UNIVERZITET U TRAVNIKU

EDUKACIJSKI FAKULTET

OPA KINEZIOLOGIJA

Miii-graa i vrste
-seminarski rad iz predmeta biomehanika-

Student: Ibrahim Indi Mentor: prof.dr.Osmo Bajri

Travnik, april 2014.

Uvod
Openito o miiima

''Pokretanje tijela, pojedinih dijelova tijela i motalitet organa omoguuju

upravo miii. Miii spadaju u specijalizovana vezivna tkiva ija je glavna
osobina kontraktibilnost, ime omoguava sam pokret tijela, te oni slue kao
glavni aktivni aparat u tijelu. Miina elija je sposobna da se kontrahuje i
esto se jedna miina elija naziva miino vlakno. U miinom tkivu,
miine elije su grupisane u snopove, a zbog svoje funkcije miii su dobro
snabdjeveni krvnim sudovima. Postoje tri vrste miia: popreno-prugasti,
glatki i srani mii.''1

Popreno-prugasto miino tkivo nalazimo u uobiajenim skeletnim

miinim skupinama i miiima koji se nalaze ispod koe i daju oblik tijelu, a
njegovim kontrakcijama upravlja sredinji ivani sistem i pod utjecajem je
nae volje. Glatko miino tkivo nalazi se stijenci upljih organa kao to su
npr. crijeva mokrani mjehur, krvne ile, maternica gdje stvara naslage ili
slojeve te je pod izravnom kontrolom autonomnog (vegetativnog) ivanog
sistema koji neovisno o naoj volji upravlja radom ovih miia. Srano
miino tkivo je takoer popreno prugasto, gradi srani mii, a njegovim
kontrakcijama upravlja autonomni ivani sustav.
Poprenoprugasto miino tkivo izgraeno je od velikog broja izduenih
cilindrinih stanica (vlakana) koje formiraju snopove. Vlakna su okruena
vezivnim tkivom koje okruuje i vanjske rubove miia formirajui ovojnicu
(epimizij). Mnoga miina vlakna doseu duinu od 10 centimetara i imaju
hiljade jezgri. Miino vlakno povezano je s ivanim vlaknom (aksonom)
formirajui tako strukturu poznatu kao neuro-miina ploa. Duina jedne
miine stanice-vlakna odgovara duini samog miia izmeu dvije miine
tetive. elijska membrana miine elije naziva se sarkolema, a citoplazma
sadri puno mitohondrija potrebnih za kontrakcije i naziva se sarkoplazma. U
citoplazmi miinih elija nalaze se dugi proteinski lanci-miofilamenti koji
formiraju snopove tzv. miina vlakanca-miofibrile. Miofilamente grade tri
vrste proteina (bjelanevina): tropomiozin te aktin i miozin koji sudjeluju u
samoj kontrakciji vlakna. Tanki filamenti graeni uglavnom od aktina i debeli
filamenti graeni uglavnom od miozina su pravilno naizmjenino rasporeeni
u miinom vlakancu to rezultira karakteristinim optikim svojstvom ovog
miinog tkiva i daje mu poprenu prugavost. Debeli filamenti miozina
zauzimaju sredinji dio sarkomere i djelomino se preklapaju s tankim
filamentima aktina. To mjesto na mikroskopskom preparatu je deblje,
dvostruko lomi svjetlost to rezultira tamnom anizotropnom prugom (A-
pruga) na preparatu. Tanki filamenti se djelomino proteu izmeu debelih

1 ''Anatomija ovjeka'' (skripta za studente fakulteta za sport i tjelesni odgoj),

prof.dr.Jasmin Deli, Tuzla, 2005.

