Professional Documents
Culture Documents
BTRME PROJES
Tansel ALTUN
Projeyi Yneten
Do. Dr. Aytun EREK
Mays, 2012
ZMR
T.C.
DOKUZ EYLL NVERSTES
MHENDSLK FAKLTES
MAKNA MHENDSL BLM
BTRME PROJES
Tansel ALTUN
Projeyi Yneten
Do. Dr. Aytun EREK
Mays, 2012
ZMR
TEZ SINAV SONU FORMU
Bakan ye ye
Bakan ye ye
ONAY
I
TEEKKR
Tansel ALTUN
II
ZET
htiyaca uygun hz ve scaklk deerleri iin verimli bir kanat tasarm yaplmtr. Bu
tasarm GAMBIT paket programnda modellenmitir. Uygun snr koullar tanmlanarak,
farkl hz ve scaklk deerleri iin evaporatr kndaki scaklk ve basn deiimi
FLUENT paket program kullanlarak hesaplanmtr. Buna bal scaklk ve ak
dalmlar gsterilmitir.
III
NDEKLER
indekiler ...IV
Tablo Listesi.......................................................................................................................... VII
ekil Listesi......................................................................................................................... VIII
Blm Bir
GR
Blm ki
HAVA SOUTMALI EVAPORATRLERN YAPISI VE SINIFLANDIRILMASI
Blm
EVAPORATRDE SOUTMA ETKS
Blm Drt
EVAPORATR ARIZALARI
IV
4.6. Evaporatr Kapasitesini Etkileyen Faktrler .............................................................. 21
Blm Be
SIVI SOUTMALI / SALAMURA TP EVAPORATRLER
Blm Alt
MATEMATKSEL MODELN OLUTURULMASI
6. Giri ................................................................................................................................... 29
6.1. GAMBIT .................................................................................................................... 30
6.2. FLUENT ..................................................................................................................... 30
Blm Yedi
GEOMETRK MODELN OLUTURULMASI
V
7.2.4. Snr artlar ........................................................................................................ 38
7.2.5. Analiz .................................................................................................................. 39
Blm Sekiz
PARAMETRK ANALZ SONULARI
8. Sonular ............................................................................................................................. 41
8.1. Parametrik Analiz Sonular ....................................................................................... 47
8.2. Sonularn Deerlendirilmesi ..................................................................................... 48
KAYNAKLAR ...................................................................................................................... 49
VI
TABLO LSTES
Tablo 2.1. Oda evaporatr scaklk fark ve ortam bal nem oran .................................... 11
Tablo 3.1. Dorudan genlemeli evaporatrn kapasite deerlendirme tablosu .................... 15
Tablo 5.1. Sv soutucu evaporatr tipleri ............................................................................ 24
Tablo 7.1. Snr artlar .......................................................................................................... 35
Tablo 8.1. Parametrik analiz sonu izelgesi ......................................................................... 47
VII
EKL LSTES
VIII
ekil 4.5 Evaporatr yzeyinde olumu kf ve korozyon .................................................... 19
ekil 4.6 Souk su retmek zere tasarmlanm yksek verimli evaporatr grubu .............. 22
ekil 5.1 zel tasarmlanm ift kompresr, ift kondenser ve ift evaporatrl sv soutma
sistemi .................................................................................................................................... 24
ekil 5.2 Dz boru-d zarf tipi sv tamal sv soutucu evaporatr ................................... 25
ekil 5.3 Spiral boru-d zarf tipi sv soutucu evaporatrler ............................................... 26
ekil 5.4 Spiral sarl boru d zarf tipi evaporatr ............................................................. 26
ekil 5.5 Boudelot tipi (sv tamal) soutucu ...................................................................... 27
ekil 5.6 Evaporatr ve kondenser temizliinde kullanlan mekanik temizleme arac .......... 28
ekil 5.7 Mekanik temizleme cihaznda kullanlan fralar plastik ve metal fralar............. 28
ekil 5.8 Mekanik temizleme ilemi ...................................................................................... 28
