9.

DERS
 DEMELER

1-ift T deme Elemanlar (Nervrl Deme Elemanlar)

Deme eleman, at eleman ve cephe eleman olarak kullanlabilmektedir. Byk yatrm
maliyeti gerektirmez. Bu yzden her beton prefabrik reticisinden temin edilebilmektedir.

2-Boluklu Deme
Deme kalnl iinde boluklar dzenleyerek l ykleri azaltmak ve bylece daha byk
aklklar gemek ancak prefabrikasyon da uygulanabilen gelimi retim teknikleri
sayesinde mmkn olmutur. Bu retim tekniklerinde ngerme donatlarnn kullanld,
zel bantlarda makine ile seri retim yaplmakta ve .60 veya 120 cm eninde kalnl 10 ile 46
cm elemanlar retilebilmektedir.
3-Fligran Deme
Filigran sistemler kalnlklar en az 6 cm olan betonarme plaklarn, yerinde dkme beton ile
rijit hale getirilmesi yoluyla elde edilen yapm trdr. Geleneksel yapm sistemlerinde nitelikli
iilik konusunda karlalan eksiklikleri azaltr ve endstrilemi yapm sistemleri ile yap
maliyetlerini olumsuz etkilemez
Filigran sistemlerin nemi, yapm hzn ve kalitesini artrrken yapm maliyetini azaltan bir
yntem olmasndan kaynaklanmaktadr. Filigran deme gelitirilmi geleneksel yapm
sistemi kapsamnda antiye ortamnda hazrlanacak basit kalp dzenekleri ile elde
edilebildikleri gibi endstriyel yapm sistemleri kapsamnda tamamen fabrika ortamnda
hazrlanabilirler.
Filigran sistemler antiye srecindeki kalp ve iskele iiliini en aza indiren yapm
sistemleridir.

4-Asmolen Deme
Prefabrik deme kirileri asmolen deme tekilinde kullanlan prefabrik elemanlardr. Bu
kiriler ngerilmeli olarak retirler.Yerinde dklen betonla tablal kesit oluturularak kompozit
olarak alrlar.
1- Nervrl Deme Elemanlar
Profilli demeler TT, U ve T kesitlidirler. TT ve T plaklar genellikle ok katl endstri
yaplarnda boluklu demelere alternatif olarak kullanlr. Avantajlar byk aklklar bu
elemanlarla gemek mmkndr. Kesitleri dolaysyla zati arlklar en aza indirilmitir.
Tesisat boluklarnn almasna msaittirler. U Plaklar genilik llerinin sabit ve grnm
olarak iki nervrn yanyana olmas dezavantaj yannda dier panellerle ayn zellikleri
tar.

Hesap Esaslar :
Bu tip deme elemanlar tek ynl basit veya srekli olarak hesaplanrlar.
Plak kalnlklar topping tabakal olup olmamasna ve deme yklerine gre seilir.
Topping tabakas ile kompozit hesap yaplr, ancak yk miktarna gre przlendirme ve
yatay kayma donats tahkiki yaplmaldr.
Diyafram tesirini arttrmak iin paneller aras kayma kuvvetleri aktarmak iin paneller
boyuna ynde balanmaldr.
Genellikle yapda kendini tayan paneller olarak yapya balanrlar. Yapya olan
balantlarnda sistemi zorlamamas iin balantlarnn kayc olmasna dikkat edilmelidir.
NERVRL ATI PANELLER : Bu sistem, TT ve T Plaklarla byk aklk geen n
gerilmeli eri yzeyli at elemanlar, bunlar tayan ayn zamanda oluk grevi gren ana
tayc kiriler ve prefabrike kolonlardan olumaktadr. Sistemin dier nemli elemanlarda
yatayda ve dey olarak dzenlenebilen zel bir estetik gce sahip duvar panelleridir. Bu
sistemler 20x10 m modlasyonlardan olumaktadr.
Yaklak 80 cm nervr ykseklii ile 20 mt aklklar geilmektedir. Sistemin en byk
zellii tayc konstrksiyonunun yannda at aydnlatma elemanlar, s ve su
zolasyonlar ile birlikte tm elemanlar monte edilmekte ve yatrmclara tam bir fabrikasyon
hizmet sunulmaktadr.
2,40 mt geniliindeki at panelleri yan yana veya aralklarla monte edilebilir. Bu sayede
yapnn alma mekanlarn da niform doal aydnlatma olana ile elektrik enerjisinden
byk tasarruf salanr. at panelinin formu su akn salayacak ekilde olduundan
teras atlardaki gibi ayrca bir eim betonuna gereksinmesi yoktur.
at panelleri zerinde s ve su izolasyonlar fabrika olanaklarnda kaliteli bir ekilde yaplr.
 2- Boluklu Deme Elemanlar

