Przygotowaa: Karola k_karolina@op.

pl

Fizjologia ukadu nerwowego

Neuron jako podstawowa jednostka strukturalna
Zjawiska zachodzce w orodkach nerwowych
Organizacja czynnociowa ukadu nerwowego
Ukad siatkowaty wstpujcy
Pojcie i klasyfikacja odruchw
Podzia neuronw
W zalenoci od liczby wypustek odchodzcych od ciaa komrki wyrnia si neurony:
Jednobiegunowe tylko jedna wypustka (akson)
Dwubiegunowe neurony posiadajce akson i dendryt (np. neurony siatkwki)
Rzekomojednobiegunowe neurony, ktrych wypustki ulegy zczeniu na ksztat litery T (komrki
zwojw rdzeniowych)
Wielobiegunowe komrki kory mzgowej, komrki Purkiniego, motoneurony

Pod wzgldem dugoci wypustek wyrnia si neurony:

Golgi I posiadaj dugie aksony i su do przewodzenia impulsw na due odlegoci
Golgi II posiadaj krtkie wypustki i przewodz impulsy midzy ssiednimi lub blisko pooonymi
orodkami (interneurony)

Pod wzgldem czynnociowym neurony mona podzieli na:

Czuciowe (aferentne) suchowe, wzrokowe, wchowe, przedsionkowe, skrne i trzewne)
Eferentne somatyczne zaopatrujce minie szkieletowe (motoneurony)
Eferentne autonomiczne unerwiajce minie gadkie, misie sercowy oraz gruczoy

Glej i jego czynnoci

Morfologicznie i czynnociowo wyrnia si dwie grupy komrek glejowych:
Komrki makrogleju (komrki ependymy, astrocyty i oligidendrocyty)
Komrki mikrogleju (mikrocyty)
Astrocyty
Posiadaj liczne wypustki , ktre stykaj si z naczyniami wosowatymi tworzc tzw. stopki
naczyniowe
Stopki tworz glejow bon okoonaczyniow bdc jednym z wanych elementw bariery
krew mzg

FUNKCJE GLEJU:
Udzia w barierze krew-mzg
Oddzielanie i podpora neuronw
Funkcja odywcza porednictwo w wymianie produktw metabolicznych midzy krwi, a
neuronami
Oddzielenie ssiadujcych synaps i wkien bezrdzennych
Ochrona neuronw przed substancjami toksycznego pochodzenia zewntrznego lub
wewntrznego
Udzia w wytwarzaniu pynu mzgowo-rdzeniowego
Ukrwienie mzgowia
Krenie mzgowe obejmuje 15% wyrzutu sercowego i pochodzi z dwch rde:
Ttnic szyjnych wewntrznych
Ttnic krgowych tworzcych wsplny pie ttnicy podstawnej mzgu

Na powierzchni brzusznej mzgowia powstaje z odgazie ttnic szyjnych wewntrznych i ttnicy

podstawnej tzw. krg ttniczy Willisa, od ktrego odchodz ttniczki unaczyniajce poszczeglne
obszary mzgu.
Szczegln waciwoci tych naczy jest cise przyleganie naczy rdbonka i otaczajca je bona
podstawna z licznymi stopkami astrocytw od zewntrz. Te elementy tworz opisan poprzednio
barier krew-mzg i cile oddzielaj przepywajc krew od tkanki mzgowej.
Ukrwienie mzgowia
Cakowity przepyw mzgowy krwi utrzymuje si na wzgldnie staym poziomie, pomimo waha
cinienia, w zakresie 70-180mmHg. Zjawisko to okrela si mianem autoregulacji mzgowej.
Do czynnikw wzmagajcych przepyw nale zmiany metabolizmu, np. wzrost pCO2 lub spadek O2 w
tkance mzgowej, wzrost stenia jonw H+, K+, neuromediatory i adenozyna.
Pobudzenie nerww adrenergicznych prowadzi do skurczu, a cholinergicznych do rozkurczu naczy
mzgowych.
Gwna funkcja krenia mzgowego to ciga poda tlenu i substancji odywczych do mzgu. Ogem
mzg zuywa okoo 20% cakowitego zapotrzebowania organizmu na tlen, to jest okoo 50ml/min.
Krenie mzgowe zaopatruje stale tkank mzgow w glukoz, gdy jej czna zawarto w
komrkach mzgu wraz z niewielk iloci glikogenu wystarcza zaledwie na okres dwch minut.
Czynno i rodzaje synaps
SYNAPSA anatomicznie wyspecjalizowane zcze do przewodzenia stanu czynnego pomidzy dwoma
neuronami, lub pomidzy neuronem i komrk nieneuronow (np. miniow, gruczoow)
Aktywno elektryczna neuronu przedstykowego wpywa poprzez synaps na pobudliwo
drugiego neuronu albo wzmagajc pobudliwo tego neuronu (synapsa pobudzajca) albo j
hamujc (synapsa hamujca).

