XX SAVETOVANJE O BIOTEHNOLOGIJI Zbornik radova, Vol. 20.(22), 2015.

BRZINA KONZUMIRANJA VODE ZIMSKIH PELA HRANJENIH

RAZLIITOM VRSTOM HRANE

Goran Mirjani1, Neboja Nedi2

Izvod: Cilj rada je da se utvrdi brzina konzumiranja vode zimskih pela, koje su
hranjene razliitim vrstama hrane. U zimskom periodu pela je u nemogunosti da doe
do prirodnih izvora vode, iako su u tom periodu potrebe pela za vodom minimalne.
Razliita vrsta hrane razliito djeluje na fizioloke potrebe pela za vodom u zimskom
periodu. Minimalna konzumacija vode je utvrena kod pela hranjenih sa eernim
sirupom 0,017 gr./peli/dan, a maksimalna kod pela hranjenih sa enzimskim sirupom uz
dodatak pivskog kvasca 0,025 gr./peli/dan. Sadraj vode i nivo prostih eera u hrani za
pele odreuje koliinu konzumirane vode u zimskom periodu ivota medonosne pele.

Kljune rei: brzina, voda, hrana, pela, sirup

Uvod

Potrebe za vodom pela zavise od vlanosti vazduha, brzine gubljenja vode kroz
hitinski omota i izluivanja kroz disajne puteve. Pele mogu da izluuju tenost i preko
izmeta. Glavni izvori vode za pele su nektar, pri emu iste prave posebne izlete, da bi
je sakupile i unijele u konicu. Voda je glavni rastvara organskih materija i soli u hrani
pela i najvee potrebe za njom su u proljee, u procesu izimljavanja pelinjih drutava
i u vrijeme intezivne njege pelinjeg legla. to je povrina legla u konici vea, rastu i
potrebe drutva za vodom, jer hrana za larve mora da sadri oko 66% vode. Potrebe
pelinjeg drutva za vodom su jednako izraene i u zimskom i u aktivnom dijelu
pelarske godine. Cilj rada je da se utvrdi brzina konzumiranja vode zimskih pela, koje
su hranjene razliitim vrstama hrane.

Materijal i metode rada

Dnevne potrebe za vodom u konici se kree oko 200 ml u periodu najintezivnijeg

odgoja legla, tj. pelinjak od 50 konica za nedelju dana treba da unese oko 190 litara
vode (Mladenovi i sar., 1998). Takoe Hegi i sar. (2012) su utvrdili da je prosjena
dnevna konzumacija vode po jednom pelinjem drutvu 0,120,007 L. Doull (1976) je
zakljuio da je optimalna relativna vlanost u konici izmeu 90 i 95%. Zabiljeen je
drastian pad u broju odgojenih larvi, kada je relativna vlanost u konici bila 100% i
80%. Tako, prema Nelson-u (1983) pelinje drutvo potroi oko 5 litara vode u
zimskom periodu, nastale u konici iz kondezata, prilikom zimovanja pelinjeg drutva.

1
Goran Mirjani, docent, Univerzitet u Banja Luci, Poljoprivredni fakultet u Banja Luci, Bulevar Petra
bojovia 1A, Banja Luka, BiH, RS (goran.mirjanic@agrofabl.org)
2
Neboja Nedi, docent, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet u Zemunu, Nemanjina 6, Beograd,
Srbija
399
XX SAVETOVANJE O BIOTEHNOLOGIJI Zbornik radova, Vol. 20.(22), 2015.