Doeme kalnl icinde boluklar duzenleyerek olu yuku azaltmak ve boylece daha buyuk
acklklar gecmek ancak prefabrikasyon da uygulanabilen gelimi uretim teknikleri
sayesinde mumkun olmutur. Boluklu doemelerin ongermesiz klasik sistemle uretilen
veya donatlarn elektrik enerjisi ile stlp ongerme verilen eski sistemlerin yannda,
gunumuzde yeni uretim teknolojileri uygulanmaktadr. Bu uretim tekniklerinde sadece
St1700 kalitesindeki ongerme donatlarnn kullanld, ozel bantlarda makine ile
seri uretim yaplmaktadr. 60 ve 120 cm eninde yaklak 120 mt boyundaki uretim
bantlarnda makinann uretim hz 1 dakika/mt dir. Projesine gore dizayn edilen donatlar,
onceden gerilir ve uretim bittikten sonra kurleme yaplr. Daha sonra proje boylarna gore
testere ile kesilip elemanlar stoklanrlar.
ngerilmeli Boluklu Demelerin avantajlar
-Prefabrik deme elemanlaryla her turlu yapnn buyuk acklklar ksa zamanda, ekonomik
olarak gecilir.
-Prefabrik deme elemanlar deprem ve yangna kar direncli olduklar gibi ses ve s
yaltm da salarlar.
- Prefabrik deme elemanlarnn ustune hasr celikli beton kaplama (topping) yaplarak
doemenin tama kapasitesi ve diyafram kabiliyeti artrlabilir.
- 60*120 cm modler genilikte olan prefabrik doeme elemanlar, 3000 kg/ma kadar
hareketli yuk tama kapasitesine sahiptir.
 2- Boluklu Deme Elemanlar

Ongerilmeli boluklu doemeler, sanayi tipi yaplarn arakatlarnda ar hareketli yukleri

tamak icin gunumuzde en yaygn kullanlan doeme tiplerinden biridir. Bazen fabrika
catlarnda da kullanlmaktadr. Boluklu doemelerde kesitin % 40-50'sine varan boluk
oranlar sayesinde kendi arl azalrken eilme rijitlii ayn mertebelerde kalmaktadr.
Kaliteli beton ve onceden germe yontemleriyle uygulanan ongerilme sayesinde faydal yuk
tama kapasitesi artmaktadr. On gerilmeden dolay oluan ters sehim iletme aamasnda
oluacak normal sehimi azaltmakta boylece 10-12 m acklklar 20-30 cm kalnl boluklu
doemeler sayesinde gecilmektedir.

Stok ve Nakliyede Dikkat Edilecek Hususlar:

1- Stok sahas yatay olarak tesviye edilmeli, yeterli derecede geni olmal ve zeminin
takozlarn batmayaca ekilde skmas salanmaldr.
2- Paneller stoa alnrken yatay konumda ve dikkatli bir ekilde kaldrlmaldr.
3- Mesnetlerde en az 80x50x1250 mm ahap takozlar kullanlmal ve panel yavaca bu
mesnetlere oturtmaldr. Ahap takozlarn kenardan mesafesi en fazla 40 cm olmaldr.
4- Paneller treylerden alnrken kenardan kaldrma mesafeleri de 0.15L (L=eleman boyu)
olmaldr.
 2- Boluklu Deme Elemanlar

Montajda Dikkat Edilecek Hususlar:

1- Boluklu doeme panelleri projesine uygun olarak yerletirilmelidir.
2- Elemanlarn yerletirilmelerinde kirilerde dik olmasna dikkat edilmelidir.
3- Projesinde aksi belirtmedikce celie oturan elemanlar icin min. 6 cm, prefabrik krie
oturan elemanlar icin min. 7.50 cm, yerinde dokme kiri ve hatllar icin ise min. 10 cm
mesnet teskil edilmelidir.
4- Yerinde dokme kiri ve hatllarn mesnet yuzeylerinin puruzsuz ve ayn duzlemde
olmasna dikkat edilmelidir. Bu salanmyorsa, montaj srasnda neopren mesnet bant
veya slak harc kullanlmas mecburidir.
5- Projesine gosterilen mesnet ilave donatlar aynen doeme birleimlerine yerletirilmelidir.
6- Panellerin boyuna birleimleri beton dokulmeden once temizlenecek ve tazyikli su ile
ykanacaktr.
7- Panellerin birleimlerine akc kvamda en fazla 12 mm. capl agrega ile beton
doldurulacak ve panellerin boyuna birleimi itinal bir ekilde yaplacaktr.
8- Boluklu doemelerde montajdan sonra aclacak delikler kesinlikle karot makineleri ile
curutme usulune gore yaplacaktr. Darbeli krclar kullanlmayacaktr. Delikler; varsa
toppingden (yapsal kaplamadan) sonra, yoksa tum birleimler betonlandktan ve
mukavemetini aldktan sonra aclmaldr. Delik yerleri ve boyutlar icin uretici firmaya
danlmaldr.
 2- Boluklu Deme Elemanlar

