Giysi cinsiyetin tart
maya yer brakmayan kanh olarak grnr (ya da grnmekteydi):

160
 yine de yanlgsn ne pahasna olursa olsun korumakta direnen Sar-
rasine, nedeni tartarak olay ykmay umar (YOR. 6.Bilmece: aldat
maca, Sarrasine'den kendisine). La Zambinella'nn diilii bun
dan byle "alntlanm" tr (o (diil)) : yle grnmektedir ki, artk
hi kimse bunu stne alamayacaktr. Ne var ki bu alntnn kayna
bilinmemektedir: vurgulayan sylem midir bu? Adln sylenmesine
tumturak katan Sarrasine midir? (YOR. 6.Bilmece: zm).
"Kabartlm salar": bu ayrnt gerekidir, belirgin olduu ey konu
sunda deil de Napoli'li bir ragazzonun imgesini aa vurduu, ve,
hadmlarn tarihsel dzgsne uygun bu imge olann aa vurul
masna, bilmecenin zmne kltan ya da giysiden daha kesin bir
biimde katkda bulunur (YOR. 6.Bilmece: zm, ve GN. Hadm
edilmilerin tarihsel dzgs).
(467) - Kadn m! Kadn kim! diye yantlad Sarrasine'in sorusunu kendisi
ne yneltmi olduu yal derebeyi.
- La Zambinella.
- La Zambinella m! diye balad yeniden Romal Prens. Dalga m
geiyorsunuz? YOR. .Bilmece: gerein ortaya karlmas, toplu
luktan Sarrasine'e. Gerein ortaya kmas aldatmacann haykr
ve sorgulama sonucu geirdii bir tr sarsntyla gerekleir; ama al
datmaca cinsiyet stne dayandmdan, her trl kar kma bir
seenek getirir ve hemen teki eyi ortaya koyar.
(468) Nereden geliyorsunuz siz? Btn sredizimsel gsterme noktalan
"nesnel bir biimde" bizi Sarrasine'in talya deneyiminin ksa oldu
una inandrmaya alr; bu sredizimsel yol boyu burada yksel
bir ileve vanr: Sarrasine'in bilgisizlii iinde yaam olduu ve
yal Prens Chigi'nin kendisine aklamak zere olduu aldatmacay
aklar (YOR. .Bilmece: gerein ortaya kmas: aldatmacamn do
laysz aklanmas).
(469) Roma tiyatrolanna hi kadn kt m bugne dein? Papanm ege
men olduu devletlerde kadn rollerinin hangi yaratklar tarafndan
oynandn bilmiyor musunuz siz? YOR. .Bilmece: gerein or
taya kmas (rtmeceli, genellemeyle kesinlenmi ve szck sylen
memi de olsa gerek bundan daha iyi bir biimde sylenmi ola
mazd: Zambinella bir hadmdr). - GN. Papann egemen oldu
u devletlerde mzik tarihi.

161
LXXVIII. Bilgisizlikten lmek.

Halka yaylm bilgilerden zetlenmi olan ekinsel dzgler, anla

tnn (daha nce grdmz gibi ok sayda) tasmlarna, yine
genel bir kan stne, genel kabul grm b ir gerek stne, ksa
cas bakalarnn sylem i stne kurulm u byk ncllerini su
nar. La Zam binella'nn sahte diiliini bu rtk tasmlar yoluyla
kendine kam tlam aktan bir trl vazgem eyen Sarrasine kt yn
lendirilmi ve kt kurulmu bir akl yrtm e hatasdan lecektir:
bakasnn sylem inden, bu sylem de nedenlerin ok fazla dolulu
undan lr. Ama ayn zamanda, ters ynde ve tamamlayc ola
rak, bu sylem in bir kusurudur onu ldren: alntdan alntya bir
bir belirtilm i tm ekinsel dzgler btnlkleri iinde garip bir
biim de dikilm i kk bir ansiklopedik bilgi, u uca eklenmi z
deyi ya da ataszlerinden olum u bir tekerlem e olutururlar: bu
tekerlem e bilinen "gerei" dile getirir. Bu ansiklopedinin bir eksi
i, bu ekinsel dokumada bir delik de lm olabilir. Papalk treleri
dzgsn bilm eyen Sarrasine bir bilgi boluundan (Siz bilmi
yor musunuz..."), bakalarnn sylem indeki bir beyazlktan lr.
Bu sylemin Sarrasine'e, "gerei" kuran bu yaamsal bginin
szcs olan "gereki" yal saraylnn (ragazzosunun sesi st
ne iyi bir yatrm yapm ak istem em i miydi?) sesiyle en sonunda
(ok gecikerek: ama hep ok ge olmad m) ulam as anlamldr.
Simgenin (tm yky kaplam olan) hileli kurulularyla birden
bire kartlaan ey, dorudan bunun stesinden gelmeye anlan
ey, toplumsal gerekliktir, kurum lar dzgsdr - gereklik ilke
sidir.

(470) Baym, Zambinella'ya sesini kazandran benim. Bu zibidiye her eyi

dedim, mzik hocasn bile. Ne var ki ona yaptm iyiliklere o ka
dar az kran duyuyor ki asla benim evime gelmek istemedi. Ka
dn ya da hadm yerine olan dndrten bu zibidi, (geiri olarak
da olsa) normal bir cinsiyet, byle adlandnlabilirse eer, ekseni ku
rar (yk boyunca, kimi zaman diiliin z, kimi zaman her trl
cinselliin yadsnmas olarak hadmn belirsiz durumuyla yozlam
olan eksen) (SM. Cinsiyetler ekseni). SM. Hadmlktan nce.

162
LXXIX. Hadmlktan nce.

Chigi'nin kk sylemi, gerei adlandrmann dnda, ortaya

koyduu im geler asndan iki biim de kanlmazdr. ncelikle,
Zam binella'da olan adlandrarak Sarrasine'i stn kadndan
haytaya (salar kabartlm Napolili ragazzo) dm eye zorlar: z
nede dizisel d olarak adlandrlabilecek ey gerekleir: ayrm
larn en glsyle birbirinden ayrlm iki e (bir yanda, Sanatn
esi ve temeli olan st-Kadn, te yanda, sefil bir biim de Napo
li sokaklarnda koan yrtk prtk giysiler iinde pis bir zibidi) bir
den bire ayn kiide birbirine karmtr: (M achiavelli'nin bir sz
n yinelersek) olanaksz eklem e gerekleir, kural gerei farkllk s
tne kurulm u olan anlam yklr: anlam yoktur artk ve bu alt-st
etme lmcldr. stelik, Zam binella'nn henz hadm edilmemi
olduu zaman artrarak (bu bizim tarafmzdan yaplm bir
tahmin deil yalnzca yananlam n basit bir gelitirilmesidir), Chigi
ortaya bir sahne, ncesini kapsayan btn bir kk roman koyar:
onun hem ameliyatn (her eyi dedim) hem de eitimini stlenen
yal adam tarafndan elinden tutulmu ve kapatma olarak bakm
salanm ragazzo, yldz olmak yolunda ilerleyen ve terbiye ku
rallarn hie sayarak kendine daha varsl, daha gl ve gzle g
rlecek biim de daha ak bir koruyucu (kardinal) bulan koruma
ya alnm gencin nankrl. Kukusuz imgenin sadiste bir ile
vi var: Sarrasine'in sevdii kadmda bir olan grm esine yol aar
(tm ykdeki olanclkla ilgili tek belirlem e); tm yle gerek bir
cerrahi giriim olarak ortaya konmu (tarihi atlm: bir ncesi ve
bir sonras olan) hadm l bayalatrr; en sonunda Chigi'de ger
ek anlamda hadm ediciyi ele verir (ameliyat demi olan); oysa
Sarrasine'i hadmla ve gevezeliinin anlamsz salyasyla lme
gtren ite bu ayn Chigi'dir: simgesel ap olmayan, uygunlu
un iinde yklm kiiliksiz arac, genel kabul grm yasann
gvencesiyle dolu ama zellikle anlam dna yerleip "yazg"ya
ait betinin ta kendisi olan beki. Bakasnn syleminin z ve
bylelikle dnlebilecek en lmcl sz olan gevezeliin (Proust
ve Jam es ekitirme derlerdi) saldrgan ilevi budur ite.

(471) Oysa para kazanyorsa, bunu tmyle bana borlu. Varsaymsal

bir biimde, Zambinella'ya bir gn byk bir yldz olaca nceden
haber verilmitir. Burada anmsatmak gerekir ki XVIII.yzylda ha

163
 dm bir arkc uluslararas ok byk bir yldz konumuna gelip
servet yapabilir. Caffarelli bir dkalk (San Donato'ya ait) satn ald,
dk oldu kendine grkemli bir saray yaptrd. Farinelli ("il ragazzo")
altnla ykl olarak ngiltere'den kt (orada, Haendel'i baarszl
a uratmt); Ispanya'ya geip, her gn syledii arkyla (hep ay
n ezgi zaten) V. Philippe'in gizemli lgnln iyiletirdi, o da
kendisine on yl boyunca eski frankla on drt milyonluk bir denek
balad; III. Charles tarafndan geri gnderilince, kendisine Bolog-
na'da olaanst bir saray yaptrd. Bu olaylar La Zambinella gibi
baarl olmu bir hadm arkcnn servetinin nereye ulaabildiini
gsteriyor: yal Chigi tarafndan denmi olan ameliyat verimli
olabilirdi ve bu tr tmyle parasal kara antrma yaparak (para
nn asla simgesel olarak yansz olmamas dnda), sylem, Lanty'le-
rin servetini (bir bilmeceler zincirini balatan izlek ve bu "Paris ya
am sahnesinin konusu") kirli bir kaynaa balar: (karn d
nen ya da batan karlm) bir Romal Prensin kendisini daha son
ra "brakp giden" bir Napolili gen olana demi olduu bir ha
dm etme ameliyat (ANL. Yldz).
(472) Prens Chigi daha ok konuurdu kukusuz ama Sanasine onu din
lemiyordu. Korkun bir gerek iine ilemiti. Yldrm arpm gi
biydi. Devin imsiz duruyordu, gzlerini dikmiti. YOR. .Bilmece:
gerein ortaya kmasn kabul etme. Gerein tmyle ortaya k
mas zamanda olur: 1) aldatmacann sarslmas 2) aklama 3) et
kisi.

LXXX. zm ve gerein ortaya kmas.

Dram atik tiyatroda, der Brecht, zm e tutkulu bir ilgi duyulur;

epik tiyatrodaysa gelimeye. S anasine dram atik bir ykdr (kah
ramann bana ne gelecek? nasl "bitecek"?), ama zm bir do
ruluun ortaya kmasyla birletirilm itir: gelen, zen, doruluk
tur. Bu doruluk, geree uygunluklara (eletirel belirginliklere)
gre farkl biim de adlandrlabilir: yk iin, doruluk, bir gn-
dergedir. (gerek bir nesnedir): Zambinella bir hadmdr. Ruhbilim
iin bu bir ykmdr: bir hadm sevdim. Sim ge iin, bu bir aydnlat
madr: Zambinella'da hadm sevdim. Anlat iin, bu bir nceden ha
ber vermedir: hadmla bulam olduum iin lmeliyim. N e olursa
olsun, doruluk, sonunda bulunm u yklem, sonunda tmlecine
kavumu znedir; nk kii, eer yalnz yknn gelimesi dz
leminde, yani epik bir bak asna gre, alglanm olsayd, hep

164
btnlenmem i, doyurulmam, son yklem inin peinde gezinen
bir zne olarak grnrd: bu gezinme srasnda aldatmacadan,
kandrmacadan baka hibir ey ortaya kmaz: bilm ece bu yk
lem eksikliidir; gerei ortaya karrken, sylem mantksal yn
temi uygular; dram zen de, bu yeniden bulunm u doluluktur:
znenin en sonunda bir yklem e kavum as (sahip olmas) ve tm
Bat'nm ana hcresinin (zne ve yklem) doyurulmu olmas ge
rekir. Yklemin bu geici gezinmesi oyun eleriyle betim lenebilir.
Dramatik anlat iki eli bir oyundur: aldatmaca ve doruluk. Ba
langta, byk bir kararszlk karlamalarn ayarlar, gezinme
gldr; ama yava yava her iki a birbirine yaklar, birbirinin
iine girer, karar yerine getirilir ve zne onunladr; demek ki ger
ei ortaya karm a, bu son darbedir, bu darbeyle balangtaki
tm olas olgu zorunlu tarafa geer: oyun bitmi, dram "zl
m tr", zne doru olarak yklenilenm i (saptanmtr): sylem
bundan sonra yalnzca susabilir. Epik yaptta (Brecht'in dnd
tarzda) olup bitenin tersine, (okurun dorudan eletirisine su
nulmu) hibir ey gsterilmedi: gsterilmi olan bir rpda ve so
nunda gsterilmitir: gsterilmi olan sondur.

(473) (szmona arkcya) Dile getirilen biim bilmece gibidir; daha

ok szmona (kadn) arkcya beklenirdi, nk La Zambinella'da
sahtelik arkda deil cinsiyettedir ve bu cinsiyet burada eril oldu
undan (dilin hadm adlandrmak iin sahip olduu tek cins), an
cak "szmona" olabilir; ama belki de, grnm ne olursa olsun,
Zambinella'mn tm kiilii savla, yalanla, sahtelikle damgalanm-
tr; bu grnmn "szmona" olmamamas iin La Zambinella'mn
hadm gibi giyinmesi gerekirdi, papann toplumu da bu giysiyi n
grmemiti (YOR. .Bilmece: gerein ortaya karlmas).
(474) Alev alev yanan bak ZambineUa'nm zerinde bir mknats etkisi
yapt(...) EYL. "Olay" (konser, gsteri): 1: sahnede olan sanatnn
dikkatini ekm e.
(475) Ve mzik adam sonunda gzlerini Sarrasine'e evirdi, EYL.
"Olay": 2: ekilen dikkat GN. talyanlk (sylem bundan byle
Zambinella'y diil biime sokmuyor artk).
(476) te o anda ilahi sesi bozuldu. Zambinella titredi! EYL. "Olay": 3:
sanatnn alt-st olmas. EYL. "Tehlike" (La Zambinella iin): 7:
korku tepkisi.
(477) Tm dikkatini onun dudaklarna vermi olan topluluktan ykselen
istemsiz fslt onu iyice allak bullak etti; EYL. "Olay": 4: Kalabal
n alt-st olmas.

165
(478) Oturdu ve ezgisini yaran brakt. EYL. "Olay": 5: arknn, gsteri
nin kesilmesi.
(479) Korumas altndaki adamn baknn yneldii yan gznn ucuy
la izleyen Kardinal Cicognara o anda Fransz fark etti. EYL.
"Adam ldrme": 2: kurbann belirtilmesi. "Adam ldrme" kesiti
bylece ilevsel olarak geerlilii gsterilmi Konser Olay sayesinde
geliir: olay olmakszn (bunu da Sarrasine'in ge kalmasna borlu
yuz) Zambinella iin kurtulu yok, Sarrasine iin lm yok.
(480) Kilisedeki yardmclarndan birine doru eildi, yontucunun adm
sorar gibiydi. EYL. "Adam ldrme": 3: bilgi isteme.
(481) stedii yant aldnda!...) : EYL. "Adam ldrme": 4: elde edilen
bilgi.
(482) ok byk bir dikkatle sanatya bakt(...) EYL. "Adam ldrme":
5: deerlendirme ve iinden karar verme.
(483) Ve bir papaza buyruklar verdi, papaz alelacele gzden kayboldu.
EYL. "Adam ldrme": 6: gizli buyruk. Kesitin bu blmnn yal
nzca ilemsel bir ilevi deil ayn zamanda anlamsal bir ilevi var
dr: karanlk bir "hava" yaratr (Kilisenin gizli gc, yasak aklar,
gizli buyruklar, vb), ite bu hava, ak buluumunun ucunda yalnz
ca oyunculara ynelik bir iki alemi bulmaktan d krklna ura
m (no 316) Sarrasine'e, eksikliini ince alayla bunca hissettirmiti.
(484) Ancak Zambinella kendine gelmi EYL. "Olay": 6: kendine ege
men olmak.
(486) (ve byle zenli bir biimde yanda brakm olduu) ANL. Yl
dz.
(485) paraya yeniden balamt; EYL. "Olay": 7: arkya, gsteriye ye
niden balamak.

LXXXI. Kiinin sesi.

Son yaklayor, yazm zn sonu da. Demek ki birer birer, rgleri

betii oluturmu olan Seslerden herbirini (dzglerden herbirini)
yeniden ele alm ak gerekli. te en son anlambirimciklerden biri.
yleyse bu anlam birimciklerin dkm bize ne retir? Anlambi-
rimcik (ya da tam anlamyla yananlamn gsterileni) kiileri, yerle
ri, nesneleri yananlamlayc bir edir, bunun gsterileni de bir ni
teliktir. Nitelik bir sfattr, ad soylu bir yklem, eylem soylu bir
yklem dir (rnein: doa-dt, karanlk, yldz, karma, an, dine say
gsz, vb). Yananlam apak grlse de, adlandrlmas belirsiz,
yaklak, deikendir: bu gsterilenin adn saptam ak byk l

166
de iinde yer aldmz eletirel belirginlie baldr: anlambirim-
cik yalmzca bir yola kt, anlama giden bir yoldur. Bu yollar eitli
grnmlerle dzenleyebiliriz: izlekbilgileridir bunlar (burada bu
dzenlemelerin hibirine giriilm edi, yalnzca bu niteliklerin bir
dizelgesini verdik, onlan bir dzene sokmaya almadk). Zaten
seyrek olan (hi deilse burada) nesne ve hava anlambirimcikleri-
ni bir yana koyarsak deimez olan udur ki anlambirimcik kiiye
ait bir dnyapya baldr (klasik bir betiin anlambirimcikleri-
nin dkm n yapmak, demek ki yalnzca bu dnyapy gzle
mektir): kii yalnzca anlam birimciklerden oluan bir dermedir
(ama tersine anlambirimcikler bir kiiden tekine g edebilirler,
yeter ki iinde artk kii aynm yaplmad bir sim gesel derinlie
inilm i olsun: Sarrasine'in ve anlatcnn ortak anlambirimcikleri
vardr). Bylece, (simgeselden ok ruhbilimsel) klasik bir bak a
sndan bakldnda, Sarrasine taknlk, sanatsal yetenek, bamszlk,
iddet, arlk, diilik, irkinlik, karma yap, dine saygszlk, paralama
dknl, istem, vb nin toplam, kavuma yeridir. Bu da, toplama
deerli bir kalan (niteliksel, szle anlatlamaz olup oluturucu ni
teliklerin herkesin bildii saym anlktan kaabilmesi asndan bi
reysellik gibi bir ey) eklendii yanlsam asn yaratr, zel Addr
bu, kendine zglne uygun farklldr. zel ad kiiye anlambi
rim cikler dmda var olma olana salar, yine de onu tmyle
oluturan bu anlambirimciklerin toplamdr. Kendisine doru akn
edilecek ve stne yerleilecek bir Adn (bir adl da olabilir) var ol
duu andan balayarak, anlam birimcikler gerei getiren yklem
lere dnrler, Ad da zneye dnr. Anlatnn znn eylem
olm ad, ama zel ad olarak kii plduu sylenebilir: (anlatdaki
ykmzn belli bir anna uygun den) anlamsal yap gereci,
z varlkla, ad sfatlarla doldurmaya gelir. Anlambirimciklerin d
km ve yaplamas, kiiye ait bu Sesin duyulmas ruhbilimsel
eletiriye ok, izleksel eletiriye biraz, ruhzmsel eletiriye biraz
yararl olabilirler: her ey anlambirimciin adlandrlmasnn sap
tand dzeye baldr.

(487) Ama paray kt yorumlad(...) Sren alt-st olma artk konser

olayna deil de Zambinella'nn kendisini tehdit ettiini bildii teh
likeye gnderme yapar (EYL. "Tehlike": 8: tehdit edilme duygusu).
(488) Ve kendisine yaplan tm srarlara karn baka ey sylemeyi red
detti. EYL. "Olay": 8: konseri, gsteriyi uzatmay reddetme.

167
(489) lk kez byle marka despotluk yapt, bu da daha sonra onu en az
yetenei!...) ANL. Yldz. Yananlam anlambirimciinin trn bu
rada ok iyi kavryoruz: yldzlarn "zenli" kiilii -allm ya-
nanlamlar szl olacak- bir Kabul Edilmi Dnceler szl
dnda hibir szln kapsamna alnmamtr. Zambinella'nn
iine atld "Tehlike" stne eklemlenmi yeni bir kesit yontucu
nun hadm kapp gtrmesi srasnda stnde arln hissettirdi
i ok belirgin tehdit evresinde geliecektir: oysa bu kesitin sonu
daha imdiden sezdirilmitir: gelecek zaman belirticisi (daha sonra)
bize, Zambinella'nn Sarrasine'in saldrsndan kurtulaca gvence
sini verir (EYL. "Tehdit": 1: sonucun nceden sylenmesi).
(490) (ve, sesinden olduu kadar gzelliinden de kaynakland syle
nen snrsz serveti) kadar nl yapt. Bilmeceler zinciri aa yu
kar oluturulmutur. Yalanm Zambinella'nn Bayan De Lanty'nin
days olduunu rendiimiz andan balayarak, karmzdaki u
szelbirim sayesinde artk hadmn servetini bildiimiz iin Lanty'le-
rin servetinin de nereden geldiini de biliriz (YOR. 2. Bilmece:
Lanty'lerin serveti: izlein anmsatlmas). Zambinella'nn gzellii
nin snrsz servetinde bir pay olmas ancak Kardinalin ona salad
ak dolu "koruma"ya gnderme yapabilir: Lanty'lerin servetinin
kayna demek ki "temiz deil"dir (bu servet bir "fuhu"tan kay
naklanr).
(491) - Bu bir kadn, dedi Sarrasine kendini yalnz sanarak. Bunun altnda
gizli bir oyun var. Kardinal Cicognara Papay ve tm Roma kentini
aldatyor. YOR. 6. Bilmece, aldatmaca, Sarrasine'den kendisine.
Kaynana dnen aldatmaca (Sarrasine'den Sarrasine'e) gerein or
taya kmasndan sonra da srer: yontucunun dzglerin apakl
n olaylarn apaklna yelediini biliyoruz. Machiavelli tar
z dzg (gizli oyunlardan, gizemli dolaplardan, ok byk ve usta
lkl sahtekrlklardan oluan kurgusal a: paranoya uzam ve Pa
palk talyas ve Floransasmn oluturduu dzgs).
(492) Birdenbire yontucu salondan kt, EYL. "Konser": 5: dinleme sa
lonundan kma.
(493) Arkadalarn toplad!...) EYL. "Kapp gtrme": 6: su ortaklar
nn biraraya getirilmesi.
(494) Ve onlar konam avlusunda pusuya yatard. EYL. "Kapp gtr
me": 7: pusuya yatma.
(495) Zambinella Sarrasine'in gittiinden emin olunca yeniden biraz sa
kinlemi gibiydi. EYL. "Tehlike": 9: dinginlemek.
(496) Geceyansma doru, salonlarda dmann arayan bir adam gibi ge
zindikten sonra(...) GN. Sredizim (geceyansma doru, yani
konser akam).* EYL. "Tehlike": 10: sren gvensizlik. "Tehlike"

168
 kesiti bundan sonra yerini "Tehdit" kesitine brakacaktr bu kesitin
gerekleecei yer de Zambinella'nn Sarrasine'in tutsa olduu i
lik olacaktr. Bu iki zgr seim edimi birbirlerine, ok yakn olsalar
da ayn dzeni iermezler. Tehlike burada bir dizi nsezi ve yinele
nen olaylara gsterilmi tepkilerle oluturulmutur; Tehdit bir buna
lm sonucu oluan bir tasarya gre kurulmutur; Tehlike ak, son
suz bir dizi olabilirdi; Tehdit bir sonu aran, kapal bir yapdr. Yi
ne de, iki kesit arasnda yapsal bir iliki vardr: Tehlike elerinin
dalmasnn tehdit nesnesini belirleme ilevi vardr: uzun sreden
beri kurban olarak belirtilen Zambinella artk Tehdit bunalmnn
iine girebilir.
(497) Mzisyen toplanty terk etti. EYL. "Kapp gtrme": 8: kurbann
olup bitenden habersiz yola k.
(498) Tam konan kapsm aarken azn mendille kapatan adamlar ta
rafndan usta bir biimde yakaland ve onu Sarrasine'in kiralad
arabaya koydular. EYL. "Kapp gtrme": 9: szcn gerek an
lamyla adam karma. Bu kapp gtrme yapsal olarak kusursuz
dur: 460'da su ortaklan topland, 493'de biraraya geldiler, 494'te
pusuya yattlar, (hzl) araba 463'te getirildi.
(499) Korkudan buz kesmi olan Zambinella kprdamaya bile cesaret
edemeden bir kede kald. Karsnda bir lm sessizliine brn
m sanatnn korkun yzn gryordu. EYL. "Tehdit": 2:
kurban ok korkmutur.
(500) Yolculuk ksa srd. EYL. "Kapp gtrme": 10: yolculuk. Bu e,
baka anlatlarda, btn bir roman ya da btn bir film boyunca s
rebilecek, deiim getirici sonsuz bir etkiyle kar karya kalr.
(501) Sarrasine tarafndan karlan Zambinella lo ve plak bir ilikte
buldu kendini. EYL. "Kapp gtrme": 11: zorla ve gz da vere
rek alkoyma yerine var.
(502) arkc erkek yan l bir durumda bir sandalye stnde kald;
EYL. "Tehdit": 4: ta kesilmi kurban.
(503) stnde kendi hatlarn tand bir kadn heykeline bakmaya cesa
ret edemiyordu. EYL. "Yontu": 1: belli sayda davran bir merke
ze balamas gereken nesnenin izlekselletirilmesi.. SM. Bedenle
rin oaltlmas: yontu, La Zambinella'dan Girodet'nin Endymi-
on'una dein, Asl kadnn bedenini oaltan bu uzun zincirin hal
kalarndan biridir.
(504) Bir tek sz etmedi, dileri birbirine arpyordu; korkudan donmu
tu. EYL. "Tehdit ": 4: dilini yutmu kurban.
(505) Sarrasine byk admlarla geziniyordu. Birden Zambinella'nn
nnde durdu.
- Bana gerei syle, diye sordu YOR. .Bilmece: kaypaklk. Gere

