Professional Documents
Culture Documents
|InternationalDiabetesFederation
Home diabetesatlas
QU ES LA DIABETES?
Hay3tiposprincipalesdediabetes:diabetesmellitustipo1,tipo2ygestacional
Laspersonascondiabetestipo1muerensinotieneninsulina
Laspersonascondiabetestipo2puedenpasarmuchosaossindiagnosticar
Unadiabetesmalcontroladacausagravescomplicacionesymuerteprematura
Parauncontroleficazdeladiabetessenecesitalacolaboracinentrelapersonacondiabetesylosprofesionalessanitarios
QU ES LA DIABETES?
Ladiabetesesunaafeccincrnicaquesedesencadenacuandoelorganismopierdesucapacidaddeproducirsuficienteinsulinaode
utilizarlaconeficacia.1Lainsulinaesunahormonaquesefabricaenelpncreasyquepermitequelaglucosadelosalimentospasealas
clulasdelorganismo,endondeseconvierteenenergaparaquefuncionenlosmsculosylostejidos.Comoresultado,unapersonacon
diabetesnoabsorbelaglucosaadecuadamente,demodoquestaquedacirculandoenlasangre(hiperglucemia)ydaandolostejidoscon
elpasodeltiempo.Estedeteriorocausacomplicacionesparalasaludpotencialmenteletales.
Haytrestiposprincipalesdediabetes:
diabetestipo1
diabetestipo2
diabetesmellitusgestacional(DMG)
DIABETES TIPO 1
Ladiabetestipo1estcausadaporunareaccinautoinmune,enlaqueelsistemadedefensasdelorganismoatacalasclulas
productorasdeinsulinadelpncreas.Comoresultado,elorganismodejadeproducirlainsulinaquenecesita.Laraznporlaqueesto
sucedenoseacabadeentender.Laenfermedadpuedeafectarapersonasdecualquieredad,perosueleaparecerenniosojvenes
adultos.Laspersonasconestaformadediabetesnecesitaninyeccionesdeinsulinaadiarioconelfindecontrolarsusnivelesdeglucosa
ensangre.Sininsulina,unapersonacondiabetestipo1morir.
Ladiabetestipo1sueledesarrollarserepentinamenteypodranpresentarsesntomascomo:
sedanormalysequedaddeboca
miccinfrecuente
cansancioextremo/faltadeenerga
apetitoconstante
prdidadepesorepentina
lentitudenlacuracindeheridas
infeccionesrecurrentes
visinborrosa
Laspersonascondiabetestipo1puedenllevarunavidanormalysaludablemedianteunacombinacindeterapiadiariadeinsulina,
estrechamonitorizacin,dietasanayejerciciofsicohabitual.
Elnmerodepersonasquedesarrollandiabetestipo1aumentacadaao.Lasrazonesparaqueestosucedasiguensinestarclaras,pero
podradebersealoscambiosdelosfactoresderiesgomedioambiental,acircunstanciasduranteeldesarrolloeneltero,ala
alimentacindurantelasprimerasetapasdelavidaoainfeccionesvirales.
DIABETES TIPO 2
Ladiabetestipo2eseltipomscomndediabetes.Sueleaparecerenadultos,perocadavezmshaymscasosdeniosy
adolescentes.Enladiabetestipo2,elorganismopuedeproducirinsulinapero,obiennoessuficiente,oelorganismonorespondeasus
efectos,provocandounaacumulacindeglucosaenlasangre.
Laspersonascondiabetestipo2podranpasarmuchotiemposinsaberdesuenfermedaddebidoaquelossntomaspodrantardaraos
enapareceroenreconocerse,tiempoduranteelcualelorganismosevadeteriorandodebidoalexcesodeglucosaensangre.Amuchas
personasselesdiagnosticatanslocuandolascomplicacionesdiabticassehacenpatentes(verComplicacionesdiabticas).
Aunquelasrazonesparadesarrollardiabetestipo2annoseconocen,hayvariosfactoresderiesgoimportantes.stosson:
obesidad
malaalimentacin
faltadeactividadfsica
http://www.idf.org/diabetesatlas/5e/es/queesladiabetes 1/5
13/11/2016 Quesladiabetes?|InternationalDiabetesFederation
edadavanzada
antecedentesfamiliaresdediabetes
origentnico
nutricininadecuadaduranteelembarazo,queafectaalnioendesarrollo
Encontrasteconlaspersonascondiabetestipo1,lamayoradequienestienendiabetestipo2nosuelennecesitardosisdiariasde
insulinaparasobrevivir.Sinembargo,paracontrolarlaafeccinsepodrarecetarinsulinaunidaaunamedicacinoral,unadietasanay
elaumentodelaactividadfsica.