2
filamenata dok su drugim krajem privreni za Z-membranu. Prostor izmeu
dvije Z-membrane ini funkcionalnu jedinicu miinog vlakna-sarkomeru.
U glatkom miinom tkivu elije (vlakna) su vretenasta oblika, ne
formiraju snopove ve stvaraju naslage ili slojeve koje prstenasto okruuju
stijenku upljih organa ili se pruaju uzduno. Naizmjenine kontrakcije
prstenastih i uzdunih naslage glatkih miinih vlakana npr. u stijenci crijeva
rezultiraju valovitim gibanjem tzv. peristaltikom crijeva. Kako miofilamenti u
sarkoplazmi glatkih miinih vlakana nisu pravilno rasporeeni nema pravilne
ispruganosti pod mikroskopom kao u popreno-prugastog miinog tkiva.
Miina vlakna mogu klizati jedno pokraj drugog. Kontrakcije glatkog
miinog tkiva su spore i dugo traju.
Srano miino tkivo graeno je od elija (vlakana) koja su puno kraa
nego u popreno-prugastom miinom tkivu ali zbog pravilnog rasporeda
miofilamenta u sarkoplazmi takoer pokazuju poprenu ispruganost pod
mikroskopom. Stanice sranog minog tkiva se granaju i meusobno su
povezane jedna s drugom (dodirno mjesto sarkolema susjednih elija zove se
prijelazna ploa) pa se kontrakcije u valovima ire preko svih njih. To rezultira
pravilnim ritmom koji zapoinje u sranim elijama najbreg ritma, tzv.
podruju sinus-atrijskog vora. Ukoliko bi stanice ovog podruja prestale
odailjati impulsni ritam, to se dogaa u nekim bolestima, ostale bi srane
stanice preuzele njihovu ulogu, ali u sporijem ritmu.

''Jedno miino vlakno, kada je potpuno oputeno i nije optereeno nekim teretom s polja, sem
sopstvenom teinom, nalazi se u odreenom napetom stanju. To stanje se naziva t o n u s i
predstavlja povoljnu osnovu za brzu kontrakciju. Kada miino vlakno primi elektrini stimulus
preko nerva koji je za njega pripojen, on e se kontrahovati. Prilikom svoje maksimalne
kontrakcije vlakno se prosjeno skrati za jednu treinu svoje duine koju je imalo u neaktivnom
(distrahovanom) stanju. Ako se nekom spoljanjom silom mii ratsegne, njegova se duina opet
poveava za jednu treinu osnovne duine. Na osnovu navedenog, maksimalna duina
spoljanjom silom rastegnutog miinog vlakna (i itavog vretenastog miia), i minimaln
aduina kontrahiranog vlakna stoje u odnosu kao 2 : 1.''2

2 ''Biomehanika sa kineziologijom'' (skripta) doc.dr. Osmo Bajri, Travnik, 2012/2013

3
Sekundarna podjela miia

Miie jo moemo podijeliti na3:

1. vretenasti, m. fusiformis, koji su stanjeni na oba kraja i imaju duge tetive

Vretenasti

2. ravni, m. rectus, kojima miine niti idu usporedno, a zavravaju kratkim

tetivnim zavrecima prije hvatita na kost. Primjer su ravni miii one
jabuice, m. recti bulbi

3 ''Anatomija ovjeka'' (skripta za studente fakulteta za sport i tjelesni odgoj), prof.dr.Jasmin

Deli, Tuzla, 2005.

4
 ravni, m. rectus

3. ploasti, m. planus, koji su tanki i obino zavravaju tetivnom ploom,

aponeurozom. Primjer je m transversus abdominis

ploasti, m. planus

5
Postoji jo vrsta miia kao to su4:

Troglavi dvotrbuni trokutasti jednoperasti

Dvoperasti vieperasti spiralni

dugi mii

4 ''Anatomija ovjeka'' (skripta za studente fakulteta za sport i tjelesni odgoj), prof.dr.Jasmin

Deli, Tuzla, 2005.

6
KONTRAKCIJA SKELETNOG MIIA

(Fizioloka svojstva miia)

''Tri glavna dogaaja karakteriu mehanizam kontrakcije glatkog miia:

1.vezivanje kalcijuma za kalmodulin, 2.aktivacija miozin kinaze i
3.fosforliacija miozina.''5

