Tratado Prevencion Sector Naval

GUA TCNICA ISSGA Tratado para a prevencin de riscos laborais Sector naval
GUA TCNICA ISSGA

Sector naval
Tratado para
riscos laborais
a prevencin de
TRATADO PARA A PREVENCIN
DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL
manual de boas prcticas
EDITA
Instituto Galego de Seguridade
e Sade Laboral de Galicia (ISSGA)
AUTORES
- Vctor Eiroa Bermdez
Tcnico Superior de PRL
e Enxeeiro Tcnico Industrial
SPM ASIME
- Dolores Gmez Nistal
e Licenciada en Filoloxa Hispnica
SPM ASIME
- Mara Lago Barcia
e Enxeeiro Tcnico Forestal
SPM ASIME
- Roberto Martnez Vidal
SPM ASIME
- Cristbal Martnez Villaverde
e Licenciado en Qumica Analtica
SPM ASIME
- Rafael Tejedor Lorenzo
SPM ASIME
TRADUCIN
Asociacin de Industriales
Metalrgicos de Galicia (ASIME)
DESEO E MAQUETACIN
Luis Sio Publicidad _VIGO
IMPRIME
DEP. LEGAL
NDICE
1. INTRODUCIN E OBXECTO DO TRATADO 9
2. IDENTIFICACIN DE POSTOS DE TRABALLO E TAREFAS 15

CALDEIREIRO-TUBEIRO 17
SOLDADOR 18
MECNICO-AXUSTADOR 20
CARPINTEIRO-HABILITADOR 21
TRATAMENTO DE SUPERFICIES. PINTOR-CHORREADOR 23
ELECTRICISTA 26
MONTADOR DE ESTADAS 27
APLICACIN DE ILLAMENTOS 29
DESGASIFICADO. LIMPEZA INDUSTRIAL 31
OPERADOR DE GUINDASTRE. OPERARIO DE MOVEMENTOS 32
OPERARIO DE VARADA. MARIEIRA 34
MANTEMENTO 36
OUTRAS TAREFAS 37
3. FACTORES DE RISCO E MEDIDAS PREVENTIVAS 43

ORDE E LIMPEZA 46
ESPAZOS DE TRABALLO 55
CIRCULACIN E TRANSPORTE 66
CADAS 71
EQUIPOS DE TRABALLO 84
RISCO ELCTRICO 95
ESPAZOS CONFINADOS 106
MANIPULACIN DE CARGAS 113
RISCOS HIXINICOS 120
TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 5

NDICE
4. COORDINACIN DAS ACTIVIDADES EMPRESARIAIS 139

INTRODUCIN 141
PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO E MEDIDAS PREVENTIVAS 144
PROCEDEMENTO DE COORDINACIN DE ACTIVIDADES
PARA A CONSTRUCIN E REPARACIN NAVAL 147
INSTRUCIN PARA A IDENTIFICACIN DE ZONAS AFECTADAS
E ACTIVIDADES QUE SE REALIZARN ANTES DA REPARACIN 154
INSTRUCIN PARA A XESTIN DE PERMISOS DE TRABALLO 156
5. PREVENCIN E PROTECCIN DE EMERXENCIAS:

PLAN DE AUTOPROTECCIN 168
INTRODUCIN 165
DOCUMENTO 1: AVALIACIN DO RISCO 166
DOCUMENTO 2: MEDIOS DE PROTECCIN 170
DOCUMENTO 3: PLAN DE EMERXENCIA 177
DOCUMENTO 4: IMPLANTACIN 183
6. PROTECCIN EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS 189

AVALIACIN DOS RISCOS DE EXPLOSIN 193
MEDIDAS PREVENTIVAS E DE PROTECCIN ADOPTADAS
PARA MINIMIZAR OS RISCOS DE EXPLOSIN QUE
NON POIDAN SER EVITADOS 195
IDENTIFICACIN DOS LUGARES DE TRABALLO
ONDE SE PODEN FORMAR ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
E CLASIFICACIN DESTAS REAS EN ZONAS 195
DISPOSICINS MNIMAS DESTINADAS A MELLORAR
A SEGURIDADE E A PROTECCIN DA SADE DOS TRABALLADORES
POTENCIALMENTE EXPOSTOS A ATMOSFERAS EXPLOSIVAS 197
ADOPCIN DAS MEDIDAS NECESARIAS PARA QUE OS
EQUIPOS DE TRABALLO ESTEAN DESEADOS, SE UTILICEN
E MANTEAN DE FORMA ADECUADA PARA SER UTILIZADOS
ESPECIFICAMENTE EN ZONAS CLASIFICADAS POR RISCO DE EXPLOSIN 201
PROCEDEMENTOS DE TRABALLO QUE SE DEBERN APLICAR PARA
REALIZAR DETERMINADAS ACTIVIDADES NAS ZONAS CLASIFICADAS 202
ACTIVIDADES QUE REQUIRIRN PERMISOS DE TRABALLO
ANTES DE ACOMETERSE, EN ZONAS CLASIFICADAS 216
IDENTIFICACIN DOS TRABALLOS OU TAREFAS LIGADAS
A ACTIVIDADES DE RISCO ESPECIAL QUE DEAN LUGAR
PRESENZA DE RECURSOS PREVENTIVOS 216
6 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

NDICE
7. OS EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL 217

INTRODUCIN 219
OS EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL NA
CONSTRUCIN E REPARACIN NAVAL 225
FICHAS POR POSTOS DE TRABALLO 227
8. CUALIFICACIN, FORMACIN E INFORMACIN

DOS TRABALLADORES 253
CUALIFICACIN E FORMACIN DOS TRABALLADORES
PARA O DESENVOLVEMENTO DE ACTIVIDADES PREVENTIVAS 255
CUALIFICACIN E FORMACIN DOS TRABALLADORES PARA
O DESENVOLVEMENTO DOUTRAS ACTIVIDADES 256
INFORMACIN DOS TRABALLADORES 265
9. XESTIN DA PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NA EMPRESA 267

INTRODUCIN 269
ELEMENTOS DE XESTIN DA PREVENCIN 269
ORGANIZACIN E INTEGRACIN DA PREVENCIN 272
FUNCINS 273
10. BIBLIOGRAFA 281

INTRODUCIN
E OBXECTO DO TRATADO
01
CAP TULO
01
INTRODUCIN
E OBXECTO DO TRATADO
A construcin e reparacin de buques na Comunidade galega, e en especial na provincia

de Pontevedra, constite unha das actividades laborais mis importantes, tanto dende o
punto de vista econmico como laboral, coa conseguinte xeracin de postos de traballo,
ben directos nos estaleiros e peiraos de reparacin, ben indirectos nas numerosas
empresas que fabrican elementos ou equipos para o propio barco.
A construcin e reparacin naval, que se considera un subsector dentro do sector
metalrxico, ten unha implantacin considerable dende o punto de vista industrial coa
conseguinte xeracin de riscos laborais, que necesario eliminar ou controlar para evitar
danos sobre os traballadores.
O obxecto deste tratado non outro que identificar estes riscos e o xeito de poder
eliminalos ou controlalos.
O traballo nos estaleiros e peiraos de reparacins ten, dende o punto de vista da prevencin
de riscos, unhas caractersticas moi especiais, xa que neles se interrelacionan, por un lado,
todas as condicins de risco propias do sector da construcin en xeral (civil e industrial) e,
ao mesmo tempo, aqueles outros riscos que son caractersticos da industria do metal.
Seguindo a fabricacin natural dun buque, podemos distinguir tres etapas fundamentais:
a primeira a preparacin de estruturas metlicas e corte que se realiza no taller de
caldeirara. Nesta zona, o traballo similar ao doutros talleres de transformacins
metlicas (corte, conformado, soldadura...).
Unha vez configurados os bloques, as estruturas metlicas pasan soldadura en dique
ou peirao, onde as pezas metlicas se ensamblan e configuran propiamente o casco do
buque. Nesta fase os riscos son mis caractersticos do naval e os sistemas de proteccin
tamn. Se ben moitas das tarefas se realizan dende o propio varadoiro e no interior do
buque, de xeito aparentemente similar a unha construcin xeral, os riscos son mis
propios de tarefas especficas e os medios de prevencin tamn (as estadas, plataformas
de traballo, etc. deben desearse e ser caractersticos destes traballos).
Finalmente o buque debe ser rematado, compartimentado, e instalados todos os equipos
necesarios para o seu destino final: pesca, transporte xeral, transporte de viaxeiros, etc.
Tamn nesta fase os riscos son especficos e as medidas de proteccin dbense desear
tendo en conta as condicins especiais de traballo a bordo (compartimentacin de
tarefas, espazos reducidos, etc.).
En funcin das distintas tarefas, debemos aplicar aquelas medidas de prevencin que
mis se adecen aos riscos orixinados, de maneira que as condicins de traballo sexan as
mis axeitadas para os traballadores.
O tratado est dirixido aos profesionais da seguridade e a sade que dun ou doutro xeito
deben abordar a prevencin dos riscos laborais desta actividade tan caracterstica.

INTRODUCIN E OBXECTO DO TRATADO
Pose unha orientacin eminentemente tcnica na que se outorgou unha especial

relevancia a aqueles aspectos que presentan unha maior falta de concrecin lexislativa,
polo que se incluu abundante informacin, que reflexo das opinins e criterios dos
seus autores.
Este traballo o resultado da experiencia que na Comunidade galega fomos adquirindo,
en canto se refire aos riscos derivados dos traballos de construcin e reparacin naval
e aos mtodos de traballo empregados, os cales resultaron ser os mis axeitados para
previlos ou controlalos.
Algns dos seus captulos propoen procedementos ou mtodos de traballo que son
froito de acordos alcanzados en mesas de negociacin e comits tcnicos de traballo
galegos, como a Comisin para a Prevencin de Riscos Laborais no Sector Naval,
a Mesa de Seguimento de Riscos Laborais no Sector Naval, ou a Mesa Tcnica de
Rande, entre outras.
A extraordinaria importancia destes acordos reside en que foron consensuados
por representantes da Administracin galega e nacional e por representantes dos
axentes sociais galegos, tanto dos empresarios metalrxicos coma dos sindicatos con
mis representacin no sector metalrxico da nosa comunidade, polo que existe un
compromiso de cumprimento por parte dos axentes que os subscriben.
Por ese motivo e pola sa transferibilidade, incluronse neste tratado algns deles como
por exemplo o Procedemento de coordinacin de actividades para a construcin e
reparacin naval, e a Instrucin para a identificacin de zonas afectadas por reparacin,
que se inclen no Captulo 4, ou os Programas Formativos do Curso de Riscos Xerais
do sector naval, Curso de riscos especficos do posto de traballo, o Curso de recurso
preventivo do sector naval, ou a Formacin para Tcnico responsable de realizacin de
medicins en atmosferas explosivas, que se inclen no Captulo 8. Todos eles constiten
ferramentas organizativas para o control de riscos, que poden servir de gua de actuacin
para outras organizacins empresariais que presentan unha problemtica similar.
Ademais, outros aspectos tratados no estudo estn baseados nestes acordos, por
exemplo, a Gua para a elaboracin do documento de proteccin contra explosins
en empresas de construcin e reparacin naval, proposta no Captulo 6, est inspirada
na gua aprobada pola Mesa de Seguimento de Riscos Laborais no Sector Naval, cal
se aplicaron as necesarias correccins derivadas da publicacin da Gua tcnica para
a avaliacin e prevencin dos riscos derivados de atmosferas explosivas no lugar de
traballo, publicada posteriormente polo Instituto Nacional de Seguridad e Higiene
en el Trabajo.
As mesmo o Captulo 3 do Tratado, Factores de Risco e Medidas Preventivas, basea moitas
das medidas de control e proteccin propostas nas conclusins que periodicamente se
extraen no Foro Galego de Seguridade e Sade Laboral no Sector Metalrxico.
Este foro foi constitudo no ano 2004 e est integrado por tcnicos e especialistas en
prevencin de riscos laborais, pertencentes aos sindicatos CIG (Confederacin Intersindical
Galega), CCOO (Comisins Obreiras) e UGT (Unin Xeral de Traballadores), pola patronal
metalrxica galega ASIME e pola Administracin, concretamente do ISSGA (Instituto
Galego de Seguridade e Sade Laboral de Galicia) e tendo como principal labor, a travs
de catro mesas permanentes (Integracin da Prevencin de Riscos Laborais na empresa,

INTRODUCIN E OBXECTO DO TRATADO
Vixilancia da Sade, Formacin en Prevencin de Riscos Laborais e Traballos en Altura),

funcionar como un observatorio da situacin actual no panorama da prevencin no
sector metalrxico e, a travs das propostas que xorden nos seus encontros, tratar de
buscar solucins eficaces aos problemas formulados polas mesmas.
Trtase, polo tanto, dun estudo cun marcado carcter tcnico e froito do dilogo coas
partes interesadas (Administracin e axentes sociais) xa que, o nico camio eficaz para
rematar coa eiva que supn a sinistralidade laboral, pasa pola adopcin de acordos
conxuntos e a adopcin progresiva dunha autntica cultura preventiva no sector.

IDENTIFICACIN
DE POSTOS DE TRABALLO E TAREFAS
02
CAPTULO
02
IDENTIFICACIN
DE POSTOS DE TRABALLO E TAREFAS
CALDEIREIRO-TUBEIRO
O caldeireiro-tubeiro naval ten como funcin xeral preparar os metais que van formar as
diversas estruturas metlicas. Desta forma, este operario debe trazar, cortar, conformar,
mecanizar, montar, etc. as chapas e diversos elementos metlicos cos seus respectivos
accesorios, que formarn as diferentes estruturas e bloques.
Este operario deber, polo tanto, dominar o uso de diferentes tcnicas e equipos
de traballo para poder transformar de xeito axeitado os metais sa forma e
tamao requirido.
TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

Nos traballos en buque, o caldeireiro-tubeiro adoita usar ferramentas e maquinaria
porttil, estando reservados os equipos de traballo mis pesados para os traballos en
talleres navais, onde se preparan inicialmente moitas das estruturas e tubos.
O caldeireiro-tubeiro deber, polo tanto, estar especialmente formado no manexo dos
equipos de traballo pesados dos talleres navais para o corte, conformado, mecanizado e
montaxe de elementos metlicos.
Para o corte de chapas e tubos habitual o uso de serras, cisallas, sopretes, etc, podendo
abranguer dende simples equipos manuais como pequenas radiais e sopretes, ata
grandes equipos automatizados de corte como carros de oxicorte para traballos seriados,
e grandes cisallas.
Para o conformado, que comprende todas aquelas tarefas nas que se d a forma axeitada
aos metais, habitual o uso nos talleres de prensas, pregadoras e dobradoras-curvadoras,
tanto para chapas coma para tubos.

IDENTIFICACIN DE POSTOS DE TRABALLO E TAREFAS
Tamn se empregan equipos de mecanizado na caldeirara-tubera, como trades,

lixadoras, etc.
habitual que se realice a premontaxe ou elaboracin de estruturas e bloques nos
talleres para logo ser trasladados ao buque para a sa montaxe final. Nestas tarefas
de premontaxe, interveen ademais outros operarios como soldadores, operadores
de guindastre, etc., debendo traballar o caldeireiro-tubeiro en coordinacin con estes
operarios. Cabe destacar ao respecto, que o caldeireiro-tubeiro nesta fase inicial de
montaxe de estruturas metlicas, realizar traballos de soldadura, anda que normalmente
se limitarn a pequenas tarefas, como dar puntos de soldadura para manter as pezas
unidas ata que o soldador proceda soldadura definitiva.
Unha vez trasladadas as pezas ao estaleiro, o caldeireiro-tubeiro intervn, en
coordinacin cos operadores de guindastre e outros operarios, posicionando as pezas e
mantndoas unidas mediante tensores ou puntos de soldadura para a sa definitiva unin
polo soldador.
Para este tipo de tarefas fundamental que o caldeireiro-tubeiro domine a interpretacin
de planos e esbozo.
SOLDADOR
O soldador o operario encargado de realizar traballos de unin de elementos metlicos.
Estes traballos abranguen dende a soldadura de chapas, pezas, e pequenas estruturas
nos talleres, ata a soldadura das grandes estruturas e bloques que conforman os buques,
as como calquera outro tipo de soldadura necesaria durante o proceso produtivo, como
canalizacins, soportes, elementos auxiliares para transporte de estruturas, etc.
Dende un punto de vista tcnico, a soldadura un proceso polo cal se unen dous metais
fundindo ambos os dous, e agregando entre eles un material de recheo fundido (tamn
denominado material de achega) que ao arrefriarse, fai que se unan os metais. Este
mtodo o empregado para a soldadura elctrica ao arco, no que a enerxa necesaria
para fundir os materiais se obtn por medio da calor producida por un arco elctrico
que se forma no espazo entre os metais. Anda que existen outros tipos de soldadura
(soldadura qumica, por chama de gas, etc.), este (soldadura elctrica ao arco) sen
dbida o mis usado na actividade naval.

TAREFAS, TIPOS DE SOLDADURA E EQUIPOS DE TRABALLO

O equipo de soldadura elctrica ao arco ser, polo tanto, o equipo de traballo principal
do soldador, existindo diversos equipos en funcin das diversas variedades de soldadura
ao arco existentes, das cales se resumen as mis empregadas a continuacin:
Soldadura por elctrodo (tamn chamada manual): tipo de soldadura mis simple,
na que o arco se xera por un electrodo revestido dunha proteccin (arco revestido)
que acta tamn como material de achega.
Soldadura por fo (tamn chamada semiautomtica): utiliza un arame continuo
contido nun carrete como material de achega, e que ademais xera o arco usando
gas (argon, CO2, etc) para protexer o proceso. En funcin do tipo de gas usado
pode ser soldadura MIG ou soldadura MAG.
Soldadura TIG: usa como elctrodo unha vara de tungsteno e gas inerte como
proteccin.
Soldadura por arco mergullado: utiliza tamn un fo continuo para xerar o arco,
pero caracterzase polo emprego dun fluxo continuo de material protector en po ou
granulado chamado flux, que cobre o arco e o mantn invisible para o soldador.
O soldador deber polo tanto estar familiarizado cos conceptos bsicos da enerxa
elctrica, e co uso das medidas de proteccin para reducir a exposicin a radiacins e
exposicin a fumes e gases, como o uso axeitado de medios de ventilacin e extraccin
e de equipos de proteccin individual.
Os equipos de soldadura mis usados polos traballadores na actividade naval pola sa
versatilidade son os equipos porttiles de elctrodo, fo, e TIG.
Existen tamn equipos de soldadura mis automatizados, como os carros e robots de
soldadura. Estes equipos, normalmente de grandes dimensins e presentes en moitos
talleres navais, estn pensados para traballos seriados, empregando diversas tcnicas
de soldadura. As funcins do soldador nestes equipos son as de preparacin, control,
axuste, supervisin e xestin dos consumibles do equipo, tendo menos intervencin
directa sobre a soldadura.
Os equipos de soldadura que empregan gases protectores (fo e TIG) incorporan outros
factores de risco derivados da presenza destes gases e dos cales debe ser coecedor o
soldador. Estes gases poden estar contidos en botellas ou botellns, adaptados ao equipo
de soldadura en soportes axeitados, ou poden estar agrupados en gaiolas especialmente
deseadas para as aumentar a autonoma ou para poder abastecer varios equipos ao
mesmo tempo. Tamn habitual que se dispoa de instalacins fixas repartidoras de
gases, onde se conectan directamente os equipos de soldadura con mangueiras s
tomas correspondentes, o que evita a acumulacin de botellas no lugar de traballo e
proporciona unha subministracin ilimitada de gas.
Anda que o equipo de soldadura en todas as sas variantes o mis habitual
e representativo do soldador, este tamn emprega outros equipos de traballo
complementarios como radial, martelos, e pequenas ferramentas manuais, as como
algns produtos para a conservacin e limpeza dos equipos, achegando todos eles novos
riscos coas sas correspondentes medidas de prevencin.

Outro aspecto a considerar no que se refire aos traballos do soldador a sa incidencia

sobre o resto de traballadores presentes no lugar de traballo. Os riscos xerados como
proxeccins, rudo, emisin de contaminantes qumicos, etc. deben illarse no posible
mediante pantallas, biombos, sistemas de extraccin, etc.
MECNICO-AXUSTADOR
O mecnico-axustador naval encrgase da montaxe e reparacin dos motores dos barcos,
realizando ademais outras tarefas como o seu axuste, a montaxe e desmontaxe dos eixes
de cola, etc. Tamn se encarga da montaxe e reparacin doutros equipos mecnicos
complementarios.
O seu traballo desenvlvese tanto en buques en reparacin ou en construcin coma nos
talleres navais, xa que en moitos casos necesario utilizar equipos de traballo fixos como
trades de columna e radiais, tornos, fresadoras, serras de fita, etc. Os traballos en taller
resultan menos perigosos que a bordo ao non existir os mesmos problemas de espazo,
mobilidade, rudo e presenza doutros contaminantes.
O mecnico-axustador debe elaborar un axeitado diagnstico e reparacin das anomalas
nos motores navais e os seus equipos, control e reparacin dos instrumentos de mando
e control dos motores.


As tarefas deste posto de traballo son diversas e inclen o proceso de colocacin dos
motores e de acoplamento de equipos mecnicos no barco, axuste (dependendo do tipo
de barco, necesidades de manobra, etc.) e realizacin de probas para asegurar o seu
correcto funcionamento.
Cabe salientar a importancia da realizacin das tarefas de montaxe a bordo, xa que se
levan a cabo principalmente na zona dos motores e esta zona unha das que entraa
mis riscos nun buque: rudo, falta de espazo de traballo, diversidade de tarefas
simultaneamente, etc. o cal dificulta uns traballos xa de por si complicados. Faise
necesario, polo tanto, implantar medidas eficaces para a coordinacin de actividades.
Para as tarefas de montaxe e desmontaxe de motores, eixes, etc. requrese a utilizacin
de equipos mecnicos de movemento de cargas xa que estes elementos adoitan ser
moi pesados. Non obstante, esta tarefa non adoita ser realizada directamente polos
propios mecnicos, senn que a realizan operarios especializados niso, mentres que os
mecnicos interveen no acoplamento e axuste da posicin do equipo.
No que se refire s tarefas que se realizan no taller, estas son as propias da reparacin
dos motores e outros equipos, axuste e realizacin de probas que garantan o seu
correcto funcionamento, previas montaxe. Estes traballos requiren o uso de equipos
de mecanizado como fresas, trades radiais e de columna, mandriladoras e outras mis
especficas como as brunidoras ou equipos de limpeza e desengraxado de pezas. Os
equipos a reparar tamn debe manipularse nos talleres polo que ser necesario ademais
o uso de pontes gra e polipastos, transpaletas, etc.
Outra tarefa importante relativa mecnica naval nos barcos de nova construcin, a
realizacin das probas de funcionamento no mar ou de marieira
Ademais nas tarefas de mecanizado e axuste, utilzanse todo tipo de ferramentas porttiles
(trades, radiais, lixadoras, etc.) e manuais (martelos, chaves, desaparafusadores, limas,
rascadoiros, etc.), as como sopretes.
Na realizacin destes traballos tamn estn presentes algns produtos qumicos como
aceites para o engraxe de pezas, gasleo e disolventes para a sa limpeza, tradinas de
corte, pinturas, etc.
CARPINTEIRO-HABILITADOR
O posto de traballo de carpinteiro-habilitador correspndese con aquelas tarefas para
as que se utiliza principalmente madeira como materia prima, realizando instalacins
ou reparacins dos elementos de madeira que dispoen os buques en construcin ou
reparacin, como mobiliario, chans, paredes, etc.
As operacins de carpintara e habilitacin naval, non sempre se encontran asociadas
a nico posto de traballo senn que, en ocasins, posible diferenciar por unha parte

a carpintara, que consiste na elaboracin de pezas de madeira e que se desenvolve

principalmente en taller e, a habilitacin naval, que consiste na montaxe e reparacin
destas pezas a bordo dos buques.

O traballo de carpinteiro aditase realizar nun taller de carpintara, o cal estar dotado
coa maquinaria e as ferramentas especficas necesarias para a sa realizacin.
Este traballo consiste na transformacin da madeira en pezas necesarias para a realizacin
do mobiliario dos camarotes e outras estanzas dos buques (camas, mesas, etc) zonas
estruturais (teitos, panelados das paredes, camisas...) e os riscos mis importantes
estn derivados do uso dos equipos de traballo necesarios (serras, tupis, cepilladoras,
escuadradoras, etc.)
Tamn estn presentes diversos produtos qumicos como colas, disolventes, vernices,
pinturas, etc.
Outro risco que est moi presente neste proceso produtivo o de incendio e xeracin de
atmosferas explosivas.
As tarefas do posto de traballo de carpinteiro pdense resumir nas seguintes:
Almacenamento das distintas materias primas usadas (tboas de madeira, vernices,
colas, etc.)
Mecanizado: Transformacin das madeiras en mobiliario, chapas, etc.
Rematado das pezas formadas (pintura ou verniz)
O traballo de habilitacin naval consiste na instalacin do mobiliario fabricado nos talleres
nas distintas estanzas do buque, e na total habilitacin das estruturas (recubrimento de
paredes, teitos, chans, etc).
As tarefas do posto de traballo do habilitador naval pdense resumir nas seguintes:
Carga e descarga das pezas dende o taller de carpintara ao centro de traballo onde
se van montar. Esta operacin realzase manualmente, a non ser que se trate de
pezas moi pesadas ou voluminosas, neste caso empregaranse medios mecnicos.
Montaxe das pezas: Para iso utilzanse ferramentas manuais como desaparafusadores,
remachadoras, etc. e equipos auxiliares de traballo como escaleiras, estadas, etc.

Retoques nas pezas a montar: En moitas ocasins necestase realizar algn tipo de
axuste final que se realizar coa peza xa montada.
Nos talleres e carpintaras de madeira, emprganse unha gran cantidade de ferramentas
manuais e diversa maquinaria, mentres que para as tarefas de habilitacin naval en
buque, o nmero de ferramentas utilizadas moito menor, sendo as porttiles as mis
utilizadas. Os principais equipos de traballo usados neste posto son ferramentas de corte,
tanto manuais (serrns e serras) como elctricas (serra circular, caladora, ingletadora,
tronzadora, etc), ferramentas de mecanizado (fresadoras, e trades principalmente)
ferramentas abrasivas e de lixado (cepillos, lixadoras, limas, esmers, etc) e como multitude
de ferramentas de man como desaparafusadores, martelos, escuadra, fita mtrica, etc.
TRATAMENTO DE SUPERFICIES. PINTOR-CHORREADOR

Este posto de traballo refrese s tarefas necesarias para preparar as distintas superficies
dun buque para o seu pintado propiamente dito. Habitualmente a superficie a tratar
ser aceiro.
Estes traballos realzanse principalmente dentro do estaleiro. Afectan a todo o casco do
buque e tamn cuberta e s zonas interiores: depsitos e outros compartimentos. Non
obstante, no caso da construcin, tamn se poden efectuar nos talleres de caldeirara,
traballando sobre os bloques unha vez que estn construdos e antes da sa montaxe
definitiva en bancada.

As tarefas podmolas dividir en preparacin e limpeza de superficies, e pintado.
Preparacin e limpeza de supercies

Dado que a calidade da preparacin de superficies ten unha influencia decisiva sobre a
vida de calquera recubrimento protector, esta fase do traballo de suma importancia.
Hai que ter en conta que calquera produto que se encontre sobre a superficie impedir

o ntimo contacto entre esta e a pintura, de forma que a capa de pintura non poder
desenvolver toda a sa capacidade protectora e posible que chegue a desprenderse.
Ademais, algns destes produtos poden inducir reaccins qumicas, producindo
corrosins prematuras.
Algns destes elementos como o po ou a humidade son de doada eliminacin, non
obstante existen outros cuxa eliminacin presenta mis dificultades.
Os procesos e equipos mis comunmente utilizados son os seguintes:
Limpeza con auga a presin: consiste na aplicacin de auga doce a presin mediante
hidrolavadoras. Utilzase para a eliminacin dos polucionantes ambientais, que son
produtos de tipo cido provenientes de combustin de motores ou produtos salinos
neutros procedentes da salitre.
Utilizacin de deterxentes e disolventes: xeralmente sanse percloroetileno e
tricloroctileno, para tratar pezas con aceites e graxas. As pranchas de aceiro adoitan vir
recubertas dunha fina capa de aceite, polo que requiren un lavado con estes produtos
para a sa eliminacin.
Rasqueado, cepillado e lixado: estas operacins pdense facer con ferramentas
manuais ou con pneumticas, conectadas a un compresor. Cando se realiza en espazos
confinados, como depsitos ou tanques necesaria a utilizacin de equipos autnomos
de respiracin e sistemas de extraccin localizada, no resto de casos ser suficiente coa
utilizacin de proteccin respiratoria contra partculas se non posible garantir unha
ventilacin natural ou forzada suficiente para protexer o risco. Utilzase para eliminar
pintura vella en mal estado, a ferruxe ou xido, que son os subprodutos que se xeran
pola corrosin do aceiro, formado por xidos e hidrxidos de ferro.
Chorreo libre seco: trtase de operacins de proxeccin de produtos abrasivos sobre
calquera superficie que deba de ser pintada posteriormente. Consiste en proxectar
un chorro de abrasivo (granalla de aceiro angular ou esfrico, area silcea, etc) a gran
velocidade, utilizando como elementos de proxeccin correntes de aire e de forma
menos habitual auga a presin.
Para a sa realizacin requrese un compresor para a subministracin de aire, conectado
a unha mangueira con vlvula de aire. Esta vai conectada a unha moega porttil onde
se almacena o abrasivo, conectado a outra mangueira, para a mestura do aire e o
abrasivo. Ao final desta hai unha boquilla cun manmetro, onde se regula a presin
de sada da mestura.
Esta operacin xera a producin de po metlico ou po silceo polo que o operario ha de
portar un sistema de respiracin autnomo, con subministracin de aire limpo procedente
do compresor, previamente pasado por un purificador.
O chorreado dbese facer de xeito uniforme a unha distancia aproximada de 50
centmetros, e a presin habitualmente est entre 6 e 8 Bares.
Unha vez finalizados os traballos procdese a aspirar a superficie, e os residuos do abrasivo
contaminado son depositados nun colector para o seu posterior traslado e tratamento
por un xestor autorizado.

Utilzase basicamente para a eliminacin da cascarilla de laminacin ou calamina

(capa rxida de xido de ferro que se produce cando o aceiro se lamina en quente,
que se identifica por ter multitude de microfisuras por onde entran a humidade ou
polucionantes)
Pintado
Antes de comezar a pintar deben eliminarse coidadosamente o po e os residuos de
limpeza mediante cepillado, aspiracin ao baleiro, ou soprado con aire comprimido limpo
e seco. Calquera sistema de pintura pode estar composto por varias capas que, anda
que adoitan ser da mesma natureza qumica, teen diferente composicin, recibindo
distintos nomes:
Imprimacins: capas de pintura que se encontran en contacto directo coas
chapas.
Capas de fondo ou intermedias: capas que se aplican sobre a imprimacin co fin
de gaar espesor e impermeabilidade.
Capas de rematado: capas que estn en contacto co medio (atmosfera, auga,
combustible)
O tempo que transcorre entre a aplicacin de capas depende dos intervalos mnimo ou
mximos recomendados polo fabricante de pintura. Polo tanto, en funcin de que capa
de pintura se estea dando e do medio que vai estar en contacto con esta, realzase a
mestura da pintura co dilunte antes da sa aplicacin.
Cada produto levar indicado o mtodo mis apropiado para a sa aplicacin:
A brocha e o rolo utilzanse para superficies complexas na que non se poden
utilizar os outros mtodos. Deixan pelculas mis delgadas e menos uniformes,
especialmente o rolo.
A pistola aerogrfica ou de baixa presin: necesaria a utilizacin dunha bomba
ou caldeirn que succiona a pintura dos propios botes. Para este tipo de pintado
necesaria a presenza de dous operarios, xa que un deles ten que vixiar que a
bomba funciona correctamente e non quede sen pintura. necesario realizar unha
esmerada limpeza de boquillas de aire e pintura, e pistola, ao finalizar o traballo.
Utilzase moito para acabados lisos e decorativos.
A pistola Airless ou pistola de alta presin o mtodo de maior rendemento para
grandes superficies pola reducin da formacin de nboas e a necesidade de menor
cantidade de disolvente. un sistema onde a atomizacin da pintura se consegue
por expulsin a alta presin. Dbese aplicar a 30-40 cm. en perpendicular
superficie e necesario a completa limpeza de filtros, boquillas, e retrousos despois
da sa utilizacin.
Unha vez finalizados os traballos de pintado deberase proceder a retirar os envases de
pintura baleiros para o seu compactado. Despois depostanse nun colector para o seu
posterior tratamento por un xestor autorizado.

ELECTRICISTA
O electricista, ou instalador elctrico naval, ocpase de realizar todos os traballos de
instalacin e reparacin relacionados coa electricidade nos buques.
Non se debe confundir ao operario deste posto co operario de mantemento, encargado
de reparar, manter e instalar os elementos elctricos propios do centro de traballo, como
luminarias, cadros, mquinas e demais elementos necesarios para poder desenvolver os
traballos. As tarefas do electricista ou instalador elctrico naval, afectan unicamente aos
elementos elctricos ou electrnicos propios do barco, xa sexa para reparar ou para facer
unha nova instalacin.

As tarefas dos electricistas navais comezan habitualmente nos talleres onde se reparan
ou fabrican os cadros, circutos e motores elctricos, que logo sern transportados e
instalados nos buques. Anda que a maior parte destes traballos se realizan sen tensin,
habitual probar estes equipos antes de envialos ao estaleiro para a sa montaxe final,
o cal fai necesario dispoer dos equipos de proba axeitados. Ademais, nalgns casos
ser necesario realizar traballos en proximidade ou en tensin, que sern realizados por
operarios deste posto especialmente formados ao respecto.
Unha vez no buque, os traballos a desenvolver sern igualmente de reparacin ou
instalacin elctrica, anda que neste caso habitual que a maior parte dos traballos
sexan de cableado ao longo de todo o buque para interconectar as diversas partes deste,
destacando sobre todo os traballos na ponte de mando e en salas de mquinas, onde
adoitan situarse os cadros elctricos e circutos de mando e goberno. Estes traballos
inclen, ademais dos cableados e instalacins de mando e goberno do buque, outros
cableados e conexins como tomas para iluminacin, tomas de forza (enchufes)
instalacins de telecomunicacin, imaxe e son, motores elctricos, etc.
Todos estes traballos de cableado e conexionado realzanse maioritariamente no interior,
a excepcin dalgunha instalacin externa como radares, luces exteriores e similares.
Son realizados sempre sen tensin nestas primeiras fases, non realizando ningunha
proba ou ensaio con tensin ata que a instalacin elctrica est practicamente acabada.
Estas probas ou ensaios sern realizados, ao igual que no taller, por operarios deste
posto especialmente formados ao respecto, e asegurndose sempre de que non existe

ningunha parte da instalacin con risco de contacto elctrico, xa que neste caso haber
que ter en conta tamn a concorrencia doutros traballadores no buque.
Para os traballos desenvolvidos nos talleres navais utilzanse principalmente ferramentas
de corte como pequenas serras, radial-rebarbadora, soldador de circutos elctricos
e demais ferramentas de man como desaparafusadores, trades, martelos, etc. Para
determinados traballos tamn necesario o uso de equipos mis pesados, sobre todo
para fabricacin e reparacin de cadros e motores elctricos, como tornos, bobinadoras,
fornos, cabinas de pintura, serras de fita, equipos mecnicos para transporte de
elementos pesados, etc.
Nos traballos en buque utilzanse case exclusivamente ferramentas manuais, xa que a
maior parte dos equipos veen prefabricados do taller, e a preparacin dos soportes,
canaletas, e demais accesorios necesarios para os tendidos de cable e instalacins
elctricas, estarn previamente habilitados por parte dos soldadores ou caldeireiros.
Estes traballos en buque, principalmente os de cableado, presentan unha dificultade
engadida para os electricistas, xa que en ocasins necesario realizar tendidos en
espazos reducidos como tneles, espazos confinados, alturas elevadas, etc.
MONTADOR DE ESTADAS
Nas actividades de construcin e reparacin naval faise necesario o uso de estadas, xa
que en multitude de ocasins os traballadores necesitan deles para realizar traballos en
altura, para accesos aos barcos ou a bloques, para acceder a lugares de difcil acceso, ou
para realizar tarefas que requiran unha postura de traballo complexa.
Os montadores de estadas ou estadeiros, son os encargados de realizar as tarefas de
montaxe e desmontaxe de todas as estruturas de estadas, tanto interiores coma exteriores.
importante ter en conta que unha norma de seguridade bsica en calquera centro
de construcin ou reparacin naval a prohibicin expresa de manipular unha estada
sen previa autorizacin. Por este motivo os estadeiros deben encargarse de realizar a
montaxe e a desmontaxe, as como calquera cambio que haxa de efectuarse nas estadas
por calquera circunstancia que se derive dos traballos al realizados.
Tamn forma parte das funcins dun montador de estadas a deteccin de deficiencias
nas estadas e a sa emenda.
No que se refire ao tipo de montaxes que se poden realizar, han de diferenciarse das
situacins diferentes; por un lado as montaxes de estadas que dan acceso s partes
exteriores do buque, e por outro lado s montaxes de estadas en interiores de buques.
necesario diferenciar estas situacins xa que o tipo de montaxe variar substancialmente
en funcin da situacin na que nos encontremos.
Na montaxe no exterior dos buques encontraremos plataformas suspendidas de nivel
variable. Ademais pdese chegar a alcanzar ou mesmo superar os 6 metros de altitude

ou ter elementos horizontais que salven voos e distancias superiores entre apoios de mis
de 8 metros, e tamn poderemos atopar estadas instaladas no exterior sobre estruturas
cuxa altura exceda de 24 metros.
No segundo caso falamos de montaxes simples dun ou dous mdulos nos interiores das
construcins navais.

As tarefas bsicas deste posto de traballo son as seguintes:
Descarga e transporte dos diferentes elementos que formarn a estada: realzase
preferiblemente con medios mecnicos.
Abasto de materiais, valar, pechar ou acoutar a rea de traballo: o abasto realzase
de xeito ordenado, colocando as pezas mis pesadas preto da zona de montaxe e
deixando espazo para o trnsito.
Comprobacin do estado da zona de montaxe: verifcase que a zona onde se vai
montar a estada segura: resistencia, inclinacin, estruturas, etc.
Montaxe/desmontaxe da estada.
Verificacin do estado do material utilizado: o material necesario para a montaxe
das estadas: plataformas, diagonais, fusos, etc. revsanse antes da montaxe e
despois da desmontaxe, retirando aquel que non ofrece unhas garantas axeitadas
de seguridade.
Durante o proceso de montaxe e desmontaxe de estadas, emprganse tanto ferramentas
porttiles mecnicas e manuais, coma as propias mans do traballador. As principais
ferramentas que se utilizan para a montaxe e desmontaxe das estadas son: martelo,
carraca, tenaces e fita mtrica.

Para arriostrar a estada s partes estruturais dos buques e dos bloques co fin de
conseguir a necesaria estabilidade, pode ser necesario aplicar puntos de soldadura. Por
iso ser necesario ter en conta a necesidade de que os estadeiros posan formacin
neste proceso. Non se realiza directamente a soldadura da estada ao barco senn
que se empregan pezas auxiliares intermedias para non deteriorar nin modificar as
propiedades das estadas.
Outro elemento importante do estadeiro o cinto porta-ferramentas que axuda
a manter a orde e limpeza das ferramentas e facilita o seu traballo deixndolle
as mans libres.
APLICACIN DE ILLAMENTOS
A aplicacin de illamentos na actividade de construcin e reparacin naval consiste na
instalacin de produtos illantes para impedir a transmisin de enerxas entre o exterior e
o interior do buque en calquera das sas formas.
Neste posto de traballo inclense non s os illamentos trmicos, senn tamn outros
tipos de illamentos, como o illamento para a abrasin, a humidade, o rudo, etc.
As principais razns para facer illamentos trmicos son:
Necesidades de proceso: co fin de evitar transferencias trmicas que impidan o
funcionamento do proceso por diferenzas de temperaturas non admisibles.
Seguridade das persoas e bens: Aforro de enerxa: o illamento trmico reduce as
perdas enerxticas.
Reducin da contaminacin ambiental: a maior parte da enerxa que se utiliza
nos procesos trmicos procede da transformacin dun combustible por reaccin
exotrmica deste co osxeno ambiental. O contaminante atmosfrico mis abundante
que se produce o dixido de carbono (CO2, provoca o efecto invernadoiro).


Colocacin da la de rocha: esta tarefa consiste na colocacin deste material illante
en paredes e teitos dos compartimentos do buque en construcin ou reparacin.
Para facilitar a colocacin, a la de rocha pdese encontrar cunha malla metlica
incorporada, a cal ir enganchada a uns pinchos metlicos que previamente
teremos soldado estrutura sobre a que imos colocar o dito illante. Este material
serve como illante trmico, acstico e anti lumes.
Aplicacin de poliuretano: esta tarefa consiste no inxectado da espuma de

poliuretano e o seu posterior repasado manual (cepillado) para un rematado mis
uniforme. As caractersticas da espuma de poliuretano son:
Alta resistencia ao desgaste e a abrasin.
Alta resistencia traccin ao esgace.
Bo illante trmico.
Resistencia a graxas, osxeno, etc.
Aplicacin de polister: esta tarefa consiste na aplicacin das fibras de polister

a xeito de recubrimento da chapa do buque. Adoita utilizarse maioritariamente
en aseos, gambuzas, ocos, etc. Nas dependencias do buque pdense realizar
operacins de corte e pudo da fibra. Este composto proporcinanos un illamento
da humidade, de produtos qumicos e de forzas mecnicas.
Tanto no caso da aplicacin de polister como na aplicacin de poliuretano dbese

recordar que falamos de compostos qumicos, os cales poden provocar problemas de
alerxias, inhalacin de substancias, etc, polo tanto moi importante o uso dos equipos de
proteccin individual (luvas contra risco qumico, equipos de respiracin semiautnoma,
etc), axeitados s substancias que imos utilizar.
Existe outro tipo de illamento que tamn se realiza tanto na construcin coma na
reparacin naval, o rastrelado. Esta tarefa consiste na colocacin de perfs de aceiro
galvanizado ou de madeira como parte do illamento trmico dos buques. Os listns van
sobre uns cascos que previamente se soldaron ao chan do buque.
Non se debe esquecer os traballos de reparacin de buques antigos onde se utilizou

como illante o amianto. Este material, hoxe totalmente prohibido na construcin de
barcos, foi moi empregado como illante ata os anos 70 ou 80 e seguen existindo algns
barcos que o conteen.
O amianto ambiental pode producir a asbestose que unha grave enfermidade

pulmonar causante de numerosas incapacidades de traballadores e mesmo a morte,
polo que cando nunha reparacin se xeren fibras de amianto se proceder aplicando a
regulamentacin especfica.

DESGASIFICADO. LIMPEZA INDUSTRIAL

Este posto de traballo correspndese coas tarefas de baleirado, desgasificacin e limpeza
de tanques de hidrocarburos, que son tarefas habituais, nos barcos en reparacin.

As tarefas podmolas dividir en baleirado, desgasificado de tanques, e limpeza e
extraccin de residuos:
Baleirado de tanques
Para o baleirado de tanques de residuos MARPOL (residuos de hidrocarburos) sguese o
seguinte proceso:
1. O estaleiro ponse en contacto coa empresa autorizada para xestionar estes residuos,
co obxecto de que poa disposicin dos traballadores os medios materiais
necesarios (colectores, cisternas, etc.)
2. Previamente ao inicio dos traballos acutase a zona de traballo mediante unha
barreira de sinalizacin con informacin clara e permanente, de que se estn a
realizar estas tarefas, de forma que se impida o paso e a permanencia a toda
persoa allea aos traballos.
3. Unha vez que est todo preparado, os operarios proceden a sacar o tapn do tanque
para enroscar a mangueira xunto coa vlvula.
4. A mangueira, conectada bomba, accinase para o transvasamento do buque aos
medios dispoibles para a sa recollida.
5. Unha vez transvasado, comuncaselle empresa autorizada para a sa xestin a
necesidade de recollida do dito residuo.
Desgasicado de tanques
A pesar de que habitualmente os tanques se encontran completamente baleiros, no
seu interior frecuente que permanezan residuos lquidos ou slidos procedentes dos
hidrocarburos, que poden dar lugar a gases ou vapores. O desgasificado de tanques
consiste na transformacin ou eliminacin destes gases ou vapores que se poden
encontrar no interior do tanque ou depsito, e que poden dar lugar a atmosferas
potencialmente perigosas.
Nesta tarefa de suma importancia a utilizacin dun explosmetro, por parte de persoal
capacitado, para comprobar o tanto por cento do lmite inferior de explosividade da
mestura combustible-aire (denominado LIE). Habitualmente trabllase en grupos de
tres operarios, dos cales un se encontra sempre no exterior entrada do tanque
ou recinto, vixiando as das persoas do interior e a zona acoutada de traballo. A
persoa que est no exterior non debe perder a comunicacin en ningn momento
cos operarios do interior.

Limpeza e extraccin de residuos

Unha vez que o tanque se desgasificou, procederase retirada dos residuos lquidos
e slidos que puidese haber no seu interior. Ser necesario extraer mecanicamente o
lquido resultante da limpeza como auga, restos de contido, lamas, ou calquera residuo
slido. Est tarefa realzase habitualmente mediante a utilizacin de bombas de achique
comunicadas ao colector ou cisterna do xestor autorizado. Durante estas tarefas
comprbase que non aumente o tanto por cento do LIE.
Unha vez limpo e desgasificado o tanque, dbese proceder medicin de atmosfera
explosiva. A continuacin comuncase a finalizacin dos traballos, e elimnanse ou
retranse as medidas de seguridade que se utilizaron para realizar os traballos: sinalizacin,
balizamentos, etc.
OPERADOR DE GUINDASTRE. OPERARIO DE MOVEMENTOS

A manipulacin mecnica de cargas supn un dos procesos auxiliares mis importantes
dentro da actividade naval, tanto nos talleres navais, coma nos estaleiros e centros de
reparacin. Os equipos utilizados na actividade naval para o movemento de cargas de
gran peso e volume son principalmente as gras autopropulsadas, as gras torre, e as
pontes gra.
En todos os casos a manipulacin mecnica de cargas consta das mesmas operacins:
preparar a carga para o seu movemento (elevacin e translacin) enganche da carga
cos medios auxiliares (eslingas, cables, cadeas, cncamos, prticos ou balancns,
etc.) elevacin, transporte, depsito da carga no punto de destino, e retirada dos
elementos auxiliares.
En todo o proceso de movemento mecnico de cargas intervn unha gran cantidade
de persoal, tanto para o uso da gra, coma para as tarefas de enganche, control da
manobra e sinalizacin da mesma.
O operador de guindastre a persoa responsable da conducin e manexo da gra, baixo
as instrucins do sinalador e xefe de manobras (se son necesarios).


As tarefas que desenvolve o grusta son o control e desenvolvemento das operacins de
carga e descarga de materiais e ferramentas.
Debe manexar de forma eficiente e segura a gra, e encargarse de aplicar as normas de
seguridade establecidas e as instrucins recibidas, as como de realizar a posta fra de
servizo, e mantemento preventivo e conservacin dos equipos en estado ptimo.
Un dos puntos mis importantes no movemento mecnico de cargas a posicin do
grusta, xa que debe observar a carga durante a translacin. Dependendo do tipo de
gra, a posicin pode ser, ben dentro dunha cabina situada nas estruturas da mesma, ou
ben dende o chan, mediante unha botoeira ou telemando.
As gras deben ser manexadas por operarios cunhas condicins axeitadas para o
seu manexo: maior de 18 anos, capacidades fsicas e psquicas axeitadas, formados
axeitadamente, adestrados, e expresamente autorizados pola empresa.
Para o manexo das gras torre e as gras mbiles autopropulsadas, o operador debe
contar cun carn oficial de operador gra mbil autopropulsada / gra torre, regulado
segundo a seguinte lexislacin:
Real decreto 837/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba o novo texto modificado
e refundido da Instrucin tcnica complementaria MIE-AEM-4 do Regulamento de
aparatos de elevacin e manutencin, referente a gras mbiles autopropulsadas.
Real decreto 836/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba a Instrucin tcnica
complementaria MIE-AEM-2 do Regulamento de aparatos de elevacin e
manutencin, referente a gras torre para obras ou outras aplicacins.
O carn de operador de gra mbil autopropulsada ou gra torre ser expedido polo
rgano competente da Comunidade Autnoma.
No caso do manexo da ponte gra, o operador de guindastre deber contar cunha
formacin suficiente e adecuada, tal e como indica a lei 31/1995, do 8 de novembro,
de prevencin de riscos laborais.
Nas operacins onde o grusta, xa sexa pola sa posicin, ou pola dificultade da manobra,
ten dificultades para ver a carga ou se esta demasiado perigosa, existir un encargado
de sinais ou sinalista, que se encarga de dar as instrucins de manobra mediante sinais
xestuais ou verbais (por intercomunicador) ao operador de guindastre.
O enganche da carga realzano os enganchadores que estroban a carga ao gancho da
gra de modo que se garanta o seu traslado en condicins de seguridade. O estrobado
realzase de maneira que a reparticin de carga sexa homoxnea para que a peza
suspendida quede en equilibrio estable.
Para iso, o enganchador debe ter unha formacin especfica no enganche de cargas,
e ser autorizado expresamente pola empresa para realizar ditas funcins. Tamn
se responsabiliza do bo uso dos cables, cadeas, ganchos, eslingas e todos os demais
accesorios para a manipulacin de materiais e de revisar estes accesorios antes de
traballar con eles e despois do seu uso.

OPERARIO DE VARADA. MARIEIRA

A operacin de varada e botadura do barco nas vas do estaleiro supn unha das tarefas
mis complexas e importantes dentro das que se realizan habitualmente nun estaleiro
ou centro de reparacin naval.
A operacin de varada consiste en poer o barco en seco, no varadoiro, quedando o
mesmo inmobilizado sobre unha cama nas vas propias do estaleiro, co fin de efectuar
tarefas de reparacin ou mantemento que non posible levar a cabo a flote.
O proceso de botadura do barco o contrario ao da varada. Consiste na baixada o barco
da bancada ao mar.
Ambas as das operacins deben planificarse tendo en conta o persoal e os medios
tcnicos necesarios as como as condicins climatolxicas e as mareas.
En ocasins pode ser necesaria a actuacin dun home ra, dependendo do calado do
barco, da manobra a levar a cabo, das mareas, da velocidade e direccin do vento, etc.
Hai que diferenciar as manobras de varada e botadura dun barco ao modo tradicional, nas
que se varan os barcos sobre o carro da va do estaleiro doutras formas mis modernas
nas que o barco se sita sobre diques secos, somerxndoo durante o posicionamento do
barco e pondoo a flote unha vez se colocou sobre as camas.


Dentro do persoal involucrado na varada/botadura do barco pdense distinguir:
Xefe de manobras (Varada / Botadura).
Operarios a bordo do barco.
Operarios de cabrestante e de maquinillos de centrado.
Home ra (persoal alleo s actividades propias do estaleiro)
Persoal do remolcador (empresa externa)
Operarios de embarcacin auxiliar.
O xefe de manobras (Varadas / Botaduras) o encargado de dirixir a manobra e o
responsable da sa correcta execucin. Adoita estar auxiliado por un axudante de
manobra dende o varadoiro. O xefe de manobras o encargado de:
Controlar a preparacin da cama do carro de varada segundo os calados do barco.
Decidir a hora e a forma de varada de acordo coas mareas e a sa altura.
Ordenar e dirixir o persoal, dando as oportunas instrucins antes da manobra.
Dirixir a manobra a bordo, comunicndose cos operarios que traballan dende o
estaleiro mediante intercomunicadores.
Coordinar os diferentes traballos, e organizar a todos os equipos participantes
(operarios a bordo, operarios cabrestantes e maquinillos, persoal do remolcador,
homes ra, etc.)
Os operarios a bordo do barco realizan todo tipo de tarefas durante as manobras de varada
e botadura do barco. A sa funcin a de posicionar as guas a bordo para control da
posicin, segundo as marcas das guas, e ir dando indicacins de posicin ao xefe de
manobras. Unha vez finalizada a manobra volvern ao estaleiro na embarcacin auxiliar.
O operario de cabrestante o encargado de controlar a suba/baixada do carro, axustando
a velocidade e posicin segundo as caractersticas do barco, seguindo en todo momento
as indicacins do xefe de manobra. En caso de que non poida controlar visualmente a
manobra, apoiarase noutro operario que ser o que o gue.
Os operarios de maquinillos de centrados son os encargados de controlar os maquinillos
que recollen ou soltan os cables guas que tiran do barco, para centrar a sa posicin e
adaptarse perfectamente sobre a cama do carro. Estes operarios s adoitan participar
nas operacins de varada.
Os operarios das embarcacins auxiliares son os encargados de dar apoio ao persoal
abordo, transportndoo dende os barcos, achegar as guas, etc.
Os homes ra adoitan ser persoal de empresas externas, contratado para realizar as
funcins de control da varada e a botadura dende a auga.
O persoal do remolcador encrgase de arrastrar o barco para a sa entrada ou sada,
seguindo as instrucins do xefe de manobra.
Ademais das operacins de varada/botadura do barco tamn forman parte deste posto
de traballo as operacins de marieira en xeral, que consisten en manobras de tiro, de
atraque e desatraque, probas de mar, e todas as que se realizan a flote.

MANTEMENTO
Os traballos de mantemento naval inclen todas as tarefas necesarias para o correcto
funcionamento da maquinaria e instalacins necesarias para o desenvolvemento
da actividade naval. Estas tarefas comprenden non s o mantemento de instalacins
e maquinaria que se encontra nas naves e talleres, senn tamn o mantemento de
equipos e instalacins despregadas temporalmente no buque durante a sa construcin
ou reparacin.

As operacins de mantemento nun centro de construcin e reparacin naval inclen a
revisin e posta ao da de mquinas, instalacins, iluminacin, zonas de paso, sinalizacin,
vestiarios, e demais elementos comns do centro de traballo.
Pola ampla variedade de tarefas que comprende, necesaria unha especializacin e
cualificacin moi elevadas en funcin da tarefa, ademais nalgns casos ser necesaria
unha cualificacin por esixencias legais, como no caso do mantemento elctrico.
Habitualmente estes tipos de mantemento adoitan ser:
Mantemento elctrico: abrangue todos os aspectos relacionados coa electricidade,
como o mantemento e reparacin de centros de transformacin, instalacin e
reparacin de cadros elctricos tanto fixos coma mbiles para conexin de equipos,
mantemento e instalacin de iluminacin, instalacin e mantemento de cableados,
mantemento elctrico de maquinaria, etc. Algunhas veces estes traballos son
subcontratados a empresas especializadas.
Mantemento mecnico: comprende o mantemento xeral da maquinaria, e
normalmente tamn tarefas de manutencin hidrulica e pneumtica.
Mantemento de gases: encargados das instalacins de gases, como botellas
e botellns, repartidoras de gases, as como a xestin dos almacns e
depsitos de gases.
Mantemento xeral: este mantemento refrese normalmente a tarefas de instalacins
de uso xeral, as zonas de paso, varandas, estadas, sinalizacin, instalacin de
extintores, almacns, etc.