Yapsal Kaplama (Toppng) Uygulamasnda Dikkat Edilecek Hususlar

1- Boluklu panellerin tum yuzeyleri her turlu yabanc maddeden temizlenerek
tazyikli su ile ykanacaktr.
2- Topping betonu icine minimum Q 131/131 hasr celik en az iki goz bindirmeli olarak
konulacak ve altna pas pay takozlar yerletirilecektir.
3- Topping kalnl panellerin ters sehimleri goz onune alnarak, acklk ortasnda projesinde
verilen minimum kalnl salayacak yukseklikte dokulecektir.
4- Topping beton kalnl min 5 cm olmaldr. Beton snf projesine uygun olmal aksi
belirtmedikce BS25den az olmamaldr.

Hesap Esaslar
Boluklu doeme panelleri tam ongerilmeli olarak hesaplanrlar. Kesitteki tum eilme
momentleri ongerme kuvveti ile karlanr. Beton dayanmlar min C35 dir. Genellikle yapsal
beton topping tabakas ile birlikte kompozit olarak hesaplar yaplr. Hareketli yukun
cok olduu durumlarda yatay kayma kuvvetinin karlanmas icin doeme yuzeyi ozel olarak
puruzlendirilir gene zorlanrsa minimum yatay kayma donats doemelere ankre edilir.
Kesme kuvvetleri ksmen ongerme kuvveti ile buyuk bir bolumu ise beton tarafndan
karlanr. Kesmenin kurtarmad durumda ya kesit deitirilir yada mesnette ozel yarklar
aclarak gozlerden bir kac doldurulup beton kesti arttrlr.
 2- Boluklu Deme Elemanlar

Sehimler t=0 annda ve serviste mutlaka hesaplanp uretimden sonra karlatrlmaldr.

Ar ters sehimler tercih edilmezler. Bu sehimlerin snrlar TS9967 de verilmitir.
Doemelerin montajndan sonra minimum ba donatlar hesaplanmal ve yerine konmaldr.

Tesisat ve Elektrik Hatlarnn Denmesi

1- Elektrik ve tesisat hatlar icin boluklu doemelerin boluklarndan ve mesnetlerinden
yararlanabilir.
Tesisat hatlar deliklere dik yonde olmas durumunda, eer asma tavan varsa doeme
altndan, yoksa kaplama veya topping doenebilir..
 3- FLGRAN (PRESLAB) DEMELER

Filigran sistemlerin nemi, yapm hzn ve kalitesini artrrken yapm maliyetini azaltan bir
yntem olmasndan kaynaklanmaktadr. Filigran sistemler kalnlklar en az 6 cm olan
betonarme plaklarn, yerinde dkme beton ile rijit hale getirilmesi yoluyla elde edilen yapm
trdr. Filigran sistemlerin iki aamal olarak uygulan, yar n retimli karakterini
tanmlamaktadr. Filigran sistemler antiye srecindeki kalp ve iskele iiliini en aza
indiren yapm sistemleridir.
 3- FLGRAN (PRESLAB) DEMELER

Filigran sistemlerin nemi, yapm hzn ve kalitesini artrrken yapm maliyetini azaltan bir
yntem olmasndan kaynaklanmaktadr. Filigran sistemler kalnlklar en az 6 cm olan
betonarme plaklarn, yerinde dkme beton ile rijit hale getirilmesi yoluyla elde edilen yapm
trdr. Filigran sistemlerin iki aamal olarak uygulan, yar n retimli karakterini
tanmlamaktadr. Filigran sistemler antiye srecindeki kalp ve iskele iiliini en aza
indiren yapm sistemleridir.
Genel zellikleri:
zellikle ok katl konut tipi yaplarda ok kullanlr.
Hzl ve kolay montaj salanr.
ngermeli yapldnda donatdan tasarruf salanr.
Deme iin kalp ve iskele gerekmez.
Betonarme, karkas, elik, yma yaplarda deme tekilinde kullanlr.
Przlendirilmi st yzey ve deprem etriyeleri sayesinde kompozit sistem tekil edilir.
Przsz elik kalp gren alt yzne sva gerekmez ve hemen boyanabilir.
retimde Tesisat delikleri ama imkan salanabilir.
Is, ses ve yangna kar eitli zm imkan.
DZAYN ve HESAP ESASLARI
Filigran demeler genelde tek ynl hesaplanabilir. zel hallerde iki ynlde dizayn yaplabilir.
Mtemadi deme hesab yaplr.
Hesap yaplrken geici mesnetlenme aralklar mutlaka gz nne alnmaldr.
Filigran elemanlarn hesap, retim ve montaj kurallar TS EN 13747+A1 (ndkml Beton
Mamuller-Deme Sistemlerinde Kullanlan Deme Plakalar) verilmitir.