ekil 6.1 Hava soutmal bir evaporatrn 3 boyutlu modeli ............................................... 29
ekil 6.2 Kesit detay ............................................................................................................. 29
ekil 7.1 3 boyutlu model ...................................................................................................... 32
ekil 7.2 3 boyutlu model - I.................................................................................................. 33
ekil 7.3 Hacimlerin detaylar ............................................................................................... 33
ekil 7.4 Modelin saysal a yaps........................................................................................ 34
ekil 7.5 Modelin giri ksmnn snr artlar........................................................................ 34
ekil 7.6 Modelin k ksmnn snr artlar ....................................................................... 35
ekil 7.7 Enerji denklemleri................................................................................................... 37
ekil 7.8 Giri snr artlar .................................................................................................... 38
ekil 7.9 Kanatlarn snr art................................................................................................ 39
ekil 7.10 zmleri tanmlama ............................................................................................ 39
ekil 7.11 Ekrana yazlacak olan parametrelerin belirlenmesi .............................................. 40
ekil 7.12 Analiz sonucunda bulmak istediimiz parametreler ............................................. 40
ekil 8.1 Sonularn yaknsama erisi ................................................................................... 41
ekil 8.2 Tm geometrideki scaklk dalm ....................................................................... 41
ekil 8.3 Giriteki scaklk dalm....................................................................................... 42
ekil 8.4 ktaki scaklk dalm ...................................................................................... 42
ekil 8.5 Yandan grnn scaklk dalm ...................................................................... 43
ekil 8.6 Yandan grnn bytlm scaklk dalm................................................... 43
ekil 8.7 Yandan grnn scaklk dalm II ................................................................ 44
ekil 8.8 Yandan grnn bytlm scaklk dalm II ............................................ 44
ekil 8.9 Atanm bir yzeydeki basn grafii ..................................................................... 45
ekil 8.10 Atanm bir yzey boyunca basn dalm ......................................................... 45
IX
ekil 8.11 Atanm bir yzey boyunca basn dalmnn byltlm hali ........................ 46
ekil 8.12 Atanm bir yzey boyunca hzn vektrel dalm ............................................. 46
ekil 8.13 Atanm bir yzey boyunca scaklk dalm ....................................................... 47
X
BLM BR
GR
1
ekil 1.2 Evaporatr zerinden TGV ile kzdrma ss kontrol
2
ekil 1.4 Hava soutmal bakr boru alminyum kanatk tip ift fanl evaporatr
3
ekil 1.6 Yalama yann evaporatrde birikmesi scaklk artna dolaysyla verim kaybna
neden olur
Evaporatrler, uygulamann zelliklerine gre ana grupta toplanabilir:
Gaz hldeki maddeleri soutmak iin kullanlan evaporatrler (genellikle hava)
Sv hldeki maddeleri soutmak iin kullanlan evaporatrler (su, salamura,
antifriz, metilen glikol, kimyasal akkanlar)
Kat maddeleri soutucu evaporatrler (buz, paten sahas, metaller, temas
dondurmada metal plakalar)
ekil 1.7 Hava veya gaz haldeki maddeleri soutmak zere tasarlanm evaporatrler
4
BLM K
plak borulu
Kanatl borulu
Plaka kanatk - borulu olmak zere ayr tipte imal edilir.
Her tipin kendine zel kullanm alan ve uygulama teknii (metodu) vardr.
maltlar, farkl amalara hizmet eden soutucularn yaplarna uygun, birok deiik tip,
tasarm ve biimde evaporatrler retir. Boru - kanatl ve cebr (fanl) konveksiyonlu tip
evaporatrler en ok kullanlan tasarmlardr. Hem soutma, hem de iklimlendirme
tesislerinde kullanlrlar. Dier taraftan, gerek serpantine (boruya) kanat ilvesi, gerekse
motorla tahrikli vantilatr kullanlmas her uygulamada mmkn olmaz.