Takoe, koliki je znaaj vode u ishrani pela, ukazuju i istraivanja Hassan-a (2003) po
kojima pelama hranjenim vjetakom i prirodnom pelinjom hranom bez prisustva
vode, ivot je bitno skraen, (4%-34%), dok one pele koje su uz hranu dobijale i
odreenu koliinu vode, nisu bitno remetile svoj metabolizam i smrtnost pela je bila
minimalna. Ista istaraivanja su ukazala i na uticaj udaljenosti izvora vode od
pelinjaka, po kojima je kontrolisana grupa pela najvie skupljala vodu sa prirodnog
izvora udaljenom od pelinjaka 867 m. Prema Hassan-u (2003) na intezitet razvoja
pelinjeg drutva velikog uticaja ima koliina i kvalitet vode. Naime, istraivanja
obavljena u Egiptu, u uslovima tropske klime su potvrdila da se razvoj pelinjeg drutva
u potpunosti zaustavlja u aprilu, septembru i oktobru mjesecu, kada nastupaju velike
sue u ovom dijelu Zemaljske kugle.
Laboratorijska istraivanja su obavljena u pelarskom objektu na pelinjaku
Poljoprivrednog fakulteta u Banja Luci u kontrolisanim uslovima. U ogledu je koriena
autohtona kranjska rasa pela (Apis mellifera carnica) sa terena optine Gradika, BiH.
Eksperimentalnim kavezima, kapaciteta 200 zimskih pela, se dodavala voda i
pripremljena hrana preko dva zamreena otvora, u zavisnosti od varijante ispitivanja.
Na zamreenoj podnjai kaveza se evidentirala uginula pela. Svakodnevnim mjerenjem
se utvrdila brzina konzumirane vode za 24 sata, s obzirom da je mjerenje vreno uvijek
u istom vremenskom periodu. Praenje rezultata se obavljalo do potpunog uginua svih
pela u eksperimentalnim kavezima. Sve dobijene vrijednosti su se ponderisale kako bi
se statistiki mogle uporeivati i testirati. U istraivanju su korieni sljedei izvori
pelinje hrane: med (kao kontrolna grupa) i eerni sirup, kiselinski invert sirup i
enzimski invert sirup (kao eksperimentalne grupe). Unutar eksperimenatlnih grupa
postavljene su sledee varijante: ishrana samo sa sirupom i ishrana sa sirupom uz
dodatak 40 gr pivskog kvasca. Svaka od varijanti se tri puta ponavljala. Svi parametri
su obraeni statistiki i izraeni kroz relativne pokazatelje strukture i aritmetiku
sredinu sa odgovarajuim pokazateljima varijacija (koeficijent varijacije).

Rezultati istraivanja i diskusija

U naim istraivanjima (Tabela 1.) prosjena brzina konzumiranja vode po peli u

zimskom razdoblju se kretala u rasponu 0,017 do 0,025 gr/peli/dan, gdje je minimalna
vrijednost zabiljeena kod ishrane pela eernim sirupom, a maksimalna kod ishrane
pela enzimski invert sirupom uz dodatak kvasca. eerni sirup, u svim varijantama, je
pripremljen u omjeru eer : voda = 1 : 1, iz ega je vidljivo da je pela jedan dio vode
za sopstvene potrebe podmirivala iz dosta rijetke hrane, tako da je to glavni i razlog
zato je pela najmanje konzumirala vodu, hranei se ovom vrstom hrane.

400
XX SAVETOVANJE O BIOTEHNOLOGIJI Zbornik radova, Vol. 20.(22), 2015.

Tabela 1. Prosjena srednja vrijednost brzine konzumiranja vode zimskih pela gr./dan
Table 1. The average mean speed of water consumption in winter bees (gr/day)
Vrsta KSK ESK
SK KS ES
hrane S Acidic Enzymatic
MED Sugary Acidic Enzymatic
Food Sugary invert invert
Honey syrup+ invert invert
type syrup syrup+ syrup+
yeast syrup syrup
yeast yeast
x 0,018 0,017 0,024 0,020 0,022 0,018 0,025
SD 0,008 0,008 0,016 0,010 0,014 0,009 0,014
CV 42,73 47,94 66,73 51,26 61,86 48,48 53,34
S eerni sirup; SK eerni sirup + kvasac; KS kiselinski invert sirup; KSK
kiselinski invert sirup + kvasac; ES enzimski invert sirup; ESK- enzimski invert sirup
+ kvasac

Identine rezultate svojih istraivanja sa naim, postigli su orevi i sar. (2007),

po kojima poveana koliina vode u proljenom sirupu (zimska pela) olakava
snabdjevanje pela vodom. To znai da svaka prirodna hrana za pela (med) iziskuje
minimalne koliine vode za fizioloke potrebe pela. Hrana za pele sa veim udjelom
vode u svom sastavu (sirupi), doprinose broj konzumaciji i razgradnji hrane od strane
pela, vanih u metabolizmu pela. Ovo se posebno odnosi na zimske pele, koje
borave u konicama u, za njih, veoma nepovoljnim uslovima, gdje su u nemogunosti
da obezbjede dovoljne koliine vode za svoje potrebe iz prirodnih izvora.