Skeletni mii pretvara hemijsku energiju u mehaniki rad vrlo efikasno,

samo 30-50% energije se gubi u obliku topline. Mehaniki rad ostvaruje se
kontrakcijom. Kontrakcijom se smanjuje duina svijetle pruge dok tamna
pruga ostaje iste duine. Ova pojava je objanjena klizanjem filamenata
(Huxley). Mii crpi energiju za kontrakciju iz hidrolize ATP-a. Interesantno je
da ne postoji nikakva razlika izmeu razine ATP-a miia koji miruje i koji radi.
Za to je odgovoran izuzetno efikasan sistem obnavljanja ATP. U tom procesu
sudjeluju fosfokreatin kinaza koja katalizira reakciju izmeu fosfokreatina i
ADP u kojoj nastaje ATP i kreatin. Moe se rei da je fosfokreatin kinaza jedna
vrsta baterije koja uva energiju potrebnu za miini rad. Hidroliza ATP-a
tijekom kontrakcije miia izravna je posljedica meudjelovanja aktina i
miozina. Miozin je po svojoj funkciji ATP-aza. Bez prisustva aktina miozinska
enzimska aktivnost vrlo je spora ali dodatkom aktina ona se izuzetno
ubrzava. Dio miozina koji hidrolizira ATP i vee se za aktin globularna je glava
miozina. Miina kontrakcija je posredovana interakcijom izmeu miozina i
pripadajuih aktinskih filamenata. Tijekom interakcije miozinska glava
hidrolizira ATP. Hidroliza ATP-a i posljedino odvajanje vrsto vezanog ADP i
fosfata izaziva seriju alosterikih promjena miozina. Time se dio energije
pretvara u gibanje. Proces kontrakcije je voljni proces. Signal se iri niz
nabore membrane (T-tubuli) prelazi u sarkoplazmatski retukulum koji ini
sistem kanala koji okruuju svako miino vlakance. Razmak izmeu T-tubula
i sarkoplazmatskog retikuluma samo je 10-20 nm i izmeu njih se nalaze dva
proteina (rianodin) koji omoguuju ulaz Ca+ u citosol. Zbog takve
organizacije sve sarkomere kontrahuju se u istom trenutku. Porast
koncentracije kalcija u citosolu je prolazan jer ga kalcij ATP-aza u membrani
brzo ispumpa nazad u sarkoplazmatski retikulum.

Mehanizam miine kontrakcije

5 ''Fiziologija ovjeka''
F.Ljuca,S.Nuhbegovi,A.Matavulj,Z.Rajkovaa,N.Ponorac,S.Risti,P.Kovaevi,
Zvornik, 2011.

7
Izometrika (statika) kontrakcija - duina napregnutog miia se ne
mijenja, tako da se, termodinamiki posmatrano, utroena hemijska energija
transformie samo u toplotu.

Izotonika (dinamika) kontrakcija - mii se skrauje, dolazi do pomjeranja

tijela, ali napregnutost miia ostaje nepromijenjena. U procesu izotonike
kontrakcije hemijska energija se djelimino troi na vrenje rada, a jedan dio
se transformie u toplotu. Realna kontrakcija miia je kombinacija ove dvije
vrste kontrakcije. Najvea i najmanja duina miia stoje u odnosu 1 : 3.

Miine grupe i njihove funkcije

8
Ramena:

Musculus deltoideus ili rameni mii je troglavi trouglasti mii koji se

sastoji od prednjeg, srednjeg i zadnjeg dijela. Funkcija ramenog miia
jeste podizanje ruke u stranu (abdukcija), podizanje ruke naprijed i nazad, i
jednim dijelom rotiranje ruke u ramenu.

Prsa

Miii prsa ili pektoralni miii se sastoje od dva osnovna dijela i nekoliko
sekundarnih. Ta dva osnovna dijela su i najbitnija, a radi se o musculus
pectoralis major (veliki grudni mii) i musculus pectoralis minor(mali
grudni mii). Veliki grudni mii privodi ruku, uvre je i postavlja ispred
grudnog koa. Podignutu ruku on snano vraa nadole. Mali grudni mii
povlai rame naprijed i nadole ili, ako je rame fiksirano, podie rebra i djeluje
kao udisa. Jo jedan bitan dio prsnih miia su tzv. unutranji pektorali
koji se nalaze na dnu velikog prsnog miia, iznad sternuma.

9
Lea

Lea se sastoje od nekoliko slojeva miia, a u funkcionalnom smislu je

najbolje da se podijele u tri grupe. Prvi veliki leni mii bi bio musculus
trapezius koji je trapezoidnog oblika i prostire se od zadnje ivice vratne veze
i zavrava negdje otprilike na sredini lea. Njegova funkcija je da snano
zabacuje ramena unazad, a njegovi gornji snopovi podiu ramena i
sprjeavaju njihovo sputanje pod teretom. Druga grupa lenih miia bi bila
takoer jedna od velikih miinih grupa, a to su miii latissimus dorsi ili
popularni ''trokut''. Gornjim krajem svoje baze se podvlai pod trapezoidni
mii, a njegova baza se spaja sa sa est posljednjih grudnih i svih slabinskih
prljenova. Njegova funkcija je da privodi i uvre nadlakticu. Takoer igra
veliku ulogu u da dri ovjeije tijelo ili da ga die prilikom svoje kontrakcije. I
trea jako bitna miina grupa lea je m.erector spinae koja se prua s obe
strane kime i tako je dri uspravnom i titi je. Njegova funkcija je takoer da
pri obostranoj kontrakciji snano oprua cijeli kimeni stub i glavu, a pri
jednostranoj kontrakciji on savija bono kimeni stub i glavu.