169
 in ortaya kmas tamamland ama zne hl kukuludur Bana ger
ei syle unu ierir: 1) Sarrasine'in kuku duyduunu ve hl umut
ettiini; 2) imdiden Zambinella'y senli benli konuabilecei bir "zi
bidi" olarak kabul ettiini (Sarrasine, buraya dein Zambinella'ya
iki kez sen diye hitap etti, 444'te ve 445'te, ancak bu, yce bir nesne
ye yksek sesle lirik bir sesleni olarak aklanabilir).
(506) Bouk ve bozuk bir sesle. (Bedenin boulmu derinliinden gelen)
bouk sesin (Bat'da) isellii - ve de bir cokunun gerekliini yan-
anlamlad kabul edilir: Sarrasine Zambinella'run kadn olmadm
bilmektedir (YOR. 6.Bilmece: zm, Sarrasine'den kendisine).
(507) Sen kadn msn? YOR. 6.Bilmece: kaypaklk (szcenin ierdii al
datmaca soru biimiyle dzeltilmitir).
(508) Kardinal Cicognara ... YOR. .Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den
kendisine (Sarrasine tm Roma'y aldatan bir oyun dncesini ye
niden ele alr (no 491), Zambinella'run diiliini sakl tutan akla
ma). GN. Machiavelli tarz dzg-
(509) Zambinella dizlerine kapand ve yalnzca bam eerek yantlad.
YOR. .Bilmece: gerein ortaya kmas, Zambinella'dan Sarrasi-
ne'e.
(510) - Kadnsn sen! diye haykrd sanat ldrm gibi, nk kadn ol
mayp bir... szn tamamlamad. Hayr, diye balad yeniden, o bi
le bu kadar alalmazd. YOR. .Bilmece: aldatmaca, Sarrasine'den
kendisine. Ruhbilimsel kant son sman sayklamakta olan Sarra-
sine'e son aldatmacasn verir. Bu kant, diilii kadnlarn gszl
stne kurar. Sk sk kulland bu kanta kar, Sarrasine imdi
dirimbilimsel varlklarn trel adan gerekleen ncelikli sralama
sna yerletirmesi gereken yeni bir e, hadm tarafndan skntya
sokulmutur; salt, son snrna gelmi gszl Kadnn snfna
koyma gereksinimi duyduundan, hadma bir ara yer verir ("bir ha
dm bile bu denli dlek olamazd); her trl kantn kurucusu rtk ta
sm demek ki yle dzenleniyor: dlekliin en son derecesinde Ka
dn bulunur, Zambinella da, duruunun kk drclyle,
davrannn alaltc niteliiyle, bu en son derecede yer alr; yleyse
Zambinella gerekten kadndr. SM. Hadm edilmi ad stnde
ki yasak. SM. Yanszn yazmsal belirtisi: erilliinden kuku
duyulan alt izilen, alntlanan o*.
(511) - N'olur beni ldrmeyin! diye bard Zambinella gzyalar iin
de. EYL. 'Tehdit": 5. ilk anma istemi. Anma istemleri ille de apa
k bir tehdidin ardndan deil de Sarrasine'in durumunun ve ken
dinden gemesinin yananlamlad bulank bir tehdidin ardndan ge
lir.
* eril "o", (.N.)

170
(512) Yalnzca glmek isteyen arkadalarmn gnlleri olsun diye size
oyun oynamaya rza gsterdim. YOR. "Dalavere": 12: dzenlenen
oyunun nedeninin aklanmas (Glmenin hadm edici bir deiti
rim esi olduunu biliriz).
(513) - Glmek mi! diye yantlad yontucu korkun bir biimde yankla
nan bir sesle. Glmek mi, glmek mi! Bir erkein tutkusuyla dalga
gemeye nasl cret edersin sen? Glmenin hadm edici ilevi bu
rada Sarrasine'in onun karsnda gsterdii, hadmln tehdidine
bal, iddetli kar kmayla dorulanmtr. Adleriin dier insanlar
karsnda her trl edilgin davran reddetmeyi eril kar kma ola
rak adlandrmay nerdiini ve o zamandan bu yana bu kar k
mann daha belirgin bir biimde diilii reddetme olarak tanmlanma
snn nerildiini biliyoruz. Gerekten de Sarrasine kendisinde izle
rinin eksik olmad bir diilii reddeder; Sarrasine'in kendisinin
vurgulad "aykrlk", Glmenin hadm edici silah altnda, erkek
liinin, bundan yoksun braklm olarak tanmlanan bir varlk tara
fndan yadsnm olmasdr (SM. Eril kar kma).
(514) - Ltfen acyn, diye karlk verdi Zambinella. EYL. "Tehdit ": 6:
ikind acma istemi.
(515) - Seni ldrmem gerekirdi! diye bard Sarrasine sert bir hareketle
klcn ekerek. EYL. 'Tehdit": ilk lm tehdidi (koul kipi imdi
den tehdidin askya alndn bildirir).
(516) Ama, dedi yeniden buz gibi bir kmsemeyle, EYL. "Tehdit ": 8:
tehdidin geri alnmas.
(517) Bu klla varln deerken orada sndrlecek bir duygu, almacak
bir m bulacam sanki? Sen bir hisin. Kadn ya da erkek olsay
dn seni ldrrdm! SM. Hadm edilmiin hilii. Usavurma u
biimde gereklemitir: "Sen beni hadmln iine srklemek iste
din. cm almak ve seni cezalandrmak iin, benim de seni hadm
etmem gerekir (bedenini bu klla demek), bunu yapamam nk sen
zaten hadmsn." Arzunun yitimi hadm her trl yaamn ve her
trl lmn tesine, her trl snflandrmann dna gtrr: snf
landrlmam olan eyi nasl ldrmeli? Cinsellik dizisinin i dze
nini (bir travesti bu dzeni alt-st ederdi ama onu ykm olmazd:
Erkek olsaydn, seni ldrrdm) deil de yaam ve anlam retici olan
farklln varlnn t kendisini ineyen eye ulamal; en korkun
cu lm deil lm ve yaam snflandrlmasnn durdurulmasdr.
(518) Ama...
Sarrasine bir tiksinti deviniminde bulundu, SM. Hadm edilmi
ad stndeki yasak. SM. Tiksinti, karglama, dlama.
(519) Bu da onu ban evirmeye zorlad ve o anda yontuya bakt. EYL.
"Yontu": 2: daha nce izlekselletirilmi olan nesnenin ayrmna var
mak.

171
LXXXII. Glissando.

Ayn tmce iinde yanyana konmu iki dzg: okunabilirin her

zamanki oyunu olan bu ilem nemsiz deildir: ayn dilsel birimin
iine akm olan iki dzg orada aralarnda grnte doal olan
bir iliki kurarlar; bu doa (yalnzca bin yllk szdizim inin doas
dr bu), sylem in iki dzg arama ak ve yaln bir bant (mate
m atikteki anlamyla: ak ve yaln zm) getirebildii her seferinde
tamamlanr. Bu aklk ve yalnlk simgesel olguyu ve zgr sei
me ilikin olguyu, rnein bir tek tmcenin sreklilii iinde, bi
titirmeyi salayan, neden bildiren bir tr glissando* iinde yer alr.
Bylece hadm dan tiksinm e (simgesel e) ile yontunun yklm as
n (zgr seim e ilikin e), birbirlerini, grnte kaygan bir ip
liin taneleri gibi, ezen kk nedenselliklerin iine kayverdii
btn bir zincirle birbirine eklemleriz: 1) Sarrasine hadm gr
mekten tiksinmitir, 2) tiksinti onun bu grnm den kamasna
neden olur, 3) baklarn karlmas onun ban evirmesine yol
aar, 4) ban evirm esi srasnda, gzler yontuyu ayrmsarlar, vb:
doldurma-boaltm a havuzunun birinden tekine geer gibi, tm
cenin (" Sarrasine bir tiksinti deviniminde bulundu, bu da onu ban e
virmeye zorlad ve o anda yontuya bakt") byk doallnn iinden,
simgeselden ilem sele gemeyi salayan eklemlemelerden oluan
bir tr kakma ssleme. Sylemin yzeyine getirildiinde, dzg-
den yaplan alnt orada belirtisini yitirir, "sonsuz" tmceden ge
len szdizimsel biim i yeni bir giysi gibi alr, bu biim onu hakl
gsterir ve gndelik dilin geni doas iinde egemen klar.

(520) - Bu da bir hayal, diye haykrd. EYL. "Yontu": 3: (izlekselletiril-

mi nesnenin boluu, yarultclyla) d krklna uramak.
YOR. 6.Bilmece: geein ortaya karlmas, Sarrasine'den kendisine.
(521) Sonra Zambinella'ya dnd: "Kadn yrei benim iin bir snak,
bir yurttu. Sana benzeyen kzkardelerin var m? Yok. SM. Beden
lerin oaltlmas. Zambinella'nn kzkardeleri ksa bir sre iin
bir kadn-hadm, dzeltilmi, iyiletirilmi bir hadm betilemeye
yararlar (SM. Doru biime sokulmu hadm).

* Glissando: Mzikte bir sesten tekine derece derece gei. (.N.)

172
LXXXIII. Salgn.

Hadmlk bulacdr, yaklat her eye bular (Sarrasine'e, anla

tcya, gen kadna, anlatya, altna bulaacaktr): Sarrasine'in a
rtmacalarndan biri de budur. Yontu iin de byledir bu: bu "ya
nlsam a" ise eer, zdekselliine sahip olam ayaca gerek bir nes
neyi yapay yntem lerle tpkm ekledii iin (baya nerme) de
il de bu nesnenin (La Zam binella) bo olm asndandr bu. "G er
eki" yapt, modelin tmnn kapsayc gereiyle gvence alt
na alnmaldr, sanat da, bu m odeli, altnda olanlara dein tan
maldr (Yontucu Sarrasine'de giysileri karmann ilevini biliyo
ruz); La Zam binella'm n durumunda, her yontunun iindeki bo
luk (bu boluk, kukusuz, birok yontuculuk heveslisini eker ve
tasvir ve put dmanlna tm simgesel balam n kazandrr)
hadmn merkezsel eksikliini yeniden retir: yontu ince alayl bir
biim de gerek, ac bir biim de irentir: modelin boluu tiksin-
lik duygusunu tpkm ee ileterek onu kaplamtr: yontu hadm
ln dzdeimeceli gcyle yaralanmtr. znenin, bu bulac-
lkla, ters ynde, baarl, kurtarc bir dzdeim ece dn kar
tlatrdn anlyoruz: diiliin z, dzdeim ecesidir bu. Va
rolduu umulan kzkardeler doru biime sokulmu, yeniden
cinsellie kavuturulmu, iyiletirilmi, yalnzca doru diiliini
korumak zere stndeki iren klf karp atarcasna sakatl
ndan syrlacak bir hadm tasarlamay salarlar. Kimi halklarn
geleneklerinde, kurum bir kiiyle deil de, bir tr aile zyle ev
lenmeyi zorunlu klar (dul bir erkein len einin kzkardeiyle
evlenmesini gerektiren tre, kzkardelerle okevlilik, len bir er
kein kardeini onun ocuksuz dul karsyla evlenm eye zorlayan
yasa); Sarrasine de, aym biimde, hadmn onun ellerinin arama
brakt hadm kalttan uzak olarak Zam binella'ya zg bir z
elde etmeye alr - bu z de, zaten, ok daha sonralan, Marianina
ve Filippo'da yeniden yeerecektir.

(522) yleyse l!... EYL. 'Tehdit": 9: ikinci lm tehdidi.

(523) Yok hayr, yaayacaksn. Seni hayatta brakmak seni lmden daha
kt bir eye mahkm etmek deil mi? EYL. "Tehdit": 10: tehdi
din geri alnmas. SM. Her trl dizge dnda kalan hadm.
lmn kendisi, hadmlk tarafndan yaralanm, bozulmu, ad-lan-
dnlmtr (genelde sylendii gibi, biimsizletirilmitir) . Yaam diz

173
 gesinin bir paras olan gerek bir lm, etken bir lm, snfland
rlm bir lm vardr: dizge-d olduundan hadm artk bu l
me bile sahip deildir.
(524) Ne kanma ne de imdiye kadar olan yaamma acyorum, acdm
geleceim ve gnl bahtm. Aciz elin mutluluumu alaa etti.
SM. Sarrasine lmn yorumlar; demek ki onu kabullenmitir.
(EYL. "lmek-istemek": 5: lmn nceden yorumlamak).
SM. Hadmln bulaal.
(525) Glgelediin tm kadnlar adma hangi umudu alabilirim senin elin
den? Beni de kendine kadar budadm. Sevmek, sevilm ek bundan
byle senin iin olduu gibi benim iin de anlamdan yoksun sz
ckler. SM. Hadmln bulaal: Hadm edilm^ Sarrasine.

LXXXIV. Dolu yazn.

Zambinella Sarrasine'e zarar verm itir ("Beni kendine kadar buda

dn"). Burada hadm ln bulama gc patlak vermektedir. Dz-
deimeceli gc geriye dnszdr: herbiri hadm ln bolu
undan yaralanm olduundan, yalnzca cinsellik yok olmakla
kalmaz, aynca sanat da yklr, dil de lr ("sevmek, sevilm ek bundan
byle benim iin anlamdan yoksun szcklerdir"): bundan da anlaya
biliriz ki, Sarrasine'in fiziktesi anlayna gre anlam , sanat ve
cinsellik birbirinin yerine geebilen bir tek zincir olutururlar: do
luluk zinciridir bu. Bir sanat rn (ykleme rn), bir okan-
lamlhn tanr m ala dntrlmesi (klasik betiin tanr mala
dntrlmesi) ve cinselliin izlekselletirilmesi olarak, yknn
kendisi doluluk sim gesidir (ama gsterdii ey, az sonra daha iyi
syleyeceiz, bu doluluun korkun bir biim de alt-st edilmesi
dir): betik ok sayda, kesintili ve stste ylm anlamlarla dolu
dur, yine de tmcelerin "doal" devinim iyle parlatlm , kaygan
latrlmtr: bir yumurta-betiktir bu. Rnesans dnemi yazarla
rndan biri (Pierre Fabri) u bal tayan bir incelem e yazmtr:
Dolu szbilimin gerek ve byk sanat. Bunun iin, her klasik (oku
nabilir) betiin znl olarak bir Dolu Yazn sanat olduunu sy
leyebilirdik: anlamlarn iine yerletirilmi, st ste konmu ve bi
riktirilmi olduu bir ev dolab gibi (bu betikte hi bir ey yitiril-
memitir: anlam her eyi toparlar); gsterilenlerle dolu bir dii gi
bi; -eletiri, bu gsterilenleri dourtmakla yanl yapm olm aya
caktr; kendisine sonsuzluk grnmn, insan dnceye iten

174
kvrmlarn veren derinlikler ve devinim lerle dolu deniz gibi; ya
znn grkemi kendisini yaratanlarn stne dkt grkemle
dolu gne gibi dolu olan ya da son olarak bildirilm i ve kabulle
nilmi; kurumsal bir sanat gibi gerek olan yazm. Bu okunabilir
Dolu Yazn artk yazlamaz: (coumcu sanatta en yksek noktasna
ulaan) simgesel doluluk ekinim izin son servenidir.

(526) Gerek bir kadn grdmde hep bu dsel kadm dneceim".

Bir umutsuzluk devinimiyle yontuyu gsterdi. Yontu, dsel
(abartmal) kadn ve gerek kadn bedenleri oaltan zincirin halka
lardrlar, bu zincir de hadmn eksikliiyle korkun bir biimde k
rlmtr (SM. Bedenlerin oaltlmas). EYL. "Yontu": 4: izleksel-
letirilmi nesnenin yaratt umutsuzluk.
(527) - Aklmda hep kadn bal olaanst bir canavar olacak; bu cana
var gelip benim tm erkeke duygulanma penelerini geirecek ve
dier tm kadnlara bir kusurluluk damgas vuracak. SM. Ha
dmln bulaal, Kadn Bal Canavarlar imgesi hem hadml
(uzun trnakl peneyle) hem de sululuu (Erinnyes'ler izleiyle)
yananlamlar. Diil bedenler dzgs, sanat, ekin dzgs olduuna
gre, yazl dzg olsa da, bundan byle eksikliin damgasn taya
caktr.
(528) Canavar! Sesleni burada tam anlamyla doluluuna sahiptir: Ca
navar doa ddr, her trl snf, her trl anlam ddr (bu anlam-
birimcik daha nce yal adam stnde saptanmt) (ANL. Doa-
d).
(529) Sen, hibir eye hayat veremeyen sen SM. Bedenlerin oaltlma
s.

LXXXV. Yarda braklan yant.

"D sel" -y an i, acl anlamda, bilinaltnn bilm ezliinin Sarra-

sine'de yaratm old uu - kadn olarak, La Zambinella nemsiz,
paralanm szlerle (gerek kadnlar: bir o kadar tapnlacak nes
ne) ile her trl gzelliin kurucusu dzg, ayn anda hem son
izgi hem de kalk noktas olan bayapt arasnda sreklilii sa
layan bir arac grevi gryordu. Arac olmayacak olsa (arac bo
tur), btn aktarma dizgesi ker: Sarrasine'in d krkldr bu,
bedenlerin gerekletirdii tm dolamn neminin azmsanmas-
dr. Hadmln baya tanmnn ("H ibir eye can veremeyen sen)

175
dem ek ki yapsal bir kapsam vardr, yalnzca bedenlerin gzeldu-
yusal oaltm n (gereki sanatn "tpkrnei") deil, genellii
iinde dzdeim eceli g c de iine alr: su ya da tem el talihsiz
lik ("C an avarl) aslnda gzelduyusal ya da dirimbilim sel tpkr-
neklerin dolamn d u rd u rm ak ta, anlam larn dzenlenm i geir
genliini, onlarn, dil gibi, snflandrma ve yinelenm eden oluan
zincirlen m elerini bozm aktr. Kendisi de dzdeim eceli olan (hem
de hangi gle) hadmlk her trl dzdeim eceyi keye skt
rr: yaam ve sanat zincirleri krlmtr, bedenlerin grkem li akta
rmnn sim gesi olan yontunun o anda krlm olaca gibi (am a
yon tu k u rtu lacak ta ve bir ey A d onis'e, End ym ion'a, Lanty'lere,
anlatcya, Dkura aktarlm olacaktr).

(530) Benim iin dnyadaki tm kadnlan sildin. SM. Salgn gibi yay
lan hadmlk. Kahramann fiziksel lmnden nce parasal
lm gelmektedir: kadnlara, zevklere, sanata. (EYL. "lmek-iste-
mek": 6: kadnlara kar lmek).
(531) Sarrasine dehete dm arkcnn karsna oturdu. ki iri gzya
kuru gzlerinden ktlar, sert yanaldan boyunca yuvarlandlar ve
yere dtler ki fke gzyayd bu, ac ve yaka iki ya. GN.
Gzyalar dzgs. Kahramamn dzgs erkee son derece tarih
sel olan belli bir kut trenin ok dar snrlan iinde alamaya izin
verir: Michelet Saint-Louis'yi gzyalarn aktabildii iin kutluyor
ve ona imreniyordu, Racine'nin tragedyalarnda fazlasyla alan
yordu, vb, oysa Japonya'da, Buido'da*, ya da Samurai'lerden** ka
lan yaama sanatnda cokunun her trl fiziksel anlatm yasaklan
mt. Sarrasine ise drt nedenle ya da drt koulda alama hakkna
sahiptir: nk sanatnn ak olarak d yok olmutur, nk
lecektir (gzyalannn ardndan yaamas uygun olmazd), nk
(hadm kii bir hi olduundan) yalnzdr, nk erkeklik ile gz
yalar arasndaki elikinin kendisi dokunakldr; stelik gzyalan
az sayda (iki) ve yakcdr (bu gzyalarnn diilie balanan ber
bat slaklkla benzer yan yoktur, kuru ve erkeksi atee benzerler).
(532) - Artk ak yok! Her trl zevk iin, insana zg tm cokular iin
lym ben. SM. Hadmln bulacl. EYL. "lmek-iste-
mek": 7: zevklere, duygusalla kar lmek.
(533) Bu szler zerine, bir eki kapt ve onu ylesine lgnca bir gle
frlatt ki(...) EYL."lmek-istemek": 8:Sanata kar lmek. EYL.
"Yontu": 5: krma devinimi.
Buido: (Japonca'da: "Savann Yolu"), Japonya'da samurai (sava) snfnn davran
biimini belirleyen kurallarn toplam. Ana Britannica Ansiklopedisi. (.N.)
Samurai: Japon sava kastnn yelerine verilen ad. Ana Britannica Ansiklopedisi. (.N.)

176
(534) Hedefi bulamad. lgnlnn bu antn yktn sand(...) EYL.
"Yontu": 6: krlmaktan kurtulan yontu. SM. Bedenlerin oaltl
mas: zincir son anda kurtarlmtr.
(535) Ve bunun stne klcn yeniden alp arkcy ldrmek zere sal
lad. EYL. 'Tehdit": 11: nc lm tehdidi.
(536) Zambinella tiz lklar atyordu. EYL. "Tehdit": 12: yardm ar
s. Yardm ars iki kesite, 'Tehdit" ve "Adam ldrme"ye birle
me olana salayacaktr: kurban kurtulacaktr nk saldrgan l
drlecektir birinin kurtarclar tekinin katilleri olacaktr.

LXXXVI. Deneysel olann sesi.

zgr seim e ilikin kesitlerin tm az sonra kapanacak, anlat

lecektir. Bu kesitler hakknda ne biliyoruz? Atadan kalma insan
deneyimlerinin hzinesinde bulunan eylem lerin oluturdua bir
diziyi yeterince akn bir terim le adlandrm ak isteyen, belli bir
okuma gcnden doduklarn; bu zgr seim edimlerinin tiple
m esinin belirsiz grndn, hi deilse onlara olasnn, deneyi
m in, daha nce-yaplmn ya da daha nce-yazlmn mantndan
baka m antk verilem eyeceini, nk bunun terimlerinin says
nn ve dzeninin deiken olduunu, kim ilerinin nemsiz gnlk
davranlarn uygulanmasna ynelik bir depolanmadan kaynak
landn (kapya vurmak, bir buluum saptamak), tekilerinin roman
s modellerden oluan yazl bir btnceden alndn (Kapp g
trme, A k iln, Adam ldrme); bu kesitlerin ok byk lde de
iim getirici etkiye, tomurcuklanm aya ak olduklann ve "aa
lar" oluturabildiklerini; m antksal-srem sel dzene uyduklarn
da, okunabilirin en salam atsn oluturduklarn; hem dizimsel
hem de dzenlenmi, ok belirgin bir biim de kesitlenmeye yatkn
varolu biim leriyle, belli bir yapsal anlat zmlemesinin ayn-
caklkl yap gerecini oluturabildiklerini.

(537) O anda adam ieriye girdileri...) EYL. "Tehdit": 13: kurtancla-

rn gelii. EYL. "Adam ldrme": 7: katillerin ieri girii.
(538) Ve birden yontucu kama darbesi yiyerek yere dt. EYL.
"Tehdit": 14: saldrgann etkisiz duruma sokulmas. EYL. "Adam
ldrme": 8: kahramann ldrlmesi. Silahlar dzglenmitir: k
l, onurun, alaya alnm tutkunun, erkeke kar kmann fallus
benzeri silahdr (Sarrasine bu silahla nce La Zambinella'y, 301'de,

177
 bylemek istedi, ardndan da hadm, 535'te, ldrmek istedi; ka
ma (kk kam) ise kiralk katillerin gln silah, bundan byle
hadm olan kahramana uygun den silahtr.
(539) - Kardinal Cicognara tarafndan, dedi onlardan biri. EYL. "Adam
ldrme": 9: suun imzalanmas.
(540) - Tam da bir Hristiyana yarar bir i, diye yantlad Fransz son ne
fesinde. Katilin dinsel inanana yaplan ince alayl bir antrmaya
karn, kurbann bunu hayrla anmas adam ldrmeden bir kendini
ldrme yaratyor: zne (240'da) kendisiyle yapm olduu anla
maya ve hadmlkla ilikiye girmenin onu iine sokmu olduu sim
gesel yazgya uygun olarak lmn kabullenir (EYL. "lmek-iste-
mek": 9: lmn kabullenmek).
(541) Bu karanlk grevi stlenenleri...) GN. Karanlk romanslk (bkz.
daha ilerde, st kapal araba).