5
ekil 2.2 Sebil evaporatr
Evaporatrler farkl soutucular iin farkl sl ykleri karlamak zere cihaz yapsna
uygun ekillendirilebilirler. Buna rnek ekil 2.3 de rafl tip soutucularda homojen bir
scaklk elde edilmek zere tasarlanm evaporatr verilebilir.
ekil 2.3 Rafl tip derin dondurucu evaporatr (telli-borulu tip evaporatr)
ekil 2.4de ara klimalarnda kullanlmak zere tasarlanm plaka-boru tipi evaporatr
grlmektedir. Byle bir evaporatr kk kapasiteli ara klima sistemlerinde gerekli
soutma ykn karlar. Ancak byle bir tertip otobs klimasnda ok geni bir hacim
kaplayacandan kullanm uygun olmaz. Kanatk borulu tip evaporatrler tercih edilir.
6
ekil 2.4 Otomobil klima evaporatr (plaka-boru tip)
7
ekil 2.6 Doal konveksiyonlu buzdolab evaporatrne rnek
Bu tip evaporatrler, plak borulu, kanatl borulu, telli borulu ve plakal yapda
olabilir. plak borulu tipte havann s geirme kat says dk olduundan bunu telfi
etmek ve hava gei yzeylerini artrmak amacyla genellikle kanatk ilve edilir.
ekil 2.8 Ticari tip soutucularda kullanlan doal hava akml plaka kanatk borulu
evaporatrler
8
Doal konveksiyonlu, kanatl - boru tipindeki evaporatrlerde s geirme kat saylar,
bakr boru alminyum kanat imalt iin 2 10 kcal/hcm2 arasnda deimektedir. Dier
taraftan kanat skl veya dey yndeki boru sra says arttka s geirme kat says (k)
dmektedir. Plaka - boru tipi evaporatrlerde ise s geirme kat saylar 7 ile 12 kcal/hcm2
arasnda deimektedir. Eer evaporatr raf eklinde kullanlp soutulan madde ile direkt
temas ettirilirse bu deerler % 15 25 artmaktadr.
ekil 2.9 Fanl konveksiyonlu hava soutucu tip souk oda evaporatr
Hava vantilatr, fleyici veya emici ekilde alacak tarzda yerletirilebilir.
9
Fanl konveksiyonlu evaporatrleri ana grupta toplamak mmkndr. Bunlar:
Alak hzl soutucular (hava hz 1 1,5 m/s)
Orta hzl soutucular (2,5 4 m/s)
Yksek hzl soutucular (4 10 m/s)
Fazla hava hareketi sakncal olan uygulamalarda (iek muhafazas, et kesim odas
gibi hava hareketinin 1 m/s altnda olmas gereken hller) alak hzl soutucular
kullanlmaldr. Orta hzl soutucular genel soutma uygulamalarnda en sk kullanlan
cihazlardr. Yksek hzl soutucular ise hzl soutma istenen hllerde rnein, ok
tnellerinde ve zel hzl soutma ilemlerinde uygun bir soutma ekli salar. Alak hzl
soutucularda fan daha ok fleyici olarak konulur ve hava tm evaporatr alanna yaylarak
hz der.
10
Bu nedenle, sfr derecenin altnda soutma yapan evaporatrler kar eritme (defrost)
tertibatyla tehiz edilmelidir. Aksi hlde aralarnda donan su, ksa srede hava
hareketini azaltp hatta tamamen durdurarak soutma ileminin devamna engel olur.
Kanat aralarnn geni tutulmas bir dereceye kadar karlanma sresinin uzun olmasna
yardm edecektir; fakat serpantin yzeyinde oluan karlanma miktar arttka s transferi
deceinden, verimli bir soutma devam edemeyecektir. Bu nedenle ar karlanma eilimi
olan uygulamalarda kanatsz, tamamen dz boru veya boru - levha tipi evaporatr
kullanlmas ve vantilatrle hava dolam, bir dereceye kadar zm getirecek ve defrost
periyodunu uzatacaktr.
