Promena EEG signala u toku transcedentne meditacije

Anela Bogdanovi
bogdanovicandjela0@gmail.com

1.Uvod
Transcedentna meditacija (TM) je prirodna, laka i udobna mentalna tehnika za psihiko
i fiziko oputanje i potpuni razvoj duhovnog i mentalnog potencijala. To je
najpouzdaniji sistem za oslobadjanje duboko ukorenjenih stresova. Ideja ovog
projekta jeste posmatranje stanja mozga u toku ove meditacije. Aktivnost mozga
moemo posmatrati ureajem koji se zove elektroencefalograf. Elektroencefalograf
(EEG) je aparat koji registruje elektrinu aktivnost mozga (neurona). EEG meri napon
izmedju dve elektrode na glavi, od kojih se jedna postavlja na mesto gde se signal
snima, a jedna elektroda je referentna i ona se najee vezuje za nos ili uvo. Tipovi
promena EEG signala pod dejstvom mentalnog napora su evocirani potencijali
(vremenski domen) i promena zastupljenosti talasa (frekvencijski domen). Talasi koji
se javljaju na EEG signalu su:

Delta (0.5-4 Hz) - koma

Teta (4-8 Hz) - san
Alfa (8-13 Hz) - polusan
Beta (15-30 Hz) - budnost
Gama (vie od 30Hz) - visoka koncentrisanost
Mi (9-13 Hz, motorni korteks)

Takoe, Valas je doao do odreenih zakljuaka za oblik EEG signala u razliitim

stanjima svesti.

Polusan karakterie slaba alfa-aktivnost (9-11Hz), koja raste zatvaranjem oiju. Moe
nestati u trenucima napetosti ili reavanja misaonih problema. Umor i pospanost
karakterie pad njenog intenziteta i izjednaavanje sa rastuim intenzitetom sporih
talasa (2-7 Hz).

Sporotalasno spavanje (1-4 faze) - beta talasi postepeno iezavaju (I faza).

Poveanje aktivnosti u opsegu 14-15 Hz (20-40 mV) - tzv. "vretena" i od 2 do 7 Hz (II
faza). Zatim se javljaju "K-kompleksi" (III faza). Kada epoha sadri vie od 50% talasa
ija je frekvenca manja od 2 Hz, njihova amplituda je vea od 75 mV i tada govorimo o
dubokom snu (IV faza).

Sanjanje (faza I i REM-faza) - REM-fazu prate talasi niske amplitude (25-50 mV) i
promenljive frekvence. Ona je slina fazi I spavanja, osim to nema otrih talasa u
temenom regionu. Testerasti talasi u frontalnom regionu, kao i u temenom regionu su
esto, ali ne i uvek u vezi sa ulaskom u REM-fazu. Alfa aktivnost (9-11 Hz) je izraenija
nego u fazi I, a frekvenca je za 1-2 Hz manja nego u budnom stanju. Nema
karakteristinih "vretena" i K-kompleksa (prvi REM period sadri "vretena").

"Transcedentalno" stanje Poveanje alfa-aktivnosti (obino 8-9 Hz) u centralnom i

frontalnom regionu. Ponekad se javlja i ritmika teta-aktivnost (5-7Hz) u frontalnom
regionu.
To znai da kako se ovek bude vie oputao u meditaciji da e zastupljenost alfa
signala biti sve vea. Tako da se izvodi prva hipoteza da kako period meditacije
bude vei da e snaga beta talasa opadati, a da e snaga alfa i teta talasa
rasti. Poto su teta talasi karakteristini ve za san, izvodi se druga hipoteza da
e zastupljenost alfa talasa biti vea od zastupljenosti teta talasa.