Kada synapsa skada si z:

Elementu przedstykowego (presynaptycznego)
Szczeliny synaptycznej
Elementu pozastykowego (postsynaptycznego)

Czynno i rodzaje synaps

Synapsy ze wzgldu na swoje umiejscowienie dziel si na:
Nerwowo-nerwowe
W zalenoci od lokalizacji na neuronie odbierajcym wyrnia si cztery rodzaje synaps:
Aksono-dendryczne; pomidzy zakoczeniem aksonu, a dendrytem
Aksono-somatyczne; pomidzy zakoczeniem aksonu, a ciaem neuronu
Akso-aksonalne; pomidzy zakoczeniem jednego aksonu, a aksonem innego neuronu
Pomidzy dendrytem jednego i dendrytem innego neuronu (bezaksonowego)

Nerwowo-miniowe

Ze wzgldu na rodzaj przekanictwa synapsy moemy podzieli na:

Elektryczne potencja czynnociowy wdrujcy do zakocze aksonu wywouje lokalne prdy
depolaryzujce bon postsynaptyczn (koneksony), przewodnictwo w tych synapsach jest
dwukierunkowe
Chemiczne mitochondria i pcherzyki synaptyczne + cay zestaw enzymw niezbdnych do
syntezy neurotransmitera wytwarzane s w ciele komrki i std wdruj wzdu aksonu
ortodromowo do jego zakocze na zasadzie transportu aksonalnego

Neurotransmitery

Substancja, ktrej przypisuje si funkcje neurotransmitera musi spenia nastpujce kryteria:

Powstaje w neuronie i jest gromadzona w elementach presynaptycznych w puli wolnej w cytoplazmie
i w puli zwizanej w pcherzykach synaptycznych
Jest uwalniana przy wzrocie stenia jonw wapnia w wyniku depolaryzacji zakoczenia
presynaptycznego
Dziaa na komrk postsynaptyczn jako ligand i za porednictwem receptorw otwiera zwizane z
nim jonowe biakowe kanay powodujc depolaryzacj lub hiperpolaryzacj bony
postsynaptycznej
Ulega szybko inaktywacji w rejonie synapsy przez odpowiednie enzymy, przez wychwyt neuronalny
poprzez specyficzne receptory lub na drodze dyfuzji poza obrb synapsy
Dziaanie tej substancji moe by znoszone przez odpowiednie zwizki antagonistyczne blokujce jej
syntez, uwalnianie lub dziaanie na receptory w bonie postsynaptycznej
Podanie tej substancji w pobliu synapsy powinno dawa podobne odpowiedzi, jak stymulacja
neuronu, ktry j uwalnia
Do najbardziej znanych neurotransmiterw wystpujcych w ukadzie nerwowym nale:
ACETYLOCHOLINA (Ach) neurony cholinergiczne
NORADRENALINA (NA) neurony adrenergiczne
DOPAMINA neurony dopaminergiczne
A po za tym kwas -aminomasowy (GABA), serotonina, histamina, kwas glutaminowy, kwas
asparaginowy, glicyna i tauryna

Czynno i rodzaje synaps

Ze wzgldu na efekt wywoywany przez neuromediator synapsy mona podzieli na:
Pobudzajce neurotransmiter (acetylocholina, noradrenalina, serotonina, dopamina) powoduje otwarcie
kanaw sodowych i napyw sodu do komrki co prowadzi do depolaryzacji bony postsynaptycznej
i powstawania postsynaptycznego potencjau pobudzajcego (EPSP)

Hamujce neurotransmiter (GABA, glicyna, somatostatyna, alanina, prostoglandyny) wywouje

otwarcie kanaw potasowych i chlorowych, ucieczka potasu i napyw chloru do komrki wywouje
hiperpolaryzacj bony postsynaptycznej czyli powstanie postsynaptycznego potencjau
hamujcego (IPSP)

CECHY PRZEKANICTWA CHEMICZNEGO:

Jednokierunkowo
Opnienie synaptyczne powodowane bezwadnoci chemicznych procesw zwizanych z
przewodnictwem synaptycznym (uwalnianie transmitera, jego dyfuzja przez szczelin, czas reakcji
z receptorami na bonie postsynaptycznej
Wraliwo na hipoksj, leki i zmczenie (zaburzenia rwnowagi Ca +2/Mg+2)
Sumowanie czasowe i przestrzenne
Torowanie i hamowanie

Zasada dywergencji i konwergencji

Wystpowanie na bonie pojedynczej komrki postsynaptycznej tysicy synaps pochodzcych z kolbek od
wielu rnych neuronw presynaptycznych nosi nazw konwergencji. Kady za neuron czy si
rozbienie z ssiednimi neuronami i jego akson rozgaziajc si przesya impulsy do wielu innych
neuronw wpywajc na ich pobudliwo. Zjawisko to nosi nazw dywergencji.