Tablo 2.1. Oda evaporatr scaklk fark ve ortam bal nem oran
Oda evaporatr scaklk fark C Bal nem miktar %
5,6 85 90
8,3 75 80
11,2 65 70
13,8 55 60
16,6 45 50
19,4 40 45
0 C nin zerindeki soutucu serpantin scaklklarnda beher metrede 235 ile 315
kanat bulunmas, uygulamalarda iyi sonu vermektedir. 0 Cnin altndaki scaklklarda ve
ortam bal nem seviyesi de yksek ise kanat adedi 150, 100 hatta 80 adet/metre deerine
drlr.
11
Oda havas ile eritme (2 Cun zerindeki oda scaklklar iin)
Istlm hava ile eritme (scak hava ile)
Su ile eritme (- 40 Ca kadar iyi sonu vermektedir.)
Scak salamura ile eritme
Scak soutucu akkan ile eritme (evrim 4 yollu vana ile deitirilerek
yaplr.)
Elektrikle, rezistans kullanarak eritme balca defrost yntemlerindendir.
Cebr konveksiyonlu uygulamalarda, tabi konveksiyonlu uygulamalara gre gda
maddelerin bnyesinde bulunan nemin (rutubetin) ok daha hzl kayb sz konusudur.
Scaklk fark ve hava hareketi ile rnden tanan nem (rutubet), evaporatr yzeyinde
youarak rnde arlk kaybna neden olur. Bu istenmeyen durum dikkate alnmal ve
cebr konveksiyonlu tip soutucularda ambalajl rn kullanmna zen gsterilmelidir.
ekil 2.15 Byk soutma yklerini karlayacak ekilde dizayn edilmi fanl ekili hava
soutmal ift distribtrl evaporatrn yaps
12
Kuru buhar (TGVli, direkt genlemeli) tr evaporatrlerde ortamdan sourulacak s
miktarna gre evaporatre orantsal bir soutucu akkan girii vardr ki soutucu akkan
evaporatr terk ederken soutma iini tamamlam ve tamam buhar hline dnmtr.
Islak buhar (sv tamal) tr evaporatrlerde ise evaporatrn byk blm sv hldeki
soutucu akkanla doludur. Kompresrn emme basncna ve ortam scaklna bal olarak
buharlaan soutucu akkan, beraberinde bir miktar slak buhar da tar. Islak buhardan
soutucu sv damlacklarnn ayrlmas, bir sv ayrcsn (separatrn) gerekli klar. Aksi
hlde sv hldeki soutucu akkann emme hattndan kompresre girmesi, kompresr
hasarna (arzasna) neden olabilir.
13
BLM
EVAPORATRDE SOUTMA ETKS
(EVAPORATR SOUTMA KAPASTES)
14
Bilindii zere, eer evaporatre giren soutucu akkann scakl deiirse soutma
etkisi deiir. Bu, soutma kapasitesini etkiler ve eer evaporatrdeki havann scakl ayn
kalrsa emme scaklndaki herhangi bir deiiklik, soutucu ile hava arasndaki scaklk
farkn da deitirmeyecektir. Eer bu scaklk fark azalrsa, soutucunun buharlat oran
da azalacaktr. Eer evaporatr yzeyindeki hava akm azalrsa daha az miktardaki hava
daha dk bir scakla souyacandan ve soutucu ile hava arasndaki scaklk
farkn azaltacandan, soutucu akkann buharlamasnda da ayn oranda azalma
meydana gelecektir.
Tablo 3.1 de bir dorudan genlemeli evaporatrn kapasite deerleri grlmektedir. Bu
tablo, emme scakl ykseltildiinde evaporatr kapasitesinin dtn gsterir. Bu,
soutucu ile hava arasndaki scaklk farknn dmesinden dolay meydana gelir.