RETM VE MONTAJ
Filigran deme plaklaryla oluturulan demelerde kalnlk geilen akla ve yk durumuna
bal olarak 12-30 cm arasnda deimektedir. Deme plaklar ile yerinde dkme beton arasndaki
aderans, plaklarn st yzeylerinin przlendirilmesi ve st yzeyine yerletirilen montaj donatlan
ile salanmaktadr.
Beton kalitesine ve donat miktarna bal olarak 9 metreye kadar aklk geebilen deme plaklar
en ok 2.50 metre geniliinde olabilmektedir. Montaj, ilemleri vin yardmyla gerekletirilebilen
filigran deme plaklar, derzlerine dik dorultuda yerletirilen basit iskeleler yardmyla
desteklenmektedir. Ayn zamanda deme plaklar yerinde dkme beton iin kalp grevi
grmektedir. Bu yolla hem iskele hem de kalp iiliinden tasarruf ettirmektedir.
Filigran demeler eitli teknik yntemler ile retilebilirler, bunlar
-Klasik donatl plaklar,
-ngermeli filigran demeler,
-Kafes kiri donatl filigran demeler,

a) Klasik donatl plaklar:

Bu tip filigran demeler aklklarn ok fazla olmad demelerde kullanlr ve gerekli nlemler
alndnda iki ynl deme olarak ta alabilirler. retimi masa kalplarda yaplr, antiye
ve atlye artlarnda retimi kolaydr.

b) ngerilmeli Filigran Demeler:

Fabrikada bant retimi ile zel beton dkm makinalar ile retim yaplr.120 mt uzunluunda, 2.5
mt enindeki bantlarda seri olarak retilir. ngerme donatlar ile donatdan ve iilikten tasarruf
salanr. Bilgisayar yardm ile otamatik retim salanr. Tek ynl deme olarak hesap edilirler.

Kafes Kiri Donatl Filigran Demeler:

Byk aklkl Filigran demelerde elemanlarn, kesitte gen olarak, boyuna ise kafeslerin
oluturulduu donat sistemi ile eilme rijitlii artar ve ayn zamanda kompozit kesitin olumasnda
yatay kesme kuvvetlerin aktarlmasna kolaylk salanr. Donatl kafeslerle kalptan alma, stoklama
ve montaj safhalarnda yararlanlr.
Kafes Kiri Donatl Filigran Demeler
4- Prefabrik Asmolen Deme Kirileri
Prefabrik deme kirileri(PDK) asmolen deme tekilinde kullanlan prefabrik
elemanlardr. Konvansiyonel Asmolen deme sistemini ile bu sistemin tek nemli fark
betonarme tayc nervrn alt ekme blokunun prefabrik olarak retilmesidir.
Deme elemanlar bu sayede bu eleman tek bana asmolen deme tekilinde tayc
kiri grevi grrken daha sonra kompozit kesit olumas sayesinde tablal kesit olarak
grevini srdrr.

retim:
Bu kiriler gnmz gelimi teknolojisinde kalpsz bant retimi ile ngerilmeli olarak
retirler. Yar mamul bir eleman olan deme kirileri yerinde dklen betonla tablal kesit
oluturularak kompozit olarak alrlar. retim 120 mt uzunluunda 2.40 mt eninde
bantlarda yaplr. retim makinas kalpsz olarak yanyana 22 sra eleman ayn anda
ngermeli olarak retir. retim srasnda elemanlarn proje boylar ayarlanr ve elemanlar
aras 20 cm bo braklr. Eleman retiminin hemen sonrasnda mesnet blgelerine diki
etriyeleri krden nce batrlr. Kr verildikten sonra ngerme braklr ve 20 cm boluun
ortasndan ngerme donatlar kesilir.
PDK lar 60 cm aks aral ile ana kirilere bastrlr. Yksek katl ve byk aklkl
binalarda, yerde birletirilen sistem zel kaldrma aparat kullanlarak kata alnr ve ana
kirilere oturtulur. Sistem zerine dklen minumum 5 cm kalnlndaki hasr elikli
beton ile deme tamamlanr.
 Birleim Sorunlar

Birleim yerinde donatlarn kaynaksz ve bulonsuz olarak basit biimde bindirilip

betonlanmas durumunda betonun ezilmesi ile aderans yok olmakta ve donat kuvvet
aktaramamaktadr.
Bulon boylarnn ksa oluu, kopmadan kalc uzama yapmalarna imkan veremez.
Uzun boylu bulonlarn ise tersinir ykler nedeniyle burkulmalar
sz konusu olur. Bylece enerji tketimi gereklemeyebilir.