W integracji nerwowej odgrywaj rol nastpujce fakty:

Aktywacja pojedynczej synapsy zwykle nie wywouje potencjau czynnociowego
Neurony tworz sieci poczone ze sob anatomicznie w taki sposb, ze zachodz zjawiska
dywergencji i konwergencji
Przewaga aktywnoci synaps pobudzajcych powoduje czciow depolaryzacj neuronw
postsynaptycznych (torujc) uatwiajc ich wyadowanie
Poziomy funkcjonalne ukadu nerwowego
Rdze krgowy (poziom najstarszy filogenetycznie z zachowanymi cechami budowy odcinkowej)
Czynno rdzenia krgowego ma gwnie charakter odruchowy (szczeglne znaczenie maj
odruchy somatyczne: odruch rozcigania, odruch odwrconego rozcigania i odruchy zginania
oraz odruchy autonomiczne, takie jak naczynioruchowe, termoregulacyjne i oddawania stolca i
moczu)

Niszy poziom mzgowy obejmuje orodki lece w obrbie rdzenia przeduonego, mostu,
rdmzgowia, podwzgrza, wzgrza i jder kresomzgowia. Orodki te, zwaszcza ukad
siatkowaty, jdra przedsionkowe, nakrywka i oliwka dolna maj zdolno do modyfikacji funkcji
rdzenia.
Ukad siatkowaty pnia mzgu regulacja cinienia ttniczego krwi, kontrola akcji serca i
oddychania
Orodki pnia mzgu, jdra podkorowe i podwzgrze odruchy pokarmowe (ucie, poykanie,
wydzielanie liny)
Jdra przedsionkowe, mdek i ukad pozapiramidowy regulacja postawy ciaa, rwnowaga
 Ukad limbiczny zachowania popdowo-emocjonalne (zo, gniew, strach, agresja, bl,
podniecenie, aktywno seksualna)

Wyszy poziom mzgowy obejmuje struktury najmodsze filogenetycznie tj. kor mzgow
Na kor skada si kora somatoruchowa i somatoczuciowa, kora wzrokowa, suchowa, smakowa
oraz kora obszarw kojarzeniowych. Tutaj magazynowana jest pami (pat skroniowy) i znajduj
si wzorce reakcji motorycznych. Tu wreszcie jest siedlisko mylenia, planowania i przewidywania.
Podzia odruchw rdzeniowych
W zalenoci od rodzaju efektora wyrnia si:
Odruchy wegetatywne (autonomiczne) zmiana ukrwienia skry, zmiana czstoci skurczw
serca, pocenie si. Rol efektora speniaj minie gadkie, naczynia krwionone lub gruczoy
Odruchy somatyczne efektorem s minie poprzecznie prkowane

W zalenoci od iloci neuronw tworzcych uk odruchowy wyrnia si:

Odruchy proste (dwuneuronowe, monosynaptyczne), o krtkim czasie utajenia (odruch na
rozciganie)
Odruchy zoone (wieloneuronowe, polisynaptyczne), o dugim czasie utajenia w zwizku z
wikszym opnieniem synaptycznym

ODRUCH WASNY receptor odruchu ley w tym samym narzdzie co receptor (wydzielanie soku
odkowego w fazie odkowej). W innym wypadku odruch nazywamy odruchem obcym
(wydzielanie liny na widok pokarmu)

Odruch rozcigania
ODRUCH ROZCIGANIA zwany rwnie odruchem miotatycznym lub wasnym minia, jest
najprostszym, dwuneuronowym, monosynaptycznym odruchem rdzeniowym. Wywouje si go
poprzez nage rozcignicie minia lub jego cigna.

Droga aferentna wkna mielinowe nalece do grupy Ia. Biegn one od pierwotnych zakocze we
wrzecinach nerwowo miniowych, czyli od zakocze piercieniowato spiralnych. Wkna Ia po
wejciu do rdzenia rozgaziaj si tworzc liczne kolaterale, ktre przekazuj impulsy z wrzecion
miniowych na motoneurony danego minia i mini synergistycznych
Orodek odruchu synapsy zlokalizowane w rogach przednich rdzenia
Droga eferentna wypustki motoneuronw opuszczajce rdze przez korzenie brzuszne i
podajce do tych samych mini (wrzecion nerwowo miniowych) od ktrych zaczo si
pobudzenie
Ukad siatkowaty
FUNKCJE:
W jego obrbie mieszcz si yciowo wane orodki: oddechowy, sercowy i naczynioworuchowy
Regulacja temperatury ciaa
Kontrola czynnoci endokrynnej podwzgrza
Kontrola procesw snu i czuwania
Wpywa na funkcje motoryczne i aktywno odruchow mini
Uczestniczy w przekazywaniu impulsw czuciowych do kory i porednio w odbiorze bodcw
Oddziauje na impulsacje motoryczne
Wpywa na podwzgrze i ukad limbiczny kontrolujc reakcje emocjonalne