Tablo 3.1. Dorudan genlemeli evaporatrn kapasite deerlendirme tablosu
D hava girii 24 C evaporatr kuru termometre, 18 C evaporatr ya termometre
Hava hz (m/s)
2 m/s 2,5 m/s 3 m/s
Emme Scakl 25 cm deki C C C C C C
Sra KW KW KW
C kanat says AKT AYT AKT AYT AKT AYT
1,7 4 8 5,27 9,4 8,9 5,98 10,6 9,9 6,53 11,5 10,8
5 8 5,98 7,8 7,6 6,86 8,9 8,4 7,59 10,0 9,2
6 8 6,59 6,5 6,4 7,56 7,6 7,3 8,47 8,5 8,0
4 10 7,74 8,3 8,0 6,50 9,4 9,1 7,12 10,5 10,0
5 10 6,42 6,8 6,4 7,38 7,8 7,5 8,23 8,6 8,3
6 10 6,94 5,6 5,4 8,09 6,6 6,5 9,05 7,6 7,5
4 12 6,07 7,3 7,1 6,91 8,6 8,3 7,62 9,6 9,3
5 12 6,74 6,0 5,8 7,79 7,0 6,8 8,67 8,1 7,9
6 12 7,24 5,0 4,9 8,47 6,0 5,9 9,52 7,0 6,9
4,4 4 8 4,45 11,0 9,9 5,04 12,0 11,2 5,51 12,8 12,0
5 8 5,07 10,0 9,6 5,77 10,7 10,2 6,39 11,4 10,8
6 8 5,54 8,5 8,3 6,42 9,5 9,2 7,15 10,3 10,0
4 10 4,83 10,1 9,7 5,48 11,1 10,6 6,00 12,0 11,4
5 10 5,45 8,6 8,4 6,24 9,6 9,3 6,91 10,5 10,2
6 10 5,89 7,8 7,7 6,86 8,7 8,5 7,65 9,4 9,2
4 12 5,13 9,5 9,2 5,83 10,4 10,1 6,39 11,2 10,8
5 12 5,71 8,0 7,8 6,59 9,1 8,9 7,29 9,8 9,6
6 12 6,15 7,2 7,1 7,18 8,0 7,9 8,03 8,9 8,7
7,2 4 8 3,60 12,8 12,1 4,40 13,4 12,6 4,42 14,1 13,2
5 8 4,10 11,5 11,3 4,66 12,3 11,8 5,16 13,0 12,4
6 8 4,51 10,6 10,3 5,19 11,4 11,1 5,74 12,0 11,6
4 10 3,90 12,0 11,6 4,45 12,7 12,2 4,81 13,3 12,7
5 10 4,39 10,8 10,5 5,04 11,6 11,3 5,57 12,3 11,9
6 10 4,80 10,0 9,8 5,54 10,7 10,5 6,18 11,5 11,2
4 12 4,13 11,4 11,1 4,69 12,1 11,7 5,13 12,8 12,4
5 12 4,63 10,4 10,2 5,30 11,0 10,8 5,86 11,8 11,5
6 12 4,98 9,5 9,4 5,80 10,3 10,1 6,47 10,9 10,7
AKT: Ayrlan (evaporatr terkeden) hava kuru termometre scakl
AYT: Ayrlan hava ya termometre scakl
15
BLM DRT
EVAPORATR ARIZALARI
16
yapan evaporatrlerde belirli zaman araklklarnda defrost ilemine gerek duyulur. Defrost
ilemi evaporatrn ve sistemin yapsna bal olarak scak su ile, tuzlu su ile, elektrikli
rezistansla (- 30 C nin altnda ise) veya scak gazla gerekletirilebilir. Uygulamann
zelliine gre sk sk tekrarlanan defrost ilemi de evaporatrlerde oluan sl gerilmeler
sonucu zamanla kalc mekanik deformasyona neden olur.
17
ekil 4.1 Kirlenmi evaporatr
Hava ile soutma yapan evaporatrlerin bulunduu sistemlerde havada bulunan toz,
vb. kk paracklar zamanla evaporatr yzeyine yaparak birikme eilimi gsterirler.
Dier taraftan scakla bal olarak (0 C nin zerindeki scaklklarda) eitli organik
oluumlarda (psikofil mikroorganizmalar) evaporatrlerin kr noktalarnda reme eilimi
gsterebilirler.
Dondurucu olarak kullanlan ve hava ile soutma yapan evaporatrlerde defrost ilemi su
veya tuzlu su pskrtlerek yaplabilmektedir. Suyun karakterine bal olarak
evaporatr yzeyinde istenmeyen kirlerin olumas sz konusu olabilmektedir.