Non obstante esta clasificacin pode variar notablemente en funcin das necesidades
ou caractersticas do centro. Ademais nalgunhas ocasins algns destes traballos son
subcontratar a persoal externo especializado, como adoita ser o caso de instalacin de
estadas e algns outros xa comentados.
Os equipos de uso habitual adoitan ser ferramentas manuais como desaparafusadores,

martelos, trades, equipos de medicin, etc. Se se dispn dun taller especifico de
mantemento, habitual tamn que se dispoa de equipos mis pesados como serras,
trades de columna, equipos de soldadura, etc.
OUTRAS TAREFAS
Existen unha serie de operacins habituais nun centro naval que non se adoitan asignar a
ningn posto de traballo concreto, ben porque se efectan indistintamente por todo tipo
de operarios, ben porque non estn directamente implicados no proceso produtivo.
As mis significativas son:
Utilizacin de carretillas elevadoras.
Utilizacin de estadas.
Utilizacin de pontes gra.
Utilizacin de plataformas elevadoras mbiles de persoas.
Polas sas especiais caractersticas, tamn incluiremos neste apartado as operacins
realizadas polos servizos auxiliares de prevencin e contra incendios.
Para a utilizacin de carretillas elevadoras, plataformas elevadoras mbiles de persoas, e
pontes gra, o operario debe cumprir unha serie de requisitos tales como:
Ser maior de idade.
Capacidades fsicas (visin, odo, reflexos).
Capacidades tcnicas (coecemento de mandos e funcins da mquina).
Capacidades psquicas (responsabilidade, fiabilidade, precaucin e consideracin
para os demais, equilibrio mental e sentido da responsabilidade, etc.).
Certificado de aptitude mdico.
Formacin e adestramento, tal e como indica a Lei 31/1995 do 8 de novembro de
prevencin de Riscos Laborais.
Autorizacin expresa da empresa.

CARRETILLAS ELEVADORAS
A carretilla elevadora un equipo moi habitual dentro dos centros de fabricacin e
reparacin naval, porque se adapta doadamente s condicins de traballo, pose unha
gran manobrabilidade, e o seu manexo relativamente sinxelo. O operador deber ser
coecedor das caractersticas, posibilidades e limitacins da carretilla. Debe coecer
ademais as consignas de seguridade e sabelas aplicar con bo criterio.
Habitualmente as carretillas utilizadas nos estaleiros son as de motor de combustin xa
que ofrecen unha capacidade de carga maior e son mis adaptables a zonas de traballo
con superficies irregulares. Ademais posible utilizalas en ciclos de traballo de longa
duracin e son mis axeitadas para traballar en exteriores.
Nos talleres emprganse preferentemente carretillas elctricas xa que as de combustible
precisan dun sistema de ventilacin efectivo que evace os gases xerados na combustin.
As cargas que se manipulan coa carretilla elevadora son moi diversas; dende canalizacin,
caixas, chapas, botes, bidns, etc. ata ferramentas, mquinas de soldar, partes de
estadas, etc.
Revisarase periodicamente o estado dos pneumticos, posibles fugas do circuto
hidrulico, niveis, estado e fixacin de forquita, mandos de servizo, dispositivos de
seguridade, freos de p e man, embrague, e direccin.
PONTE GRA
A ponte gra unha mquina que se utiliza para a elevacin e transporte de materiais
pesados, (canalizacin, caixas, chapas, botellas, ferramentas, mquinas de soldar,
elementos de estadas, etc.) tanto para o seu almacenamento como para procesos de
fabricacin (corte, ensamblaxe, etc.).
A combinacin de movementos de estrutura e carro permite actuar sobre calquera punto
dunha superficie delimitada pola lonxitude dos ras polos que se desprazan os testeiros
e pola separacin entre eles.
O manexo da mquina pode facerse dende unha cabina, ou ben por medio dun mando
a distancia con cable ou sen el.

A ponte gra utilizada para o movemento de cargas nunha zona de actuacin concreta
polo que moito mis utilizado nos talleres de montaxe e nas naves auxiliares que nas
zonas exteriores dos estaleiros.
Das operacins que se realizan coa ponte gra, son de vital importancia a preparacin
e enganche da carga cos elementos auxiliares de elevacin (cables, eslingas, cncamos,
etc.) Por iso se debe coecer o correcto eslingado de cada tipo de carga, os tipos de
equipos auxiliares de elevacin, etc. co fin de garantir en todo momento a estabilidade
da carga e a realizacin dunha operacin correcta.
No uso da ponte gra, dbese respectar en todo momento as capacidades de cargas
mxima, tanto da ponte gra coma dos elementos auxiliares (eslingas, cadeas, cables,
balancns ou prticos, poutas, etc.) tendo en conta as especificacins dos equipos e as
sas normas de uso.
Antes da sa utilizacin comprobarase o correcto funcionamento dos mandos e dos
mecanismos de seguridade (limitadores de carreira, freos, parada de emerxencia,
etc.) e realizarase unha revisin visual dos aspectos externos da gra e dos elementos
sometidos a esforzos. No caso de detectar calquera anomala poerase en coecemento
dos responsables para a sa reparacin.
No caso de que sexa necesaria a utilizacin de das pontes gras para a manipulacin
dunha carga, a manobra ser dirixida por un xefe de manobra, con capacidade e
coecementos axeitados, que ser o encargado de controlar o movemento da mesma.
PLATAFORMA ELEVADORA MBIL DE PERSOAS (PEMP)

Un dos equipos mis utilizados, xunto coas estadas, para a realizacin de traballos en
altura dentro dos centros de reparacin e fabricacin naval, a plataforma elevadora
mbil de persoas. un equipo porttil, de doado manexo e que se adapta a moitas das
operacins que necesario efectuar nun estaleiro ou nun peirao de reparacins.

Este equipo utilzase para o desprazamento de persoas ata unha zona de traballo
especfica, e permite realizar as tarefas dende a sa plataforma de traballo.
A bordo dos buques habitual utilizar plataformas de tesoira que dispoen de
desprazamento vertical pero sempre dentro dun mesmo eixe.
Para traballos no casco, utilzanse preferentemente as articuladas ou telescpicas

que permiten un acceso a zonas mis difciles.
Na manipulacin da PEMP, o operario debe cumprir os principios de seguridade de
funcionamento destes equipos, evitando as situacins de risco, inspeccionando a
mquina antes de comezar calquera traballo, e inspeccionando o lugar de traballo.
Mediante a inspeccin do lugar de traballo, o operario pode determinar se este
adecuado para utilizar a mquina con total seguridade. O operario debe comprobar o
lugar de traballo antes de levar a mquina ata al.
ESTADAS
O equipo mis comunmente utilizado para realizar traballos en altura dentro dos centros
de reparacin e construcin naval a estada, en todas as sas modalidades. A case
totalidade dos traballadores deben usar as estadas, ben para realizar traballo nelas ou
para o desprazamento polas mesmas.
importante sinalar a diferenza existente entre a utilizacin das estadas, que como se
acaba de indicar comn para todos os operarios, e a sa montaxe e desmontaxe, que
unha tarefa exclusiva dos montadores de estadas ou estadeiros e constite un
posto de traballo propio.
Hai que salientar a enorme complexidade das estruturas de estadas que se montan nestes
centros, tanto no exterior coma no interior dos bloques e barcos debido s necesidades
produtivas, as estruturas e formas complexas dos bloques e os barcos, e as necesidades
propias dos traballos a realizar.

Os operarios que utilizan as estadas deben comprobar antes de iniciar as sas tarefas
neles, que estean correctamente montadas, que dispoen de todos os elementos de
seguridade, que non presentan ocos, etc. Non obstante preciso sinalar que unha norma
de seguridade comunmente implantada nos centros de construcin e reparacin naval
establece a prohibicin de modificar calquera elemento dunha estada se non se conta
con autorizacin expresa para iso.
responsabilidade dos usuarios respectar en todo momento as normas de utilizacin: non
sobrecargar as estruturas das estadas, utilizar os accesos habilitados para tal efecto, etc.
SERVIZOS AUXILIARES DE PREVENCIN E CONTRA INCENDIOS

Vn sendo cada vez mis habitual encontrarse dentro dos estaleiros, varadoiros e centros
de reparacin naval, coa figura dos servizos auxiliares de prevencin e contra incendios,
que coloquialmente se denominan bombeiros.
Os servizos auxiliares e contra incendios desenvolven tarefas relacionadas coa supervisin,
control, e apoio en todos os aspectos relacionados coa seguridade e a sade nos centros
de traballo. Trtase dunhas tarefas que non forman parte directamente do proceso
produtivo, non obstante son traballos especficos e exclusivos dos operarios encargados
de desenvolvelas.

As funcins que desenvolven os bombeiros dentro dos centros de traballo adoitan ser:
Vixilancia, control e extincin de incendios. Revisan as zonas de traballo para
detectar posibles focos de incendio, revisan os equipos de extincin de incendios
co fin de comprobar que son adecuados en nmero e tipo, que se encontran en
correcto estado, etc.
Comprobacin de atmosferas nas zonas de traballo: tanques, dobres fondos, salas,
etc. antes, durante e despois da realizacin dos traballos.
Coordinacin de actividades: supervisin de posibles incompatibilidades nos traballos,
xestin dos permisos de traballo, balizamentos e sinalizacin de traballos, etc.
Control das incidencias: participacin nas investigacins dos accidentes e dos
incidentes.
Prestacin de primeiros auxilios.
Supervisin dos traballos: vixilancia do cumprimento das normas de seguridade por
parte dos operarios.
Revisin e control das zonas e equipos de traballo: supervisin de accesos, vas de
paso, orde e limpeza, etc. Tamn supervisan que, ao termo da xornada, os lugares
de traballo queden en condicins seguras (vlvulas, sopretes, etc.)
Participacin nas probas de mar: cando se realizan probas ao buque actan como
persoal de apoio en todas as tarefas relacionadas (botadura, arranque, etc.)
Outras.
Os operarios dos servizos auxiliares de prevencin e contra incendios deben ser
doadamente recoecibles e identificables polos traballadores en caso de que se requira
a sa presenza, polo que se observarn que van provistos dunha vestimenta de traballo
en cores vivas (vermello, amarelo, laranxa, etc.). Teen unha capacitacin mnima para o
desempeo das funcins de nivel intermedio en prevencin de riscos laborais, e tamn
formacin especfica na loita contra incendios e primeiros auxilios.

FACTORES DE RISCO
E MEDIDAS PREVENTIVAS
03
CAPTULO
03
FACTORES DE RISCO
E MEDIDAS PREVENTIVAS
A construcin ou reparacin dun buque leva aparelladas multitude de situacins que

posen unha serie de riscos asociados:
Falta de orde e limpeza.
Riscos asociados aos espazos de traballo.
Riscos asociados circulacin e transporte.
Cadas.
Riscos asociados aos equipos de traballo.
Riscos de orixe elctrica.
Riscos en espazos confinados.
Manipulacin de cargas.
Riscos hixinicos.
Neste captulo abordaremos a problemtica derivada das situacins de risco mis comns
mediante a descricin das causas que as xeran e a descricin de normas de carcter xeral
para calquera industria naval, que doten aos traballadores e aos empresarios dunhas
pautas conxuntas para a realizacin segura de calquera traballo perigoso.
Organizronse en apartados relativos a cada un dos grupos de risco mis representativos.
As, tomando como punto de partida unha situacin de risco real observada nos centros
de traballo obxecto do Tratado, desenvolverase o conxunto de normas tcnicas de traballo
produtivo e de boas prcticas en materia preventiva necesarias para a eliminacin ou
control do risco.

FACTORES DE RISCO E MEDIDAS PREVENTIVAS
ORDE E LIMPEZA
CONDICINS DE TRABALLO
En todas as fases da construcin ou reparacin dun buque, unha situacin frecuente a
falta de orde e limpeza nos lugares de traballo. No taller de caldeirara difcil manter
en perfecta orde as diferentes operacins que nel se realizan. Como en calquera taller
mecnico, as pezas colcanse en funcin do tratamento que van recibir e os restos
xerados no corte, pulido, soldadura, etc. espllanse por chans, paredes e mesmo teitos
das naves de traballo.
A necesidade de traballar en moitos casos, sobre grandes ou medianas pezas metlicas

fai moi difcil compartimentar as distintas operacins, facendo necesaria a concorrencia
de operacins como corte ou soldadura coa conseguinte desorde do taller.
Tamn no varadoiro ou peirao de reparacins, onde as distintas conducins de gas,

electricidade,... mestranse cos equipos de transporte (carretillas, etc.) ou de acceso
ao barco (escaleiras, plataformas, estadas, pasarelas, ...) producen unha desorde
caracterstica, causante de diversos accidentes e danos sobre os traballadores.
No interior do buque, as condicins de traballo (espazos reducidos, coincidencia de

operacins diversas, etc.) provocan unha desorde e falta de limpeza, propios do lugar e
das operacins que nel se realizan.
A necesidade de actuar sobre grandes estruturas, en moitos casos en espazos abertos

e noutros casos reducidos, d lugar a que non se ordenen convenientemente as
distintas zonas de traballo; Ademais os residuos que se orixinan nas distintas zonas
non se eliminan con facilidade, quedando en moitos casos os restos ou lixos sen
recoller ou limpar.
Ademais hai que recordar que nos estaleiros e peiraos de reparacin traballan diversas
empresas, contratadas e subcontratadas o que dile a responsabilidade das tarefas de
ordenacin dos lugares de traballo, mxime se o risco orixinado se considera en moitos
casos de menos importancia.
A falta de orde e limpeza orixe de multitude de riscos:
Riscos de seguridade: golpes, atrapamentos, cadas a distinto nivel por esvarns

ou tropezns, cada de obxectos por afundimento, cadas ao mesmo nivel,
incendio e explosin...
Riscos de hixiene: inhalacin de fumes por incendios, gases e vapores

por posibles derramos, etc.
Riscos ergonmicos: traballos en posturas forzadas, etc.

SITUACINS DE RISCO E MEDIDAS DE CORRECCIN
Situacin de risco
moi habitual que nos buques e en talleres, debido
carga de traballo ou confluencia de moitas empresas
nunha mesma zona, exista unha falta de orde e limpeza
xeneralizada. Pdese observar como os cables, eslingas,
cadeas e outros elementos auxiliares de elevacin
atpanse polo chan xunto con botellas de gases de
soldadura, equipos de soldadura, ferramentas manuais,
mangueiras, chapa e recortes, etc.
Nestas fotografas aprciase como as vas de paso
se atopan totalmente invadidas por cadeas, cables,
mquinas de soldar ou almacenamentos de chapas e
recortes de forma que se fai imposible a circulacin dos
traballadores. >
Moitas veces, prodcense almacenamentos incorrectos

de materiais de grandes dimensins por falta de espazo ou
amoreamentos inadecuados con risco de afundimento.
>
Medidas correctoras
Os lugares de traballo, includos os locais de servizo, e os seus respectivos equipos e
instalacins, limparanse periodicamente e sempre que sexa necesario para mantelos en
todo momento en condicins hixinicas axeitadas.
En calquera centro de traballo importante establecer programas de limpeza peridica e
eliminacin rpida de residuos e especialmente nun estaleiro. Por outra banda, dbense
retirar os materiais almacenados nas zonas de paso e nas zonas de traballo.

Dbese dispoer de colectores de residuos en nmero suficiente, e colocados en puntos

fixos das instalacins. En caso necesario, habilitarase mis espazo para realizar unha
correcta almacenaxe. Estes colectores baleiraranse periodicamente ou cando se enchan.
Unha solucin moi efectiva para manter ordenada as mangueiras e cables e evitar que se
atopen polo chan utilizar gallas.
A implantacin de programas de limpeza peridica un axeitado punto de partida para

eliminar comportamentos inadecuados en canto a orde e limpeza no centro de traballo.
Dbese reforzar nos traballadores a necesidade de mellorar as condicins de seguridade
e hixiene das instalacins, informndoos dos mtodos adecuados para conseguilo e das
vantaxes que iso supn, para a empresa e para eles mesmos. Sendo o propio estaleiro ou
empresa principal a encargada de controlar e facilitar os medios necesarios para iso.
Situacin de risco
Nalgns talleres atpanse almacenados diversos elementos
auxiliares de elevacin (eslingas de fibra, cadeas, cables
metlicos, ras, ganchos, etc.) que presentan deficiencias
visibles polo que xa non se atopan en condicins ptimas
para ser utilizados.
>

Tamn frecuente que tras a utilizacin destes equipos, non

se volvan colocar no seu lugar, senn que se deixen tirados
no chan das instalacins (vas de paso, zonas de traballo,
zonas de almacenamento, etc.) enriba das mquinas, etc.
coa conseguinte deterioracin precoz destes. >
Outro aspecto a destacar a reutilizacin indebida das

eslingas dun s uso. Cando se recibe mercadora, en
ocasins esta vn amarrada cunhas eslingas de cores
brancas na etiqueta da cal o fabricante especifica que
unicamente estn previstas para ser utilizadas unha vez,
e existe unha tendencia nalgns centros de traballo a
seguir utilizndoa para outros mesteres co conseguinte
risco de cada da carga.
Medidas correctoras
Os elementos auxiliares de elevacin dbense almacenar de forma que non se
deterioren nin se estraguen. necesario habilitar unha zona especfica para iso. Estes
almacenamentos deben cumprir os seguintes requisitos:
Ser un lugar seco, ben ventilado e libre de atmosferas corrosivas ou poeirentas.
Non estarn en contacto directo co chan.
Non se exporn as eslingas ao rigor do sol ou ao efecto de temperaturas elevadas.
importante implantar nos talleres e centros de traballo a norma de respectar os
lugares de almacenamento co fin de facilitar a sa busca cando sexa necesario e
mellorar o seu mantemento.
Cabe destacar a necesidade de concienciar o persoal da importancia de que os elementos
auxiliares se atopen en bo estado. Para iso, deben recibir informacin acerca do xeito
correcto de almacenalos e mantelos en ptimas condicins.

Situacin de risco
> Nun centro de construcin e reparacin naval necesario,
para a realizacin de mltiples tarefas, dispoer de
produtos qumicos perigosos, concretamente lquidos
inflamables como disolventes, decapantes, aceites,
taladrinas, etc. Por regra xeral, habiltase un lugar
especfico para o almacenamento destes produtos pero
estas reas de almacenamento non sempre cumpren con
todas as medidas de seguridade necesarias.
Este almacenamento de produtos qumicos perigosos
que se observa na seguinte fotografa, non se atopa
pechado totalmente nin est protexido dos raios solares
e das condicins ambientais adversas, polo que calquera
persoa pode acceder a este lugar co conseguinte risco de
degradacin dos produtos.
> Nas seguintes imaxes pdese observar como se

dispuxeron grandes cantidades de pintura nas
inmediacins dos almacenamentos de produtos
qumicos pero non dentro del.
> Outra situacin que se produce con frecuencia o

almacenamento de botes de pintura baleiros (pero con
restos, evidentemente) en colectores. Adoita esperar
a que os restos da pintura estean secos porque desta
forma a xestin dos residuos mis doada pero non se
debe esquecer que, en tanto se vai enchendo o colector,
existe un posible foco de incendio e explosin.
> Outro punto a observar durante as visitas son posibles

almacenamentos de produtos inflamables dentro dos
barcos. Neste caso observamos un almacenamento de botes
de pintura (inflamables) dentro do buque cunha lmpada
apoiada sobre eles, existindo por tanto combustible e foco
de ignicin xuntos nun lugar pechado.

Medidas correctoras
Calquera centro de traballo no que se manipulen produtos qumicos perigosos, debe
contar cun almacenamento especfico habilitado para tal efecto. Estes almacenamentos
deben cumprir a normativa que lles de aplicacin, en concreto:
Os almacenamentos deben contar con cerramentos pero non deben obstaculizar a
aireacin, que se realizar preferentemente con malla metlica. Disporase un sistema
de ventilacin axeitado naqueles locais onde o cerramento non sexa de malla. Cando
non sexa suficiente a ventilacin natural disporase de ventilacin forzada.
Evitarase que zonas clasificadas como explosivas alcancen vas de comunicacin
pblica ou zonas habitadas, podendo empregarse como proteccin muro macizo.
Os recipientes de superficie para almacenamentos de lquidos inflamables e
combustibles debern dispoer dun cubeto de retencin. O fondo do cubeto ter
unha pendente de forma que todo o produto derramado escorra rapidamente cara
a unha zona o mis afastada posible da proxeccin dos recipientes.
Os lquidos txicos almacenaranse preferentemente en cubeto diferente do dos
inflamables e combustibles.
Os lquidos combustibles non se almacenarn conxuntamente con produtos
comburentes.
Dbense situar sempre os produtos qumicos perigosos no interior dos
almacenamentos autorizados, evitando deixalos na entrada ou en zonas prximas
a este. Tampouco se deben producir acumulacins excesivas xunto aos buques. Os
encargados/recursos preventivos deben velar por que os traballadores non realicen
estes almacenamentos.
O local onde se almacenan produtos qumicos perigosos debe estar
permanentemente pechado para evitar que acceda a el persoal non autorizado.
Os colectores de botes de pintura baleiros deben situarse en lugares seguros, ventilados,
afastados da calor e de posibles focos de ignicin. Tamn se debe evitar unha acumulacin
excesiva de botes e teranse en conta posibles incompatibilidades dos produtos ao igual
que se fai nos propios almacenamentos.
Non se realizarn almacenamentos de grandes cantidades de produtos inflamables
(decapantes, disolventes, etc.) no interior dos buques. S se levarn a bordo os
necesarios para a realizacin dos traballos diarios. Evitando que poidan xerarse
Por todo isto, antes de estruturar un almacenamento de produtos inflamables, dbese
desear a sa situacin e os medios necesarios para mantelo protexido. Os mandos
intermedios e os responsables de prevencin de riscos laborais deben decidir de antemn
onde situalos e qu medios se deben dispoer para iso.
Tamn importante facilitar aos traballadores informacin sobre os produtos qumicos
utilizados (fichas de seguridade, normas de almacenamento, etc.) que favorezan o
correcto almacenamento destes. Esta informacin pode colocarse en forma de fichas
informativas no propio almacenamento.

Situacin de risco
Independentemente de que nos centros de traballo se
>
dispoa de depsitos de gases e de instalacins para a
sa distribucin, tamn necesario contar con botellas
de gases para a soldadura.
A presenza destas botellas de gas a presin soltas, sen
ancorar, polas instalacins algo habitual que se debe
controlar.
Medidas correctoras
Ancoraranse as botellas de gas a presin que se atopan no lugar de utilizacin, fixndoas
axeitadamente (p.ex.: con cadeas) evitando as o risco de cada.
Dbense habilitar reas de almacenamento especficas para as botellas que cumprirn
coas especificacins da normativa que lles aplica.
En especial terase en conta que non poden almacenarse produtos nin se realizarn
traballos incompatibles preto das botellas (soldadura, desbarbado,...), estas deben
dispoerse en posicin vertical e estar todas suxeitas con cadeas ou sistema equivalente
que aseguren a sa estabilidade, os gases inflamables deben estar polo menos a 6
metros de distancia do resto, as botellas cheas deben estar separadas das baleiras
dispoendo unha sinalizacin para tal efecto, preto do almacn, deben dispoerse
dous extintores o axente extintor dos cales sexa compatible para o tipo de lume que
se pode producir (recomndase po ABC), debe sinalizarse a prohibicin de fumar e
acender lumes e dbense expoer as fichas de seguridade correspondentes a cada un
dos gases almacenados.
tarefa dos operarios ancorar correctamente estas botellas de gas a presin, polo que os
mandos intermedios e responsables de prevencin das empresas vixiarn que se adopten
en todo momento as medidas axeitadas.

Situacin de risco
>
Outro risco relacionado coa ausencia de orde e limpeza
atopmolo en certas zonas das embarcacins nas que,
por existir diverso material combustible abandonado,
pode caer escoura de soldadura, fascas incandescentes
provenientes de tarefas de repasado, etc. co conseguinte
risco de incendio.
Esta situacin tamn se produce nos talleres
>
Medidas correctoras
Dbense protexer as zonas onde se realicen tarefas de soldadura, comprobando a
inexistencia de materiais inflamables aos arredores.
Tamn se retirarn os materiais inflamables e combustibles a unha distancia mnima de
6 metros e deixarase limpa a rea de traballo antes, durante e despois da xornada. Se
non posible a retirada destes materiais, colocaranse proteccins fsicas sobre eles como
poden ser mantas ignfugas, etc.
Vixiarase a xeracin de fascas durante e ao termo dos traballos de soldadura e deberase
contar en todo momento con extintores adecuados nas proximidades.
Antes do comezo dos traballos dbese realizar unha inspeccin inicial da zona onde se
vai soldar, para comprobar a inexistencia de materiais inflamables. importante inculcar
aos traballadores mtodos seguros de traballos que garantan a sa seguridade.

LEMBRE
Estableceranse programas de limpeza peridica e eliminacin rpida
de residuos.
Os elementos auxiliares de elevacin almacenaranse de forma que non
se deterioren nin se estraguen.
Contarase cun almacenamento especfico para produtos qumicos
perigosos.
Non se realizarn almacenamentos de grandes cantidades de produtos
inflamables no interior dos buques.
Habilitaranse reas de almacenamento especficas para as botellas que
cumprirn coas especificacins da normativa que lles aplica.
Protexeranse as zonas onde se realicen tarefas de soldadura,
comprobando a inexistencia de materiais inflamables aos arredores.
NORMATIVA ESPECFICA DE APLICACIN

Os riscos derivados das condicins de orde e limpeza dos centros de traballo habern de
protexerse atendendo especialmente seguinte normativa:
Real decreto 486/1997, do 14 de abril, sobre disposicins mnimas de seguridade
e sade nos locais de traballo.
Real decreto 379/2001, do 6 de abril, polo que se aproba o Regulamento
de Almacenamento de Produtos Qumicos e as sas Instrucins Tcnicas
Complementarias.

ESPAZOS DE TRABALLO
A ordenacin das distintas tarefas e a coincidencia de varias empresas (contratas,
subcontratas) nunha mesma rea de traballo, produce en moitos casos que o espazo
necesario para realizar as distintas tarefas non sexa suficiente.
moi corrente que tanto nos talleres como nos varadoiros, e sobre todo no interior do buque,
os operarios se vexan en dificultades por falta de espazo para realizar os seus traballos.
Ao igual que viamos anteriormente, a ordenacin de pezas ou a necesidade do seu
transporte e manipulacin, etc. as como o traballo a bordo do barco, delimita e invade o
espazo destinado a realizar as distintas tarefas de mecanizado, soldadura, pintado, etc.
Ademais tamn se deben ter en conta, os riscos propios das deficiencias atopadas nas
zonas de traballo, tales como almacenamentos inadecuados, malos accesos, sinalizacin
deficiente, etc.
Os riscos orixinados en espazos de traballo son diversos:
Riscos de Seguridade: golpes, atrapamentos, esvarns, incendio e explosin...
Riscos de Hixiene: inhalacin de fumes, gases e vapores, exposicin ao rudo e a
vibracins, etc.
Riscos ergonmicos: traballos en posturas forzadas, condicins termohigromtricas
deficientes, etc.

Situacin de risco
Un dos maiores problemas que se poden atopar nos
traballos a bordo dos buques est relacionado cos
espazos de traballo, principalmente no que se refire aos
espazos reducidos.
frecuente que por necesidades da producin se concentre
nun espazo reducido un grande nmero de traballadores
a diferentes alturas, de diferentes empresas e realizando
tarefas diversas e en ocasins incompatibles.
Esta situacin, unida falta de orde e limpeza e a incorrecta
coordinacin das empresas, provoca a aparicin de riscos
de diversa ndole como cadas ao mesmo e a distinto
nivel, proxeccins de partculas, exposicin a substancias
nocivas, exposicin ao rudo, etc.
Nas seguintes fotografas pdense observar algunhas
destas situacins de risco:
Traballadores na zona dos motores, realizando
>
tarefas de caldeirara.
Pintor nun espazo reducido realizando as sas tarefas >
nas proximidades doutros traballos de caldeirara.

> Traballos a diferentes alturas simultaneamente.
Pasarelas improvisadas e ocos no chan sen protexer.

Ademais algunhas zonas presentan cables tirados
polo chan, o que aumenta o risco de cada.
>
Medidas correctoras
A premisa mis importante cando se produce esta confluencia de traballadores e tarefas
en espazos reducidos a coordinacin correcta dos traballos.
Este aspecto pola sa importancia na construcin e reparacin naval estdase en
profundidade no Captulo 4 de este Tratado polo que non se incidir mis nel, abonda
sinalar a necesidade de garantir en todo momento que non se realizan simultaneamente
traballos incompatibles e que as empresas concorrentes no centro de traballo deben
respectar en todo momento os procedementos de coordinacin establecidos polo
estaleiro ou empresa principal.
En espazos pequenos especialmente importante manter as condicins de orde e
limpeza, despexando as zonas de trnsito, protexendo os ocos, etc.

Outra cuestin a considerar, a prohibicin de realizar traballos a distintas alturas, xa que

xera riscos para os traballadores das alturas inferiores. Cando se realicen os traballos a
alturas superiores, sinalizaranse e prohibirase o paso ou a permanencia de traballadores
debaixo ou nas proximidades.
Dbese evitar que as fascas producidas polos traballos de soldadura alcancen ou caian
sobre as botellas, mangueiras ou lquidos inflamables.
Tamn importante ter en conta o risco de exposicin ao rudo, polo que se velar pola
correcta utilizacin de todos os traballadores al presentes dos seus correspondentes
protectores auditivos.
Situacin de risco
Nos talleres de montaxe e de caldeirara almacnanse >
en ocasins materiais nas zonas de acceso aos equipos
de traballos. Colcanse os equipos demasiado pegados
entre si, etc. nesta fotografa podemos observar unha
punzadora na que, para acceder a ela o operario debe
situarse no corredor, cos conseguintes riscos e molestias
que iso leva consigo.
Medidas correctoras
Dbese evitar almacenar materiais nas proximidades da zona de traballo das mquinas
xa que dificultan o acceso e a mobilidade dos traballadores.
Os locais deben ter suficiente espazo para permitir aos traballadores acceder con
facilidade aos postos de traballo e moverse doadamente dentro destes.
A separacin entre os elementos materiais existentes no posto de traballo ser suficiente
para que os traballadores poidan executar o seu labor en condicins de seguridade,
sade e benestar. Cando, por razns inherentes ao posto de traballo, o espazo libre
dispoible non permita que o traballador tea a liberdade de movementos necesaria
para desenvolver a sa actividade, deber dispoer de espazo adicional suficiente nas
proximidades do posto de traballo.
A mala distribucin en planta, de maquinaria e equipos, , en moitas ocasins, causa de
accidentes, polo que se instalarn axeitadamente as mquinas e equipos dentro do espazo
dispoible no local. Para evitar o entrecruzamento entre materiais e persoas dbese, no
posible, seguir o ordenamento das actividades seguindo o proceso produtivo.
Dbese prestar especial atencin situacin dos equipos de traballo, por iso, os
responsables da empresa deben determinar a sa distribucin, tendo en conta as
dimensins dos equipos, os espazos necesarios para realizar os traballos con seguridade
e as dimensins do taller. Unha boa distribucin na concepcin do taller, ou unha
reorganizacin axeitada, axudara en boa medida a garantir unhas condicins axeitadas
de seguridade e sade nas instalacins.

Situacin de risco
frecuente no interior dos barcos e nos talleres, que
>
as vas de paso e mesmo as includas nos percorridos
de evacuacin, non se atopen totalmente delimitadas,
sinalizadas identificadas, iluminadas e despexadas,
atopndose obstculos no medio destas vas, ocos, etc.
que dificultan o normal paso dos traballadores.
Medidas correctoras
As zonas de paso, sadas e vas de circulacin dos lugares de traballo e, en especial,
as sadas e vas de paso previstas para a evacuacin en casos de emerxencia, debern
permanecer libres de obstculos de forma que sexa posible utilizalas sen dificultades en
todo momento. Non deben utilizarse para o almacenamento provisional ou permanente
de calquera tipo de obxecto ou material; a sa habilitacin debe ser posible en calquera
momento e sinalizaranse mediante lias no chan.
Recomndase non deixar materiais, ferramentas, equipos, cables, etc. tirados para evitar
tropezar ou que sexan pisados polos traballadores.
Tamn recomendable habilitar polas cubertas dos barcos e o interior, zonas de paso
delimitadas e sinalizadas. A continuacin mstranse varios exemplos de como habilitar
as zonas de paso tanto en cuberta coma no interior dos barcos:

importante ter en conta ademais que un buque en

bancada ou a flote debe contar, polo menos con das
sadas de emerxencias habilitadas. As vas e sadas de
evacuacin deben estar sinalizadas.
Dbense implantar mtodos de traballo axeitados de orde
e limpeza nas zonas de traballo. Delimitar axeitadamente
as zonas de paso e zonas de almacenamento nos lugares
de traballo (talleres, buques, estaleiros, etc.) >
Situacin de risco
Os accesos s diferentes zonas dos buques outro dos >
temas conflitivos aos que se debe prestar atencin.
A suba a bordo en ocasins ha de realizarse a travs de
escaleiras ou pasarelas excesivamente inclinadas ou que non
ofrecen suficientes garantas de resistencia e estabilidade.
Ao tratarse de equipos temporais, en ocasins a sa

montaxe defectuosa e realzase con elementos dispares >
e non homologados como cordas, cadeas, etc. As
escaleiras de baixada a pontes, adegas, etc. dos barcos
carecen de varandas, presentan excesiva pendente ou
non estn correctamente ancoradas superficie polo que
o risco de cada se fai patente.
Na fotografa que segue obsrvase tamn como nas >

escaleiras de acceso a un dos bloques se atravesan varias
mangueiras de gases co conseguinte risco de tropezos e
de deterioracin das propias mangueiras.

Medidas correctoras
As escaleiras debern colocarse de maneira que o seu ngulo sexa duns 75 coa horizontal
e as pasarelas de acceso deben presentar unha pendente de entorno ao 10%. Ademais
deben estar realizadas en materiais slidos, resistentes e non escorregadizos.
A montaxe destes equipos temporais debe realizarse con materiais homologados e non
de forma improvisada con cordas, cadeas, etc. Ademais debern estar correctamente
ancoradas mediante soldadura ou enganches resistentes.
As zonas de paso, sexan corredores, pasarelas, ramplas, escaleiras, ... etc. tal e como xa
indicamos, debern estar sempre libres de obstculos.
Dbese realizar unha previsin das necesidades dos traballadores en canto aos accesos s zonas
de traballo, por iso, dbense definir, antes de comezar os traballos, os accesos necesarios a
estas, planificando o lugar onde se deben situar e os equipos necesarios para iso.
Situacin de risco
Co fin de realizar posteriores acondicionamentos moi
>
comn atoparse con cables colgando do teito, travesas

horizontais situadas a media altura en portas de paso,
etc. co conseguinte risco de golpes contra obxectos
mbiles.
Tamn os bloques en construcin presentan santes e

esquinas que poden dar lugar a que os traballadores
reciban golpes nos traballos que realicen nesa zona ou
nos desprazamentos por esta.
>

Medidas correctoras
Dbense retirar os materiais (cables, lmpadas, etc.) das zonas de paso para evitar golpes
con estes.
Se circunstancialmente necesario obstaculizar algunha rea, sinalizarase e delimitarase
convenientemente. Tamn se habilitar unha va de trnsito alternativa.
En calquera caso, tal e como se especifica no Captulo 7 deste Tratado, o uso de casco
de seguridade necesario en todas as reas dun estaleiro.
Ademais, todos os obxectos que poidan causar golpes deben ser protexidos, por exemplo
con carcasas de proteccin, cantoneiras, etc. que protexan os traballadores. Estas
carcasas de proteccin deben ser redondeadas e pintada de cores que resalten o perigo
existente (p.ex.: amarelo e negro).
A continuacin mstranse varios exemplos de como cubrir as zonas de perigo.

Situacin de risco
Os espazos de traballo de pequenas dimensins e a
>
necesidade de efectuar traballos en lugares de difcil

acceso provocan a necesidade de que os traballadores
deban adoptar posturas forzadas durante perodos
de tempo excesivos, a cal orixe de sobreesforzos e
trastornos musculoesquelticos nos traballadores.
En ocasins necesario efectuar traballos de soldadura,
repasado, lixado, pintado, etc. en zonas de difcil acceso
ou a nivel do chan o que require que o traballador tea
que efectuar a tarefa inclinado ou de xeonllos.
Noutras ocasins o traballo ha de efectuarse por enriba dos

ombreiros do traballador ou nunha posicin inestable.
>
Aos riscos derivados da adopcin destas posturas, hai que

engadirlle o peso das ferramentas ou equipos a utilizar
(soprete, pistola de soldadura, radial, ...) coa conseguinte
posibilidade de lesins musculoesquelticas.
Medidas correctoras
Sempre que sexa posible, adoptaranse posturas ergonmicas na execucin das tarefas.
moi importante que na fase de proxecto dos buques en construcin prevxase a necesidade
de adoptar posturas forzadas na elaboracin dos bloques para evitalo no posible.
Noutro caso, aplicaranse mtodos organizativos como os descansos peridicos, a rotacin
de tarefas, etc.
As mesmo, na eleccin dos equipos de traballo e ferramentas valoraranse factores
ergonmicos como o seu peso, os seus sistemas de agarre, etc.
En traballos de xeonllos utilizaranse xeonlleiras e en todo caso garantirase unha posicin
estable do traballador utilizando sempre plataformas de traballo resistentes e ancoradas
a un elemento da estrutura cando sexa necesario.

Situacin de risco
>
Un problema engadido que atopamos nos estaleiros
e peirao de reparacins a presenza de auga
estancada ben por suba da marea ou a causa das
choivas, baldeos, etc.
A presenza de auga causa de mltiples riscos como
os contactos elctricos, os esvarns, os tropezos, a
deterioracin dos equipos, etc. ademais de propiciar un
ambiente de traballo carente de hixiene e desagradable.
Medidas correctoras
Dbese evitar en todo caso que a auga penetre nas zonas de traballo, especialmente
en zonas de proximidade con cadros elctricos, conexins, etc. Cando se observe a sa
presenza retirarase antes de continuar os traballos e en caso de condicins climatolxicas
adversas suspenderanse os traballos.
Situacin de risco
>
Se ben certo que na prctica totalidade dos estaleiros
se dispn de servizos e locais de descanso, o certo que
moitos deles carecen das mnimas condicins de hixiene
e seguridade que lle son esixibles. Ademais o seu nmero
en ocasins insuficiente.

Medidas correctoras
Os centros de construcin e reparacin naval disporn de vestiarios que estarn provistos
de asentos e de armarios ou armarios individuais con chave e que tern a capacidade
suficiente para gardar a roupa e o calzado.
Ademais nas proximidades debe habilitarse un local de aseo con espellos, lavabos con
auga corrente, xabn e toallas individuais ou outro sistema de secado con garantas
hixinicas. Disporn ademais de duchas de auga corrente, quente e fra, con xabn.
Se os locais de aseo e os vestiarios estn separados, a comunicacin entre mbolos dous
debe ser doada.
Tamn debe contar con retretes, e lavabos, situados nas proximidades dos postos de
traballo, dos locais de descanso, dos vestiarios e dos locais de aseo, cando non estean
integrados nestes ltimos.
Os retretes disporn de descarga automtica de auga e papel hixinico. As cabinas
estarn provistas dunha porta con peche interior e dunha percha.
As dimensins dos vestiarios, dos locais de aseo, as como as respectivas dotacins de
asentos, armarios individuais, colgadoiros, lavabos, duchas e inodoros, debern permitir
a utilizacin destes equipos e instalacins sen dificultades ou molestias, tendo en conta
en cada caso o nmero de traballadores que os vaian utilizar simultaneamente.
A Gua Tcnica para a Avaliacin e Prevencin dos Riscos Relativos Utilizacin dos
Lugares de Traballo do INSHT establece que o nmero recomendable de locais de aseo
dun por cada 10 traballadores ou fraccin destes. Para os espellos recomndase un
por cada 25 traballadores ou fraccin, que finalicen a sa xornada simultaneamente. En
canto ao nmero de duchas recomndase unha ducha por cada dez traballadores ou
fraccin que finalicen a sa xornada simultaneamente.
Os retretes deben estar en recintos individuais, e o nmero de inodoros recomendable
ser dun por cada 25 traballadores.
Ademais nun estaleiro debe existir polo menos un local de descanso de doado acceso.
Igualmente cando se trate dun barco en reparacin sempre que sexa posible, habilitarase
un lugar para o descanso cunhas dimensins que permitan unha dotacin de mesas e
asentos con respaldos suficientes para o nmero de traballadores que deban utilizalos
simultaneamente.
Por outro lado, tamn se debe dispoer de material para primeiros auxilios en caso
de accidente. Como mnimo debe existir unha caixa de primeiros auxilios porttil que
contea desinfectantes e antispticos autorizados, gasas estriles, algodn hidrfilo,
venda, esparadrapo, apsitos adhesivos, tesoiras, pinzas e luvas desbotables.
Como normalmente nun estaleiro adoitan atoparse traballado mis de 50 persoas,
tamn se deber dispoer dun local destinado aos primeiros auxilios que contar coa
citada caixa de primeiros auxilios, unha padiola e unha fonte de auga potable. Estarn
prximos aos postos de traballo e sern de doado acceso para as padiolas.
Estes locais tamn poden utilizarse para albergar outro material de salvamento como
equipos ERA, chalecos salvavidas, colector para membros amputados, desfibrilador,
mantas trmicas,etc.

LEMBRE
Realizaranse labores axeitados de coordinacin de actividades por

parte de todas as empresas implicadas.
Est prohibida a realizacin de traballos a diferentes alturas na
mesma zona.
As zonas de paso, sadas e vas de circulacin debern permanecer libres
de obstculos.
Non se almacenarn materiais nas proximidades da zona de traballo das
mquinas. Os obxectos que poidan causar golpes deben ser protexidos.
Adoptaranse posturas ergonmicas na execucin das tarefas.
Dbese evitar quea auga penetre nas zonas de traballo, especialmente
en zonas de proximidade con cadros elctricos, conexins, etc.
Os vestiarios e locais de descanso sern adecuados en nmero e
dotacin.

Os riscos derivados dos espazos de traballo habern de protexerse atendendo
especialmente seguinte normativa:
Real decreto 485/1997, de 14 e abril, sobre disposicins mnimas de sinalizacin de
seguridade e sade no traballo.
Real decreto 171/2004, do 30 de xaneiro, polo que se desenvolve o artigo 24 da
Lei 31/1995, do 8 de novembro, de prevencin de riscos laborais, en materia de
coordinacin de actividades empresariais.

CIRCULACIN E TRANSPORTE
A necesidade de realizar as distintas tarefas dun estaleiro ou peirao de reparacins, en
lugares e espazos diferentes (talleres de caldeirara, de mecanizado, varadoiro, barco) d
lugar tamn necesidade dunha circulacin de pezas, equipos e operarios constante.
A ausencia dun deseo das vas de circulacin ou a sa iluminacin, as como, a falta de
mantemento dos medios de transporte orixinan riscos xerais de atropelo, cada, cadas
de obxectos, etc.
Tamn a necesaria delimitacin de zonas de paso ou corredores para a circulacin de
persoas ou pequenas mercadoras pode orixinar danos graves.
O risco mis importante, por unha deficiente circulacin o atropelo, pero tamn hai que
evitar: golpes contra ou por obxectos, atrapamentos, cadas, cortes e pisadas nos ps, etc.
Factores de risco
En ocasins obsrvase como os pens e os vehculos,
>
nos centros de traballo, circulan polas mesmas zonas sen

existir delimitacin nin sinalizacin que diferencie as vas
de circulacin de persoas das de vehculos existindo risco
de atropelos ou golpes contra vehculos.
Medidas correctoras
Para evitar o risco de atropelo, a medida mis eficaz a delimitacin das zonas de
circulacin para pens. Sempre que exista este risco deberase sinalizar mediante
sinalizacin horizontal co fin de diferencialas das zonas de trnsito de carretillas
elevadoras, camins e outros equipos mbiles.
Cando se proxecta a distribucin do espazo nun novo centro de traballo debe terse
en conta a posible circulacin de vehculos, cargas e persoas. Polo tanto, importante
planificar as vas de paso dos traballadores polas instalacins, as como a dos vehculos
presentes. A delimitacin deber respectar as necesarias distancias de seguridade entre
vehculos e obxectos prximos, e entre pens e vehculos. En todo caso dbese informar
e inculcar aos condutores dos vehculos a preferencia dos pens.

Situacin de risco
>
Os vehculos presentes nos centros de traballo,
poden transportan cargas que polas sas dimensins
ocasionan riscos para os traballadores que se atopen
nas inmediacins e para elementos estruturais como
portalns, columnas, etc.
Tamn se observan movementos bruscos, non
correctamente dimensionados ou a velocidades excesivas.
Medidas correctoras
Antes de iniciar calquera movemento inspeccionarase a zona para asegurarse de realizar
desprazamentos seguros e extremaranse as precaucins nos desprazamentos polas
proximidades de obstculos fixos ou mbiles.
Se necesario, acoutarase a zona de traballo, tendo en conta os movementos que se van
efectuar e mesmo se utilizar o apoio das indicacins dun sinalista.
Nos movementos de cargas voluminosas, farase necesaria a presenza dun Recurso
Preventivo, que vixe o cumprimento das normas de seguridade durante a manobra.
Dbese concienciar aos encargados e aos responsables da empresa en materia de
seguridade e sade, que necesario vixiar o movemento dende o seu inicio ata o seu
fin, co fin de evitar contactos destas cargas con estruturas, materiais ou traballadores
se que atopen pola zona. Dbese avisar con antelacin a todos os traballadores dos
movementos de cargas voluminosas, para poer en coecemento de todos os presentes
os posibles riscos que se poden xerar.
Situacin de risco
>
As carretillas elevadoras adoitan ser utilizadas por
distintos operarios o cal dificulta o control do seu
estado. Despois de utilizarse, comn encontralas
estacionadas nunhas zonas non autorizadas e coas
chaves postas no contacto.

Medidas correctoras
As carretillas elevadoras unicamente poden ser utilizadas por persoal debidamente
formado e con autorizacin expresa da empresa. Por este motivo e para poder efectuar
un control eficaz do seu uso, sempre que non se estean a utilizar, as chaves gardaranse
nun lugar habilitado para iso e baixo control dun responsable.
Tamn importante dispoer dun lugar especfico para aparcalas para que non interfira
nos traballos habituais.
Dbese limitar a velocidade a 10 Km/h. e sinalizar esta
circunstancia.
Dbese recordar que non est permitido circular polas vas
pblicas con carretillas que non estean matriculadas.
Dbese controlar, vixiar e limitar o uso de carretillas
elevadoras, permitindo o seu uso s a persoal autorizado,
correctamente formado e identificado.
Situacin de risco
Outros factores de risco que presentan as carretillas
>
elevadoras e que inciden nos accidentes por atropelos

dervanse de deficiencias nos seus sistemas de seguridade:
rodas deterioradas, ausencia de luz rotatoria, fallo no
sistema sonoro de aviso para marcha atrs, ausencia de
cinto de seguridade, etc.

Medidas correctoras
As carretillas elevadoras deben ter luz rotatoria indicativa de marcha atrs.
As rodas das carretillas sern substitudas cando marque o fabricante ou cando se atopen
deterioradas e poidan poer en perigo a seguridade dos traballadores.
Para protexer o condutor de posibles xiros ou choques das carretillas estas deben dispoer
de asento dotado de cinto de seguridade.
O persoal capacitado para o seu uso debe ser o responsable de comprobar que a carretilla
cumpre as esixencias marcadas pola lexislacin vixente.
Dbese implantar un procedemento axeitado para a realizacin de inspeccins diarias,
mediante check list, s carretillas elevadoras antes de comezar a xornada. Os carretilleiros
deben vixiar o seu estado, retirndoa do uso cando non garanta unhas condicins de
seguridade axeitadas.
Situacin de risco
Os vehculos de transporte de mercadoras como as
furgonetas, camins, etc. carecen en ocasins dos seus
necesarios dispositivos de proteccin ou estes atpanse
en malas condicins: ausencia de chalecos reflectintes,
tringulos, equipos de loita contra incendios, etc.
Ademais as inspeccins tcnicas non sempre se atopan
ao da.
Medidas correctoras
Todos os vehculos deben estar dotados dos necesarios dispositivos de proteccin e para
garantir o seu correcto funcionamento, pasarn as Inspeccins Tcnicas de Vehculos
Ademais, disporn dos necesarios equipos de proteccin contra incendios:
Vehculos a motor para transporte de persoas:
Ata 9 prazas includos o condutor: un de clase /5A/21B.
Ata 23 prazas includos o condutor: un de clase /8A/34B.
Mis de 23 prazas includos o condutor: un de clase /21A/113B.
Vehculos a motor e conxuntos de vehculos para o transporte de mercadoras:
Ata 1.000 kg de PMA: un de clase /8A/34B.
Mis de 20.000 kg de PMA: dous de clase /34A/144B.
A empresa debe establecer procedementos axeitados de mantemento e control do estado
dos vehculos, formando e informando os condutores das condicins axeitadas nas que
se debe atopar os vehculos para o seu uso. Os condutores deben revisar periodicamente
o estado dos vehculos, mediante inspeccins diarias destes.

LEMBRE
As zonas de paso e vas de circulacin estarn sinalizadas.

Antes de realizar un movemento debe asegurarse que o percorrido
adecuado e a zona est despexada.
Respectaranse as velocidades mximas establecidas. Os vehculos
aparcaranse nas zonas habilitadas a tal fin, non deixando as
chaves postas.
Realizarase un axeitado mantemento dos vehculos.

Os riscos derivados das operacins de circulacin e transporte habern de protexerse
atendendo especialmente seguinte normativa:
NTP 214, Carretillas elevadoras
NTP 713, Carretillas automotoras (I): Coecementos bsicos para a prevencin.
NTP 714, Carretillas automotoras (II): Principais perigos e medidas preventivas.
NTP 715, Carretillas elevadoras automotoras (III): Mantemento e utilizacin.
Real decreto 836/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba unha nova instrucin
tcnica complementaria MIE-AEM-2 do Regulamento de aparatos de elevacin e
manutencin, referente a gras torre para obras ou outras aplicacins.
Real decreto 837/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba o novo texto
modificado e refundido da Instrucin tcnica complementaria MIE-AEM-4
do Regulamento de aparatos de elevacin e manutencin, referente a gras
mbiles autopropulsadas.
Orde do 26 de maio de 1989 pola que se aproba a Instrucin Tcnica Complementaria
MIE-AEM3 do Regulamento de Aparatos de Elevacin e Manutencin referente a
Carretillas automotoras de Manutencin.

CADAS
As cadas dan lugar a unha alta porcentaxe de accidentes, A maiora causan lesins
graves, tanto se son de alturas como se son ao mesmo nivel.
Cadas de Altura:
As cadas de altura mis perigosas son as que se producen no exterior do buque cando se
realizan operacins de reparacin, chorreado, pintado,... dende plataformas elevadoras
ou estadas. Tamn son importantes as que teen lugar polos ocos do propio buque,
tanto a nivel de cuberta como no interior do buque.
Os accesos s partes altas, non sempre son doados por carecer de escaleiras ou non ser
adecuadas tanto as fixas como as de servizo, as plataformas e as estadas, non sempre
son as que se precisan, dadas as caractersticas especiais dos lugares de traballo.
Cadas ao Mesmo Nivel:

Se ben normalmente revisten menos gravidade que as cadas de altura, son mis
numerosas e poen de manifesto un grande nmero de riscos inherentes a este traballo.
Os mis importantes son:
Golpes de obxectos:
ben con partes fixas como equipos de traballo, bloques metlicos, tabiques, etc.
como con partes mbiles como carretillas, cargas suspendidas, ganchos, etc.
Esvarns:
normalmente por un estado inadecuado dos chans, mantidos deficientemente ou
por acumulacin de materiais de escoura ou en desorde
En xeral a grande variedade dos postos de traballo, a sa non delimitacin ou sectorizacin
as como a sa falta de mantemento e limpeza, complican as condicins de traballo duns
lugares xa de por si perigosos, moitas veces intemperie e difciles de controlar.
Situacin de risco. Estadas

A montaxe e utilizacin de estadas supn un factor
moi importante no risco de cada en altura, tanto nas
operacins de montaxe e desmontaxe coma durante a
sa utilizacin, se esta non se realiza axeitadamente.
A pesar de que nos ltimos anos a calidade das estadas
mellorou enormemente, anda posible detectar en
numerosas ocasins estadas que carecen dos necesarios
elementos de seguridade.

Por exemplo as denominados estadas de cruceta que
>
non estn homologadas, continan estando presentes
nos centros de traballo en alturas superiores a 2 metros.
Estas estadas, polo xeral carecen dalgns dos necesarios
elementos de seguridade como varanda, escaleira interior,
anchura de plataforma de traballo suficiente, etc.
Anda nas estadas homologadas comn observar a

>
ausencia de proteccin perimetral, ben sexa de listn

superior, listn intermedio, rodap, listn lateral, etc.
>
O certo que en ocasins a instalacin de estadas
perimetrais nos buques non resulta sinxela debido
principalmente silueta curva dos cascos dos barcos.
moi frecuente encontrar estadas que carecen de varanda
interior, existindo ocos entre a estada e o barco superiores a
30 cm. ben porque non foi instalado, ben porque foi
retirado para poder efectuar un traballo puntual e non
foi reposto ao seu termo.

moi frecuente, sobre todo nas montaxes mis simples,
>
que as estadas carezan de escaleiras interiores de acceso,
polo que os traballadores se ven obrigados a trepar pola
estrutura ou a utilizar escaleiras manuais independentes.
Outro problema habitual o estado inadecuado dos >

arriostramentos das estadas a estruturas dos bloques.
Neste exemplo pdese observar como un dos puntos de
soldadura se separara co que a estabilidade da estrutura
non estaba garantida.
En numerosas ocasins sucede que os operarios teen que >

pasar dunha estada a outra contigua e para evitar ter que
baixar dunha estada e subirse seguinte polos accesos
previstos, pasan dunha a outra a travs de estruturas
que non estn habilitadas para iso utilizando pasarelas
inestables e carentes de proteccins perimetrais.
Por ltimo, unha deficiencia moi estendida respecto

s estadas, a existencia de ocos sen protexer nas
plataformas ou plataformas colocadas de xeito incorrecto,
sen arriostrar, etc.
>

Medidas correctoras
A montaxe e a utilizacin das estadas deber axustarse sa normativa especfica e
deben ser montadas por persoal formado e cualificado. (Real decreto 2177/2004, do
12 de novembro, polo que se modifica o Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, polo
que se establecen as disposicins mnimas de seguridade e sade para a utilizacin polos
traballadores dos equipos de traballo, en materia de traballos temporais en altura.).
No que se refire aos requisitos formais, haber de terse en conta que as estadas debern
cumprir os seguintes requisitos:
Deber efectuarse un clculo de resistencia e estabilidade cando non se dispoa da

nota de clculo da estada elixida, ou cando as configuracins estruturais previstas
non estean contempladas nela (a menos que a estada estea montada segundo
unha configuracin tipo xeralmente recoecida).
En funcin da complexidade da estada elixida, deber elaborarse un Plan de Montaxe,

de Utilizacin e de Desmontaxe. Este plan deber ser realizado por unha persoa
cunha formacin universitaria que o habilite para a realizacin destas actividades. Este
plan poder adoptar a forma dun plan de aplicacin xeneralizada, completado con
elementos correspondentes aos detalles especficos da estada de que se trate.
necesario contar cun Plan de Montaxe de estadas para cada buque sempre que
se superen os 6 metros de altura.
En calquera caso, antes de montar unha estada, deberase realizar previamente un

estudio da situacin e dos traballos a desenvolver para planificar unha montaxe
que se adece s necesidades propias dos traballadores.
As estadas de mis de 6 metros s podern ser montadas, desmontadas ou

modificadas substancialmente baixo a direccin dunha persoa cunha formacin
universitaria ou profesional que o habilite para iso, e por traballadores que recibiran
unha formacin axeitada e especfica para as operacins previstas. Posteriormente
debern ser inspeccionadas por unha persoa cunha formacin universitaria ou
profesional que o habilite para iso antes da sa posta en servizo, periodicamente
e tras calquera modificacin, perodo de non utilizacin ou calquera outra
circunstancia que puidese afectar sa resistencia ou sa estabilidade.
Tanto os traballadores afectados como a persoa que supervise disporn do Plan de

Montaxe e Desmontaxe, inclundo calquera instrucin que puidese conter.
A montaxe das estadas de menos de 6 metros tamn debe ser dirixida por unha
persoa que dispoa dunha experiencia certificada polo empresario nesta materia
de mis de dous anos e conte coa formacin preventiva correspondente, como
mnimo, s funcins de nivel bsico. Posteriormente podern ser inspeccionadas
por unha persoa que dispoa dunha experiencia certificada polo empresario nesta
materia de mis de dous anos e conte coa formacin preventiva correspondente,
como mnimo, s funcins de nivel bsico.