LXXXV. Bilimin sesi.

Sarrasine adl betiin, kendilerinden bunca gnderme kard

ekinsel dzgler de son bulacaktr (ya da hi deilse baka betikle
re g edeceklerdir: bunlan kabul edecek betikler yok deildir):
bu, yle dile getirilebilir herhalde; bylece uzaklaan, kk bili
min byk sesidir. Bu alntlar gerekte bir bilgi btncesinden, en
iyi modelinin kukusuz Okul El Kitab olduu adsz kitaptan ya
plmlardr. nk bir yandan, bu eski Kitap hem bilim (deneysel
gzlem) hem de bilgelik kitabdr; te yandan, (daha nce de gr
dmz gibi, ounlukla akl yrtm eleri tem ellendirm ek iin
ya da yazl yetkesini duygulara verm ek iin) betikte uygulamaya
konmu ara gere, klasik kentsoylu eitim in ortalama bir renci
sinin sahip olabildii yedi ya da sekiz el kitabnn oyununa uygun
der: bir Yazn Tarihi (Byron, Binbir Gece Masallar, Anne Radclif-
fe, Homeros), bir Sanat Tarihi (Michel-Ange, Raphal, Yunan tans
), bir Tarih elkitab (XV. Louis yzyl), bir Uygulam al Tp elkita-
b (hastalk, iyilem e dnemi, yallk), bir ruhbilim incelem esi (a
ka ilikin, budunsal, vb), bir Aktre zeti (Hristiyanla ya da Sto
acla ilikin; Bat Katoliklerine ilikin deikelerin aktresi), bir
M antk (tasmlara ilikin), bir Szbilim ve bir de, yaama, lme,
acya, aka, kadnlara, alara, vb ilikin zdeyileri ve ataszlerini
ieren bir derleme. Tm yle kitap kkenli olsalar da, bu dzgler,
kentsoylu dnyapya zg, ekini doaya dntren bir evir-

178
ge sayesinde gerei, "Yaam " kurar gibidirler. Bu durumda "Ya
am ", klasik betikte, bildik kanlardan oluan i bulandrc bir ka
rma, kabullenilm i dncelerin oluturduu boucu bir rtye
dnr: aslnda Balzac'a zg modas gem ilik, Balzac'ta, (yeni
den) yazlam ayacak olan eyin z ite bu ekinsel dzglerde yo
unlar. Bu modas gemilik, doruyu sylem ek gerekirse, bir
baarszlk ya da, yazarn yaptna zam an iinde gerekleecek
acllk olasklanm yerletirmekteki kiisel gszl deildir;
bu daha ok Dolu Yaznn kanlm az bir kouludur; iinde tad
basm akalp kullanmlar ordusu bu koulu lmcl bir Biimde
yerine getirmeye alrlar. Bu nedenle (ekinsel dzglere yaplan)
gnderimlerin eletirisi, Dolu Yaznn snrlarnda bir yerde ancak
hileyle oluabildi ve o noktada basm akalp kullanm ince olaya ait
yeni bir basm akalp kullanma bavurm adan eletirm ek (yani onu
kusmak) olanakldr (ama hangi cambazlk ve hangi belirsizlik pa
hasna olanakldr bu!). Belki de bu (bir kez daha syleyeceiz)
Flaubert'in, zellikle Bouvard ve Pecuchet'de yapm olduu eydi:
bu yaptta, okul dzglerinin iki tpkrnekleyicisi, yazar onlann
hakknda hibir stdil kullanm ad ya da ertelenm i bir stdil
kulland iin, belirsiz bir konumda gsterilmilerdir. Aslnda
ekinsel dzg budalalkla ayn durumdadr: kendini akll iln et
meksizin budalal nasl yakalam al? Bir dzg usulsz bir biim
de dzglerin oulluunu kapatm akszn nasl bir baka dzg
stnde stnlk salayabilir? Yalnzca yaz, kendi ileyii iinde
olas en geni oulluu salayarak, her dilin yaylma amac gt
mesine zorla bir darbe indirmeksizin kar kabilir.

(542) Zambinella kurtulur kurtulmaz ona kendisini gtrebilmek zere

kapnn nnde kapal bir arabada bekleyen koruyucusunun kayg
sn bildirdiler. EYL. "Tehdit": 15: kurtarclarla geri dnme.
EYL. "Adam ldrme": 10: son aklama.
(543) - Ama, dedi bana Bayan De Rochefide, bu ykyle Lanty'lerin evin
de grdmz ufak tefek ihtiyarn ne ilgisi var? YOR. 4. Bilmece
(Yal adam kimdir?): dile getirme.
(544) - Hanmefendi, Kardinal Cicognara Zambinella'nn yontusunu ele
geirdi ve onu mermerden yaptrd; bu yontu bugn Albani mze
sinde bulunmaktadr. EYL. "Yontu":7: (hedeflenmi, hedef olmak
tan kurtulmu) yeniden bulunmu yontu. Bedenleri oaltc zin
cirin bir halkas daha: yontu mermerden yeniden retilmitir. Bu o
altc gc uygulayan bir kez daha arzudur: kurbamnn yaptna

179
 sahip olmaktan ve sevgilisinin, rakibinin gzleriyle gerekletiril
mi, portresini hayranlkla seyretmekten hi utanp sklmayan Ci-
cognara yzn elden ele getii bir oyunda olduu gibi, arzusu
nu ve sz konusu durumda ona balanm olan hadml gelecek
kuaklara geirir: bu arzu (Bayan De Rochefide tarafndan arzulan
m) Vien'in Adonis'inin ve ayn grmeye geldii Girodet'nin Endy-
mioriunun da iine ilemitir. (SM. Bedenlerin oaltlmas).
(545) 1791'de Lanty ailesi ite orada buldu onu(...) GN. Sredizim. As
lnda, verilen bilgi saydam deildir, hibir gsterme noktasna ba-
lanlamaz (aynca da baka hi bir gsterme noktasyla da uyumaz
niteliktedir: rnein, 1809*da len Vien'in yaam yks); bu t
myle bir gereklik etkisi salamak iindir: yle sanyoruz ki, bir ta
rihten daha "gerek" hi bir ey yoktur. YOR. 3. Bilmece
(Lanty'ler kimdir?): yamt balangc (Lanty'lerle yontu arasmda bir
iliki vardr).
(546) Ve Vien'den aynsn yapmasm istedi. SM. Bedenlerin oaltl
mas.

LXXXVIII. Yontudan resime.

Sarrasine lr, La Zam binella yontudan resim bezine g eder: teh

likeli bir eyin nlenmi, ustalkla savlm, yattrlm olmasn
dandr bu. Oylumdan dzle geerken, tpkm ek, yknn sah
neye koymaktan caymad yakc sorunsal yitirir ya da hi deil
se yumuatr. evresi izilebilir, iine girilebilir, tek szckle derin
lii olan yontu gelip grmeye, bulgulamaya, iine girm eye arr:
lksel bir biim de ierisinin doluluunu ve gerekliini ierir (bu
nedenle bu ierisinin burada bo, hadm olmas ok ackldr); Sar-
rasine'e gre, kusursuz yontu, altnda gerek bir kadnn (onun da
bir bayapt olduu varsaylrsa) bulunm u olaca bir klf olurdu,
bu kadnm gerekliini salayan z ona uygulanm olan m ermer
deriyi dorulam ve gvence altna alm olurdu (bu iliki, baka
ynde ele alndnda, Pygmalion sylenini ortaya koyar: yontu
dan gerek bir kadn doar). Resm inse, tam tersine, belki bir ters
yz vardr ama ii yoktur: resim bezinin arkasnda ne olduunu
grmeye alacamz patavatszca davrana yolam az (belki yal
nzca, daha nce grmtk, oylumu olan bir tablo derinliinde
olduu gibi, tablonun iinde dolaabilm eyi, resm edilm i bedenleri
gerek klabilecek biim de, onlann etlerinin evresini izmeyi iste

180
yecek Frenhofer'in dnde byle bir davrana yol aard). Sarra-
sine'in yontudaki gzelduyusu aldr, d kurulmu doluluun
hadm bolua, anlam n anlam dlna dmesi tehlikesiyle kar
karyadr; resim bezinin daha az sim gesel, daha nemsiz gzel-
duyusuysa daha da yattrlmtr: bir yontu krlr, resim beziyse
("bilinmeyen bayapf'm , yklaca zam an, bana geldii gibi) yal
nzca puslamr. La Zam binella'nn oaltc zincir boyunca Vien'in
ve Girodet'nin resimlerinden gem i olan, i karartc yks
uzaklar, bundan byle bulank ve puslu, zedelenmemi gizemli
bir bmece olarak varolacaktr (stelik resm edilm i Adonis'i yal
nzca grm olm ak hadm edici dzdeim eceyi yeniden etkin
klmaldr: bu resim tarafm dan batan karlm olduu iin, gen
kadn anlatcy her ikisini de hadm edecek anlaty aktarmas iin
kkrtr). Son servene gelince, bu da resim bezinden yazl "gs-
terim "e gemektir, daha nceki tm tpkrnekleri toplar, ama yaz
ierdekine ilikin d daha da fazla tketir; nk artk kk ara
lktan baka hi bir tz yoktur.

(547) Yzyllk halini grdkten bir an sonra size Zambinella'nn yirmi

yandaki halini gsteren portre daha sonra Girodet'nin Endymi-
on'una modellik etti, Adonis'te onun tarzn bulabildiniz. GN.
Sredizim (Zambinella 1758'de yirmi yandadr; Lanty'lerin dzen
ledii gecede gerekten yz yamdaysa, bu o gecenin 1838'de, Bal-
zac'n onu yazm olduundan sekiz yl sonra gerekleiyor olmas
n gerektirir, bkz. no 55). YOR. 4. Bilmece (Yal adam kimdir?):
gerein bir blmnn ortaya kmas (yal adamn birey olarak
kimliine ilikin gerein aklanmas sz konusudur: o La Zambi-
nella'dr; geriye Lanty'lerle ilikisinin, akraba olarak kimliinin
aklanmas kalr). SM. Bedenlerin oaltlmas. YOR. 5.
Bilmece (Adonis kimdir?): gerein aklanmas (yirmi yandaki La
Zambinella'dr).
(548) - Ya u bay ya da bayan Zambinella?
- Hanmefendi, o da Marianina'nn dedesinin kardeinden bakas
deil. YOR. 4. Bilmece: gerein tmyle aklanmas (yal ada
mn akrabalk kimlii). YOR. 3.Bilmece: gerein aklanmas
(Lantyier kimdir? - La Zambinella'mn akrabalar). Hadm edil
mie hangi dilbilgisel cins uygulanmaldr? Yansz cins, kukusuz;
ancak Fransz dilinde byle bir dns yoktur; u / u almamas da
bundan ileri gelir, bu iki enin salnm da, doru ileyen bir fizik-
* eril (.N.)
" diil (.N.)

181
 te, cinsiyetlerin hem erile hem diile denk uzaklktaki bir tr ortala
masn retir (SM. Yansz).
(549) imdi Bayan De Lanty'nin servetinin kaynan gizlemeye neden bu
denli zen gsterdiini anlayabilirsiniz, o servet ki kkeni... YOR.
2.Bilmece (Lanty'lerin servetinin kkeni): gerein aklanmas.

LXXXIX. Gerein sesi.

Btn bilm eceler artk zlmtr; byk yorum bilgisel tmce

kapanmtr (yalnz, son dalgalaryla gen kadn ve anlatcy sar
sacak olan, hadm ln dzdeim eceli titreimi olarak adlandra
bileceim iz ey srecektir biraz daha). Bu yorum bilgisel tmcenin,
bu doruluk dneminin (szbilimsel anlamda) biim birimlerini (ya
da "yorum birim lerini") artk biliyoruz. Bunlar: 1. izlekselletirme,
ya da bilm ecenin nesnesi olacak olan znenin tum turakl bir bi
imde belirtilm esi; 2. ortaya koyma, binlerce deiik biim de bir bil
mecenin var olduunu haber vererek yorum bilgisel tr belirten
stdil fihristi; 3. bilm ecenin dile getirilmesi-, 4. yant iin sz verilmesi
(y da yantn istenmesi)-, 5. aldatmaca, olanakl olduunda ald
ynle tanmlanm as gereken sahtelik (bir yk kiisinden tekine,
kendisine, sylem den okura); 6. kaypaklk, ya da ikili anlama, bir
aldatmaca ile bir gerein bir tek szcelem ede karmas; 7. tkan
ma, bilm ecenin zlem ezliinin aynm sanm as; 8. askya alnm
yant (bir paras verildikten sonra); 9. btnlenmemi yant, bu
zelliklerden yalnzca birini dile getirmekten oluur, bu zellikle
rin tm gerein tam olarak belirlenm esini salayacaktr; 10. ger
ein aklanmas ve zm ise, katksz bir bilm ecede (bunun mode
li de Sfenks'in O idipus'a sorduu sorudur), en sondaki adlandr
ma, geri dn olmayan szcn bulunm as ve yksek sesle
sylenmesidir.

(550) - Yeter! dedi bana buyurgan bir el kol devinimiyle.

Bir an en derin sessizlie gmlp kaldk. SM. Hadmlk stn
deki yasak. SM. Hadmlktan tiksinme. Lanty'lerin servetine
balanan tiksintinin (bu "Paris yaamna ilikin sahne"nin izlei)
birok kayna vardr: bu servet fuhula (yal Chigi'nin daha sonra
da Kardinal Cicognara'nn kapatmas olmu ragazzo), kanla (Sarra-
sine'in ldrlmesi) lekelenmitir, ama zellikle de hadmlkla e-
tzl olan tiksinti sinmitir iine.

182
(551) - Tamam m? dedim ona.
- Ah! dedi yerinden kalkarken ve odada byk admlarla dolama
ya balad. Gelip yzme bakt, bana unlar sylerken ses tonu de
imiti: Hadmlk gen kadna bular: hastalk belirtileri gster
meye balar (sknt, alt-st olma) (SM. Hadmln bulacl).
(552) "Uzun bir 9re iin beni yaamdan ve tutkulardan tiksindirdiniz.
SM. Hadmln bulacl. Hadmlk anlaty aktaran kii tara
fndan getirilmitir (EYL. "Anlatmak": 13: anlatnn hadm edici et
kisi).

XC. Balzac betii.

Uzun sre iin mi? Hayr. 1808'de domu, 1828'de evlenmi, ok

abuk kocasndan bkm , 1830'lara doru anlatc tarafndan
Lanty'lerin balosuna getirilm i - ve sylediine gre, o zaman,
lmcl bir hadm ln etkisi altna olan Batrix, Kontes Arthur
de Rochefide bu tarihten sonra yl bile gemeden Tenor Conti
ile talya'ya bir kaamak yapacak, arkada ve rakibi Flicit des
Touches'u kudurtm ak iin Calyste du Gunic'le herkese bilinecek
bir servene atlacak, bundan baka La Palfrine'in kapatmas ola
caktr, vb.: demek ki hadm lk lm cl bir hastalk deildir, bunu
atlatp iyileebiliriz. Yalnzca, iyilem ek iin, Sarrasine'den kmak,
baka betiklere doru g etm ek gerekir (Batrix, M odeste M ignon,
Bir Havva Kz, Baka Kadn ncelemesi, Cadigran Prensesinin gizleri,
vb). Bu betikler Balzac betiini olutururlar. Sarrasine adl betii
Balzac betiine sokm amak iin hibir neden yoktur (bu oulluk
oyununu srdrmek, gelitirmek isteseydik, bunu yapabilirdik):
bir betik her hangi bir dizge ile giderek yaknlaan bir ilikiye gire
bilir: ara-betiin, kendi yinelenm elerinin sonsuzluundan baka
yasas yoktur. Yazarn kendisi - eski eletirinin bir para modas
gemi tanrs - tekileri gibi bir betik oluturabilir, ya da olutura
bilecektir. Bunun iin kendi kiiliinden, bir konu, dayanak nokta
s, kken, yetke, Baba yaratm ay reddetmesi yeterli olacaktr: by
lelikle yaptnn bir anlatm yoluyla oluaca kayna reddetmi
olur; betiin kendisini kattan bir varlk, yaamn da bir yaam-
yazma (szcn kkenbilimsel anlamyla), bir zincirlenmenin de
il de, birbirine balanmann zdei olan gndergeden yoksun bir
yaz olarak kabul etm ek yeterli olacaktr: eletirel giriim (hl

183
eletiriden sz edebilirsek) yazarn belgesel yanacn romans, bu
lunup gsterilem ez, sorum suz, kendi betiinin oulluu iinde
ele alnm yanacna dntrmekten oluacaktr o zaman: bu iin
serveni im diye dein, eletirm enler tarafndan deil de, Proust
ve Jean Genet gibi, yazarlarn kendisi tarafndan anlatlmtr.

(553) Canavarlar haricinde, tm insan duygulan bu biimde, korkun

dknklklanyla m sonlanyorlar? Anne isek, ocuklar bizi ya kt
davranlanyla ya da soukluklanyla ldryorlar. E isek, aldatl
yoruz. Sevgili isek, braklyor, terkediliyoruz. Dostluk, var m ki!
Bir z-hadmln ileyii iinde anlatnn etkisi altna girmi olan
gen kadn grd zararn yce bir deikesini oluturur hemen;
bu cinsellikten uzaklamay, yce bir aktre dzgsnn gven ve
rici, yceltici yetkesi altna yerletirerek onu sanp sarmalar, ona say
gnlk kazandrr (SM. Hadml baka bir klfa sokma). Bu
dzg evrensel ktmserliin, dnyann boluunun ve anneler, e
ler, sevgililer ve dostlardan oluan soylu kurbanlarn nankr, Stoac1
ve hayran olunacak ilevinin dzgsdr (GN. Vanitas Vanitaturn).
(554) Yaam frtnalarnn iinde ulalmaz bir kaya gibi kalabileceimi
bilmeseydim yarn gidip kendimi dine adardm. SM. Hadmln
baka klfa sokulmas: Erdem (ekinsel dzg).
(555) Hristiyanm gelecei bir hayal olsa da hi deilse lmden sonra y
klyor. GN. Hristiyanlk dzgs.
(556) Beni yalnz brakn.
- Ah! dedim, ceza vermeyi biliyorsunuz. Hadmln kendisine bu
lat gen kadn anlatcyla yapm olduu anlamay bozar, dei
tirimden cayar ve eini kovar (EYL. "Anlatmak": 14: szlemenin
bozulmas). SM. Hadmln iine srklenmi olan anlatc
("anlatm" olduu iin cezalandrlr).

XCI. Deiim.

Sevdii kadnn kim senin tanmad bir yal adam ve gizem li bir
portre iin duyduu m eraktan yararlanan ak bir erkek, bir anla
ma nerir ona: bir ak gecesi karlnda gerek, bir beden karl
nda bir anlat. Gen kadn, bir pazarlkla bundan kanmaya a
ltysa da sonunda kabul eder: anlat balar; ama bunun, dayanl
maz bir bulaclk gcne sahip, korkun bir ktln aktarl
mas olduu grlr; anlatnn kendisinin tayp getirdii bu k-
A ld ah a boluk (.N.)

184
tlk sonunda gzel dinleyiciye bular ve onu aktan uzaklatra
rak, anlamay yerine getirmekten caydrr. Kendi tuzana den
ak erkekten bklmtr: bir hadm lk yks ceza grmeden an
latlamaz. - Bu yk, bize anlatnn (nesne) anlatm (eylem) dei
ime urattn retir: bildiri, belirli ltlerle kendi edimine
balanm tr; bir yanda szceler te yanda szcelem eler yoktur:
Anlatm ak, yazgs (deiimin gcll) bir anlamda maln ederi
ne, anlatnn nesnesine balanm olan, sorumlu ve tecimsel (ayn
ey deil mi? her iki durumda da sz konusu tartmak olan deil
mi?) bir eylemdir. Bu nesne dem ek ki sonuncu deildir, anlatmn
hedefi, snn, sonu deildir (Sarrasine bir "hadm yks" deil
dir): anlam olarak, yknn konusu szn stne geri dner ve
onun yaylmasndaki safln gizini ortaya karan, onu ykan geri
dnl bir g ban n d n r iinde: anlatlm olan, "anlatm ak" ol
gusudur. Sonuta, anlatnn nesnesi yoktur: anlat yalnzca kendini
iler: anlat kendim anlatr.

(557) - Haksz mym?

- Evet, diye yantladm bir tr yreklilikle. talya'da olduka bilinen
bu yky bitirirken size gnmzde uygarln yapm olduu
aamalar konusunda yce bir fikir verebilirim. Artk orada byle za
vall yaratklar yok. Son bir abayla -dorusunu sylemek gerekir
se bu aba baarszla mahkmdur, ite bu nedenle anlatcya "bir
tr yreklilik" gerekmektedir-, anlatc, snrsz gc olan, her eye
bulaan ve kendisinin de son kurban olduu bir hadmln zorbal
na kar tarihsel aklamann, olumlu olgunun engelini koymaya
giriir: simgeyi bamzdan savalm, der dnyaya, "geree", tarihe
dnelim: hadmlar yok artk: hastaln kk kaznmtr; veba gibi,
czzam gibi, bu hastalk da Avrupa'dan silinmitir; Sarrasine'in k
k nfusunun tmn alp gtren simgesel olgunun bir sel gibi
akan gcne kar ufack bir neri, kukulu bir savunma aran, g
ln bir kant (SM. Hadmln bulac yadsnmtr). ANL.
Aklclk, simgedlk (bu anlambirimdk daha nce anlatcnn s
tnde saptanmt). GN. Hadm edilmilerin yks. Anlatc
nn gnderme yapt tarihsel dzg bize, tannm son iki hadm
dan birinin Crescentini olduunu, Crescentini'nin, Napolyon'un
kendisini 1805'te Viyana'da dinledikten, Paris'e getirttikten sonra
Demir Ta dl kazandn ve 1846'da ldn, tekininse son
olarak 1826'da Londra'da ark syleyen ve yzyldan biraz fazla
nce (1861'de) lm olan Velluti olduunu retir.
(558) - Paris, dedi ok konuksever bir yer; her eyi arlyor, hem utan

185
 verici servetleri hem de kana bulanm servetleri. Su da irenlik
de oraya snma hakkna sahip; GN. Paris, altn, yeni toplumun
trelsizrilii, vb.
(559) Orada bir tek erdem yceltilmiyor. Evet, temiz ruhlarn vatan gk
lerdedir! SM. Hadmln yce bir klfa sokulmas (Tann bizim
kendilerine dntmz hadmlarn gnahlarn balyacaktr).
GN. Trel dzg (erdem bu dnyaya ait deildir).
(560) Hi kimse beni tanm olmayacak! Bundan gurur duyuyorum.
Markiz simgesel olarak La Zambinella'nn kouluna ulamtr ve
onun gibi dlanml "anlalmamlk"a dntrr. Dolu bir be
ti, sarp sarmalanm bir ilev, dsel anlamlarla ykl bir imge, bir
dil nesnesi ("bundan gurur duyuyorum") olan Anlalmam Kadn,
yararl bir biimde, hakknda sylenecek bir ey olmayan (kendisi
hakknda hibir ey syleyemeyen: kendini imgelemek yeteneine sahip
olmayan) hadmn korkun boluunun yerini alr. (SM. Hadml
n baka klfa sokulmas: Anlalmam Kadn).

XCII. giri.

Simgesel alan tek bir nesneyle doldurulmutur, birliini de bu nes

neden alr (biz de bu alan adlandrma hakkn, onu betim lem e
hazzn bu nesneden alyoruz ve bu, sim geler dizgesine, yontucu
ya da anlatc olarak karmza kan kahram ann sim gesel serve
nine sunulm u bir ayrcalk gibi grnmektedir. Bu nesne insan
bedenidir. Sarrasine, bu bedendeki kim i yerlerin kurala kar geli
lerini anlatr. erisi ve darsnn oluturduu karsav yklmtr.
Alt botur. Tpkm eklerin zincirlenm esi durdurulmutur. Arzu
szlem esinde hile yaplmtr. Oysa, bu simgesel alana yoldan
girilebilir, bunlarn hibiri ayrcalkl deildir: Yeter ki giriler bir
birine denk olsun, betiksel a, kendi sim gesel dzeyinde, geri d
nldr. Szbilim sel yol Karsavn inenmesini, kartlklar du
varndan geilmesini, farklln yklmasn gzler nne serer.
Tam anlamyla hadmla ait olan yol arzunun salgn gibi yaylan
boluunu, (bedenleri ve yaptlar) retici zincirin kn orta
ya koyar. Deerdzenine ilikin yol her trl sahte parann, kke
ni, kokusu olmayan, artk bir belirti deil de bir gsterge olan bo
Altnn, onun tayp getirdii yk tarafndan kemirilmi olan an
latnn yok oluunu gsterir. Bu yol snflandrmaya ilikin ayn
alt-st oluu dile getirmeye ynelirler: anlama ilemek (karsavn

186
duvardr bu), yaama yeniden olumak (cinsiyetlerin kartldr
bu), mallara kendini korumak (szlemenin kuraldr bu) olana
salayan ayrc izgiyi, dizisel engeli kaldrmak, lmcldr, der
betik. Ksacas, yk deerdzenlerinin genelletirilmi bir k
n gsterir (bir okunabilirlik sanat iindeyiz): dilin, allm ol
duu gibi kartlarn birbirinden ayrlmasyla korunmu olan de-
erdzeni, trlerin deerdzeni (yansz insana zg olmaya can
atmamaldr), bedenin deerdzeni (yerleri birbiriyle deiemez,
cinsiyetler birbirine dertk olamaz), parann deerdzeni (artk
toprakla uram ayan ve vurguncu yeni bir toplum sal snfn ret
mi olduu Paris Altn, bu kkeni olmayan altn, her trl dola
m dzgsn, her trl deitirim kuraln, her trl sahiplik
izgisini (tamamyla anlam karkl yaratan bir szck nk
hem anlamn dzeltilmesini hem de mallarn ayrlmasn belirti
yor). Bu ykm sal k hep ayn biim i alr: nne hibir srur
konmam bir dzdeimecenin biimini. Bu dzdeimece, dizi
sel engelleri ykarak, anlam kuran, kurala uygun olarak yer deitir
me gcn ykar: o zaman bir kart bir kartla, bir cinsiyeti bir
tekiyle, bir mal bir tekiyle dzenli olarak karlatrmak artk
olanakl deildir; bir doru edeerlilik dzenini kurtarmak artk
olanakl deildir; ksacas, gsterm ek, nesnelere insan klna so
kulmu, ayrlm, datlm gsterimcilerini verm ek olanakszdr
artk: Sarrasine gsterimin alt-st olmasn, gstergelerin, cinsiyet
lerin, servetlerin dzeni bozulm u salgn gibi yaylan dolamn
gsterir.