2.Eksperiment
Eksperiment bi trajao 20 minuta i sastojao bi se iz 2 dela

Oputanje zatvorenih oiju (5 min) snimanjem jedne sekvence u trajanju

od 1 min. Tada se prvo izvri merenje snage signala kod ispitanika. Tu se
oekuje vea snaga beta talasa od alfa i teta talasa, ija snaga bi trebalo
da poraste u toku meditacije.
Meditacija (15 min) - posle 15 min meditacije vri se snimanje u trajanju
od 1 min. Tu se oekuje da e snaga beta talasa biti jako mala, a da e
snage alfa i teta talasa porasti.
Baze koje sadre ovakve snimke su: PubMed, Cochrane Collaboration, Dissertation
Abstracts International [4-6]

3.Metod
Kako bi odredili da li je do promene snage talasa dolo, moramo da odredimo snagu
pre i u toku meditacije. Promenu snage talasa moemo najlake odrediti raunanjem
spektralne gustine snage signala. Poto je problem koji se javlja kod povrinskog EEG
signala stohastiki um (slika 1), najkorisnije bi bilo da taj um pokuamo da
otklonimo usrednjavanjem svih snimanih kanala (slika 2). Na ovaj nain odnos signal-
um se poveava. Nakon usrednjavanja signala dobijamo samo 1 signal, koji emo da
filtriramo filterom propusnikom opsega od 0.5Hz do 30Hz. Na ovaj nain pokrivamo
delta, teta, alfa i beta talase. Kada je signal izfiltriran i usrednjen moemo da
odreujemo spektralnu gustinu snage signala (slika 3). Kako bi odredili spektralnu
gustinu snage signala koja je direktno srazmerna amplitudi talasa, moramo da za
postojei signal iz vremenskog domena preemo u frekvencijski model. To se postie
Furijeovom transformacijom. Kao rezultat Furijeove transformacije dobijamo
kompleksne brojeve, iji moduo nam govori o spektralnoj gustini snage signala. Ovo
moemo da iskoristimo da iz zavisnosti napona od vremena preemo u zavisnost
spektralne gustine snage signala od frekvencije. Onda bi snagu teta talasa raunati
kao povrinu ispod grafika od 4Hz do 8Hz, a snagu alfa talasa kao povriinu ispod
P1
P1
grafika od 8 do 13Hz. (slika 4). Odnos snaga P2 , gde je snaga talasa pre

P2
meditacije, a posle meditacije, treba da bude vei od 1 za alfa talase, a manji od
1 za teta talase. Program bi mogao da se implementira u programskom alatu MatLab,
koristei podatke sa elektroencefalografa.
 Slika 1. Signal sa EEGa (crveno), realan signal (plavo)

Slika 2. Signal sa EEGa dobijen usrednjavanjem sa 64 kanala (plavo),

realan signal (crveno)
Slika 3. Grafik zavisnosti gustine spektralne snage u odnosu na
frekvenciju

Slika 4. Ilustracija signala, uma, i oblasti talasa

4.Literatura
1. G.C.Ray and A.Y.Kaplan, Higher states of Rajayoga and its possible correlation
with process of evolution, J. Inst. Eng. (India), ID 68 (1988), pp. 37-42.
2. E.Jovanov, D.Rakovi, V.Radivojevi, D.Kui, P.ukovi, and M.Car, Evaluation of
state of consciousness using software support for monitoring spatio-temporal
EEG changes, Proc. ISCA Int. Conf. Comput. App. Eng. Med., 1995.
3. R.K.Wallace, The Physiological Effects of Transcendental Meditation: A Proposed
Fourth Major State of Consciousness, Ph. D. Thesis (Dept. of Physiology,
University of California, Los Angeles, USA, 1970).
4. Dillbeck MC, ed. Scientific Research on Maharishis Transcedental Meditation and
TM-Sidhi Program: Collected PaEFFECTS OF THE TM TECHNIQUE ON ANXIETY 11
pers, Vol. 6. Vlodrop, The Netherlands: Maharishi Vedic University Press; 2011.
5. Wallace RK, Orme-Johnson DW, Dillbeck MC, eds. Scientific Research on
Maharishis Transcendental Meditation and TM-Sidhi Program: Collected Papers,
Vol. 5. Fairfield, Iowa: Maharishi International University Press; 1990.
6. Chalmers R, Clements G, Schenkluhn H, Weinless M, eds. Scientific Research on
Maharishis Transcendental Meditation and TM-Sidhi Program: Collected Papers,
Vols. 24. Vlodrop, The Netherlands: Maharishi Vedic University Press; 1989