Cando algunhas partes dunha estada non estean listas para a sa utilizacin, en
particular durante a montaxe, a desmontaxe ou as transformacins, ditas partes
debern contar con sinais de advertencia de perigo xeral.
moi habitual na construcin de buques contratar a unha empresa especializada

na montaxe de estadas, non obstante e independentemente do tipo de contrato
que esta empresa subscriba coa empresa principal debe existir un responsable da
montaxe que verificar que cada estada est correctamente montada (inspector de
montaxe).
No que se refire aos aspectos tcnicos da montaxe debern terse en conta os seguintes
aspectos:
Todos os traballos que se realicen en altura se levarn a cabo sobre plataformas
de traballo coa resistencia e estabilidade suficientes. Estas plataformas disporn
de todos os elementos de seguridade necesarios, varanda, proteccin intermedia,
rodap, etc.
As estadas de traballo deben estar salvagardadas por unha proteccin lateral
consistente en polo menos unha varanda principal, unha proteccin lateral
intermedio e un rodap.
Peche lateral
Largueiro
Rodap
Os rodaps deben instalarse tamn, en todo o permetro de cada nivel, includos

os laterais. O rodap debe fixarse de modo que o seu extremo superior estea polo
menos 150 mm sobre o nivel da rea de traballo.
A proteccin lateral debe asegurarse contra a desmontaxe non intencionado, non
deben ser extrables salvo por unha accin directa intencionada.
As varandas sern de materiais rxidos e resistentes. A altura do pasamns tubular
ser de 1 m e o do listn intermedio de 0,47 m.
As dimensins, a forma e a disposicin das plataformas dunha estada debern
ser apropiadas para o tipo de traballo que se vai realizar, ser adecuadas s cargas
que haxan de soportar e permitir que se traballe e circule nelas con seguridade. As
plataformas das estadas montaranse de tal forma que os seus compoentes non
se despracen nunha utilizacin normal deles. Non deber existir ningn baleiro
perigoso entre os compoentes das plataformas e os dispositivos verticais de
proteccin colectiva contra cadas.

Evitarase o uso de plataformas de madeira xa que, anda que non estn

regulamentariamente prohibidas, polas caractersticas do traballo que se realiza
sobre elas, presenta riscos (proxeccins de partculas incandescentes, exposicin a
importante desgaste pola proximidade do mar, etc.).
As estadas deben estar montadas o mis preto posible do casco do buque, para
evitar cadas tanto de persoas coma de materiais. A situacin ideal neste tipo de
montaxes que a estada estea a menos de 30 cm do casco, co que non habera
que montar varandas interiores.
Cando a estada est a unha distancia maior de 30 cm, faise necesaria a colocacin
dunha varanda completa con proteccin superior, intermedia e rodap.
Cando, por circunstancias do traballo sexa necesario retirar esta varanda, o

operario protexerase con dispositivos persoais anticada ancorados a un punto fixo)
e reporase a varanda en canto rematen os traballos.
aceptable utilizar plataformas con trapela que permiten o acceso seguro s
distintas plantas e que unha vez utilizada se deber abater quedando a plataforma
de traballo como un conxunto nico e uniforme.
O ideal que as escaleiras de acceso aos diferentes niveis non interferisen propia
superficie das pasarelas de traballo.
Nas seguintes fotografas pdese observar un axeitado acceso estada mediante unha
montaxe de escaleira interior.

As estadas deben estar arriostadas estrutura sobre a que se quere traballar. Para
iso, e no caso de traballos no exterior dos buques, dbese soldar unha peza de
amarre que une a estada e o casco do buque. Nunca se debe soldar directamente
ningunha peza propia da estrutura da estada, xa que esta perdera parte das sas
propiedades (resistencia, estabilidade, etc.).
Os operarios que deban pasar a distintos tramos, debern baixar primeiro pola que
estea a traballar para subir polos medios axeitados que vaian traballar.
As plataformas das estadas montaranse de tal forma que os seus compoentes
non se despracen nunha utilizacin normal deles. Non deber existir ningn baleiro
perigoso entre os compoentes das plataformas e os dispositivos verticais de
proteccin colectiva contra cadas.
No que se refire ao uso de estadas, deber terse en conta que:
Os usuarios da estada non poden facer pola sa conta modificacins nas
estadas; sempre que sexa necesario modificar unha estada (por exemplo para
introducir un equipo a bordo, para acceder a algn lugar, etc.) deberase solicitar
autorizacin previa do responsable desta. Non obstante, cando o usuario dunha
estada detecte algunha anomala nesta, debe comunicarllo de inmediato ao
responsable da montaxe.
Situacin de risco. Plataformas elevadoras

mbiles de persoas (PEMP)
Outro equipo de traballo de uso comn nun estaleiro son >
as plataformas elevadoras mbiles para persoas (PEMP)

que en ocasins presentan deficiencias que poden derivar
na cada do operario: carcasas rotas, rodas en mal estado,
ausencia de proteccin perimetral, etc.
Tamn frecuente observar comportamentos inseguros >

no que se refire sa utilizacin xa que en ocasins se
realizan traballos no exterior con plataformas en condicins
climatolxicas adversas como fortes ventos, chuvias,
etc. sen proteccin individual anticada, plataformas
sobrecargadas e desordenadas ou s que se lles incorporou
un elemento alleo para alcanzar maior altura.

Medidas correctoras
As PEMP deben ser revisadas de acordo coas instrucins de cada fabricante e que deben
estar contidas nun manual que se entrega con cada plataforma. Tanto as revisins como
os prazos para ser realizadas deben ser feitas por persoal especializado.
Antes de utilizar a plataforma dbese inspeccionar para detectar posibles defectos ou
fallos que poidan afectar a sa seguridade. A inspeccin debe consistir no seguinte:
Inspeccin visual de soldaduras deterioradas ou outros defectos estruturais, escapes
de circutos hidrulicos, danos en cables diversos, estado de conexins elctricas,
estado de pneumticos, freos e bateras, elementos de proteccin, etc.
Comprobar o funcionamento dos controis de operacin para asegurarse que
funcionan correctamente.
Calquera defecto debe ser avaliado por persoal cualificado e determinar se constite un
risco para a seguridade do equipo. Todos os defectos detectados que poidan afectar a
seguridade deben ser corrixidos antes de utilizar o equipo.
En canto ao seu uso, dbese ter en conta que as plataformas non debern utilizarse en
condicins meteorolxicas adversas, fortes ventos, etc.
Tamn ser obrigatorio o uso dos EPI indicados no libro de instrucins da plataforma. O
cinto ou arns de seguridade deber ir suxeito na zona da cesta habilitada para tal fin.
En ningn caso se sobrecargar a plataforma e o chan da cesta debe de permanecer
limpo e ordenado. Non almacenar na plataforma nada mis que o material necesario
para os traballos nela.
Cando se estea a traballar sobre a plataforma o/os operario/s debern manter sempre
os dous ps sobre esta e en ningn caso se utilizarn elementos suplementarios para
alcanzar mis alturas (escaleiras, cubos, plataformas de estadas, etc.)
Se a plataforma alugada, debe quedar reflectida por escrito a entrega da documentacin
necesaria do equipo:
Marcado CE ou no seu defecto posta en conformidade do equipo.
Instrucins do fabricante as como a do seu funcionamento e uso.
Usuario da plataforma.
Autorizacin por escrito do operario que a vai manipular.
Informacin concreta da plataforma ao operario e entrega de copia das instrucins
do fabricante e funcionamento da plataforma.
Ficha de seguridade do posto das plataformas.
A plataforma s debe ser manipulada por persoal formado e coa categora profesional
axeitada.
Dbense establecer procedementos de control e mantemento das plataformas elevadoras
mbiles de persoas, co fin de garantir que os traballadores realizan inspeccins visuais dos
dispositivos de seguridade destas ao inicio da xornada. Estes procedementos aplicaranse
seguindo as instrucins do propio fabricante do equipo, descrito no seu manual de
instrucins. Inculcarase e informarase os traballadores a retirada destas cando se observe
calquera anomala.
moi importante que antes de proceder ao aluguer da plataformas elevadoras mbiles
de persoas, se estude detidamente o lugar no que se van realizar os traballos con estas,
para desta forma elixir o equipo mis axeitado e seguro para esas condicins.

Situacin de risco. Escaleiras manuais

O uso de escaleiras manuais supn outro punto
problemtico nesta actividade, debido a que, poden
atoparse en mal estado, ou a que non sexa a escaleira
axeitada para determinadas circunstancias.
moi habitual atoparnos con escaleiras manuais que
dan acceso s zonas altas dos bloques sen arriostar, sen
zapatas antiescorregadizas ou calquera outro mtodo
que impida o seu esvaramento. Ademais a detectar casos
nos que as escaleiras non teen a lonxitude necesaria
para sobresar polo menos un metro do plano de traballo
ao que se accede.
>
Para acceder aos bloques mesmo nos podemos atopar >

con escaleiras feitas artesanalmente, das que non se
coece a sa resistencia ou estabilidade ou patas de
estada de tesoira, utilizadas como escaleiras.
Algunhas escaleiras presentan un deficiente estado

de conservacin e defectos como ausencia de zapatas
antiescorregadizas, ausencia de sistema antiapertura nas
escaleiras de tesoira, chanzos deteriorados e sen garantir
unha resistencia axeitada, etc.
>

Medidas correctoras
S se utilizarn escaleiras que se atopen homologadas. Non se empregarn escaleiras
de man e, en particular, escaleiras de mis de cinco metros de lonxitude, sobre a
resistencia da cal non se tean garantas. Queda prohibido o uso de escaleiras de man
de construcin improvisada.
As escaleiras que dan acceso aos bloques colocaranse de forma que a sa
estabilidade durante o seu uso estea asegurada. Os puntos de apoio da escaleira
de man debern asentarse solidamente sobre un soporte de dimensins axeitadas
e estable, resistente e inmbil.
Impedirase o desprazamento dos ps das escaleiras de man durante a sa utilizacin,
mediante un dispositivo antiescorregadizas ou calquera outro mtodo de eficacia
equivalente.
As escaleiras de man que se utilizan para fins de acceso, debern ter a lonxitude necesaria
para sobresar polo menos un metro do plano de traballo ao que se quere acceder.
As escaleiras de man revisaranse periodicamente e retiraranse aquelas escaleiras que
presente defectos, xa que calquera defecto nun montante, chanzo, etc. non debe
repararse, soldarse, endereitarse, etc., nunca.
As escaleiras de man simples colocaranse, na medida do posible, formando un ngulo
aproximado de 75 graos coa horizontal.
As escaleiras de tesoira disporn de elementos de seguridade que impidan a sa
apertura ao ser utilizadas. Este sistema estar formado por unha correa ou tirante
que unha dous chanzos opostos, ou por das correas ou tirantes que unan os dous
longueiros opostos.
As escaleiras manuais estarn dotadas de zapatas antiescorregadizas homologadas,
de goma ou calquera outro material que garanta a imposibilidade de esvaramento
dos seus apoios.
importante a concienciacin de empresarios, encargados e traballadores da utilizacin
de equipos de traballo homologados e en perfecto estado, de forma que se na empresa
houbese un equipo que non cumprise estas medidas fose inmediatamente retirado das
instalacins. habitual que este tipo de escaleiras sexan apartadas e almacenadas nalgn
lugar do taller, de forma que calquera pode volver poela en servizo.

Situacin de risco. Ocos

Na construcin e reparacin naval, dadas as dimensins
>
das construcins, habitual traballar sobre os propios
bloques ou buques a mis de dous metros de altura.
comn a ausencia da proteccin perimetral colectiva
nos bordos dos bloques en construcin, onde se atopan
traballando os operarios.
Ademais, nun buque, sobre todo en construcin, ou nun >

bloque sempre hai gran cantidade de ocos destinados s
diferentes entradas a adegas, tanques, etc. frecuente
que algns se atopen sen protexer e sen sinalizar
convenientemente, sobre todo se son lugar de entrada
cara a outras zonas de traballo.
Por ltimo, podemos atopar que, para habilitar o acceso

entre bloques, se utilicen plataformas de paso (ou
pasarelas) inadecuadas, sen proteccin contra o risco de
cadas en altura e sen garantir unha resistencia axeitada
ante o paso dos traballadores.
>

Medidas correctoras
Protexeranse todos os ocos onde exista o risco de cada a mis de 2 metros. Colocaranse
proteccin perimetral adecuada nesa zona de traballo para evitar a cada a distinto nivel
dos operarios.
As varandas sern de materiais rxidos, tern unha altura mnima de 90 centmetros e
disporn dunha proteccin que impida o paso ou esvaramento por debaixo das mesmas
ou a cada de obxectos sobre persoas.
Non se permitir que os traballadores permanezan na zona mentres non se emende
a deficiencia.
No caso en que non se poida colocar unha proteccin colectiva, utilizarase un equipo
de proteccin individual pero sempre como ltimo recurso, en atencin aos principios
da accin preventiva. obrigatorio colocar lias de vida naqueles lugares nos que non
sexa posible protexer completamente o risco de cada en altura mediante proteccins
colectivas e non se dispoa de ningn punto fixo e resistente ao que ancorar o arns.
Protexeranse os ocos existentes nos bloques sen deixar ningn, dicir, taparanse
totalmente. Tamn se poden protexer mediante unha barreira fsica (varanda) que
impida o seu acceso.
En caso de que non fose posible, identificaranse e sinalizaranse, balizando a zona e
impedindo o paso dos traballadores polas sas proximidades.
A continuacin mstranse varios exemplos de como protexer ou balizar a zona onde
existe o oco.
Non deben utilizarse como varandas elementos tales como cordas, cadeas ou outros
materiais non rxidos.
Dbense protexer contra o risco de cada a distinto nivel as pasarelas de paso entre
bloques con proteccins perimetrais axeitadas.
A resistencia das pasarelas sern as adecuadas para soportar o peso das persoas que as utilicen
ademais de ter a superficie antiescorregadizas. As plataformas de paso entre bloques deben
ter un ancho mnimo de 1 metro e dispoer de varandas de seguridade a ambos os dous
lados. Ademais non deben presentar problemas de estabilidade nin ocos ou aberturas.
As pasarelas deben estar instaladas de forma que non poidan bascular ou deslizar. Polo
tanto deben permanecer solidarias s estruturas portantes.
En calquera caso se evitar a utilizacin simultnea por parte de dous ou mis traballadores
das pasarelas ou escaleiras.
Dbese concienciar a empresarios, encargados e traballadores de que nunca se debe
traballar a mis de dous metros de altura sen proteccin colectiva, ou no seu defecto
individual, anda que o traballo a realizar sexa puntual.

LEMBRE
As estadas deben ser montadas por persoal formado e cualificado.

necesario contar cun Plan de Montaxe de estadas cando se superen os
6 metros de altura.
As estadas de traballo deben ter polo menos unha varanda principal,
unha proteccin lateral intermedia e un rodap.
Ser obrigatorio o uso dos EPI indicados no libro de instrucins da
plataforma elevadora e antes do seu uso inspeccionarase para detectar
posibles defectos ou fallos que poidan afectar sa seguridade.
Est prohibido o uso de escaleiras de man de construcin improvisada.
Protexeranse todos os ocos onde exista o risco de cada a mis de 2 metros.
Non deben utilizarse como varandas elementos tales como cordas,
cadeas ou outros materiais non rxidos.

Os riscos de cadas habern de protexerse atendendo especialmente s disposicins da
seguinte normativa:
Real decreto 2177/2004, do 12 de novembro, polo que se modifica o R.D.
1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen as disposicins mnimas de
seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos equipos de traballo,
en materia de traballos temporais en altura.
Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen as disposicins mnimas
de seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos equipos de traballo.

EQUIPOS DE TRABALLO
O termo equipo de traballo extremadamente amplo pero neste caso incle
fundamentalmente as mquinas-ferramentas, as mquinas para o transporte e elevacin
de cargas e as ferramentas porttiles e manuais.
Os riscos na utilizacin dos equipos comezan xa na propia eleccin deste, xa que moitas
veces se poen a disposicin dos traballadores equipos que non son os axeitados ao
traballo que debe realizarse, non adaptndose a este.
Tamn d lugar a que aparezan riscos a utilizacin simultnea de varios equipos no
mesmo lugar. A problemtica do rudo unha das que mellor pode ilustralo. Outro tanto
pode acontecer cos equipos que emiten determinados axentes nocivos para a sade.
Outro punto importante dos equipos de traballo que moitas veces non se instalan
convenientemente ou se usan e mantense defectuosamente; non se comproba coa
debida frecuencia a sa seguridade e as como un fallo que afecta producin faise
patente rapidamente, un fallo nun sistema de seguridade pode permanecer oculto a
menos que os responsables de mantemento prevexan as inspeccins axeitadas.
A ausencia de dispositivos de seguridade afecta de xeito directo nos accidentes
ocasionados polos equipos, que deben dispoer dos necesarios resgardos, defensas,
advertencias e outros elementos complementarios como paradas de emerxencias,
dispositivos de rescate, de consignacin e facilidades de mantemento integradas.
Non nos deteremos nos aspectos elctricos dos equipos xa que se abordarn no apartado
adicado risco elctrico pero si se sinalar un aspecto organizativo importante para
garantir o cumprimento de todos os requisitos de seguridade aplicables s mquinas
que a obrigatoriedade de dispoer dun Diario de Mantemento actualizado de cada
equipo no que se indicar a periodicidade das revisins preventivas e as operacins
de mantemento. Este diario deber estar permanentemente dispoible e doadamente
localizable polos operarios.
Ademais importante sinalar que a utilizacin dos equipos de traballo sen coecemento
dos riscos derivados destes, a falta de formacin dos usuarios, o uso de equipos en mal
estado, as operacins de mantemento ou reparacin por persoal non cualificado, etc.
tamn inciden na alta sinistralidade derivada do uso dos equipos.
A accin preventiva debe iniciarse coa avaliacin dos riscos derivados dos equipos de
traballo. Dbese realizar unha identificacin dos perigos, analizar os riscos e valorar a sa
eliminacin no posible e/ou a sa diminucin mediante a planificacin e execucin das
medidas preventivas e correctoras.
Situacin de risco
Un aspecto moi importante e que a estas alturas anda non est plenamente implantado
nos centros de construcin e reparacin naval a adecuacin da maquinaria
lexislacin vixente.

demasiado frecuente observar nos talleres mquinas e
>
equipos de traballo que carecen de marcado CE e que
tampouco foron adecuados normativa.
Equipos de traballo de uso comn como prensas, curvadoras

de chapa, trades, cizallas, plataformas elevadoras de
persoas, etc. que son utilizadas nos talleres e estaleiros e
carecen de ningunha garanta acerca da sa seguridade.
Mesmo en ocasins obsrvanse mquinas que foron
fabricadas pola propia empresa para adaptarse s sas
necesidades e que dificilmente podern ser postas en
conformidade, xa que non cumpren ningunha medida
de seguridade estrutural.
Medidas correctoras
As mquinas comercializadas e/ou postas en servizo a partir do 01/01/1995 deben dispoer
de marcado CE.
As mquinas comercializadas e/ou postas en servizo anteriormente do 01/01/1995 deben ser

postas en conformidade co Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen
as disposicins mnimas de seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos
equipos de traballo.
Dbese poer en conformidade toda a maquinaria e reparar as proteccins que falten ou
estean deterioradas.

Dbese retirar das empresas aquela maquinaria en desuso.

necesario ter en conta que dende o momento en que a empresa utiliza unha mquina
creada por eles mesmos, convrtese en fabricante. O Fabricante quen asume a
responsabilidade do deseo e da construcin da mquina. Os fabricantes, importadores
e subministradores de maquinaria, equipos, produtos e tiles de traballo estn obrigados
a asegurar que estes non constitan unha fonte de perigo para o traballador, sempre que
sexan instalados e utilizado nas condicins, forma e para os fins recomendados por eles.
Por iso o fabricante dunha mquina debe elaborar un expediente tcnico de construcin, con
manual de instrucins, a declaracin CE de conformidade e colocacin de marcado CE.
Se a mquina se atopa dentro do Anexo IV do R.D 1644/2008 do 10 de outubro, polo
que se establecen as normas para a comercializacin e posta en servizo das mquinas,
e non fora fabricada de acordo coas normas armonizadas, haber que sometela a un
exame CE de tipo ou a un procedemento de aseguramento da calidade total.
En calquera caso se debe ter en conta que unha obriga xeral do empresario adoptar
as medidas necesarias para que os equipos de traballo que se poan a disposicin dos
traballadores sexan axustados ao traballo que debe realizarse e estean convenientemente
adaptados a este, de forma que se garanta a seguridade e a sade dos traballadores.
Dbese concienciar os empresarios que a inversin en mquinas mis seguras supn
un valor engadido a esta, e que co tempo esta inversin lle ser mis rendible que a
utilizacin de mquinas sen adecuar.
Situacin de risco
O problema mis habitual que atopamos nas mquinas
>
o da ausencia de dispositivos de proteccin, ben por

carecer deles no seu deseo ou ben por ser retirados para
realizar unha operacin de mantemento ou reparacin
ou para traballar mis comodamente e/ou mis rpido.
A ausencia de dispositivos de seguridade pode dar lugar
a diferentes tipos de riscos: cadas de persoas, cada de
obxectos, golpes por obxectos, contactos con elementos
mbiles das mquinas, proxeccins, atrapamentos,
sobreesforzos, contactos trmicos e elctricos, etc.
O risco mis habitual o atrapamento coas partes mbiles
das mquinas, por ausencia de resgardos, pantallas,
carcasas, proteccins perimetrales, clulas fotoelctricas,
pedais, etc.
Na primeira fotografa, a zona de manobras do cabrestante
non dispn de ningn elemento de proteccin contra o risco
de atrapamento. Na seguinte as partes mbiles da serra de
fita atpanse ao descuberto. Na cisalla e a punzadora as
partes mbiles da mquina son totalmente accesibles.

>
Outro exemplo de ausencia de resgardos, anda que esta
vez por ser retirados, atopmolo nas electroesmeriladoras
porttiles (rebarbadoras) Ao repasar e pulir, moitas veces
retranse os resgardos e trabllase sen eles, ou utilzase
unha proteccin correspondente a unha rebarbadora de
maior tamao. Tamn se d o caso que se utilicen discos
mis grandes non compatibles para as revolucins s
que traballa a mquina, para poder realizar o cambio de
disco con menos frecuencia. Estas condicins favorecen
os riscos de atrapamento e de proxeccins de partculas
incandescentes e mesmo do propio disco.
Tamn se observa a ausencia de pantallas de proteccin en

equipos de mecanizado como trades, fresadoras, esmers,
etc., ben porque a mquina se adquiriu sen eles, porque
rompeu co uso ou porque os propios operarios as retiraron.
Este feito propicia o risco de atrapamento coas partes mbiles
das mquinas (punto, broca, disco,...) e de proxeccins de
partculas e mesmo da propia peza a mecanizar.
Pdese observar nas fotografas, distintas mquinas sen
pantallas de proteccin.
>
Algns equipos de traballo requiren dispoer de sistemas

de proteccin especficos para eles, un bo exemplo
atopmolo nos sopretes para soldadura ou corte
oxiacetilnico. Estes equipos presentan un importante
risco de explosin debido ao retroceso da lapa. Este feito
prodcese cando a lapa non se mantn na boquilla do
soprete senn que avanza cara atrs, normalmente cara
mangueira de gas combustible (acetileno, propano,...)
podendo mesmo chegar ata a botella.

O retroceso de lapa xeralmente est ocasionado por un

>
pobre mantemento do equipo, por fallos do operario

ou por falta de adestramento no manexo do equipo
de soldadura autxena e oxicorte e o xeito mis eficaz
de protexerse fronte a el dispoer nos sopretes de
dispositivos antirretroceso da lapa ou vlvula antirretorno
do gas que evita que o gas saia en sentido contrario ao
habitual. Estn formadas por unha envolvente, un corpo
metlico, unha vlvula de retencin e unha vlvula de
seguridade contra sobrepresins.
En ocasins observamos nos centros de traballo
algns sopretes que non dispoen deste elemento co
conseguinte risco de incendio ou explosin.
Medidas correctoras
Antes de utilizar un equipo de traballo comprobarase que as sas proteccins e condicins
de uso son as axeitadas e que a sa conexin ou posta en marcha non representa un
perigo para terceiros.
Non se utilizarn aqueles equipos que non dispoan dos seus respectivos resgardos ou
dispositivos de proteccin en funcin das operacins que se vaian realizar.
Concretamente dbense protexer todas as zonas con risco de golpe ou atrapamento
polas partes mbiles das mquinas. Se non existe a posibilidade de colocar un resgardo
que impida o acceso a toda a parte mbil, se instalar unha barreira fsica ou unha clula
fotoelctrica que impida o achegamento.
En xeral, non necesario acceder a estes rganos cando estn en movemento, polo
tanto, preciso impedir que se poidan alcanzar. A solucin mis sinxela e mis eficaz
consiste en colocar resgardos fixos que illen totalmente os elementos perigosos ou ben
suprimir localmente o risco.
Cando sexa necesario acceder s partes mbiles, colocaranse pantallas mbiles asociadas
a dispositivos de encravamento.
No uso de prensas, cisallas, etc. nas que preciso achegar as mans s zonas de corte
dbense dispoer mandos a das mans e /ou apartacorpos ou pedal protexido.
Tamn obrigatorio o uso das pantallas de proteccin nos equipos de mecanizado como
as fresadoras, tornos, centros de mecanizado, trades de columna, etc. para garantir
unha proteccin efectiva fronte ao risco de atrapamento e de proxeccins.
Sempre que sexa posible utilizaranse resgardos fixos, solidamente suxeitos no seu lugar, a
fixacin da cal estea garantida por sistemas de apertura que necesite utilizar ferramentas e
deber ser imposible que permanezan no seu posto se carece dos seus medios de fixacin.
Tamn se utilizarn resgardos mbiles ou/ou dispositivos de proteccin sensibles (por
exemplo barreiras fotoelctricas ou alfombras sensibles) dispositivos de proteccin
mediante mantemento a distancia (por exemplo mandos bimanuais) ou dispositivos

de proteccin destinados a impedir mecanicamente o acceso de todo ou parte do

corpo do operador. Debern estar deseados e integrados dentro do sistema de
mando de tal maneira que sexa imposible que os elementos mbiles empecen a
funcionar mentres o operador poida entra en contacto con eles e que a persoa non
poida entrar en contacto cos elementos mbiles mentres estean en movemento. A
ausencia ou o fallo dun dos rganos impedir a posta en marcha ou provocar a
parada dos elementos mbiles.
Por outra banda, dbese realizar un control peridico das ferramentas e equipos de
traballo para detectar calquera anomala en canto a sistemas de proteccin, mangos,
accesorios, carcasas protectoras, cables, etc. e deixarn de utilizarse se se producen
deterioracins, avaras ou outras circunstancias que comprometan a seguridade do
seu funcionamento.
Igualmente, deberanse realizar comprobacins
adicionais destes dispositivos cada vez que se
produzan acontecementos excepcionais, tales
como transformacins, accidentes, cambio de
operario, fenmenos naturais ou falta prolongada
de uso, que poidan ter consecuencias prexudiciais
para a seguridade.
Os equipos de traballo que requiran dispositivos
de seguridade especficos tamn debern ser
revisados; comprobarase que dispoen de todos
os elementos de seguridade necesarios e que
estes se atopan en boas condicins de uso.
Situacin de risco
frecuente tamn observar que moitas mquinas carecen
de dispositivo de parada de emerxencia e de sinalizacin
de advertencia de perigos. Ademais os mandos de
accionamento non estn identificados.
Aqu pdense observar diferentes tipos de mquinas,
como un esmeril, un trade de columna, un torno e unha
cizalla, nos que non existe ningn tipo de advertencia de
perigos, os rganos de mando non estn identificados e
tampouco dispoen de parada de emerxencia. >

Medidas correctoras
Dentro do equipo elctrico das mquinas, vez que son precisos elementos para a posta
en marcha destas (condicin principal para a que son concibidas), deben dispoer de
elementos que permitan a sa parada nun momento determinado.
Esta parada pode producirse en condicins normais de funcionamento unha vez finalizado
o traballo ou unha manobra e en condicins anormais de funcionamento cando aparece
unha situacin de perigo (emerxencia) tanto para o operario coma para a mquina.
Os primeiros defnense como dispositivos de parada normal e os segundos como
dispositivos de parada de emerxencia.
Ser tipo cabeza de cogomelo, de cor vermella e cun crculo amarelo na superficie
inferior. Ao ser accionado (pulsado) queda encravado e a nova posta en servizo
(desencravamento) s pode efectuarse por medio dunha chave. Os dispositivos de
parada de emerxencia deben ser instalados en todas aquelas mquinas nas cales existan
perigos de tipo mecnico durante as condicins normais de traballo.
A funcin esencial do dispositivo de parada de emerxencia ser a de interromper (en caso

de perigo) a subministracin das fontes de alimentacin de enerxa (corrente elctrica,
aire a presin, etc.) e parar a mquina o mis rapidamente posible.
Por outro lado os rganos de accionamento das mquinas deben estar agrupados
na proximidade dos postos de traballo de maneira que sexan doadamente accesibles
para o operador.
Os dispositivos de mando manual non deben estar situados a menos de 0,6 m por enriba
do nivel de servizo e sern doadamente accesibles para o operador cando se atope na
sa posicin normal de traballo. Debe estar colocado un rgano de parada prximo a
cada rgano de posta en marcha.
Ademais os rganos deben ser claramente identificables para evitar confusin, as como
distinguible a sa funcin de calquera outro mando adxacente e se fose necesario irn
marcados de forma axeitada, con indicacins textuais en espaol.
Os mandos distribuiranse de forma que garantan unha operacin segura, inequvoca
e funcional. Isto farase tendo en conta aspectos tales como a orde das operacins a
realizar, a sa prioridade, o seu significado e a sa frecuencia.
A norma EN 60204-1 especifica as cores e smbolos normalizados dos interruptores de
mando para a sa identificacin funcional.
Ademais tamn deben estar sinalizadas nas mquinas a advertencia dos seus perigos:
risco elctrico, de proxeccins,... e de EPI obrigatorios: lentes, proteccin auditiva, etc.
Estes carteis deben estar situados de tal maneira que estean dentro do campo visual da persoa
e presentar unha luminosidade e contraste de cor suficientes en relacin ao seu mbito.

Situacin de risco
Outro factor de risco asociado aos equipos de traballo >
non adecuar o seu uso ao previsto polo fabricante.
Neste caso pdese observar como a esta plataforma
elevadora mbil para persoas se lle retirou parte da
varanda co fin de acceder ao lugar necesario para realizar
os traballos.
Tamn comn observar a incorporacin de elementos

alleos ao equipo como os calzos non homologados nas
rodas das plataformas elevadoras para salvar ramplas
ou desniveis.
>
Outro exemplo de incorporacin de suplementos creados
de forma caseira atopmolo nas carretillas elevadoras s
que se lle incorporan cestns metlicos para elevacin de
persoas o cal non garante o cumprimento das medidas
de seguridade mnimas esixidas polo fabricante. >
Outra situacin habitual nos estaleiros o uso de plataformas

>
ou cestas de construcin improvisada para a elevacin de

persoas cos grandes guindastres existentes nos centros
de traballo. O uso dos guindastres exclusivamente para
transporte de cargas, non podendo desprazarse con este a
ningunha persoa.
Por ltimo tamn importante sinalar os riscos que se

derivan do uso de plataformas elevadoras mbiles de
gasleo en recintos pechados sen a suficiente ventilacin
as como os riscos do repostaxe de plataformas e
carretillas e os derivados da carga de bateras no caso
de equipos elctricos. En todas estas operacins dbese
protexer o risco de incendio e explosin e de exposicin
dos traballadores a substancias nocivas.

Medidas correctoras
Os equipos de traballo deben ser utilizados e mantidos de acordo coas instrucins de
cada fabricante e estas instrucins deben estar contidas nun manual de seguridade.
As revisins deben ser feitas por persoal especializado e deben inclur as
inspeccins necesarias para detectar posibles defectos ou fallos que poidan
afectar sa seguridade.
Calquera defecto debe ser avaliado por persoal cualificado e determinar se constite un
risco para a seguridade do equipo. Todos os defectos detectados que poidan afectar
seguridade deben ser corrixidos antes de utilizar o equipo.
importante ter en conta que os equipos de traballo non debern utilizarse de forma
ou en operacins ou en condicins contraindicadas polo fabricante ags cando se realice
unha avaliacin dos riscos que iso levara consigo e se tomen as medidas pertinentes
para a sa eliminacin ou control.
Tamn est totalmente prohibido modificar as caractersticas propias dos equipos,
especialmente no relativo aos seus dispositivos de seguridade, como no caso da cesta de
elevacin das plataformas elevadoras que ha de contar sempre coa sa correspondente
proteccin perimetral.
Estes equipos dispoen ademais dun sistema de inclinacin mxima que evita o seu
funcionamento para unha pendente superior a 5 graos dende a horizontal, por iso han
de dispoer dos seus propios niveladores incorporados ao equipo ou, no seu defecto
habern de adquirirse os calzos previstos polo fabricante da plataforma e non sistemas
improvisados de fabricacin caseira que poidan provocar un risco de esvaramento ou
mesmo de xiro do equipo.En caso de non ser posible salvar o desnivel, deber optarse
por mtodos alternativos como estruturas de estadas.
No que se refire utilizacin de cestas para a elevacin de persoas con carretillas elevadoras
(equipo deseado para a manutencin de cargas) ha de terse en conta que para poder
utilizar estes implementos, non s a carretilla e a cesta han de estar homologadas senn
que, ademais ha de certificarse o conxunto.
S se podern utilizar suplementos homologados, consultando o manual de uso
do equipo de traballo, de forma que tamn estea homologado o conxunto de
equipo mis suplemento. No caso de que non sexa as deberase utilizar un equipo
de traballo alternativo.
Outro tanto sucede coas cestas de fabricacin caseira ancoradas aos guindastres
torre ou guindastres mbiles autopropulsados. Debe recordarse, unha vez mis, que
est prohibido o uso de guindastres para o transporte de persoal xa que son equipos
destinados unicamente manutencin de cargas.
Dbese ter en conta ademais, que estes traballos estn considerados como traballos
en altura polo que deben usarse os equipos de proteccin axeitados, pero en todo
caso, estas cestas non estn homologadas polo que non poderan usarse para
realizar estas tarefas.

Non se utilizarn as plataformas de motor de explosin (gasleo, etc...) en lugares

pechados, salvo que estean ben ventilados e disporase das correctas medidas de
seguridade naquelas tarefas de repostaxe de combustible ou de carga de batera,
valorando previamente os riscos existentes no lugar que se leven a cabo.
Nos traballos temporais en altura, cando non exista posibilidade de instalar unha
plataforma de traballo segura e en condicins ergonmicas aceptables, elixiranse os
equipos de traballo mis apropiados para garantir e manter a seguridade, (estruturas de
estadas, plataformas elevadoras mbiles para persoas, etc. ) sempre tendo en conta que
deber darse prioridade a medidas de proteccin colectiva fronte s individuais.
obriga dos empresarios, tcnicos de prevencin de riscos laborais, mandos intermedios,
delegados de prevencin e recursos preventivos velar pola realizacin dos traballos
en condicins de seguridade e sade adecuadas, tanto dende o punto de vista de
programacin e planificacin dos traballos coma de implantacin de procedementos
seguros, formando, informando e inculcando aos traballadores acerca destes
procedementos e vixiando a realizacin dos mesmos.
Situacin de risco
O uso continuado dos equipos de traballo, loxicamente
favorece o seu desgaste e deterioracin, este feito, anda
que non afecte directamente a producin si pode afectar
as condicins de seguridade do equipo sendo orixe de
mltiples situacins de risco.
Na fotografa obsrvase como a placa porta-forquita
dunha carreta se atopa deteriorada tras recibir un golpe. >
Medidas correctoras
Dbese prohibir a utilizacin dun equipo de traballo que non funcione
correctamente, ou as partes do cal estean deterioradas, ata que persoal cualificado
proceda sa reparacin.
Independentemente dos procedementos de revisin peridica de equipos de traballo e
equipos auxiliares de que dispoa a empresa, cando se produce un feito inusual como
un golpe ou un accidente ou cando se detecta unha condicin insegura nun equipo,
dbese proceder sa correcta subsanacin. En tanto non se corrixa a situacin o equipo
ha de poerse fra de uso (retirada de chaves se se trata dun equipo que dispoa delas,
desconexin, sinalizacin de estado de fra de uso...)
No caso da carretilla colocarase unha placa porta-forquita nova que facilite o correcto
apoio das cargas e garanta a imposibilidade de que estas caian sobre o posto do
operario da carretilla.

LEMBRE
As mquinas deben dispoer de marcado CE, ou no seu defecto, poranse

en conformidade.
Dbese retirar dos centros de traballo aquela maquinaria en desuso.
Antes de utilizar un equipo de traballo comprobarase que as sas
proteccins e condicins de uso son as axeitadas e que a sa conexin
ou posta en marcha non representa un perigo para terceiros.
Non se utilizarn aqueles equipos que non dispoan dos seus respectivos
resgardos ou dispositivos de proteccin en funcin das operacins que
se vaian realizar.
Nas mquinas dbese dispoer de elementos que permitan a sa parada
nun momento determinado.
Os equipos de traballo deben ser utilizados e mantidos de acordo coas
instruccins de cada fabricante.
Dbese dar prioridade s medidas de proteccin colectiva fronte s
individuais.

Os riscos derivados da utilizacin dos equipos de traballo dos centros de traballo habern
de protexerse atendendo especialmente s disposicins da seguinte normativa:
Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen as disposicins
mnimas de seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos equipos
de traballo.
Real decreto 1435/1992, do 27 de novembro, polo que se ditan as disposicins
de aplicacin da Directiva do Consello 89/392/CEE, relativa aproximacin das
lexislacins dos Estados membros sobre Mquinas.
Real decreto 56/1995, do 20 de xaneiro, polo que se modifica o R.D. 1435/1992,
do 27 de novembro, relativo s disposicins de aplicacin da directiva do consello
89/392/CEE, sobre mquinas

RISCO ELCTRICO
Na nosa sociedade a electricidade a forma enerxtica mis utilizada. Isto, unido ao feito
de que non perceptible pola vista nin polo odo nin polo olfacto, fai que sexa unha
fonte importante de accidentes, causando lesins de gravidade variable, dende un leve
formigo inocuo ata a morte por paro cardaco, asfixia ou grandes queimaduras.
Ademais o risco elctrico non s pode orixinar danos directos sobre as persoas, senn que
motivo de grandes perdas materiais, cando entre outros sinistros se producen incendios
ou explosins onde o punto de ignicin mis frecuente a fasca ou o arco elctrico.
A prctica totalidade dos traballadores que se dedican construcin e reparacin naval
son usuarios de equipos elctricos coa conseguinte posibilidade de contactos directos ou
indirectos polas conexins ou as conducins dos correspondentes equipos. Polo tanto,
atopmonos cun gran nmero de equipos de traballo que presenta riscos de orixe elctrica,
ben por carecer das necesarias proteccins, ben por non as manter ao da correctamente.
Deben ser revisadas as conexins e as conducins elctricas, xa que estas poden presentar
moitas carencias como estar mal protexidas e sinalizadas, transcorrer polo chan, s veces
en lugares de paso, prximos a conducins de gas, por rozas hmidas ou molladas, etc.
O apartado dos cadros elctricos, tanto fixos como porttiles, tamn dunha extrema
importancia: en moitos casos fltalles a toma de terra, non estn correctamente
identificados os seus distintos elementos ou a sinalizacin deficiente.
O risco mis importante das operacins de soldadura elctrica o de electrocucin, por
contactos ben directos ou indirectos e est relacionado tanto cunha deficiente instalacin
elctrica xeral coma co tratamento inadecuado dos equipos de traballo.

Situacin de risco
Un dos aspectos mis problemticos dos riscos de orixe
elctrica o estado en que se atopan os cadros. Podemos
atoparnos coa existencia de cadros elctricos sen
acondicionar, con partes activas ao aire, sen tapa e con
signos visibles de deterioracin que non garanten unha
proteccin adecuada dos traballadores que conecten os
seus equipos a eses cadros.
Nestas fotografas pdese observar cadros elctricos
deteriorados, sen tapa de proteccin, sen identificar a
aparamenta e con cables ao aire. >

A colocacin dos cadros elctricos porttiles polo chan e
>
en zonas de trnsito tamn propicia a sa degradacin.
Se se colocan en zonas hmidas (presentes nos estaleiros e

>
peirao de reparacins) aumentar o risco de contactos.
frecuente que as tapas de proteccin estean

>
deterioradas, tal e como se pode observar nas fotografas,

que estean sen sinalizacin axeitada do risco elctrico e
sen unha identificacin clara dos voltios aos que traballa
e cos perigos que se derivan do seu uso.
> Cando as sas tapas estn sin pechar, permiten o acceso ao

interior destes a calquera operario que se atope na zona.

Tamn frecuente que carezan da correspondente >

sinalizacin e identificacin de aparamenta.
Partes en tensin expostas, falta de tapas protectoras e
>
da carcasa de cadro, cables soltos, etc.
En ocasins os cadros atpanse deformados por

recibir golpes, podendo presentar deficiencias no seu
funcionamento
Medidas correctoras
Retiraranse e repararanse axeitadamente todos aqueles cadros que presenten calquera
deficiencia. Non se permitir o seu uso en tanto non sexan reparados.
As instalacins elctricas estableceranse de forma que non supoan risco para as persoas,
tanto en servizo nominal, como cando se poidan presentar avaras previsibles.
importante manter os cadros elctricos en bo estado, ademais de utilizalos na forma e
para a finalidade que foron fabricados. Tomaranse as medidas necesarias para realizar un
mantemento axeitado e que se conserven durante todo o tempo de utilizacin dunhas
condicins tales que garantan a seguridade e sade dos traballadores.
As operacins de mantemento, instalacin, reparacin ou transformacin dos
cadros elctricos deben ser realizadas por persoal especialmente capacitado para iso
(traballador autorizado).

Os cadros elctricos protexeranse para evitar posibles contactos elctricos directos

e indirectos. Esta proteccin consiste en tomar as medidas destinadas a protexer as
persoas contra os perigos que poden derivarse dun contacto coas partes activas dos
materiais elctricos. Todo cadro elctrico debe estar protexido contra os efectos das
sobreintensidades que poidan presentarse neste, para o cal a interrupcin do circuto
se realizar nun tempo conveniente ou estar dimensionado para as sobreintensidades
previsibles, protexndoo contra curtocircutos e sobreintensidades.
Os dispositivos de proteccin cumprirn as condicins xerais seguintes:
Debern poder soportar a influencia dos axentes exteriores a que estean sometidos,
presentando o grao de proteccin que lles corresponda de acordo coas sas
condicins de instalacin.
Os fusibles sern colocados sobre material illante incombustible e estarn
construdos de forma que non poidan proxectar metal ao fundirse. Cumprirn
a condicin de permitir o seu recambio baixo tensin da instalacin sen perigo
ningn. Debern levar marcada a intensidade e tensin nominais de traballo para
os que foron construdos.
Os interruptores automticos sern os apropiados aos circutos a protexer
respondendo no seu funcionamento s curvas intensidade-tempo axeitadas.
Os interruptores automticos levarn marcada a sa intensidade e tensin nominal, o
smbolo da natureza de corrente en que haxan de empregarse, e o smbolo que indique
as caractersticas de desconexin, de acordo coa norma que lles corresponda, ou no seu
defecto, irn acompaados das curvas de desconexin.
Os condutores da instalacin deben ser doadamente identificados, especialmente polo
que respecta aos condutores neutros e de proteccin.
As envolventes, aparamenta, as tomas de corrente e os elementos da instalacin que
estean intemperie, debern ter como mnimo un grao de proteccin IP45, segundo a
norma UNE 20324.
As partes activas debern estar recubertas dun illamento que non poida ser eliminado
mis que destrundoo. Deben estar situadas no interior das envolventes ou detrs de
barreiras que posan o grao de proteccin axeitado. As barreiras ou envolventes deben
fixarse de xeito seguro e ser dunha robustez e durabilidade suficientes para manter os
graos de proteccin esixidos, cunha separacin suficiente das partes activas en condicins
normais de servizo.
En localizacins onde poidan formarse atmosferas explosivas, a instalacin elctrica
deber cumprir os requisitos da ITC-BT-29 do Regulamento Electrotcnico de Baixa
Tensin as como o Real decreto 400/1996 sobre aparatos e sistemas de proteccin para
uso en atmosferas potencialmente explosivas. En funcin da sa perigosidade, estes
cadros sern do Grupo II apartado 2, dicir, destinados a ser utilizados nun ambiente
no que sexa probable a formacin de atmosferas explosivas debido a gases, vapores ou
po en suspensin. Os demais cadros elctricos, para funcionar en condicins normais,
dicir en ambientes en que sexa pouco probable a formacin de atmosferas explosivas, a
Categora ser 3.

Os dispositivos de desconexin situaranse e actuarn nun mesmo punto da instalacin,

e cando esta condicin resulte de difcil cumprimento, colocaranse instrucins ou avisos
aclaratorios. Os dispositivos debern ser accesibles e estarn dispostos de forma que
permitan a doada identificacin da parte da instalacin que separan.
En ningn caso os cadros estarn sobrecargados nin conexionados moitos aparatos
a unha mesma toma de corrente mediante un conxunto de conectores mltiples
(ladrns ou regretas) en fervenza. Non se colocarn en lugares de paso, onde produzan
dificultades para o trnsito de persoas ou cargas e estarn suficientemente suxeitos
parede, revisados e coas portas pechadas.
A continuacin mstranse varios exemplos de cadros elctricos en condicins axeitadas:
Para a sinalizacin dos cadros elctricos debe seguirse o descrito no Real decreto
485/1997, do 14 de abril, sobre sinalizacin de seguridade e sade no traballo. Segundo
o punto 13 do Anexo I do Real decreto 1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen
as disposicins mnimas de seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos
equipos de traballo, o equipo de traballo deber levar as advertencias e sinalizacins
indispensables para garantir a seguridade dos traballadores.
Segundo o Real decreto 485/1997, a sinalizacin de advertencia ante o risco elctrico
a seguinte:
Este requisito forma parte das medidas preventivas clasificadas como medidas de
informacin, que en ningn caso podern considerarse como medidas substitutorias das
medidas tcnicas e organizativas, se ben non eliminan o risco, indican a sa presenza,
sendo en todo caso obrigatorias.

Situacin de risco
> En ocasins obsrvanse materiais danados en uso, con
partes activas ao descuberto. Os cables, mangueiras,
interruptores e conducins elctricas poden atoparse
deteriorados, rotos, con excesivos empalmes, a
tensins excesivas, intemperie ou ao desgaste, etc.
non garantindo unha seguridade axeitada para os
traballadores. Isto adoita ser debido a un mal uso e a un
mal mantemento destes.
Ags os equipos fixos de soldadura autnoma ou
semiautnoma dos talleres de caldeirara, o resto dos
equipos porttiles, tanto en bancada coma a bordo
adoitan estar faltos dun mantemento axeitado.
As mangueiras de conducin elctrica en ocasins
estn canalizadas polo chan, sen sinalizar, sen sistemas
antihumidade ou prximas a mangueiras de conducin
de gases. As conexins ao cadro elctrico fanse s veces
con cinta illante ou directamente con cables pelados.
Medidas correctoras
Dbese realizar un correcto uso e mantemento dos cables de conexin dos diferentes
equipos que se utilizan. Todos os equipos elctricos se deben usar da forma e co
fin axeitado. Os cables elctricos deben estar correctamente recubertos as como as
ferramentas e mquinas illadas para traballos en tensin.
Dbense manter as instalacins en bo estado de funcionamento, utilizndoas de acordo
coas sas caractersticas e abstndose de intervir nestas para modificalas. Co fin de evitar
a deterioracin dos cables, estes non deben estar tendidos en pasos para pens ou
vehculos. Se tal tendido necesario, debe dispoerse proteccin especial contra os
danos mecnicos e contra contactos con elementos do propio centro.
As envolventes dos equipos elctricos constiten, preventiva e funcionalmente, un
elemento importante por canto deben garantir unha proteccin contra contactos
elctricos directos das persoas e, sa vez, unha proteccin do propio equipo contra
penetracin de axentes ambientais slidos e lquidos (Cdigo IP) e contra os impactos

mecnicos externos (Cdigo IK), evitando deterioracins que poidan afectar seguridade
dos usuarios ou ao funcionamento e lonxevidade do aparato.
Todos os defectos han de ser emendados para controlar os riscos na sa orixe. Por
suposto debern efectuarse comprobacins cada vez que se produzan acontecementos
excepcionais tales como transformacins, accidentes, fenmenos naturais, falta
prolongada de uso e sobre todo, caso corrente no sector, cando se procede a utilizar
equipos propiedade doutras empresas concorrentes.
Os equipos de soldadura elctrica ademais de cumprir todas as normas xa indicadas
para os equipos de traballo, habern de ter en conta os seguintes requisitos: non se
situarn intemperie, nin en lugares de paso ou que interrompan outro traballo. A toma
a terra e as pinzas de masa revisaranse antes de comezar cada traballo, o mesmo que os
cables elctricos e as sas conexins, non podendo ser utilizados en lugares con risco de
incendio ou explosin.
Situacin de risco
Outro factor a ter en conta a presenza de humidade,
que frecuente en estaleiros e peiraos de reparacin e
que aumenta o risco de contacto elctrico nestes centros
de traballo. frecuente observar a existencia de equipos
elctricos enriba ou preto de humedades, charcos ou
zonas con auga derivado da necesidade de traballar en
condicins climatolxicas non adecuadas.
Podemos observar nas seguintes fotografas a existencia
de mquinas, ferramentas porttiles elctricas, cables,
cadros, etc. nas proximidades de zonas hmidas. >
Medidas correctoras
Os equipos elctricos debern seleccionarse e instalarse en funcin das influencias
externas s que os seus materiais poidan estar sometidos, de forma que garantan o seu
funcionamento e a fiabilidade das medidas de proteccin. Cando un equipo non posa
pola sa construcin, as caractersticas correspondentes s influencias externas, poder
utilizarse a condicin de que se lle proporcione durante a realizacin da instalacin,
unha proteccin complementaria axeitada. Esta proteccin non deber prexudicar as
condicins de funcionamento do material as protexido.
As caixas de conexin, interruptores, tomas de corrente e, en xeral, toda a aparamenta
utilizada, deber presentar o grao de proteccin correspondente cada vertical de gotas
de auga, IPX1. As sas cubertas e as partes accesibles dos rganos de accionamento
non sern metlicas.
Illaranse ou afastaranse as mquinas e cables elctricos dos charcos e zonas con auga.
Evitar especialmente que os operarios usen equipos elctricos con partes do corpo
molladas (mquinas de soldar).
Cando se tea que traballar en lugares hmidos, como adegas e sentinas ou intemperie
en das chuviosos, os cables e conexins han de ser antihumidade. Toldaranse os equipos
de traballo e seguiranse as prescricins ditadas pola ITC-BT-30 de REBT.
Situacin de risco
A mido localzanse instalacins de iluminacin exterior
provisionais nas zonas de traballo, que non garanten
unha proteccin axeitada contra os riscos provocados
> por condicins meteorolxicas adversas.
Medidas correctoras
Conectaranse axeitadamente as instalacins de iluminacin nos exteriores. Revisaranse as
conexins da iluminacin exterior comprobando que garanten unha axeitada iluminacin
da zona cumprindo coa normativa de utilizacin e montaxe destes equipos.
As lias de alimentacin aos puntos de luz partirn dende un cadro de proteccin e
control; as lias estarn protexidas individualmente, con corte omnipolar, neste cadro,
tanto contra sobreintensidades (sobrecargas e curtocircutos), coma contra correntes de
defecto a terra e contra sobretensins cando os equipos instalados o precisen.
Para as conexins dos condutores da rede cos do soporte, utilizaranse elementos de
derivacin que contern os bornes apropiados, en nmero e tipo, as como os elementos
de proteccin necesarios para o punto de luz.
Os soportes sern de materiais resistentes s accins da intemperie ou estarn

debidamente protexidos contra estas, non debendo permitir a entrada de auga de
choiva nin a acumulacin da auga de condensacin. Os soportes, as sas ancoraxes
e cimentacins, dimensionaranse de forma que resistan as solicitudes mecnicas,
particularmente tendo en conta a accin do vento, cun coeficiente de seguridade non
inferior a 2,5, considerando as luminarias completas instaladas no soporte.
As envolventes, aparamenta, as tomas de corrente e os elementos da instalacin que
estean intemperie, debern ter como mnimo un grao de proteccin IP45, segundo a
norma UNE 20324.
Est practicamente estendida na construcin e reparacin naval a utilizacin de
iluminacin porttil conectada a tensin inferior a 24 V. en todo o proceso produtivo.
Situacin de risco
En numerosos centros de traballo existen centros de
transformacin que non cumpren con todos os requisitos
legais que lle son de aplicacin como:
Contrato de mantemento con empresa mantedora
autorizada.
Proxecto e inspeccins regulamentarias.
Sinalizacin dos riscos.
Acceso restrinxido.
Postas a terra dos seus compoentes, etc. >
Medidas correctoras
En primeiro lugar hai que recordar que nestas instalacins ser obrigatoria a presentacin
de proxecto subscrito por tcnico competente e visado polo colexio oficial correspondente,
para a realizacin de toda clase de instalacin elctrica de mis de 1000 voltios.
En relacin co mantemento das instalacins (e o control peridico dos sistemas de
proteccin) os regulamentos electrotcnicos establecen a obriga de realizar revisins
peridicas.
Para instalacins de mis de 1000 voltios en corrente alterna ou en centros de
transformacin constitudos por un ou mis transformadores redutores de alta a baixa
tensin, a revisin ser cada 3 anos e para iso ha de contar con:
Contrato de mantemento con empresa mantedora autorizada.
Inspeccin peridica cada 3 anos por organismo de control autorizado.
Libro de instrucins de mantemento.
Os materiais e elementos utilizados na construcin, montaxe, reparacin ou reformas

importantes das instalacins elctricas de mis de 1 KW, debern estar sinalizados coa
informacin que determine a norma ou homologacin de aplicacin correspondente.
Debern poerse a terra todas as partes metlicas dos transformadores que non se
atopen sometidas a tensin.
As mesmo deber conectarse a terra un punto do circuto ou circutos secundarios dos

transformadores de medida. Esta posta a terra deber facerse directamente nos bornes
secundarios dos transformadores de medida, ags naqueles casos en que a instalacin
aconselle outra montaxe
Os centros de transformacin permanecern pechados en todo momento, non permitindo

o acceso a persoal sen autorizacin.
Os traballos nos centros de transformacin deben ser executados por traballadores

cualificados. A base legal cal debe aterse calquera procedemento de traballo en instalacins
elctricas ou os seus procedementos o Real decreto 614/2001 disposicins mnimas para
a proteccin da sade e seguridade dos traballadores fronte o risco elctrico.
Nas instalacins de alta tensin, as operacins deben ser obxecto dun procedemento
escrito, notificando ao responsable da instalacin o tipo de traballo que se realizar, a
sa localizacin e as repercusins para a instalacin. O traballador cualificado que leva
a cabo estes traballos, unha vez rematado o seu traballo, deixar constancia por escrito
de que concluron todas as etapas do proceso e a zona de traballo se atopa apta para o
traballo, constatando ademais que todo o persoal sau da zona e se retiraron os equipos
e ferramentas utilizadas.
Os traballadores cualificados debern ser autorizados por escrito polo empresario para
realizar o tipo de traballo que se vaia desenvolver, tras comprobar a sa capacidade para
facelo correctamente, de acordo ao procedemento establecido, o cal deber definirse
por escrito e inclur a secuencia das operacins a realizar, indicando, en cada caso:
As medidas de seguridade que deben adoptarse.
O material e medios de proteccin a utilizar e, se preciso, as instrucins para o

seu uso e para a verificacin do seu bo estado.
As circunstancias que puidesen esixir a interrupcin do traballo.
A autorizacin ter que renovarse, tras unha nova comprobacin da capacidade

do traballador para seguir correctamente o procedemento de traballo establecido,
cando este cambie significativamente, ou cando o traballador deixe de realizar o
tipo de traballo en cuestin durante un perodo de tempo superior a un ano.
LEMBRE
As operacins de mantemento, instalacin, reparacin ou transformacin

dos cadros elctricos deben ser realizadas por persoal especialmente
capacitado para iso (traballador autorizado).
Os cadros elctricos protexeranse para evitar posibles contactos
elctricos directos e indirectos.
As partes activas deben estar situadas no interior das envolventes ou
detrs de barreiras que posan o grao de proteccin axeitado, recubertas
dun illamento que non poida ser eliminado mis que destrundoo.
Os cadros elctricos deben estar sinalizados con un sinal de advertencia
ante o risco elctrico.
As empresas con centro de transformacin deben ter un contrato
de mantemento cunha empresa mantenedora autorizada, realizar
unha inspeccin peridica cada 3 anos por unha OCA e un libro de
mantemento.