(561) Bundan sonra Markiz dnceye dald. Dnceye dalan Markiz,

gereklemi ya da gerekleecek olan birok eyi dnebilir, ancak
biz bunlann hakknda asla hibir ey bilemeyeceiz: dnceye dal
m olmann sonsuz akl (yapsal ilevi de tam olarak oradadr
ite) bu son szelbirimi her trl snflandrmadan uzak tutar.

XCIII. Dnceye dalan betik.

M arkiz gibi, klasik betik de dnceye dalar: anlamla dolu olup

(bunu grmtk) dile getirmedii ama yerini bo ve anlaml tut
tuu son bir anlam hep yedekte tutar gibidir: anlamn bu sfr de
recesi (bu anlamn geersiz klnmas deil tam tersine onun kabul

187
edilm esidir), sylenmeden sezdirilen olgunun oyunsal belirtisi
olan bu beklenm edik, ek anlam, dnceye dalm olmaktr: (yz
lerin, betiklerin) dnceye dalml dile getirilmemiin deil de
dile getirilem ezin gstergesidir. nk klasik betiin sylediin
den baka syleyecek hibir eyi olmasa da, hi deilse her eyi
sylem ediini "hissettirm eye" zen gsterir; bu antrma, yalnzca
kendisinin gstergesi olan dnceye dalmlkla dzglenmitir:
sanki, betii doldurm u olup ancak saplantyla onu kar klamaz
bir biimde doldurulmu olm adndan korkarak, sylem onu do
lulua ait bir ve benzeri ile yedeklem ek isterm i gibi. Nasl dn
ceye dalm olan bir yz bu kafann sylenmemi szlerle dolu ol
duunu belirtiyorsa, ayn biim de (klasik) betik de kendi gsterge
ler dizgesine doluluunun im zasn atar: yz gibi, betik de anlaml
olur (bundan anlamlln belirttiini anlayalm), bir isellikle do
natlm tr; bu iselliin derinliinin de betiin oulluunun gs
terdii pintiliin yaratt eksiklii giderdii varsaylr. Bu belli be
lirsiz dolayl ars stne, klasik betie "Ne dnyorsunuz?" di
ye sorma istei doar iimizde; ama "hibir ey" diye yantlayarak
paay kurtardm sananlarn tmnden daha kurnaz olan betik
yant verm ez, anlama son kapan mar: onu askya alr.

Notlar
1 Jean Reboul: "Sarrasine ya da kimiletirilmi hadmlk". Cahiers pour l'analyse, Mart-Nisan
1967.
2 Bu betik Balzac'n La Comdie humaine (insanlk Gldrs) bal altnda toplam olduu
tm yaptlarnn Scnes de la oie parisienne (Paris Yaamndan Sahneler) adl blmnde yer al
maktadr: Seuil yaynlan, L'Intgrale dizisi (1966), d it IV, ss.263-72, sunu ve notlar: Pierre Cit
ron.
3 Sarrasine'de, Lacan'a zg bu izlein varln ilk not eden Jean Reboul olmutur (bkz. yukar
da, Sarrasine balkl X. blm).

188
EKLER
 Eki
Honor de Balzac

SARRASINE

3 En grltl patrtl enliklerde herkesi, u an bir adam bi

le alp gtren 2 derin dlerden birine dalmtm. 4 Elysee-Bour-
bon'un saati gece yarsn almt. 5 Bir pencere aralna oturmu
6 ve hareli kumatan yaplm bir perdenin kvrmlar altna giz
lenmi olarak 7 geceyi geirdiim konan bahesini gnlmce
seyredebiliyordum. 8 Yer yer karla kapl aalar ayn yeni aydn
latmaya balad bulutlu bir gkyznn oluturduu grimsi
dipyzey zerinde glkle seiliyorlard. Bu olaanst ortam
iinde grldklerinde, nl ller dansnn dev im gesini yaratr-
casna, kefenlerine pek iyi sarnamam hayaletleri andryorlard.
9 Sonra da, teki yanma dnp 10 yaayanlarn dansn hayranlk
la izleyebiliyordum! 11 duvarlar altndan ve gm ten kaplan
m, l l avizelerin olduu, mumlarn aydnlatt grkemli bir
salon. Orada, Paris'in en gzel, en varsl, en iyi anlan, en esiz, en
gsterili, prlantalar iinde parldayan kadnlan kaynayorlard,
drt dnyorlard ve daldan dala konuyorlard. Balarnda, g
slerinde, salarnn arasnda, elbiselerinin stne serpilmi ya
da ayaklarnda halkalar oluturan iekler tayan kadnlar! Dan-
telalar, m ekik oyalarn ve zarif kalalarn rten muslini kvnm -
landran hafif titremeler, i gcklayc admlard bunlar. ok derin
birka bak uray, buray deliyor, klar, prlantalarn ateini yu
tuyor ve zaten ateli olan yrekleri daha da kkrtyorlard. Sevgi

191
liler iin anlaml ba devinimleri ile kocalar iin olumsuz tutumlar
da anszn yakalanveriyordu. Oyun oynayanlarn, her umulmadk
atta, nlayan sesleri, altnn tngrts mzie, syleilerin uul
tusuna karyordu; bu sarho kalabaln, dnyann sunabilecei
batan kanc her eyle, tmyle ban dndrebilmek iin bir
gzel koku dalgas ve genel sarholuk lgna dnm imgelemle
rin stnde etkisini gsteriyordu. 12 Bylece samda, lmn i
karartc ve sessiz imgesi; solumda, yaamn kibar elenceleri: bu
rada, souk, donuk, yas tutan doa; orada, nee iindeki insanlar.
.13 Bense, eitli biimlerde binlerce kez yinelenerek Paris'i dnya
nn en elenceli ve en ok dnceye iten kenti yapan bylesine
aykr bu iki tablonun arasndaki snrda durmu yans gldrc,
yars hzn verici trel bir kanm oluturuyordum. Sol ayamla
tempo tutuyordum, teki ayamsa bir tabutun iindeymi gibi ge
liyordu bana. Gerekten de ayam, bir aralktan szp vcudunu
zun bir yann donduran trden bir yelden buz kesmiti, oysa te
ki ayam, balolarda olduka sk bamza gelebilecei gibi, salon-
lann nemli scakln duyumsuyordu.
14 - Bay De Lanty bu kona satn alal pek de uzun sre olma
d, deil mi?
- Olmaz olur mu! Mareal De Carigliano ona bu kona satal
on yl olacak yaknda.
- yle mi!
- Bu insanlann snrsz bir serveti olmal.
- Kukusuz.
- Ne elence! Grlmemi bir atafat iinde.
- Bay De Nucingen ya da Bay De Gondreville kadar varsl m
drlar dersiniz?
15 - Yani siz bilmiyor musunuz ki?
Bam uzattm ve konuan bu iki kiinin Paris'te yalnzca Ne
den? lerle, Nastl? Nereden geliyor? Kim onlar? N e var? N e yapt ?larla
uraan merakl kiilerden olduklarn anladm. Alak sesle ko
numaya baladlar ve ayn bir yere konmu kanepenin birinde da
ha rahat konumak zere uzaklatlar. Giz peinde koanlann kar
sna bundan daha verimli bir maden asla kamazd. 16 Hi kim
se Lanty ailesinin hangi lkeden geldii bilmiyordu, 17 milyonlar
la llen bir servetin hangi tecimden, hangi soygunlardan, hangi
vurgundan ya da hangi kalttan elde edildii de bilinmiyordu. 18
Bu ailenin tm yeleri talyanca, Franszca, spanyolca, ngilizce

192
ve Almanca konuuyorlard, stelik bu halklarla uzun sre yaa
m olduklarn dndrtecek kadar kusursuzca. ingene miydi
bunlar? Korsan mydlar?
19 - Allah kahretsin! Konuklarn kusursuzca arlyorlar, di
yorlard gen politikaclar.
- Kont De Lanty bir C asauba'y soym u da olsa, kzyla evle
nirdim! diye haykrd bir filozof.
20 M arianina'yla, gzellii doulu ozanlarn m asals gzellik
anlaylarn somutlatran on alt yam daki bu gen kzla kim ev-
lenmezdi ki! Alaattin'in lam bas adl masaldaki Sultann kz gibi
peeli olmalyd. ark syleyii, kendilerinde baskn bir niteliin
srekli olarak btnn kusursuzluunu dlad M alibran'lann,
SontagTann, Fodo'lann tm lenmem i yeteneklerini glgede bra
kyordu; nk Marianina sesin duruluunu, duyarll, devini
min ve titremlemelerin yerindeliini, tini ve bilim i, incelii ve
duyguyu ayn derecede birletirm eyi biliyordu. Bu kz tm sanat
larn ortak ba olan ve kendisini arayanlardan hep kaan u giz
li rselliin rneiydi. Tatl ve alakgnll, bilgili ve nkteci
olan M arianina'y hi kim se glgeleyem ezdi, tabii annesinden ba
ka.
21 Ba dndrc gzellikleri zam ann ypratmalarna mey
dan okuyan ve otuz alt yanda on be yl nce olduklarndan da
ha ok arzu uyandrr gibi grnen kadnlara rastladnz m hi?
Yzleri tutkulu bir tindir, k saar; yzlerindeki her izgi zek
dan parldar her gzenein bam baka bir prlts vardr, zellikle
klarn altnda. Batan k a n a baklan insan eker, iter, konuur
ya da susarlar; eitimli yryleri artk doallamtr; sesleri, en
cilveli bir biim de tatl ve yum uak klnm tonlarn kulak oka
yan gzelliklerini koyar ortaya. Benzetm eler stne kurulmu v
gleri en hassas kiilerin gururunu okar. Kalarnn bir devinimi,
en kk bir gz oyunu, bklen dudaklan yaam n ve mutlu
luklarn onlara balam olanlara bir tr rk verir. Akta dene
yimsiz ve konumas uysal b ir gen kz batan karlabilir; ancak
bu tr kadnlar uruna, bir erkek, Bay De Jaucourt gibi, kk bir
odaya gizlenip de hizmeti kadn kap aralnda onun iki parm a
n krdnda barm am ay renmelidir. Bu byleyici gl
kadnlan sevmek, yaamn tehlikeye atmak deil midir? Belki de
bunun iin onlan bylesine tutkuyla seviyoruz. Kontes De Lanty
de byleydi ite.

193
 22 M arianina'nn erkek kardei Filippo, kz kardei gibi, kon
tesin olaanst gzelliini almt. Tek szckle bu gen adam
A ntinos'n, daha ince hatl, yaayan imgesiydi. Zeytin karas bir
ten, gr kalar ve kadife bir bakn atei erkeke tutkularn, gz-
pek dncelerin gelecei iin umut verdiinde bu elimsiz ve na
rin ller genlikle nasl da uyum salyorlard! Filippo nasl e
kici bir erkek olarak tm gen kzlarn yreindeyse, Fransa'nn
en iyi koca aday olarak da tm annelerin akimdayd.
23 Bu iki ocuun gzellii, serveti, zeks, zariflii yalnzca
annelerinden geliyordu. 24 Kont De Lanty ksa boyluydu, irkindi
ve iek bozuu bir cildi vard; bir spanyol gibi karamsar, bir ban
kac gibi can sklayd . Belki de ok az gld ve hep Bay De
M ettem ich'in ya da W ellington'm szlerini and iin, byk bir
politikac olarak kabul ediliyordu. 25 Bu gizemli aile , glklerini
zevk dnyasna ait her kiinin baka bir biim de dile getirdii bir
Lord Byron iirinin tm ekiciliine sahipti: Anlalm as g ve k
tadan ktaya yceleen bir ark gibiydi. 26 Bay ve Bayan De
Lanty'nin kkenleri, gem i yaantlar ve dnyann drt bir ya
nyla olan ilikileri zerinde koruduklar bilinm ezlik pek de uzun
bir sre aknlk yaratan bir konu olmad. Belki de baka hibir
lkede Vespasianus'un1 beliti2 daha iyi anlalmamtr. Orada,
kanla ya da amurla lekelenmi paralar bile hibir eyi ele verm ez
ler ve her eyi temsil ederler. Yeter ki kaym ak tabaka servetinizin
lsn bilsin, size denk olan tutarlar arasna yerletirilirsiniz ve
hi kimse sizin belgelerinizi grmek istemez, nk herkes bilir ki,
bu pek de nemli deildir. Toplumsal sorunlarn cebir denklem le
riyle zld bir kentte, servencilerin olaanst anslar var
dr. Bu ailenin kkende ingene olduklarn varsaysak bile, ylesi
ne varsl, ylesine ekiciydiler ki kaym ak tabaka onlarn kk
gizlerini balayabilirdi. 27 Ancak, Lanty ailesinin bilm ece gibi y
ks, Anne Radcliffe'in rom anlanndakine olduka benzer bir bi
imde, srekli bir merak konusu oluturuyordu ne yazk ki.
28 Gzlemciler, amdanlarnz hangi m aazadan aldnz il
le de bilm ek isteyen ya da daireniz holarna gittiinde size kiran
zn ne kadar olduunu soran bu insanlar, Kontesin dzenledii
elencelerde, konserlerde, balolarda, enliklerde garip bir kiinin
1 Vespasianus: S 69 -79 Roma imparatoru. Neron'un lmnden (68) sonra patlak veren i sa-
valann sonunda Flavius hanedann kurmutur. Mali reformlar ve birlii pekitirme yolun
daki abalan imparatorlua siyasal istikrar kazandrmtr. Ana Britannica Ansiklopedisi. (.N.)
^ Belit: Aksiyom. (.N.)

194
grndn uzaktan uzaa aynm sam lard. 29 Bu bir erkekti. 30
Konakta ilk kez grnmesi bir konser srasnda oldu; Mariani-
na'nn byleyici sesiyle salona srklenm i gibiydi.
31 Kapnn yannda duran bir hanm yanndaki bayana:
- Bir sreden beri yorum, dedi.
Bayann yannda bulunan, u kim senin tanm ad adam e
kip gitti.
- N e kadar da garip! imdi sndm , dedi kadn yabanc gittik
ten sonra. Belki beni lgnlkla sulayacaksnz ama, bu souu
yaratanm az nce giden, yanmdaki u siyahlar giymi bey oldu
unu dnmekten alamyorum kendimi.
32 Az sonra, kaymak tabakay oluturan insanlara zg abart
clk, bu gizemli kii hakknda en elenceli dnceleri, en garip
anlatmlar, en gln ykleri oluturdu ve ard arda dizdi. 33 Tam
olarak bir kan emici, bir gulyabani, yapay bir insan, bir tr Faust
ya da Ormanlar Kral Robin olmasa da, dsellii seven insanlarn
sylediine baklrsa, insan biimindeki tm bu yaratklarla ben
zer yanlan vard. 34 urada - burada, Paris dedikoduculuunun bu
ustalkl alaylarn gerek sanan Alnanlara rastlamyordu.35 Yaban
c yalnzca yal bir adamd. 36 Her sabah birka gzel tmceyle
Avrupa'nn gelecei iin karar verm eye alkn u gen adamlar
dan bir ou bu tannmayan kiide byk bir katil, snrsz varsl-
lklann sahibi bir kiiyi grmek istiyorlard. Romanclar bu yal
adamn yaamn anlatyorlard ve Mysore Prensinin hizmetinde
olduu sre iinde onun tarafndan ilenmi canavarlklar hakkn
da gerekten ilgin ayrntlar sunuyorlard size. Daha olumlu kii
ler olan bankaclar, doru gibi grnen bir yk oluturmulard.
- Hadi canm! diyorlard bir acm a devinim iyle geni omuzla
rm kaldrarak, bu zavall ihtiyar Cenoval bir adam.
37 - Beyefendi, bu dileimi bir lszlk olarak kabul etmez
seniz, bana, "Cenoval bir adam " sznden ne anladnz akla
m ak inceliinde bulunur musunuz?
- Efendim, bu, snrsz anamallarn yaamndan saland ve
kukusuz, bu ailenin gelirlerinin de salndan kaynakland bir
adam demektir.
38 Bayan D'Espard'n evinde, cam altna konmu bu ihtiyarn
Cagliostro diye anlan nl Balsamo olduunu pek doru gibi g
rnen tarihsel aklamalarla kantlayan bir manyetizmacy dinle
diimi anmsyorum. Bu acl simyacya gre, SicilyalI servenci

195
lmden paay kurtarmt ve torunlar iin altn yaparak eleni
yordu. Bir de, Kraliyet Subay De Ferette bu garip kiiyi tandn
ve onun Saint-Germain Kontu olduunu ileri sryordu. 39 Nk
teli bir tonda ve gnmzde inansz bir toplumu belirleyen alay
c bir havada sylenmi bu samalklar, Lanty ailesi hakknda be
lirsiz kukular yaratyordu. 40 Sonuta, bu ailenin tm yeleri, ya
am neredeyse tm aratrmalardan uzaklatrlm bu yal ada
ma kar olduka gizemli bir tutum iine girerek birararaya gelmi
garip rastlantlarla evrelerindekilerin sanlarn doruluyorlard.
41 Bu kii Lanty'lerin konanda kendisine ait olduu kabul
edilen dairenin eiinde grnr grnmez, ortaya k ailede
her zaman byk bir heyecan yaratyordu. Sanki ok nemli bir
olay gibiydi. Yalnzca Filippo, Marianina, Bayan De Lanty ve yal
bir uak bu bakalarnn tanmad adamn yrmesine, oturup
kalkmasna yardm etme ayrcalna sahipti. Her biri onun en k
k devinimlerini bile gzlyordu. 42 Tmnn mutluluunun,
yaamnn ya da servetinin kendisine bal olduu byl bir ki
iydi sanki bu adam. 43 Korku mu, sevgi miydi bu? evredekiler
kendilerinin bu sorunu zmelerine yardmc olacak hi bir sonuca
varamyorlard. 44 Ailenin, bilinmeyen bir yerde aylar boyunca
gizlenen bu olaanst yarat, bekleniyor olmakszn, birden bi
re kaarcasma oradan kyordu ve uan ejderhalarndan inip a
rl olmadklar trenleri bozmaya gelen u eski zaman perileri gibi
salonlarn ortasnda grnyordu. 45 alacak bir ustalkla .duy
gularn gizlemesini bilen evsahiplerinin kaygsn kestirebilenler
de yalnzca en deneyimli gzlemcilerdi. 46 Ancak, bazen, pek de
saf olan Marianina, kadril dans yaparken, gruplarn arasnda gz
ledii yal adama korku dolu bir bak atyordu. Bazen de Filippo
kalabaln iinden szlp ona ulamak iin ilerliyordu, sanki in
sanlarn demesi ya da en kk bir soluk bu garip yarat krp
dkecekmi gibi sevecen ve dikkatli bir biimde onun yanmda ka
lyordu. Kontes ona ulamak niyetinde deilmi gibi grnp ona
yaklamaya alyordu; sonra da, yznde sevgi kadar yardmse
verliin de, zorbalk kadar boyun emenin de izlerini tayan bir
anlatm ve tavrlar taknarak yal adamn hep yerine getirdii iki
ya da szck sylyordu, Kontes onu alp gtryordu, ya da,
daha iyi bir deyile, kapp gtryordu. 47 Eer Bayan De Lanty
orada deilse, Kont onun yanma varmak iin binbir oyun dzenli
yordu; ancak szn glkle geirir gibiydi, ve annesinin, nazma

196
boyun e4ii ve bakaldrm asndan korktuu mark bir ocuk
mu gibi davranyordu ona.
48 Kimi dncesiz kiiler lszce Kont De Lanty'yi sorgu
lamaya kalktarsa da, bu souk ve saknml adam merakllarn
sorularn hep anlamam gibi grnd. Bylece, bu ailenin tm
yelerinin gsterdii zen sonucu boa km birok giriimden
sonra, kim se bu denli iyi korunan bir gizi bulm aya almad.
Dostlarn arasndaki giziletimciler, her eye inanverenler ve politi
kaclar, bkp usanarak, sonunda bu gizin peini braktlar.
49 Ancak, u anda, bu grkemli salonlarda, bir yandan don
durmalarm, sorbelerini yerken ya da boalm pun bardaklarn
bir konsolun stne koyarken uhlan syleyen filozoflar vard bel
ki de:
- Bu insanlann dolandrc olduklann renirsem armaya
cam. Hep gizlenip yalnzca gn ile gece eit olduunda ya da en
uzun ile en ksa gnlerde ortaya kan bu adam bir katilmi gibi
geliyor bana.
- Ya da hileli iflasa gidip borlarn dememi biri...
- Aa yukan ayn ey. Bir adamn servetini yok etmek kendi
sini ldrmekten daha ktdr bazen.
50 - Baym, yirmi altn liraya bahse girdim, imdi krk alyo
rum.
- Beyefendi, rtnn stnde yalnzca otuz lira var.
- Gryorsunuz ite, bu toplum nasl da kark. Burada oyna
namaz.
- Doru... Hayalet'i grmeyeli yaknda alt ay olacak. Onun
canl bir varlk olduuna inanyor musunuz?
- Eh! En fazla...
Bu szler, evremde, ekip giden yabanclar taralndan sy
lenmiti. 51 Bense o anda, iinde siyah ile beyazn, yaam ile l
mn birbirine kart dncelerimi son bir dncede topluyor-
dum. Gzlerim kadar, lgn imgelemim de hem grkeminin en
yksek derecesine ulam leni, hem de bahelerin oluturduu
karanlk tabloyu hayranlkla izliyordu. 52 nsana zg madalyann
bu iki yz zerinde ne kadar dndm bilmiyorum; 53 an
cak gen bir kadnn bouk gl beni birden kendime getirdi. 54
Kendini baklarma sunan grnt karsnda ap kaldm. 55
Doann ok ender bulunur cilvelerinden biriyle, beynimde yuvar
lanp duran yarm yas dncesi oradan km, canl, kiilemi

197
bir biim de karmda duruyordu, Jpiter'in bandan kan Miner-
va gibi, byk ve gl olarak fkrmt, ayn anda hem yz hem
yirm i iki yandayd, hem canl hem lyd. 56 Hcresinden frla
m bir deli gibi odasndan kaan zavall ihtiyar, Tancrede aryasn
bitirm ekte olan M arianina'nn sesine dikkat kesilmi insanlarn
oluturduu duvarn arkasndan ustaca szlm olmalyd. 57
Herhangi bir tiyatro mekanizmasyla itilmiesine, yerin altndan
km gibiydi. 58 Devinim siz ve zntl bir biim de, uultusu
nun kulaklarna ulam olabilecei bu lene baka kald bir sre.
Kafasm kurcalayp duran dnce, neredeyse uyurgezerlerinki
gibi, olup bitenler zerinde ylesine younlam t ki kalabaln
iinde duruyor ancak kalabal grmyordu. 59 Dikkati ekme
den, Paris'in en byleyici kadnlarndan birinin yannda ortaya
kmt. 60 Gen ve zarif bir dans olan bu kadnn ince hatlar
vard ve yz bir ocuunki kadar taze, pem be beyazd, bir de y
lesine narin, ylesine duruydu ki, tpk gne nlarnn duru bir
buzun iinden getii gibi, bir erkein bak iine ileyecekmi gi
biydi. 6i H er ikisi orada, birlikte, karmdaydlar, yanyana ve yle
sine birbirlerine yakndlar ki y a b a n a hem tl elbiseyi, hem iek
talarn, hem hafife kabartlm salar, hem de oynayp duran
kemeri eziyordu.
62 Bayan De Lanty'nin balosuna bu kadn ben getirmitim. Bu
eve ilk kez geldii iin bouk gln baladm; ama ona sert
e nasl buyurgan bir iaret yaptysam sessizleti ve yanndakine
saygl oldu. 63 Benim yanma oturdu. 64 Yal adam bu nefis yara
tn yanndan ayrlm ak istem edi; ona, bir hevesle, u, ar derece
de yal insanlarn gsterebilecei ve onlar ocuklara benzeten,
belli bir nedeni ve aklamas olm ayan inatla balanmt. 65 Bu
gen bayann yanna oturm ak iin, alr kapanr bir iskemle alma
s gerekti. En kk devinimleri bile bir fellinin davranlarn be
lirleyen u souk uyuukluun, u sama kararszln izlerini ta
yordu. Saknml bir biim de yavaa yerine oturdu ve 66 anlal
maz kimi szler homurdand. Ksk sesi bir kuyunun iine den
tan kard sesi andrd. 67 Gen kadn serte elimi skt, sanki
bir ykmdan korunmaya alyordu, titredi nk bakt bu
adam, 68 ancak prlts gitmi sedefe benzetilebilecek scakl kal
mam, su yeili iki gzn ona evirmiti.
69 - Korkuyorum, dedi bana kulama eilerek.
70 - Konuabilirsiniz, diye yantladm. Kula pek iitmiyor.