10
Noge

Kao to je poznato, miii nogu ine jedan od najbitnijih dijelova lokomotornog

sitema koji je odgovoran za pokret ovjeka. Ako uzmemo najbitnije miine grupe
nogu, mogli bismo ih podijeliti na gornji i donji dio. Gornji dio miia nogu
obuhvataju: kvadriceps (etveroglavi mii), zadnju lou (noni biceps) i miie
zadnjice (glutealne miie), dok u donji dio miia nogu spadaju listovi (m.
gastrocnemius).

11
Ruke

Ruka je podijeljena na gornji i donji dio, a u gornji dio ruke (nadlaktica) spadaju
biceps (dvoglavi mii) i triceps (troglavi mii). U donji dio ruke (podlaktica)
spadaju miii podlaktice (fleksori i ekstenzori).

Trbuni (abdominalni) miii

Abdominalni miii bi se u anatomskom pogledu mogli podijeliti na dva dijela:

rectus abdominis (nama poznatiji kao six-pack trbuni zid) i boni trbuni zid
m.obliques. Oni imaju funkciju da upravljaju truplom, fleksiraju ga i ekstenziraju.

12
Zakljuak
Svaki rad ili bilo koja ljudska djelatnost uvijek je izraena pokretom, odnosno
kretanjem. Elementarni oblik svake lokomotorne aktivnosti ovjeka je
POKRET. On predstavlja osnovno sredstvo i prevashodni cilj svih oblika
kretnog ispoljavanja ovjeka.

13
Miii su jedan od elemenata lokomotornog sistema koji na svoj nain
reguliu pokret i direktno utiu na njega. Lokomotorni sistem ovjeka
predstavlja ovjekov zglobno-kotano-miini sistem koji mu omoguuje
promjenu poloaja u prostoru i sve ostale voljne mehanike pokrete. Ovaj
sistem sadri pasivni i aktivni dio. Pasivni dio ovog sistema su kosti i
zglobovi, a aktivni dio ine skeletni miii.

Osnov svakog pokreta je miina kontrakcija, a sama kontrakcija se zasniva

na promjeni duine miia. Miii imaju svojstvo da se odupiru i savladavaju
spoljanji otpor pri emu razvijaju odreenu silu, a sama kontrakcija
predstavlja aktivnu komponentu miine sile.

Potrebno je dobro savladati i apsolvirati grau i sastav miia u

biomehanikom smislu kako bi se moglo ispravno i kvalitetno pristupiti
raznim biomehanikim mjerenjima, i kako bi ta mjerenja u konanici dali to
precizniji i kvalitetniji rezultat.

Literatura:

14
1. ''Anatomija ovjeka'' (skripta za studente fakulteta za
sport i tjelesni odgoj), prof.dr. Jasmin Deli, Tuzla
2005.

2. ''Biomehanika sa kineziologijom'' (skripta), doc.dr.

Osmo Bajri, Travnik 2012/2013.

3. ''Fiziologija ovjeka'', Farid Ljuca, Sabina Nuhbegovi,

Amela Matavulj, Zvezdana Rajkovaa, Nenad
Pomorac, Sinia Risti, Pea Kovaevi, Zvornik 2011.

Sadraj:

Uvod-osnove o
miiima.................................................................................
.........2

15
Sekundarna podjela
miia.....................................................................................
..4

Kontrakcija skeletnih
miia.....................................................................................
6

Mehanizam miine
kontrakcije..............................................................................
.6

Miine grupe i njihova

funkcija...............................................................................7

-
ramena...................................................................................
................................8

-
prsa........................................................................................
................................8

-
lea........................................................................................
................................9

-
noge.......................................................................................
...............................10

-
ruke........................................................................................
...............................10

-
abdomen.................................................................................
..............................11

Zakljuak................................................................................
.................................12

16
Literatura...............................................................................
.................................13

17