Os riscos de orixe elctrica habern de protexerse atendendo especialmente s disposicins
da seguinte normativa:
Real decreto 614/2001, do 8 de xuo, sobre disposicins mnimas para a proteccin
da sade e seguridade dos traballadores fronte ao risco elctrico.
Real decreto 842/2002, polo que se aproba o Regulamento Electrotcnico para
Baixa Tensin.
Real decreto 3275/1982 do 12 de novembro sobre condicins tcnicas e garantas
de seguridade en centrais elctricas, subestacins e centros de transformacin.
ESPAZOS CONFINADOS
Un espazo confinado un espazo pechado de difcil acceso e ventilacin natural
desfavorable no que poden acumularse contaminantes txicos ou inflamables por ter
unha atmosfera deficiente en osxeno e que non est concibido para unha ocupacin
continuada por parte do traballador
Os riscos nestes espazos son mltiples, xa que ademais da acumulacin de substancias
txicas ou inflamables e a escaseza de osixeno engdense os ocasionados pola estreiteza,
incomodidade das posturas de traballo, limitada iluminacin, etc. Outro aspecto a
destacar a amplificacin dalgns riscos como no caso do rudo, moi superior ao que un
mesmo equipo xerara nun espazo aberto, pola transmisin das vibracins.
En xeral pdese dicir que os traballos en recintos confinados levan consigo unha
problemtica de riscos adicionais que obrigan a unhas precaucins mis esixentes.
Nos centros de construcin e reparacin naval bastante habitual a necesidade de realizar
traballos neste tipo de lugares. Un buque contn adegas, sentinas, dobres fondos, etc.
lugares que posen todas as caractersticas necesarias para ser considerados espazos
confinados e nos que necesario realizar traballos de limpeza, desgasificar, soldadura,
repasado, pintura, etc.
Unha caracterstica dos accidentes nestes espazos a gravidade das sas consecuencias
tanto da persoa que realiza o traballo coma das persoas que a auxilian de forma inmediata
sen adoptar as necesarias medidas de seguridade, xerando cada ano vtimas mortais.
A orixe destes accidentes o descoecemento dos riscos, debido na maiora das ocasins
a falta de capacitacin e adestramento, e a unha deficiente comunicacin sobre o estado
da instalacin e as condicins seguras nas que as operacins han de realizarse.
Situacin de risco
> O aire contn un 21% de osxeno. Se este se reduce
porque consumido e non hai entrada de aire novo ou
se despraza pola presenza doutros gases (por exemplo os
xerados en procesos de soldadura) produciranse sntomas
de asfixia que se irn agravando conforme se reduce esta
porcentaxe.
En ocasins necesario efectuar traballos de soldadura
en tanques ou depsitos nos que a nica abertura
existente unha cesrea ou boca de home. A entrada
de aire natural practicamente nula e a achega de aire
forzado non sempre garante un caudal suficiente.
Medidas correctoras
Para garantir en todo momento unha atmosfera respirable, efectuaranse medicins
peridicas da porcentaxe de osxeno.
Se non factible manter un nivel de osxeno do 20,5% con achegue de aire fresco,
deber realizarse o traballo con equipos respiratorios semiautnomos ou autnomos.
importante aplicar exhaustivamente as normas e procedementos de seguridade relativas
aos traballos en espazos confinados.
Situacin de risco
Nun recinto confinado pdese crear con extraordinaria
facilidade unha atmosfera inflamable. Isto pode deberse
a moitas causas, como evaporacin de disolventes de
pintura, restos de combustibles, limpeza incompleta de
tanques, achegue indebido de osxeno, etc., sempre que
exista gas, vapor ou po combustible no ambiente e a sa
concentracin estea comprendida entre os seus lmites
de inflamabilidade.
En ocasins obsrvase que non foron adoptadas todas as
medidas de seguridade necesarias para evitar a formacin
de atmosferas explosivas en recintos confinados como
a ausencia de medicins da atmosfera, utilizacin de
equipos de traballo carentes das necesarias proteccins
para uso en atmosferas potencialmente explosivas, etc. >
Medidas correctoras
Para os efectos de seguridade considrase que un espazo confinado moi perigoso cando
exista concentracin de substancias inflamables por enriba do 25% do lmite inferior
de inflamabilidade, dado que factible que se produzan variacins da concentracin
ambiental por razns diversas.
Os riscos especficos e as medidas de proteccin que se deben adoptar detllanse no

Captulo 6 deste Tratado, relativo proteccin de riscos en atmosferas explosivas, non
obstante, como apunte, sinalaremos:
Antes de comezar os traballos dbese asegurar a salubridade da atmosfera as como
a ausencia de substancias inflamables. A medicin de substancias inflamables en
aire debe efectuarse mediante explosmetros, equipos calibrados respecto a unha
substancia inflamable patrn.
Mentres se efectuen medicins ou traballos previos dende o exterior de espazos
con posibles atmosferas inflamables hai que vixiar escrupulosamente a existencia
de focos de ignicin nas proximidades da boca do recinto.
Utilizarase tensin elctrica de seguridade.
Instalarase un sistema de extraccin / ventilacin e se isto non posible, os
traballadores disporn de equipos de respiracin autnomos.
Ao rematar os traballos por fra de tensin todos os equipos e subministracins
de gas e verificarase a inexistencia de partculas incandescentes, etc.
Ademais todos os equipos de traballo que se introduzan no interior do recinto
debern cumprir coas especificacins contidas no Real decreto 400/1996, do 1 de
marzo, polo que se ditan as disposicins de aplicacin da Directiva do Parlamento
Europeo e do Consello 94/9/CE, relativa aos aparatos de proteccin para uso en
atmosferas potencialmente explosivas.
Os servizos auxiliares de prevencin e contra incendios, os encargados e demais
persoal encargado de velar pola seguridade dos traballadores deben revisar e controlar
exhaustivamente a aplicacin dos procedementos de traballo relativos aos traballos en
atmosferas potencialmente explosivas, ademais, deben vixiar que os traballadores cumpren
coas medidas de seguridade e que os datos das medicins da atmosfera son adecuados.
Situacin de risco
A concentracin en aire de produtos txicos por enriba
de determinados lmites de exposicin pode producir
intoxicacins agudas ou enfermidades. As substancias
txicas nun recinto confinado poden ser gases, vapores
ou po fino en suspensin no aire.
A aparicin dunha atmosfera txica pode ter orixes
diversas, xa sexa por existir o contaminante ou por
xerarse este ao realizar traballos de soldadura, de pintura,
etc. que poden xerar CO, CO2, xidos de diversos metais
pesados,...
Estes contaminantes teen o risco engadido de que para
moitos deles se descoecen as concentracins lmite que
xeran danos agudos en persoas. Ademais algns deles
como o monxido de carbono (CO) non son detectables
olfativamente.
En ocasins realzanse traballos que poden xerar

estas substancias txicas en espazos confinados con
descoecemento por parte dos traballadores e os
seus responsables, do grao de perigosidade destes
contaminantes e os seus posibles efectos no organismo
humano. Non se realizan medicins da atmosfera coa
periodicidade necesaria e non se garante unha extraccin
e entrada do aire, preferndose o uso de proteccin
individual respiratoria, que non garante unha proteccin
eficaz nin continua.
Noutras ocasins os mangueirotes dos sistemas de
extraccin presentan un deficiente estado de conservacin
por ter roturas ou buracos causados por proxeccins
incandescentes que non son reparados e polos que
escapa o caudal de aire.
Medidas correctoras
A ventilacin unha das medidas preventivas fundamentais para controlar a inocuidade

da atmosfera interior. O caudal de aire que achega e a forma de efectuar o mesmo
coa conseguinte renovacin da atmosfera interior est en funcin das caractersticas
do espazo, do tipo de contaminante e do nivel de contaminacin existente, o que
haber de ser determinado en cada caso establecendo o procedemento de ventilacin
axeitado. As, por exemplo, cando se trate de extraer gases con maior densidade que o
aire (po de cepillado ou granallado) ser recomendable introducir o tubo de extraccin,
posibilitando que a entrada a este sexa a entrada natural de aire. En cambio, cando se
trata de substancias de densidade similar ou inferior ser recomendable insuflar aire ao
fondo do recinto facilitando a sada pola parte posterior.
Os sistemas de extraccin de fumes e de ventilacin deben ser revisados periodicamente
e correctamente mantidos.
Dbense realizar medicins das concentracins atmosfricas para o cal se utilizarn
detectores especficos segundo o gas ou vapor que espera atopar en funcin do tipo de
instalacin ou operacin.
Cabe destacar que o emprego de mscaras buconasais est limitado a traballos de moi
curta duracin para contaminantes olfactivamente detectables e para concentracins
moi baixas.
Na planificacin deste tipo de traballos debe terse en conta a cantidade de sistemas
de extraccin necesarios, as como a situacin destes, para garantir o seu correcto
funcionamento.
Situacin de risco
Moitos dos accidentes que se producen nos espazos confinados
teen a sa orixe en factores organizativos do traballo.
Por exemplo, en ocasins atpanse un ou varios
operarios traballando dentro de distintos espazos
confinados (diferentes adegas dun buque...) co nico
control do seu encargado/recurso preventivo que efectua
periodicamente unha rolda de visitas a cada un deles.
Sendo esta persoa a nica que coece a sa presenza.
Noutras ocasins os traballos non estn correctamente
sinalizados e balizados.
Ademais as medicins atmosfricas non sempre estn
sistematizadas en canto sa regularidade e forma, e tamn
se observa a ausencia de dispositivos de actuacin en caso
de emerxencia como equipos de respiracin autnoma,
equipos de primeira intervencin contra o lume, etc.
Medidas correctoras
Cando se traballa en espazos confinados necesario aplicar procedementos de traballo
especficos que garantan en todo momento que os traballos se efectan en condicins
de seguridade.
Para tal efecto dbense utilizar sistemas como os permisos de traballo que se basean en
requirir dunha autorizacin previa de entrada ao recinto ao persoal responsable para as
garantir que se adoptaron todas as medidas de seguridade necesarias (pode consultarse
a instrucin para a xestin de permisos de traballo contida no procedemento de
coordinacin de actividades empresariais para a construcin e reparacin naval
contida no captulo 4 deste tratado e o seu modelo de permiso de traballo).
Os sistemas baseados en permisos de traballo teen como obxectivo garantir a disposicin
de todos os sistemas e operativos de seguridade necesarios, segundo proceda:
Unha vixilancia eficaz e continuada durante todo o tempo que duren os traballos.
Balizacin e/ou sinalizacin das zonas afectadas.
Medicins atmosfricas iniciais, peridicas e finais.
Ventilacin forzada.
Limpeza e purgado de canalizacins de entrada e sada de produtos.
Peche de canalizacins de entrada e sada de produtos.
Interrupcin de todas as conexins elctricas.
Utilizacin de luminarias e equipos porttiles de traballo
antideflagrantes.
Disposicin de equipos de actuacin contra incendios.
Disposicin dos equipos de actuacin necesarios en emerxencias:
trpode de salvamento, equipo de respiracin autnoma, etc.
Situacin de risco
As comprobacins atmosfricas non sempre se realizan
correctamente en canto sa periodicidade e en canto
forma correcta de facelas.
Ademais en ocasins non se deixa constancia escrita dos
resultados nin do responsable que as levou a cabo.
Medidas correctoras
A medicin e avaliacin dunha atmosfera interior, ben sexa medicin de osxeno ou
medicin de atmosfera explosiva, deben ser realizadas por persoal formado e cualificado
para iso, tal e como se especifica no captulo 6 deste tratado.
No que se refire sa periodicidade, polo menos realizaranse previamente realizacin
dos traballos e de forma continuada mentres se realicen estes e sexa susceptible de
producirse variacins da atmosfera interior. Tamn se debe medir ao termo dos traballos
para garantir que o lugar queda en condicins seguras.
Estas medicins deben efectuarse dende o exterior, dende unha zona segura. No
caso de que non se poida alcanzar dende o exterior a totalidade do espazo deber
ir avanzndose paulatinamente e coas medidas preventivas necesarias dende zonas
totalmente controladas. Se necesario lanzaranse sondas.
Especial precaucin hai que ter en cantos ou en ngulos mortos nos que non
se puidese producir a necesaria renovacin de aire e pode haber acumulada
substancia contaminante.
Situacin de risco
Algns riscos presentes no lugar de traballo poden verse
agravados en espazos confinados e algo que, en ocasins
non se ten en conta na realizacin da avaliacin de riscos.
As, por exemplo, o rudo e as vibracins orixinados polos
traballos con electroesmeriladoras e outras ferramentas,
aumentan a sa intensidade nestes lugares, debido
precisamente s vibracins que al se producen.
Tamn aumenta o risco de sufrir trastornos
musculesquelticos debido a que a difcil manter unha
correcta hixiene postural en lugares reducidos.
A difcil comunicacin entre o interior e o exterior tamn
complican a proteccin fronte a riscos de cada de
obxectos, de proxeccins, etc.
Medidas correctoras
Na avaliacin debe terse en conta a posibilidade do incremento de determinados riscos
como a exposicin ao rudo e vibracins, os sobreesforzos, os golpes e cadas, etc. e
establecerse medidas de proteccin especficas para o seu control ou a sa proteccin.
Nalgns casos e para traballos de curta duracin poder ser necesario en recintos
pechados o uso de proteccin persoal como xeonlleiras, proteccins auditivas, etc.
LEMBRE
A medicin e avaliacin dunha atmosfera interior, ben sexa medicin

de osxeno ou medicin de atmosfera explosiva, en espazos confinados
realizarase previamente ao inicio dos traballos e de forma continuada
mentres se realicen estes e sexa susceptible de producirse variacins da
atmosfera interior. Tamn se debe medir ao termo dos traballos para
garantir que o lugar queda en condicins seguras.
Esta medicin debe ser realizada por persoal formado e cualificado
para iso.
Mentres se efectuen medicins ou traballos previos dende o exterior
de espazos con posibles atmosferas inflamables hai que vixiar
escrupulosamente a existencia de focos de ignicin nas proximidades
da boca do recinto.
Para traballos en espazos confinados dbense utilizar sistemas de
xestin como os PERMISOS DE TRABALLO que se basean en requirir unha
autorizacin previa de entrada ao recinto ao persoal responsable.
Os sistemas de extraccin de fumes e de ventilacin son as
medidas preventivas fundamentais para controlar a inocuidade
da atmosfera interior.

Os riscos derivados da realizacin de traballos en espazos confinados habern de
protexerse atendendo especialmente s disposicins da seguinte normativa:
Real decreto 681/2003, do 12 de xuo, sobre a proteccin da sade e a seguridade
dos traballadores expostos aos riscos derivados de atmosferas explosivas no lugar
de traballo.
Real decreto 400/1996, do 1 de marzo, polo que se ditan as disposicins de
aplicacin da Directiva do Parlamento Europeo e do Consello 94/9/CE, relativa aos
aparatos de proteccin para uso en atmosferas potencialmente explosivas.
MANIPULACIN DE CARGAS
A manipulacin de cargas supn unha das tarefas auxiliares mis importantes dentro dos
traballos nos centros de reparacin e construcin naval.
Dado que a materia prima principal na elaboracin de barcos o metal (aceiro
ao carbono, inoxidable, galvanizado, etc.) e tendo en conta as sas dimensins,
atopmonos con que habitualmente se realizan movementos de cargas de pezas moi
pesadas e voluminosas o que provoca moitos dos riscos como cadas de materiais
por afundimento, cada de materiais desprendidos e en manipulacin, ademais de
sobreesforzos, atrapamentos e golpes.
Para o manexo de cargas utilzanse diversos equipos mecnicos e cada tipo ten
unhas consideracins especiais que fan que as capacidades de carga varen segundo
as sas caractersticas.
Estes equipos han de ser utilizados polos traballadores que deben reunir unha serie de
requisitos que garantan que coecen o funcionamento do equipo, os seus riscos e que
estn capacitados para utilizalo.
Non se debe esquecer a manipulacin manual de cargas, xa que grande cantidade
dos accidentes producidos no naval son provocados por este risco, polo que debemos
consideralo como unha tarefa importante dentro das moitas que se realizan.

Situacin de risco
Nas operacins de movemento de cargas son numerosos
os factores de risco que se poden observar, pero algns
dos mis importantes teen a sa orixe nas condicins
inseguras dos equipos, sendo orixinados pola ausencia
de dispositivos de seguridade ou polo incorrecto estado
de conservacin destes.
En ocasins os rganos de accionamento destes equipos
non estn claramente identificados ou mesmo dan lugar a
equvocos, como sucede por exemplo, cando un rgano de
accionamento de cor vermella, podendo ser confundido
>
coa parada de emerxencia.
Esta parada de emerxencia en ocasins non existe, co >
importante risco de atrapamento ou cada de obxectos
que iso leva consigo.
Tamn se observa en numerosas ocasins a ausencia
dun sistema que asegure a non utilizacin dos controis
por persoal non autorizado (chave de contacto, cdigo
electrnico,...)
Outros elementos de seguridade indispensables e que non

sempre estn presentes nestes equipos son os limitadores
de cargas e os dispositivos de final de carreira.
A carga nominal do equipo, en ocasins descoecida polo
usuario por non estar sinalizada e s veces tampouco existe
sinalizacin dos riscos residuais que poida presentar.
A ausencia de dispositivos de final de carreira e limitadores
de carga provocan numerosos e graves accidentes, por xiros
> do equipo, golpes contra obxectos, atrapamientos, etc.
Medidas correctoras
Todos os equipos de manutencin mecnica de cargas deben contar cos seus necesarios
dispositivos de seguridade. Estes determinaranse en funcin da avaliacin de riscos.
No que se refire aos rganos de accionamento, estes deben ser claramente identificables para
evitar confusin, as como distinguible a sa funcin de calquera outro mando adxacente
As, a cor vermella en rganos de accionamento est reservada para unha emerxencia
mentres que os rganos de rearme han de ser de cor azul ou negra.
Para evitar que persoal non autorizado utilice os equipos de elevacin de cargas, dbese
dispoer de chave de contacto do equipo e esta debe gardarse a recado dun responsable.
Tamn se gardarn nun lugar controlado os mandos de control dos guindastres.
Outros dispositivos de seguridade que poden ser necesarios nestes equipos son: dispositivos
anti choque, limitadores de afrouxamento do cable, limitadores de altura de elevacin
superior e inferior, limitadores de altura de elevacin de seguridade, limitadores da carga,
limitadores de translacin ou de xiro, sinais acsticos, sinais pticas luminosas, etc.
Tamn importante sinalizar entrada dos centros de traballo onde existan estes equipos
o risco de existencia de cargas suspendidas,
O departamento de mantemento debe revisar e controlar que os dispositivos de seguridade

estn en perfecto estado. Ademais a sa sinalizacin debe ser claramente visible. Para iso
deben realizar o mantemento das mquinas indicado polo fabricante, integrndoo nos
procedementos de mantemento e revisin dos equipos existentes na empresa.
Situacin de risco
Outros factores de risco que se deben ter en conta son os >
relacionados cos elementos auxiliares de elevacin. Estes
elementos en ocasins presentan deficiencias como a
ausencia de pasador de seguridade nos ganchos, espirais
cedidas nas ras, deformacins por golpes, etc.
Medidas correctoras
Existen numerosos tipos de eslingas e elementos auxiliares de elevacin, nos centros de
construcin e reparacin naval os mis frecuentes son:
Eslingas de aceiro.
Eslingas de fibra.
Ganchos.
Grifns.
Cncamos.
Balancns, separadores ou prticos.
Cordas.
Independentemente dos elementos auxiliares escollidos, dbense ter en conta os
seguintes factores:
S se podern utilizar equipos e elementos auxiliares de elevacin homologados.
Os accesorios de elevacin debern estar marcados de tal forma que se poidan
identificar as caractersticas esenciais para un uso seguro. En caso de que se realicen
no propio taller, estes elementos deben ser postos en conformidade.
Todos os elementos auxiliares de elevacin contarn cos elementos de seguridade
necesarios (ferrollos, topes, etc.)
Dbese vixiar o seu estado de conservacin de forma peridica e extremaranse as
precaucins en canto sa perfecta colocacin cada vez que se enganche unha carga.
Revisaranse periodicamente as eslingas, cadeas, cordas, ganchos, etc. e
eliminaranse as que atopen algn defecto, como por exemplo roturas, deformacins
permanentes, esmagamento, zonas aplanadas debido ao desgaste, gretas, roscas
afrouxadas formacin de ns, cocas, etc.
Almacenaranse correctamente para evitar a sa deterioracin prematura.
Dbese consultar as instrucins de uso, montaxe e mantemento de cada un dos
elementos auxiliares de elevacin.
Situacin de risco
As condicins de uso dos equipos de elevacin mecnica
de cargas e os seus elementos auxiliares outro dos
factores que inciden directamente nos accidentes por
cada da carga.
A utilizacin insegura dos equipos, por exemplo a
utilizacin simultnea de dous equipos de elevacin por
un mesmo traballador e a utilizacin dunha combinacin
de ponte gra e carreta para manipular unha nica carga,
> entre outros, constiten actos inseguros.
> Tamn sucede en ocasins que no transporte de cargas de

gran volume ou chapas, os operarios guen a carga coa man
e mesmo se coloquen debaixo desta para colocar a peza.
> O eslingado da carga non sempre se realiza de xeito

correcto, as frecuente observar entrecruzamentos
das eslingas, por utilizacin de elementos auxiliares
inadecuados, abandono de cargas suspendidas, etc.
s veces as empresas crean os seus propios elementos

auxiliares de elevacin. Un caso moi comn, como xa
indicamos, son os prticos feitos no propio taller que son
tiles para o levantamento de cargas voluminosas, sobre
> todo chapas de grandes dimensins.
Medidas correctoras
Para a utilizacin segura dos medios mecnicos de carga, non se superar a carga mxima
dos equipos nin dos seus elementos auxiliares. Os elementos auxiliares deben ter unha
capacidade nominal similar do equipo, pero en caso de ser maior, non se superar a
sa capacidade nominal, respectndose sempre a capacidade nominal do elemento que
a tea inferior.
Os equipos de manutencin de cargas, ao igual que o resto de equipos de traballo
sempre habern de utilizarse conforme ao uso previsto polo fabricante. En ningn caso
se aumentar a carga nominal dun equipo complementndoo con outro, nin se utilizarn
dous equipos vez para un mesma carga.
No caso de que sexa necesaria a utilizacin de das pontes gras para a manipulacin
dunha carga, esta operacin realizarase seguindo procedementos de traballo seguros e
baixo a direccin dun xefe de manobra, con capacidade e coecementos axeitados, que
ser o encargado de controlar o seu movemento.
Nunca se abandonar unha carga suspendida nin se guiarn as cargas coa man. Cando
non se poida evitar que os obxectos transportados xiren, guiaranse no seu desprazamento
utilizando cordas dende un lugar seguro.
O operario colocarase de forma que non sexa posible que quede atrapado entre a
carga e algn obstculo (parede, equipo de traballo, material, etc.) Preferiblemente
ir detrs desta, e debe ter vista a zona pola que vai desprazar a carga. De non
ser posible outro operario guiaralle na manobra. Na carga e descarga de camins o
operario que eslinga, nunca debe permanecer na caixa do camin mentres se est a
facer o descenso ou izado da carga.
As cargas suspendidas non se transportan por enriba das instalacins nin do persoal. Se
nalgunha ocasin non posible facelo doutro xeito, pararase o guindastre e avisarase
para que o persoal se aparte. En ningn caso un operario se posicionar debaixo
dunha carga suspendida.
Para as operacins de mantemento cos equipos de elevacin en altura que realice
persoal da propia empresa, se non dispn de proteccin colectiva dispor dun arns de
seguridade ancorado a un punto fixo. Se necesario instalaranse lias de vida.
A seguridade na utilizacin dunha eslinga comeza coa eleccin desta, que deber ser
adecuada carga e aos esforzos que ha de soportar.
Resulta moi difcil dar un criterio exacto para eslingar unha carga, xa que cada caso
distinto ao anterior. O que si se debe cumprir estritamente que, hora de elixir os tiles
de izado, estes tean a capacidade apropiada para o traballo que se vai realizar. Para que
a carga permaneza estable deben cumprirse das condicins bsicas:
O gancho debe estar na vertical do centro de gravidade da carga.
Os puntos de amarre cos estrobos, eslingas ou cadeas deben atoparse por enriba
do centro de gravidade da carga para evitar o xiro desta ao quedar suspendida.
Independentemente do mtodo de eslingado escollido, dbense ter en conta os seguintes

factores:
Os accesorios de elevacin debern seleccionarse en funcin do peso das cargas que
se manipulen, dos puntos de presin, do dispositivo do enganche e das condicins
atmosfricas e tendo en conta a modalidade e a configuracin do amarre.
Cando sexa necesario para un eslingado de cargas mis seguro deberase contar con
elementos de adaptacin da carga como cantoneiras que evitan a sa deterioracin
e posibilitan unha mellor suxeicin.
Os ramais das eslingas non se deben montar uns sobre outros, para evitar que
sufran mis tensin.
En ningn caso deber superarse a carga de traballo da eslinga, debndose coecer,
polo tanto, o peso das cargas a elevar.
Canto maior sexa o ngulo co que se vai traballar, menor ser a carga que poder
resistir a eslinga.
Debe evitarse subir s cargas para eslingalas, enganchalas ou desenganchalas. En
caso de ser necesario deber de usarse equipos auxiliares, escaleiras, estadas, etc,
coa resistencia e estabilidade necesarias.
frecuente que, en empresas onde non haxa o posto especfico de enganchador ou
movemento, realicen as tarefas de eslingado ou movementos de cargas voluminosas coa
ponte grua traballadores que non foron formados para iso.
Situacin de risco
A manipulacin manual de cargas obsrvase en tarefas
tan diversas como a montaxe e desmontaxe de estadas, a
montaxe de canalizacins, o corte de perfs, a instalacin
de motores, etc. e cando non se realiza correctamente,
> orixe de importantes accidentes.
Medidas correctoras
Como norma preventiva xeral para evitar os sobreesforzos por manipulacin manual
de cargas, dbese tratar no posible de manipular as cargas con medios mecnicos,
coa axuda de guindastre torre, guindastre autopropulsado, pontes gra, carretillas
elevadoras, polipastos, etc.
Cando isto non sexa posible, manipularanse as cargas manualmente pero sempre
evitando as cargas que superen os 25 kg en suspensin (moi excepcionalmente, e para
persoal san e adestrado fisicamente, poderanse levantar cargas de ata 40 kg).
Cando as dimensins da carga o aconsellen, manipularanse entre dous ou mis operarios.
En calquera caso cando sexa necesario aplicaranse sistemas de rotacin de tarefas e
descansos peridicos.
LEMBRE
S se podern utilizar equipos e elementos auxiliares de elevacin

homologados.
Os equipos s poden ser utilizados por persoal formado e autorizado.
Non se superar a carga mxima dos equipos nin dos seus elementos
auxiliares.
As cargas suspendidas non se transportan por enriba das instalacins
nin do persoal.
Non se manipularn manualmente cargas que superen os 25 kg.

Na proteccin dos riscos derivados das operacins de manipulacin de cargas, haber de
atenderse especialmente seguinte normativa:
mnimas de seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos equipos
de traballo.
e sade relativas manipulacin manual de cargas.
RISCOS HIXINICOS
Exposicin a Contaminantes Fsicos

Rudo
O rudo un factor de risco presente nos labores de construcin e reparacin naval
practicamente de forma continua.
O rudo compoente inseparable dos labores de corte, soldadura, repasado de pezas, etc.
A exposicin ao rudo se suficientemente intensa e prolongada, ten diversos efectos
sobre o organismo humano, o mis coecido a xordeira profesional, anda que non
o nico. Tamn pode ocasionar alteracins no ritmo respiratorio, aumento do ritmo
cardaco, nerviosismo, etc.
Evitar esta enfermidade profesional relativamente sinxelo se se capaz de controlar as
fontes de emisin. Cando imposible controlar a fonte de emisin, circunstancia que
acontece en moitas ocasins, dbense utilizar medidas de proteccin fronte ao rudo xa
presente no medio de traballo.
Os postos de traballo mis caractersticos cuxas tarefas poden ser fontes de emisin de
rudo nun centro de construcin e reparacin naval son: soldador, caldeireiro-tubeiro,
mecnico-axustador, pintor-chorreador e operador de varada principalmente.
Tamn debe terse en conta que a permanencia dun traballador que realiza unha tarefa que
non xera rudo nun ambiente ruidoso, convrteo en traballador exposto a rudo polo que o
seu posto de traballo deber avaliarse sempre que se sospeite que poida atoparse exposto.
Para avaliar o risco de exposicin ao rudo dos traballadores, necesario ter en conta
tanto o nivel de rudo en decibelios como o tempo de exposicin.
O modo e periodicidade destas avaliacins vn establecida na normativa vixente (RD
286/2006, do 10 de marzo, sobre a proteccin da sade e a seguridade dos traballadores
contra os riscos relacionados coa exposicin ao rudo) polo que non se entra a detallala.
Como exemplo de avaliacin sonora examinaremos os resultados reais de medicins
efectuadas nun centro de construcin naval.
A partir da mostraxe obtivronse os valores de nivel de presin acstica continuo
equivalente ponderado A (LAeq), expresado en decibelios A e a presenza ou ausencia do
nivel de pico (LCPEAK) expresado en decibelios C. Estes valores foron relacionados cos
valores lmite determinados no citado Real decreto 286/2006.
A lenda a seguinte:
Nivel Diario Equivalente entre 80-85 dB(A) ou Nivel de Pico entre 135-137 dB(C).
Nivel Diario Equivalente entre 85-87 dB(A) ou Nivel de Pico entre 137-140 dB(C).
Nivel Diario Equivalente superior a 87 dB(A) ou Nivel de Pico superior a 140 dB(C).
NIVEL DE NIVEL DIARIO

POSTO
TAREFA PICO EQUIVALENTE
DE TRABALLO
(DB(C)) (DB(A))
Soldador O traballador realizaba tarefas

133,6 94,8
de soldadura a bordo dun barco
Realizaba tarefas de caldeirara
Caldeireiro - Tubeiro 133,0 96,3
no cume dun bloque no estaleiro
Tratamento de Realizaba tarefas de cepillado
143,5 107,8
Superficies: Cepillado dentro dun tanque a bordo
Tratamento de
Realizaba tarefas de chorreado
Superficies: Operario 138,5 113,2
no interior dun tanque
de Chorreado
Realizaba tarefas de desmontaxe
Montador de Estadas 143,5 95,6
de estadas nun buque
Tratamento de Realizaba tarefas de pintura no
129,7 91,1
Superficies: Pintor exterior dun barco
Realizaba tarefas nas operacins de
Operario de varada 129,8 93,1
varada dun barco no cabrestante
Encargado
Realizaba tarefas de supervisin 141,8 85,5
dos traballos
Traballos de mecnica na sala
Mecnico 143,8 94,2
de motores do barco
Realizaba tarefas de carpintara
Carpinteiro-habilitador 143,3 92,2
no taller coa tup
Como se pode observar, os niveis de rudo reflectidos nestes exemplos superan con creces
os mximos admitidos regulamentariamente, todos presentan un Nivel Diario Equivalente
por enriba 87 dB(A) ou un Nivel Pico superior a 140 dB(C). Isto debido principalmente a
que a materia prima coa que se traballa o metal que intrinsecamente ruidoso.
Dadas as dificultades de eliminar o rudo na sa orixe ou a sa transmisin, procederase a
avaliar a adecuacin da proteccin auditiva individual utilizada polos traballadores. Para iso
seguirase algn dos mtodos contidos na norma UNE EN 458.
O certo que a utilizacin de proteccins auditivas adoita ser inevitable en infinidade de
postos de traballo e lugares dun centro de construcin e reparacin naval xa que a propia
natureza do material traballado e dos equipos de traballo fan difcil protexer o risco na
sa orixe e anda no seu medio de propagacin. Non obstante non debemos esquecer a
posibilidade de aplicar medidas organizativas, en concreto:
A eleccin de equipos de traballo axeitados que xeren o menor nivel posible de
rudo e programas de mantemento.
Realizar controis mdicos da funcin auditiva dos traballadores segundo proceda.
Sinalizacin apropiada. No caso dun estaleiro, deberase sinalizar a obrigatoriedade

do uso das proteccins auditivas entrada.
Informacin acerca dos tipos de proteccins e o seu correcto uso e mantemento.
Concienciacin e promocin do uso de proteccins auditivas entre os traballadores.
Limitacin do nmero de traballadores expostos.
Rotacin dos traballadores.
Descansos en ambientes silenciosos. A rea de descanso debe instalarse nunha
zona afastada dos foco de rudo.
Vibracins
As vibracins son un axente fsico que pode afectar o confort, reducir a produtividade e
provocar trastornos nas funcins fisiolxicas das persoas. As vibracins son outro deses
inimigos do traballador que, en caso de exposicin intensa, poden ocasionar a aparicin
das enfermidades.
Na prctica, as vibracins, como o rudo, adoitan estar compostas por multitude de
frecuencias simultneas.
As vibracins poden clasificarse, dependendo da parte do corpo que afecten en:
Vibracins globais: afectan a todo o corpo: poden estar presentes na utilizacin de
carretillas elevadoras e mquinas como prensas, cisallas, etc.
Vibracins locais: principalmente man-brazo: poden estar presentes na utilizacin
de electroesmeriladora porttil, picado de escoura, etc.
Para evitar os efectos das vibracins no organismo pdese diminur a sa amplitude ou
os tempos de exposicin a estas.
A maiora das solucins son anlogas s que se empregan no control do rudo ou ben
complementarias, xa que case sempre se dan ambos os dous fenmenos simultaneamente,
coa salvidade de que mentres a enerxa sonora se transmite a travs do aire, lquidos ou
slidos, as de vibracin verifcase sempre a travs de slidos.
Medidas sobre o foco emisor

Modificar a fonte da vibracin (utilizacin de telemandos nos guindastres,
substitucin dos equipos por outros,...)
Utilizacin das ferramentas axeitadas s tarefas (eleccin do disco axeitado ao
material a esmerilar nas radiais,)
Medidas sobre o medio de propagacin

Adecuado mantemento dos equipos (equilibrado das pezas, cambios de engrenaxes,
suspensins dos asentos das carretillas elevadoras, ...)
Amortecer o medio de propagacin (envolvendo os agarres con masilla de
amortecemento, caucho...
Medidas sobre o receptor

Reducin do tempo de exposicin alternando os traballos con outros nos que non
exista o risco.
Realizacin de pausas (uns 10 minutos cada hora).
Descartar persoal con patoloxas asociadas.
Recoecementos mdicos.
Ergonoma do posto de traballo: utilizacin dos dous agarres das radiais...
Formacin e informacin aos traballadores.
Proteccin persoal
A proteccin persoal contra vibracins resulta incmoda e nalgns casos o
traballador non est debidamente protexido.
Ante vibracins de frecuencias medias e a certos niveis poden utilizarse corpios
abdominais, anda que tendan a diminur o ton muscular.
O uso de luvas antivibratorias adoita ser eficaz cando a vibracin ten compoentes
en altas frecuencias.
Radiacins
Nos traballos de soldadura existe a posibilidade de lesins nos ollos ou na pel por
exposicin a radiacins visibles, infravermellas e ultravioletas que se producen
durante o proceso.
O cegamento pola observacin directa dunha fonte luminosa moi intensa, como o caso
da soldadura ao arco, pode ocasionar lesins nas retinas. Este efecto chmase golpe de
arco ou oftalma elctrica.
Os raios infravermellos, debido sa enerxa calorfica, penetran profundamente baixo a
pel. Tamn producen lagrimeo, dor de cabeza,
As radiacins ultravioletas producen conxuntivite nos ollos e queimaduras na pel. As
queimaduras manifstanse en forma de ampolas.
No caso da soldadura por arco en atmosfera gasosa, a intensidade da radiacin ultravioleta
ata 40 veces maior que na soldadura con elctrodo revestido
Proteccin Colectiva
Os soldadores deben estar illados do resto dos operarios colocando uns bastidores de
material opaco sempre que sexa posible.
Equipos de Proteccin Individual

As caractersticas dos equipos de proteccin individual necesarios para os soldadores,
detllanse no captulo 7 do presente tratado, non obstante realizaranse as
seguintes indicacins:
Para protexer a cara e os ollos dos soldadores fronte a radiacins ultravioletas e
infravermellas emprgase unha pantalla de fibra, cun portelo de cristal provisto
dun ocular filtrante.
preferible o casco pantalla de man.

necesario comprobar que a pantalla non ten fendas.
Levarn roupa de proteccin e luvas de coiro con costuras exteriores.
Tamn levarn carapucha, mandil e manguitos.
Os axudantes dos soldadores deben levar o mesmo tipo de equipo que os soldadores.
Iluminacin
A iluminacin dos lugares de traballo nos centros de construcin e reparacin naval
debe permitir que os traballadores dispoan de condicins de visibilidade adecuadas
para poder circular por estes e desenvolver neles as sas actividades sen risco para a sa
seguridade e sade.
A iluminacin de cada zona ou parte dun lugar de traballo deber adaptarse s
caractersticas da actividade que se efectue nela, tendo en conta:
a) Os riscos para a seguridade e sade dos traballadores dependentes das condicins
de visibilidade.
b) As esixencias visuais das tarefas desenvolvidas.
Sempre que sexa posible, os lugares de traballo tern unha iluminacin natural, que
deber complementarse cunha iluminacin artificial cando a primeira, por si soa, non
garanta as condicins de visibilidade axeitadas. En tales casos utilizarase preferentemente
a iluminacin artificial xeral, complementada sa vez cunha localizada cando en zonas
concretas se requiran niveis de iluminacin elevados.
As condicins inadecuadas de iluminacin nestes lugares de traballo poden ter
consecuencias negativas para a seguridade e a sade dos traballadores; a diminucin da
eficacia visual pode aumentar o nmero de erros e accidentes as como a carga visual
e a fatiga durante a execucin das tarefas; tamn se poden producir accidentes como
consecuencia dunha iluminacin deficiente nas vas de circulacin, escaleiras e outros
lugares de paso.
frecuente atopar nestes centros numerosas zonas, ocos, tanques, etc. sen un nivel de
iluminacin adecuado, de tdolos xeitos, algo moi comn no naval, ver un traballador
ou un grupo de traballadores coas sas propias lmpadas porttiles levndoas ao seu
lugar de traballo para poder desenvolvelo nunhas condicins axeitadas de iluminacin.
Os niveis mnimos de iluminacin dos lugares de traballo veen establecidos no anexo
IV do Real decreto 486/1997, polo que se establecen as disposicins mnimas de
seguridade e sade nos lugares de traballo e con estes valores habern de compararse
os resultados.
A continuacin examinaremos os resultados reais de medicins efectuadas nun centro
de construcin naval.
Os valores obtidos exprsanse en luxes e os valores mnimos que establece o Real decreto
486/1997 tamn.
RESULTADOS VALORES
PUNTO DE MOSTRAXE OBTIDOS RECOMENDADOS
(LUX) (LUX)
Zona de Conformado e Mecanizado
Mesa de Soldadura 278 300
Zona almacenamento 346 100
205 100
Vas de Circulacin 209
271
129
Serra de Fita 314 300
Punzadora 318 300
Rolo 368 300
Pregadora 273 300
Torno 654 500
Cisalla 342 300
Zona de Carpintaria
346 100
344
Vas de circulacin
377
457
Escuadradora 695 500
370 300
Serras de fita verticais
417
Cepilladora 517 500
Regroso 478 500
Tup 263 500
RESULTADOS VALORES
PUNTO DE MOSTRAXE OBTIDOS RECOMENDADOS
(LUX) (LUX)
Zona de Montaxe - a Bordo
66
69
73
Vas de circulacin 40 100
114
94
86
Traballos de soldadura nunha construcin 91
500
19
137
145
148 500
Traballos de marcado de zonas en cuberta
124
137
112
193
Colocando canalizacin na zona de proa 300
123
163
Tarefas de habilitacin na ponte de mando 175 300
44
Realizando conexins elctricas 392
300
debaixo da ponte de mando
490
Tarefas de acomodacin 300
230
230
Traballos na zona de Mquinas 300
111
110
Colocando proteccins na zona de Popa 117 300
77
25
4
Exterior Zona hlices - Vas de paso 100
6
16
Cando os niveis non alcancen os mnimos esixidos por esa normativa, habern de
efectuarse correccins no sistema de iluminacin co fin de previr perdas ocasionais de
agudeza visual, posibles accidentes por insuficiencia lumnica e aparicins frecuentes
de fatiga visual.
Estas correccins han de basearse no aumento da iluminancia nas zonas de traballo

que o requiran, ademais de intentar optimizar a distribucin e uniformidade de luz nos
casos concretos.
Exposicin a Contaminantes Qumicos

As operacins con riscos hixinicos por contaminantes qumicos mis caractersticas na
construcin e reparacin de buques son as de pintado e chorreado, xunto cos procesos
de soldadura.
No caso de buques en reparacin, o casco e outros paramentos interiores (tanques,

adegas, etc.) necesitan un chorreado, xeralmente de area ou grava metlica co fin de
retirar os restos de pigmentos ou outras pinturas e patentes antigas e preparar a
superficie para o seu pintado definitivo.
Nestas operacins de chorreado prodcese grande cantidade de residuos que poden

ser perigosas cando a aplicacin que se utiliza area, pero que en calquera caso d lugar
xeracin de grandes cantidades de po a concentracin elevada.
As operacins de pintado ademais de no exterior do buque, poden ter lugar en moitos

lugares, algns deles pequenos e con escasa ventilacin, coa conseguinte acumulacin
de gases ou vapores procedentes dos disolventes e pigmentos metlicos mis ou menos
perigosos, que forman parte das propias pinturas.
Como xa se indicou, os postos de traballo susceptibles de entraar un risco por exposicin

a contaminantes qumicos son: soldador, caldeireiro, tubeiro, carpinteiro-habilitador,
tratamento de superficies e aplicacin de illamentos.
En calquera caso, a valoracin dos riscos derivados da exposicin por inhalacin a un

axente qumico incle a medicin das concentracins do axente na zona de respiracin do
traballador, e a sa posterior comparacin co valor lmite ambiental que corresponda.
De acordo coa Directiva 2000/39/CE, o Real decreto 374/2001 do 6 de abril, sobre a

proteccin da sade e seguridade dos traballadores contra os riscos relacionados cos
axentes qumicos durante o traballo, hanse de utilizar os valores lmite ambientais
publicados polo Instituto Nacional de Seguridade e Hixiene no Traballo como valores
de referencia para a avaliacin e o control dos riscos orixinados pola exposicin dos
traballadores aos devanditos axentes.
A continuacin examinaremos os resultados reais de medicins de diferentes

contaminantes qumicos efectuadas nun centro de construcin naval.
Exposicin a fumes de soldadura (fumes totais)
CONCENTRACIN
Vla- ED (mg/m3)
DE PO (mg/m3)
EXPOSICIN
EXPOSICIN
POSTO DE TRABALLO
MOSTRAXE
TEMPO DE
TEMPO DE
NDICE DE
Soldador 1 h 1 min 8h 5,6 5 1,12
Caldeireiro 1 h 1 min 8h 1,2 5 0,24
Soldador en espazo confinado 1 h 0 min 8h 41,80 5 8,36
Soldador en taller en zona aberta 1 h 36 min 8h 2,15 5 0,43
Soldador en taller dentro dun bloque 1 h 54 min 8h 14,31 5 2,86
Tubeiro en barco 1 h 40 min 8h 9,02 5 1,80
Exposicin a fumes de soldadura (anlise de metais)

CONCENTRACIN
CONTAMINANTE
POSTO
Vla-ED mg/m3
EXPOSICIN
EXPOSICIN
DE
MOSTRAXE
TEMPO DE
TEMPO DE
NDICE DE
ADITIVOS
EFECTOS
TRABALLO
mg/m3
Cr 0,06 0,01 6
6,255
Soldador con Nquel 0,051 0,2 0,255
2 h 6 min 4h
aceiro inoxidable Nquel <00179 02 <009
<099
Cr (VI) <00089 001 <09
Exposicin a Po (fraccin inhalable)
CONCENTRACIN
Vla- ED (mg/m3)
DE PO (mg/m3)
EXPOSICIN
EXPOSICIN
POSTO DE TRABALLO
MOSTRAXE
TEMPO DE
TEMPO DE
NDICE DE
Tratamento de Superficies:
40 min 8h 40,01 10 4,01
Operario de Cepillado
Tratamento de Superficies:
44 min 8h 135,92 10 13,59
Operario de Cepillado nun tanque
Exposicin a vapores orgnicos

CONCENTRACIN
VOLUME DE AIRE
T de EXPOSICIN
CONTAMINANTE
Vla-ED mg/m3
EXPOSICIN
EXPOSICIN
TRABALLO
NDICE DE
POSTO DE
ADITIVOS
EFECTOS
DIARIA
mg/m3
Etilbenceno 4483 441 2802 006

2,9 l Xilenos 14138 221 8836 040 054
Pintor 4-metilo-ibutilcetona 1034 83 5h 646 008
Cobre 1244 1 777 777
100 l 810
Cinc 268 5 167 033
Unha vez que se tomaron as mostras aos traballadores, debern aplicarse as medidas de
proteccin necesarias para garantir que en ningn caso se superan os valores mximos
permitidos aplicando os principios da accin preventiva e os mtodos de correccin
recollidos na lexislacin referida.
Primeiramente ha de recomendarse propiciar no posible, a ventilacin natural; nos
talleres han de manterse abertos os portalns sempre que as condicins climatolxicas o
permitan e a bordo de barcos e en bloques en construcin, os traballos han de planificarse
de forma que as operacins en espazos confinados se reduzan ao mximo. Cando sexa
necesario abriranse cesreas ou retiraranse tabiques.
Cando estes mtodos non sexan suficientes, utilizaranse sistemas de ventilacin /
extraccin localizada.
Respecto a estes mtodos ha de terse en conta a necesidade de realizar un correcto

mantemento destes equipos e a necesidade de garantir en todo momento unha potencia
suficiente (velocidade de captura).
Nos postos de traballo fixos con concentracins de contaminacin por enriba dos valores
lmite, dbese dispoer sempre de sistemas de extraccin localizada.
Como ltima opcin utilizaranse equipos individuais de proteccin respiratoria. Estes
equipos deben dispoer de filtros axeitados aos contaminantes presentes na atmosfera.
Os filtros destes equipos clasifcanse en tres grandes grupos: contra partculas e aerosois,
contra gases e vapores e contra partculas, gases e vapores.
Contra partculas e aerosois

O material filtrante est constitudo por unha armazn de fibras plsticas a cal retn ao
contaminante. Son os filtros tipo P e clasifcanse, en funcin da sa eficacia filtrante, en
tres clases:
P-1: Filtros de baixa eficacia.
P-2: Filtros de media eficacia.
P-3: Filtros de alta eficacia.
Contra gases e vapores

O material filtrante carbn activo ao que se lle somete a distinto tratamento en funcin
do contaminante a reter.
Temos os seguintes tipos de filtros:
A Contra gases e vapores orgnicos con P.E. >65 C
AX Contra gases e vapores orgnicos con P.E. <65 C
B Contra gases e vapores inorgnicos.
E Contra dixido de xofre e vapores cidos.
K Contra amonaco e derivados orgnicos do amonaco.
SX Contra gases e vapores especficos.
Existen tamn filtros mltiples contra gases e vapores, que son unha combinacin
de dous ou mis dos filtros anteriores, exclundo os filtros tipo SX, e que cumpren os
requisitos de cada tipo por separado.
Todos estes tipos de filtros, exclundo os dos tipos AX e SX, clasifcanse segundo a sa
capacidade, en tres clases:
Clase 1: Filtros de baixa capacidade.
Clase 2: Filtros de media capacidade.
Clase 3: Filtros de alta capacidade.
Contra partculas, gases e vapores

Denomnanselles combinados. A parte filtrante resulta da suma dos dous casos anteriores.
Propios deste grupo son os filtros especiais:
Tipo NON-P3: Contra xidos de nitrxeno.
Tipo Hg-P3: Contra mercurio.
Estes dous tipos de filtro non se clasifican segundo a sa capacidade.
Todos os demais, clasifcanse igual aos dos apartados anteriores.
TIPO CLASE COR PARTICULARIDADES

A 1,2, 3 --
AX -- Non Reutilizable
B 1,2, 3 --
E 1,2, 3
K 1,2, 3 --
P 1,2, 3 --
Debe figurar o nome dos

SX -- produtos qumicos e as sas
concentracins mximas fronte
aos que o filtro ofrece proteccin
NON-P3 -- Non Reutilizable
Hg-P3 -- Duracin mxima 50 h
No caso de espazos confinados ou traballos de chorreo, etc. pode ser necesario utilizar
equipos de respiracin autnoma ou semiautnoma.
Tamn se debe vixiar o uso efectivo das proteccins por parte dos traballadores, que
sern informados dos resultados das avaliacins hixinicas.
Cando exista risco por exposicin a algn contaminante qumico clasificado como
cancerxeno no RD 665/1997, do 12 de maio, sobre a proteccin dos traballadores
contra os riscos relacionados coa exposicin a axentes cancerxenos durante o traballo,
deberanse aplicar todas as medidas de proteccin complementarias establecidas
nesta normativa:
Limitar ao mnimo posible o nmero de traballadores expostos.
Utilizar sempre extraccin localizada, e colocala de xeito adecuado para que a sa
efectividade sexa a mxima posible.
Medidas de hixiene persoal e de proteccin individual.
Protocolos especficos de vixilancia da sade.
Equipos de Proteccin Individual con achega de aire.
Realizacin de medidas hixinicas peridicas.
Etc.
Situacin de risco
moi frecuente observar os traballadores realizando
calquera tipo de traballo a bordo dos buques en
construcin e reparacin, soportando niveis de rudo
elevados, sen portar os correspondentes protectores
> auditivos.
Medidas correctoras
vista dos resultados das medidas de rudo expostas no subapartado anterior, parece fra
de toda discusin a necesidade de utilizar estes protectores auditivos en moitos casos,
durante toda a xornada laboral, por iso e dado que o seu uso non est completamente
estendido, faise necesario implantar polticas de concienciacin acerca deste risco e
promocin do uso dos protectores. En concreto dbese informar o traballador acerca
dos efectos do rudo:
Perda de audicin.
Efectos fisiolxicos.
Estrs relacionado co traballo.
Aumento do risco de accidente.
O tipo de protector deber elixirse en funcin do mbito laboral para que a eficacia sexa
satisfactoria e as molestias mnimas. Para tal efecto, preferirase, de modo xeral:
Os tapns auditivos, para un uso continuo, en particular en ambientes calorosos e
hmidos, ou cando se deban levar xunto con lentes ou outros protectores.
As orelleiras ou os tapns unidos por unha banda, para usos intermitentes.
Os cascos antirrudo ou a combinacin de tapns e orelleiras no caso de ambientes

extremadamente ruidosos.
Os protectores auditivos debern levarse mentres dure a exposicin ao rudo. Retirar
o protector, polo menos durante un curto espazo de tempo, reduce seriamente
a proteccin.
Os tapns auditivos (sinxelos ou unidos por unha banda) son estritamente persoais. Por
cuestins de hixiene, debe prohibirse a sa reutilizacin por outra persoa. Os demais
protectores (cascos antirrudo, orelleiras, casquetes adaptables) poden ser utilizados
excepcionalmente por outras persoas logo de desinfeccin.
O mantemento dos protectores auditivos (con excepcin dos desbotables) deber
efectuarse de acordo coas instrucins do fabricante.
Situacin de risco
Na organizacin dos traballos, en ocasins, non se ten >
en conta o tempo de exposicin dos traballadores a

determinados riscos como as vibracins mecnicas. Por
exemplo, en operacins como o lixado de superficies,
o uso de radial, etc. s veces os traballadores estn
expostos a importantes vibracins man-brazo durante
xornadas completas.
As vibracins que se producen nalgns equipos de

traballo como as carretillas elevadoras producen lesins
nos condutores se non se protexen debidamente.
>
Medidas correctoras
necesario valorar este risco non s dende a perspectiva do grao de exposicin senn
tamn dende a perspectiva do tempo de exposicin.
Faise necesario, nestes casos aplicar sistemas de rotacin de quendas e descansos
peridicos.
Os equipos de traballo que xeran vibracins deben estar dotados de mangos con
amortecemento, amortecedores nos asentos, etc.
Situacin de risco
> frecuente atopar en determinados postos de soldadura,
cortinas antirradiacin en mal estado que non garanten
unha seguridade axeitada cara aos traballadores que se
atopan nas proximidades.
Medidas correctoras
Os biombos de separacin dos soldadores han de ser revisados periodicamente e
repararanse ou substituiranse cando sexa necesario.
Estes biombos sern translucidos ou opacos tendo en conta que a sa parte inferior debe
estar polo menos a 50 cm do chan para facilitar a ventilacin.
Utilizaranse sempre que sexa posible.
Situacin de risco
Os soldadores dispoen en determinadas ocasins, dun
axudante que colabora con el nas tarefas de soldadura e
este s veces non conta coa necesaria proteccin ocular,
facial e respiratoria.
Medidas correctoras
Os axudantes dos soldadores deben dispoer dos mesmos equipos de proteccin
individual que os soldadores, sempre que se atopen situados xunto ao soldador.
Para tal efecto importante incidir na concienciacin do propio soldador que debe
inclur entre as sas ensinanzas cara ao axudante, todos os mecanismos de proteccin
necesarios para o desempeo desta profesin.
Situacin de risco
O uso de iluminacin porttil est moi estendido en
determinadas zonas dos buques. Esta iluminacin est
moi focalizada cara zona onde se est a traballar o
cal xera en ocasins, niveis baixos de iluminacin e
> cegamentos por falta de iluminacin xeral.
Medidas correctoras
En espazos confinados, cascos e outras partes do buque, en ocasins a iluminacin
natural insuficiente polo que esta debe ser complementada con iluminacin artificial.
Debe recordarse que preferible dispoer de iluminacin xeral en forma de piares con
focos que de iluminacin focalizada que s ilumina ao traballador que se atopa xunto ao
foco de luz, xerando sombras, cegamentos e outros problemas.
Situacin de risco
A ventilacin en lugares angostos, en ocasins
insuficiente, debido ao uso de ventiladores
incorrectamente mantidos ou de escasa potencia ou
debido utilizacin de mangueirotes en mal estado ou
incorrectamente colocados. >
Medidas correctoras
Os ventiladores deben ser revisados periodicamente seguindo as instrucins do fabricante.
Ademais sempre que sexa necesario complementaranse cun sistema de extraccin
localizada de fumes, especialmente en espazos pechados.
Situacin de risco
Nas zonas onde se realizan traballos de lixado, cepillado,
etc. en ocasins non se dispn de sistema de extraccin,
o que orixina unha acumulacin de po en parte da nave
ou buque, afectando o resto de traballadores que se
atopan nos arredores.
>
Medidas correctoras
Dbese dispoer de sistemas de extraccin nesta zona de traballo que garanta unha
atmosfera de traballo axeitada. As extraccins deben ser complementadas con sistemas
de ventilacin en espazos pechados, para garantir a renovacin do aire.
O deseo dos sistemas debe ser realizado por un tcnico competente. O elemento mis
importante son os extractores, por iso hai que coidar moito o seu deseo. Dependendo
do deseo dbese especificar a eficacia do sistema logrando unha velocidade de
captura dos contaminantes que consiga rebaixar a concentracin mxima tolerable nos
postos de traballo.
Para achegar o mis posible a camp de captacin ao punto onde se xera o contaminante
(por exemplo o posto de soldador) necesario utilizar distintos condutos. No trazado
de condutos evitaranse os cbados e unins bruscas, seleccionando o ventilador tendo
en conta o caudal necesario e a resistencia do circuto. A instalacin ha de revisarse
periodicamente, seguindo as instrucins do fabricante-instalador.
Dbese realizar un mantemento preventivo de todos os elementos, non realizando
ampliacins sen un estudio detallado das sas consecuencias.
Situacin de risco
En ocasins algns operarios que realizan tarefas de
pintura, vernizado, etc. utilizan proteccin individual
respiratoria con filtros para partculas.
>
Medidas correctoras
Sempre que se realicen traballos nos que o risco de exposicin a contaminantes qumicos
non estea suficientemente protexido por mtodos de proteccin colectiva, deber
utilizarse proteccin respiratoria. Os tipos e caractersticas que deben cumprir os equipos
de proteccin individual respiratoria veen especificados no captulo 7 deste tratado
polo que non incidiremos mis niso, non obstante, necesario sinalar que en ningn
caso ofrecen proteccin os filtros inadecuados ao contaminante qumico.
Ademais, cando sexa necesario realizaranse avaliacins especficas da exposicin a
contaminantes qumicos para determinar as medidas preventivas que haxan de adoptarse
en funcin dos resultados obtidos.
LEMBRE
A utilizacin de proteccins auditivas adoita ser inevitable en infinidade de

postos de traballo e lugares dun centro de construcin e reparacin naval.
A eleccin de ferramentas axeitadas s tarefas e o correcto mantemento
destas son as medidas preventivas mis eficaces contra as vibracins.
Os soldadores deben estar illados de resto dos operarios colocando uns
bastidores de material opaco (pantallas ou biombos), que eviten as
posibles queimaduras nos ollos por exposicin a radiacins do resto de
traballadores.
A iluminacin de cada zona ou parte dun lugar de traballo deber
adaptarse s caractersticas da actividade que se efecte nela.
As operacins con risco hixinicos por contaminantes qumicos mis
caractersticas na construcin e reparacin de buques son as de pintado
e chorreado, xunto cos procesos de soldadura.
A ventilacin natural cando sexa posible e a ventilacin/extraccin
localizada no seu defecto son as medidas preventivas mis eficaces
contra os riscos hixinicos por contaminantes qumicos. Como ltima
opcin utilizaranse equipos individuais de proteccin respiratoria. Estes
equipos deben dispoer de filtros axeitados ao tipo de contaminante.