Tabela 2. Statistiki znaajne razlike srednjih vrijednosti brzine potronje hrane u

zimskom periodu
Table 2. Statistically significant differences in the mean rate of food consumption in
winter
Vrsta KSK ESK
SK KS ES
hrane S Acidic Enzymatic
MED Sugary Acidic Enzymatic
Food Sugary invert invert
Honey syrup+ invert invert
type syrup syrup+ syrup+
yeast syrup syrup
yeast yeast
S 3,41** 2,88** 2,05 1,18 0,39 0,26 -
MED 3,15** 2,62* 1,79 0,92 0,13 - -
ES 3,01* 2,49* 1,66 0,79 - - -
KS 2,23* 1,70 0,87 - - - -
KSK 1,35 0,83 - - - - -
SK 0,52 - - - - - -
ESK - - - - - - -
S eerni sirup; SK eerni sirup + kvasac; KS kiselinski invert sirup; KSK
kiselinski invert sirup + kvasac; ES enzimski invert sirup; ESK- enzimski invert sirup
+ kvasac
*- statistiki znaajna razlika t0,05=2,18
**- statistiki znaajna razlika t0,01=3,06

401
XX SAVETOVANJE O BIOTEHNOLOGIJI Zbornik radova, Vol. 20.(22), 2015.

Statistiki znaajne razlike srednjih vrijednosti potronje vode zimskih pela su

utvrene izmeu meda, eernog sirupa, enzimskog sirupa i kiselinski invert sirupa, s
jedne strane, i enzimskog sirupa sa kvascem i eernog sirupa sa kvascem, sa druge
strane. Iz dobijenih rezultata se moe zakljuiti, da u zimskom periodu pela za
podmirenje svojih metabolikih potreba bre konzumira vodu, ako je hranjena sa
hranom obogaenom proteinima, te ista im slui za laku i bru probavu. Prema Herbert
et al. (1978) optimalni nivo proteina u ishrani pela je 23%, jer manja vrijednost
proteina utie na nisku nosivost matica i estu pojavu prirodnog rojenja u kratkom
periodu, dok koliina proteina od 50% dovodi do trovanja pela i pojave veoma tvrdog
izmeta pela, to oteava pranjenje crijeva. S druge strane, za kvalitetno prezimljavanje
pela, potrebna je dovoljna koliina hrane za pele, posebno ugljikohidratnog sastava.
To potvruju i rezultati Dustmanna et al. (1997), Ivanova (1995) i ljahova (1983), po
kojima na kvalitet prezimljavanja pela bitno utie sastav zimskih zaliha hrane.
Jesenjom prihranom pela sa eernim sirupom, kiselinskim invert sirupom ili
enzimskim sirupom obezbjedie se dovoljne koliine zimskih zaliha hrane iz kojih e
pela moi obezbjediti i dovoljne koliine vode za svoje potrebe. Svako dodavanje
proteina u hranu za pele u ovom periodu, dodatno e opteretiti probavni trakt pela i
oteati probavu zbog manjeg udijela vode u hrani. Na taj nain i prezimljavanje pela
postaje upitno.