18
ekil 4.3 Ar derecede kirlenmi ve korozyona uram evaporatr
Anlalaca zere yukarda saydmz nedenlerden tr evaporatrn tipi ne olursa
olsun zamanla kirlenecektir. Evaporatrler zaman zaman eitli mekanik yntemlerle ve
korozif olmayan kimyasallarla temizlenmelidir. Aksi takdirde zerlerinde biriken kirler s
transferini olumsuz ynde etkileyerek evaporatrn soutma verimini drr.
19
Dier taraftan soutulan veya dondurulan rnlerden kaynaklanan korozyonda sz
konusudur. rnein; meyvelerin olgunlamas srasnda ortama braktklar karbon dioksit
havada bulunan nem iinde znerek karbonik asit oluturur ve metaller zerinde korozif
etki yaratr.
Bir dier husus defrost yntemi olarak kullanlan su ve tuzlu su da metaller iin
korozif etkiye sahiptir. zellikle tuzlu su pskrtlerek gerekletirilen defrost ilemlerinde
buzlarn zlmesini takiben lk ve artlm tatl suyla evaporatrlerin ykanmas gerekir.
ster souk oda ister frigorifik ara soutma sistemleri olsun, 0 C nin altndaki
evaporasyon scaklklarnda kar eritme (defrost) sistemi mutlaka bulunmaldr. Aksi halde
kanat aralarnda donan su, ksa srede hava hareketini azaltarak (hatta tamamen durdurarak)
soutma ileminin devamna engel olur. Kanat aralarnn geni tutulmas bir dereceye kadar
karlanma sresinin uzun olmasna yardm edecektir.
20
Uygulanan defrost sistemleri
Elektrikle eritme
Scak gaz ile eritme
Su ile eritme
Scak salamura ile eritme
Oda havasyla eritme (2 C nin zerinde oda scaklklar iin)
Istlm hava ile eritme (Scak hava oda dndan irtibatla, yan damperlerle
alnr.)
Defrost sreleri her odann ve muhafaza edilecek rnn kendi artlarna, kullanlan
evaporatre, lamel aralna v.b. bal olarak deikenlik gsterir. Bunu iletmeci kontrol
etmeli ve doru defrost srelerini uygulamaldr. Gnmzde zel bilgisayar kontroll
sistemlerde duyar eleman vastas ile yzey scakl kontrol edilir ve zaman saati yardmyla
en uygun evaporatr defrost zaman elde edilir.
21
ekil 4.6 Souk su retmek zere tasarmlanm yksek verimli evaporatr grubu
22
BLM BE
SIVI SOUTMALI / SALAMURA TP
EVAPORATRLER
Dz boru-d zarf tipi, kanatl boru-d zarf tipi veya kovan serpantinli tipler uygulamada
en sk rastlanan evaporatr tipleridir. Boru iinde boru, bazen ift borulu evaporatr diye de
snflandrlr. Soutulacak tuzlu su veya sv ounlukla i borudan veya borulardan
geirilse de soutucu akkann ak yolu uygulamann ekline gre her ikisinden biri
olabilir.
Gerek klima gerekse endstriyel soutma uygulamalarnda sk sk kullanlan bu tip
evaporatrler, soutucu akkann daha iyi kontrol (nceden saptanm alma artlarnda)
ve daha emniyetli bir alma salamas ynlerinden ok iyi sonular verebilmektedir. Sv
soutucu evaporatrlerde, direkt genlemeli (kuru tip) ve sv tamal (slak tip) olmak zere
iki ayr uygulama trne rastlanr.