Na proteccin de riscos hixinicos, haberase de atender especialmente seguinte
normativa:
Real decreto 286/2006, do 10 de marzo, sobre a proteccin da sade e a seguridade
dos traballadores contra os riscos relacionados coa exposicin ao rudo.
Real decreto 1311/2005, do 4 de novembro, sobre a proteccin da sade e a
seguridade dos traballadores fronte aos riscos derivados ou que poidan derivarse
da exposicin a vibracins mecnicas.
Real decreto 374/2001, do 6 de abril, sobre a proteccin da sade e seguridade dos
traballadores contra riscos relacionados cos axentes qumicos durante o traballo.
Real decreto 665/1997, do 12 de maio, sobre a proteccin dos traballadores contra
os riscos relacionados coa exposicin a axentes cancerxenos, modificado polo Real
decreto 1124/2000 e Real decreto 349/2003.
Real decreto 773/1997, do 30 de maio, sobre disposicins mnimas de seguridade
e sade relativas utilizacin polos traballadores de equipos de proteccin
individual.
COORDINACIN
DAS ACTIVIDADES EMPRESARIAIS
4
CAPTULO
04
COORDINACIN
DAS ACTIVIDADES EMPRESARIAIS
INTRODUCIN
Un dos principais factores que aumentan a probabilidade dun accidente na actividade
naval a concorrencia de traballos de diversa ndole, xa que se unen nun mesmo centro
de traballo actividades tan dispares como incompatibles entre si.
A coordinacin de actividades empresariais para a prevencin dos riscos laborais deber
garantir o control das interaccins das diferentes actividades desenvolvidas no centro de
traballo. En particular cando poidan xerar riscos cualificados como graves ou moi graves,
ou cando se desenvolvan no centro de traballo actividades incompatibles entre si pola
sa incidencia na seguridade e a sade dos traballadores, as como a aplicacin correcta
dos mtodos de traballo polas empresas concorrentes.
Por outro lado, hai que ter en conta a complexidade da actividade en canto se refire
subcontratacin da case totalidade dos traballos nas distintas fases da construcin ou
reparacin.
Tendo en conta a subcontratacin nos distintos centros de traballo podmonos encontrar
coa seguinte armazn de empresas:
REPARACIN
Nunha reparacin naval existen dous centros de traballo, simultaneamente e de diferentes
propietarios; un o propio buque (propiedade do armador) e o outro o varadoiro,
estaleiro ou peirao de reparacins no que se encontra para ser reparado (propiedade
do empresario ou organismo que o explota) podendo xurdir as dous empresarios
titulares: buque e estaleiro.
De ser este caso, cada unha deles deber responsabilizarse de informar dos riscos e
medidas de prevencin a adoptar en instalacins das que son responsables.
dicir, que poden producirse das circunstancias:
a) Que o armador do buque contrate a reparacin ao estaleiro/varadoiro, convertndose
nun promotor da obra, pero de distinta actividade sa propia (non esquezamos
que a actividade principal dun armador a pesca, o transporte de mercadoras ou
calquera que sexa o labor da embarcacin).
Neste caso o armador non desempeara ningunha figura preventiva concreta no
transcurso da obra. O estaleiro actuar como empresa titular de todas as instalacins
(estaleiro e buque) e empresa principal respecto s empresas que subcontrate. Estas,
sern empresas subcontratadas respecto ao estaleiro e actuarn como empresas
principais respecto s que eles subcontraten sa vez (circunstancia bastante habitual)
todas elas sern empresas concorrentes no centro de traballo.
COORDINACIN DAS ACTIVIDADES EMPRESARIAIS
b) Que o armador execute as reparacins nun peirao de reparacins ou estaleiro,

contratndolle estes traballos a unha empresa ou varias de reparacin naval que
podern ou non subcontratar outras empresas pola sa vez.
Neste caso, o peirao de reparacins ou estaleiro asumir as funcins de empresa

titular das instalacins do peirao, o armador as funcins de empresa titular
do buque e empresa principal das que subcontrate. Estas sern empresas
concorrentes no centro de traballo entre si e empresas principais das que
subcontraten, de ser o caso.
Estas das posibilidades poden mesturarse entre si nos casos nos que o armador contrata
directamente parte da obra a unha ou varias empresas e outra parte ao estaleiro que, pola
sa vez, poder subcontratar outras empresas. Neste caso as figuras preventivas actuarn
como tales nas reas que lles corresponda, anda que s veces para o prevencionista e
para eles mesmos resulta difcil delimitalas.
CONSTRUCIN
No caso das construcins navais existir un nico empresario principal e titular do centro
de traballo, que ser sempre o propietario do estaleiro ou varadoiro.
Observando este galimatas, pdese entender a dificultade que leva consigo a

coordinacin de traballos de reparacin ou construcin naval. A dificultade de unificar
criterios, que poidan levar a unha uniformidade de medios e medidas de coordinacin
entre tal disparidade de empresas, enorme.
O Real decreto 171/2004, do 30 de xaneiro, polo que se desenvolve o artigo 24 da
coordinacin de actividades empresariais establece un listado non exhaustivo de medios
de coordinacin no seu artigo 11:
Intercambio de informacin e de comunicacins entre empresas concorrentes.
A celebracin de reunins peridicas entre as empresas concorrentes.
As reunins conxuntas dos comits de seguridade e sade das empresas
concorrentes ou, no seu defecto, dos empresarios que carezan dos devanditos
comits cos delegados de prevencin.
A imparticin de instrucins.
O establecemento de medidas especficas de prevencin existentes no centro de
traballo que poidan afectar aos traballadores das empresas concorrentes ou de
procedementos e protocolos de actuacin.
A presenza no centro de traballo dos recursos preventivos das empresas
concorrentes.
A designacin dunha ou mis persoas encargadas da coordinacin das actividades
preventivas.
A Lei 54/2003, do 12 de decembro, de reforma do marco normativo da prevencin de
riscos laborais, establece a obrigatoriedade de contar con recursos preventivos cando
os riscos poidan verse agravados ou modificados no desenvolvemento do proceso ou
a actividade, pola concorrencia de operacins diversas que se desenvolven sucesiva ou
simultneamente e que fagan preciso o control da correcta aplicacin dos mtodos de
traballo, ou cando se realicen actividades ou procesos que regulamentariamente sexan
considerados como perigosos ou con riscos especiais.
No caso da construcin e reparacin naval danse simultaneamente e permanentemente

os dous requisitos:
Os riscos poden verse agravados ou modificados no desenvolvemento do proceso
ou a actividade, pola concorrencia de operacins diversas.
Trtase dunha actividade regulamentariamente considerada perigosa xa que est
includa no Anexo I do Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba
o regulamento dos servizos de prevencin. (Actividades na industria siderrxica e
na construcin naval).
Polo tanto ser necesario que todas as empresas concorrentes no centro de traballo
conten con polo menos con un recurso preventivo, presente no citado centro.
PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO E MEDIDAS PREVENTIVAS

Nun centro de construcin ou reparacin naval, como xa se viu, concorren traballadores
pertencentes a diferentes empresas dedicadas s actividades propias do sector, pero tamn
se encontran outras que desenvolven traballos alleos a este, como son o mantemento de
instalacins e equipos, operacins de limpeza, etc.
Considrase actividade propia aquela que vai ligada ao proceso produtivo da
construcin ou reparacin naval. Isto leva consigo oficios tales como a caldeirara,
soldadura e canalizacin, que poden considerarse os principais en volume, a electricidade,
pintura e chorreado, desgasificado e limpeza de tanques, illamentos, carpintara metlica
e de madeira, mecnica, electromecnica, etc. que tamn son propios do sector.
Anda que non poida considerarse unha subcontrata en si, hai que destacar que tamn
accede ao centro de traballo persoal de numerosas empresas que desenvolven servizos de
carga e descarga de material e en especial carga e descarga de substancias perigosas, gases,
combustibles, residuos, etc. cos conseguintes riscos que estes traballos levan asociados.
En ambos os dous casos, moi importante que os procedementos de coordinacin se
encontren implantados correctamente.
Outro problema engadido no caso da reparacin naval encntrase na tripulacin do barco.
En ocasins a reparacin lvase a cabo estando a bordo parte da tripulacin, o cal xera riscos
engadidos para eles e para os traballadores das empresas que participan na reparacin.
importante evitar en todo caso a presenza de tripulacin durante o transcurso da obra
e menos anda permitir a sa participacin nesta.
Unha correcta coordinacin de actividades
debe basearse e comezar co control do persoal
que entra dentro das propias instalacins.
importante dispoer dalgn sistema de control
de acceso, sistemas de tarxetas con tornos, etc.
complementado con porteiros, co fin de coecer
en todo momento qu traballadores e visitas se
encontran no centro.
preciso ter en conta outro factor que agrava a
complexidade do sector e que afecta directamente
coordinacin: cada actividade que se desenvolve, leva consigo a introducin nun mesmo
centro de traballo de equipos, maquinaria e infinidade de substancias das que realmente
s teen coecemento destas e os riscos que levan consigo, as propias empresas que
fan uso delas. Outro factor importante a utilizacin de cada empresa subcontratada de
equipos de traballo e as instalacins comns do centro de traballo, distribucin de gases,
aire comprimido, etc.
O sistema de xestin da coordinacin dunha empresa debe recoller en todo caso o
control dos equipos de traballo de uso comn como os equipos de elevacin mecnica
de cargas, as plataformas, estadas, etc. mediante a distribucin de instrucins por escrito
e permisos ou autorizacins para que o seu uso non sexa indiscriminado.
En todos estes casos importante que a empresa principal leve a iniciativa na coordinacin
solicitando empresa que introduce estes elementos a informacin necesaria acerca dos
mesmos e que, sa vez informe sobre as normas de utilizacin das instalacins de uso
comn. Ademais, a empresa principal debe ter en conta que ten que cumprir co seu
deber de vixilancia tanto dos seus traballadores como os das empresas subcontratadas
se son da sa mesma actividade.
necesario ter en conta que o obxectivo principal do intercambio de informacin que
os traballadores estean informados.
Respecto a este tema moi importante ter en conta
que a informacin aos traballadores, como acontece
coa formacin, non un requisito que se ha de
cumprir nun momento dado e a remata, senn
que se trata dunha norma de seguridade continua
que se debe revisar e actualizar periodicamente.
Mxime nesta actividade tan cambiante en canto
a equipo e condicins de traballo.
Existen empresas, denominadas de control de
acceso, que son contratadas polas empresas
principais para que leven a cabo a solicitude
s empresas contratadas e subcontratadas das
necesarias acreditacins do cumprimento de todos
os requisitos legais para poder efectuar os traballos
no centro principal.
Estas empresas solicitan e xestionan toda a documentacin das contratas relativa a certificados
de aptitude dos traballadores para os seus postos de traballo, certificados de formacin en
prevencin de riscos laborais, avaliacin de riscos dos traballos que se efectuarn, etc.
Non obstante, coa contratacin destas empresas non se debe entender como cumprida
a obrigatoriedade que establece o Real decreto 171/2004 de intercambio de informacin
entre empresas concorrentes, nin a imparticin de instrucins por escrito, xa que estas
empresas actan como meros xestores da acreditacin do cumprimento dos requisitos
legais, pero non actan como vehculo de comunicacin da informacin entre elas.
Con respecto aos medios humanos que se reflicten como medio de coordinacin,
dicir os recursos preventivos e a figura do coordinador, importante que as sas
responsabilidades e funcins estean correctamente definidas.
Na actividade da construcin e reparacin naval existe a figura do membro de equipos
auxiliares de prevencin e contra incendios, que adoita pertencer a unha empresa
especializada en coordinacin de actividades empresariais, que exerce labores de
coordinacin, vixilancia e control do cumprimento das normas de seguridade.
Esta figura ten unha capacitacin mnima para
o desempeo das funcins, de nivel intermedio
en prevencin de riscos laborais e tamn ten
formacin especfica na loita contra incendios. O
seu nico labor a prevencin dos riscos laborais,
non participando nos procesos produtivos. Pode
asumir as funcins de coordinador de actividades
empresariais e tamn debe formar parte dos
equipos de emerxencias.
Por ltimo, importante sinalar que se debe implicar nos mecanismos para a coordinacin
de actividades aos membros dos servizos de prevencin como rgano asesor.
Dbeselles informar da entrada de persoal externo, a subcontratacin de traballos e o
movemento de persoal a outras empresas. A falta de comunicacin un claro indicativo
de que a coordinacin de actividades empresariais non se est a aplicar na sa totalidade
e anda carece da fluidez necesaria.
Pola complexidade das actividades que se desenvolven no sector naval e pola sa
idiosincrasia, vese a necesidade de unificar criterios entre tdalas empresas do sector.
Para ter unha gua comn na coordinacin das actividades, todas as empresas estarn
suxeitas ao Real decreto 171/2004 para a coordinacin das actividades industriais.
Para tal efecto, neste captulo, inclese un modelo de procedemento de coordinacin
de actividades para a construcin e reparacin naval, baseado no procedemento
aprobado pola mesa de seguimento de riscos laborais non sector naval, que
funciona como modelo comn de xestin da coordinacin de actividades empresariais
entre os estaleiros que o subscribiron.
Trtase dun modelo aberto e perfectamente transferible a outras empresas de similares
caractersticas, polo que pode utilizarse como base para establecer un sistema de xestin
da coordinacin de actividades de calquera empresa, coas lxicas adaptacins propias da
idiosincrasia de cada centro de traballo.
PROCEDEMENTO DE COORDINACIN DE ACTIVIDADES

PARA A CONSTRUCIN E REPARACIN NAVAL
OBXECTO
Definir e desenvolver as accins necesarias en materia preventiva para coordinar as
actividades que se realizarn nunha construcin ou reparacin sempre que concorran
traballadores de distintas empresas no mesmo centro de traballo, dando cumprimento
ao Real decreto 171/2004, sobre coordinacin de actividades empresariais.
ALCANCE
Todas aquelas actividades que pola sa natureza, ou a concorrencia destas, poidan xerar
riscos a terceiros, ou s propias instalacins.
DEFINICINS
Centro de traballo
Calquera rea, edificada ou non, na que os traballadores deban permanecer ou que
deban acceder por razn do seu traballo.
Empresario titular do centro de traballo

A persoa que ten a capacidade de poer a disposicin e xestionar o centro de
traballo.
Empresario principal
O empresario que contrata ou subcontrata con outros a realizacin de obras ou servizos
correspondentes propia actividade daquel e que se desenvolven no seu propio centro
de traballo. Incle s empresas auxiliares que contratan ou subcontratan actividades
sexan propias ou non independentemente do lugar onde se desenvolva a actividade.
Accidente de traballo sen baixa

Aquel accidente no que existe lesin pero permite ao traballador continuar realizando o
seu traballo tras recibir asistencia.
Accidente de traballo con baixa

Aquel accidente que incapacita o traballador, polo menos un da de traballo sen contar
o do da do accidente, para continuar o seu traballo.
MTODO
Figuras preventivas
Para a execucin da obra sern designadas as seguintes figuras preventivas:
Coordinador
Empresa titular.
Empresa auxiliar que subcontrata. (Xa que neste caso empresa principal ante
as sas contratas deber dispoer dun coordinador, o cal acta como recurso
preventivo ante a empresa titular).
Recurso preventivo
Todas as empresas participantes.
Perl coordinador
Dispoer dun amplo coecemento, cualificacin e experiencia nos distintos procesos
produtivos do sector naval.
Ter acceso a toda a informacin das actividades produtivas da empresa.
Dispoer dunha posicin na estrutura xerrquica da empresa que o habilite para calquera
toma de decisin en materia produtiva ao darse a confluencia de traballos.
Capacitacin mnima para o desempeo das funcins de nivel intermedio en materia de
prevencin de riscos laborais.
Perl recurso preventivo

Dispoer dun amplo coecemento, cualificacin e experiencia no seu proceso produtivo.
Ter acceso a toda a informacin das actividades produtivas da empresa.
Dispoer dunha posicin na estrutura xerrquica na empresa que o habilite para calquera
toma de decisin en materia produtiva ao darse a confluencia de traballos.
Deber estar en posesin de formacin mnima para o desempeo das funcins de nivel
intermedio en materia de prevencin de riscos laborais, ou no seu defecto de formacin
mnima para o desempeo das funcins de nivel bsico en materia de prevencin de
riscos laborais de 50 horas, preferiblemente complementado cun curso especfico de
recurso preventivo en sector naval.
XESTIN DOCUMENTAL
Antes do inicio da obra

O coordinador dispoer da planificacin inicial das actividades produtivas.
A empresa ou empresas principais designan un coordinador para a construcin/reparacin.
Todas as empresas designan un recurso preventivo para a construcin ou reparacin.

As empresas intercmbianse a documentacin reflectida nos ANEXOS I e II e as que
acten como principais, crearn un listado que mantern actualizado.
O coordinador, na reparacin, xunto co inspector do buque/armador realizan a
identificacin xeral, a identificacin de actividades e zonas afectadas na reparacin e
das empresas que van efectuar os devanditos traballos. Segundo se especifica a
Instrucin I: instrucin para a identificacin de zonas afectadas e actividades a realizar
antes da reparacin.
No transcurso da obra
Todas as empresas deben comunicar ao seu coordinador, no momento, calquera accidente
con baixa e calquera incidente que puidese ocasionar un accidente con baixa.
Todas as empresas deben comunicar ao seu coordinador calquera cambio substancial
que poida acontecer no transcurso da obra, entendendo como cambio substancial
os seguintes:
Modificacin de interlocutor, recurso preventivo ou coordinador de actividades se
a devandita empresa subcontrata existe a posibilidade real de que o faga.
Cambios na estrutura preventiva da empresa tales como: mutua de AATT e EEPP,
servizo de prevencin ou delegados de prevencin.
Subcontratacin de traballos a realizar na obra.
Mensualmente cada empresa actualiza a documentacin reflectida no ANEXO I.
Mensualmente as empresas entregan ao seu coordinador unha listaxe de todos os
accidentes acaecidos no centro de traballo con e sen baixa, as como a investigacin
destes. A investigacin dos accidentes con baixa farase no prazo mximo de 3 das.
O coordinador, na reparacin xunto co inspector do buque/armador, manter ao da a
identificacin de actividades e zonas afectadas na reparacin, as como as empresas que
efectan os devanditos traballos.
REUNINS DE COORDINACIN
Antes do inicio da obra

O coordinador convoca todos os recursos preventivos e/ou coordinadores das empresas
da construcin ou reparacin.
Na reunin reslvense os seguintes asuntos:
Verificarase que a documentacin reflectida nos ANEXO I e II, foi entregada.
Explicacin do mtodo que se seguir na coordinacin de actividades da
construcin.
No transcurso da obra
O coordinador debe coecer diariamente a planificacin das actividades produtivas.
O coordinador diariamente reunirase cos recursos preventivos (cando se considere
necesario poderase requirir a presenza das lias de mando) das empresas afectadas pola
concorrencia de actividades derivada de variacins na planificacin e coordinacin de
actividades realizada na reunin semanal, sen ser preciso levantar acta desta.
O coordinador convoca cunha periodicidade semanal os recursos preventivos das
empresas implicadas na actividade e levanta acta da devandita reunin.
Participacin dos delegados de prevencin
Os delegados de prevencin das empresas convocadas que se encontren na obra podern
acudir s reunins de coordinacin de carcter semanal, notificndoo previamente.
DESVIACINS EN MATERIA DE COORDINACIN

O coordinador e/ou recursos preventivos das empresas deben facer un seguimento
conxunto da correccin das desviacins en materia de coordinacin de
actividades empresariais.
Independentemente das inspeccins ou o mtodo que dispn cada empresa para
identificar, avaliar e corrixir as desviacins; tanto o coordinador coma os recursos
preventivos deben comunicar as desviacins en materia de seguridade e sade que se
encontren ao longo da xornada de traballo, e expoelas nas reunins de coordinacin.
As mesmo os delegados de prevencin poden notificar desviacins en materia de
PERMISOS DE TRABALLO
Co obxecto de garantir unha coordinacin das actividades eficaz, as empresas participantes
nas obras debern solicitar un permiso de traballo para todos os traballos que vaian
realizar a bordo e para aqueles traballos que poidan ocasionar riscos graves se non son
controlados, segundo a Instrucin II: Instrucin de xestin de permisos de traballo
RESPONSABILIDADES E FUNCINS
Coordinador
Ter coecemento da recompilacin de documentacin s empresas
subcontratadas.
Ter coecemento da documentacin entregada pola sa empresa s empresas
auxiliares.
Convocar as reunins de coordinacin, iniciais e peridicas.
Levantar actas de todas as reunins de coordinacin.

Dispoer e difundir s empresas auxiliares a planificacin inicial e as modificacins
existentes das actividades produtivas da construcin ou reparacin.
Comunicar as desviacins en materia de coordinacin s empresas afectadas.
Suscribir as comunicacins de desviacins que lle entregue a empresa auxiliar.
Facer o seguimento das desviacins en materia de seguridade e sade da construcin
ou reparacin, podendo convocar calquera figura preventiva.
Dar participacin aos delegados das empresas que estean presentes na obra,
atendendo s sas peticins e denuncias, participando conxuntamente na mellora
dos procesos de coordinacin e de prevencin de accidentes.
Recurso preventivo
Ter coecemento da documentacin entregada pola sa empresa empresa
principal.
Ter coecemento da documentacin entregada sa empresa pola empresa
principal.
Asistir e participar en todas as reunins de coordinacin s que sexa convocada
a sa empresa.
Comunicar as desviacins en materia de coordinacin ao coordinador da empresa
principal.
Facer o seguimento das desviacins de seguridade e sade da construcin ou
reparacin, podendo convocar calquera figura preventiva.
Empresa principal
Controlar documentalmente a todas as empresas da construcin ou reparacin.
Informar ao coordinador da documentacin entregada polas empresas auxiliares.
Arquivar de forma correcta a documentacin entregada polas empresas auxiliares.
Dar a documentacin s empresas auxiliares.
Empresa auxiliar
Dar a documentacin esixida pola empresa principal.
Informar ao recurso preventivo /coordinador da sa empresa da documentacin
entregada por parte da empresa principal.
Arquivar de forma adecuada a informacin entregada pola empresa principal.
Facer chegar a todos os operarios da empresa que vaian traballar ao centro de
traballo, a informacin entregada pola empresa principal.
ANEXO I
LISTADO DE DOCUMENTACIN ESIXIDA S EMPRESAS AUXILIARES
Nome, apelidos e DNI (ou n. de identificacin se estranxeiro) de cada

traballador destinado obra.
Persoa de contacto da empresa principal coa auxiliar.
Mutua de Accidentes de Traballo e Enfermidades Profesionais. (Art. 68, texto
refundido L.G.S.S.)
Modelo organizativo de prevencin, cos seus certificados e/ou contratos
correspondentes. (Captulo III, Real decreto 39/1997)
Avaliacin de riscos e planificacin preventiva dos traballos a realizar na obra.
(Captulo II, Real decreto 39/1997)
Concerto de vixilancia da sade e certificados de aptitude do recoecemento
mdico de cada traballador. (Art. 22, Lei 31/1995)
Listado de EPI que proporciona a empresa auxiliar aos traballadores, con
acreditacin da sa entrega ou un documento da empresa no que certifica a
entrega dos EPI necesarios aos traballadores, en funcin dos postos de traballo
que vaian desenvolver na obra. (Art. 8, Real decreto 773/1997)
Listado de equipos de traballo que vaia utilizar a empresa externa na empresa
principal con copia das sas respectivas declaracins de conformidade ou
certificado CE. (Real decreto 1215/1997 e Real decreto 1644/2008)
Fichas de datos de seguridade dos produtos perigosos, indicando en que
actividade van ser utilizados. (Art. 13, Real decreto 255/2003)
Listado de traballadores especialmente sensibles, menores e traballadoras
embarazadas ou en situacin de lactacin. (Art. 26 e 27, Lei 31/1995)
Formacin aos traballadores en materia preventiva, con copia de certificados de
formacin. (Art. 19, Lei 31/1995)
Acreditacin de que os traballadores recibiron informacin sobre os riscos do
seu posto de traballo e sobre os xerais da empresa onde vaian traballar, includo
o Plan de emerxencia. (Art. 18, Lei 31/1995)
Acta de nomeamento do recurso preventivo/coordinador pola empresa auxiliar.
(Art. 32. Bis Lei 54/2003 e art. 11, Real decreto 171/2004)
Acta de nomeamento do/s delegado/s de prevencin, se procede. (Art. 35, Lei
31/1995)
Notificacin da empresa aos seus delegados de prevencin da realizacin dos
traballos. (Art. 37, Lei 31/1995)
Identificacin do persoal que vaia realizar as tarefas de eslingado, traballos con

plataformas mbiles de elevacin para persoas e montaxe de estadas, as como
a acreditacin da sa formacin nas devanditas actividades.
Recibn dos delegados de prevencin da empresa auxiliar da notificacin da
documentacin achegada pola empresa principal (art. 33 e 36, Lei 31/1995;
Art. 15, Real decreto 171/2004).
Nota I: No caso de que a contrata subcontrate sa vez con outra empresa, esixirnselle os mesmos
requisitos a esta ltima, e proporcionarselles a mesma informacin que empresa principal.
ANEXO II
LISTADO DE DOCUMENTACIN ENTREGADA A EMPRESAS

AUXILIARES POR PARTE DA EMPRESA PRINCIPAL
Organizacin da prevencin e certificados ou contratos correspondentes.

(Modelo de organizacin preventiva da empresa) (Captulo III, Real decreto
39/1997)
Persoa de contacto da empresa principal coa auxiliar.
Identificacin do coordinador. (Nomeamento asinado). (Art. 13, Real decreto
171/2004)
Nome do delegado ou delegados de prevencin. (Art. 35, Lei 31/1995)
Notificacin da empresa principal aos seus delegados de prevencin da realizacin
dos traballos. (Art. 37, Lei 31/1995; Art. 15, Real decreto 171/2004)
Manual de prevencin da empresa, inclundo Plan de Emerxencia ou medidas
de emerxencia da obra e das instalacins da empresa (vas de evacuacin,
punto de encontro e demais medidas que poidan influr no trnsito dende ou
cara obra)
INSTRUCIN PARA A IDENTIFICACIN DE ZONAS AFECTADAS E

ACTIVIDADES A REALIZAR ANTES DA REPARACIN
Obxecto
Obter a informacin necesaria do buque antes da reparacin para desenvolver a estratexia
a seguir en materia preventiva ante o risco de xeracin de atmosferas explosivas
Alcance
A todos os buques na sa fase anterior reparacin calquera que sexa a sa situacin,
en porto ou varado en estaleiro.
Mtodo
O inspector do buque da armadora ou consignataria deber identificar os lugares
ou zonas de traballo afectados pola reparacin, as como todos os paois, espazos
confinados, etc. adxacentes s devanditas zonas.
Deber identificar de igual modo todas as conducins que pasan, entran ou saen da
zona identificada como afectada pola reparacin.
O inspector do buque da armadora ou consignataria deber realizar unha lista dos traballos
ou actividades a desenvolver nas zonas xa identificadas como afectadas pola reparacin.
O inspector do buque da armadora ou consignataria deber realizar unha identificacin
de cada tanque existente no buque xa sexa de combustible, aceite, auga, etc. indicando
claramente o estado e nivel de enchedura destes. As mesmo deber realizar unha
identificacin de todo aquel material almacenado susceptible de xerar un risco de
incendio ou explosin nas zonas afectadas pola reparacin ou as sas inmediacins,
tales como almacenamentos de pinturas, disolventes, botellas ou botellns de gas,
material explosivo como bengalas, etc. Esta informacin deberase complementar coa
identificacin desta en planos ou no seu defecto con fotos ou un mtodo similar ao
obxecto de facilitar a sa identificacin ao coordinador de seguridade que deba asumir
a coordinacin da reparacin.
O inspector do buque da armadora ou consignataria deber realizar unha identificacin
dos medios de extincin propios do buque xa sexa fixos ou mbiles, as como dos
medios que dispn o buque de primeiros auxilios ou material de intervencin en caso de
emerxencia. Esta informacin deber facilitala preferentemente mediante a identificacin
destes en plano.
Unha vez realizada a identificacin de tarefas e zonas afectadas pola reparacin e a
identificacin dos medios de extincin, primeiros auxilios e equipos de intervencin, as
como de todo aquel material susceptible de xerar risco de incendio ou explosin e o estado
de todos os tanques do buque, o inspector do buque da armadora ou consignataria deber
dar traslado de toda a informacin, ao coordinador de seguridade da empresa que asumise
a coordinacin xa sexa o propio armador ou consignatario ou o estaleiro.
Unha vez comezada a reparacin e en previsin de posibles cambios nas actividades e
zonas afectadas desta o inspector do buque da armadora ou consignataria deber dar
traslado por escrito dos devanditos cambios ao coordinador de seguridade.
Modelo para a identicacin de tanques e material susceptible de

provocar un incendio ou explosin
DATA
IDENTIFICACIN DO BUQUE
TANQUES
IDENTIFICACION SITUACIN CAPACIDADE CANTIDADE BALEIRO DESGASIFICADO
DO PRODUTO DO TANQUE DO TANQUE (Vol)
(combustible,
auga, aceite)
SI NON SI NON
SI NON SI NON
SI NON SI NON
SI NON SI NON
SI NON SI NON
SENTINAS Libro de control de residuos
GASES
IDENTIFICACIN CANTIDADE SITUACIN NO BUQUE
/
/
/
PRODUTOS QUMICOS
IDENTIFICACIN NMERO DE BOTES/ SITUACIN NO BUQUE
DA SUBSTANCIA CAPACIDADE
SITUACIN NO BUQUE
BENGALAS E/OU EXPLOSIVOS SI NON
Asdo: Recibn:
Inspector do buque Coordinador
INSTRUCIN PARA A XESTIN DE PERMISOS DE TRABALLO
Obxecto
Esta Instrucin ten por obxecto establecer a metodoloxa para o control daqueles traballos
que, de non ser controlados, poden ocasionar accidentes graves.
Alcance
Aplcase a todos os traballos a bordo as como aqueles traballos que poidan ocasionar
riscos graves se non son controlados, que se leven a cabo no centro de traballo.
Entndese por:
Traballos a bordo:
Traballos que se desenvolvan a bordo de embarcacins en construcin ou en
reparacin. En bancada ou a flote.
Traballos ou actividades que poden ocasionar riscos graves se non son
controlados:
Traballos en espazos confinados; traballos en zona con risco de explosin (ATEX);
traballos en alta/media tensin; traballos en altura; traballos con produtos qumicos
corrosivos, inflamables ou explosivos; traballos en mquinas en marcha, outros traballos
para os que o coordinador considere necesario un permiso para levalos a cabo.
Permiso de traballo:
Documento que autoriza a desenvolver as actividades encomendadas, e sen o cal
non se poderan comezar os traballos. Reflicte as medidas de seguridade que se
tomarn para realizar os devanditos traballos, determina prazos de execucin e
zonas de actuacin.
DESENVOLVEMENTO
A solicitude do permiso de traballo partir do coordinador, tcnico competente ou
recurso preventivo da empresa que vaia executar ou desenvolver a actividade (en diante
tcnico da empresa que vai desenvolver a actividade).
O coordinador, tcnico competente ou recurso preventivo da empresa principal (en
diante tcnico da empresa principal) xunto co tcnico da empresa que vaia desenvolver
a actividade debern identificar e avaliar as condicins necesarias para a realizacin dos
traballos a executar mediante a cubricin do documento permiso de traballo.
No caso da existencia de subcontratas a cargo da empresa que vai executar os traballos,
o tcnico da empresa que vaia executar a actividade deber cumprir con elas a parte
inferior do documento permiso de traballo.
A travs deste documento plasmaranse por escrito todas as medidas de seguridade que
se adoptarn para a realizacin dos traballos.
Se como resultado da anlise das medidas de seguridade que se tomarn nos traballos
deben levarse a cabo medidas iniciais ou peridicas das condicins ambientais da
atmosfera de traballo, as devanditas medidas debern quedar reflexas por escrito.
O tcnico da empresa que execute os traballos deber dar por escrito os nomes do
persoal que vai estar a traballar na rea afectada polo permiso de traballo ao tcnico da
empresa principal comunicndolle calquera modificacin no transcurso dos traballos que
poida acaecer.
O tcnico da empresa principal deber controlar e levar un rexistro de todos os permisos
de traballo abertos no buque.
O tcnico da empresa principal deber plasmar calquera variacin das medidas de
seguridade esixidas no permiso de traballo, que poidan xurdir no transcurso dos traballos,
as como calquera desviacin do cumprimento das condicins descritas neste xa sexa por
parte da empresa principal, a empresa que estea a desenvolver os traballos, ou calquera
outra empresa que estea a traballar dentro do buque.
O tcnico da empresa que executa os traballos deber comprobar e controlar a validez
temporal do Permiso de traballo, en caso de non finalizar os traballos na data sinalada
no Permiso de traballo deber dar coecemento diso ao tcnico da empresa principal,
o cal tomar a decisin de paralizar os traballos ou continuar estes cun novo Permiso
de traballo.
Unha vez finalizado a actividade ou traballo afectado polo Permiso de traballo o tcnico
da empresa que executase os traballos, dar coecemento da finalizacin ao tcnico da
empresa principal.
Os devanditos tcnicos conxuntamente unha vez verificadas as condicins seguras da
zona, darn por finalizadas as condicins de atmosfera explosiva que fixeron que se
tramitase o permiso, arquivando toda a documentacin xerada.
PERMISO DE TRABALLO
Empresa solicitante
Empresa que autoriza
Validez (data) dende ata
Descricin dos traballos a realizar
Zona do buque onde est autorizado a realizar traballos
Os traballos realizaranse fra da xornada normal de traballo
SI NON
(fin de semana, das festivos, etc.)
TRABALLOS DE PINTURA
PROXECCIN DE ILLANTES (POLISTER, ETC)
TRASFEGO DE COMBUSTIBLE EN TANQUES OU CANALIZACINS
OU A EXISTENCIA DE COMBUSTIBLE NESTES
Situacin
TRABALLOS EN CONDUCINS OU SISTEMAS DE FRIO (AMONACO, ETC)
de risco OU A SIMPLE EXISTENCIA DAS MESMOS. (REPARACIN)
TRABALLOS EN SENTINAS, DOBRES FONDOS, PIQUES DE PROA, ETC. (ESPAZOS CONFINADOS)
DESGASIFICADO E LIMPEZA DE TANQUES (GASLEO, ETC)
OUTROS
MEDIDAS PREVIAS REALIZACIN DO TRABALLO MEDIDAS QUE SE DEBEN REALIZAR
SI NON NP
DURANTE O TRANSCURSO DOS TRABALLOS SI NON NP
Medicins peridicas
Balizar e sinalizar a zona e as
Luminarias e equipos porttiles
zonas circundantes do recinto
de traballo antideflagrantes
Medicins previas
Establecer sistema de vixilancia
Ventilacin natural/ Ventilacin
e comunicacin dende o exterior
forzada previa
Portar ou dispoer preto do recinto
Aplicar ventilacin forzada
os equipos respiratorios illantes
durante o traballo
de autosalvamento
Limpeza e purgado de canalizacins
Outras:
de entrada e sada de produtos
Peche de canalizacins de entrada MEDIDAS QUE SE DEBEN REALIZAR
e sada de produtos POSTERIORES AOS TRABALLOS
Interromper todas as conexins elctricas Medicins de comprobacin
Outras: da atmosfera interior
Outras:
EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL EQUIPOS DE PROTECCIN CONTRAINCENDIOS
Equipos respiratorios illantes autnomos Extintores CO2
Equipos respiratorios Extintores po
illantes semiatnomos Mangueiras de auga
Outros: Outros:
Observacins:
Tcnico capacitado que realiza Inspeccionada persoalmente a rea de Inspeccionada persoalmente a rea de
as medicins iniciais traballo e comprobado o cumprimento traballo e comprobado o cumprimento
dos requisitos indicados, certifico que se dos requisitos indicados, certifico que
efectuaron correctamente os traballos pode efectuarse o traballo coas debidas
preparatorios especificados. garantas de seguridade.
ASDO: ASDO: ASDO:

Sinatura Sinatura. Empresa principal Sinatura. Subcontrata
Inspeccionada persoalmente a rea de Inspeccionada persoalmente a rea de Inspeccionada persoalmente a rea de
traballo e comprobado o cumprimento traballo e comprobado o cumprimento traballo e comprobado o cumprimento
dos requisitos indicados, certifico que dos requisitos indicados, certifico que dos requisitos indicados, certifico que
pode efectuarse o traballo coas debidas pode efectuarse o traballo coas debidas pode efectuarse o traballo coas debidas
garantas de seguridade. garantas de seguridade. garantas de seguridade.
ASDO: ASDO: ASDO:

Sinatura. Subcontrata Sinatura. Subcontrata Sinatura. Subcontrata
MEDICINS INICIAIS
DATA
BUQUE
HORA
Zona do buque na que se realizaron as medidas
O % de osxeno est
Porcentaxe de osxeno SI NON NP
comprendido entre 19,5 e 23,5%
ndice de explosividade
O ndice menor que o 10% do LIE SI NON NP
(LIE) o(LEL)
A concentracin de CO
Concentracin de CO SI NON NP
inferior a 25 ppm
A concentracin de SH2
Concentracin de SH2 SI NON NP
inferior 10 ppm
A concentracin de CO2
Concentracin de CO2 SI NON NP
inferior a 0,5%
Outras SI NON NP
Outras SI NON NP
Sinatura
Nome do Tcnico de prevencin que realiza as medidas:
MEDICINS PERIDICAS
DATA
BUQUE
HORA
Zona do buque na que se realizaron as medidas
O % de osxeno est
Porcentaxe de osxeno SI NON NP
comprendido entre 19,5 e 23,5%
ndice de explosividade
O ndice menor que o 10% do LIE SI NON NP
(LIE) o(LEL)
A concentracin de CO
Concentracin de CO SI NON NP
inferior a 25 ppm
A concentracin de SH2
Concentracin de SH2 SI NON NP
inferior 10 ppm
A concentracin de CO2
Concentracin de CO2 SI NON NP
inferior a 0,5%
Outras SI NON NP
Outras SI NON NP
Sinatura
Nome do Tcnico de prevencin que realiza as medidas:
CUADRANTE DE PERMISOS DE TRABALLO NOS BUQUES

CONSTRUCIN
BUQUE
REPARACIN
ZONA DE EMPRESA/S DESCRICIN DOS TRABALLOS DATA E HORA DATA E HORA TCNICO QUE TCNICO QUE
TRABALLO AUTORIZADA/S DO INICIO DE FINALIZACIN AUTORIZA O SOLICITA O
PERMISO DE PERMISO DE
TRABALLO TRABALLO
BUQUE
PERMISO DE TRABALLO EMITIDO EN DATA
ZONA DE TRABALLO AUTORIZADA
EMPRESA:
Nome e apelidos:
LISTADO DO
PERSOAL
AUTORIZADO
LEMBRE
A Coordinacin de Actividades Empresariais deber garantir o control das

interaccins das diferentes actividades desenvolvidas no centro de traballo.
A empresa principal debe levar a iniciativa na coordinacin.
Unha correcta coordinacin de actividades debe basearse e comezar co
control do persoal que entra dentro das propias instalacins. Tamn debe
inclur o control dos equipos de traballo de uso comn.
importante que as responsabilidades e funcins dos medios humanos que
se reflicten como medios de coordinacin estean correctamente definidas.
PREVENCIN E PROTECCIN DE EMERXENCIAS:
PLAN DE AUTOPROTECCIN
05
CAP TULO
05
PREVENCIN E PROTECCIN DE EMERXENCIAS:

PLAN DE AUTOPROTECCIN
INTRODUCIN
O artigo 20 da Lei de Prevencin de Riscos Laborais determina a obriga de analizar
as posibles situacins de emerxencia e de adoptar as medidas necesarias en materia
de primeiros auxilios, loita contra incendios e evacuacin dos traballadores. Para iso a
empresa deber designar o persoal encargado de poer en prctica estas medidas e
comprobar periodicamente, se o caso, o seu correcto funcionamento. Este persoal
deber dispoer da formacin necesaria e suficiente, e dispoer do material axeitado
para levar a cabo correctamente as sas funcins.
A confeccin dun plan de autoproteccin, por parte dos centros de construcin e
reparacin naval, d resposta a esta esixencia legal. Propoerase polo tanto, no presente
captulo, un modelo de plan de autoproteccin para un centro de construcin e reparacin
naval, coa finalidade, non s de dar resposta s esixencias legais existentes na material,
senn tamn, mellorar a proteccin dos usuarios do centro.
Pdese definir plan de autoproteccin como o documento que ten que servir de
ferramenta para previr, controlar, e dar resposta, a calquera posible situacin que poida
afectar s persoas e instalacins presentes no centro de traballo; sendo os dous obxectivos
principais do modelo de plan de autoproteccin proposto os seguintes:
Previr e evitar as causas das emerxencias.
Salvagardar a integridade dos ocupantes do centro (e en ltimo termo a sa vida),
e a conservacin dos bens materiais e instalacins do centro, en caso de que se
produza unha emerxencia.
Outros obxectivos que se deben alcanzar co plan de autoproteccin proposto, sern os
seguintes:
Coecer o centro de traballo e as sas instalacins, o persoal presente neste, a
perigosidade dos distintos sectores, e os medios de proteccin dispoibles.
Garantizar a fiabilidade de todos os medios de proteccin e as instalacins xerais.
Dispoer de persoas organizadas, formadas, e adestradas, que garantan rapidez e
eficacia nas accins a emprender para o control das emerxencias.
Ter informados a todos os ocupantes do centro de como deben actuar ante unha
emerxencia e en condicins normais para a sa prevencin.
Para acometer estes obxectivos, o plan de autoproteccin proposto estruturarase en
varios documentos:
Documento nmero 1
Avaliacin do risco. Enuncia e valora as condicins de risco das instalacins en
relacin cos medios dispoibles.
PREVENCIN E PROTECCIN DE EMERXENCIAS: PLAN DE AUTOPROTECCIN
Documento nmero 2
Medios de proteccin. Determina os medios materiais e humanos dispoibles
e precisos. Definiranse os equipos e as sas funcins, as como outros datos de
interese para garantir a prevencin de riscos e o control inicial das emerxencias que
acontezan.
Documento nmero 3
Plan de emerxencia. Considera as diferentes hipteses de emerxencias e os plans
de actuacin para cada unha delas, e as condicins de uso e mantemento de
instalacins.
Documento nmero 4
Implantacin. Consistente no exercicio de divulgacin xeral do Plan, a
realizacin da formacin especfica do persoal incorporado a este, a realizacin
de simulacros, as como a sa revisin para a sa actualizacin cando proceda.
Cabe salientar o plan de emerxencia como parte do plan de autoproteccin, xa
que nalgunhas ocasins tenden a confundirse ou non se diferenciar correctamente estes
dous conceptos.
O modelo de plan de autoproteccin proposto ten como mbito de aplicacin o
centro de traballo de construcin e reparacin naval, dicir, o estaleiro con todas as
instalacins e infraestruturas que posa. Os buques en reparacin ou construcin poden
inclurse de xeito xenrico neste plan de autoproteccin, non obstante, dado que son
centros de traballo temporais, e as condicins non son iguais para todos os buques,
sera recomendable a realizacin dun plan de autoproteccin complementario para cada
buque que se encontre nas instalacins, podendo ser isto responsabilidade do armador,
do centro, ou de ambos os dous, en funcin das condicins contractuais.
No caso dos peiraos de reparacins ou de centros de traballo situados en zonas como
polgonos industriais, zonas portuarias, etc. posible que exista un Plan de Emerxencias
de mbito superior, de ser este caso, debern integrarse no Plan de Emerxencias da
empresa todas as consignas que poidan afectalo tales como sinais de alarma, puntos de
reunin, organigrama de emerxencias, etc.
A continuacin expoerase un modelo de plan de autoproteccin, estando representado
cada un dos catro documentos bsicos que o compoen por un apartado.
DOCUMENTO 1: AVALIACIN DO RISCO
DESCRICIN DAS INSTALACINS

Neste punto definiranse as instalacins tendo en conta factores como situacin, mbito,
actividade desenvolvida, ocupacin, etc. Os puntos bsicos a tratar sern os seguintes:
Descricin do centro
Descricin xeral da actividade desenvolvida no centro de traballo.
Situacin do centro
Definirase a sa localizacin exacta (ra, municipio, etc) as como outros aspectos
xerais como superficie ocupada, nmero de naves, etc.
Situacin de accesos e edificios

Ser importante definir o mbito no cal se sita o centro. Deste modo dbese
establecer claramente as empresas ou elementos cos que linda o centro de traballo.
Este punto de vital importancia, xa que tamn se deben considerar os riscos
provenientes do exterior que puidesen xerar unha situacin de emerxencia. Tamn
se indicarn neste punto os accesos e vas de comunicacin cos que conta o centro,
e se estes son aptos para situacins ou vehculos de emerxencia.
Caractersticas construtivas e condicins xerais de deseo

Definiranse e detallaranse as instalacins que compoen o centro de traballo:
naves, talleres, peiraos, diques, almacns, locais de oficinas, accesos, etc.
Incluiranse, para cada zona ou instalacin, aspectos como:
Elementos que o compoen: naves, talleres, oficinas, aseos, nmero de plantas,

etc, as como a sa situacin no centro de traballo.
Composicin estrutural e construtiva: materiais de construcin, divisins
internas, etc.
Superficie total e das diversas zonas que compoen a instalacin.
Accesos: portas, escaleiras, vas de evacuacin, ramplas, etc.
Sistemas de sinalizacin de emerxencia: luminosa e/ou grfica.
Fachadas ou elementos cos que linda.
Actividades que se desenvolven.
Elementos industriais situados no sector: compresores, tanques, caldeiras,
almacenamento de produtos perigosos, instalacin elctrica, maquinaria de
traballo pesada, etc.
Ocupacin habitual, indicando quendas, horarios, etc.
Calquera outra informacin relevante.
RISCOS
Estableceranse neste punto os diversos riscos que poderan desembocar nunha situacin
de emerxencia, avalindoos en funcin da posibilidade, consecuencias, e medios
dispoibles para afrontalas. Ser moi importante definir correctamente estes riscos, xa
que en funcin destes se establecern os medios de proteccin necesarios (documento
2) e os diferentes protocolos de actuacin (documento 3).
Habitualmente pdense considerar os seguintes riscos:
Riscos naturais
Tormentas e cadas de raios
un risco xenrico que pode afectar a todas as instalacins e operarios que traballan
nestas. Valorarase a existencia dos medios de proteccin presentes: pararraios, etc.
Inundacins
Adoitan presentarse de dous tipos: por fallo nas propias instalacins, en cuxo caso
se encargara o persoal interno, ou por axentes externos como mareas, riadas,
chuvias, etc., en cuxo caso se recorrera a axuda externa como proteccin civil, etc.
Terremotos
Recorrerase clasificacin sismolxica do lugar.
Vendavais e outros
Riscos provocados
Intrusin, sabotaxe, atentado ou ameaza de bomba. Valorar os medios de
proteccin como servizo de vixilancia, cmaras de vixilancia, etc.
Riscos polo traballo

Riscos estruturais
Son os riscos debidos s propias estruturas dos edificios que compoen o
conxunto das instalacins, neste apartado comentaremos os riscos existentes
nalgunha delas.
Explosin
Os riscos de explosin mis importantes que se puidesen xerar adoitan ser
debidos ao almacenamento e canalizacin de gases como propano e osxeno,
usados habitualmente no proceso produtivo da actividade naval. Haber que
valorar a posibilidade de canalizacins destes gases por diferentes lugares das
instalacins. Dbese de considerar tamn este risco no interior de buques,
espazos confinados e nos talleres de carpintara, polister, etc.; onde pode
xerarse unha atmosfera explosiva.
Accidentes persoais graves
Polo tipo de actividade desenvolvida nos centros de construcin ou reparacin
naval, os accidentes mis graves que poden producirse son: cadas de estadas,
queimaduras, explosins, proxeccins de partculas nos ollos, cortes, lesins
musculares e feridas. Para poder evitar e previr estes accidentes a empresa dispoer
da avaliacin de riscos, co fin de detectar as situacins que poidan provocar un
accidente grave. Valorarase a existencia ou non, dun protocolo de evacuacin de
feridos, tanto no centro coma no interior do buque. Terase en conta a existencia de
medios de atencin ao ferido, como material sanitario, padiolas, enfermara, etc.
Cada de home auga

As posibles cadas de persoas o mar prodcense cando se trata de traballos no
exterior dos buques, en desprazamentos por pasarelas do dique, peiraos e non
se respecten as medidas de seguridade ou prevencin axeitadas. Considerarase
a existencia de medios de proteccin como salvavidas, lancha de rescate, etc.
No caso de cada dende algn buque, neste debern dispoer dos elementos de
salvamento adecuados de acordo coas Normas Complementarias SOAS 1974/78
(O.M. 10.6.83).
Riscos en buques
Afundimento
Este caso pdese dar por diferentes factores por malas condicins do buque, o
que require valorar previamente os riscos existentes e as medidas de seguridade a
adoptar ou en casos extremos de mal mar no peirao. En calquera dos dous casos
non debera de haber persoal bordo polo que a emerxencia quedara en posibles
danos materiais exclusivamente. Haber que valorar as posibles situacins de mal
mar que se poidan dar na zona.
Escora dun barco en manobras de varado e reflote do dique
A manobra de varado e reflote do dique considrase de grande importancia xa
que unha desestabilizacin do dique pode provocar a escora do buque, polo que
importante que os dispositivos de varado e reflote dos diques se encontren en
perfecto estado para asegurar a estabilidade do dique nestas manobras.
Buque deriva e outros riscos
Pode darse o caso de que o buque se solte das sas amarras ou quede sen
goberno por algn fallo mecnico. Isto fara que o buque fose deriva, o cal pode
desencadear sa vez en outros riscos.
Verteduras ou fugas de contaminantes

Deberase dispoer na empresa dun plan de emerxencias especfico para
verteduras ou fugas de contaminantes.
Incendios
As instalacins dividiranse en varios sectores de incendio, polo que se estudar
o risco de incendio de cada unha deles por separado. Segundo o Real decreto
2267/2004, do 3 de decembro, polo que se aproba o Regulamento de seguridade
contra incendios nos establecementos industriais, establecerase o valor de risco
intrnseco en cada sector de incendio como: Baixo, Medio, ou Alto. En funcin deste
risco intrnseco deberanse adoptar as medidas contra incendios correspondentes.
Neste punto haber que valorar a existencia ou non, destes medios de proteccin
contra incendios.
A valoracin do risco intrnseco de cada sector de incendio pode constitur unha
tarefa relativamente complexa, xa que haber que realizar un estudo detallado de
cada sector de incendio, no que haber que ter en conta factores como: materiais
de construcin e a sa resistencia ao lume (RF), superficies, accesos e vas de
evacuacin, actividades que se desenvolven, elementos industriais situados no
sector, (tanques, caldeiras, almacenamentos, etc), carga de lume dos materiais, etc.
En moitos casos, este estudo constituir un documento independente, e habitual
que sexa realizado ou se encargue a profesionais ou empresas especializadas. Este
estudo pode inclur, ademais da valoracin do risco intrnseco de cada sector (baixa,
media, ou alta), os medios de proteccin esixibles co seu proxecto de instalacin.
Cabe destacar que habitual que algns sectores de incendio se correspondan con
almacenamentos ou zonas moi especficas do centro, (poden formar un ou varios
sectores de incendio por separado), como por exemplo:
Almacenamentos de residuos, botellas de gases, pinturas, etc.
Depsitos.
Bancada de construcin de barcos.
Peiraos.
Diques.
Buques.
Outros riscos
Haber que considerar tamn calquera outro risco que se poida presentar nas
instalacins, como son os riscos xerados no exterior do centro por outras instalacins
ou elementos anexos ou prximos: incendios por masas forestais, empresas con
risco de incendio, explosin, verteduras, etc.
DOCUMENTO 2: MEDIOS DE PROTECCIN
MEDIOS MATERIAIS
Detallaranse neste punto os medios materiais cos que conta o centro de traballo para previr
ou actuar ante unha emerxencia en funcin dos riscos establecidos no documento 1:
Riscos naturais
Tormentas e cadas de raios
Os medios de proteccin tpicos para este risco son os pararraios, e os sistemas
de proteccin que poida dispoer a instalacin elctrica do centro para protexer
as mquinas e equipamento das oficinas. Dbense detallar os medios dispoibles,
indicando a sa situacin e o alcance da sa proteccin.
Inundacins
No caso de producirse unha inundacin por fallo nas propias instalacins da
empresa, encargarase da emerxencia o persoal propio da empresa. En caso de
emerxencia por causas naturais seguiranse os plans de emerxencia xenricos que

dispoa Proteccin Civil. En ambos os dous casos recomndase dispoer dun
protocolo de actuacin.
Terremotos, vendavais, e outros axentes atmosfricos
Ao igual que no caso de inundacin, seguiranse os plans de emerxencia xenricos
que dispoa Proteccin Civil.
Riscos provocados
Intrusin, sabotaxe, atentado ou ameaza de bomba
Dbense detallar os medios de proteccin existentes a este respecto, como son
servizos de vixilancia contratados, cmaras de vixilancia, persoal de portara para
o control de acceso, etc. Dbese definir se a vixilancia durante a xornada, as 24
horas, etc.
Riscos polo traballo