198
 - Onu tanyor musunuz yani?
- Evet.
71 O zaman , bu insan dilinde ad olmayan yarat, bu z ol
mayan biimi, bu yaam olmayan varl ya da bu etkinlii olma
yan yaam bir sre inceleyecek kadar yreklendi. 72 Kadnlar,
kendilerine tehlikeli heyecanlar bulmaya, onlardan ince parmak
lklarla ayrlm olduklarm dnp rkerek de olsa, zincire vu
rulmu kaplanlan grmeye, boa ylanlarna bakm aya iten u kor
ku verici merakn bys altndayd. 73 htiyarn bir gndeliki gi
bi srt erilmi olmasna karn boyunun normal olduu kolaylk
la ayrmsanyordu. Ar zayfl, kol ve bacaklarnn zariflii l
lerinin hep narin olduunu kantlyordu. 74 Kemik yn kala
larnn evresinde, indirilmi bir yelken gibi, kvrmlar yaparak
dalgalanan siyah ipekten bir pantolon giymiti. 75 Bu garip bedeni
tayan incecik bacaklar gren bir rgenbilimci korkun bir clzl
n belirtilerini'hem en tanyabilirdi. 76 Bir gmtn stne apraz
olarak konmu iki kem ik derdiniz. 77 ok yalanmln bu rast
lantsal makinedeki izlerini grmekten kanamayacanz zaman,
adamn uyandrd derin bir tiksinm e duygusu kaplyordu yre
i. 78 Kimsenin tanm ad adam srm a ilemeli, m odas gemi be
yaz bir yelek giym iti, am an da gzalc bir beyazlktayd. kl
bir kralieyi bile zendirebilecek, kzla alan ngiliz dantelin
den bir yaka ss gsnde krm al san saaklar oluturuyordu;
ancak onun stnde, bu dantel bir ssten ok bir paavrayd. Bu
yaka ssnn ortasnda, deeri llemez bir prlanta gne gibi
parlyordu. 79 Bu yllanm atafat, bu gerek ve zevksiz hazine bu
garip yaratn yzn daha da iyi ortaya kartyordu. 80 ereve
portreye yarayordu. Bu kara yz keliydi ve tm ynlerde k
mt. ene ukurlam t; akaklar kmt; gzler sanm trak
ukurlarda yitmiti. Betim lenem ez bir zayfln iyice ortaya kar
d ene kem ikleri yanaklann ortasnda ukurlar oluturuyorlar
d. 81 Iklann az ok aydnlatt bu tmsekler, bu yzden insan
yzne zg teki nitelikleri de alp gtren garip glgeler ve
yansmalar retiyorlard. 82 Sonra yllar bu yzn sar ve ince deri
sini kemiklerin stne ylesine byk bir gle yaptrmt ki
burada, ya bir ocuun att tala bulanan bir suyun oluturduu
halkalar gibi yuvarlak ya da bir cam atla gibi yldz biim inde,
ancak her iki durumda da derin ve bir kitabn iindeki yapraklar
kadar skm bir sr krklk iziyordu her yanda. 83 Kimi ya

199
llar bize daha da iren portreler sunarlar; ancak karmza k-
veren bu hayalete yapay bir yaratk grnm n en ok veren
eyse stnde prldayan krmz ve beyazd. Maskesinin kalar
ktan ok iyi yaplm bir resmi ortaya kartan bir parlaklk al
yorlard. Bunca ykntnn zc grnm iin ne mutlu ki, bir
kadavrannkini andran kafas saysz buklelerinin olaanst bir
tutkuyu aa kard sar bir perukla gizlenmiti. 84 Ayrca, bu
garip kiinin kadnlara zg ss m erak kulaklarndaki altn k
pelerle, gzelim talarnn kem ikleri km parmaklarnda parl
dad yzklerle ve bir kadnn boynundaki bir gerdanln ta
lar gibi gz krpan bir saat zinciriyle olduka belirgin bir biim de
ortaya konmutu. 85 Bunun dnda, bu Japon putu gibi eyin 86
morarm dudaklarnn stnde, bir l kafasndaki gibi, dura
an ve deim ez bir gl, acmasz ve alayc bir gl vard. 87
Bir yontu kadar sessiz, devinimsiz olan bu yaratk, bir desin
kaltlarnn saym yaptklar zaman, ekm ecelerinden kardk
lar eski elbiselerin misk kokusunu yayyordu. 88 Eer yal adam
gzlerini toplulua evirirse, bir yanstma yeteneinden yok
sun bu yuvarlarn devinimleri alglanam az bir hileyle gerekleti
rilmi gibiydi; gzler durduundaysa, onu inceleyen, kmldam
olduklarndan kuku duyuyordu. 89 Bu insan kalnts parackla
rn yannda gen bir kadn grmek; 90 boynu, kollar ve gs p
lak ve beyaz olan, dolgun ve gzellik saan hatlar, kaym ak gibi
bir alnn stne gzelce yerlem i salar insann akln bandan
alan, gzlerinin yanstt deil de yayd gzlenen, ty gibi
hafif salar, gzel kokulu soluu bu glge, bu toz iindeki adam
iin ok fazla ar, ok fazla acm asz, ok fazla gl grnen, ok
ho ve taze bir gen kadn grmek: 91 ah! ite lm ve dirimdi bu,
gerekten de, dsel bir karm, yan yarya korkun, gsn ola
anst bir biim de diiletirdii yars aslan, yan s kei masal
hayvan.
- Dnyada bu tr birlem eler sk sk gerekleiyor yine de, de
dim kendi kendime.
92 Gmtlk kokuyor! diye haykrd gen kadn, akna dn
mt, 93 onu koruyacamdan emin olmak istercesine kolumu
skt, grltl devinimleri ok korkmu olduunu gsteriyordu
bana. 94 "Korkun bir grnt bu, dedi, orada daha fazla kalamaz
dm. Ona biraz daha bakarsam , lmn ta kendisinin beni bulma
ya geldiine inanacam. Yayor mu bu adam ?"

200
 95 Elini garip adamn stne koydu; 96 bunu da, kadnlarn ar
zularnn iddetinden aldklar gzpeklikle yapt, 97 ancak gze
neklerinden souk bir ter akt, nk, yal adama dokunduu an
da, oyuncak tahta deirm enden kan tiz sese benzer bir lk
duydu. Bu keskin ses, bir sesse eer, neredeyse kurumu bir grt
laktan kmt. 98 Bu barn ardndan, kk, sarslarak sklen
ve zel bir ses nitelii olan bir ocuk ksr geldi serte. 99 Bu
grlty duyunca, M arianina, Filippo ve Bayan De Lanty gz
lerini bize evirdiler, baklar da imek gibiydi. Gen kadn
Seine'in dibinde olm ak isterdi. 100 Kolumu tuttu ve beni kk bir
salona srkledi. Kadn-erkek, herkes bize yer at. Konuk arla
nan salonlar geince, yarm daire biim inde kk bir blmeye
girdik. 101 Birlikte geldiimiz kadn, korkudan arpntlar iinde ve
nerede olduunu bilm eksizin, kendini bir divann zerine att.
102 - Hanmefendi, delisiniz siz, dedim ona.
103 - Ama, dedi kendisini hayranlkla seyrettiim bir sessizlik
an sonunda, 104 su benim mi? Neden Bayan De Lanty konanda
hortlaklarn gezinm esine izin veriyor?
105 - Hadi canm, aptallk ediyorsunuz, diye yantladm. Za
vall bir yal adam hayalet sanyorsunuz.
106 - Susun, diye karlk verdi, btn kadnlarn hakl olmak
istediklerinde taknmasn bildikleri kendini kabul ettiren ve alayc
bir tavrla. 107 "N e gzel oda! diye haykrd evresine baknarak.
M avi atlas, duvar kaplam asnda harikalar yaratyor her zaman.
Yeni mi! 108 Tanrm! N e gzel tablo!" diye ekledi ayaa kalkp, ok
gzel bir biimde erevelenm i bir tualin karsna getii anda.
Bir sre, bu olaanst yapta hayran hayran bakakaldk; 109
doast bir fra tarafndan gereklemi gibi grnyordu. 110
Tablo bir aslan postu stne uzanm A donis'i1 gsteriyordu, lll
Odann ortasna aslm ve kaym ak tandan bir vazonun iine
konmu bir lamba, bu tuali, bize resmin tm gzelliklerini kavra
mamz salayan yum uak bir kla aydnlatyordu.
112 - Bylesine kusursuz bir varlk olabilir mi? diye sordu ba
na, 113 hatlarn, duruun, rengin, salarn, ksaca her eyin esiz za
rifliini, tatl bir haz glmseyiiyle inceledikten sonra.
114 - Bir erkek iin ok fazla gzel, diye ekledi, kendisine rakip
grd bir kadn incelerm iesine dikkatle baktktan sonra.

1 Adonis: Yunan mitolojisinde Tanra Aphrodite'nin gzdesi gzel delikanl. Ana Britannica
Ansiklopedisi (.N.)

201
 115 Ah! Bir kskanlk duygusunun iimi nasl da kapladn
hissettim! 116 Bir zam anlar ozann biri beni bylesi bir kskanla
bou bouna inandrm aya almt. Sanatlarn, kendilerini her
eyi lkletirm eye iten reti nedeniyle, insan gzelliini abart
tklar oyma resimler, tablolar, yontular karsnda duyduumuz
trden bir kskanla.
117 - Bu bir portre, diye yantladm. Onu Vien'in2 yeteneine
borluyuz. 118 Ancak bu byk izer izdii kiiyi hi grmedi ve
plak bir m odele gre allm bu resmin bir kadn yontusundan
kalkarak yapldn bilseydiniz belki de hayranlnz bu denli
byk olmazd.
119 - Kim bu?
Duraksadm.
- Bilmek istiyorum, dedi serte.
120 - Sanyorum ki, dedim ona, bu Adonis Bayan De Lanty'nin
bir ... bir ... bir akrabasnn resmi.
121 Onu bu yz hayran hayran seyrederken yklm grme
nin acsn duydum. Sessizce oturdu, ben de onun yanna oturdum
ve elini tuttum. Farkna bile varmad! Bir portre yznden unutul
mak! 122 Bu srada, elbisesi hrdayan bir bayann admlarnn ha
fif grlts sessizlikte nlad. 123 Zariflii ve yeni uzun giysisin
den ok yzndeki m asum anlatmla daha da grkem li olan gen
M arianina'nn ieri girdiini grdk; yava yava yryordu ve
bir ana sevecenliiyle, bir evlat zeniyle bizi mzik salonundan
kartan giyinmi hayaleti tutuyordu; 124 onun gsz ayaklarn
yavaa yere koyuuna bir tr kaygyla bakarak gtryordu onu.
125 Her ikisi, olduka glkle, duvar kaplamas iine gizlenmi
bir kapya vardlar. 126 Orada, Marianina usulca kapy vurdu. 127
Gz ap kapayncaya kadar, uzun boylu, clz bir adam, bir tr ai
le perisi kapda grnverdi. 128 Yal adam bu gizem li koruyucu
ya emanet etm eden nce, 129 gen kz gezinen cesedi saygyla p
t, masum dokunuu da, gizi kimi ayrcalkl kadnlara ait olan
karlk beklemeyen bir okamadan uzak deildi.
130 - Addio, addio!3 diyordu, gen sesinin en gzel tonlamala
ryla.
131 Hatta son seslem zerine, yreindeki sevgiyi iirsel bir
anlatmla dile getirmek istercesine, son derece gzel ancak alak
2 Ven, Joseph Marie: 1716-1809 yllarnda yaam Fransz izeri. Natoire'm rencisi olup, be
yl (1745-1750) Roma'da bulunmutur. Petit Robert 2 (.N.)
^ Hoakal, hoakal. (.N.)

202
sesle yorumlanm evik ve kvrak bir geit ekledi. 132 Yal adam,
birdenbire bir ey anmsam gibi, bu kk gizli odann eiinde
kalakald. O srada hkm sren byk sessizlik sayesinde, g
snden kan derin i ekii duyduk; 133 iskeletinkileri andran
parmaklarn dolduran yzklerden en gzelini kard ve onu
M arianina'nn gsne yerletirdi. 134 Gen lgn glmeye bala
d, yz ald, eldiveninin stnden parmaklarndan birine ge
irdi 135 ve hzla, o anda bir kadrilin giri mziinin nlad salo
na doru yneldi. 136 Bizi farketti.
- Ah! Siz burada mydnz! dedi yz kzararak.
Bize, sanki bizi sorgularm gibi baktktan sonra, 137 yann
hi bir eyi dert etmeyen kabna smazlyla dans eine kotu.
138 - Bu ne demek? diye sordu bana gen arkadam. Kocas
m onun? 139 Galiba d gryorum. Neredeyim ben?
- Siz, diye yantladm, siz ki, hanmefendi, cokudan banz
dnm ve en anlalmaz heyecanlan bile anlayarak, bir erkein
yreinde duygulann en hassasn, onu soldurmadan, daha k
gnden sndrmeden yeertm esini bilirsiniz, siz ki yrek yaralan-
na acr ve Parisli bir bayann akima talya'ya ya da spanya'ya ya
rar tutkulu bir ruhu drrsnz...
Szlerimin ac bir ince alayn izlerini tadn ok iyi grd;
o zaman da, buna pek nem verm ezm i gibi grnerek, unlan
sylem ek zere szm kesti.
- Oh! Beni kendi keyfinizce biimlendiriyorsunuz. Ne garip
despotluk bu! Ben, ben olmayaym istiyorsunuz.
- Oh! Hibir ey istemiyorum, diye haykrdm, onun bu sert
tutumundan korkmu bir biimde. 140 Gneyin byleyici kadn
larnn yreklerim izde dourduu u gl tutkulara ilikin yk
nn anlatlm asn dinlemeyi sevdiiniz doru mu en azndan?
141 - Evet. N e olmu?
- yleyse, yarn akam saat dokuza doru size geleceim ve
bu gizi size amlayacam.
142 - Hayr, diye yantlad isyanc bir tavrla, hemen burada
renm ek istiyorum.
"stiyorum " dediinizde size boyun eme hakkn henz
vermediniz bana.
143 - u an, diye yantlad insan umutsuzlua drc bir i
veyle, bu gizi renmeyi en ok arzuladm an. Yarn, sizi dinle
meyeceim belki de...

203
 144 Glm sedi ve ayrldk; o hep byle gururlu, byle sert,
bense, her zaman olduu gibi u anda da hep byle glntm.
Gen bir em ir subayyla dans etme cretini gsterdi, ben de kh
kzarak, kh surat asarak, kh hayran, kh ak olarak, kh kska
narak ylece kalakaldm,
145 - Yarn grrz, dedi bana, sabahn ikisine doru balo
dan karken.
146 - Gitm eyeceim, diye dndm, seni terk ediyorum. Bel
ki bin kez daha kaprisli, daha deikensin... benim dlediimden.
147 Ertesi gn, tr tr yanan bir atein karsndaydk, 148
kk k bir salonda bulunuyorduk, ikimiz de oturmutuk; o, iki
kiilik b ir kanepede, bense iltelerin stnde, neredeyse ayaklar
nn dibinde ve bakm baknn altnda. Sokak sessizdi. Lamba
tatl bir aydnlk yayyordu. Sonralar, daha mutlu olduumuzda
bile, gzellikleri hep zlenen, ruhum uzun tadna doyamad ge
celerden, asla unutulm ayan anlardan, erin ve arzu iinde geen
saatlerden biriydi. Akn ilk isteklerinin gl izini kim silebilir ki?
149 - Hadi bakalm , dedi, dinliyorum.
150 - Balamaya ekiniyorum. Servenin anlatc iin tehlikeli
yerleri vardr. Eer kendimden geersem beni susturun.
151 - Konuun.
152 - Peki.
153 - Em est-jean Sarrasine Franche-Com te'li bir dava vekilinin
tek oluydu, diye yeniden sze baladm bir duraklamadan sonra.
Babas olduka drst bir biim de alt il sekiz bin liralk bir gelir
elde etmiti; bilgisiyle alan bir kiiye ait bu servet bir zam anlar
tarada ok byk bir servet olarak kabul ediliyordu.Yal stad
Sarrasine, bir tek ocuu olduu iin, onun eitiminde hibir eyi
gzden karm ak istemedi: onun bir yarg olmasm ve yallk
gnlerinde, Saint-Die blgesinde ifti olan Matthieu Sarrasine'in
torununun krallk sembol olan zam baklar stnde oturduunu
ve Parlementonun an iin oturumda uyukladn grecek kadar
uzun yaamay umuyordu; ancak Tanr dava vekiline bu m utlulu
u ok grmt.
154 Kk yata Cizvit papazlarna emanet edilen gen Sarra
sine 155 pek allmadk trden bir taknlk gsteriyordu. 156 Yete
nekli bir adamn ocukluuydu bu. 157 Ancak kendi keyfince al
mak istiyordu, sk sk ba kaldryordu, kimileyin arkadalarn
oynarken seyre dalp, kimileyin de H om eros'un kahramanlarn

204
kafasnda canlandrrken saatler boyunca derin karm ak dnce
lere dalyordu. 158 Elenmek istedii zam an da, oyunlarna olaa
nst bir iddet katyordu. Bir arkadayla aralarnda atma k
tnda, kavga ok ender olarak kan akm adan sonulanyordu.
Kendisi en gszse eer, sryordu. 159 K im i zam an etkin, kimi
zam an edilgen, yeteneksiz ya da ok fazla zekiydi; 160 garip kiilii
hocalarm n olduu kadar arkadalarnn da ondan ekinmesine
neden olmutu. 161 Yunan diline ilikin kavram lar renmek yeri
ne, onlara Thukydides'ten bir paray aklayan saygdeer rahi
bin resmini iziyordu, matem atik retm enini, disiplini salayan
papaz, hizm etlileri, dzeltmeni birka izgiyle iziktiriveriyordu
ve btn duvarlar biim siz taslaklarla dolduruyordu. 162 Kilisede
Tanr'ya vg ilahileri sylem ek yerine, ayinler srasnda sray ka
zyarak eleniyordu; 163 ya da bir tahta paras yrtt zaman
bir azize betisi yontuyordu. Eer yannda tahta, ta, kalem yoksa,
dncelerini ekmek iiyle biim lendiriyordu. 164 ster koro yerini
ssleyen tablolardaki kiilerin benzerlerini yapsn, isterse kendisi
bir biim versin yaptklarna, oturduu yerde, terbiye d niteli
iyle en gen papazlar umutsuzlua dren, ak sak taslaklar
brakyordu; dedikoducular da yal Cizvitlerin bunlar grnce
glmsediklerini ileri sryorlard. 165 Sonunda, okulda olup bi
tenlerin kaydedildii deftere inanmak gerekirse, okuldan kovuldu,
166 bunun da nedeni, sa'nn lm ydnm olan bir kutsal cuma
gn, kilisedeki gnah kartma yerinde srasn beklerken koca
man bir odunu sa biim inde yontm u olmasyd. Bu yontuya i
lenmi dine saygszlk ylesine bykt ki sanatya ceza veril
memesi sz konusu olamazd. Bir de edep kurallarn olduka hie
sayan bu betiyi iinde kutsal ksenin bulunduu dolabn stne
koym a cretini gstermemi miydi!
168 Baba kargnn 167 tehlikelerine kar bir korunak bulmak
zere Sarrasine Paris'e geldi. 169 u, engel tanmayan trden, g
l bir isteme sahip olduundan, dehasnn buyruklarna boyun e
di ve Bouchardon'un atlyesine girdi. 170 Btn gn alyordu,
akam lan da geimini salamak iin dileniyordu. 17i Gen sanat
nn sanatndaki ilerlem eler ve zeks karsnda bylenmi olan
Bouchardon 172 ksa bir sre sonra rencisinin iinde bulunduu
yoksulluu tahmin etti; onun yardmna kotu, ona sevgi gsterdi
ve ona ocuu gibi davrand. 173 Sonra, Sarrasine'in dehas (174 u,
gelecekte kendini gsterecek bir yetenein genlik cokusuna kar

205
savam verdii yaptlardan biri araclyla) ortaya ktnda, 175
iyi yrekli Bouchardon onun yeniden yal dava vekilinin gzne
girm esi iin urat. nl yontucunun etkililii karsnda, baba
nn fkesi yatt. Tm Besanon gelecein byk bir adamm
dnyaya getirmi olmaktan mutluluk duydu. Okanm gururu
nun onu iine att ilk esrime annda, cim ri uygulayc olunun
evresinde baarl grnmesini salad. 176 Yontu sanatnn gerek
tirdii uzun ve ok em ek isteyen alm alar 177 Sarrasine'in cokun
kiiliini ve ilenmemi stn yeteneini uzun sre dizginledi. (178
Belki de M ichel-Ange'nki kadar var gcyle savamaya alm)
bu gen ruhta tutkularn nas byk bir iddetle zincirden boa
nabileceim tahmin eden Bouchardon, 179 bu tutkularn ateini s
rekli almalarda sndrd. lgn bir dncenin onu sardn
grdnde ona almay yasaklayarak, elenmeyi nererek,
haylazla kendini kaptracakm gibi grndndeyse ona
nem li iler vererek Sarrasine'in olaanst cokusunu ynlendir
m eyi baard. 180 Ama, bu tutkulu delikanl iin silahlarn en g-
ls hep yum uaklk oldu, ustas da ancak bir baba sevecenliiyle
kran duygular uyandrarak rencisi stnde byk bir ege
m enlik kurabildi.
181 Yirmi iki yamda, Sarrasine Bouchardon'un, davranlar
ve alkanlklar stndeki yararl etkisinden zorunlu olarak synl-
d. 183 Sanat bunca desteklemi olan, Bayan De Pom padou'un
kardei M arki De M arigny'nin dzenlemi olduu 182 yontuculuk
dln kazanarak stn yeteneiyle gsterdii abalann karl
n ald. 184 Diderot, Bouchardon'un rencisine ait yontuyu bir
bayapt vercesine vd. 185 Kraln yontucusu, (186 ilke gerei,
yaam sal olaylar hakkndaki byk bilgisizliini bozmad) bir
gen adamn talya'ya gittiini grdnde derin bir ac duymad
deil.
187 Sarrasine alt yldan beri Bouchardon'un sofra arkadayd.
188 O zamandan beri Canova gibi Sarrasine de sanatna ok d
knd; gn doduunda kalkyordu, ancak gece km ak zere i
liine giriyordu 189 ve yalnzca esin kaynayla yayordu. 190 Co-
medie-Franaise'e gidiyorsa da oraya ustas tarafndan srklen
miti. Bayan Geoffrin'in evinde ve Bouchardon'un onu iine sok
maya alt k toplumda kendisini ylesine rahatsz hissediyor
du ki yalnz kalm ay yeliyordu ve bu babozuk dnemin zevkle
rini reddetmiti. 191 Yontudan baka sevgisi olmamt; 192 bir de

206
O pera'nn nllerinden biri olan Clotilde'den baka. 193 stelik bu
gizli iliki pek uzun srmedi. 194 Sarrasine olduka irkindi, hep
kt giyiniyordu ve zel yaamnda ylesine zgr, ylesine da
nkt ki 195 herhangi bir ykmdan korkan nl peri kz yontucuyu
ksa srede sanat akna geri verdi. 196 Sophie A m ould bu konuda
bilm em hangi gzel sz syledi. Sanrm arkadann onu yontu
lara gnderebilmi olmasna armt.
197 Sarrasine 1758'de talya'ya gitmek zere yola kt. 198 Yol
culuk boyunca, gl imgelem i yakc gkyz altnda ve Sanatlar
vatanm ssleyen olaanst antlar karsnda canland. Yontula
ra, fresklere, tablolara hayran oldu; yanm a duygusuyla dolu ola
rak 199 Rom a'ya geldiinde, 200 adm M ichel-Ange'n ve Bay Bou-
chardon'un ad lan arasna yazdrma arzusunun tutsayd artk.
Bunun iin, ilk gnlerde, zamann ilikteki alm alanyla, Ro
m a'da ok sayda bulunan sanat yaptlannn incelenm esi arasnda
bltryordu. 201 Ykntlar kraliesinin karsnda tm gen im
gelemleri saran esrime durumunda tam on be gn geirmiti ki,
202 bir akam, (203 nnde byk bir kalabaln birbirini ittirdii)
Argentina tiyatrosuna girdi. 204 nsanlarn neden byle t
n sorup soruturdu, 205 ona iki isimle yamt verdiler: "Zam binella!
Jom elli!" 206 eri girer ve 207 yer katndaki koltuklardan birine otu
rur, 208 pek de im an iki abbati arama skm 209 da olsa sahneye
yakn olduka iyi bir yerdeydi. 210 Perde kalkt. 212 Baron EYHol-
bach'n dzenledii bir gecede, Bay Jean-Jacques Rousseau'nun
ona ok gzel bir dille verdii zevkleri vd 211 bu mzii yaa
mnda ilk kez duydu. 213 Gen yontucunun duyular Jom elli'nin
esiz mziinin sesleriyle sanki yalanm gibiydi. Bu talyanlarn
ustaca biraraya getirilm i seslerinin baygn zgnlkleri onu b
yleyici bir cokunluk iine atmt. 214 Sessiz, devinim siz kald, iki
papazn kendisini ezdiini duyumsamad bile. 215 Tm benlii ku
laklarnda ve gzlerindeydi artk. Gzeneklerinin herbiriyle dinler
gibiydi. 216 Birden, salonu inleten alklar prima donnanm sahneye
kn karlad. 217 veyle sahnenin nne doru ilerledi ve son
suz bir zariflikle izleyicileri selamlad. Iklar, tm bir halkn co
kusu, sahnenin gz yanltmas, o ada, olduka cretkar olan
uzun bir giysinin byleyici etkisi (218 bu kadnn) yararna ibirli
i yaptlar. 219 Sarrasine zevkten lklar att.
220 O anda, kusursuzluklarn o gne dein doada urada
burada aram olduu lksel gzellii hayranlkla seyrediyordu:

207
ounlukla iren olan bir modelde kusursuz bir bacan yuvar
laklklarn, bir dierinde gs evrelerini bulmaya almt,
undan beyaz omuzlarn, sonunda bir gen kzdan boynunu, u
kadndan ellerini ve u ocuktan dzgn dizlerini almt, 221 an
cak Paris'in souk g altnda Eski Yunann gzelliklerini ken
dinde toplam ho varlklarna rastlam am t hi. 222 La Zambinel-
la, kadn doasm n bylesine gl bir biim de arzulanm bu e
siz orantlarn dipdiri ve narin bir biim de birarada sunuyordu,
bir yontucu bunlarn hem en dn verm ez hem de en tutkulu yar
gcyd. 223 ok eyler anlatan bir az, ak dolu gzler, gz kama
trc beyazlkta bir tendi bu. 224 Bir izeri kendinden geirecek tm
bu ayrntlara 225 bir de Vens'n sayg duyulan ve Yunanllarn
makasm dan km tm olaanstlkleri de ekleyiniz. 226 Sanat
, kollarn gvdeye baland yknlem ez zariflii, boynun in
san aknla dren yuvarlakln, kalarn, bum un uyumlu
bir biim de izdii hatlar, yzn kusursuz oval biim ini, belirgin
dolay izgerinin dzgnln, geni ve arzu uyandrc gz ka
paklarn snrlandran sk, kvnk kirpiklerin brakt etkiyi hay
ranlkla seyretmekten bkmyordu. 227 Bir kadmdan ok daha faz
lasyd bu, bir bayaptt! 228 Bu um ulm adk yaratkta btn erkek
leri kendinden geirecek ak ve bir eletirm eni honut klabilecek
gzellikler vard. 229 Sarrasine, onun iin ayaklndan indirilmi,
Pygm alion'un yontusunu gzleriyle yiyiyordu. 230 La Zambinella
ark sylediinde 231 kendinden geti. 232 Sanat d; 233 daha
sonra, i varlnn, daha iyi bir szck olmad iin yrek diye
adlandrdmz eyin derinliklerinde birdenbire tutuan bir oca
n varln duyumsad. 234 Alklamad, hibir ey sylemedi, 235
bir lgnlk am yayordu, 236 bu, yalnzca arzunun korkun ve ce-
hennemvari bilm em neyi olduu bu ada bizi etkileyen bir tr
taknlkt. 237 Sarrasine sahneye atlmak ve bu kadn ele geirmek
istedi: bu olaylar insan gzleminin ulamad bir krede olup bit
tii iin aklanmas olanaksz bir tinsel kntyle yz katna k
m gc ac veren bir iddetle ne atlmaya alyordu. 238 Onu
gren, souk ve aptal bir adam olduunu sylerdi. 239 n, bilim,
gelecek, varolu, dller, her ey ykld.
240 "Ya bu kadn beni sevecek ya da leceim !" Sarrasine'in
kendisi hakknda vard yarg bu oldu. 241 Benlii tmyle ylesi
ne sarhotu ki ne salonu, ne izleyicileri, ne oyuncular gryor, ne
de mzii duyuyordu artk. 242 Daha iyisi, onunla La Zambinella

208
arasnda uzaklk kalmamt, ona sahipti, gzleri stne yapm,
onu ele geirmilerdi. N eredeyse eytanca bir g onun bu sesin
rzgrm duymasn, salarnn iine batt gzel kokulu pudray
solumasn, bu yzn eitli yanlarn grmesini, orada kadife cil
dini tonlandran mavi damarlar saymasn salyordu. 243 Uzun
szn ksas, bu evik, krpe ve berrak tml, en kk bir hava
esintisinin biim verdii, sard ve at, yayd ve datt bir
iplik gibi yum uak ses, bu ses ruhuna ylesine gl bir biim de
saldryordu ki, 244 u, (245 insana zg tutkularn ok ender olarak
verdii) rpnmak hazlann neden olduu lklara birok kez en
gel olamad. 246 Ksa bir sre sonra tiyatroyu terk etmek zorunda
kald. 247 Titreyen bacaklar neredeyse onu tamay reddediyorlar-
d.Yklmt, kendini korkun bir fkeye kaptrm sinirli bir adam
gibi bitkindi. ylesine haz duymutu ki, ya da belki de ylesine
ac ekmiti ki yaam bir darbeyle devrilmi bir vazonun suyu gi
bi akp gitmiti. inde bir boluk, u zorlu bir hastaln sonunda
iyileme dnemi geirenleri umutsuzlua dren gszlklere
benzer bir bitkinlik duyuyordu.
248 Aklanamaz bir hzn tm yle sarmt onu, 249 gidip bir
kilisenin merdivenlerine oturdu. Orada, bir stuna srtn dayayp
de benzer karmak bir derin dnceye dald. Tutku onu yld
rm gibi arpmt. 250 Eve dndnde, 25i yaantmzda yeni il
kelerin varlm ortaya karan trden iddetli etkinliklerden biri
ne dald. Hazza olduu kadar acya da bal bu ilk ak ateiyle ya
narken sabrszlm ve lgnln La Zam binella'y bellekten i
zerek yattrm ak istedi. Bu, zdee dnm trden derin bir
dnme oldu. 252 u yaprakta, La Zambinella u dingin ve gr
nte souk, Raphael'in, Giorgion'un ve tm byk izerlerin g
nlden bal olduu tavrdayd. 253 u tekinde, kvrak bir geii
bitirirken zarif bir biim de ban eviriyordu ve kendisini dinler
gibi grnyordu. 254 Sarrasine sevgilisini tm durularda izdi:
onu rtsz, otururken, ayakta, kimi iffetli kimi ak bir kadn gibi
yatarken izdi, kalemlerinin lgnl sayesinde byk bir arzuyla
sevgiliyi dndm zde dlemimizin uyandrd tm zen-
li dnceleri gerekletirdi. 255 Ancak lgn dncesi resimden
daha telere gitti. 256 La Zam binella'y gryordu, onunla konuu
yordu, ona yalvaryordu, onu tasarlanabilecek btn konumlara
yerletirip (257 onunla neredeyse gelecei deneyerek) bin yllk bir
yaam ve m utluluu onunla tketiyordu.

209
 258 Ertesi gn, btn dnem iin sahneye yakn bir loca kirala
m ak zere uam gnderdi. 259 Sonra, ruhlar gl tm genler
gibi, 260 giritii iin glklerini gznde bytt, tutkusunu
beslem ek iin ilk olarak sevdiini hibir engel olmakszn seyretme
mutluluunu salad. 261 Kendi duygumuzdan haz aldmz ve
neredeyse kendi kendim izle mutlu olduumuz akn bu altn d
nemi 262 Sarrasine'de herhalde pek uzun srmemiti. 263 Yine de,
(264 o henz yaam n baharna zg, bu yapm acksz olduu ka
dar haz verici olan sannnn bys altndayken) olaylar onu
apansz yakaladlar. 265 Sekiz gn boyunca, sabahlarn kili you
rup (266 La Zam binella'y kendisinden gizleyen rtlere, eteklere,
korselere ve kurdelelere karn) onun benzerini yapm ay baara
rak geirdi; btn bir yaam tketti bylece. 267 A kam lan, erken
den locasna yerleip tek bana kanepeye uzanyor ve afyonla
kendinden gem i bir Trk gibi, dilediince verimli ve takn bir
mutluluk salyordu kendine. 268 nce, sevdiinin syledii ark-
lann ona verdii o ok iddetli cokulara alt yava yava; 269
sonra, gzlerini onu grmek iin eitti, (270 sonunda da, ilk gn
kendisini devindiren o gizli iddetli arzunun patlak vermesinden
korkmakszn) onu seyretmeye balad. Tutkusu, durulurken daha
derinleiyordu. 271 Ayrca, insanlardan kaan yontucu imgelerle
doldurulmu, umudun fantezileriyle sslenm i ve m utluluk dolu
yalnzlnn arkadalar tarafndan bozulm u olmasna katlana-
myordu. 272 ylesine gl bir biim de ve ylesine saflkla sevi
yordu ki, ilk kez sevdiim izde bamza gelen m asum kuruntulara
katlanmak zorunda kald. 273 Artk devinmek, bir eyler yapmak,
La Zam binella'nn nerede oturduunu renmek, annesi, amcas,
vasisi, ailesi olup olmadn bilm ek gerektiini ayrm sam aya ba
ladnda, onu grmek, onunla konum ak olanaklarn dnd
nde bu ylesine tutku dolu dncelerle yreinin ylesine id
detle dolduunu duyumsuyordu ki (274 fiziksel aclarndan oldu
u kadar dnsel hazlarndan da mutluluk duyarak) bu ileri er
tesi gne brakyordu.
275 - Ama, dedi bana Bayan De Rochefide szm keserek, he
nz ne M arianina'y ne de kk ihtiyarn gryorum.
- Yalnzca o adam gryorsunuz, diye haykrdm, beklenm e
dik bir olayla yarataca etki elinden alnm bir yazar gibi sabr
szlanarak.
276 - Birka gnden beri, diye yeniden baladm bir durakla

210
madan sonra, Sarrasine ylesine sadk bir biim de gelip locasna
yerleiyordu ve baklar o denli ak doluydu ki 277 eer bu olay
Paris'te geseydi, onun Zam binella'nn sesi iin duyduu tutku
dan tm kentin haberi olurdu; 278 ancak, talya'da, hanmefendi,
herkes gsteriye kendi hesabna katlr, kendi tutkularyla, cep
drbnlerinin giziletimciliini dlayan yrekten bir ilgiyle. 279 Yi
ne de yontucunun byk tutkusu kadn ve erkek arkclarn gz
lerinden uzun sre kamam olsa gerekti. 280 Bir akam, Fransz,
kulislerde kendisiyle alay edildiinin ayrmna vard. 282 Eer La
Zambinella sahneye girmemi olsayd 281 hangi taknl yapaca
n bilm ek zor olurdu. Gen kadn Sarrasine'in stne,(283 oun
lukla kadnlarn sylem ek istediinden ok daha fazlasn syle
yen trden) anlaml bir bak frlatt. 284 Bu bak her eyi akl
yordu. Sarrasine seviliyordu.
"Eer bu bir zense, diye dnd im diden sevdiini ok
ateli olmakla sulayarak, nasl bir egemenliin altna gireceini
bilmiyor. Umarm zenci yaamm boyunca srer."
285 O anda, locasnn kapma yavaa kez vurulmas sa
natnn dikkatini ekti. 286 At. 287 Yal bir kadn gizemli bir bi
imde ieri girdi.
288 - Delikanl, dedi, eer mutlu olm ak istiyorsanz saknml
olunuz. Bir pelerine sarnnz, gzlerinizin zerine byk bir ap
ka indiriniz; sonra da, akam saat ona doru Corso sokanda, Is
panya Otelinin nnde olunuz.
289 - Orada olacam, diye yantlad, 290 yal dadnn buruuk
eline iki altn lira koyduunda.
292 La Zam binella'ya haberi alm olduuna ilikin bir iaret
yapt, o da sonunda anlalm olmaktan m utluluk duyan bir ka
dn gibi haz uyandrc gz kapaklarn rkeke indirdi 291 ve Sar
rasine kaarcasna locasndan kt. 293 Sonra sslenmenin kendisi
ne verebilecei tm ekicilii edinmek zere evine kotu. 294 Tiyat
rodan karken 295 tanmad biri kolundan tutarak onu durdur
du.
- Kendinizi kollayn, Fransz Beyefendi, dedi kulana. lm
ya da dirim sz konusu. Kardinal Cicognara onun koruyucusudur
ve aka yapmaz.
296 eytann biri Sarrasine ve La Zambinella arasna cehen
nem ukurlarn koymu olsa o anda her eyi bir atlayta a
m olurdu. H om eros'un betimledii lmszlerin atlar gibi,

211
yontucunun ak da bir gz ap kapayta usuz bucaksz uzamla
r amt.
297 - sterse lm beni evin knda bekliyor olsun , daha da
hzl gideceim, diye yantlad.
298 - Poverino! diye haykrd yabanc gzden kaybolurken.
299 Seven birine tehlikeden sz etm ek ona hazlar bahetm ek
deil midir? 300 Sarrasine'in ua asla efendisini giyim kuam ko
nusunda bu kadar titiz grmemiti. 301 Bouchardon'un arm aan
olan en gzel klc, Clotilde'in ona vermi olduu papyon, pullu
giysisi, gm rengi kum atan yelei, altn enfiye kutusu, deerli
saatleri, hepsi sandklardan karld, 302 ve ilk sevgilisinin kar
snda gezinecek bir gen kz gibi sslendi. 303 Sylenilen saatte,
Sarrasine, aktan sarho ve umutla kavrulmu olarak 304 yzn
mantosunun iine saklayp yal kadmn ilettii buluum a kotu.
Yal dad bekliyordu.
- ok ge kaldnz! dedi. 305 Gelin.
Fransz birok darack sokaa srkledi 306 ve olduka gzel
grnml bir sarayn nnde durdu. 307 Kapy ald. 308 Kap
ald. 309 Sarrasine'i, yalnzca aym belli belirsiz klaryla aydn
lanm merdivenler, geitler ve dairelerden olumu bir labirentin
iinden gtrd ve az sonra bir kapya geldiler. 310 Bu kapnn ara
lklarndan parlak klarn szyor, birok sesten neeli kahkahalar
yaylyordu. 311 Birdenbire, yal kadnn bir sz zerine bu gi
zemli daireye kabul edildiinde ve kendisini, ne denli l l ay-
dnlatldysa o denli grkemli bir biim de denmi bir salonda
bulduunda gzleri kam ah; salonun ortasnda gzel yem eklerle
donatlm, stnde pek deerli ielerin, krmzya boyanm
yzlerinin eitli yanlan kvlcm lar saan ho kapakl ielerin bu
lunduu bir masa vard. 312 Orada tiyatronun erkek ve kadn ar
kclarn tand; 313 ekici hanmlarn arasnda, yalnzca onu bekle
yen bir sanat lemine balam ak iin hazrdlar. 314 Bir kzgnlk
devinimini bastrd 315 ve soukkanlln korudu. 316 Sevgilisini
lo bir odada, bir kor ynnn yannda bulm ay umm utu, iki
adm tede bir kanepe, lm ve ak, alak sesle, yrek yree al
m srlar, tehlikeli pckler, bir de birbirine ylesine yakn yz
ler ummutu ki La Zam binella'nn salar onun arzuyla dolu ve
mutluluktan yanan alnn okayabilsin.
317 - Yaasn lgnlk! diye haykrd. Sigrori e belle donne, za
vall bir yontucuyu karlama biim iniz iin kranlarm dile ge

212
tirm eme ve daha sonra bunun acsn kartmama izin verirsiniz
umarm.
318 Orada bulunan, daha nce de uzaktan grm olduu
kiilerin olduka sevgi dolu vglerini dinledikten sonra 319 La
Zam binella'nn (320 sere serpe uzand) koltua yaklamaya al
t. 321 Ah! O ptk terliklerden birinin iinde zarif bir ayak grd
nde yrei nasl da arpmaya balad, unu sylemem e ltfen
izin veriniz hanmefendi, bir zam anlar bu terlikler kadnlarn aya
na ylesine ho, ylesine i gcklayc bir grnm veriyorlard
ki erkeklerin buna nasl dayanabildiim bilmiyorum. yice ekil
m i ve yeil keli beyaz oraplarn, ksa eteklerin, XV. Louis d
neminin sivri ulu ve yksek topuklu ptk terliklerinin Avru
pa'nn ve papaz snfnn ahlaknn bozulm asna katks olmutur
belki de.
- Biraz, dedi kz. Demek ki hibir ey okumadnz.
322 - La Zambinella, diye yeniden baladm glmseyerek,
kstah bir edayla bacaklarm birbirinin zerine atmt ve aka ya
parak stteki bacam sallyordu; bu des tavr da onun gzelli
inin zenli ve ekici bir yum uaklkla dolu tarzma ok yak
yordu. 323 Tiyatro giysilerim karm t, kabark i eteinin ve mavi
ieklerle bezenm i saten bir elbisenin gzelliim daha da ortaya
kard narin bedenini saran bir giysi vard zerinde. 324 Bir dan-
telann gze ho grnen bir atafatla iindeki hzineyi gizledii
gs beyazlktan parlyordu. 325 A a yukar Bayan Du
Barry'ninki gibi taramt sam, geni bir baln gereinden faz
la doldurmu olmasna karn yz ondan ancak daha gzel gr
nyordu, pudra da ona ok yakyordu. 326 Onu byle grmek
ona tapmakt. 327 Zarif bir biim de yontucuya glmsedi. 328
Onunla tanklar nnde konum ak zorunda kalmaktan hi ho
lanmam olan Sarrasine 329 kibarca yanna oturdu ve onun olaa
nst yeteneini verek ona mzikten sz etti, 330 ne var ki sesi
aktan, kaygdan ve umuttan titriyordu.
331 - Neyden korkuyorsunuz? dedi ona topluluun en nl er
kek arkcs olan Vitagliani. Hadi, korkulacak hibir rakibiniz yok
burada sizin.
Tenor sessizce glmsedi. Bu glmseme tm arllarn du
daklarnda yinelendi, 332 zenlerinde bir sevdalnn ayrmna vara
m ayaca bir eytanlk vard. 333 Bu aa karma Sarrasine'in bir
denbire yreine yedii bir haner darbesi gibiydi. Belli bir kiilik

213
gcne sahip olmasna ve hibir koulun akn etkilememesi
gerekm esine karn 334 belki de henz Zam binella'nn neredeyse
bir kibar yosma olduunu 335 ve ayn anda hem bir gen kzn
akn ylesine tatl bir eye dntren tertemiz hazlan hem de
sahneye kan bir kadnn, kendisine sahip olmann tehlikesini
dettii, badndrc cokulan yaayamayacan akima getir
memiti. 336 Dnd ve ekildi. 337 Yemek servisi yapld. 338
Sarrasine ve La Zambinella doal bir biim de yanyana otur
dular. 339 lenin yans boyunca sanatlar biraz uzak durdular;
340 bylece yontucu arkc kadnla sohbet edebildi. 341 Akl ve
incelik buldu onda; 342 ancak bu kadn artc derecede dnya
dan habersizdi, 343 aynca gsz ve boinanl grnyordu. 344
rgenlerinin zariflii kavrama yeteneinde de ortaya kyordu.
345 Vitagliani Champagne yresinden ilk arap iesini at za
man, 346 Sarrasine yanndaki kadnn gzlerinde, gaz knn
oluturduu kk patlamadan ileri gelen olduka iddetli bir
korku grd. 347 Bu kadn bedeninin istem siz titreyiini ak sanat
an bir duyarlln belirtisi olarak yorumlad. Bu gszlk
Fransz byledi. 348 Bir erkein ak ne ok koruyuculuk gerekti
riyor!
- Benim gcm sizi koruyucu bir kalkan olacaktr! Bu tmce
de getirilen tm aklann zne yazlm deil midir? 349 Gzel
talyana iltifatlarn balatam ayacak kadar ok tutkulu olan Sarra
sine, tm aklar gibi kim i zaman ciddi, kim i zaman glmser
kimi zaman da iine kapankt. 350 anllan dinliyor gibi g
rnse de onun yannda olm ak, onun elini okamak, ona hizmet
etm ek hazzna kendini yle bir kaptrmt ki sylediklerinden
bir tek szck bile duymuyordu. Gizli bir sevin iinde yz
yordu. 351 Karlkl birka bakn anlamllna karn, 352 La
Zam binella'nn kendisine kar koruduu lllk onu artt.
353 zgr ve ak bir kadnn m uzipliiyle onun ayan ezmeye
ve onun iini gcklamaya balayan kendisiydi; 354 ancak (355 Sar-
rasine'in kiiliinin an sertliini ortaya koyan bir anlatmdan
sonra) birdenbire bir gen kz alakgnlllne brnd. 356
Yemek bir iki alemine dntnde, 357 anlar alman m
ziklerden esinlenip ark sylemeye koyuldular. Byleyici dolar,
Calabre havalan, Seguidilla adl bir tr spanyol dans mzii ve
N apoli'ye zg kk iirlerdi bunlar. 358 Tm gzlerde, m
zikte, yreklerde ve seslerde sarholuk vard. Gz kam atnc bir

214
canllk, bir yrek zlmesi, bir talyan safl birdenbire ortal
doldurdu; 359 yle ki yalnzca Paris'teki toplantlar, Londra'daki
kutlamalar, Viyana'daki kulpleri bilenlere hibir ey bu konuda
bir fikir veremez. 360 Glmeler, dine saygszlklar, Kutsal Baki-
re'ye ya da Al Bambino'ya yakarmalar arasnda, akalar ve ak sz
ckleri, bir savataki mermiler gibi, birbirleriyle arpyorlard.
361 Biri bir kanapenin zerine uzand ve uyum aya balad. 362 Bir
gen kz masa rtsne Xrs arab dktnn ayrmna var
makszn bir aklamay dinliyordu. 363 Bu dankln iinde 364
La Zambinella ok korkmuasna dnceli duruyordu. ki i
mek istemedi, 365 belki biraz fazla yedi; ne var ki yem ek dknl
nn kadnlarda bir zariflik olduu sylenir. 366 Sevdiinin terbi
yeliliine hayran olan 367 Sarrasine gelecek iin ciddi dncelere
dald.
"H erhalde evlenmeden nce kendine zgrlk, tanmak iste
m iyor" dedi kendi kendine.
Bylece bu evliliin zevklerine brakt kendini. Tm yaam
ona ruhunun derinliinde bulduu mutluluk kaynan tketecek
kadar uzun grnmedi. 368 Yannda oturan Vitagliani bardana o
denli sk iki doldurdu ki sabah e doru 369 Sarrasine tam anla
myla sarho olmasa da lgnlnn karsnda kendini gsz
buldu. 370 Kendisini dizginleyemedii bir anda bu kadn kapp
gtrd, 372 daha nceden kapsna bir ok kez gzlerini evirmi
olduu 37i salona bitiik kk, k bir odaydlar. 373 talyan kadm
hanerini ekti.
- Bana yaklarsan bu silah kalbine saplam ak zorunda kalaca
m. 374 Hadi git! Sen beni kmsersin. Kendim i byle brakma
yacak kadar ok sayg duydum kiiliine. Bana olan duygularna
layk olmak istiyorum.
375 - Ha hay! dedi Sarrasine, bir tutkuyu sndrm ek yerine
onu kkrtacak kt bir oyun bu. 376 Daha im diden bu derece bo
zuldun mu ki, yreini eskitip, tecim ini yaptn cokulan kam
layan gen bir yosma gibi davranyorsun?
377 - Ama bugn Cum a, diye yantlad, 378 Franszn sertliin
den korkmu olarak.
379 Pek de sofu olm ayan Sarrasine glmeye balad. 380 La
Zambinella gen bir karaca gibi zplad 381 ve lenin olduu salo
na atld. 382 Sarrasine onun ardndan koarak salona vardnda
383 korkun bir glle karland. 384 La Zam binella'm n bir kane

215
pe zerinde baylm olduunu grd. Yz solgundu ve gster
mi olduu olaanst aba onu tketmi gibiydi. 385 Sarrasine
pek fazla talyanca bilm ese de 386 sevdiinin Vitagliani'ye alak
sesle " ldrecek beni" dediini duydu.
387 Bu garip sahne yontucuyu hayretlere drd. Akl bana
geldi. nce devinim siz kald, sevdiinin yanma oturdu ve ona
olan saygs hakknda gvence verdi. Bu kadna en yce sylevleri
ekerek tutkusunu oyalama gc buldu; sevgisini betim lem ek iin
de (388 o byl uzdilliliin) hzinelerini serdi ortaya; 389 kadnlar
byle (+388 iyiliksever bir yorumcuya) inanm ay nadiren reddeder
ler. 390 Sabahn ilk klar arllar anszn yakaladnda bir ka
dn Frascati'ye gitmeyi nerdi. 391 Hepsi, gn Villa Ludovisi'de
geirme dncesini cokulu alklarla karladlar. 392 Vitagliani
arabalar kiralamak zere indi. 393 Sarrasine La Zam binella'y bir
faytonda gtrme m utluluuna sahip oldu. 394 Rom a'dan knca,
herbirinin uykuya kar verdii savam larla bir an snm olan
nee birden bire yeniden canland. H em kadnlar hem erkekler
hepsi bu garip yaantya, bu srekli hazlara, bu, yaam art dn
ce olmakszn glnen srekli bir lene dntren, sanatlara
zg cokunlua alkn grnyorlard. 395 Yontucunun yarmda
ki bayan ykkn gibi olan tek kiiydi.
- Hasta msnz, dedi Sarrasine. Evinize dnmeyi yeler m iy
diniz?
- Tm bu arlklara dayanabilecek kadar gl deilim, diye
yantlad. ok ll davranmam gerekiyor; 396 ancak sizin yan
nzda kendimi yle iyi hissediyorum ki! Siz olmasaydnz bu ye
mee kalmazdm; 397 byle geen bir gece bana tm tazeliimi
kaybettiriyor. *
- ylesine narinsiniz ki! dedi Sarrasine bu byleyici yarat
n gzel hatlarn hayranlkla seyrederek.
- ki lemleri sesimi bozuyor.
398 - Yalnz olduumuz, diye haykrd sanat, ve artk tutku
mun patlamasndan korkmanza gerek olm ayan u anda beni sev
diinizi syleyiniz.
399 - Neden? diye karlk verdi, neye yarar? 400 Size gzel g
rndm. Ama siz Franszsnz ve duygularnz geecektir. 401 Ah!
Sevilmek istediim gibi sevm ezdiniz beni.
- Nasl?
- Baya tutku am an olmakszn, temiz bir biim de. 402 Belki

216
de kadnlardan nefret ettiimden daha fazla tiksiniyorum erkek
lerden. 403 Dostlua snm aya gereksinm em var. 404 Dnya bir l
benim iin. Ben lnetli bir yaratm , mutluluu anlamaya, onu
duyumsamaya, arzulam aya m ahkm edilmi, ve her saat onun
benden katn grm ek zorunda braklmm. 405 Unutmaym
efendim ki sizi aldatm olmayacam. 406 Beni sevm enizi yasakl
yorum. 407 Sizin iin zverili bir dost olabilirim, nk gcnze
ve kiiliinize hayranm. Bir kardee, bir koruyucuya gereksin
mem var. Benim iin tm bunlar olur 408 ancak bundan fazla da
hibir ey.
409 - Sizi sevm em ek mi! diye bard Sarrasine; ama sevgili
meleim, sen benim yaam m , mutluluumsun!
410 - Bir szck syleseydim beni tiksintiyle iterdiniz.
411 - Haspa! 412 hibir ey beni korkutamaz. 413 Bana gelecei
me ml olacam syle, iki gn sonra leceimi, seni yalnzca p
tm 'iin lnetleneceimi.
414 Onu pt, 415 La Zam binella'nn bu tutkulu pckten
kurtulm ak iin gsterdii abalara karn.
416 - Bana bir eytan olduunu syle, sana servetimin, admn,
btn hretimin gerektiini syle! ster misin ki yontucu olmaya
ym? Konu.
417 - Ya bir kadn olm asaydm ? 418 diye sordu La Zambinella
rkeke, billur gibi ve tatl bir sesle.
419 - Dalga m geiyorsun! diye haykrd Sarrasine. Bir sanat
nn gzn yanltabileceini m i sanyorsun? 420 On gnden beri,
kusursuz hatlarn iim e alrcasna seyretmedim mi ben, dikkatle,
hayranlkla bakp incelem edim mi! 421 Yalnzca bir kadn bu yu
varlak ve yum uak kola, bu gzelim hatlara sahip olabilir. 422 Ah!
vgler dzmemi istiyorsun.
423 Hznl bir biim de glmsedi ve yle dedi:
- Lnetli gzellik!
Gzlerini gkyzne kaldrd. 424 O anda baknda ylesine
gl, ylesine belirgin bir tiksinti anlatm vard ki bunu gren
Sarrasine rperdi.
425 - Fransz Beyefendi, bir lgnlk ann sonsuza dek unutun.
426 Sizi takdir ediyorum; 427 ancak aka gelince, bunu benden iste
meyiniz; bu duygu yreim de bouldu. Yreim yok benim! diye
haykrd alayarak. Beni stnde grdnz tiyatro, bu alklar,
bu mzik, beni m ahkm ettikleri bu n, ite yaamm, baka yok.