Elnmerodepersonascondiabetestipo2estenrpidoaumentoentodoelmundo.Esteaumentovaasociadoaldesarrolloeconmico,
alenvejecimientodelapoblacin,alincrementodelaurbanizacin,aloscambiosdedieta,aladisminucindelaactividadfsicayal
cambiodeotrospatronesdeestilodevida.2
Yaqueladiabetesgestacionalsueledesarrollarseenunaetapaavanzadadelagestacin,elbebyaestbienformado,aunquesiga
creciendo.Elriesgoparaelbebes,porlotanto,menorquelosdecuyasmadrestienendiabetestipo1otipo2antesdelembarazo.Sin
embargo,lasmujeresconDMGtambindebencontrolarsusnivelesdeglucemiaafindeminimizarlosriesgosparaelbeb.Esto
normalmentesepuedehacermedianteunadietasana,aunquetambinpodrasernecesarioutilizarinsulinaomedicacinoral.
Ladiabetesgestacionaldelamadresueledesaparecertraselparto.Sinembargo,lasmujeresquehantenidoDMGcorrenunmayor
riesgodedesarrollardiabetestipo2conelpasodeltiempo.LosbebsnacidosdemadresconDMGtambincorrenunmayorriesgode
obesidadydedesarrollardiabetestipo2enlaedadadulta.
LaspersonasconATGcorrenunmayorriesgodedesarrollardiabetestipo2.NoessorprendentequelaATGcompartamuchas
caractersticasconladiabetestipo2yvayaasociadaalaobesidad,laedadavanzadaylaincapacidaddelorganismodeutilizarlainsulina
queproduce.Sinembargo,notodoelmundoconATGllegaadesarrollardiabetestipo2.
COMPLICACIONES DIABTICAS
Laspersonascondiabetescorrenunmayorriesgodedesarrollarunaseriedeproblemasgravesdesalud.Unosnivelespermanentemente
altosdeglucemiapuedencausargravesenfermedades,queafectarnalcoraznylosvasossanguneos,losojos,losrionesylos
nervios.Adems,laspersonascondiabetestambincorrenunmayorriesgodedesarrollarinfecciones.Encasitodoslospasesde
ingresosaltos,ladiabetesesunadelasprincipalescausasdeenfermedadcardiovascular,ceguera,insuficienciarenalyamputacinde
extremidadesinferiores.Mantenerlosnivelesdeglucemia,detensinarterialydecolesterolcercanosalonormalpuedeayudara
retrasaroprevenirlascomplicacionesdiabticas.Laspersonascondiabetesnecesitanhacerserevisionesconregularidadparadetectar
posiblescomplicaciones.
http://www.idf.org/diabetesatlas/5e/es/queesladiabetes 2/5
13/11/2016 Quesladiabetes?|InternationalDiabetesFederation
ENFERMEDAD CARDIOVASCULAR
Laenfermedadcardiovasculareslacausamscomndemuerteydiscapacidadentrelaspersonascondiabetes.Lostiposdeenfermedad
cardiovascularqueacompaanaladiabetessonanginadepecho,infartodemiocardio(ataquealcorazn),derramecerebral,enfermedad
arterialperifricaeinsuficienciacardacacongestiva.Enpersonascondiabetes,lahipertensin,lahipercolesterolemia,lahiperglucemiay
demsfactoresderiesgocontribuyenaqueaumenteelriesgodecomplicacionescardiovasculares.
ENFERMEDAD RENAL
Laenfermedadrenal(nefropata)esmuchomsfrecuenteenpersonascondiabetesqueenquienesnolatienenyladiabetesesunade
lasprincipalescausasdeenfermedadrenalcrnica.Estaenfermedadestcausadaporundeteriorodelospequeosvasossanguneos,
quepuedehacerquelosrionesseanmenoseficientes,oquelleguenafallarporcompleto.Mantenerlosnivelesdeglucemiaytensin
arterialdentrodelonormalpuedereducirenormementeelriesgodenefropata.
ENFERMEDAD OCULAR
Lamayoradelaspersonascondiabetesdesarrollaralgunaformadeenfermedadocular(retinopata),quepuededaarlavistaocausar
ceguera.Losnivelespermanentementealtosdeglucemia,unidosalahipertensinylahipercolesterolemia,sonlaprincipalcausade
retinopata.Enlaretinopata,lareddevasossanguneosqueriegalaretinasepuedebloquearydaar,causandounaprdidadevisin
permanente.Laretinopatasepuedecontrolarmedianterevisionesoftalmolgicasregularesymanteniendolosnivelesdeglucemia
cercanosalonormal.
LESIONES NERVIOSAS
Cuandolaglucemiaylatensinarterialsondemasiadoaltas,ladiabetespuededaarlosnerviosdetodoelorganismo(neuropata).El
resultadopodraserproblemasdedigestinydecontinenciaurinaria,impotenciayalteracindemuchasotrasfunciones,perolasreas
afectadasconmsfrecuenciasonlasextremidadesy,especialmente,lospies.Laslesionesnerviosasenestasreassellamanneuropata
perifricaypuedengenerardolor,hormigueoyprdidadesensacin.Laprdidadesensibilidadesespecialmenteimportantedebidoaque
puedehacerquelaslesionespasendesapercibidas,provocandogravesinfecciones,piediabticoyamputaciones.