Riscos estruturais
Os medios contra este tipo de risco son habitualmente os recursos internos ou
persoal contratado para o mantemento ou reparacin estrutural das instalacins.
Explosin
Os medios materiais para a proteccin deste risco son basicamente preventivos.
Habitualmente adoitan consistir en: detectores de gases (inflamables, explosivos e
comburentes) en recintos confinados, iluminacin e equipamento antideflagrante
e de seguridade para espazos perigosos, medidores de atmosferas explosivas
para espazos confinados, etc. Estes medios materiais dbense complementar cos
medios humanos, procedementos, permisos de traballo, e documentos necesarios,
como pode ser a necesidade de realizacin dun documento de proteccin contra
explosins, o cal ser obrigatorio en caso de risco de atmosferas con risco de
explosin, o cal moi habitual en todos os centros de construcin e reparacin
naval. Este documento desenvlvese noutro captulo do presente estudo. Dbense
definir todos os medios materiais existentes no centro.
Accidentes persoais graves
habitual que os centros de construcin ou reparacin naval conten cunha
dependencia destinada a servizos mdicos, con persoal cualificado e cun horario
determinado. Ademais tamn se deben detallar outros medios como caixas de
primeiros auxilios, asistencia sanitaria para accidentes laborais concertada cunha
mutua, etc. Tamn se pode especificar a existencia dun protocolo de evacuacin
ou atencin de feridos graves. Ademais tamn poden indicarse algunhas medidas
especficas consideradas na avaliacin de riscos laborais da empresa.
Cada de home auga
Detallsense os medios a este respecto, que habitualmente adoitan ser: salvavidas
distribudos nos diques, peiraos, e buques, lancha de rescate, etc. Dbese indicar
o seu nmero, situacin, etc. Para os buques sern de aplicacin as Normas
Complementarias SOAS 1974/78 (O.M. 10.6.83) que establecen os elementos de
salvamento necesarios.
Riscos en buques
Afundimento
Dado o remoto deste risco, habitual que as empresas non dispoan de ningn
medio material de proteccin especfico contra este risco. Neste caso necesitarase
o establecemento dun protocolo especfico de actuacin e a axuda dos medios de
emerxencia exteriores.
Escora dun barco en manobras de varado e reflote do dique
Ao igual que para o risco de afundimento, habitual que non se dispoa
de ningn medio material para combater este risco mis que un correcto
mantemento das instalacins dos diques e peiraos. Poderase dispoer dun
procedemento de actuacin para tratar de solucionar o problema con medios
humanos o antes posible.
Buque deriva e outros riscos
Os medios materiais para controlar un buque deriva adoitan limitarse a dispoer
dunha lancha auxiliar que actuara coordinadamente coas axudas externas.
Verteduras ou fugas de contaminantes

Ademais de dispoer na empresa dun plan de emerxencias especfico para verteduras
ou fugas de contaminantes, detallaranse tamn os medios materiais dispoibles ao
respecto, como poden ser: colectores, material absorbente, e material especfico
para a recollida de residuos.
Incendios
Os medios materiais para proteccin contra o lume sern os establecidos do
estudo do risco de incendio en establecementos industriais segundo o Real decreto
2267/2004, do 3 de decembro, polo que se aproba o Regulamento de seguridade
contra incendios nos establecementos industriais. Este estudo, xa comentado no
documento1, establecer o valor de risco intrnseco en cada sector de incendio
como: Baixo, Medio, ou Alto; o cal determinar as medidas contra incendios
correspondentes. Estas medidas podern ser as seguintes:
Extintores: habitualmente de po ou CO2.
Bocas de incendio equipadas (BIE).
Hidrantes.
Detectores de fumes, gases inflamables, etc.
Sistemas automticos de extincin de incendios, como esparexedores.
Sinalizacin e iluminacin de emerxencia.
Equipos de respiracin autnomos.
Sistemas de alarma contra incendios.
Documentos, estudos, e informes creados polos tcnicos correspondentes.
Outros.
Dbese especificar, para cada sector de incendio, os medios de proteccin contra

incendios existentes, indicando aspectos como situacin exacta (nave, dependencia,
etc.), tipo de elemento, capacidade extintora, eficacia, abastecemento de auga,
caudal, etc., segundo proceda.
recomendable a realizacin dun plano de emerxencias que indique graficamente
a situacin e caractersticas principais destes medios de proteccin.
Outros riscos
Existirn outros medios materiais que non estarn destinados proteccin especfica
dun risco en concreto, se non que estn pensados como medios xenricos de
proteccin, como poden ser:
Sinalizacin e iluminacin de emerxencia.
Delimitacins e indicadores de trnsito de vehculos e persoas.
Sistemas de comunicacin interna, principalmente para equipos de emerxencia:
telfonos, intercomunicadores (walky-talky), etc.
Equipos de respiracin.
Sistemas de alarma acsticos e pticos: sereas, luces, etc.
Sistemas porttiles de iluminacin: lanternas.
Carteis e planos informativos repartidos polas instalacins: situacin de vas de
evacuacin e punto de encontro, equipos de emerxencia, nmeros de telfonos
internos e externos, consignas de actuacin, etc.
Informacin e materiais para ser usados por axudas exteriores, como planos e
material en armarios ignfugos, etc.
Outros.
Ademais, se se consideran os riscos existentes no exterior do centro, haber que

considerar os outros medios de proteccin adicionais, ou mellorar os existentes. Anda
que habitualmente, os medios a este respecto sern o establecemento das vas de
comunicacin, vixilancia, e coordinacin, coas instalacins ou elementos en cuestin.
MEDIOS HUMANOS
Tal e como indica o artigo 20 da Lei de prevencin de riscos laborais, a empresa deber
designar o persoal encargado de poer en prctica as medidas de emerxencia, e
comprobar periodicamente o seu correcto funcionamento, debendo ademais contar este
persoal, coa formacin necesaria e suficiente.
Polo tanto, ademais da esixencia legal, a experiencia demostra que o correcto
establecemento dos medios humanos ser fundamental para lograr os obxectivos do
plan de autoproteccin.
O establecemento de medios humanos tradcese na creacin e organizacin de diversos
equipos de emerxencia, co correspondente nomeamento e adestramento dos seus
integrantes, o cal tratar de describirse neste apartado.
Os diferentes integrantes destes equipos de emerxencia podern ser de dedicacin
exclusiva ou non, e pertencern a algn destes grupos:
Persoal de equipo da empresa titular do centro.
Persoal de subcontratas con presenza continuada no centro.
Persoal de empresas especializadas contratadas para tarefas especficas. Neste
ltimo punto cabe destacar como habitual os denominados servizos auxiliares de
prevencin e contra incendios (bombeiros). Trtase dun servizo contratado cunha
empresa especializada en prevencin de incendios e emerxencias en estaleiros, a
cal pon a disposicin do centro de profesionais para tarefas de vixilancia e extincin
de incendios (anda que tamn para outras emerxencias), tanto para os buques,
coma para o resto de instalacins do centro. Este persoal estar especialmente
cualificado, e destinado case exclusivamente a estas tarefas. Habitualmente
establecerase este persoal de modo que cada buque e zona do centro dispoa dun
membro deste equipo con presenza directa e permanente. Estes equipos auxiliares
de prevencin e contra incendios actuarn coordinadamente co resto de medios
humanos establecidos no centro, participando activamente nas emerxencias, e
formado parte dos equipos de emerxencia.
Haber que considerar tamn como medios humanos, anda que neste caso totalmente
alleos e independentes do centro, aos profesionais dos servizos pblicos: bombeiros,
polica, proteccin civil, etc.; cuxa presenza ser requirida en situacins especiais.
Para a designacin dos equipos de emerxencia haber que ter en conta as diferentes
quendas de traballo, as coma se se trata de persoal propio ou subcontratado.
Tamn haber que ter en conta os medios materiais a disposicin destes equipos
para lograr unha eficacia correcta, detallados no punto anterior (medios materiais),
especialmente os medios de comunicacins internos entre estes equipos, como telfonos,
intercomunicadores (walky-talky), etc. Ser tamn fundamental a formacin axeitada
dos integrantes destes equipos de emerxencia; formacin que debe ser acorde coas
funcins e responsabilidades que lles sexan asignadas.
O resto de persoal presente nas instalacins, pero alleos a estes equipos de emerxencia
(resto de traballadores, visitas, transportistas, etc.), non ter o carcter de recursos
humanos propiamente ditos, anda que se debe estar considerada a sa participacin e
integracin dentro do plan de autoproteccin, xa que a sa correcta resposta e actuacin
en caso de emerxencia pode ser determinante. A este respecto pdense establecer as
seguintes consignas xerais de actuacin:

Persoas alleas ao centro con permanencia ocasional nesta (visitas). Encontraranse
normalmente en lugares de paso ou de atencin ao pblico, polo que debern de estar
normalmente acompaadas, e seguirn as instrucins do persoal que as acompae.
Persoas alleas ao centro con permanencia prolongada. Estas persoas debern ser
informadas dos riscos especficos do lugar onde desenvolven a sa actividade,
cumprindo coas normas de seguridade indicadas.
Persoal propio do centro ou que desenvolve traballos neste de xeito habitual. Debern de
estar informados para que o seu comportamento sexa eficaz na prevencin e a proteccin
de emerxencias, de modo que o dano a persoas e instalacins poida minimizarse.
Atendern e colaborarn especialmente cos equipos de emerxencia designados.
En xeral todo o persoal da empresa ter a obriga solidaria de cumprir e facer cumprir
as normas establecidas, colaborando cos equipos de emerxencia designados, e co fin
ltimo de que non existan riscos nas actividades a desenvolver, e se estes non poden
eliminarse, reducir ao mximo os danos a persoas e instalacins.
A continuacin describiranse os equipos de emerxencia habitualmente designados
nun centro de construcin ou reparacin naval, os cales poden variar en funcin da
complexidade e estrutura do centro. Estes equipos de emerxencia designaranse
establecendo unha orde xerrquica en canto ao mando e actuacin.
Director do plan de actuacin en emerxencias (tamn denominado xefe de
emerxencias). o mximo responsable das actuacins durante unha emerxencia,
coordinando o resto de persoal designado, requirindo informacin dos mandos
inferiores, e solicitando axuda externa cando se requira. Esta persoa estar sempre
localizable, delegando noutra en casos de ausencia obrigada (designacin dun
ou varios suplentes). Dada a sa designacin como mximo responsable, ser
conveniente que esta persoa dispoa dunha posicin elevada na xerarqua xeral de
mando da empresa.
O Director do plan de actuacin en emerxencias deber: coecer os riscos xerais
e particulares, coecer os medios de proteccin e vas de evacuacin existentes,
sinalar as anomalas detectadas, avisar o persoal alleo ao centro. Para iso deber
dispoer da formacin axeitada.
As sas funcins e actuacins ante unha emerxencia no centro son:
No momento de recibir a alarma dirixirase ao lugar da emerxencia para recoller
toda a informacin que poidan facilitarlle. Valorar a emerxencia e o perigo que
se poida derivar desta e decidir que accins se deben levar a cabo.
Coordinar a actuacin das persoas que integran os distintos equipos.
En caso de que a emerxencia non se poida controlar dar a orde de evacuacin
xeral do establecemento, e comprobar no punto de reunin que todas as
persoas estn a salvo.
No caso de accidentes con lesins solicitar asistencia sanitaria facultativa ou
ordenar o seu traslado a un centro sanitario.
Ante a presenza de servizos externos informar a estes das accins levadas a
cabo, ceder o mando e prestar a axuda que soliciten.
Xefe de intervencin. o responsable de actuar rpida e eficazmente ante a

aparicin dunha situacin de emerxencia. Ser o mximo responsable directamente
por debaixo do director do plan de actuacin en emerxencias, asumindo o control
ata a chegada deste. Poder ser xefe de intervencin de todo o centro de traballo,
ou dunha rea ou zona concreta en funcin das necesidades e/ou complexidade
do centro, non tendo competencias fra da sa zona, a non ser que se lle requira
explicitamente ou se trate dunha emerxencia xeral. Deber establecerse sempre un
ou varios suplentes en caso de ausencia deste.
As sas funcins e actuacins ante unha emerxencia no centro son:
Dirixirse inmediatamente ao lugar do suceso na sa zona ou rea de competencia,
asumindo o control, e valorando a emerxencia.
Asumir a direccin e coordinacin dos equipos de intervencin ao seu mando.
Informar ao mando superior (director do plan de actuacin en emerxencias) o
antes posible.
Planificacin da informacin, para mellorar o plan de autoproteccin.
Elaboracin de informes se as se require.
Colaborar coas axudas externas se as se require.
Equipo de primeira intervencin. Os seus compoentes, baixo as ordes do xefe de

intervencin da sa zona ou rea designada (ou do director do plan de actuacin en
emerxencias), acudirn ao lugar onde se producise a emerxencia co obxecto de intentar
o seu control inicial para a sa minimizacin. especialmente importante para este
persoal estar correctamente formado e adestrado para saber actuar ante as diferentes
emerxencias que se poidan presentar. Habitualmente estes equipos estn formados por
persoal habitual do centro que dedica tamn a outras tarefas, e por persoal especializado
como son os servizos auxiliares de prevencin e contra incendios (bombeiros).
As consignas que deben de ter en conta son as comns para todo o persoal
anteriormente descritas, coa salvidade dunha maior preparacin prctica, adestramento,
e profesionalidade, dado que se trata de persoal que afrontar directamente a
emerxencia. Cabe destacar unha preparacin e formacin continua sobre a loita
contra incendios, verteduras e fugas, e accidentes graves, entre outras. Poderase optar
tamn por unha especializacin destes equipos de primeira intervencin sobre riscos
concretos, anda que neste caso se vera reducida a versatilidade do persoal.
Equipo de segunda intervencin ou de apoio. Ser persoal formado e designado
especialmente para actuar cando pola sa gravidade, a emerxencia non poida ser
controlada polos equipos de primeira intervencin. Actuarn coordinadamente co
equipo de primeira intervencin, e baixo as ordes do xefe de intervencin da sa
zona ou rea designada. Estes equipos adoitan estar formados por persoal menos
especializado que os equipos de primeira intervencin, pero igualmente deben de
dispoer dunha ampla formacin terica e prctica.
Equipos de alarma e evacuacin: Os seus compoentes teen a misin de realizar
todas aquelas accins encamiadas a asegurar unha evacuacin total e ordenada das
instalacins. importante destacar que en funcin do alcance da emerxencia (conato de
emerxencia, emerxencia parcial, ou emerxencia xeral) as sas accins irn encamiadas

a unha evacuacin parcial da zona afectada, ou a unha evacuacin total no caso dunha
emerxencia xeral. Os integrantes destes equipos actuarn sempre baixo as ordes do xefe
de primeira intervencin ou do director do plan de actuacin en emerxencias, e debern
coordinarse co resto de equipos de emerxencias. Podern existir un ou varios equipos de
alarma e evacuacin por zonas en funcin da complexidade e constitucin do centro.
Equipos de primeiros auxilios. Os seus compoentes avaliarn o estado e prestarn
os primeiros auxilios aos lesionados pola emerxencia, e prepararn o seu traslado
a centros hospitalarios cando proceda. Os integrantes destes equipos tern
necesariamente que dispoer dunha formacin especfica en primeiros auxilios,
e tern sa disposicin as correspondentes instalacins e material sanitario.
Actuarn sempre baixo as ordes do xefe de primeira intervencin ou do director do
plan de actuacin en emerxencias, ou en caso de existir un profesional no centro
(mdico, enfermeiro, etc.) actuar baixo as sas directrices. Habitualmente existe
un s equipo de primeiros auxilios por quenda para todo o centro de traballo,
composto por varios integrantes.
Neste punto dbese ter presente sempre, tanto para os integrantes destes equipos,
coma para o resto de persoal do centro, a seguinte premisa: se non se coecen as
tcnicas de primeiros auxilios non se levar a cabo ningunha intervencin sobre a
persoa lesionada.
Persoal de mantemento. Anda que o persoal de mantemento do centro non actuara
directamente nunha situacin de emerxencia, si forma parte do plan de autoproteccin
como recurso humano imprescindible para a prevencin e eficacia dos medios en caso
de emerxencias. As sas tarefas irn encamiadas conservacin en perfecto estado de
instalacins e materiais, nalgns casos imprescindibles nunha emerxencia, como son os
equipos de loita contra incendios (extintores, BIE, etc.), equipamento sanitario (caixas de
primeiros auxilios, iluminado, etc.). Poder designarse persoal especfico para algunha
tarefas, como responsables de comprobacin de extintores e BIE, caixas de primeiros
auxilios, etc. Anda que habitualmente os centros de construcin e reparacin naval
contan con persoal propio de mantemento, nalgns casos, e para tarefas concretas ou
por esixencias legais, subcontrtase este servizo.
Tcnicos e resto de persoal. O resto de persoal do centro tamn poder ter

atribucins e responsabilidades co fin de mellorar o plan de autoproteccin. Entre
este persoal encontraranse os tcnicos, normalmente encargados de facer estudos,
documentos, informes, e demais. Outro persoal que poder formar parte dos
medios de autoproteccin son os vixilantes e persoal de portara ou recepcin.
Algunhas funcins que realizar todo este persoal podern ser:
Control de acceso ao centro.
Canalizacin das comunicacins.
Realizacin de avaliacin de riscos laborais.
Imparticin de formacin e realizacin de simulacros.
Investigacin de sinistros.
Documento de proteccin contra explosins.
Realizacin de medicins.
Estudo do risco de incendio en establecementos industriais.
Informes de vixilancia peridica das condicins de traballo.
Outros.
DOCUMENTO 3: PLAN DE EMERXENCIA

O plan de emerxencia tratar de responder s preguntas: Que se far?, quen o far?,
cando?, como e onde se far?, planificando a organizacin humana cos medios necesarios
que a posibilite. Ademais, dada a complexidade, concorrencia de persoal e empresas, e
diversidade de actividades desenvolvidas nos centros de construcin e reparacin naval,
ser importante a correcta integracin deste plan de emerxencias, de modo que todo o
persoal presente nas instalacins coeza e comprenda este plan de emerxencia.
EMERXENCIAS
De acordo coa Orde do 20 de novembro de 1984, as emerxencias clasifcanse tendo en
conta como mnimo a gravidade e a dispoibilidade de medios humanos.
Pola sa gravidade clasificaranse en funcin das dificultades existentes para o seu control
e as sas posibles consecuencias en:
Conato de emerxencia
o accidente que pode ser controlado e dominado de forma sinxela e rpida polo
persoal e medios de proteccin do local, dependencia ou sector.
Emerxencia parcial
o accidente que para ser dominado require a actuacin dos equipos especiais de
emerxencia do sector. Os efectos da emerxencia parcial quedarn limitados a un
sector e non afectarn a outros sectores lindantes nin a terceiras persoas.
Emerxencia xeral
o accidente que precisa da actuacin de todos os equipos e medios de proteccin
do establecemento e a axuda de medios de socorro e salvamento exteriores. A
emerxencia xeral comportar a evacuacin das persoas de determinados sectores.
CONSIGNAS DE ACTUACIN XERAIS

Definiranse neste punto as consignas e protocolos de actuacin antes os diversos riscos
que poden desencadear unha situacin de emerxencia.
Estas consignas non s as coecer o persoal formado que compn os distintos equipos
de emerxencia, senn que debe ser unha informacin que se debe divulgar a todos
os traballadores e estamentos do centro, co fin de lograr unha integracin do plan
emerxencia que permita unhas actuacins eficaces.
A continuacin propoeranse algunhas consignas de actuacin xeral para algunhas
situacins de emerxencias que se poden dar nun centro de construcin ou reparacin
naval. Estas consignas expresaranse dun xeito directo, para unha comprensin clara por
parte de todo o persoal do centro, e para poder formar parte de carteis, trpticos, e notas
informativas accesibles a todo o persoal.
Consignas ante un accidente con lesins

Protexa o lugar do accidente e o lesionado (se se trata dunha electrocucin eliminar
a fonte de tensin). Tranquilice ao lesionado, impoa serenidade. Desaloxe curiosos
e claree a zona.
Avise o xefe de emerxencias e evacuacin, indicando claramente: lugar do
accidente, tipo de accidente, feridas, pulso e respiracin, afectados, posicin,
axentes causantes, cantidade, etc.
Socorra o accidentado, se dispn de coecementos de primeiros auxilios. Non
mova o accidentado. Non dea auga ao lesionado en caso de que presente feridas
na cabeza, pescozo, trax, abdome ou encntrese inconsciente.
Consignas de evacuacin
Cando evacuar
Cando reciba a orde ou soe o sinal de alarma de forma intermitente.
Actuacins prioritarias
Interrompa o seu traballo inmediatamente. Deixe o seu posto de traballo e a zona
en condicins seguras.
Como sar
Agrpese na sa zona cos membros da sa rea. Sen atropelarse, saia agrupado
cara sada mis prxima, segundo instrucins. En caso de non poder sar, agruparse
nunha rea fra da zona de perigo e pedir axuda.
Onde concentrarse
Dirxase ao punto de reunin indicado polo responsable de intervencin e comprobe
que non falta ningun. Unha vez no exterior, non volva entrar por ningn motivo,
ata que llo indiquen.
Consignas ante un lume

Dea a alarma persoalmente ao seu responsable de emerxencias.
En caso de facelo por telfono, indique claramente: quen informa, que acontece,
onde acontece.
Afaste as persoas afectadas da zona de risco. Na medida das sas posibilidades,

intente controlar o lume cos medios de loita contra incendios mis prximos.
Non corra riscos innecesarios: se non consegue controlar o lume, evace a zona,
pechando todas as portas que atravese. Espere as indicacins do responsable de
emerxencias. importante manter a calma en todo momento, non correndo nin
berrando para non provocar o pnico.
Consignas ante unha ameaza de bomba

Se recibe unha chamada telefnica avisando a presenza dun artefacto explosivo
nas instalacins, por favor procure seguir as seguintes recomendacins:
Trate de manter unha actitude pausada coma se fose unha chamada normal e
se dispuxese de axuda de gravacin, paa en marcha inmediatamente; no
caso contrario, poa a mxima atencin a todos os detalles que se produzan na
conversacin e anteo.
Se posible intente que lle repita a mensaxe unha vez concluda, alegando
problemas na comunicacin: interferencias, rudos, falta de compresin, etc.
Verificar se coincide exactamente a mensaxe.
Trate de prolongar a chamada interrogndoo sobre aspectos complementarios que
axuden na identificacin do individuo, localizacin da bomba, tempo de retardo, etc.
Describa todos os detalles, aparentemente superficiais, que puidese detectar na
chamada: rudo ambiental, nerviosismo, ton de voz, etc.
Anote textualmente a mensaxe que lle enva o seu interlocutor sen esquecer
ningn detalle e comunquello inmediatamente ao xefe de emerxencia xunto coa
hora exacta en que se produciu.
Mantea a calma, non berre nin faga comentarios ao seu arredor que puidesen
provocar a alarma e permaneza no seu lugar ata que se indique o contrario.
Consignas ante unha fuga de gas

Antes de nada, transmitir a alerta ao responsable de emerxencias, que no seu caso
declarar a emerxencia e ordenar a evacuacin.
Non acenda a luz.
Se est a fumar, non bote a cabicha ao chan. Dirxase ao exterior para apagar o cigarro.
Se posible, corte a subministracin.
Se ten a certeza de que non entraa risco, abra portas e vents para airear o local.
Non volver utilizar a instalacin na que tivese lugar a fuga ata que sexa reparada
por persoal competente.
Consignas ante unha vertedura

Antes de nada, transmitir a alerta ao responsable de emerxencias, que no seu caso
declarar a emerxencia e ordenar a evacuacin se procede.
Se pode deter a vertedura ou escape pechando unha vlvula ou va, fgao de
forma segura.
Se se coece o produto, actuar segundo o indicado na ficha de datos de seguridade
do produto no seu punto 6 Medidas a tomar en caso de vertedura accidental.
Evitar sempre o contacto directo co produto derramado. Utilizar os EPI necesarios
hora de actuar sobre a vertedura.
Eliminar a vertedura o mis rpido posible para evitar accidentes maiores e prohibir
o acceso zona ata que o risco desapareza.
ACTUACIN DOS EQUIPOS DE EMERXENCIA

Ademais das consignas de actuacin definidas no anterior punto, os integrantes que
forman os diferentes equipos de emerxencias, debern coecer tamn o organigrama
de actuacin en emerxencias. Este organigrama ten por obxectos establecer a orde
e xerarqua de actuacin para unha eficaz e coordinada actuacin dos equipos de
emerxencia. A continuacin expoerase un exemplo de actuacin para os equipos de
emerxencia previamente definidos.
Tamn se tern en conta os sistemas de comunicacin que se seguirn para dar as
informacins relacionadas coa emerxencia, dende a persoa que recibe o aviso ata que
sexa controlada e se chegue fin desta. Propoerase igualmente un organigrama de
fluxo de comunicacins como exemplo.
ORGANIGRAMA DE COMPOENTES DO PLAN DE EMERXENCIA
DETECCIN DA EMERXENCIA
DIRECTOR DO PLAN DE ACTUACIN

EN EMERXENCIAS OU SUPLENTE
XEFE DE INTERVENCIN DA REA

OU SUPLENTE
EQUIPO DE
SEGUNDA INTERVENCIN DA REA
EQUIPO DE
PRIMEIRA INTERVENCIN
DA REA
EQUIPO DE PRIMEIROS AUXILIOS
EQUIPO DE
ALARMA E EVACUACION
RESTO DO PERSOAL
VIXILANTE DE SEGURIDADE
FLUXO DE COMUNICACINS
DETECCIN DA EMERXENCIA
CONEXIN
DA SEREA
COMUNICACIN
DA EMERXENCIA
PORTERIA
COMUNICACIN
DA EMERXENCIA
COMUNICACIN DA
EMERXENCIA SE NON
CONTESTA X. E.
XEFE DE INTERVENCIN
OU DIRECTOR DO PLAN DE
ACTUACIN EN EMERXENCIAS
MANDO DE MAIOR
RESPONSABILIDADE NA
FACTORA OU RESPONSABLE
CENTRO CONEXIN PREVENCIN
DE CONTROL DA SEREA
CENTRO CENTRO
DE CONTROL DE CONTROL
CENTRO
EVACUACION DAS
DE CONTROL
INSTALACINS
CENTRO
DE CONTROL
AXUDA EXTERIOR
FIN DA EMERXENCIA
PRIMEIRA ALTERNATIVA
SEGUNDA ALTERNATIVA
DOCUMENTO 4: IMPLANTACIN
O obxectivo deste documento que as medidas previstas e descritas neste informe,
se leven a cabo coas mximas garantas posibles, seguindo unha serie de pasos e
medidas que se propoern para evitar improvisacins. Para iso necesario integrar
o plan de autoproteccin na empresa, para o que haber que ter en conta os puntos
propostos a continuacin.
Ser responsabilidade da direccin de centro de traballo a implantacin do plan de
autoproteccin, segundo os criterios propostos no presente documento.
De conformidade co previsto na lexislacin vixente, o persoal directivo, tcnico, mandos
intermedios e traballadores da empresa, estarn obrigados a participar no presente plan
de autoproteccin.
ORGANIZACIN DA AUTOPROTECCIN
A direccin da empresa poder delegar a coordinacin das accins necesarias para
a implantacin e mantemento do plan de autoproteccin. Normalmente, o persoal
encargado desta tarefa, ser o departamento ou persoal de prevencin, ou o director
do plan de actuacin en emerxencias, coincidente en moitos casos co responsable de
prevencin do centro.
A implantacin do plan de autoproteccin consiste na adopcin de medidas de prevencin
e de proteccin contra os riscos detectados, mediante:
A preparacin e formacin do persoal competente dos equipos de emerxencia.
A adopcin de instrucins e procedementos de actuacin ante unha emerxencia.
A adquisicin dos medios tcnicos de axuda e o seu mantemento en estado
operativo.
Divulgacin e informacin do plan de autoproteccin a todo o persoal (permanente
ou temporalmente) do centro de traballo.
A coordinacin e colaboracin cos servizos de axuda exterior.
MEDIOS TCNICOS
As instalacins e medios materiais, xa descritos noutro documento, sern sometidas s
condicins xerais de mantemento e uso establecidas na lexislacin vixente. Podendo ser de
aplicacin de xeito habitual as seguintes inspeccins oficiais de mantemento industrial:
Almacenamento de botellas e botellns: Real decreto 379/2001, do 6 de abril,
polo que se aproba o Regulamento de almacenamento de produtos qumicos (ITC-
MIE APQ-5).
Almacenamento de lquidos inflamables e combustibles: Real decreto 379/2001,
do 6 de abril, polo que se aproba o Regulamento de almacenamento de produtos
qumicos (ITC-MIE APQ-1).
Caldeira: Real decreto 2060/2008, do 12 de decembro, polo que se aproba

o Regulamento de equipos a presin e as sas instrucins tcnicas
complementarias (ITC EP-1).
Compresor: Real decreto 2060/2008, do 12 de decembro, polo que se
aproba o Regulamento de equipos a presin e as sas instrucins tcnicas
complementarias.
Depsitos de GLP: Real decreto 919/2006, do 28 de xullo, polo que se aproba o
Regulamento tcnico de distribucin e utilizacin de combustibles gasosos (ITC-
ICG-01) (ITC-ICG-03).
Depsitos combustibles uso propio: Real decreto 2085/1994, do 20 de outubro,
polo que se aproba o Regulamento de Instalacins Petrolferas (ITC-MIE IP-03).
Equipos de proteccin contra incendios: Real decreto 1942/1993, do 5 de
novembro, polo que se aproba o Regulamento de Instalacins de Proteccin contra
Incendios.
Guindastres autopropulsados: Real decreto 837/2003, do 27 de xuo, polo que se
aproba o novo texto modificado e refundido da Instrucin tcnica complementaria
MIE-AEM-4 do Regulamento de aparatos de elevacin e manutencin, referente
a guindastres mbiles autopropulsados.
Guindastre-torre: Real decreto 836/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba
unha nova Instrucin tcnica complementaria MIE-AEM-2 do Regulamento de
aparatos de elevacin e manutencin referente a guindastre torre para obras ou
outras aplicacins.
Instalacin aire acondicionado: Real decreto 1027/2007, do 20 de xullo, polo que
se aproba o Regulamento de Instalacins Trmicas nos Edificios (RITE).
Instalacin elctrica de Baixa Tensin: Real decreto 842/2002, do 2 de agosto, polo
que se aproba o Regulamento Electrotcnico para Baixa Tensin.
Transformadores: Real decreto 3275/1982, do 12 de novembro, sobre Condicins
Tcnicas e Garantas de Seguridade en Centrais Elctricas, Subestacins e Centros
de Transformacin.
Instalacins interiores de auga quente sanitaria e auga fra de consumo humano:
Real decreto 865/2003, do 4 de xullo, polo que se establecen os criterios hixinico-
sanitarios para a prevencin e control da lexionelose.
Haber que considerar tamn posibles esixencias legais a nivel autonmico ou local no
referente a inspeccins industriais.
Estas inspeccins oficiais sern realizadas por persoal especialmente cualificado ou por
organismos de control autorizado, segundo as esixencias legais correspondentes. Se o
persoal de mantemento do centro cumpre estes requisitos legais, poder efectuar as
inspeccins oficiais que correspondan, no caso contrario subcontratse este servizo a
empresas homologadas.
Complementariamente, o persoal de mantemento, ou persoal designado, poder
realizar periodicamente inspeccins visuais ou comprobacins de funcionamento a estas
instalacins, como por exemplo revisins trimestrais de extintores, comprobacin de
cadros elctricos, etc.
Tamn se podern levar a cabo periodicamente, revisins ou inspeccins de seguridade

doutras instalacins non sometidas a lexislacin industrial, pero de mantemento obrigado
por recomendacin do fabricante. Algunhas destas revisins ou inspeccins preventivas
sern as seguintes:
Carretillas elevadoras.
Equipos de elevacin e auxiliares: cadeas, eslingas, ganchos, etc.
Maquinaria e ferramentas.
Canalizacins de gas.
Pontes guindastre e polipastos.
Instalacins de captacin de fumes.
Quentador.
Estruturas e estantes.
Varandas.
Etc.
Estas revisins poderaas realizar o persoal de mantemento que conte coa capacitacin
e cualificacin axeitada, ou subcontrataranse estes servizos a empresas ou persoal
especializado.
MEDIOS HUMANOS
Ademais de determinar os equipos de emerxencia necesarios a que se fixo mencin en
apartados anteriores, poderanse realizar as seguintes accins:
Designacin dos compoentes dos equipos de emerxencia, tal como se indica ao
longo do informe. Esta designacin dbese facer sempre por escrito.
Realizacin de reunins informativas, s que asistirn todos os empregados do
centro de traballo, nas que se explicar o plan de autoproteccin, entregndose a
cada un deles un folleto coas consignas xerais de actuacin. Estas consignas xerais
referiranse polo menos a:
As precaucins a adoptar para evitar as causas que poidan orixinar unha
emerxencia.
A forma en que deben informar cando detecten unha emerxencia interior.
A forma en que se lles transmitir a alarma en caso de emerxencia.
Informacin sobre o que se debe facer e non facer en caso de emerxencia.
Os equipos de emerxencia e as sas xefaturas seleccionados recibirn a formacin
e adestramento que os capaciten para desenvolver as accins que tean
encomendadas no plan de emerxencia.
Informacin por escrito nos centros de traballo, a travs de:
Directorios de telfonos de emerxencia xunto aos postos de recepcin.
Organigramas dos integrantes dos equipos de emerxencias nos taboleiros de

anuncios, nos manuais de seguridade dos traballadores, etc.
Colocacin de planos coas vas e sadas de evacuacin e da disposicin dos
equipos de loita contra incendios nos accesos aos buques e nos taboleiros de
anuncios e zonas de trnsito.
Sinalizacin da situacin dos equipos de loita contra incendios, dos equipos de
salvamento, das vas e sadas de evacuacin e do punto de reunin.
Entrega peridica aos traballadores de informacin por escrito relativa s
actuacins en caso de emerxencias.
Entrega s visitas de informacin relativa ao plan de emerxencias.
SIMULACROS
Deberase efectuar polo menos, unha vez ao ano, un simulacro de emerxencia xeral, do
que se deducirn as conclusins precisas encamiadas a lograr unha maior efectividade
e mellora do plan. Elaborando unha memoria deste co fin de determinar as posibles
deficiencias detectadas.
Nestes simulacros deber participar todo o persoal presente no centro nese momento,
includas as subcontratas, visitas, etc. Ademais haber que ter en conta as quendas de
traballo para tratar involucrar o maior nmero de persoas.
INVESTIGACIN DE SINISTROS
Se se producise unha emerxencia na empresa, investigaranse as causas que posibilitaron
a sa orixe, propagacin e consecuencias, analizarase o comportamento das persoas
e os equipos de emerxencia, e adoptaranse as Medidas correctoras precisas. Para iso
deberase dispoer dun modelo de investigacin de accidentes e deberase designar a
persoa encargada da realizacin da investigacin. Normalmente esta funcin recaer
sobre o persoal de prevencin de riscos laborais do centro.
Esta investigacin concretarase nun informe que se remitir ao corpo de Bombeiros ou
aos servizos municipais de Proteccin Civil.
INFORMES DE SEGURIDADE E PROPOSTAS DE MELLORA

Deberanse realizar inspeccins de recoecemento periodicamente, que ademais de
considerar as condicins de traballo existentes e outras medidas propostas na avaliacin de
riscos, tamn debern inclur deficiencias que poidan afectar ao plan de autoproteccin,
como por exemplo estado de sinalizacin, equipos de loita contra incendios, vas de
evacuacin, iluminacin, etc.
Esta misin recaer sobre o persoal que realiza habitualmente estas visitas de seguridade
no centro, que adoita ser o persoal do departamento de prevencin de riscos laborais.
Non obstante, calquera traballador, ou integrante dos equipos de emerxencia ten a
responsabilidade de informar de calquera anomala e facer propostas de mellora.
Deixarase constancia por escrito destas anomalas, ben nun informe de inspeccin
peridica, ou en calquera outro formato ou procedemento establecido.
LEMBRE
O plan de autoproteccin o documento que ten que servir de ferramenta

para previr, controlar, e dar resposta, a calquera posible situacin que poida
afectar s persoas e instalacins presentes no centro de traballo.
Este plan constar dunha serie de documentos, entre os que destaca o plan
de emerxencia coma a parte que recolle as medidas de actuacin ante as
diversas emerxencias.
Debern valorarse os riscos do centro de traballo, para poder establecer os
medios materiais e humanos necesarios, sendo estes ltimos os encargados
de poer en prctica as medidas de emerxencia e comprobar o seu correcto
funcionamento.
Ser necesario implantar este plan de autoproteccin correctamente para
garantir una correcta eficacia do mesmo. Esta implantacin implicar unha
integracin a todos os niveis xerrquicos, formando persoal, verificando o
correcto estado de medios materiais, realizando simulacros, etc.
PROTECCIN
EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
06
CAP TULO
06
PROTECCIN
EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
Un dos riscos de accidentes mis graves, que poden acontecer na actividade naval a
formacin de atmosferas explosivas.
Este risco vese agravado pola organizacin e estrutura da propia actividade que propicia
a concorrencia dos mis diversos oficios nun mesmo centro, desenvolvendo infinidade
de traballos ou actividades incompatibles entre si, en espazo e tempo.
Outro factor que agrava este risco, a mobilidade das empresas auxiliares e a pouca
uniformidade en canto a organizacin, sinalizacin, normas e procedementos en materia
de prevencin das empresas principais, que favorece a confusin e o incumprimento das
medidas preventivas.
Noutro termo, hai que ter en conta as obrigacins impostas pola incorporacin do Real
decreto 681/2003, do 12 de xuo, sobre a proteccin da sade e a seguridade dos
traballadores expostos aos riscos derivados de atmosferas explosivas no lugar de traballo,
ao corpo bsico normativo que desenvolve a Lei de Prevencin de Riscos Laborais, as
como toda a normativa especfica que afecta e regula as instalacins industriais existentes
na maiora das empresas deste sector (almacenamento de substancias inflamables,
tanques de combustibles, gases, etc.) e o transporte, carga e descarga de mercadoras
perigosas (botellas e botellns de gases, combustibles, etc.)
O empresario est obrigado a evaluar os riscos especficos derivados das atmosferas
explosivas (probabilidade, duracin, instalacins, efectos previsibles,) as como a tomar
as medidas necesarias para que o ambiente de traballo sexa tal que este poida realizarse
de xeito seguro e para que se asegure, mediante o uso dos medios tcnicos apropiados,
unha supervisin adecuada de devanditos ambientes.
Tendo en conta a complexidade, tanto do sector naval como da normativa que afecta ao
risco de atmosferas explosivas, evidenciase a necesidade de recompilar e unificar todos os
criterios das empresas do sector, ao obxecto de coecer e facilitar o cumprimento normativo,
dispoer dunha base homoxnea para a valoracin e estimacin do risco e de unificar as
medidas de proteccin. Neste apartado propoeremos unha gua para a elaboracin do
documento de proteccin contra explosins en empresas de construcin e reparacin naval
(DPCE). Este documento servir como recompilacin das actuacins preventivas realizadas
pola empresa, que ten por obxecto reflectir o conxunto de medidas adoptadas para garantir
a seguridade e a sade nos traballadores fronte ao risco de explosin.
O DPCE debe realizarse sempre que existan substancias inflamables en forma de gas,
vapor, nboa ou po e poidan mesturarse co aire en condicins perigosas.
Como se indicou en numerosas ocasins ao longo deste tratado, a conconcorrencia de
diversas empresas unha caracterstica intrnseca na construcin e reparacin naval.
Por iso e para garantir que cada unha delas cumpra co seu deber de proteccin da
seguridade e a sade dos seus traballadores no relativo aos riscos derivados de presenza
PROTECCION EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
de atmosferas explosivas, o empresario titular (estaleiro, varadorio, peirao de reparacins)

coordinar a aplicacin de tdalas medidas necesarias e precisar no DPCE o obxecto, as
medidas e as modalidades de aplicacin de dita coordinacin.
Na prctica isto tradcese en que a responsabilidade da realizacin do DPCE recae sobre
o empresario titular do centro de traballo. Ademais deber coordinar o intercambio de
informacin respecto diso de cada empresario concorrente, tal e como establece o Real
decreto 171/2004, do 30 de xaneiro, que desenvolve o artigo 20 da LPRL.
En xeral, no referente ao risco de explosin, as empresas debern coordinarse sobre:
As zonas en que existe ou se pode formar unha atmosfera explosiva. Actividades
que se realizarn e contorno no que se van a realizar.
Medidas preventivas e de proteccin que se adoptarn cando se realicen traballos
ou se manipulen substancias capaces de xerar unha atmosfera explosiva.
As medidas preventivas e de proteccin que se adoptarn se se van a realizar
traballos en quente ou actividades susceptibles de xerar fontes de ignicin.
Os equipos que se deben utilizar e procedementos de traballo a cumprir cando se
realicen actividades en zonas clasificadas por risco de explosin.
Cantas outras medidas estn previstas na avaliacin de riscos.
Para a realizacin dun DPCE terase en conta que debe conter informacin acerca dos
seguintes aspectos:
Determinacin e avaliacin dos riscos de explosin.
Medidas preventivas e de proteccin adoptadas para minimizar os riscos de
explosin que non poidan ser evitados.
Mtodo para a identificacin dos lugares de traballo onde se poden formar
atmosferas explosivas e clasificacin destas reas en zonas.
Disposicins mnimas destinadas a mellorar a seguridade e a proteccin da sade
dos traballadores potencialmente expostos a atmosferas explosivas.
A adopcin das medidas necesarias para que os equipos de traballo estean
deseados, se utilicen e mantean de forma adecuada para ser utilizados
especficamente en zonas clasificadas por risco de explosin.
Contido da formacin que deben recibir os traballadores involucrados.
Procedementos de traballo a aplicar para realizar determinadas actividades nas
zonas clasificadas.
Actividades que requirirn permisos de traballo antes de acometerse, en zonas
clasificadas.
Identificacin dos traballos ou tarefas ligadas a actividades de risco especial que
dean lugar presenza de recursos preventivos.
AVALIACIN DOS RISCOS DE EXPLOSIN

Para valorar o risco deberase:
DETERMINAR E ENTENDER O FUNCIONAMENTO DO EQUIPO,

INSTALACIN, SUBSTANCIA, PROCESO
Analizar o funcionamento do equipo e o dos seus compoentes, coecer as caractersticas
dos produtos e as sas interaccins
A presenza de substancias inflamables nun centro de traballo responde principalmente
s necesidades do propio proceso, como materia prima, produto final ou compostos
intermedios no proceso de producin. Tamn poden xurdir en actividades relacionados
coa producin de forma indirecta (limpeza, mantemento,).
Nun estaleiro as substancias inflamables poden estar presentes de diferente forma:
a) En instalacins como almacenamento de botellas e botellns de gases para soldadura,
instalacins de combustibles para uso propio (gasleo), almacenamento de
gases licuados do petrleo (propano), almacenamento de produtos inflamables
e combustibles (pinturas, disolventes, decapantes,), instalacins receptoras de
gases combustibles (repartidoras de gases), cabinas de pintura e secado, instalacins
de aire comprimido, silos de serrn, etc.
b) En procesos produtivos como a soldadura, o oxicorte, a pintura, o chorreado con
granalla metlica ou area, pola formacin de po fino, a limpeza e desgasificado de
tanques, a aplicacin de illamentos (polister), etc.
IDENTIFICAR OS PERIGOS
Os accidentes dbense a un fallo, xa sexa por falta ou inadecuacin de medidas tcnicas
(prevencin ou proteccin) ou organizativas. Consecuentemente un proceso poder ter
a valoracin de risco aceptable si se cumpren os requisitos necesarios.
ESTIMAR AS CONSECUENCIAS E DA PROBABILIDADE DO RISCO

Pdese utilizar para iso o mtodo proposto polo Instituto Nacional de Seguridade e
Hixiene no Traballo para a Avaliacin de Riscos:
O risco, en termo de explosin, fundamntase en dous elementos: a severidade do
posible dano e a probabilidade de que se produza.
Por exemplo:
Probabilidade de que ocorra o dano:
ALTA: O dano ocorrer sempre ou case sempre.
MEDIA: O dano ocorrer nalgunhas ocasins.
BAIXA: O dano ocorrer raras veces.
Severidade do dano:
LIXEIRAMENTE DANIO:
Danos superficiais, cortes e magulladuras pequenas, irritacins dos ollos por po.
Molestias e irritacin, dor de cabeza, disconfort.
DANIO:
Laceracins, quemaduras, conmocins, torceduras importantes, fracturas menores.
Xordeira, dermatite, asma, trastornos msculo-esquelticos, enfermidades que
xeren incapacidades menores.
EXTREMADAMENTE DANIO:
Amputacins, fracturas maiores, intoxicacins, lesins mltiples. Cancro e outras
enfermidades crnicas que acurten severamente a vida.
VALORAR O RISCO
Por exemplo seguindo esta tboa, proposta pola Gua de Avaliacin de Riscos Laborais
da Xunta de Galicia.
CONSECUENCIAS
Lixeiramente DAINA Extremadamente
DAINA (LD) (D) DAINA (ED)
PROBABILIDADE BAIXA R. TRIVIAL R. TOLERABLE R. MODERADO
MEDIA R. TOLERABLE R. MODERADO R. IMPORTANTE
ALTA R. MODERADO R. IMPORTANTE R. INTOLERABLE
De tal maneira que habern de tomarse unha serie de medidas preventivas en base
gravidade dos resultados:
RISCO ACCIN E TEMPORIZACIN

TRIVIAL Non se require accin especfica.
Non se necesita mellorar a accin preventiva. Con todo
dbense considerar solucins mis rendibles ou melloras
TOLERABLE que non supoan unha carga econmica importante.
Requrense comprobacions peridicas para asegurar que se
mantn a eficacia das medidas de control.
Dbense facer esforzos para reducir o risco, determinando
MODERADO os investimentos precisos. As medidas para reducir o risco
deben implantarse nun perodo determinado.
Non debe comezarse o traballo ata que se reducira o risco.
Cando o risco corresponda a un traballo que se est
IMPORTANTE
realizando, debe remediarse o problema nun tempo inferior ao
dos riscos moderados
Non debe comezarse nin continuar o traballo ata que se
INTOLERABLE reduza o risco. Se non posible reducir o risco con recursos
limitados, debe prohibirse o traballo.
Se a avaliacin do risco de explosin xa foi includa na avaliacin xeral de riscos da

empresa non ser necesario repetila no DPCE, con referenciarla ser suficiente.
MEDIDAS PREVENTIVAS E DE PROTECCIN ADOPTADAS

PARA MINIMIZAR OS RISCOS DE EXPLOSIN QUE NON
POIDAN SER EVITADOS
O primeiro paso a considerar na reducin do risco verificar se as medidas adoptadas
son suficientes para alcanzar un nivel tolerable. A eliminacin dun risco sempre mellor
que a sa proteccin.
Tamn se deben considerar o custo e a eficiencia das diferentes opcins e a influencia
que estas poidan ter sobre: o investimento, a productividade, a eficiencia enerxtica,
custos de mantemento e outros custos operacionais.
As pois, as medidas para evitar o risco de xeracin dunha atmosfera explosiva na sa
orixe sempre deben contemplar a posibilidade de:
Substitur a substancia inflamable ou combustible por outra que non o sexa ou se
isto non posible que o sexa menos (pinturas, disolventes, gases,).
Eliminar os puntos de escape, fuga e en xeral aqueles puntos en que a substancia
inflamable/combustible se mestura co aire (revisin das instalacins de canalizacin
de gases e das mangueiras dos equipos de soldadura, manter os botes de pinturas
e disolventes pechados,).
Utilizacin de sistemas de ventilacin e extraccin de fumes en traballos de
soldadura e pintura en espazos confinados.
Cumprimento da normativa especfica que afecta s instalacins. Concretamente
no referentes a mantemento, inspeccins, revisins, etc.
Se estas medidas xa foron includas na planificacin da actividade preventiva xeral da
empresa non ser necesario repetilas no DPCE, simplemente se referenciarn.
IDENTIFICACIN DOS LUGARES DE TRABALLO ONDE

SE PODEN FORMAR ATMOSFERAS EXPLOSIVAS E
CLASIFICACIN DESTAS REAS EN ZONAS
A identificacin dos lugares de traballo onde se poden formar atmosferas explosivas no
caso da construcin naval non sinxela a priori dado que o que se est construndo, o
buque, o lugar no que se est traballando.
Por iso, e debido a que a utilizacin de gases e distintas substancias inflamables son
inherentes en calquera fase produtiva do sector, a posibilidade da aparicin dunha
atmosfera explosiva consistente nunha mestura de gas, vapor ou nboa, existe sempre.
En canto clasificacin, esta realzase segundo o establecido no Anexo I do Real decreto

681/2003, do 12 de xuo, sobre a proteccin da sade e a seguridade dos traballadores
expostos aos riscos derivados de atmosferas explosivas no lugar de traballo.
O obxectivo desta clasificacin delimitar as reas en que se poden formar atmosferas
explosivas para tomar as medidas preventivas consecuentes en canto a equipos a utilizar
en devanditas reas, actividades permitidas e procedementos de traballo a seguir.
De entrada a actividade de reparacin e construcin naval deber ser considerada en
todo momento como Zona 2, dicir rea de traballo na que non probable, en
condicins normais de explotacin, a formacin dunha atmosfera explosiva consistente
nunha mestura con aire de substancias en forma de gas, vapor ou nboa na que, en caso
de formarse, dita atmosfera s permanece breves perodos de tempo.
Esta clasificacin poder aumentar na sa categora, pola concorrencia de actividades
en espazo e tempo no transcurso da construcin ou reparacin, chegando a poderse
catalogar como Zona 1, rea de traballo na que probable, en condicins normais
de explotacin a formacin ocasional dunha atmosfera explosiva consistente nunha
mestura de substancias inflamables en forma de gas, vapor ou nboa, ou Zona 0,
rea de traballo na que unha atmosfera explosiva consistente nunha mestura con aire
de substancias inflamables en forma de gas, vapor ou nboa est presente de modo
permanente, ou por un perodo de tempo prolongado, ou con frecuencia.
ACTIVIDADES QUE PRODUCIRAN UN CAMBIO DE CLASIFICACIN

DE ZONA 2 A ZONA 1 OU 0
Traballos en quente ou con proxeccin de fascas, tales como oxicorte, conformado por
calor, traballos de rebarbado, serras radiais, etc. en conducins e tuberas, sistemas de
fro, tanques, etc. que contean lquidos, gases ou calquera substancia inflamable.
Traballos en quente ou con proxeccin de fascas, tales como oxicorte, conformado
por calor, traballos de rebarbado, serras radiais, etc. que se realicen nas proximidades
de recipientes, tanques, tuberas, etc. que contean ou a contean lquidos ou gases
inflamables, combustibles, amoniaco, etc.
Traballos en quente ou con proxeccin de fascas, tales como oxicorte, conformado por
calor, traballos de rebarbado, sierras radiales, etc. en tuberas e conducins das que non
se ten suficiente informacin.
Nos tres casos o traspaso a zona 0 ou 1 prodcese pola xeracin de distintos puntos
de ignicin.
Traballos cuxa concorrencia sexa incompatible con calquera outra actividade:
Carga e descarga de combustibles, as como a sa trasfega.
Desgasificado e limpeza de tanques ou calquera recinto que contea substancias
inflamables.
Traballos de pintura a pistola.
Proxeccin de aislantes, polister, etc.
Cando os traballos se realicen en espazos confinados, incrementarase a clasificacin

da zona nun grado (con especial atencin aos tanques de combustible dos barcos en
reparacin) debido a que a posibilidade de que a concentracin do combustible entre
nos lmites de explosividad aumenta.
En canto s instalacins fixas, todas as instalacins utilizadas, almacenamentos de

botellas e botellns de gas, de substancias inflamables, tanques de gases, etc. estn
regulados por normativa especfica, polo que o cumprimento de dita normativa, evitara
en calquera circunstancia a aparicin de atmosferas explosivas.
No caso especial dos buques en reparacin, para poder clasificar as zonas, antes de
comezar os traballos de vital importancia obter a informacin necesaria acerca do
estado do buque: contido dos seus tanques, capacidade, estado,para iso recomndase
aplicar un procedemento especfico como o recolleito na Instrucin I do Procedemento
de coordinacin de actividades empresariais: para a construcin e reparacin
naval: Instrucin para a identificacin de zonas afectadas e actividades a realizar antes
da reparacin, includa no captulo iv deste tratado.
DISPOSICINS MNIMAS DESTINADAS A MELLORAR

A SEGURIDADE E A PROTECCIN DA SADE DOS
TRABALLADORES POTENCIALMENTE EXPOSTOS A
ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
MEDIDAS ORGANIZATIVAS
Instrucins de traballo por escrito e modos operativos de execucin

O traballo nas reas de risco levarase a cabo conforme a unhas instrucins por escrito.
Deberanse elaborar instrucins por escrito, polo menos para os seguintes traballos:
Traballos de soldadura.
Traballos de oxicorte.
Desgasificado e limpeza de tanques.
Traballos de pintura a pistola.
Carga e descarga de combustibles.
Aplicacin de illamento (polister, poliuretano, etc.).
Chorreo.
Formacin e cualicacin
O empresario deber proporcionar a quen traballan en reas onde poden formarse
atmosferas explosivas unha formacin e informacin adecuadas e suficientes sobre
proteccin en caso de explosins, no marco do establecido nos artigos 18 e 19 da Lei
de Prevencin de Riscos. Neste sentido todos os traballadores recibirn informacin e
formacin sobre os procedementos de traballo que deben seguir, as como sobre as
medidas de prevencin e proteccin que se adoptarn.
Como norma xeral calquera operario de construcin ou reparacin naval debe ter unha
formacin mnima en prevencin de riscos laborais, independentemente do seu posto de
traballo ou cualificacin profesional.
No captulo 8 deste tratado propoemos uns programas formativos aprobados pola mesa
de prevencin de riscos do sector naval da ra de Vigo que, polas sas caractersticas e
contidos, validaran ao traballador para o desempeo da sa actividade.
Ademais para determinadas actividades, como traballos en tensin onde tamn se poden
orixinar atmosferas explosivas, a lexislacin a que indica a cualificacin requirida para o
traballador, como ocorre, por exemplo, no Real decreto 614/2001, do 8 de xuo, sobre
disposicins mnimas de proteccin da seguridade e sade dos traballadores fronte ao
risco elctrico. No apndice 1 Funcins e cualificacin orientase sobre cada unha das
figuras que aparecen neste Real decreto.
Permisos de traballo
Como norma xeral, aquelas actividades que, pola sa natureza ou a concorrencia
das mesmas, fagan que a clasificacin establecida como xenrica de Zona 2 pase a
ser clasificada como Zona 1 ou Zona 0, debern solicitar por escrito o permiso para a
realizacin dos traballos.
No caso de que os traballos sexan realizados por persoal pertencente a empresas
subcontratadas, o recurso preventivo/encargado destas empresas ser o encargado de
cursar o permiso e a empresa principal ser a encargada de autorizalo e de comprobar
que non existe risco de explosin.
Co fin de implantar o sistema de permisos de traballo dbese contar na empresa cun
procedemento de coordinacin de actividades empresariais que incla un modelo
de permiso de traballo e unha sistemtica de utilizacin do mesmo. (Instrucin II do
procedemento de coordinacin de actividades empresariais: para a construcin
e reparacin naval: Instrucin para a xestin de permisos de traballo, includa no
captulo IV deste tratado.) .
Programas de limpeza e realizacin de controis, supervisin e

vixilancia
En construcins e reparacins de envergadura dbese contar con operarios de limpeza e
mantemento, independentemente de que cada traballador sexa responsable da limpeza
xeral do seu posto de traballo e de que a zona quede en condicins seguras ao terminar
a xornada ou quenda de traballo.
Ademais no caso das reparacins, efectuaranse limpezas especficas dos tanques, adegas,
etc. antes de comezar os traballos.
Como xa se especificou noutras ocasins ao longo do presente tratado, todas as empresas

presentes nun estaleiro ou peirao de reparacins debern contar con, polo menos un
recurso preventivo.
Os recursos preventivos exercern labores de supervisin e vixilancia do cumprimento das

medidas de seguridade necesarias, especialmente cando se realicen traballos en zonas
clasificadas con Zona 1 ou Zona 0.
Ademais os centros de traballo que dispoan de servizos auxiliares e de prevencin,

utilizarn a este persoal especializado como responsables da supervisin e vixilancia
destes traballos as como das supervisins ambientais.
Sinalizacin das zonas de risco

Os accesos s reas nas que poidan formarse atmosferas explosivas en cantidades tales
que supoan un perigo para a sade e a seguridade dos traballadores (adegas, salas de
caldeiras, tanques,) debern indicarse co seguinte sinal:
EX
Este sinal segue os criterios de sinalizacin indicados na gua tcnica do INSHT, do RD

485/1997.
Nalgns casos o sinal pode ir acompaado de paneis informativos, as como doutros

sinais apropiados para a zona.
Exemplo:
ATENCIN: REALIZACIN DE
TRABALLOS EN QUENTE
RISCO DE EXPLOSIN
Ademais, pode ser conveniente sinalizar a extensin da zona se con iso se mellora a
seguridade dos traballadores, anda que sempre ha de terse en conta o risco de perder a
sa eficacia debido a unha acumulacin excesiva de sinais.
MEDIDAS TCNICAS
Actuacin sobre as substancias inamables

Eliminacin ou substitucin da substancia inflamable: uso de pintura ao auga sempre
que sexa posible
Reducin da cantidade de substancias perigosas ao mnimo: unicamente se subirn a
bordo as cantidades de pinturas, vernices, etc. necesarias para a xornada ou quenda de
traballo. Evitarase a acumulacin de recipientes.
Actuar sobre a granulometra dos pos combustibles: en procesos de granallado e
chorreados preferiranse sempre partculas mis grandes por ser menor o seu risco de
explosin e ata inhalacin.
Actuacin sobre a concentracin da mestura combustible-aire

Sempre se debe tratar de minimizar a cantidade de combustible mesturado co aire.
A extraccin localizada unha medida preventiva especialmente vlida para previr
atmosferas explosivas por nubes de po de esmerilado de escoura de soldadura, de restos
de pintura para preparar a superficie, de verniz e por fumes de soldadura.
Dbense utilizar mangueirotes orientables conectados a un aspirador xeral.
Estes mangueirotes deben estar situados o mis cerca posible do foco de emisin e
dbese ter especial atencin a dous aspectos:
Que o mangueirote estea correctamente mantido. frecuente que presenten fugas
causadas pola cada sobre eles de fascas incandescentes. Este feito failles perder
moita eficacia.
Que o aspirador xeral posa suficiente potencia para abastecer a todos os
mangueirotes que tea asociados.
A ventilacin por dilucin trata de que a concentracin de inflamable alcance o LIE. moi
interesante como mtodo complementario extraccin.
Dbese ter en conta que as substancias inflamables deben dirixirse ao exterior, a zonas
libres de ocupacin de persoal ou de fontes de ignicin.
Actuacin sobre os procesos

Fundamentalmente:
Control de puntos vulnerables: tanques, adegas, respiradoiros, tomas de gases
Segregacin de procesos: evitar a realizacin de moitos traballos que requiran o
uso de extraccins simultaneamente, trasfega de combustibles dos tanques ao
exterior sempre, anda que non estea previsto traballar nas inmediaciones
Transporte interno seguro: utilizacin de canalizacins fixas de gases no canto
de botellas, uso de recipientes con pechadura hermtica, instalacin de sistemas
antirretorno de chamas nos sopretes
Deteccin
Establecer un procedemento para o uso de detectores de gases porttiles e instalacin
de detectores fixos en almacenamentos de produtos qumicos
Control de fontes de ignicin

Nun centro de construcin e reparacin naval as fontes de ignicin poden atoparse
principalmente en:
Chamas provenientes dos traballos de soldadura e oxicorte.
Superficies quentes: como consecuencia da soldadura.
Fascas de orixe mecnica: en traballos de esmerilado e de mecanizado.
Descargas electrostticas (na carga e descarga de combustible, na carga de bateras
dos equipos de traballo).
Traballos de granallado.
Etc.
Os mtodos de proteccin pasan pola refrixeracin dos mamparos ou pezas soldadas
e utilizacin de equipos de traballo adecuados zona (con envolventes ATEX) e
correctamente mantidos.
Tamn recomendable dispoer de sistemas especficos para atenuar os efectos dunha
explosin: illamento de procesos, utilizacin de equipos resistentes explosin
Se estas medidas preventivas xa foron consideradas formando parte da planificacin
xeral da prevencin da empresa, podern estar s referenciadas.
ADOPCIN DAS MEDIDAS NECESARIAS PARA QUE

OS EQUIPOS DE TRABALLO ESTEAN DESEADOS,
SE UTILICEN E MANTEAN DE FORMA ADECUADA
PARA SER UTILIZADOS ESPECIFICAMENTE EN ZONAS
CLASIFICADAS POR RISCO DE EXPLOSIN
Lexislativamente estes equipos veen regulados polo Real decreto 400/1996, do 1 de
marzo, que transpn a Directiva Comunitaria 94/9/CE e no cal se fixan os requisitos
esenciais de seguridade e sade que deben cumprir os equipos obxecto para resultar
intrinsecamente seguros se se utilizan conforme ao seu destino.
Concretamente, nas zonas indicadas deberanse utilizar as seguintes categoras de
aparellos, sempre que resulten adecuados para gases, vapores ou nboas inflamables,
ou pos combustibles, segundo corresponda:
Na zona 0 ou na zona 20, os aparellos da categora 1.
Na zona 1 ou na zona 21, os aparellos das categoras 1 ou 2.
Na zona 2 ou na zona 22, os aparellos das categoras 1, 2 ou 3.
PROCEDEMENTOS DE TRABALLO QUE SE DEBEN

APLICAR PARA REALIZAR DETERMINADAS ACTIVIDADES
NAS ZONAS CLASIFICADAS
Propense como posibles Instrucins de Traballo as seguintes:
SOLDADURA
RISCOS
Exposicin a contactos elctricos Exposicin a radiacins.