23
zarf tipi sv soutucu evaporatrlerde soutucu akkan, boru demetinin iinden,
soutulacak sv ise boru demetinin dndan gemektedir. Boru demetiyle soutulan sv
beraberce bir d zarf iinde bulunur. Is geirme kat saysn artrmak iin sv tarafna
trblans perdeleri konulmutur.
ekil 5.1 zel tasarmlanm ift kompresr, ift kondenser ve ift evaporatrl sv soutma
sistemi
24
Sv tamal, dz boru-d zarf tipi sv soutucu evaporatrlerde soutucu akkan bir
boru demetinin (dz veya kanatl olabilir) dnda bulunur. Boru demetinin iinden
soutulacak sv geirilir. Soutucu akkanla bu sv iine daldrlm olan boru demeti
beraberce bir d zarfla evrilmitir. (ekil 2.1 de grld gibi) Soutucu akkan,
soutulan svnn ssn alarak buharlarken eksilen soutucu akkan yerine, flatrl bir
sistemle sv soutucu beslenerek belirli bir seviyede muhafaza edilir. Tamal bir
serpantinin mkemmel s iletme verimi vardr; nk i yzeyleri buhar yerine svyla
doludur. Buharlaan soutucu akkan kompresr tarafndan emilerek tekrar
kondensere baslr. Soutucu akkan buharnn iindeki sv damlacklarnn kompresre
gitmesini nlemek zere evaporatrn sv seviyesinin biraz stne damla tutucu (separatr)
yerletirilir.
Sv tamal tip evaporatrler en ok santrifj kompresrl soutma devrelerinde
kullanlmaktadr. Santrifj kompresrn kullanld byle bir soutma devresi iin en uygun
soutucu akkan cinsleri R 11, R 113 ve R 114 olarak saylabilir.
25
soutucu akkan miktarnn fazla olmas gerekir. Bu miktar ortalama olarak buharlaan
soutucu akkann arlnn 3 4 kat kadar olmaldr.
26
5.1.5. Boudelot Tipi (Sv Tamal) Soutucular
27
uygulama talimatndaki zelti deriimi ve belirlenmi sre uygulanmaldr. Uygulama
sresi sonunda boru i cidarlar bol temiz su ile ykanmal ve basnl hava tutularak
temizlenmelidir.
Mekanik yntemde ise ekil 5.6 da grlen elektrikli, her yne hareket edebilen
dner hareketli fra sistemi kullanlarak mekanik temizleme ilemi gerekletirilir.
ekil 5.7 Mekanik temizleme cihaznda kullanlan fralar plastik ve metal fralar
28
BLM ALTI
MATEMATKSEL MODELN OLUTURULMASI
6. Giri
Yukardaki modelde krmz kesik izgilerle belirtilmi ksm ele alnan geometridir.
Kesitin detaylar ve geometrisi oluturulacak ksm ekil 6.2de gsterilmitir.
29
Kesitte normalde kanatlarn arasndan geen borular vardr fakat hesaplama ve analiz
kolayl asndan borular gz nne alnmamtr. Bu yzden kesitte borular izilmemitir.
6.1. GAMBIT
GAMBIT, sahip olduu kat modelleme aralar sayesinde hem orta derecede
karmak geometrilerin oluturulmasna hem de gelimi geometri alm kapasitesi sayesinde
UNIGRAPHICS, I-DEAS, Pro/ENGINEER, CATIA, SOLIDWORKS gibi profesyonel kat
modelleme programlarndan model almna olanak tanyarak kullancsna byk bir esneklik
salar.
GAMBIT, iki boyutta drtgen ve gen elemanlarn, boyutta ise alt yzl, drt
yzl ve gei elemanlar olarak kama tipi ve piramit tipi elemanlarn kullanmna izin
vererek istenilen tipteki saysal an basit ve hzl bir ekilde oluturulmasna imkan verir.
Bununla beraber, boyut fonksiyonu ve snr tabaka arac gibi aralar yardmyla model
iinde ve kritik noktalarda eleman younluunun ve kalitesinin kontrol altnda tutulmasna
olanak salar.
6.2. FLUENT
30
rn performansn rn henz tasarm aamasndayken lme, performans dren
etkenleri detayl bir ekilde tespit ederek yine bilgisayar ortamnda giderme ve piyasaya
iyiletirme ilemleri tamamlanm son rnn verilmesi salayarak kullancsnn zorlu
rekabet artlarnda emsallerinden bir adm nde olmasna katkda bulunur.