PIE DIABTICO
http://www.idf.org/diabetesatlas/5e/es/queesladiabetes 3/5
13/11/2016 Quesladiabetes?|InternationalDiabetesFederation
Laspersonascondiabetespodrandesarrollarunaseriededistintosproblemasdelpiecomoresultadodelaslesionesdelosnerviosylos
vasossanguneos.Estosproblemaspuedenprovocarfcilmenteinfeccionesylcerasqueaumentanelriesgodeunapersonade
amputacin.Laspersonascondiabetescorrenunriesgodeamputacinquepodrallegarasermsde25vecesmayorqueeldeuna
personasindiabetes.3Sinembargo,medianteuncontrolintegral,sepodraprevenirungranporcentajedeamputacionesdeorigen
diabtico.Inclusocuandoseproduceunaamputacin,sepuedesalvarlapiernarestanteylavidadelapersonamedianteunabuena
atencinyunbuenseguimientoporpartedeunequipomultidisciplinardelpie.4Laspersonascondiabetesdebenexaminarselospiescon
regularidad.
Complicacionesduranteelembarazo
Lasmujeresconcualquiertipodediabetescorrenelriesgodedesarrollarduranteelembarazodistintascomplicacionessinomonitorizan
ycontrolanestrechamentesuafeccin.Lasmujerescondiabetestipo1necesitanmsplanificacinymonitorizacinantesyduranteel
embarazoafindeminimizarelriesgodecomplicaciones.Lahiperglucemiaduranteelembarazopuedeprovocarcambiosenelfetoque
harnqueaumentedepeso(macrosomia)yquesobreproduzcainsulina.Estopuedegenerarproblemasduranteelparto,lesionesparael
nioylamadreyundescensobruscodelaglucemia(hipoglucemia)enelniotraselnacimiento.Losniosqueestnexpuestosdurante
unperodoprolongadoalahiperglucemiaenelterocorrenunmayorriesgodedesarrollardiabetesenelfuturo.
OTRAS COMPLICACIONES
SALUD BUCODENTAL
Aunquetradicionalmentenosehavenidoconsiderandocomounacomplicacin,ladiabetespuedesuponerunaamenazaparalasalud
bucodental,porejemplo,aumentandoelriesgodegingivitis(inflamacindelasencas)enpersonasconunmalcontrolglucmico.La
gingivitis,asuvez,escausaprincipaldeprdidadedientes,ytambinpodraaumentarelriesgodeenfermedadcardiovascular.
Cuadro1.1
INSULINA
Lainsulinaeslahormonaquefabricaelpncreasyqueposibilitaquelaglucosaentreenlasclulasdelorganismo,endondese
convierteenenerganecesariaparalavidadiaria.
Laspersonascondiabetestipo1nopuedensobrevivirsininsulinaynecesitaninyeccionesdiarias.Laspersonascondiabetestipo2
ogestacionaltambinpodrannecesitarinyectarseinsulinasumadaaotrotipodemedicacin.
FrederickBantingyCharlesBestdescubrieronlainsulinaen1921ydieronvidayesperanzaalaspersonascondiabetestipo1.Se
hanlogradoenormesavancesenlainvestigacinyeldesarrollo,creandoinsulinahumanamedianteingenieragentica.Hasta
hacepoco,lainsulinasefabricabaapartirdepncreasdeganadovacunoyporcino.Sinembargo,enmuchaspartesdelmundo,
laspersonascondiabetestipo1siguensinteneraccesoalainsulina,porloquemuerenpocotiempodespusdedesarrollarla
enfermedad.
http://www.idf.org/diabetesatlas/5e/es/queesladiabetes 4/5
13/11/2016 Quesladiabetes?|InternationalDiabetesFederation
Figure1.2Insulinproductionandaction
1:HarrisM,ZimmetP.Classificationofdiabetesmellitusandothercategoriesofglucoseintolerance.InAlbertiK,ZimmetP,DefronzoR,
editors.InternationalTextbookofDiabetesMellitus.SecondEdition.Chichester:JohnWileyandSonsLtd1997.p923.
2:WorldHealthOrganization.Preventionofdiabetesmellitus.ReportofaWHOStudyGroup.Geneva:WorldHealthOrganization1994.No.844.
3:DavisTM,StrattonIM,FoxCJ,etal.U.K.ProspectiveDiabetesStudy22.Effectofageatdiagnosisondiabetictissuedamageduringthefirst6yearsof
NIDDM.DiabetesCare199720(9):14351441.
4:InternationalWorkingGroupontheDiabeticFoot.InternationalConsensusontheDiabeticFootInternationalWorkingGroupontheDiabeticFoot1999.
5:MeslierN,GagnadouxF,GiraudP,etal.Impairedglucoseinsulinmetabolisminmaleswithobstructivesleepapnoeasyndrome.EurRespirJ200322(1):156
160.
http://www.idf.org/diabetesatlas/5e/es/queesladiabetes 5/5