Contactos trmicos. Exposicin a substancias nocivas por
Proxeccin de fragmentos contacto, inhalacin ou inxestin.
ou partculas. Incendios.
Sobreesforzos. Explosins.
Contactos con substancias custicas Exposicin a fumes
ou corrosivas. de soldadura/corte.
EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL
MEDIDAS PREVENTIVAS
Antes de comezar a realizar os traballos

Dispoer de Permiso de Traballo para a actividade a desenvolver.
Revisar a zona de traballo comprobando a inexistencia de materiais inflamables,
zonas ou ocos onde poidan introducirse fascas, etc., e a existencia prxima de
medios de extincin.
Apertar perfectamente todas as conexins dos cables ao equipo, especialmente
as das de sada para soldar.
Protexer o equipo de soldadura en caso de choiva, con lonas ou plsticos (en caso
de traballos externos).
Comprobar que os cables de conexionado non presenten deterioros nos illamentos.
Non tocar a fonte de corrente coas mans ou o calzado mollado.
Comprobar que o equipo est illado coas rodas de goma. En caso de existir
empalmes nos cables nos que s debern utilizarse conectores illados, tanto no
cable de terra como no portaelctrodos.
Non situar o equipo en lugares onde exista auga estancada, (pozas, preto de zonas
nas que poida subir a marea e alcanzalos, etc.) (en caso de traballos externos).
Comprobar que o equipo ten unha caravilla de conexin adecuada toma con
cable de terra (non conectar nunca os cables pelados toma).
Terase coidado de manter o mis estendido que se poida os cables durante o
traballo para evitar que se quenten e produzan cadas de tensin excesivas.
Manipular con luvas de proteccin que estean totalmente secas.
Comprobar que o cable de terra est conectado.
Proverse da mangueira de extraccin localizada.
No suposto de observar calquera anomala no equipo, dbese avisar ao mando
directo para que tome as medidas oportunas.
Durante o desenvolvemento do traballo

Utilizar os equipos de proteccin individual sinalados na ficha.
Colocarase a mquina seguindo as pautas antes mencionadas.
Evitar cadas e golpes do equipo. (Non mover nunca o equipo tirando do cable de
alimentacin).
Non forzar os mandos utilizados para a regulacin de parmetros elctricos.
Non se deber traballar tendo a roupa de traballo sucia, manchada de graxa,
combustibles, etc.
Se o tipo de soldadura a utilizar manual con elctrodo consumible ser necesario
prestar atencin ao portaelctrodo tendo en conta que :
Debe estar elctricamente illado.
Dbense manter ben apertados os engarces do portaelctrodos e a sa
conexin instalacin.
O espiral de aperte para o elctrodo debe estar en boas condicins para evitar
arrequentamentos e posibles perdas de forza.
Ao colocar o elctrodo non se debe introducir demasiado para evitar que se
produza un arco dentro do portaelctrodos que o queimara.
Usar as luvas ao coller a pinza as como ao colocar e quitar o elctrodo. (as
luvas e a roupa debern estar totalmente secas).
Non poer a pinza en contacto con calquera parte do corpo. Nunca aprisionala
entre as pernas ou a axila.
Non deixar elctrodos conectados pinza cando non se estea soldando para
evitar posibles curtocircutos e, en consecuencia, averas na fonte.
Manter a zona de traballo limpa e ordenada.
Revisar peridicamente a zona, en traballos de duracin longa, comprobando
que non cambiaron as condicins iniciais.
En caso de incendio cortar a corrente de entrada, apagar con extintores de po ou
CO2, nunca utilizar auga para a extincin.
Utilizar biombos ou mamparas se posible para protexer a zona da radiacin
producida polo arco.
Ao rematar o traballo ou a xornada

Recollerase a pinza ou pistola e desconectarase o equipo da rede elctrica e dos gases.
Recollerase o equipo e os medios auxiliares utilizados, mangueras de aspiracin, etc.
Comprobarase a zona, verificando a inexistencia de conatos de incendio ou zonas
quentes debidas ao traballo realizado.
OXICORTE
RISCOS
Contactos trmicos. Exposicin a substancias nocivas

Proxeccin de fragmentos por contacto, inhalacin
ou partculas. ou inxestin.
Sobreesforzos. Incendios.
Contactos con substancias custicas Explosins.
ou corrosivas. Exposicin a fumes
Exposicin a radiacins. de soldadura/corte
MEDIDAS PREVENTIVAS
Antes de comezar a traballar co soprete

Dispoer de permiso de traballo para a actividade a desenvolver.
Revisar que todos os elementos que se vaian a utilizar (mangueiras, vlvulas de
seguridade, boquillas, conectores, etc.) estn en perfectas condicins.
Non se deber traballar con soprete tendo a roupa de traballo manchada de
graxas, aceites ou combustibles en xeral.
Deberanse conectar as mangas no soprete antes de que estas se conecten na
repartidora, co fin de evitar posibles fugas incontroladas de gas.
Ao conectar as mangas repartidora comprobar que as chaves do soprete estn
pechadas.
Antes de iniciar o traballo comprobar que o soprete leva incorporadas as vlvulas
de seguridade antirretroceso e o conxunto funciona correctamente.
Calquera fuga de gas observada no soprete, deber eliminarse no acto e se iso
non posible, deberase deixar de traballar co mesmo e levalo canto antes a
reparar.
Non se debern utilizar mangueiras que:
Evidencien o seu mal estado.
Tean empalmes preto da zona do soprete ou tean empalmes en espazos
confinados, como tanques, etc.
Antes de oxicortar ou quentar en pisos, mamparas ou teitos, asegurarse de que
non existen substancias ou materiais susceptibles de arder, explotar ou desprender
gases txicos (recipientes con disolventes ou pinturas, mangueiras, trapos, etc.)

tanto na zona onde se realizar o traballo como nas colindantes e mis al das
estruturas en que se leve a cabo devandito traballo. De existir ditas substancias ou
materiais deber informar ao seu mando da situacin, a fin de que este adopte as
medidas oportunas para corrixir o risco.
O soprete acenderase cun encendedor por friccin ou por fascas (nunca mecheros
ou mistos de uso corrente) abrindo lentamente en primeiro lugar o osxeno e
despois do de acetileno.

Haber que evitar que as fascas, caldas e demais partculas incandescentes non
caian ou alcancen a ningn compaeiro.
Evitar que as fascas ou caldas caian sobre as mangueiras. Nunca tirar das mesmas
no caso que estas ofrezan resistencia.
Poerase especial coidado en que as mangueiras non pasen por zonas onde poidan
resultar danadas por unha calor excesiva ou por onde poidan resultar cortadas.
Procurarase que non se crucen nin discorran por zonas de paso, lugares estreitos,
zonas con materiais combustibles, etc., salvo que sexa absolutamente necesario,
nese caso darase a situacin durante o menor percorrido posible e de forma que
non interfira o paso.
Mentres pase gas polas mangueiras ou o contean, non deben ser soportadas
nin polas botellas ou o colector nin por persoas, debendo permanecer o mis
afastadas da persoa que manexe o soprete e tendo en conta que as mesmas non
o rodeen en ningn momento.
O soprete non deber permanecer aberto se non se est utilizando, tampouco se
deber utilizar como sistema de iluminacin ou para quentar comidas.
Non se realizarn movementos bruscos co soprete aberto. Ademais terase sumo
coidado en non dirixir a chama do soprete cara a elementos susceptibles de arder
ou explotar, as como cara s persoas.
Nunca se dobrarn as mangueiras tras producirse un retroceso para pechar o paso.
Pechar rpidamente a chave do osxeno e logo a do acetileno do propio soprete.
Para detectar perdas utilizarase nicamente auga xabonosa ou produtos
adecuados.
Non utilizar nunca osxeno nin para ventilar un recinto nin para limpar a roupa de po
ou outras substancias, dado o alto risco de inflamacin espontnea que iso supn.
Ao rematar o traballo ou a xornada

Pecharanse as chaves de soprete, comprobando que este non prende coas vlvulas
pechadas, e pecharanse as sadas de gas da repartidora.
Recolleranse as mangueiras deixndoas depositadas en lugares ventilados ou
aireados onde non haxa espazos ou recodos onde poidan depositarse posibles
bolsas de gas.
Cada persoa deber recoller e gardar todos os das o soprete ao seu cargo nun lugar
apropiado con motivo de evitar a sa utilizacin por outra persoa non autorizada.
Por interrupcin do traballo por xornada partida ou outros motivos, desconectaranse
as mangueiras da fonte de alimentacin e do soprete, gardndose este.
LIMPIEZA Y DESGASIFICADO DE TANQUES

RISCOS
Explosin. Pisadas de obxectos punzantes
Incendios. ou cortantes existentes nos residuos.
Cadas a distinto e mesmo nivel. Contacto con substancias perigosas.
Cadas de obxectos pola Inhalacin de substancias perigosas.
boca de entrada. Sobreesforzos.
MEDIDAS PREVENTIVAS
Antes de comezar a traballar
Dispoer do permiso de traballo para a actividade a desenvolver.
Verificar o acotamento e sinalizacin correcta da zona a traballar, dita sinalizacin
debe informar claramente de:
Os traballos que se van a realizar.
Zona con risco de xeracin de atmosfera explosiva, (ZONA 0 ou 1).
Prohibido o paso ou permanencia na zona a toda persoa allea aos traballos.
Prohibicin de realizar calquera traballo con xeracin de fascas ou lume aberto
na zona acoutada.
Utilizacin obrigatoria na zona de luminaria de 24 voltios antideflagrante.
Comprobar que na zona acoutada e os seus accesos estn totalmente despexados,
limpos e non existe material inflamable ou combustible.
Comprobar que todas as vlvulas e elementos que poidan comunicar ao tanque con
outras estancias ou canalizacins estn debidamente pechadas e bloqueadas ou
sinalizadas coa operacin que se vai a realizar.
Verificar a disposicin dos medios de extincin cerca do tanque onde se vaia a
traballar e comprobar o correcto estado dos mesmos. (Extintores de Po ABC e
medios fixos da instalacin, tomas de auga, etc.).
Verificar a existencia de equipo/s de respiracin autnoma cerca do tanque, para
dispoer del en caso de urxencia, comprobando o seu correcto funcionamento.
Verificar a existencia de sistema de elevacin de trpode e trctel de izado ou padiola
plegable para tanques non difanos, como os dobres fondos nos que a evacuacin
s pode ser horizontal, para dispoer en caso de urxencia, comprobando o seu
correcto funcionamento.
Na zona acoutada non se poder entrar con lume, mistos, encendedores, ou
calquera outro elemento que poida xerar fontes de ignicin.
Na zona acoutada non se poder entrar con telfonos mbiles.
Situar os equipos de traballo a utilizar de forma que haxa que movelos o menos
posible, situndoos sempre fra da zona de risco de explosin.
Revisar os equipos porttiles elctricos que vaian utilizarse, comprobando o seu bo
estado (conexins, cableado, etc.).
Verificar que o cadro elctrico estea fra da zona de risco e dispn de diferencial.
Conectar os equipos elctricos ao cadro. (Conectar a terra os aparellos antes de abrir

o depsito)
Comprobar mediante medicin inicial con explosmetro a atmosfera do interior do
tanque. Deixando rexistro por escrito dita medida, no caso de que a medida supere
o L.I.E do 10%, exista insuficiencia de osxeno ou as concentracins de CO2, CO ou
SH2 sexan superiores 5%, 25ppm e 10ppm respectivamente, suspenderase calquera
traballo no interior do tanque. (Procedendo ventilacin ou extraccin forzada dos
gases do interior).
Canalizar a sada de gases a unha zona elevada e segura procurando evitar en todo
momento as zonas pechadas ou mal ventiladas.
As sadas de gases debern estar orientadas sempre a favor do vento, favorecendo
a sada dos mesmos.
No caso de que as medicins estean dentro dos rangos especificados, LIE inferior ao
10%, CO2 inferior a 5%, CO inferior a 25ppm, SH2 inferior a 10ppm e a concentracin
de osxeno estea entre 19,5 e 23,5% poderanse comezar os traballos.
Todas as medicins faranse desde o exterior do recinto ou tanque
A apertura da arqueta do tanque as como a boca de home deber realizarse con
ferramentas de seguridade. (A tapa da boca de home deber de situarse en lugar seguro).
Dispoerase de polo menos tres homes, que debern de dispoer de roupa e calzado
de seguridade adecuada que evite calquera carga esttica, luvas de proteccin qumica,
casco (s no exterior do tanque), arns de seguridade (s para evacuacins en vertical)
e mscara de aire con presin positiva ou filtro adecuado.
Sempre haber un operario dos tres na entrada do tanque ou recinto vixiando s das
persoas do interior e a zona acoutada de traballo. A persoa que est no exterior non
debe perder a comunicacin en ningn momento cos operarios do interior.
Manterase en todo momento a ventilacin e verificarase a atmosfera do tanque ou
recinto peridicamente mediante explosmetro, ditas medicins debern quedar
rexistradas.
No caso de que as medicins peridicas dean fra dos rangos indicados ou se o indica
o operario que est no exterior, pararanse os traballos e sairase inmediatamente do
tanque ou recinto.
Iluminar o tanque de forma adecuada, mediante lmpadas de 24 voltios e
antideflagrantes.
Nos traballos no interior seguiranse exhaustivamente as medidas de seguridade das
fichas de seguridade dos produtos utilizados. (Ditas fichas deben estar a disposicin
dos operarios e ser entregadas ao responsable que autoriza o permiso de traballo).
Todos os equipos de traballo que se introduzan no tanque debern estar deseados
e fabricados para a utilizacin dentro de atmosferas explosivas, cumprindo por iso o
Real decreto 400/1996, do 1 de marzo, polo que se dita as disposicins de aplicacin
da Directiva do Parlamento Europeo e do Consello 94/9/CE, relativa aos aparellos e
sistemas de proteccin para uso en atmosferas potencialmente explosivas.
Ao rematar o traballo
Verificar mediante medicin con explosmetro o interior do tanque, comprobando que as
medicins non estn fra dos rangos de seguridade e rexistrando por escrito as medidas.
Comunicar a finalizacin dos traballos ao responsable que autorizou o permiso
de traballo. Devandito responsable decidir se se eliminan ou retiran as medidas de
seguridade que se utilizaron para realizar os traballos, sinalizacin, balizamentos, etc.
PINTURA A PISTOLA
RISCOS
Explosin.
Incendios. Proxeccin de fragmentos
e partculas.
Exposicin a substancias nocivas, por
inhalacin, inxestin ou contacto. Cadas a distinto e mesmo nivel.
Contactos con substancias custicas Cadas de obxetos.
ou corrosivas. Sobreesforzos.
MEDIDAS PREVENTIVAS

Dispoer do permiso de traballo para a actividade a desenvolver.
Verificar o acotamento e sinalizacin correcta da zona a traballar, dita sinalizacin
Zona con risco de xeracin de atmosfera explosiva (ZONA 0 ou 1).
na zona acoutada.
Utilizacin obrigatoria na zona de luminaria de 24 voltios, antideflagrante.
Verificar a disposicin dos medios de extincin preto da zona de traballo onde se
vaia a traballar e comprobar o correcto estado dos mesmos. (Extintores de Po ABC
e medios fixos da instalacin, tomas de auga, etc.)
Verificar a disposicin de medios para limpar calquera vertedura de pintura,
disolventes, etc.

Nos traballos seguiranse exhaustivamente as medidas de seguridade das fichas
de seguridade dos produtos utilizados (ditas fichas deben estar a disposicin dos
operarios e ser entregadas ao responsable que autoriza o permiso de traballo.)
Manterase ventilacin forzada no interior da zona de pintura, comprobando

periodicamente mediante medicins con explosmetro a inexistencia de
Os operarios debern de dispoer de roupa e calzado adecuado que evite calquera
carga esttica e totalmente limpa de pinturas, disolventes, etc., casco, proteccin
respiratoria e drmica segundo fichas de seguridade dos produtos.
Todos os equipos de traballo que se introduzan na zona debern estar
deseados e fabricados para a utilizacin dentro de atmosferas explosivas,
cumprindo por iso o Real decreto 400/1996, do 1 de marzo, polo que se
dita as disposicins de aplicacin da Directiva do Parlamento Europeo e do
Consello 94/9/CE, relativa aos aparellos e sistemas de proteccin para o uso
en atmosferas potencialmente explosivas.
S se dispor a bordo da pintura estritamente necesaria para o traballo diario.
Queda totalmente prohibido o almacenamento de material de pintura dentro
do buque.
Deberase de acoutar e delimitar expresamente unha zona para a realizacin de
mesturas e manipulacin das pinturas, disolventes, etc.
Calquera vertedura recollerase ao momento de producirse.
Comunicar a finalizacin dos traballos ao responsable que autorizou o permiso de
traballo. Devandito responsable decidir se se eliminan ou retiran as medidas de
seguridade que utilizaron para realizar os traballos, sinalizacin, balizamentos, etc.
CARGA E DESCARGA DE COMBUSTIBLE
RISCOS
Explosin. Cadas a distinto e mesmo nivel.

Incendios. Contacto con substancias perigosas.
MEDIDAS PREVENTIVAS

Dispoer do permiso de traballo para a actividade que se vai desenvolver.
Realizar as comprobacins da lista chequeo confeccionada polo conselleiro de
seguridade.
Verificar o acoutamento e sinalizacin correcta da zona a traballar (canalizacins,
tanque e sumidoiro), dita sinalizacin debe informar claramente de:
na zona acoutada.
Utilizacin obrigatoria na zona de luminaria de 24 voltios antideflagrante.
Comprobar que todas as vlvulas e elementos que poidan comunicar ao tanque
con outras estancias ou canalizacins estn debidamente pechadas e bloqueadas
ou sinalizadas coa operacin que se vai a realizar.
Verificar a disposicin dos medios de extincin cerca do tanque e zonas
afectadas, onde se vaia a traballar e comprobar o correcto estado dos mesmos.
(Extintores de Po ABC e medios fixos da instalacin, tomas de auga, etc.) ou
verificar a existencia de medios de recolleita ou neutralizacin de posibles
verteduras de combustible. Comprobar que os embornais estn taponados co
obxecto de reter a bordo calquera derramo que puidese producirse impedindo
as a sa vertedura lmina de auga.
Verificar a existencia de equipo/s de respiracin autnoma, para dispoer del en

caso de urxencia, comprobando o seu correcto funcionamento.
Na zona acoutada non se poder entrar con telfonos mbiles.
Canalizar a sada de gases a unha zona elevada e segura procurando evitar en
todo momento as zonas pechadas ou mal ventiladas.
As sadas de gases debern estar orientadas sempre a favor do vento, favorecendo
a sada dos mesmos.

Os operarios que estean involucrados na realizacin de enchido do tanque debern
de dispoer de roupa e calzado de seguridade adecuada que evite calquera carga
esttica, luvas de proteccin qumica, casco e dispoerase de polo menos unha
mscara de aire con presin positiva ou filtro adecuado.
Sempre haber un operario que comprobe visualmente as canalizacins durante
o proceso de enchido por se se produce algn tipo de fuga nas mesmas.
Manterase en todo momento a ventilacin da atmosfera do buque ou recinto.
No caso de derramo de combustible recollerase de xeito inmediato detendo o
proceso de enchido do tanque se fose necesario.
Realizar as comprobacins da lista chequeo confeccionada polo conselleiro de
seguridade.
Comunicar a finalizacin dos traballos ao responsable que autorizou o permiso
de traballo. Devandito responsable decidir se se eliminan ou retiran as
medidas de seguridade que se utilizaron para realizar os traballos, sinalizacin,
balizamentos, etc.
Modificar os planos e documentos das condicins dos tanques constatando os
cambios realizados.
APLICACIN DE ILLAMENTOS CON RESINAS DE POLISTER,

CATALIZADORES E ACELERANTES
RISCOS
Explosin. Contactos trmicos.

Incendios. Proxeccin de fragmentos
Exposicin a substancias nocivas. e partculas.
Contactos con substancias Cadas a distinto e mesmo nivel.
custicas ou corrosivas. Cadas de obxectos.
Sobreesforzos.
MEDIDAS PREVENTIVAS
Antes de empezar a traballar

Dispoer do permiso de traballo para a actividade que se vai desenvolver.
Verificar o acoutamento e sinalizacin correcta da zona a traballar, dita sinalizacin
Prohibir o paso ou permanencia na zona a toda persoa allea aos traballos.
na zona acoutada.
Utilizacin obrigatoria na zona de luminaria de 24 voltios, antideflagrante.
Verificar a disposicin dos medios de extincin preto da zona de traballo onde se
vaia a traballar e comprobar o correcto estado dos mesmos. (Tendo en conta os
datos das fichas de seguridade, xa que existen produtos para estes traballos, nos
que se desaconsella a utilizacin de auga como medio de extincin).
Verificar a disposicin de medios para limpar calquera residuo de vertedura de

resinas, catalizadores, acelerantes, etc.

Nos traballos seguiranse exhaustivamente as medidas de seguridade das fichas
de seguridade dos produtos utilizados. (Ditas fichas deben estar a disposicin dos
operarios e ser entregadas ao responsable que autoriza o permiso de traballo).
Os operarios debern de dispoer de roupa e calzado adecuado que evite calquera
carga esttica, e totalmente limpa, casco, proteccin respiratoria e drmica
segundo fichas de seguridade dos produtos.
Disporase sempre na zona de ventilacin forzada, que garanta a renovacin
continua de aire, comprobando periodicamente mediante medicins con
explosmetro a inexistencia de atmosferas explosivas.
S se dispoer a bordo dos produtos en cantidades estritamente necesarias para
o traballo diario. Queda totalmente prohibido o almacenamento de material
dentro do buque.
Queda totalmente prohibido o trasvase de produtos a envases non identificados,
(A mestura dos produtos de illamento, poden producir reaccins extremadamente
exotrmicas).
Calquera vertedura recollerase ao momento de producirse. (Nas operacins de
limpeza con acetona evitar a impregnacin de grandes zonas coa mesma).
Todos os equipos de traballo que se introduzan no tanque debern estar
deseados e fabricados para a utilizacin dentro de atmosferas explosivas,
cumprindo por iso o Real decreto 400/1996, do 1 de marzo, polo que se
dita as disposicins de aplicacin da Directiva do Parlamento Europeo e do
Consello 94/9/CE, relativa aos aparellos e sistemas de proteccin para uso en
atmosferas potencialmente explosivas.
Dbese ter especial coidado no almacenamento dos produtos, catalizadores,
resinas, etc. Os almacenamentos deben realizarse cos recipientes hermticos
totalmente pechados e en zonas de baixa temperatura, ventiladas e protexidas
da luz solar. (Ter en conta as recomendacins e esixencias das fichas de
seguridade dos produtos).
Comunicar a finalizacin dos traballos ao responsable que autorizou o permiso de
traballo. Devandito responsable decidir se se eliminan ou retiran as medidas de
seguridade que utilizaron para realizar os traballos, sinalizacin, balizamentos, etc.
CHORREO
RISCOS
Cada de persoas a distinto nivel. Proxeccin de fragmentos

Cada de persoas ao mismo nivel. ou partculas.
Pisadas sobre obxectos. Sobreesforzos.
Golpes e contactos con elementos Contactos elctricos.

mbiles das mquinas. Inxestin de substancias nocivas.
Golpes por obxectos ou ferramentas. EEPP causadas por axentes qumicos.
EEPP causadas por axentes fsicos.
MEDIDAS PREVENTIVAS
Dispoer do permiso de traballo para a actividade que se van desenvolver.

Non utilizar presins de alimentacin superior indicada sobre a placa do equipo
de traballo.
Non utilizar as mangueiras de conexin como medio para a elevacin ou transporte
da granalladora.
Antes do seu uso obrigatorio verificar que:
Ningn dos compoentes da instalacin sexa danado.
As vlvulas estean libres de residuos de area, granalla ou corpos estraos.
O operario leva sempre luvas e mscara de proteccin das vas respiratorias e
indumentaria.
Os racores e as xuntas estean sempre ben pechadas.
A boquilla e a gua da portaboquilla estn perfectamente colocadas e
pechadas.
Antes de calquera operacin de desmontaxe, limpeza, manutencin, carga
e descarga, DESCARGAR a presin do interior do depsito e desconectar a
granalladora
Nunca dirixir a lanza en direccin de persoas ou de animais.
Evitar introducir as mans na tolva de carga e no depsito na fase de presurizacin

da granalladora.
Evitar que o tubo portalanza poida ser golpeado.
Durante as operacins de chorreado, manter a parte final da boquilla a unha
distancia adecuada da peza a tratar (uns 30 cm).
Operacins de mantemento
Sempre sern efectuadas en ausencia de presin e cos equipos de traballo
desconectados da rede.
Estas operacins realizaranse por persoal cualificado e especialmente autorizado
para iso.
Non se levarn aneis, reloxos, cadeas, brazaletes, etc. durante estas operacins
Utilizarase sempre: luvas e proteccin respiratoria.
Non se utilizarn chamas.
Non fumar.
Limpeza
A limpeza exterior do equipo realizarase ao final de cada xornada ou, en todo
caso, ao final de cada traballo, cun pano tupido e coa axuda dun chorro de aire
cunha presin inferior a 4 bar.
En caso de incendio
Non empregar auga.
Empregar extintores de po ABC.
Seguridade das mangueiras

Verificar todas as conexins.
Non dobrar as mangueiras en proximidade de racores e non utilizar mangueiras
danadas.
Non intentar reparar eventuais perdas nas mangueiras.
En caso de roturas, cortes ou leves perdas de material, substitur inmediatamente
as mangueiras.
ACTIVIDADES QUE REQUIRIRN PERMISOS DE

TRABALLO ANTES DE ACOMETERSE, EN ZONAS
CLASIFICADAS
Pdese utilizar un modelo similar instrucin para a xestin de permisos de traballo
includa no procedemento de coordinacin de actividades para a construcin e reparacin
naval do captulo 4 deste tratado.
IDENTIFICACIN DOS TRABALLOS OU TAREFAS LIGADAS

A ACTIVIDADES DE RISCO ESPECIAL QUE DEAN LUGAR
PRESENZA DE RECURSOS PREVENTIVOS
No procedemento de coordinacin de actividades para a construcin e reparacin
naval proposto no captulo 4 desta tratado, establcese a necesidade de que todas
as empresas concorrentes nun centro de construcin e reparacin naval conten con
polo menos un recurso preventivo, polo tanto e dado que todas as reas dun asteleiro
considranse clasificadas como zonas con risco de explosin, queda especificado que
a presenza de recursos preventivos ha de ser permanente.
LEMBRE
O DPCE debe realizarse sempre que existan substancias inflamables en forma de

gas, vapor, nboa ou po e poidan mesturarse co aire en condicins perigosas.
As empresas debern coordinarse sobre:
As zonas en que existe ou se pode formar unha atmosfera explosiva.
Actividades a realizar e contorna na que se van a realizar.
Medidas preventivas e de proteccin a adoptar cando se realicen traballos
ou se manipulen substancias capaces de xerar unha atmosfera explosiva.
As medidas preventivas e de proteccin que se adoptarn se se van a realizar
traballos en quente ou actividades susceptibles de xerar fontes de ignicin.
Os equipos que se deben utilizar e procedementos de traballo a cumprir
cando se realicen actividades en zonas clasificadas por risco de explosin.
Cantas outras medidas estn previstas na avaliacin de riscos.
OS EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL
07
CAP TULO
07
INTRODUCIN
Este apartado ten como obxectivo analizar os Equipos de Proteccin Individual (EPI) mis
comunmente empregados na construcin e reparacin naval coa intencin de que sexan
unha ferramenta de traballo til para aqueles profesionais que deben empregalos ou
recomendar o seu uso.
Tamn pretende realizar unha clasificacin de requisitos que deben cumprir cada un
dos EPI necesarios para a realizacin das tarefas mis comns de cada un dos postos de
traballo deste sector co fin de homoxeneizalos e establecer uns mnimos no sector.
DEFINICIN DE EPI
Para desenvolver o concepto EPI apoiarmonos na definicin que nos ofrece o Real
decreto 773/1997, do 30 de maio, sobre disposicins mnimas de seguridade e
sade relativas utilizacin polos traballadores de equipos de proteccin individual:
Entenderase por equipo de proteccin individual calquera equipo destinado a ser
levado ou suxeitado polo traballador para que o protexa dun ou varios riscos que
poidan ameazar a sa seguridade ou a sa sade, as como calquera complemento ou
accesorio destinado a tal fin.
CARACTERSTICAS DOS EPI

un elemento destinado a protexer o traballador. Non son EPI as ferramentas de traballo,
anda que leven elementos protectores, xa que estas ferramentas estn concibidas para
desenvolver un traballo, non para protexer o traballador. Tampouco se considera un EPI o
elemento destinado a protexer os produtos ou outras persoas, por exemplo, unhas luvas
para non deixar pegadas dactilares no produto ou nunha varanda de proteccin. Neste
ltimo caso tratarase dunha proteccin colectiva, non individual.
un elemento levado ou suxeitado polo traballador. Protexe un traballador fronte a un
ou varios riscos. Non sera un EPI, por exemplo, unha banqueta illante.
Tdolos accesorios necesarios para o correcto funcionamento dun EPI teen, igualmente,
a consideracin de EPI. Por exemplo, a corda e os mosquetns dun arns anticada ou
os filtros dunha mscara.
Exclusins desta definicin:
A roupa de traballo corrente e os uniformes que non estean especificamente
destinados a protexer a sade ou a integridade fsica do traballador.
Os equipos dos servizos de socorro e salvamento.
Os equipos de proteccin individual dos militares, dos policas e das persoas dos
servizos de mantemento da orde.
Os equipos de proteccin individual dos medios de transporte por estrada.
O material de deporte.
O material de autodefensa ou de disuasin.
Os aparellos porttiles para a deteccin e sinalizacin dos riscos e dos factores
de molestia.
CRITERIOS DE EMPREGO
Os equipos de proteccin individual debern empregarse cando existan riscos para
a seguridade ou sade dos traballadores que non poidan evitarse ou limitarse
suficientemente por medios tcnicos de proteccin colectiva ou mediante medidas,
mtodos ou procedementos de organizacin do traballo.
No momento de evitar ou limitar un risco buscaremos primeiro unha solucin sobre o
foco (orixe do risco) e, se non efectiva para erradicar ou limitar o risco, actuaremos sobre
o medio de propagacin e, se non a solucin vlida, actuaremos sobre o traballador
proporcionndolle proteccin individual.
1.- Foco -------------------------------- Proteccin Colectiva
2.- Medio ------------------------------ Proteccin Colectiva
3.- Traballador ------------------------- Proteccin Individual
CONDICINS QUE DEBE REUNIR

Tras decidir que a proteccin individual a mis adecuada para eliminar ou limitar o
risco, debemos ter en conta unha serie de condicins que deben reunir os equipos de
proteccin individual para que sexan adecuados:
Proporcionar unha proteccin eficaz sen supoer por si mesmos ou ocasionar riscos
adicionais nin molestias innecesarias. Para que isto se cumpra debern:
Responder s condicins do lugar de traballo.
Ter en conta a anatoma, fisioloxa e estado de sade do traballador.
Adecuarse ao traballador.
En caso de riscos mltiples que requiran o uso simultneo de varios equipos
de proteccin individual, estes debern ser compatibles entre si e manter a
sa eficacia.
Debern reunir os requisitos establecidos na normativa que lle sexa de aplicacin,
especialmente no relativo ao seu deseo e fabricacin.
ELECCIN
Sempre que vaiamos adquirir un EPI teremos en conta determinados factores que nos
aseguren unha eleccin adecuada co risco que desexemos erradicar ou limitar:
Analizar e avaliar os riscos: definir as caractersticas que debern reunir os EPI
existentes.
Verificar a conformidade do EPI.
Revisar a adecuacin do EPI en caso de modificacins nas circunstancias e condicins
que motivaron a sa eleccin.
A avaliacin de riscos o documento de partida que lle aportar as directrices que compre
seguir. Este documento atopar analizados e avaliados os riscos existentes na empresa,
ofrecendo ademais no plan de prevencin unha solucin encamiada a eliminar o risco
ou, cando menos, limitalo ata convertelo nun risco tolerable.
UTILIZACIN E MANTEMENTO
Para o correcto funcionamento ao longo da vida do EPI haber que ter en conta:
As instrucins do fabricante hora do uso, almacenaxe, limpeza, desinfeccin e
reparacin.
O EPI usarase en funcin de:
A gravidade do risco.
O tempo ou frecuencia de exposicin ao risco.
As condicins do posto de traballo.
As prestacins do propio equipo.
Os riscos adicionais derivados da propia utilizacin do equipo que non poidan
evitarse.
Os equipos de proteccin individual estarn destinados, en principio, a un uso
persoal.
No referente ao uso persoal do EPI, atopamos a excepcin que contempla o Real decreto
773/1997, art. 7, pto. 3: Se as circunstancias esixisen a utilizacin dun equipo por varias
persoas, adoptaranse as medidas necesarias para que iso non orixine ningn problema
de sade ou de hixiene aos diferentes usuarios.
CLASIFICACIN
Co obxecto de asegurar que os EPI comercializados cumpran os requisitos necesarios que
garantan a seguridade do traballador establcese unha clasificacin en tres categoras
dependendo da gravidade do risco que cubra o EPI sendo o proceso de certificacin
diferente para cada unha das categoras.
O fabricante de EPI que queira comercializar os seus produtos na Unin europea debe
producir os seus equipos conforme a unha serie de requisitos que garantan a seguridade
e sade do usuario. Para asegurar este cumprimento os EPI clasifcanse, segundo o Real
decreto 1407/1992, do 20 de novembro, polo que se regulan as condicins para a
comercializacin e libre circulacin intracomunitaria dos equipos de proteccin individual.
BOE nm. 311, do 28 de decembro, en tres categoras dependendo da gravidade do
risco para o que estn destinados.
Deste xeito, segundo a gravidade do risco temos que:
Categora I
Son os destinados a protexer contra riscos mnimos, por exemplo unhas luvas de
xardineiro contra agresins mecnicas superficiais, unhas luvas contra produtos
deterxentes de limpeza pouco nocivos, vestuario contra axentes atmosfricos que
non sexan extremos, etc.
Categora II
Son os destinados a protexer contra riscos de grao medio ou elevado pero que
non comporten consecuencias mortais ou irreversibles. Exemplo desta categora
un casco de construcin que protexe ao traballador contra impactos, sendo a
consecuencia deste golpe un traumatismo que pode ser grave pero non causa da
morte do obreiro.
Categora III
Son os destinados a protexer contra riscos de consecuencias mortais por exemplo
un arns anticada ou unhas luvas de alta tensin.
CERTIFICACIN
Cada unha das tres categoras de EPI segue un proceso distinto de certificacin:
Categora I
O fabricante pode certificar directamente o cumprimento das esixencias esenciais
de seguridade e sade. O EPI mrcase coas siglas CE.
Categora II
O fabricante debe someter un prototipo do EPI ao control dun organismo notificado
que realiza un exame CE de Tipo, dicir, somete o prototipo s probas necesarias
para comprobar o cumprimento ou non das esixencias establecidas. O EPI mrcase
coas siglas CE.
Categora III
O fabricante, ademais de superar o exame CE de Tipo, debe someterse a un
procedemento de aseguramento da calidade da sa producin. Este control debe
levarse a cabo, igual que a realizacin do Exame CE de Tipo, por un Organismo
Notificado. O EPI mrcase coas siglas CE seguidas dun nmero de catro dxitos que
o cdigo identificativo do organismo que leva a cabo o control.
OBRIGACINS DE EMPRESARIO E TRABALLADORES

En materia de PRL a normativa establece unha serie de obrigacins tanto para o
empresario como para o traballador.
Para tratar o tema das obrigacins en canto a prevencin de riscos laborais centrarmonos
no disposto no Real decreto 773/1997, do 30 de maio, sobre disposicins mnimas de
seguridade e sade relativas utilizacin polos traballadores de equipos de proteccin
individual onde atoparemos as obrigacins xerais do empresario (art. 3), as obrigacins en
materia de formacin e informacin (art. 8) e as obrigacins dos traballadores (art. 10).
Obrigacins do empresario
O empresario estar obrigado a:
a) Determinar os postos de traballo nos que deba recorrerse proteccin individual
e precisar, para cada un destes postos, o risco ou riscos fronte aos que debe
ofrecerse proteccin, as partes do corpo a protexer e o tipo de equipo ou equipos
de proteccin individual que debern empregarse.
b) Elixir os equipos de proteccin individual, mantendo dispoible na empresa ou
centro de traballo a informacin pertinente a este respecto e facilitando informacin
sobre cada equipo.
c) Proporcionar gratuitamente aos traballadores os equipos de proteccin individual
que deban empregar, repondoos cando resulte necesario.
d) Velar por que a utilizacin dos equipos se realice conforme ao disposto no artigo
7* do Real decreto 773/1997
e) Asegurar que o mantemento dos equipos realzase conforme ao disposto no artigo
7* do Real decreto 773/1997.
* O artigo 7 do Real decreto 773/1997, do 30 de maio, o de utilizacin e
mantemento dos EPI.
O empresario adoptar as medidas adecuadas para que os traballadores e os representantes
dos traballadores reciban formacin e sexan informados sobre as medidas que haxan de
adoptarse en aplicacin do citado Real decreto.
a) O empresario deber informar aos traballadores, previamente ao uso dos equipos,
dos riscos contra os que lles protexen os EPI, as como das actividades ou ocasins
nas que deben empregarse. As mesmo, deber proporcionarlles instrucins
preferentemente por escrito sobre a forma correcta de empregalos e mantelos.
b) O manual de instrucins ou a documentacin informativa facilitados polo fabricante
estarn a disposicin dos traballadores.
c) A informacin a que se refiren os pargrafos anteriores deber ser comprensible
para os traballadores.
d) O empresario garantir a formacin e organizar, se o caso, sesins de
adestramento para a utilizacin de EPI, especialmente cando se requira a utilizacin
simultnea de varios EPI que pola sa especial complexidade as o faga necesario.
Para que o traballador entenda as razns polas que debe empregar o EPI, a formacin
e informacin que se lle ofreza debe especificar os efectos que na sa sade produce o
risco, as partes do corpo que debe protexer, as limitacins do EPI, a forma de utilizacin
correcta e o mantemento do equipo.
Toda a informacin debe estar a disposicin dos traballadores, presentada de modo que
resulte comprensible.
Ademais da informacin e formacin facilitada, o empresario deber consultar aos
traballadores (ou os seus representantes) e permitir a sa participacin no referente
seguridade e sade no traballo (art. 9 do Real decreto 773/1997 e apdo. 2 do art.
18 da LPRL). Anda que a decisin ltima est en mans do empresario, a participacin
dos traballadores na eleccin dos EPI mis adecuados unha das mellores formas de
implicacin dos traballadores nas cuestins de prevencin de riscos, fomentando o uso
dos EPI e a sa adecuada utilizacin.
Obrigacins dos Traballadores

Os traballadores, con arranxo sa formacin e seguindo as instrucins do empresario,
debern en particular:
a) Empregar e coidar correctamente os EPI.
b) Colocar o equipo de proteccin individual logo da sa utilizacin no lugar indicado
para iso.
c) Informar de inmediato ao seu superior xerrquico directo de calquera defecto,
anomala ou dano apreciado no equipo de proteccin individual empregado que,
ao seu xuzo, poida entraar unha perda da sa eficacia protectora.
Ademais das obrigas dos traballadores expresadas no art. 10 do Real decreto 773/1997,
tamn se dedica un artigo a esta materia na Lei de prevencin de riscos laborais (artigo 9):
Corresponde a cada traballador:
Velar, segundo as sas posibilidades e mediante o cumprimento das medidas de
prevencin que en cada caso sexan adoptadas, pola sa propia seguridade e sade
no traballo e pola daqueloutras persoas s que poida afectar a sa actividade
profesional, por mor dos seus actos e omisins no traballo, de conformidade coa
sa formacin e as instrucins do empresario.
Os traballadores, con arranxo sa formacin e seguindo as instrucins do
empresario, debern en particular:
1. Usar adecuadamente, de acordo coa sa natureza e os riscos previsibles, as
mquinas, aparellos, ferramentas, substancias perigosas, equipos de transporte
e, en xeral, calquera outro medio co que desenvolvan a sa actividade.
2. Empregar correctamente os medios e equipos de proteccin facilitados polo
empresario, de acordo coas instrucins recibidas deste.
3. Non poer fra de funcionamento e empregar correctamente os dispositivos
de seguridade existentes ou que se instalen nos medios relacionados coa sa
actividade ou nos lugares de traballo nos que esta tea lugar.
4. Informar de inmediato ao seu superior xerrquico directo, e aos traballadores
designados para realizar actividades de proteccin e de prevencin ou, no seu caso,
ao servizo de prevencin, sobre calquera situacin que, ao seu xuzo, entrae, por
motivos razoables, un risco para a seguridade e a sade dos traballadores.
5. Contribur ao cumprimento das obrigas establecidas pola autoridade competente
co fin de protexer a seguridade e a sade dos traballadores no traballo.
6 Cooperar co empresario para que este poida garantir unhas condicins de
traballo que sexan seguras e non entraen riscos para a seguridade e a sade
dos traballadores.
OS EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL NA

CONSTRUCIN E REPARACIN NAVAL
Como xa se indicou, o traballo no sector da construcin e reparacin naval caracterzase,
entre outros factores, polo carcter heteroxneo das sas tarefas as como pola sa
grande mobilidade espacial. Estes dous factores dificultan en gran medida a implantacin
de medidas de control de riscos de tipo colectivo.
Este feito, que non se produce noutros sectores nos que as tarefas son mis uniformes
e os centros de traballo mis estables, fai necesario prestar unha especial atencin s
medidas de control de risco de carcter individual xa que o seu uso frecuentemente
inevitable e necesario.
SELECCIN EPI
Realizarase unha anlise dos EPI mis empregados en funcin dos postos de traballo e
tarefas identificados no Apartado 2.
Finalmente presentarase unha ficha para cada un dos postos de traballo, nas que se
especifican os EPI necesarios para cada un destes postos e as caractersticas que deben
cumprir seguindo un criterio tcnico.
Para a asignacin destes EPI seguronse os seguintes criterios:
a) Grao de proteccin que se precisa en funcin do risco.
b) Grao de proteccin que ofrece cada EPI en concreto.
c) Compatibilidade entre os distintos EPI de utilizacin simultnea.
d) Posibles riscos derivados da utilizacin do propio equipo.
e) Penosidade engadida polo uso da proteccin persoal.
Non obstante a seleccin de EPI asignados a cada posto de traballo nunca pode ser
exhaustiva xa que nalgns momentos do traballo pdense dar determinadas circunstancias
que orixinen riscos non intrnsecos do posto, que fagan necesaria a utilizacin de equipos
individuais non relacionados nas fichas.
As mesmo os EPI catalogados en cada ficha non poden interpretarse como de uso
sempre obrigatorio xa que, tal como establece a lexislacin, para o control do risco
deben antepoerse, sempre que sexa posible, medidas de proteccin colectiva antes que
as de tipo individual que se empregarn cando o uso da primeira non sexa posible.
Neste sentido e a modo de exemplo, sempre ser preferible realizar as tarefas lonxe das
cargas suspendidas ou de lugares onde se poidan producir golpes por ou con obxectos
fixos ou mbiles, o que podera evitar o uso de casco de seguridade.
Tamn se debern protexer as ferramentas ou mquinas con pantallas ou extraccins
localizadas que eviten a proxeccin de partculas cara e ollos do traballador as como a
inhalacin de fumes, gases, vapores, etc. Estas medidas evitaran a necesidade de uso de
protectores dos ollos e cara (lentes, pantallas) ou de proteccin respiratoria.
Polo que respecta ao manexo de cargas, deberase mecanizar ao mximo para evitar o
uso de protectores en mans ou ps.
En definitiva, a aplicacin de proteccins colectivas non s protexe mis eficazmente
senn que elimina as molestias e riscos engadidos derivados da utilizacin de EPI e non
fan necesaria a participacin activa do traballador.
CLASIFICACIN DOS EPI

Co fin de seleccionar de xeito mis racional os EPI, clasificmolos en tres grupos:
Proteccins bsicas, Proteccins especficas e Proteccins ocasionais.
Proteccins bsicas
Considranse proteccins bsicas a aquelas pezas de proteccin persoal mis habituais
e que deben ser empregadas maioritariamente por todolos traballadores de cada posto
de traballo.
Entre elas inclense aquelas que, se estipulan nos convenios colectivos provinciais do
sector, naqueles convenios nos que se estableza algn acordo respecto diso.
Proteccins especcas
Considranse proteccins especficas a aquelas que protexen aos traballadores fronte
aos riscos derivados das tarefas propias e especficas do seu posto de traballo.
Neste sentido, os cascos, luvas ou botas adoitan ser pezas habituais para os traballadores
do metal, con todo especfica dun soldador a proteccin ocular ou para un pintor a
proteccin respiratoria.
Proteccins ocasionais
Nalgns postos de traballo, xorden tarefas determinadas que hai que realizar de xeito
espordica e / ou difcil ou en circunstancias que se ven alteradas por outros traballos
prximos. Cando isto ocorre, e de xeito ocasional, necesario subministrar aos
traballadores determinadas pezas de proteccin persoal, que non son usuais no propio
posto pero que, de xeito puntual, han de ser empregadas.
No caso das proteccins ocasionais e coa finalidade de clarificar o mis posible a
necesidade de uso dos equipos, especifcase para que tarefas ou traballos necesario o
uso de cada un dos equipos.
FICHAS POR POSTOS DE TRABALLO

Como xa se indicou, por cada posto de traballo confeccionouse unha ficha na que se
asignan os EPI necesarios para cada un destes postos.
Nesta ficha, primeiramente identificamos o posto de traballo ao que se refire, debemos
recordar que as tarefas propias de cada posto definmolas no apartado 2.
Posteriormente asgnanselle os equipos de proteccin individual bsicos, especficos e
ocasionais que se consideran necesarios.
Polo que respecta s pezas de proteccin persoal indcase o seguinte:
Nome da peza e pictograma.
Breve descricin e caractersticas.
Normativa EN aplicable.
Categora (I, II III).
As Normas EN indicados nos cadros para cada un dos EPI debe ser a gua para a
seleccin de equipo.
Estas normas teen dous obxectivos:
Estandarizar a calidade na fabricacin dos EPI concibidos na Unin europea para o
que se establecen as esixencias mnimas que debe cumprir cada EPI.
Servir como mtodo para verificar que os EPI cumpren a normativa, xa que tamn
lle corresponde a estas normas delimitar os mtodos de ensaio a seguir polos
laboratorios de control.
Non se incluron os fabricantes ou importadores das pezas de proteccin persoal por
entender que todos os que cumpren coa normativa EN de cada tarefa poden ser
seleccionados para empregar na realizacin da mesma.
A asignacin de mis dunha norma EN nos EPI pode ser debida a das causas:
1. Que todas as normas EN que lle foron asignadas han de ser cumpridas.
Normalmente unha delas aplcase aos requisitos xerais da peza e o resto a requisitos
adicionais.
2. Que para protexerse dese risco en cuestin pdese empregar todos os EPI que
cumpran coas normas asignadas.
Neste caso o EPI debe seleccionarse en orde correlativo s normas asignadas.
Existen casos en que non se fabricaron anda pezas coas normas mis adecuadas ao
posto, debendo seleccionarse a seguinte da lista.
PROTECCIONS BSICAS PARA TODOS OS POSTOS DE TRABALLO
E.P.I. PICTOGRAMA DEFINICIN NORMA EN CATEGORA
Cascos previstos fundamental-

mente para protexer o usuario UNE-EN 397 II
Casco de contra a cada de obxectos.
proteccin
para a En traballos a bordo: est
industria destinado a protexer o usuario
dos efectos de golpes da sa UNE-EN 812 II
cabeza contra obxectos duros
e inmbiles.
Equipo que se emprega duran-
te as operacions de ensambla-
do de elementos metlicos por
fusin e outros procesos que
tean niveis de risco seme- UNE-EN
Vestiario
llantes tales como o oxicorte. 340
para
A roupa protexer o usuario
operacions
contra pequenas proxeccins II
de soldeo
de metal fundido, o contac-
e tcnicas
to de curta duracin dunha UNE-EN
conexas
chama e a radiacin ultravio- 470 1/A1
leta. Poder levarse durante
8 horas. Non protexe contra
proxeccins graves de metal
en operacins de fundicin.
Xeral:
Protectores do odo deseados UNE-EN 458
para protexer os traballadores Lugares amplos
Protectores contra rudos intensos ambien- (orelleiras):
auditivos; tais. O seu nivel de proteccin UNE-EN 352.1 II
orelleiras elixirase en funcin da intensi-
dade sonora (dBA) e dos tipos Lugares angostos
de frecuencias (Hz). (tapns):
UNE-EN 352.2
SOLDADOR
PROTECCINS ESPECFICAS

Calzado de
Calzado que incorpora
seguridade
elementos destinados UNE-EN 344-1
de uso
a protexer o usuario (sen marcado HRO)
profesional II
das lesins provocadas HRO: resistencia
resistente
polos accidentes por calor por contacto
calor por
contacto con calor.
contacto
Mscara completa:
UNE-EN 136
Equipos que filtran o Mascarilla: UNE-EN 140
Proteccin
aire contaminado de
respiratoria. Filtros para gases e
polvo, gases ou vapo- III
Mscaras e vapores:
res e que poden afec-
filtros UNE-EN141
tar os traballadores.
Filtros para partculas:
UNE-EN143
Soldadura elctrica
Proteccin con arco e corte por
ocular. Filtros Filtros incorporados a plasma*: UNE-EN 166
de soldar: gafas ou pantallas co Soldadura a gas e ao
proteccin fin de protexer contra cobre*: UNE-EN 166
ocular contra as radiacins electro- II
o arco magnticas produci- Oxicorte*:
elctrico, das en operacions de UNE-EN 166
gas (cobre) e soldadura e oxicorte. UNE-EN 169
oxicorte *Ver graos de proteccin
en Tboa 1
Luvas de UNE-EN 407