217
428 Birka saat sonra beni ayn gzlerle grm eyeceksiniz, sevdii
niz kadn lm olacak.
429 Yontucu yant vermedi. 430 Yreini skan bouk bir kz
gnln tutsayd. Yapabildii tek ey alev alev yanan gzlerle bu
olaanst kadna bakmakt. Gszln gsteren bu ses, La
Zam binella'nn hzn, i kararmas ve cesaretini yitirmilii orta
ya koyan tutumu, tavrlar ve el-kol devinim leri ruhunda tutku
nun tm varsllklarn uyandryordu. H er sz itici bir gt. 4310
anda Frascati'ye gelmilerdi. 432 Sanat sevdiinin inmesine yar
dm etmek zere kollarn uzattnda 433 onun tir tir titrediini
hissetti.
- Neyiniz var? Bilmeden de olsa nedeni olduum en kk bir
acnz bile varsa bu beni ldrrd, diye haykrd onun yznn
solduunu grnce.
- Bir ylan! dedi bir ukurun yannda srnen bir karaylan
gstererek. Bu iren hayvanlardan korkuyorum.
Sarrasine bir ayak darbesiyle karaylann ban ezdi.
434 - Nasl bu kadar yrekli olabiliyorsunuz? dedi La Zambi-
nella, gzden kamayan bir rkyle l srngene bakarak.
435 - Grdnz m, dedi sanat glmseyerek, bir de kadm
olmadnz ileri srm eye cret etmez misiniz?
436 Yol arkadalarnn yanma vardlar ve o dnem de Kardinal
Cicognara'ya ait olan Villa Ludovisi'nin koruluunda gezindiler.
437 O sabah ak yontucu iin ok abuk geti, 438 ancak bu yumu
ak ve gsz varln sevimliliini, dirensizliini, nazlln
gzlerinin nne seren bir yn olayla doluydu. 439 Ani korkula
ryla, nedensiz zenleriyle, igdsel karklklaryla, aklamas
olmayan arlklaryla, kafa tutmalaryla ve gzelim duygusal in
celiiyle kadnd bu. 440 Krda serven peinde koarlarken, bu k
k topluluun neeli arkclar uzaktan tepeden trnaa silahl ve
giysilerinin de gven verici hibir yan olmayan birka adamn
geldiini grdler bir an. "H aydutlar geliyor!" sz zerine hepsi
Kardinalin villasn evreleyen duvarlarn arkasna snmak iin
admlarn sklatrd. Bu tehlikeli anda, Sarrasine, La Zambinel-
la'nn renginin sararmasnn zerine, onun yryecek kadar gc
olmadnn ayrmna vard; onu kucana ald ve bir sre koarak
tad. Yakndaki bir baa yaklatnda, sevdii kadn yere koy
du.
441 - Aklayn bana, dedi, baka herhangi bir kadnda iren

218
olacak, beni itecek ve en kk bir kantnn neredeyse akm sn
drmeye yetecei bu an gszlk nasl oluyor da sizde beni e
kiyor, beni bylyor?
442 - Ah! yle ok seviyorum ki sizi! diye sze balad. Tm
kusurlarnz, korkularnz, kk olan her eyiniz ruhunuza bil
mem hangi zerafeti ekliyorlar. 443 Gl bir kadndan, bir Sap-
ho'dan, gzpek, canllk ve tutku dolu bir kadndan nefret edece
imi hissediyorum. 444 Ey krlgan ve tatl yaratk! Nasl baka tr
l olabilirsin ki? 445 8 u m elek sesi, bu ho seda seninkinden baka
bir bedenden km olsayd bu bir terslik olurdu.
446 - Size hibir umut verem em , dedi kadn. 447 Benimle byle
konumay kesin, 448 yoksa sizinle dalga geerler. 449 Tiyatroya gir
menizi yasaklamam olanaksz; ama, beni seviyorsanz ya da sa
duyuluysanz artk oraya gelmezsiniz. 450 Dinleyin baym, dedi
ciddi bir sesle.
451 - Hayr, sus! dedi kendinden geen sanat. 452 Engeller y
reimdeki ak krklyorlar.
453 La Zam binella zarif ve ekingen bir tutum taknd; ancak
sanki korkun bir dnce ona bir felketi anmsatm gibi susu
yordu. 454 Rom a'ya dnmek gerektiinde drt kiilik yeri olan bir
arabaya bindi ve yontucuya acmasz bir tarzda faytonla yalnz
dnm esini buyurdu. 455 Yolda Sarrasine La Zam binella'y karma
ya karar verdi. Btn bir gn birbirinden daha lgnca planlar
yapmakla geirdi. 456 Gece olup sevdii kadnn oturduu konan
nerede olduunu bililerine sorm ak zere dar ktnda 457 kap
nn eiinde arkadalarndan biriyle karlat.
- Sevgili dostum, dedi arkada, elimiz tarafndan seni bu ak
am onun evinde yem ee armakla grevlendirildim. Olaans
t bir konser veriyor 458 ve bir de Zam binella'm n orada olacan
bilirsen...
459 Bu ad duyunca lgnca "Zam binella!" diye haykrd Sar
rasine, "ona deli oluyorum !"
- Herkes gibi, diye yantlad arkada.
460 - Ama, sen, Vien, Lauterbourg ve Allegrain, siz benim dost
larmsanz, bana elenceden sonra bir ii halletmek iin yardm
eder misiniz? diye sordu Sarrasine.
- Kardinali ldrmek falan sz konusu deil ya?., ya da?..
- Hayr, hayr, dedi Sarrasine, sizden yalnzca drst insanla
rn yapaca bir ey istiyorum.

219
 461 Ksa sre iinde, yontucu giriiminin baarya ulam as
iin her eyi hazrlad. 462 Elinin evine en son gelenlerden biri ol
du, 463 stelik oraya Rom a'nn iini en iyi bilen vetturinilerinden bi
rinin ekip evirdii gl kuvvetli atlarn ektii bir arabayla gel
di. 464 Elinin konanda byk bir kalabalk vard; 465 arllarn
hibirinin tanm ad yontucunun Zambinella ark syledii anda
salona ulam as pek de kolay olmad.
466 - Kukusuz buradaki Kardinallere, Piskoposlara ve Rahip
lere sayg gerei olm al ki bu kadn erkek klnda giyinmi, ba
nn arkasnda bir kese ve yan tarafnda bir kl var, b ir de salan
kabartlm?
467 - Kadn m! Kadn kim! diye yantlad Sarrasine'in sorusu
nu kendisine yneltm i olduu yal derebeyi.
- La Zambinella.
- La Zam binella m! diye balad yeniden Romal Prens. Dalga
m geiyorsunuz? 468 Nereden geliyorsunuz siz? 469 Rom a tiyatro
larna hi kadn kt m bugne dein? Papann egemen olduu
devletlerde kadn rollerinin hangi yaratklar tarafndan oynand
n bilm iyor musunuz siz? 470 Baym, Zam binella'ya sesini kazand
ran benim . Bu zibidiye her eyi dedim, mzik hocasn bile. Ne
var ki ona yaptm iyiliklere o kadar az kran duyuyor ki asla
benim evim e gelmek istemedi. 47i Oysa para kazanyorsa, bunu
tmyle bana borlu.
472 Prens Chigi daha ok konuurdu kukusuz am a Sarrasine
onu dinlemiyordu. Korkun bir gerek iine ilemiti. Yldrm
arpm gibiydi. Devinimsiz duruyordu, gzlerini (473 szmona
arkcya) dikmiti. 474 Alev alev yanan bak Zam binella'nn ze
rinde bir mknats etkisi yapt 475 ve m zik adam sonunda gzle
rini Sarrasine'e evirdi, 476 ite o anda ilahi sesi bozuldu. Zam bi
nella titredi! 477 Tm dikkatini onun dudaklarna vermi olan top
luluktan ykselen istemsiz fslt onu iyice allak bullak etti; 478
oturdu ve ezgisini yarm brakt. 479 Korumas altndaki adamn
baknn yneldii yan gznn ucuyla izleyen Kardinal Cicog-
nara o anda Fransz fark etti. 480 Kilisedeki yardmclarndan biri
ne doru eildi, yontucunun adm sorar gibiydi. 481 stedii yant
aldnda 482 ok byk bir dikkatle sanatya bakt 483 ve bir pa
paza buyruklar verdi, papaz alelacele gzden kayboldu. 484 Ancak
Zambinella kendine gelmi (486 ve byle zenli bir biim de yarda
brakm olduu) 485 paraya yeniden balamt; 487 ama paray

220
kt yorumlad 488 ve kendisine yaplan tm srarlara karn baka
ey sylemeyi reddetti. 489 lk kez byle marka despotluk yapt,
bu da daha sonra onu en az yetenei (490 ve, sesinden olduu ka
dar gzelliinden de kaynakland sylenen snrsz serveti) ka
dar nl yapt.
491 - Bu bir kadn, dedi Sarrasine kendini yalnz sanarak. Bu
nun altnda gizli bir oyun var. Kardinal Cicognara Papay ve tm
Rom a kentini aldatyor.
492 Birdenbire yontucu salondan kt, 493 arkadalarn toplad
494 ve onlar konan avlusunda pusuya yatrd. 495 Zambinella
Sarrasine'in gittiinden emin olunca yeniden biraz sakinlemi gi
biydi. 496 Geceyansna doru, salonlarda dmann arayan bir
adam gibi gezindikten sonra 497 mzisyen toplanty terk etti. 498
Tam konan kapsn aarken azn mendille kapatan adamlar ta
rafndan usta bir biim de yakaland ve onu Sarrasine'in kiralad
arabaya koydular. 499 Korkudan buz kesm i olan Zambinella kpr
damaya bile cesaret edemeden bir kede kald. Karsnda bir
lm sessizliine brnm sanatnn korkun yzn gryor
du. 500 Yolculuk ksa srd. 501 Sarrasine tarafndan karlan Zam
binella lo ve plak bir ilikte buldu kendini. 502 arkc erkek yar
l bir durumda bir sandalye stnde kald; 503 stnde kendi
hatlarn tand bir kadn heykeline bakmaya cesaret edemiyor
du. 504 Bir tek sz etmedi, dileri birbirine arpyordu; korkudan
donmutu. 505 Sarrasine byk admlarla geziniyordu. Birden
Zam binella'nn nnde durdu.
- Bana gerei syle, diye sordu 506 bouk ve bozuk bir sesle.
507 Sen kadm msm? 508 Kardinal Cicognara ...
509 Zam binella dizlerine kapand ve yalnzca ban eerek ya
ntlad.
510 - Kadnsn sen! diye haykrd sanat ldrm gibi, nk
kadn olmayp bir... szn tamamlamad. Hayr, diye balad ye
niden, o bile bu kadar alalmazd.
511 - N 'olur beni ldrmeyin! diye bard Zambinella gzya
lar iinde. 512 Yalnzca glmek isteyen arkadalarmn gnlleri
olsun diye size oyun oynamaya rza gsterdim.
513 - Glm ek mi! diye yantlad yontucu korkun bir biim de
yanklanan bir sesle. Glm ek mi, glmek mi! Bir erkein tutkusuy
la dalga gemeye nasl cret edersin sen?
514 - Ltfen acyn, diye karlk verdi Zambinella.

221
 515 - Seni ldrmem gerekirdi! diye bard Sarrasine sert bir
hareketle klcn ekerek. 516 Ama, dedi yeniden buz gibi bir k
m sem eyle, 517 bu klla varln deerken orada sndrlecek
bir duygu, alnacak bir m bulacam sanki? Sen bir hisin. Ka
dn ya da erkek olsaydn seni ldrrdm! 518 Ama...
Sarrasine bir tiksinti devinim inde bulundu, 519 bu da onu ba
n evirm eye zorlad ve o anda yontuya bakt.
520 - Bu da bir hayal, diye haykrd. 521 Sonra Zam binella'ya
dnd: "Kadn yrei benim iin bir snak, bir yurttu. Sana ben
zeyen kzkardelerin var m? Yok. 522 yleyse l!... 523 Yok hayr,
yaayacaksn. Seni hayatta brakm ak seni lmden daha kt bir
eye mahkm etm ek deil mi? 524 Ne kanma ne de imdiye kadar
olan yaamm a acyorum, acdm geleceim ve gnl bahtm.
Aciz elin mutluluumu alaa etti. 525 Glgelediin tm kadnlar
adna hangi umudu alabilirim senin elinden? Beni de kendine ka
dar budadn. Sevmek, sevilmek bundan byle senin iin olduu gibi
benim iin de anlamdan yoksun szckler. 526 Gerek bir kadn
grdm de hep bu dsel kadn dneceim ".
Bir umutsuzluk devinim iyle yontuyu gsterdi.
527 - Aklmda hep kadn bal olaanst bir canavar olacak;
bu canavar gelip benim tm erkeke duygularma penelerini ge
irecek ve dier tm kadnlara bir kusurluluk damgas vuracak.
528 Canavar! 529 Sen, hibir eye hayat veremeyen sen 530 benim
iin dnyadaki tm kadnlan sildin.
531 Sarrasine dehete dm arkcnn karsna oturdu. ki
iri gzya kuru gzlerinden ktlar, sert yanaklar boyunca yu
varlandlar ve yere dtler: ki fke gzyayd bu, ac ve yakc
iki ya.
532 - Artk ak yok! Her trl zevk iin, insana zg tm co
kular iin lym ben.
533 Bu szler zerine, bir eki kapt ve onu ylesine lgnca
b ir gle frlatt ki 534 hedefi bulamad. lgnlnn bu antn yk
tn sand 535 ve bunun stne klcn yeniden alp arkcy l
drm ek zere sallad. 536 Zambinella tiz lklar atyordu. 537 O
anda adam ieriye girdiler 538 ve birden yontucu kama dar
besi yiyerek yere dt.
539 - Kardinal Cicognara tarafndan, dedi onlardan biri.
540 - Tam da bir Hristiyana yarar bir i, diye yantlad Fran
sz son nefesinde. 541 Bu karanlk grevi stlenenler 542 Zambinella

222
kurtulur kurtulmaz ona kendisini gtrebilm ek zere kapnn
nnde kapal bir arabada bekleyen koruyucusunun kaygsn bil
dirdiler.
543 Ama, dedi bana Bayan De Rochefide, bu ykyle
Lanty'lerin evinde grdmz ufak tefek ihtiyarn ne ilgisi var?
544 - Hanmefendi, Kardinal Cicognara Zam binella'nn yontu
sunu ele geirdi ve onu mermerden yaptrd; bu yontu bugn Al-
bani mzesinde bulunmaktadr. 545 1791'de Lanty ailesi ite orada
buldu onu 546 ve Vien'den aynsn yapm asn istedi. 547 Yzyllk
halini grdkten bir an sonra size Zam binella'nn yirm i yandaki
halini gsteren portre daha sonra Girodet'nin Endym ion'una mo
dellik etti, Adonis'te onun tarzn bulabildiniz.
548 - Ya u bay ya da bayan Zambinella?
Hanmefendi, o da M arianina'nn dedesinin kardeinden
bakas deil. 549 imdi Bayan De Lanty'nin servetinin kaynan
gizlemeye neden bu denli zen gsterdiini anlayabilirsiniz, o ser
vet ki k k e n i...
550 - Yeter! dedi bana buyurgan bir el kol devinimiyle.
Bir an en derin sessizlie gmlp kaldk.
551 - Tamam m? dedim ona.
- Ah! dedi yerinden kalkarken ve odada byk admlarla do
lamaya balad. Gelip yzm e bakt, bana unlar sylerken ses
tonu deimiti: 552 "U zun bir sre iin beni yaam dan ve tutku
lardan tiksindirdiniz. 553 Canavarlar haricinde, tm insan duygu
lan bu biim de, korkun dknklklanyla m sonlanyorlar? Anne
isek, ocuklar bizi ya kt davranlaryla ya da soukluklaryla
ldryorlar. E isek, aldatlyoruz. Sevgili isek, braklyor, terke-
diliyoruz. Dostluk, var m ki! 554 Yaam frtnalannn iinde ulal
maz bir kaya gibi kalabileceimi bilm eseydim yarn gidip kendimi
dine adardm. 555 Hristiyann gelecei bir hayal olsa da hi deilse
lmden sonra yklyor. 556 Beni yalnz brakn.
- Ah! dedim, ceza verm eyi biliyorsunuz.
557 - Haksz mym?
- Evet, diye yantladm bir tr yreklilikle. talya'da olduka
bilinen bu yky bitirirken size gnmzde uygarln yapm
olduu aam alar konusunda yce bir fikir verebilirim. Artk orada
byle zavall yaratklar yok.
558 - Paris, dedi ok konuksever bir yer; her eyi arlyor, hem
utan verici servetleri hem de kana bulanm servetleri. Su da i

223
renlik de oraya snma hakkna sahip; 559 orada bir tek erdem
yceltilmiyor. Evet, temiz ruhlarn vatan gklerdedir! 560 Hi kim
se beni tanm olmayacak! Bundan gurur duyuyorum.
561 Bundan sonra M arkiz dnceye dald.

Paris, Kasm 1830 .

224
 Ek 2
Eylem dizileri

Eylemler (ya da zgr seim edimleri) okunabilir betiin temel atsn

oluturduundan, burada onlarn kesitlerini, betikte ortaya konmu ol
duklar biimde, onlar daha fazla yaplatrmaya almadan, anmsat
yoruz. H er eden sonra onun iinde yer ald szelbirimin numaras
verilmitir. Diziler ilk elerinin ortaya k sralarna gre sunulmu
tur.

DALM I OLMAK: 1: kendi iine dalm olm ak (2). 2: dncele

rinden syrlm ak (14).
GZLENLEN YER: 1: gizlenm i olm ak (6). 2: gizlendii yerden
kmak (15).
DNM EK: 1: dnm ekte olmak (52). 2: durdurm ak (53).
GLM EK: 1: kahkaha atm ak (53). 2: durdurmak (62).
BRARAYA GELM EK: 1: oturm ak (63). 2: gelip yanma oturmak
(65).
ANLATMAK: 1: yky bilm ek (70). 2: yky bilm ek (120). 3:
anlatmay nerm ek (140). 4: bir yk anlatm ak iin bir bulu
um nerm ek (141). 5: buluum ann tartm ak (142). 6: bulu
umu kabul etm ek (145). 7: buluumu reddetm ek (146). 8: bu
luumu kabul etm i olm ak (147). 9: anlaty buyurm a (149).
10: anlatp anlatmamakta duraksamak (150). 11: yinelenen
buyruk (151). 12: kabul edilmi buyruk (172). 13: anlatnn ha
dm edici etkisi (552).
SORU 1 :1: kendi kendine soru sormak (94). 2: dorulam ak (95).

225
DOKUNM AK: 1: dokunmak (95). 2: tepki gsterm ek (97). 3: tepki
nin genellemesi (99). 4: kamak (100). 5: smmak (101).
TABLO: 1: evresine bir bak atmak (107). 2: ayrmna vurmak
(108).
GRM EK: 1: bir grltyle kendini belli etm ek (122). 2: girmek
(123).
KAPI 1 :1: bir kapya varm ak (125). 2: kapya varm ak (126). 3: kap
da grnm ek (onu am olmak) (127).
HOAKAL: 1: em anet etm ek (ayrlmadan nce) (128). 2: sarlmak
(129). 3: hoakal demek (130).
ARM AAN VERME: 1: armaan verm eye tevik etmek (ya da te
vik edilm i olmak) (132). 2: nesneyi yerine koym ak (133). 3:
armaan kabul etmek (134).
GTM EK: 1: km ak istemek ( 135). 2: gidiini askya almak (136).
3: yeniden gitm ek (137).
YATILI OKUL: 1: yatl okula girm ek (154). 2: kovulm u olmak
(165).
M ESLEK: 1: Paris'e gitmek (1 6 7 ). 2: byk bir ustann yanma gir
m ek (169). 3: ustadan ayrlm ak (181). 4: dl kazanm ak (182).
5: byk bir eletirm en tarafndan takdir edilm i olm ak (184).
6: talya'ya gitmek (185).
LK: 1: bir ilikisi olmak (192). ilikinin sonunun bildirilmesi
(193). 3: ilikinin sonu (195).
YOLCULUK: 1: yola km ak (197). 2: yolculuk yapm ak (198). 3:
varm ak (199). 4: kalm ak (200).
TYATRO: 1: yapya girmek (202). 2: salona girm ek (206). 3: otur
m ak (207). 4: perdenin kalkmas (210). 5: al duym ak (211).
6: yldzn sahneye k (216). 7: yldzn selam (217). 8: yl
dzn syledii ark (230). 9: tiyatrodan km ak (246). 10: eve
dnm ek (250).
SORU II: 1: aklanacak olay (203). 2: sorup soruturm ak (204). 3:
bir yant alm ak (205).
RAHATSIZLIK: 1: skm, rahatsz bir durumda olm ak (208). 2:
hibir ey duyum sam am ak (214).
HAZ: 1: nesnenin yaknl (209). 2: lgnlk durumu (235). 3: geri
lim (237). 4: grnrdeki devinim sizlik (238). 5: soyutlanma
(241). 6: sarlm a (242). 7: iine girilmi olm ak (243). 8: zevk
(244). 9: boluk (247). 10: hzn (248). 11: giderm ek (249). 12:
yinelem enin koulu (258).

226
BATAN IKAR(IL)MA: 1: esriklik (213). 2: dadnklk (215). 3:
youn haz (219). 4: kendinden gem e (231). 5: kendinden ge
me 1: souk (232). 6: kendinden geme 2: scak (233). 7: ken
dinden geme 3: suskunluk (234).
KARAR VERMEK: 1: seim in anlksal koulu (239). 2: bir seenek
ortaya koymak (240).
SEVM EK STEM EK (kararsz giriim): 1: giriimin ortaya konmas
(240). 2: beklem e etkinlii, resim yapm ak (251). 3: hayranlkla
seyretme etkinlii, tiyatroda bir loca kiralam ak (258). 4: ara
(260). 5: giriimin durdurulm as (263). 6: aray oluturan e
lerin bildirimi (264). 7: sabah, yontm ak (265). 8: akam, kane
pe (267). 9: duyma yetisini koullara uydurm ak (268). 10: gr
m e yetisini eitm ek (269). 11: sonu (270). 12: sannrun korun
m as (271). 13: hakl gsterm e ve uzatma (273). 14: zet (276).
LM EK STEMEK: 1: tasarnn ortaya konmas (240). 2: bir uyary
nemsem em ek (297). 3: btn tehlikeleri gze almak (412). 4:
yazgnn haber verilmesi, kkrtlm as (413). 5: lm n n
ceden yorum lam ak (524). 6: kadmlara kar lm ek (530). 7:
duygulara kar lm ek (532). 8: sanata kar lm ek (533). 9:
lmn kabullenm ek (540).
KAPI II: 1: vurm ak (285). 2: am ak (286). 3: girmek (287).
BULUUM: 1: bir buluum saptam ak (288). 2: aracya kabul ettii
ni belirtm ek (289). 3: aracya teekkr etm ek (290). 4: buluu
m u neren kiiye b ir onaylama iareti verm ek (292). 5: onur
landrlm buluum (304).
IKM AK: 1: ilk yerden (291). 2: ikinci yerden (294).
GYNME: 1: giyinmek istemek (293). 2: giyinmek (300).
UYARMA: 1 . bir uyan yapm ak (295). 2: aldrmamak (297).
ADAM LDRME: 1: daha sonra karmza kacak bir katili be
lirtme (295). 2: kurbann belirtilm esi (479). 3: bilgi isteme
(480). 4: elde edilen bilgi (481). 5: deerlendirm e ve iinden
karar verm e (482). 6: gizli buyruk (483). 7: katillerin ieri girii
(537). 8: kahramann ldrlmesi (538). 9: suun imzalanmas
(539). 10: son aklama (542).
UMUT: 1: umut etmek (303). 2: d krklna uram olmak
(314). 3: giderm ek (315). 4: umut etmek (316). 5: giderm ek
(317). 6: d krklna uram olmak (328). 7: gidermek
(329). 8: umut etm ek (330). 9: gidermek, ekilm ek (336).

