Ukucie biedy

Czyli czego pszczoy i wgniecione samochody mog nas nauczy o biedzie i wadach
ekonomii.

Drake Bennett Marzec, 30 2008

Wyobra sobie, e zostae udlony przez pszczo nie raz, ale a sze razy. Wedug
Charlesa Karelisa, filozofa i byego rektora Colgate University, wanie wtedy jeste w stanie
wyobrazi sobie, co to znaczy by biednym.

W rodowisku ludzi zajmujcych si kwesti ubstwa, jedna z najbardziej zagorzaych

dyskusji toczy si wok tego, dlaczego niektrzy biedni ludzie nieustannie doprowadzaj si
do ndzy. W porwnaniu z klas redni i zamonymi, prawodopodobiestwo porzucenia
szkoy, zajcia w ci w modym wieku, naduywania narkotykw, popeniania przestpstw,
nieoszczdzania pienidzy, gdy nadarzy si taka okazja i niepracowania jest niewspmiernie
wysze u ubogich.

Z punktu widzenia ekonomisty to irracjonalne zachowanie. Gdyby osoba bogata porzucia

prac, unikaa edukacji lub wpada w nag, jej zachowanie byoby w pewnym stopniu
uzasadnione, lecz to osoba biedna posiadajca ma ilo pienidzy zdaje si mie najwiksz
motywacj do wybrania surowej i wymagajcej etyki pracy. Nie trudno wywnioskowa, e
kady zarobiony grosz miaby dla niej warto wiksz, ni dla kogo o wyszych zarobkach.
Socjalkonserwatyci twierdz, e biednym ludziom brakuje sprytu i siy woli, aby dokonywa
waciwych wyborw. Socjalliberaowie sprzeciwiaj si, utrzymujc, e to uprzedzenia
rasowe i wyniszczajce warunki w getcie s winne pozbawiania biednych ludzi szansy na
lepszy los. Wedug neokonserwatystw, gwn przyczyn tego, e ludzie nadal tkwi w
ndzy s programy walki z ubstwem, ktrym ubodzy daj si zwie.

Karelis, profesor na George Washington University, stawia prostsz, lecz o wiele bardziej
radykaln tez: tradycyjna ekonomia po prostu nijak ma si do sytuacji ludzi biednych.
Karelis twierdzi, e gdy jestemy biedni nasz pogld ekonomiczny jest ksztatowany przez
deprywacj, dlatego te nie postrzegamy wiata dookoa nas przez pryzmat dbr jakie
moemy naby, lecz jako problemy, ktrym musimy stawi czoa. To wanie wtedy pszczoy
nas atakuj: osoba z jednym udleniem jest silnie zmotywowana, aby wyleczy ran. Osoba,
ktra zostaa ukszona wiele razy nie ma natomiast zbytnio chci, eby zaj si jednym
udleniem, poniewa pozostae rany nadal bd pulsowa z blu. Im wicej bolesnych i
niepodanych sytuacji kto dowiadcza w yciu (tz. im biedniejszy ten kto jest), tym mniej
prawdopodobne, e ta osoba zajmie si chocia jednym z tych problemw. Ubstwo wic nie
polega na tym, e posiada si niewystarczajc ilo dbr, lecz na tym, e ma si wiele
problemw.

Kierujc si t logik, ubstwo i bogactwo nie mog by rozpatrywane w ten sam sposb, jak
pojcia: gorcy i zimny, czy dugi i krtki. S to cakowicie odmienne zjawiska, z ktrych
kade inaczej dziaa na ludzk psychik. Gdzie na pograniczu tych dwch dowiadcze,
ludzie przestaj myle w kategoriach dbr i zaczynaj patrze na wiat przez pryzmat
wasnych problemw, a to niesie ze sob powane konsekwencje. Karelis sugeruje, e by
moe z tego powodu, e ekonomici s w wikszoci zamoni, to nie s oni w stanie
zauway tej granicy.

Jeli Karelis ma racj, inicjatywy przeciw ubstwu, za ktrymi stoi cae spektrum
ideologiczne, nie bd funkcjonowa- poczwszy od wymogw rynku pracy, okresowych
zasikw, poradnictwa maeskiego i terapii uzalenie, skoczywszy na gruntownej
reformie edukacji wrd ubogich oraz przeksztacaniu gett w ttnice yciem osiedla o
zrnicowanym poziomie dochodw. Wedug Karelisa, to oznacza take, e ekonomici
wsplnie z ekspertami do spraw ubstwa bd musieli ponownie rozway kwesti
niedoboru, ktry jest jednym z kluczowych poj ekonomii.