31
BLM YED
GEOMETRK MODELN OLUTURULMASI
32
Kanatlarn boyutlar uzun olduu iin model resmi kk kmtr fakat hacimlerin
detay ekil 7.3de gsterilmitir.
Kanat
Kanat
Ak Blgesi
33
7.1.2. Dzgn Saysal A Yapsnn Oluturulmas (Mesh)
Matematiksel modele ait snr artlar ekil ve tablo halinde aada gsterilmektedir.
Kanat 1 D Kanat 2 D
Kanat 1 Arka
Kanat 2 Arka
Kanat 2 Alt
Kanat 1 n
Kanat 1 Alt Kanat 2 n
Giri
34
k
Kanat 1 st Kanat 2 st
35
Snr artlar atanrken kanatlarn i ksmlarna yani akn gerekletii yzeylere
herhangi bir snr art atanmamtr. Ayrca model 3 hacimden olumaktadr. 2 kanat ve
akn gerekletii hacim.
Akkann modl hacmini terk edecek olduu k yzeyi pressure outlet olarak
tanmlanr. Bu yzey daha sonra (FLUENT ortamnda) modl terk eden akkann
k deerlerini bulacamz snr yzeyi olacaktr.
Btn bir sistem dnld zaman modl olarak tanmladmz hacmi evreleyen yan
yzeylerin snr koullar adiyobatik olacaktr. Bu yzeyler wall olarak tanmlanr.
36
7.2. Fluent le Modelleme
GAMBITde oluturulan model FLUENTde aldktan sonra model ile ilgili hata olup
olmad srasyla Grid Check komutlaryla kontrol edilir. Daha sonrasnda GAMBITde
metre birimiyle model oluturulduysa FLUENTde srasyla Grid Scale komutlaryla
milimetre birimine geilir.
37
D H = 4.(0,0048.0,01) /2. (0,0048+0,01) = 0,0065 m
L = 0,3 m
W = 0,0048 m H = 0,01 m
38
ekil 7.9 Kanatlarn snr art
7.2.5. Analiz
39
ekil 7.11 Ekrana yazlacak olan parametrelerin belirlenmesi
Sonulara iterasyon yaplarak ulalacaktr. Her analiz iin iterasyon says olarak 1000
girilmitir. Kabul edilen bir yaknsama deerinde ise sonular yaklak olarak bulunacaktr.
Yaknsama deerinin dk olmas durumu bize daha kesin sonular verecektir.
40
BLM SEKZ
PARAMETRK ANALZ SONULARI
8. Sonular
Aadaki grafik ve ekiller baz aldmz deerlere yani ilk analize aittir. Dier
parametrik deerler ve analiz sonular Tablo 8.1 de gsterilmektedir. Sonularn doruluu
yaknsama deerinin 10-3 dzeyinde yaknsamas ile kabul edilir.
41
ekil 8.3 Giriteki scaklk dalm
42
ekil 8.5 Yandan grnn scaklk dalm
43
ekil 8.7 Yandan grnn scaklk dalm II
44
ekil 8.9 Atanm bir yzeydeki basn grafii
45
ekil 8.11 Atanm bir yzey boyunca basn dalmnn byltlm hali
46
ekil 8.13 Atanm bir yzey boyunca scaklk dalm
47
8.2. Sonularn Deerlendirilmesi
Tablo 8.1de farkl hz deerleri iin parametrelerin deiimi FLUENTde yaplan analiz
sonularna gre belirtilmitir. Bu sonular nda hzn artyla birlikte ok farkl
scaklk ve basn deerleri elde edilmitir. Hzn artmas gerekli souma scakln
salayamazken, Reynold saysnn artmasyla da sistemi trblansl bir aka maruz
brakmaktadr. Ayrca giri scaklnn deiimi k scakln pek etkilemezken, kanat
yzey scaklnn deiimi k scakln nemli lde etkilemektedir.
Havann hznn arttrlmas iin gerekli iletme maliyetleri ve yine yksek hzlarda ortaya
kan grlt probleminin de gz nne alnmas ile bu model iin uygun ak hz
parametrik analizler sonucunda belirlenebilir.
48
KAYNAKLAR
49