227
YRY: 1: yola km ak (305). 2: bir utan bir uca gitmek (305).
3: ieri girm ek (309). 4: varmak (311).
KAPI III: 1: durm ak (306). 2: vurm ak (307). 3: alm ak (308).
K ALEM: 1: haberci gstergeler (310). 2: szbilim sel bildirim
(313). 3: gece yemei (337). 4: balangtaki sakinlik (339). 5:
araplar (345). 6: iki leminin adlandrlm as (356). 7: ark
sylemek (357). 8: kendini brakm ak, bildirim (358). 9: kendini
brakm ak 1: ciddiyetten uzak syleim ler (360). 10: kendini b
rakmak 2: uyum ak (361). 11: kendini brakm ak 3: arap dk
mek (362). 12: kendini brakm ak, yinelem e (363). 13: son (a
fak vakti) (390).
SYLEM 1:1: yaklam ak (319). 2: oturm ak (329). 3: konumak
(329).
SYLEM II: 1: yan yana oturm ak (338). 2: sohbet etm ek (340).
TEHLKE: 1: tehlikeli bir kiiliin gstergesi olan iddet edimi
(355). 2: kurbann korkusu (364). 3: kurbanm yeni rk
(378). 4: ie doutan kaynaklanan korku (386). 5: direngen
korku (395). 6: ykmn ie domas (453). 7: korku tepkisi
(476). 8: tehdit edilme duygusu (487). 9: dinginlem ek (495).
10: sren gvensizlik (496).
KAIRMA: 1: adam karann bu dnceye hazr duruma gelm e
si (369). 2 kurban kapp gtrmek (370). 3: yer deitirmek
(371). 4: kapp gtrmeyi tasarlam olm ak (372). 5: kurbanm
silahl savunm as (373). 6: kurbanm ka (380). 7: yer dei
tirm ek (381). 8: ardndan koma. (382) 9: karm ann baarsz
l, dzene dn (387).
GEZNT: 1: neri (390). 2: genel kabul (391). 3: araba kiralamak
(392). 4: ortak nee (394). 5: gezintinin sonuna varm ak (431). 6:
ormanda dolama (436). 7: geri dn (454).
A K GEZNTS: 1: ayn arabaya binm ek (393). 2: ikili syleim
(395). 3: sanlm ak istemek (414). 4: direnm ek (415). 5: bir yere
varm ak (431). 6: arabadan inm eye yardm etm ek (432). 7: ayn
ayr dn (454).
AK LANI: 1: itiraf istem ek (398). 2: istenen itiraf atlatm ak (399).
3: ilk reddetme nedeni: deikenlik (400). 4: ikinci reddetme
nedeni: gereklik (401). 5: nc neden: dlanma (404). 6:
sevmeyi yasaklama (406). 7: ak deil, dostluk (407). 8: sevgi
gsterisi (409). 9: yaamn verm e (413). 10: sanatn verme
(416). 11: drdnc reddetme nedeni: fiziksel olanakszlk

228
 (417). 12: yadsmann yadsnm as (419). 13: unutma buyruu
(425). 14: sessiz kalmak (429). 15: brakm a buyruu (446). 16:
susma buyruu (447). 17: kesin uzaklatrma (449).
KAPIP GTRME: 1: karar ve planlar (455). 2: n bilgiler (456). 3:
su ortaklarnn toplanm as (460). 4: yaplan hazrlklar (461).
5: kan hzl ar-ac (463). 6: su ortaklarnn biraraya getiril
mesi (4934). 7: pusuya yatma. 8: kurbann olup bitenden ha
bersiz yola k (497). 9: adam karma (498). 10: yolculuk
(500). 11: zorla ve gzda vererek alkoyma yerine var
(501).
KONSER: 1: an (457). 2: ge gelm ek (462). 3: byk katlm (464).
4: mzik salonuna ulam ak (465). 5: mzik salonundan kma
(492).
OLAY: 1: sahnedeki sanatnn dikkatini ekme (474). 2: ekilen
dikkat (475). 3: sanatnn alt-st olmas (476). 4: kalabaln
alt-st olmas (477). 5: gsterinin kesilm esi (478). 6: kendine
egemen olmak (484). 7: gsteriye yeniden balam ak (485). 8:
gsteriyi uzatm ay reddetm e (488).
TEHDT: 1: sonucun nceden sylenm esi (489). 2: ok korkmu
olan kurban (499). 3: ta kesilm i kurban (502). 4: dilini yut
mu kurban (504). 5: ilk acma istem i (511). 6: ikinci acma is
tem i (514). 7: ilk lm tehdidi (515). 8: tehditin geri almmas
(516). 9: ikinci lm tehdidi (522). 10: tehdidin geri almmas
(523). 11: nc lm tehdidi (536). 12: yardm ars (536).
13: kurtarclarn gelii (537). 14: saldrgann etkisiz duruma
sokulmas (538). 15: kurtarclarla geri dnme (543).
YONTU: 1: nesnenin izlekselletirilm esi (503). 2: nesnenin ayrm
na varm ak (519). 3: d krklna uramak (520). 4: umut
suzluk (526). 5: krma devinimi (533). 6: krlmaktan kurtulan
yontu (534). 7: yeniden bulunm u yontu (544).

229
 Ek 3
Aklamal Olarak indekiler

I. OKUNABLRLK

1 . 1. Tipleme: deerlendirme.
a. Betiklerin tiplemesi olm akszn eletiri olmaz (I).
b. Tiplemenin temeli: yaznn uygulanmas: yazlabilir betik.
Neden yazlabilirlik ilk deerdir: betiin reticisi olarak okur
a).
c. Yazlabilirliin tepkisel deeri: okunabilirlik, klasiklik (I).

2 . II. Tipleme: yorumlama.

a. Okunabilir betikler ktlesini nasl aynm latrm al: betiin
oulluuma deer biilm esi (II).
b. Bu deer bim eye uygun ara: yananlam; buna aldanmadan,
onu dzanlamdan ayrmay srdrmek gerekir (III, IV).
c. oul olarak, ancak pinti oul olarak klasik betik (II).

3. I. Yntem: oullua zen gsterm e koullan.

a. Okumann dizgeselletirm e gcn onun "kant'T olarak ka
bul etmek (V). ikinci ve birinci okuma (IX), okumalarn beti
in stne yeniden dklm esi (LXXI).
b. Anlamlarn unutulm asnn okumay oluturduunu kabul
etmek (betiin "toplam 'T yoktur) (V).
c. Bir tek betii zmlemek (VI); bu zmlemenin kuram sal
deeri vardr (VI); bir betikte anlam szlk olduu ve yapnm
yalnzca bir "taslak" olduu yanlsamasn ykmay salar
(VI, XXII).

230
 d. Ana betii, betilderaras oulluun belirtileri olan uzatlarla
yldz biim inde atlatm ak pahasna, ana betik boyunca
adm adm yer deitirm ek (VI).
e. N e betiin derin ve son bir yapsn oluturmaya, ne de her
trl dzgnn dizisini kurm aya almak: kamakta olan,
birok yapy hedeflemek (XI, XII); yaplatrmay yapya
yelem ek (VIII, XII); yaptn planm deil de dzglerin oyu
nunu aram ak (XXXIX).

4. II. Yntem: ilemler.

a. Betiksel srekliliin bitiik kk paralara (szelbirimlere)
blnm esi nedensizdir ama kolaylk salar (VII).
b. Ortaya karmaya altmz: anlamlar, her szelbirimin
gsterilenleri ya da yananlam lar. Yananlama deiik yakla
mlar: tammsal, yersel, zm sel, konum sal, gsel, tarih
sel, ilevsel, yapsal, dnyapsal (IV).
c. zm lem e deiik eletirilere yap gereci sunar (VIII,
LXXXI). Bu, her eletiriye bir gereklik pay verecek bir ser
bestlik iermez, ancak hesap zeti ya da hogr olarak deil
de varlk olarak anlam larn oulluuna sayg gstermeyi
ierir (II).
d. Seilen betik: Balzac'm Sarrasine'i (X ve ek I).

II. DZGLER

1. Genel olarak dzg (XII).

a. Dzglerin griingesel ka (VI, XII, LXVII). Dzglerin
desteklenm esini durdurmamak: eletirel sorunlar: sonsuz iz-
leklik (XL); Balzac betii (XC); tanr olarak deil de (LXXIV)
betik olarak (XC) yazar.
b. "Daha nce-yazlm "lk (XII, XXVI).
c. Adsz ses olarak dzg (XII, LXTV). Ses olarak ince alay
(XXI).

2. Eylemler dizgs, Deneysel olanan sesi (LXXXVI).

a. Bir eylem dizisi oluturm ak, ona bir ad bulmaktr (XI,
XXXVI).
b. Deneysel dzg birok bilgi stne dayanr (LXVII). ster

231
 baya, ister romans (XI), ister rgensel ister ekinsel (XXVI,
LXXVI) olsun, daha nce-yazlm n, daha nce-okunmuun,
daha nce-griilm n, daha nce-yaplmn mantndan
baka zgr seime ilikin hibir mantk yoktur (XXVI,
LXXXVI).
c. Kesitin yaylmlar: aa (LVI), birbirinin iine geme (LXVI-
H).
d. levler: btnlk (XLVI), deerini drm e (XLV). Eylemler
dzgs ncelikle betiin okunabilirliini saptar (LXXXVI).

3. Yorumbilgisel dzg, Gerein sesi (LXXXIX).

a. Yorumbilgisel biim birim ler (XI, XXXII, LXXXIX). Gerein
nerilm esi bir tmce olarak eklem lenir (XXXVII); aksaklkla
r: dzensizlik, karklk, terim lerin dile getirilmemesi
(XXXVII, XLVIII).
b. Yalann yapsal yollan (1): kaypaklk: ikili anlama (XLII),
dzdeim eceli yalan (LXIX).
c. Yalann yapsal yollan (2): sahte kantlar, ktye kullanma:
zseverlik kant (LXI), ruhbilim sel kant (LXIII), gzelduyu-
sal kant (LXXII).
d. Yalann yapsal yollan (3): sylem in vicdan hesaplamas
(LX).
e. Gerei geciktirmek, onu kurm aktr (XXVI, XXXII).

4. Ekinsel ya da gnderimsel dzgiiler, Bilimin sesi (LXXXVII).

a. Atasz ve biem sel dnm (XLIII).
b. Bilgi dzgleri, okul el kitaplar, tekerlem e (LXXXVII).
c. Dnyapsal imgeler kua olarak ekinsel dzgler (XLII).
d. Gnderimin, yinelenm esiyle (basmakalp kullanmlann ku-
sulmas LIX, LXXXVII) ya da unutulmasyla (LXXVII) ger
ekleen ezici ilevi.

5. Yananlam anlambirimcikleri ya da gsterilenleri; Kiinin sesi

(LXXXI).
a. Anlambirimciklerin adlandnlm as, izleksellik (XL).
b. Anlambirimciklerin betikte dalm (XIII). Portre (XXV).
c. Anlambirimciklerin toplanmas: kii, oyuncu (XXVIII,
LXXXI).
d. Geree gtrc anlam birimcikler (XXVI).

232
6 . Simgesel alat.
a. Anlamn, cinselliin ve parann bulunduu yer olan beden:
grnrde sim gesel alana verilm i olan tehlikeli ayrcalk da
buradan gelir (XCII).
b. Geridnllkler: konu, betie damardan ar ar verilir
(LXX); sim gesel alana, birbirine ncelii olm ayan giriten
ulalr (XCII).
c. Szbilim sel giri (anlam ): Karsav (XIV) ve onu ineyen ol
gular: ek (XIV), dizisel kaynama (XXVII, XLVII, LXXIX).
d. iirsel giri (yaratm, cinsiyet):
1. Kayganlam beden (XLIX), btnletirilm i beden (L, LI).
2. Bedenleri oaltc zincir (XXIX). Gzellik (XVI, LI, LXI).
Arkadan gelen kuaklar (XVIII).
3. oaltc dzgnn son snn ve alt-st olmas: bayapt
(LII), tesinde ve berisinde (XXX); kusur, zincir (XXXI,
LXXXV); eksiklik ve alt: gereki sanat kuram (XXIII, L,
LIV, LXXXIII, LXXXVIII).
e. Deerdzenine ilikin giri (mal, Altn). Karklk olarak be
lirtiden gstergeye gei (XIX). Szlem e nesnesi olarak anla
t (XXXVIII); szlemenin deitirilmesi (XCI); deerdzeni-
nin bozulm as (XCII).
f. Genele yaylm kanklk: kamp olarak (XVII), dzdeime-
ce olarak (XXIX), salgn olarak (LXXXVIII, XCII) hadmlk.
H adm edicinin betisi: "ekitirm e" (LXXIX). Dzdeimece-
nin dzeninin bozulm as (XCII).

7. Betik.
Seslerin, dzglerin dokunmas, rlmesi olarak betik (LXVIII):
sesleri stste getirecek biim de kaydetme (VIII, XV) ve ok-
tonluluk (XV).

III. OULLUK.

1. Enginlii iinde betiin oulluu:

Utkun oulluk (II, V). ll oulluk (VI) ve onun deiim-
izgisi: partisyon (XV).

233
2 . ndirgeyici belirlemeler.
a. Dayamklklar: dayanmann salanm as (LXVI), an belir
leme (LXXVI), tutarl dalm (XIII).
b. Doluluklar: tam am lam ak, kapatm ak, bir yklem araclyla
dile getirmek, bitirm ek ( XXII, XXVI, XXXII, XLVI, LIV, LXXI-
II); anlam , sanat yerine getirmek (LXXXIV); fazladan syle
mek (XXXIV); dnm ek (XCIII). Btnlk yanlsamas ola
rak oyuncu (XLIV); devindirici gleriyle an derecede be
lirlenmi oyuncu (LVIII). Doluluk; tiksinti, modas gemi
(XLII, LXXXVII).
c. Kapanlar: klasik yaz dzglerin birbirlerini ierm esine za
manndan nce son verir (LIX); ince alayn yetersiz ilevi
(XXI). Yorumbilgisel ve zgr seim bilgisine ilikin dzg-
ler, oulluun indirgeyici edenleri (XV).

3. okdeerli ve geri dnl belirlemeler.

a. Geri dnllkler ve okdeerlilikler: simgesel alan ( XI,
XV, XCII).
b. Beti. Sylem olarak (LXXVI), sylem in su orta olarak
(LXII) oyuncu. Beti; geri dnl dzen (LXXVII).
c. Seslerin solm as (XII, XX).
d. Belirlenemez anlam lar (XXXIII, LXXVI). Yazya evrilebilirlik
(rtmece) (LIII).
e. Gsterim in bulanklklar. Gsterilm i olan ilenemezdir
(XXXV). "Yasslatrlm " gsterim: kendini ileyen anlat
(XXXVIII, LXX, XCI).
f. Kar-bildiriim. Ynlerin oyunu (LVII), anlamann blnme
si (LXII; LXIX), "grlt" olarak, ktyazm olarak (LVII;
LXII) yazn.

4 .Edim.
Klasik anlatcnn kim i baarlar: benzeen anlambirimcikler
arasndaki uygun den dizim sel uzaklk (XIII), anlamlarn
belirlenemezlii, ilem selin ve sim geselin birbirine karmas
(XXXIII, LXX), aklanm aklayan (LXXIV); oyunsal ereti
leme (XXIV).

5. Yaznn karsnda okunabilir betik.

a. Tmcenin dnyapsal ilevi: anlam sal eklemlenmeleri

234
 yalayarak, "tm celenm i" olgunun altnda yananlamlar
balayarak, oyundan dzanlam kararak, tm ce anlama
masum bir "d oa"n n gvencesini verir: dilyetisinin, szdi-
ziminin gvencesini ( IV, VII, IX, XIII, XXV, LV, LXXXII).
b. Okunabilir betikte anlam n uygunluu: snflandrma, adlan
drma etkinlii (V, XXXVI, XL, LVI); mantksal "yanl"a kar
saplantsal savunm a (LXVI); dzglerin kar karya gel
mesi: "sahne" (LXV), ak ilan (LXXV); betikte benzem eyen
gler olarak nesnellik ve znellik (V).
c. Dzglerin sonsuzluunun sahte balangc: ince alay, yans
lama (XXI, XLII, LXXXVII). nce alayn tesinde: bulunup
gsterilemez anlamn gc: Flaubert (XXI, LIX, LXXXVII).
d. Yaz: okur karsndaki konum u (I; LXIV), "kan t" (LIX), g
c: her trl stdili, bir dilin tekine her trl boyun eiini
gz alabildiine datm ak (XLII, LIX, LXXXVII).

235
 Szlke

A
anlaya rvlateur
ad soylu yklem attribut (n.m.)
aktarm report (n.m.)
aldatmaca leurre (n.m.)
almama alternance (n.f.)
ana betik texte tuteur (n.m.)
ana gsteren signifiant tuteur (n.m.)
anlambirimdk (ANL) sme (n.m.) (SEM)
anlamsal smique
anlat rcit (n.m.), narration (n.f.)
anlatm narration (n.f.)
arabetik intertexte (n.m.)
artsremli diachronique
artkbilgi redondance (n.f.)
atasz dzgs
(ya da zdeyisel dzg) code gnomique (n.m.)
atma (ozanlara zg) stichomythie (n.f.)
ayrlk paradoxime (n.m.)
ayn a diacritique

B
basmakalp sz
(ya dabasmakalp dnce) strotype (n.m.)
bedenlerin oalmas rplique des corps (n.f.)
belirlenen dtermin (adj. et n.m.)
belirleyen dterminant (adj. et n.m.)
belirten (olgu) indexant (n.m.)
belirti indice (n.m.)
belirtilen (olgu) index (n.m.)

237
belirtili marqu
belit axiome (n.m.)
benzeten (olgu) comparant (n.m.)
benzetilen (olgu) compar (n.m.)
benzetme comparaison (n.f.)
betik texte (n.m.)
biimbirim morphme (n.m.)
bildirim annonce (n.f.)
bireimsel synthtique
byk nerme (bir tasma ait) majeur (n.f.)

eviri-yaz transcription
evirge tourniquet (n.m.)
eliki-olmamas non-contradiction (n.f.)
zm dchiffrement (n.m.)

D
daha nce-yazlm dj-crit
deerdzeni conomie (n.f.)
deerdzensel conomique
deiimizgesi diagramme (n.m.)
deitirim esi substitut (n.m.)
deitirim-deeri valant-pour (n.m.)
deneysel olan empire (n.f.)
dipyzey fond (n.m.)
dizelge liste (n.f.)
dizge systme (n.m.)
dizgesel systmatique
dkm si terme-monnaie (n.m.)
duyumculuk sensualisme (n.m.)
dlk utopie (n.f.)
dnyap idologie (n.f.)
dzanlam dnotation (n.f.)
dzanlamsal olarak dnotativement
dzdeimece mtonysmie (n.f.)
dzg code (n.m.)
dzlk planit (n.f.)

E
eden agent (n.m.)
edimri performateur (n.m.)

238
eretileme mtaphore (n.f.)
ekinsel dzg code culturel (n.m.)
erekbilimsel tlologique
esz tautologie (n.f.)
eylem (EYL) action (ACT) (n.f.)
eylem soylu yklem prdicat (n.m.)
eyleim sjour (n.m.)
eytiimsel dialectique
eytiimsellik dialectique (n.f.)

G
geciktirim suspense (n.m.)
genelduyumsal cnesthsique
gerein aklanmas dvoilement (n.m.)
gereklii/sahtecilii gsteren
(ya da -ne ilikin) althique
gnderge rfrent (n.m.)
gnderim rfrence (n.m.)
gnderim dzgs code de rfrences (n.m.)
gsteren signifiant (n.m.)
gsterge signe (n.m.)
gsterilen signifi (n.m.)
gsterim dzgs code de reprsantation (n.m.)
gsterim mekesi modle reprsentatif (n.m.)
gsterimd reprsentant (n.m.)
gsterme noktas repre (n.m.)
gdmbilim cyberntique (n.f.)

H
hadm castrat (n.m.),chtr (n.m.),
eunuque (n.m.)
herkesin kabullendii endoxal, e

ikili anlama double entente (n.f.)

ince alay ironie (n.f.)
itki pulsion (n.f.)
izdmsel strographique
izlekbilgisi thmatique (n.f.)
izlekselle(tir)me thmatisation (n.f.)
izleksellik thmatique (n.f.)
izlekevre public (n.m.)

239
K
kapsa mlay synecdocque (n.f.)
karma nitelikli olgu composite (n.m.)
karsav antithse (n.f.)
kavak-e terme-carrefour (n.m.)
kaydrma catachrse
kayganla(tr)ma lubrification (n.f.)
kaypaklk quivoque (n.f.)
kendilik entit (n.f.)
kendisi deimez bir
etkenle deime catalyse (n.f.)
ktyazm cacographie (n.f.)

M
mal-anlat rcit-marchandise (n.m.)

O
okuma kua zone de lecture (n.f.)
okumabilgisel lxologique
okumayazmsal lxographique
okunabilir (olgu) lisible (n.m.)
okunabilirlik lisibilit (n.f.)
oluturucu composant (n.m.)

l belirtici quantitatif (n.m.)

ncelik antriorit (n.f.)
ncelikli strala(n)ma hirarchie (n.f.)
ncl prmisse (n.f.)
ornatma substitution (n.f.)
rneke modle (n.m.)
rtmece euphmisme (n.m.)
rtk tasm enthymme (n.m.)
r organisme (n.m.)
zeladbilgisi onomastique (n.f.)
zgr seim proarsis (n.f.)
zgr seim bilgisi proartique (n.f.)
zgr seim bilgisine ilikin proartique
zgr seim edimi proartisme (n.m.)
zgr seime ilikin proartique
zsever narcissique

240
p
praksis praxis (n.f.)

S
sahte-mantksal pseudo-logique
sahtelik feinte (n.f.)
simgeleri anlama yeteneini
yitirme asymbolie (n.m.)
simgesel alan (SM) champ symbolique (n.m.) (SYM)
simgesizlik asymbolisme (n.m.)
sonlandrc birim terminme (n.m.)
sylem discours (n.m.)
sylenbilim mythologie (n.f.)
szamazlk prtrition (n.f.)
szbilim (ya da uzdillik) rhtorique (n.f.)
szelbirim lexie (n.f.)
szlke lexique (n.m.)
sunum prsentation (n.f.)
sredizim chronologie (n.f.)
sreksiz (olgu) discontinu (n.m.)

T
tantmalk prospectus (n.m.)
tapnma nesnesi ftiche (n.m.)
tasm syllogisme (n.m.)
tekerlik monarchie (n.f.)
terimce terminologie (n.f.)
tipleme typologie (n.f.)
trebilimci moraliste (n.m.)
tmcelenmilik phras (n.m.)
tmdengelimli dductif
tmevarma inductif
tkanma blocage (n.m.)
tpkrnek copie (n.f.)
tpkrneklemek copier

U
ulam catgorie (n.f)
utanca scandale (n.m.)
uzat digression (n.f.)
uzdillilik (ya da szbilim) rhtorique

241

st-saptama sur-dtermination

Y
yads(n)ma dngation (n.f.)
yana figure (n.f.)
yananlam connotation (n.f.)
yananlamlandrmak connoter
yanak sralam para taxe (n.f.)
yanl yant fausse rponse (n.f.)
yanslama parodie (n.f.)
yazya geirebilirlik transcriptibilit (n.f.)
yorum hermneutisme (n.m.),
interprtation (n.f.)
yorumbilgisel dzg (YOR) code hermneutique (n.m.) (HER)
yorumbirim hermneutme (n.m.)
yorumbilgisel, yorumsal hermneutique

Z
zincirleme tasm sorite (n.f.)

242
 Balzac'm Sarrasine'inin esrar, bu kitapta B arthesm zgn diliyle
yeniden biim lendiriliyor. I ie gemi yklerden oluan bir metin,
S /Z 'de sm rlandrdm adan kuatdyor.
Okur, Balzac'm karanlk odasnda,
Barthesm klavuzluunda de kalka bir gereklik aryor kendisine.

Yapsal zm lem e ve gstergebilim grngesini tm yle

terketm eden, ruhzm n yntem lerini kulland S /Z ile
Balzacm puslu yksne yeni bir kap aralyor Roland Barthes.

TENIA
TRKYE L OLM A SIN !
( 0 2 1 2 ) 281 10 27

ISBN 9 7 5 -3 6 3 -4 1 9 -6

9789753634199