Zakljuak

Rezultati naih istraivanja ukazuju da razliita vrsta hrane razliito djeluje na

brzinu konzumacije vode zimskih pela i da je pri tome glavni uzrok hemijski sastav
iste. U hrani za zimske pele moraju preovladavati ugljikohidrati u odnosu na
proteine, jer sa takvom vrstom hrane pela ujedno podmiruje svoje potrebe i za
vodom. Ovo se odnosi na zimski, nepovoljni period ivota pelinjeg drutva. Na taj
nain ova vrsta hrane omoguava bru konzumaciju vode i pri tome dodatno pelama
ne optereuje probavni trakt. Pele hranjene sa medom, eernim, kiselinskim i
enzimskim sirupom konzumirale su vodu najsporije, dok dodatak proteina u obrok
pela (kvasac) je dovodio do poveanja brzine konzumacije iste. To potvruju i
statistiki znaajne razlike srednjih vrijednosti brzine potronje vode kod pela
hranjenih sa ugljikohidratnim i proteinskim izvorima hrane. Hrana za zimske pele,
bez dodatka proteina, omoguava pelama dovoljne koliine vode za nesmetan zimski
period mirovanja i na taj nain kvalitetan proljeni razvoj pelinjih drutava.

Literatura

Hassan, A. R. (2003). Importance of water for life and productivity of honeybee

colonies. XXXVIIIth Int. Congress of Apiculture, 136, Ljubljana.
Hassan, A. R. (2003). Absconding of honeybee colonies: Is it genetical behavior or
stress of the life conditions. XXXVIIIth Int. Congress of Apiculture, 138,
Ljubljana.
402
XX SAVETOVANJE O BIOTEHNOLOGIJI Zbornik radova, Vol. 20.(22), 2015.

Hegi, G., Jane, M., Filipi Jana, Prun, S., Drai Maja, Bubalo, D., Kezi N. (2012).
The importance of water availability for honeybee colonies. COLOSS Workshop
Honey bee nutrition, 13, Bled.
Herbert, E. W., Shimanuki, H. (1978). Consumption and brood rearing by caged honey
bees fed pollen substitutes fortified with various sugars. J. Apic. Res. 17, 27-31.
Doul, K. M. (1976). The effects of different humidities on the hatching of the eggs of
honey bees. Apidologie 7, 61-65.
Dustmann, J. H., Wehling, M., W. Von der Ohe. (1997). Conversion of specific sugar
solutions after their intake by honeybees. The XXXVth Int. Apicultural Congress of
Apimondia, 354, Antwerpen.
orevi, N., Mladenovi, M., Nedi, N., Rai, S. (2007). Znaaj vode za aktivnost
pelinjeg drutva. XV nauno savjetovanje sa meunarodnim ueem, Zbornik
radova, 36-41, Beograd.
Ivanov, T. S., Ivanova T. (1995). A comparative study on feeding the honeybees with
various kinds of carbohydrates. The XXXIVth Int. Apicultural Congress of
Apimondia, 306-308, Laussane.
Mladenovi, M., Milievi Ljiljana (1998). Neki aspekti ishrane medonosnih pela.
Savremena poljoprivreda, 1-2, 205-208, Novi Sad.
Nelson, D. L. (1983). Honey bees and thermoregulation-a review. Can. Beekeeping 11,
31-33.
Sljahov, P. (1983). Effect of food on wintering and spring building up of bee colonies.
XXIXth Int. Congress of Apiculture,25-31, Budapest.

WATER CONSUMPTION SPEED IN WINTER BEES FED DIFFERENT

TYPES OF FOOD

Goran Mirjanic1, Neboja Nedic2

Abstract

The aim of study was to determine the speed of water consumption in winter bees
fed with different types of food. Winter bees are unable to reach the natural water
sources, even their need for water are minimal. Different types of food differentially
affects the bees' physiological needs for water in the winter. Minimum consumption of
water was found in bees fed with sugar syrup (0.017 g/bee/day), and the maximum in
bees fed with enzymatic invert syrup with the addition of yeast (0.025 gr/bee/day). The
water content and the level of simple sugars in food for bees determines the amount of
water consumed in the winter life of bee.

Keywords: speed, water, food, bee, syrup

1
Goran Mirjanic, Assistant Professor, University of Banjaluka, Faculty of Agriculture, , Bulevar Petra
Bojovia 1A, Banjaluka, Bosnia and Herzegovina, Republic of Srpska
2
Nebojsa Nedic, Assistant Professor, University of Belgrade, Faculty of Agriculture, Nemanjina 6, Belgrade,
Serbia
403