Luvas de proteccin
proteccin (en especial requisitos
trmica para peque- Tboa 2 e 3 da III
contra riscos
nas salpicaduras. Norma)
trmicos
SOLDADOR (TBOA 1)
GRAOS DE PROTECCIN (1) PARA SOLDADURA ELCTRICA

CON ARCO E CORTE POR PLASMA
Procedemento para Intensidades da corrente en amperios
soldadura ou tcnicas 0,5 2,5 10 20 40 80 125 175 225 275 350 450
relacionadas 1 5 15 30 60 100 150 200 250 300 400 500
Electrodo revestido 9 10 11 12 13 14
MIG metais pesados (2) 10 11 12 13 14
MIG aliaxes lixeiras 10 11 12 13 14 14
TIG todos os metais 9 10 11 12 13 14
MAG 10 11 12 13 14 15
Ranurado por arco aire 10 11 12 13 14 15
Corte por plasma 11 12 13
Soldadura arco microplasma 2,5 3 45 6 7 8 9 10 11 12 13 14
0,5 2,5 10 20 40 80 125 175 225 275 350 450

1 5 15 30 60 100 150 200 250 300 400 500
1) Segundo as condicins de uso, pdese empregar o grao de proteccin inmediatamente

superior ou inferior.
2) A expresin metais pesados incle os aceiros, aceiros de aliaxe, o cobre e as sas
aliaxes.
NOTA: A zona coloreada corresponde a sectores nos que, na prctica actual, non se
empregan os procedementos de soldadura.
SOLDADOR (TBOA 2)
GRAOS DE PROTECCIN (1) PARA SOLDADURA A GAS E SOLDADURAS AO COBRE

TRABALLO q= caudal de acetileno
en litros por hora
q70 70<q200 200<q800 q800
Soldadura e soldadura ao cobre de metais pesados (2) 4 5 6 7

Soldadura con fluxos radiantes (aleacins lixeiras principalmente) 4a 5a 6a 7a

2) A expresin metais pesados incle os aceiros, aceiros de aleacin, o cobre e as sas
aleacins.
SOLDADOR (TBOA 3)
GRAOS DE PROTECCIN (1) OXICORTE

TRABALLO q= caudal de acetileno en litros por hora
900q2000 2000<q4000 4000<q8000
Oxicorte 5 6 7

CALDEIREIRO-TUBEIRO
UNE-EN 420
Luvas destinadas a
proteccin de riscos UNE-EN 388
mecnicos e fsicos (A, B, C, D)
Luvas de A: Resistencia
ocasionados por
proteccin abrasin
abrasivos, corte por II
contra riscos B: Resistencia
coitelas, perforacin, corte por coitela
mecnicos
rasgado e corte por C: Resistencia
impacto rasgado
D: Resistencia
perforacin

elementos destinados
a protexer ao usuario
das lesins provoca-
Calzado de
das polos accidentes UNE-EN 344-1 e 2
seguridade
e que est equipado II
de uso
con topes deseados UNE-EN 345-1 e 2
profesional
fronte ao impacto
cando se ensaie cun
nivel de enerxa de
200 joules.
UNE-EN 166
Campo de uso: 4, 8 e 9
4: Partculas po groso
Protector individual 8: Arco elctrico de
dos ollos que ademais curtocircuto
Proteccin de cumprir cuns requi- 9: Metais fundidos e
ocular contra sitos de construcin e slidos quentes
risco de de materiais de base, Resistencia mecnica: II
impacto ou debe tamn protexer 5, B, A
abrasin contra o risco mec- 5: Partculas po finas
nico de impacto ou
B: Resistencia mecnica
abrasin. media
A: resistencia mecnica
alta
Case ptica: 1 e 2
CALDEIREIRO-TUBEIRO
PROTECCINS OCASIONAIS
PROTECCIN PARA OPERACINS DE SOLDADURA E TCNICAS CONEXAS

Mscara completa:
UNE-EN 136
Equipos que filtran o
Proteccin Mascarilla:
aire contaminado de po, UNE-EN 140
respiratoria.
gases ou vapores e que III
Mascarillas e Filtros para gases e
pode afectar os traballa-
filtros vapores: UNE-EN141
dores.
Filtros para Partculas:
UNE-EN143
Proteccin ocular contra

o arco elctrico as como
partculas a gran velo- UNE-EN 166 II
cidade e temperaturas
extremas.
Proteccin
ocular/facial Filtros para soldar. Em-
pregados en soldadura
para protexer das radia- II
UNE-EN 169
cins producidas polo
arco elctrico, oxiacetil-
nico e oxicorte.
MECNICO AXUSTADOR

UNE-EN 420
Luvas destinadas a UNE-EN 388

proteccin de riscos (A, B, C, D)
Luvas de mecnicos e fsicos A: Resistencia
proteccin ocasionados por abrasin II
contra riscos abrasivos, corte por B: Resistencia
mecnicos coitelas, perforacin, corte por coitela
rasgado e corte por C: Resistencia
impacto. rasgado
D: Resistencia
perforacin
Protector individual
dos ollos que ade-
Proteccin mis de cumprir cuns
ocular. requisitos xerais de
Uso xeral. construcin e de ma- UNE-EN 166 (s) II
Resistencia teriais de base, deber
incrementada cumprir co requisito
de resistencia incre-
mentada (S).
Calzado que incor-

pora elementos des-
tinados a protexer ao
usuario das lesins
Calzado de
provocadas polos ac- UNE-EN 344-1 e 2
seguridade II
cidentes e que est
de uso UNE-EN 345-1 e 2
equipado con topes
profesional
deseados fronte ao
impacto cando se en-
saie cun nivel de ener-
xa de 200 joules.
MECNICO AXUSTADOR
PROTECCIN PARA OPERACINS DE SOLDEO E TCNICAS CONEXAS

Mscara completa:
UNE-EN 136
Proteccin Mascarilla:
aire contaminado de po, UNE-EN 140
respiratoria.
gases ou vapores e que III
Mascarillas Filtros para gases e
pode afectar aos traba-
e filtros vapores: UNE-EN141
lladores.
Filtros para partculas:
UNE-EN143
Proteccin ocular con-

tra o arco elctrico as
como partculas a gran UNE-EN 166 II
velocidade e temperatu-
ras extremas.
Proteccin
Filtros para soldar. Em-
ocular/facial
pregados en soldadura
para protexer das radia-
cins producidas polo UNE-EN 169 II
arco elctrico, oxiaceti-
lnico e oxicorte.
Protector individual dos

ollos que ademis de
cumprir cuns requisitos UNE-EN 166 (4 e 5 B)
xerais de construcin 4: Partculas po
Proteccin e de materiais de base, grosas II
ocular deber cumprir co re- 5: Partculas po finas
quisito de proteccin
B: Resistencia
contra partculas a gran
velocidade.
Luvas destinadas a pro-

teccin de riscos mec- UNE-EN 420
Luvas de
nicos e fsicos ocasiona-
proteccin
dos por abrasivos, corte II
contra riscos
por coitelas, perfora-
mecnicos
cin, rasgado e corte UNE-EN 388
por impacto.

a protexer ao usuario
Calzado de das lesins provocadas
seguridade polos accidentes e que UNE-EN 344-1 e 2
de uso est equipado con to- II
UNE-EN 347-1 e 2
profesional pes deseados fronte ao
impacto cando se ensaie
cun nivel de enerxa de
200 joules.
Mscara completa:
Equipos que filtran o UNE-EN 136
Proteccin
aire contaminado de po, Mascarilla:
respiratoria.
gases ou vapores e que UNE-EN 140 III
Mascarillas
pode afectar aos traba-
e filtros Filtros para partculas:
lladores.
UNE-EN 143
TRABALLOS DE PINTADO / VERNIZADO
Mscara completa:
UNE-EN 136
Proteccin
aire contaminado de Mascarilla:
respiratoria. UNE-EN 140
gases ou vapores e III
Mascarillas e
que pode afectar os Filtros para gases e
filtros
traballadores. vapores:
UNE-EN141
TRATAMENTO DE SUPERFICIES PINTOR CHORREADOR

Luvas de UNE-EN 374

proteccin Luvas destinadas a protexer o
usuario contra os riscos deriva- (1, 2 e 3)
contra risco III
qumico dos dos produtos qumicos. UNE-EN 420
Calzado que incorpora ele-

Calzado de mentos destinados a protexer UNE-EN 344-1
seguridade ao usuario das lesins provo- e2
cadas polos accidentes sen le- II
de uso
UNE-EN 347-1
profesional var topes de proteccin contra
e2
impactos.
Mascarillas: Adaptador respi-

ratorio que protexe ao usuario Mascarilla:
da atmosfera ambiental. UNE-EN 140
Cando o adaptador recubre Conector rosca
o nariz, a boca e o mentn estndar ou rosca III
denomnase media msca- central:
Proteccin ra, cando s protexe o nariz UNE-EN 148
respiratoria e a boca, denomnase cuarta (1 e 2)
mscara.
Filtros Combinados: Son fil- UNE-EN 141

tros para adaptar s mascarillas (Tipo A1, A2)
que eliminan gases e vapores III
orgnicos. Ademais incorporan UNE-EN 143
un filtro para partculas. (Tipo P2, P3)
Son roupas de proteccin qu-

Roupa de mica, con costuras hermticas UNE-EN 340
proteccin s pulverizaciones, para em- UNE-EN
contra pregar en operacins de pin- 465/A1 III
produtos tura en lugares de escasa ven- (Equipo
qumicos tilacin. Este equipo cobre ou tipo 4)
substite ao vestuario persoal.
PROTECCIN PARA OPERACIONS DE TRASVASE
E MESTURA DE PINTURAS
Pantalla facial que deber

UNE-EN 166
protexer contra salpicadu-
Proteccin (Campo de uso 3,
ras de lquidos en opera- II
ocular / facial para lquidos)
cins de trasvase e mestu-
ra de pinturas
PROTECCIN PARA OPERACIONS DE CHORREADO

elementos de proteccin
destinados a protexer o
Calzado de usuario das lesins provo-
cadas polos accidentes e UNE-EN 344-1 e 2
seguridade
que est equipado con to- II
de uso
pes deseados para ofre- UNE-EN 346-1 e 2
profesional cer proteccin fronte ao
impacto cando se ensaie
100 joules.
EPR con lia de aire

Proteccin respiratoria illan- comprimido: UNE-EN 271
te con lia de aire compri-
mido ou con mangueira de EPR con mangueira de aire
aire fresco de ventilacin fresco asistido:
UNE-EN 269 (EPR)
asistida con capuz para uso
en operacins de proxec- Mscara completa:
UNE-EN 136 (EPR) III
cin de abrasivos
O capuz est provisto dun Protector ollos: UNE-EN 166
Proteccin ocular resistente ao choque Casco: UNE-EN 397
respiratoria e ademais ten unha blusa Tamn pode empregarse
que cobre os ombreiros e a como substituto:
parte superior de peito. UNE-EN 138 - UNE-EN 139
Filtros Combinados: Son UNE-EN 141

filtros para adaptar s mas- (Tipo A1, A2)
carillas que eliminan gases e
III
vapores orgnicos. Ademais UNE-EN 143 (
incorporan un filtro para Tipo P2, P3)
partculas.
UNE-EN 420
Luvas destinadas a pro-
UNE-EN 388
Luvas de texer de riscos mecnicos (A, B, C, D)
proteccin e fsicos ocasionados por
abrasivos, corte por coite- A: Resistencia abrasin II
contra riscos
mecnicos las, perforacin, rasgado e B: Resistencia corte
corte por impacto. por coitela
C: Resistencia rasgado
D: Resistencia perforacin
ELECTRICISTA

elementos de protec-
cin destinados a pro-
texer o usuario das le-
Calzado de sins provocadas polos
UNE-EN 344 - 1 e 2
seguridade accidentes e que est
II
de uso equipado con topes
UNE-EN 347 - 1 e 2
profesional deseados para ofrecer
proteccin fronte ao
xa de 100 joules.
Son unhas luvas e

manoplas de material
Luvas e illante para traballar
manoplas en instalacins elc-
tricas. Clasifcanse en UNE-EN 60903 III
de material
illante funcin das tensins
elctricas de proba e
da sa resistencia.
Calzado que protexe o

usuario contra o cho-
Calzado UNE-EN 344-1
que elctrico impedin- III
illante da
do o paso da corrente
electricidade UNE-EN 50321
perigosa polo corpo a
travs dos ps.
MONTADOR DE ANDAMIOS
UNE-EN 420
Luvas destinadas a
protexer de riscos UNE-EN 388
Luvas de mecnicos e fsicos (A, B, C, D)
proteccin ocasionados por A: Resistencia abrasin
contra riscos abrasivos, corte por B: Resistencia corte por II
mecnicos coitelas, perforacin, coitela
rasgado e corte por C: Resistencia rasgado
impacto. D: Resistencia
perforacin

a protexer o usuario
Calzado de das lesins provocadas UNE-EN 344-1 e 2
seguridade polos accidentes e que
II
de uso est equipado con to-
profesional UNE-EN 345-1 e 2
pes deseados fronte
o impacto cando se
ensaie cun nivel de
enerxa de 200 joules.
Xeral: UNE-EN 365

Dispositivos descenso:
UNE-EN 341
Dispositivo anticadas
Estes equipos estn deslizantes:
compostos por un UNE-EN 353. 1 e 2 UNE-EN 363
sistema e uns com- Elementos de amarre:
Proteccin poentes. UNE-EN 354 / UNE-EN 363
contra cadas III
Poden empregarse Absorbedores de enerxa e
de altura dispositivos con lia sistemas anticadas:
de anclaxe rxido ou UNE-EN 355 / UNE-EN 363
flexible. Cintos de suxeicin e
retencin. Compoentes:
UNE-EN 358
Arns anticada: UNE-EN 361
Conector: UNE-EN 362
MONTADOR DE ANDAMIOS
PROTECCIN PARA OPERACIONS DE SOLDEO E TCNICAS CONEXAS
Proteccin ocular con-

tra o arco elctrico as
como partculas a gran UNE-EN 166 II
velocidade e tempera-
turas extremas.
Proteccin
ocular/facial Filtros para soldar. Em-
pregados en soldadu-
ra para protexer das
radiacins producidas UNE-EN 169 II
por arco elctrico, oxia-
cetilnico e oxicorte.
APLICACIN DE ILLAMENTOS. LIMPEZA INDUSTRIAL
Luvas de Luvas destinados a pro- UNE-EN 374 1,

proteccin texer ao usuario contra 2e3
os riscos derivados dos III
contra risco
qumico produtos qumicos. UNE-EN 420
UNE EN 166
(Montura 4, Ocular: K, N, R)
Montura 4: Partculas po grosas

Protexe frente ao po K: Resistencia partculas
integral. II
groso finas
Po groso
N: Resistencia ao
empaamento
R: Reflexin aumentada
Calzado que incorpora ele-

Calzado de mentos destinados a pro- UNE-EN 347- 2 (ORO)
seguridade texer o usuario das lesins
ORO: Resistencia ante II
de uso provocadas polos acciden-
profesional tes sin levar topes de pro- hidrocarburos
teccin contra impactos.
Equipos que filtran o Mscara completa:

aire contaminado por UNE-EN 136
partculas de po e que
Mascarilla: UNE-EN 140 III
pode afectar s vas
respiratorias dos tra- Filtros para partculas:
Proteccin balladores. UNE-EN 143
respiratoria
Equipos que filtran o Mscara Completa:
aire contaminado de UNE-EN 136
gases ou vapores e Mascarilla UNE-EN 140 III
que pode afectar os Filtros para gases e
traballadores. vapores: UNE-EN141
Roupa de
proteccin Son roupas de proteccin
qumica, con costuras UNE-EN 465/A1
contra III
hermticas s pulveriza- (Equipo Tipo 4)
produtos
qumicos ciones.
GRUSTA. OPERARIO DE MOVEMENTOS
Calzado destinado a pro- UNE-EN

texer ao usuario das le- 344-1 e 2
Calzado de sins provocadas polos UNE-EN 345-1 e
seguridade accidentes e con topes 2-WRU
de uso fronte a impactos dun III
WRU: Penetracin
profesional nivel de enerxa de 200 e absorcin de
joules. As mesmo resis- auga
tente a auga.
PROTECCIN PARA OPERACIONS DE COLOCACIN
E AMOREAMENTO MANUAL DE CARGAS
UNE-EN 420
UNE-EN 388
Luvas destinadas a pro- (A, B, C, D)
Luvas de texer de riscos mecnicos A: Resistencia
proteccin e fsicos ocasionados por abrasin II
contra riscos abrasivos, corte por coite- B: Resistencia
mecnicos las, perforacin, rasgado corte por
e corte por impacto. coitela
C: Resistencia
rasgado
D: Resistencia
perforacin
GRUSTA. OPERARIO DE MOVEMENTOS

PROTECCIN PARA OPERACIONS DE
MANEXO DE CARGAS PULVERULENTAS
UNE-EN 166
Campo de uso:
4,8 e 9
4: Partculas po
groso
Protector individual dos ollos 8: Arco elctrico
Proteccin que ademais de cumprir de curtocircuto
ocular contra cuns requisitos de constru- 9: Metais fundidos
risco de cin e de materiais, debe e slidos quentes. II
impacto ou tamn protexer contra o ris- Resist. mecnica:
abrasin co mecnico de impacto ou 5, B, A
abrasin. 5: Partculas po
finas
B: Resistencia
mecnica media
A: resistencia
mecnica alta
Case ptica: 1 e 2
PROTECCIN PARA O MANEXO DE PRODUTOS QUMICOS
Mscara completa:
UNE-EN 136
Mascarilla:
Proteccin Equipos que filtran o aire UNE-EN 140
respiratoria. contaminado de po, gases
Mascarillas e Filtros para gases e III
ou vapores e que pode
filtros afectar aos traballadores. vapores:
UNE-EN141
Filtros para partculas
UNE-EN143
OPERARIO DE VARADA. MARIEIRA
Luvas destinadas a
protexer de riscos me- UNE-EN 420
Luvas de cnicos e fsicos oca-
proteccin sionados por abrasi- II
contra riscos vos, corte por coitelas,
mecnicos perforacin, rasgado e UNE-EN 388
corte por impacto. (A, B, C, D)
Calzado que protexe

UNE-EN 344 1 e 2
contra os accidentes
Calzado de
equipado con topes UNE-EN 345-1 e 2 (WRU)
seguridade
deseados fronte a im- WRU: penetracin e
de uso
pactos cando se ensaie absorcin de auga II
profesional.
Tipo bota UNE-EN 13287
200 joules. Especialmen-
alta (Resistencia ao
te resistente ao auga.
Antiescorregadizas esvaramento)
Chaleco que protexe

do risco de afogamen-
Chaleco
to alta mar condicins UNE-EN 396/A1 III
salvavidas
de mal tempo usuario
nadador/non nadador
MANTEMENTO
Luvas destinadas a
protexer de riscos UNE-EN 420
Luvas de mecnicos e fsicos
proteccin ocasionados por II
contra riscos abrasivos, corte por
mecnicos coitelas, perforacin, UNE-EN 388
rasgado e corte por (A, B, C, D)
impacto.
Calzado que incor-

pora elementos des-
tinados a protexer ao
usuario das lesins
Calzado de
provocadas polos ac- UNE-EN 344-1 e 2
seguridade
cidentes e que est II
de uso
equipado con topes UNE-EN 345-1 e 2
profesional
deseados fronte ao
xa de 200 joules.
UNE-EN 166
Campo de uso: 4, 8 e 9
4: Partculas po groso
Protector individual 8: Arco elctrico de
dos ollos que ade- curtocircuto
Proteccin mais de cumprir cuns 9: Metais fundidos e
ocular requisitos de constru- slidos quentes
contra risco cin e de materiais, Resistencia mecnica: II
de impacto debe tamn protexer 5, B, A
ou abrasin contra o risco mec- 5: Partculas po finas
nico de impacto ou B: Resistencia mecnica
abrasin. media
A: Resistencia mecnica
alta
Case ptica: 1 e 2
Todas as relacionadas coa tarefa que realice en cada momento

Prenda destinada a
asegurar a proteccin
da cabeza do usuario
Casco para contra riscos que poi-
bombeiros UNE-EN 443 III
dan sobrevir durante
as operacins levadas
a cabo polos bombei-
ros.
Prenda que permite

Luvas de traballar durante lon-
proteccin gos perodos de tem-
para po en condicins de UNE-EN 659 III
bombeiros loita contra o lume,
inclundo a procura e
o salvamento.
Calzado de segurida-
de (non de protec- UNE-EN 344 1 e 2
Calzado de cin profesional nin
seguridade de uso profesional)
resistente aos riscos II
de uso
profesional asociados extincin UNE-EN 345 1
de incendios (calzado (FPA)
para bombeiros).
unha peza espe-

Traxe de cfica para a protec-
proteccin cin do pescozo, os
para brazos, as pernas e o
bombeiros UNE EN 469 III
busto do bombeiro,
na loita cando se empregan
contra na intervencin e loi-
incendios ta contra incendios.

PROTECCIN EN CASO DE INCENDIO
Equipo filtrante con capucha

deseada para protexer os
individuos da materia parti-
Dispositivos
culada (fumes, po) do mo-
filtrantes con
nxido de carbono e doutros UNE EN 403
capuz para a II
gases txicos producidos Marcado M
evacuacin
polo lume.
de incendios
Non aplicable cando a con-
centracin de osxeno infe-
rior ao 17%.
Equipo autnomo de osxe-

no comprimido ou de osxe-
no-nitrxeno comprimido,
empregado como equipo
Equipos
de proteccin respiratoria.
autnomos UNE EN 145 / III
O gas chega ao equipo a
de circuto O2-N2/2N
travs dunha inxeccin de
pechado
caudal continuo ou forneci-
do a demanda ou por unha
adecuada combinacin
dos dous.
Traxe de
unha peza especfica para
proteccin
a proteccin do pescozo, os
para
brazos, as pernas e o busto UNE EN
bombeiros III
do bombeiro, cando se em- 469
na loita
prega na intervencin e loita
contra
contra incendios.
incendios
Roupa usada para traballos

especiais de loita contra o
Roupas
lume que proporciona pro-
reflectantes
teccin contra o contacto UNE EN
para a loita III
coas chamas e a calor ra- 1486
contra
diante interno e que se leva
incendios
soamente durante curtos pe-
rodos de tempo.
PROTECCINS OCASIONAIS QUE SE PODEN REQUIRIR PARA

TDOLOS POSTOS DE TRABALLO
PROTECCIN PARA TRABALLOS EN ALTURA
Xeral: UNE-EN 365

Dispositivos de
Descenso:
UNE-EN 341
Dispositivo e sistemas
Anticadas:
Estes equipos estn com- UNE-EN 353. 1 e 2
postos por un sistema e UNE-EN 363
uns compoentes.
Elementos de Amarre:
UNE-EN 354
Poden empregarse dispo- UNE-EN 363
Proteccin sitivos con lia de anclaxe
Contra rxido ou flexible. Absorbedores de III
Cadas de enerxa:
Altura Para o taller parece o mis UNE-EN 355
UNE-EN 363
recomendable o anclaxe
rxido e para o exterior do Cintos de suxeicin
buque o anclaxe flexible e retencin.
Compoentes de
Amarre:
UNE-EN 358
Arns Anticada:
UNE-EN 361
Conector:
UNE-EN 362 III
PROTECCINS OCASIONAIS QUE SE PODEN REQUIRIR PARA

TDOLOS POSTOS DE TRABALLO
PROTECCIN PARA TRABALLOS EN RECINTOS CONFINADOS
Adaptador facial tipo

mscara: UNE-EN 136

mascarilla: UNE-EN 140

boquilla: UNE-EN 142
Equipos que illan o Equipo con lia de aire
usuario do aire am- comprimido:
biental e fornecen gas UNE-EN 139
respirable adecuado (utilzase con algn dos
Equipos anteriores)
para unha respira- III
illantes
cin segura. Protexen
respiratorios Equipo autnomo
fronte a atmosferas
de osxeno ou de
deficientes en osxe- osxeno-nitrxeno:
no e fronte a conta- UNE-EN 145-1
minantes coecidos. (utilzase con EN 136 e
EN 142)
Equipo semiautnomo
con mscara de aire
fresco
UNE-EN 138
Utilzase con EN 136,
EN 140 EN 142) III
LEMBRE
Os equipos de proteccin individual debern empregarse cando existan

riscos para a seguridade ou sade dos traballadores que non poidan evitarse
ou limitarse suficientemente por medios tcnicos de proteccin colectiva ou
mediante medidas, mtodos ou procedementos de organizacin do traballo.
CUALIFICACIN, FORMACIN E
INFORMACIN DOS TRABALLADORES
08
CAP TULO
08
CUALIFICACIN, FORMACIN E INFORMACIN

DOS TRABALLADORES

PARA O DESENVOLVEMENTO DE ACTIVIDADES
PREVENTIVAS
A efectos da determinacin das capacidades e aptitudes necesarias para a avaliacin de
riscos e o desenvolvemento da actividade preventiva, o Real decreto 39/1997, do 17 de
xaneiro, polo que se aproba o Regulamento dos Servizos de Prevencin, establece no seu
artigo 34 a clasificacin de funcins e niveis de cualificacin en tres grupos: Nivel Bsico,
Intermedio e Superior.
En todos eles os obxectivos formativos consisten en adquirir os coecementos tcnicos
necesarios para o desenvolvemento das funcins de cada nivel e que se establecen neste
mesmo Regulamento.
Nivel Bsico, que capacita para o desempeo das seguintes funcins:
Promover os comportamentos seguros e a correcta utilizacin dos equipos de
traballo e proteccin, e fomentar o interese e cooperacin dos traballadores nunha
accin preventiva integrada.
Promover, en particular, as actuacins preventivas bsicas, tales como a orde, a limpeza,
a sinalizacin e o mantemento xeral, e efectuar o seu seguimento e control.
Realizar avaliacins elementais de riscos e, no seu caso, establecer medidas
preventivas do mesmo carcter compatibles co seu grao de formacin.
Colaborar na avaliacin e o control dos riscos xerais e especficos da empresa,
efectuando visitas ao efecto, atencin a queixas e suxestins, rexistro de datos, e
cantas funcins anlogas sexan necesarias.
Actuar en caso de urxencia e primeiros auxilios xestionando as primeiras
intervencins ao efecto.
Cooperar cos servizos de prevencin, no seu caso.
Nivel Intermedio, que capacita para o desempeo das seguintes funcins:
Promover, con carcter xeral, a prevencin na empresa e a sa integracin na mesma.
Realizar avaliacins de riscos, salvo as especificamente reservadas ao nivel
superior.
Propoer medidas para o control e reducin dos riscos ou suscitar a necesidade de
recorrer ao nivel superior, vista dos resultados da avaliacin.
Realizar actividades de informacin e formacin bsica de traballadores.
CUALIFICACIN, FORMACIN E INFORMACIN DOS TRABALLADORES
Vixiar o cumprimento do programa de control e reducin de riscos e efectuar

persoalmente as actividades de control das condicins de traballo que tea
asignadas.
Participar na planificacin da actividade preventiva e dirixir as actuacins a
desenvolver en casos de urxencia e primeiros auxilios.
Colaborar cos servizos de prevencin, no seu caso.
Calquera outra funcin asignada como auxiliar, complementaria ou de colaboracin
do nivel superior.
O Real decreto 171/2004, do 30 de xaneiro, polo que se desenvolve o artigo 24 da
Lei 31/1995, de 8 de novembro, de Prevencin de Riscos Laborais, en materia de
coordinacin de actividades empresariais establece que as persoas encargadas da
coordinacin de actividades empresariais deber contar coa formacin preventiva
correspondente, como mnimo, s funcins do nivel intermedio.
Nivel Superior, que capacita para o desempeo das seguintes funcins:
As mesmas funcins que as sinaladas para no nivel intermedio.
A realizacin daquelas avaliacins de riscos cuxo desenvolvemento esixa:
O establecemento dunha estratexia de medicin para asegurar que os resultados
obtidos caracterizan efectivamente a situacin que se valora.
Unha interpretacin ou aplicacin non mecnica dos criterios de avaliacin.
A formacin e informacin de carcter xeral, a tdolos niveis, e nas materias propias
da sa rea de especializacin.
A planificacin da accin preventiva a desenvolver nas situacins nas que o control
ou reducin dos riscos supn a realizacin de actividades diferentes, que implican
a intervencin de distintos especialistas.
A vixilancia e control da sade dos traballadores (cando se trate de persoal sanitario
e con competencia tcnica, formacin e capacidade acreditada con arranxo
normativa vigente).

PARA O DESENVOLVEMENTO DOUTRAS ACTIVIDADES
Independentemente dos niveis de cualificacin para o desenvolvemento das actividades
preventivas, establecidas no artigo 34 do Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo
que se aproba o Regulamento dos Servizos de Prevencin, o artigo 19 da Lei de Prevencin
de Riscos Laborais establece que o empresario deber garantir que cada traballador reciba
unha formacin terica e prctica, suficiente e adecuada en materia preventiva.
Neste apartado expoeremos unha proposta formativa especfica para os traballadores

que desenvolven o seu traballo en centros de construcin e reparacin naval a modo de
modelo, para dar cumprimento a este requisito legal, imprescindible como complemento
ao resto de medidas de proteccin dos traballadores
Terase en conta que estas accins formativas teen carcter de mnimos esixibles e que
tamn deben desenvolverse mecanismos que garantan a calidade da formacin (contidos
prcticos, asistencia mnima dos traballadores formacin presencial, experiencia
requirida aos monitores, etc.).
FORMACIN DE RISCOS XERAIS DO SECTOR NAVAL E CURSO DE

RISCOS ESPECFICOS DO POSTO DE TRABALLO
O artigo 19 da Lei de prevencin de riscos laborais tamn indica que a formacin dos
traballadores deber estar centrada especficamente no posto de traballo ou en funcin
de cada traballador, adaptarse evolucin dos riscos e aparicin doutros novos.
Por este motivo todos os traballadores expostos a algn risco debern recibir formacin
especfica en prevencin de riscos laborais e esta formacin deber axeitarse a estes
riscos e s medios de proteccin necesarios para protexerse deles.
Expense a continuacin das propostas de programas formativos co contido que
deben recibir os traballadores da construcin e reparacin naval, previamente ao comezo
da sa actividade.
O primeiro curso Riscos xerais do sector naval desenvolve contidos bsicos a preto dos
riscos mis importantes da actividade e as medidas de proteccin necesarias para evitalos
ou controlalos por parte dos traballadores. O segundo curso Riscos especficos do posto
de traballo refrese nicamente a aqueles riscos que son propios de cada tarefa e a sa
prevencin. As impartirase unha accin formativa para os caldeireiros, outra para os
pintores, outra para os carpinteiros, etc.
PROGRAMA CURSO DE RISCOS XERAIS SECTOR NAVAL (12 H)
MDULO I
Marco legal da prevencin de riscos laborais na empresa
Obrigas e dereitos do empresario
Obrigas e dereitos do traballador
Plan de prevencin e organizacin da prevencin na empresa
Consulta e participacin dos traballadores
Sinistralidade no sector
Revisin de accidentes significativos
MDULO II
Coordinacin de actividades no sector naval
Permisos de traballo
MDULO III
Equipos de proteccin: riscos e medidas de proteccin individual e colectiva
Espazos confinados
Atmosferas explosivas
Incendios e medidas de urxencia
Risco elctrico
Traballos en altura
Equipos de traballo
Manipulacin de cargas
Sinalizacin
Lugares de traballo
MDULO IV
Informacin e efectos para a sade
Contaminantes fsicos
Contaminantes qumicos
Vixilancia da sade
Riscos derivados da inxesta de substancias toxicolxicas
Factores psicosociais que afectan o sector
MDULO V
Conceptos medioambientais
PROGRAMA DO CURSO DE RISCOS ESPECFICOS DO POSTO DE

TRABALLO (8 H)
MODULO I: FORMACIN TERICA

Riscos especficos do posto de traballo
(Avaliacin de riscos, fichas de seguridade)
Riscos asociados s reas de traballo
Equipos de proteccin individual (Especificacin e utilizacin)
Riscos ergonmicos e psicosociais do posto de traballo
MODULO II: FORMACIN TERICO-PRCTICA

Riscos dos equipos de traballo (mquinas, ferramentas, etc.)
Secuencia de traballos:
Medidas preventivas antes de comezar o traballo
Medidas preventivas durante o traballo
Medidas preventivas ao rematar o traballo
MODULO III: FORMACIN TERICO-PRCTICA

Conclusins: consignas de seguridade
FORMACIN DE RECURSO PREVENTIVO DO SECTOR NAVAL

O punto 1 do artigo 22 bis do Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se
aproba o Regulamento dos servizos de prevencin establece a necesidade de dispoer
de recursos preventivos nas empresas nas que os riscos poden verse agravados ou
modificados, no desenvolvemento do proceso ou da actividade, pola concorrencia de
operacins diversas que se desenvolven sucesiva ou simultaneamente e que fan preciso o
control da correcta aplicacin dos mtodos de traballo e cando se realicen actividades
ou procesos que regulamentariamente sexan considerados como perigosos ou con riscos
especiais casos nos que, evidentemente atpanse as empresas dedicadas construcin
e reparacin naval
O artigo 32 bis da Lei de Prevencin de Riscos Laborais, no seu punto 2 establece que
modalidades de recursos preventivos pode designar o empresario e no seu punto 4
contempla a posibilidade de designar a presenza de forma expresa a un ou varios
traballadores da empresa que, sen formar parte do servizo de prevencin propio nin
ser traballadores designados, renan os coecementos, a cualificacin e a experiencia
necesarias nas actividades ou procesos.
Tamn establece, este punto 4, que estes traballadores han de contar coa formacin
preventiva correspondente, como mnimo, s funcins do nivel bsico. Non obstante,
dadas as especiais caractersticas e riscos da actividade de construcin e reparacin naval,
parece necesario que estes recursos preventivos conten cunha formacin complementaria
correspondente ao nivel bsico e sa experiencia, que pode impartirse a travs de
accins formativas con programas como o seguinte:
PROGRAMA
CURSO DE RECURSO PREVENTIVO SECTOR NAVAL (50 H)
MDULO I.
COORDINACIN DE ACTIVIDADES EMPRESARIAIS (10 HORAS)
Definicins (Lei 54/2003)
Mtodos de coordinacin (R.D. 171/2004)
Atmosferas explosivas (R.D. 681/2003)
Concorrencia de actividades: permisos de traballo
Instrucins de seguridade
Inspeccins
MDULO II. RISCOS DO SECTOR (35 HORAS)

Riscos xerais (20 horas)
Riscos de instalacins e equipos de traballo:
Almacenamentos (botellas, botellns, pinturas e disolventes, etc.)
Sistemas de alimentacin elctrica
Espazos confinados
Traballos en altura. Estadas (R.D. 2177/2004)
Movemento mecnico de cargas:
Carretillas
Guindastres torre, guindastres autopropulsados, pontes guindastre e os
elementos auxiliares de elevacin (ranas, pulys, eslingas, cadeas, etc.)
Plataformas elevadoras mbiles de persoas.
Radiacins (Radares, radiografiado)
Riscos especficos dos postos de traballo (15 horas)
Soldador / Caldeireiro / Tubeiro
Habilitacin
Chorreo / Limpeza / Pintura
Electricista
Mecnico
Operarios de illamentos
MDULO III. MEDIDAS DE URXENCIA (5 HORAS)

Medios de extincin (propios do buque e dos centros de traballo)
Situacins de urxencia
Primeiros auxilios
FORMACIN DE TCNICO RESPONSABLE DE REALIZACIN DAS

MEDICINS EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
O punto 1.8 do apartado A do Anexo II do Real decreto 681/2003, do 12 de xuo, sobre
a proteccin da sade e a seguridade dos traballadores expostos aos riscos derivados de
atmosferas explosivas no lugar de traballo, establece que antes de utilizar por primeira vez
os lugares de traballo onde existan reas nas que poidan formarse atmosferas explosivas,
deber verificarse a sa seguridade xeral contra explosins.
Tamn establece que a realizacin das verificacins encomendarase a tcnicos de
prevencin con formacin de nivel superior, traballadores con experiencia certificada
de dous ou mis anos no campo de prevencin de explosins ou traballadores cunha
formacin especfica en devandito campo impartida por unha entidade pblica ou privada
con capacidade para desenvolver actividades formativas en prevencin de explosins.
A efectos de impartir a formacin referida, proponse o seguinte programa formativo
especialmente desenvolvido para a realizacin de medicins en atmosferas explosivas en
buques en construcin e reparacin.
PROGRAMA FORMACIN TCNICO RESPONSABLE DE

REALIZACIN DAS MEDICINS EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS
(30HORAS)
Identicacin de riscos
Atmosferas explosivas clases e causas de formacin.
Riscos debidos configuracin de espazos confinados.
Riscos xerados aos traballos que se realizarn.
Avaliacin previa entrada. Permisos de traballo.
Avaliacin de atmosferas explosivas

Manexo de aparellos de medicin, prestacins e limitacins.
Metdica de medicins.
Lmites de contaminacin mxima tolerable.
Actuacin en funcin dos resultados da avaliacin.
Ventilacin
Ventilacin natural e forzada.
Tipos de ventiladores.
Metdica da ventilacin.
Proteccins individuais
Equipos de respiracin autnomos e equipos filtrantes.
Prestacins e limitacins.
Prcticas de utilizacin.
FORMACIN ESPECFICA PARA OUTRAS ACTIVIDADES

Ademais da formacin anteriormente exposta, que capacita aos traballadores para o
desenvolvemento das actividades correspondentes, para outras actividades, tamn
necesario contar con formacin especfica en referencia aos riscos e medidas de
proteccin de cada unha delas:
Formacin para a realizacin de traballos en tensin

Traballador autorizado
Traballador que foi designado polo empresario para realizar determinados traballos
con risco elctrico, en base sa capacidade para facelos de forma correcta,
segundo os procedementos establecidos no Real decreto 614/2001, do 8 de
xuo, sobre disposicins mnimas para a proteccin da sade e seguridade dos
traballadores fronte ao risco elctrico.
A formacin (terica e prctica) requirida por estes traballadores entndese
adquirida por exemplo no Curso de Recurso Preventivo do Sector Naval que
complementa a formacin preventiva correspondente ao Nivel Bsico.
Traballador Cualificado
Traballador que pose coecementos especializados en materia de instalacins
elctricas, debido sa formacin acreditada, profesional ou universitaria, ou
sa experiencia certificada de dous ou mis anos.
Formacin para o manexo de equipos de traballo especcos

Ponte guindastre, carretilla elevadora, plataforma elevadora mbil de persoas,
guindastre autocargante
Para o manexo destes equipos ser necesario dispoer da formacin especfica a
cerca das consignas de seguridade na sa utilizacin.
Formacin para a realizacin de tarefas especcas

Para a realizacin destas tarefas como o eslingado de cargas, a montaxe de estadas,
etc. tamn ser necesario dispoer de formacin especfica acerca das consignas
de seguridade na sa realizacin.
Formacin para a o desenvolvemento de actuacins

en caso de urxencias
Todo o persoal do centro que sexa designado como membro dun dos equipos de
urxencia debe recibir unha charla especfica acerca do Plan de Urxencias da empresa
e das consignas de actuacin en caso de urxencias. As mesmo informarselle a
cerca das consignas de actuacin do resto de integrantes dos equipos.
Os traballadores que non formen parte das urxencias tamn recibirn formacin
acerca das consignas de seguridade en caso de urxencias. Estes contidos dbense
inclur nos programas formativos bsicos dos traballadores (Curso de riscos xerais
do sector ou similar).
Ademais da charla formativa, os integrantes dos diferentes equipos de urxencia

deben dispor dunha formacin especfica que lle capacite para o desempeo das
sas funcins no plan de autoproteccin da empresa:
Director do plan de actuacin en urxencias e xefes de intervencin
Dado que son os mximos responsables, recomendable que dispoan dunha
formacin mnima que os capacite para o desempeo das funcins de recurso
preventivo ou preferiblemente para o desempeo das funcins de nivel intermedio
ou superior.
Equipo de primeira intervencin
Deben posur formacin especfica en prevencin e loita contra incendios,
salvamento, etc.
habitual que se encomende a responsabilidade de executar estas funcins aos
membros dos servizos auxiliares de prevencin e contra incendios (bombeiros).
Equipo de segunda intervencin ou de apoio
Estes equipos adoitan estar formados por persoal menos especializado que os
equipos de primeira intervencin, pero igualmente recomndase que dispoan
dunha ampla formacin terica e prctica en materia de proteccin e loita contra
incendios.
Equipos de alarma e evacuacin
Non se require formacin especfica.
Equipos de primeiros auxilios
Os integrantes destes equipos tern necesariamente que dispoer dunha
formacin especfica en primeiros auxilios. Hai que ter en conta que moitos dos
estaleiros ou centros de construcin ou reparacin naval dispoen de persoal
sanitario propio (mdicos e enfermeiros). Nestes casos eles mesmos formarn o
equipo de primeiros auxilios.
Formacin para o manexo de equipos de traballo, regulada

Guindastre Mbil Autopropulsado
Ser necesario dispoer do Carn de Operador de Guindastre Mbil
Autopropulsado, segundo establece o Anexo VIII do Real decreto 837/2003, do
27 de xuo, polo que se aproba o novo texto modificado e refundido da Instrucin
Tcnica Complementaria MIE-AEM-4 do Regulamento de aparellos de elevacin
e manutencin, referente a guindastres mbiles autopropulsados.
Categora A: habilita o seu titular para a montaxe e manexo de guindastres
mbiles autopropulsados de ata 130 t de carga nominal, inclusive.
Categora B: habilita o seu titular para a montaxe e manexo de guindastre
mbiles autopropulsados de mis de 130 t de carga nominal.
Guindastre Torre
Ser necesario dispor do Carn de operador de guindastre ou Operador de
guindastre torre segundo establece o Anexo VI do Real decreto 836/2003, do 27
de xuo, polo que se aproba unha nova Instrucin Tcnica Complementaria MIE-
AEM-2 do Regulamento de aparellos de elevacin e manutencin, referente a
gras torre para obras ou outras aplicacins.
INFORMACIN DOS TRABALLADORES

O artigo 18 da Lei de Prevencin de Riscos Laborais establece a obrigatoriedade de
adoptar as medidas adecuadas para que os traballadores reciban tdalas informacins
necesarias en relacin cos riscos para a seguridade e a sade dos traballadores no traballo,
tanto aqueles que afecten empresa no seu conxunto, como a cada tipo de posto de
traballo ou funcin, as medidas e actividades de proteccin e prevencin aplicables aos
riscos sinalados no apartado anterior e as medidas adoptadas en materia de primeiros
auxilios, loita contra incendios e evacuacin dos traballadores.
Ademais o Real decreto 374/2001, do 6 de abril, sobre a proteccin da sade e
seguridade dos traballadores contra os riscos relacionados cos axentes qumicos
durante o traballo, no seu Artigo 9 establece a obrigatoriedade de informar aos
traballadores acerca dos riscos derivados da presenza de axentes qumicos perigosos
no lugar de traballo, as como sobre as medidas de prevencin e proteccin que haxan
de adoptarse e o Real decreto 286/2006, do 10 de marzo, sobre a proteccin da sade
e a seguridade dos traballadores contra os riscos relacionados coa exposicin ao rudo,
no seu artigo 9 tamn establece a obrigatoriedade de informar aos traballadores a
cerca dos riscos derivados da exposicin ao rudo.
Por todo iso necesario establecer un mecanismo eficaz que garanta que todos os
traballadores presentes nun estaleiro ou nun peirao de reparacions, posan toda
esta informacin.
Esta informacin impartirase preferentemente por escrito a travs dun manual de
seguridade ou documento similar dirixido aos traballadores e no que se especifiquen
tdolos riscos e medidas de proteccin que lles afecten, includa a informacin relativa
as actuacins a desenvolver en caso de urxencias, o plan de prevencin da empresa e
calquera outra informacin de interese para os traballadores.
Pdese aproveitar para inclur neste manual de seguridade a poltica da empresa en

materia de seguridade e sade, indicacins a cerca de cuestins medioambientais, etc.
Este manual de seguridade deberse entregar xunto cunha explicacin do mesmo
efectuada polo mando responsable e capacitado para iso.
A informacin contida no manual deber actualizarse peridicamente e cando se comece
unha obra nova (nova construcin, nova reparacin) entregarase a informacin relativa
a planificacin preventiva desta.
Ademais o manual de seguridade haber de complementarse con outros mecanismos
de informacin aos traballadores como charlas peridicas acerca de temas concretos,
carteis, sinalizacin, folletos, planos, etc.
LEMBRE
O empresario deber garantir que cada traballador reciba unha formacin

terica e prctica, suficiente e adecuada en materia preventiva que deber
estar centrada especficamente no posto de traballo ou funcin de cada
traballador.
As accins formativas debern dispor de mecanismos que garantan a
calidade da formacin.
Os traballadores tamn sern informados dos riscos que afecten empresa
no seu conxunto e a cada tipo de posto de traballo ou funcin.
XESTIN DA PREVENCIN
DE RISCOS LABORAIS NA EMPRESA
9
CAP TULO
09
XESTIN DA PREVENCIN
DE RISCOS LABORAIS NA EMPRESA
INTRODUCIN
En principio, calquera empresa est organizada, basicamente, para producir bens ou
servizos; a prevencin de riscos laborais debe integrarse nesta organizacin xeral xa
existente, o que implica a atribucin de funcins e obrigas preventivas a esta organizacin
as como dotala dos recursos necesarios para o seu desenvolvemento e todo iso sen
prexuzo de que exista, integrada na organizacin xeral, unha organizacin preventiva
especfica (por exemplo, un servizo de prevencin).
O documento que establece e formaliza a poltica de prevencin de riscos laborais
da empresa, recollendo a estrutura organizativa, as responsabilidades, as funcins, as
prcticas, os procedementos, os procesos, e os recursos necesarios para realizar a accin
preventiva das empresas o Plan de Prevencin.
Este documento, aprobado pola direccin da empresa, debe conservarse a disposicin da
autoridade laboral e sanitaria ademais dos representantes dos traballadores.
As ferramentas esenciais, para a xestin e aplicacin deste plan de prevencin de riscos,
que podern ser levados a cabo de forma programada, son a avaliacin de riscos laborais
e a planificacin da actividade preventiva, existindo ademais outras ferramentas para a
xestin e aplicacin deste plan de prevencin que se reflectirn no apartado seguinte.
ELEMENTOS DE XESTIN DA PREVENCIN

Co fin de facilitar a integracin do plan de prevencin, e comprobar a eficacia e coherencia
do sistema de xestin da prevencin respecto da estrutura organizativa da empresa,
dbense implementar unha serie de medidas ou actuacins nun centro de construcin
ou reparacin naval que se describen a continuacin:
AVALIACIN DE RISCOS LABORAIS

Constite unha das ferramentas fundamentais da prevencin, e realizarase seguindo
un procedemento adecuado, baixo a responsabilidade de persoal competente, e
contemplar todos os postos de traballo da empresa.
Tamn se realizar tendo en conta as condicins do posto de traballo e as condicins
do traballador que poida ocupalo considerando, no seu caso, a necesidade de
asegurar a proteccin dos traballadores especialmente sensibles a determinados
riscos. Tamn contemplar as posibles situacins de urxencia e risco grave e inminente
razoablemente previsibles.
XESTIN DA PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NA EMPRESA
Actualizarase cando se modifiquen significativamente as condicins en que se realizou (por

incorporacin de novos equipos, produtos qumicos, novas tecnoloxas ou acondicionado
de lugares de traballo), se produciran danos para a sade dos traballadores ou se
apreciara a travs dos controis peridicos, includos os relativos vixilancia da sade,
que as actividades preventivas poden ser inadecuadas ou insuficientes ou transcurrira o
perodo fixado para a sa revisin.
PLANIFICACIN DA ACTIVIDADE PREVENTIVA

Todas as medidas, actividades ou actuacins preventivas, debern ser planificadas polo
empresario ou pola direccin do centro de reparacin ou construcin naval, debendo
estar documentada esta planificacin nun documento que se poder denominar
planificacin da actividade preventiva.
Para unha correcta integracin, cada actividade preventiva deber inclur os prazos para
levala a cabo, os responsables, os recursos humanos e materiais, as como calquera
medida que asegure e facilite a sa implantacin e eficacia.
As accins debern ir encamiadas, e por esta orde, eliminacin, reducin, e control
dos riscos.
Estas actividades, as como os procedementos necesarios sern obxecto de seguimento,
estableceranse por escrito, e rexistraranse os datos bsicos sobre a actividade realizada
e os seus resultados.
MEDIDAS OU ACTIVIDADES PARA A ELIMINACIN

OU REDUCIN DOS RISCOS
As medidas de prevencin na orixe, as medidas de proteccin colectiva e as de proteccin
individual aplicaranse segundo os principios da accin preventiva e terase en conta
o carcter subsidiario (respecto doutras medidas de prevencin) da sinalizacin e o
emprego de equipos de proteccin individual.
Os traballadores recibirn unha formacin terico-prctica adaptada aos riscos do posto
de traballo e repetirase periodicamente.
Os traballadores sern informados dos riscos xerais e especficos do seu posto de traballo,
as actuacins fronte urxencias e riscos graves e inminentes e os resultados da vixilancia
da sade.
O contido da informacin e a forma de proporcionala axustarase ao disposto na normativa
especfica que lle sexa de aplicacin cando se refire utilizacin dun equipo ou produto
proporcionado polo fabricante, importador ou suministrador.
Determinaranse os traballos que, por razns de seguridade, s poden ser efectuados por
traballadores con coecementos especializados.
ACTIVIDADES PARA CONTROLAR OS RISCOS

Control xeral peridico das condicins de traballo.
Control e mantemento peridico das instalacins dos equipos de traballo e dos
equipos de proteccin colectiva ou individual e comprobacin do seu correcto
funcionamento.
Control peridico das condicins ambientais inclundo a medicin das condicins

termohigromtricas ou das intensidades ou concentracins dos axentes fsicos
(rudo, vibracins, radiacins) qumicos (vapores, fumes, partculas) ou
biolxicos presentes no ambiente de traballo.
Control peridico de que as actividades dos traballadores se efectuan da forma
establecida.
Vixilancia peridica da sade dos traballadores e a realizacin das avaliacins de
sade ocasionais necesarias.
Anlise dos riscos que poden afectar s traballadoras en situacin de embarazo,
parto recente ou lactancia, aos menores e a calquera outro traballador que sexa
especialmente sensible a determinados riscos.
ACTUACINS FRONTE A RISCOS PREVISIBLES

En funcin dos resultados da anlise das posibles situacins de urxencia e risco grave
e inminente e tendo en conta a actividade, tamao e caractersticas da empresa,
planificaranse as actividades a desenvolver e adoptaranse as medidas necesarias para
posibilitar a correcta realizacin das actividades planificadas.
Tomaranse as medidas necesarias para que poidan proporcionarse os primeiros auxilios e
asistencia mdica de urxencia aos accidentados que o requiran. Tamn se dispoer de
persoal cualificado e de medios e locais adecuados para a prestacin dos primeiros auxilios.
Investigaranse os accidentes ocorridos e calquera dano para a sade dos traballadores
con obxecto de analizar as causas e tomar as medidas preventivas necesarias para
evitar a sa repeticin.
Na elaboracin e implantacin do proxecto de modificacin dos lugares, instalacins,
procesos ou procedementos de traballo, as como na adquisicin de novos produtos ou
equipos, aplicaranse os principios da accin preventiva. En particular, en relacin coa
seleccin de equipos de traballo e equipos de proteccin individual.
A incorporacin dun novo traballador a un posto de traballo as como o cambio de posto
de traballo, levar consigo a actualizacin da avaliacin, a avaliacin da sa sade, a
formacin e informacin do traballador e se necesaria a autorizacin de traballo.
Estableceranse os medios de coordinacin empresarial tal e como se describe no captulo
IV deste tratado.
PRIORIDADES E PROGRAMAS
Establecerase un prazo de tempo adecuado, en funcin da magnitude do risco e da
natureza da medida preventiva para a execucin das medidas ou actuacins puntuais
que non sexan anda implantadas ou realizadas, ou para a comprobacin da sa eficacia,
cando esta comprobacin sexa necesaria e non se efectuou.
Estableceranse plans para o inicio das actividades preventivas regulares.
A planificacin realizarase para un perodo determinado, as fases e prioridades para

o desenvolvemento das actividades preventivas estableceranse tendo en conta a
magnitude dos riscos e o nmero de traballadores expostos, e existir un programa
anual de actividades.
Contarase cun orzamento econmico adecuado en funcin das actividades
programadas.
ORGANIZACIN E INTEGRACIN DA PREVENCIN
ORGANIZACIN PREVENTIVA ESPECFICA

A organizacin dos recursos necesarios para o desenvolvemento das actividades
preventivas realizarase segundo algunha das modalidades contempladas pola
normativa vixente.
No caso de empresas que asignen funcins preventivas aos traballadores designados,
estes dispoern da informacin, capacidade e medios necesarios para desempealas.
No caso de empresas que tean ou deban ter un servizo de prevencin propio, este
dispoer da informacin, capacidade e medios necesarios.
Para empresas que recorran ademais a un ou varios servizos de prevencin alleos, os
concertos ou contratos cubrirn todas aquelas actividades preventivas legalmente esixibles
e controlarase que a execucin de devanditas actividades se axusta ao establecido nos
contratos correspondentes.
No caso de ser necesarias pasaranse as auditorias obrigatorias (servizo de prevencin
propio ou mancomunado).
Proporcionarase aos delegados de prevencin as facilidades, a informacin, a formacin
e os medios necesarios para o exercicio das sas facultades.
Consultarase aos delegados de prevencin, con carcter previo a sa execucin, acerca
das decisins que poidan ter efectos substanciais sobre a seguridade e a sade dos
traballadores e as que establece a normativa.
Se a empresa, ou o centro de construcin ou reparacin naval conta con 50 ou mis
traballadores, constituirase o Comit de Seguridade e Sade que se reunir periodicamente
e dispoer da informacin necesaria para o exercicio das sas facultades.
Tamn se poder acordar a realizacin de reunins conxuntas dos Comits de Seguridade
e Sade das empresas concorrentes ou o estaleiro ou, na sa falta, dos delegados de
prevencin e empresarios das empresas que carezan de devanditos comits, ou outras
medidas de actuacin coordinada.
ORGANIZACIN XERAL
Integrarase a prevencin nas funcins dos distintos departamentos e unidades que
constiten a estrutura organizativa da empresa.
Cada un dos devanditos departamentos dispoer da informacin e do persoal coa
formacin adecuada e os medios suficientes para desenvolver as funcins preventivas
que ten atribudas.
A organizacin xeral preventiva de vital importancia, xa que s tendo en conta a
prevencin en todos os departamentos, decisins, procedementos, etc., se poder
integrar correctamente a prevencin, e conseguir deste xeito que a seguridade vaia
metida na producin, e non que sexa soamente cousa dun departamento ou duns
poucos responsables.
Notificaranse s autoridades competentes os danos para a sade que se produciron.
PRESENZA DE RECURSOS PREVENTIVOS

As empresas concorrentes nun centro de traballo de construcin e reparacin naval
debern contar con recursos preventivos que sern asignados polo empresario, dispoern
da capacidade suficiente e dos medios necesarios para vixiar o cumprimento das
actividades preventivas, sern suficientes en nmero e permanecern o tempo necesario
no devandito centro de traballo. Ademais estas figuras deberan de contar coa capacidade
de mando suficiente para poder desenvolver o seu traballo de forma eficaz, polo que moi
recomendable que esta funcin sexa asignada aos encargados ou xefes de equipo.
FUNCINS
O empresario debe establecer un sistema de prevencin de riscos laborais baseado en
promover un alto grado de benestar fsico, mental e social dos traballadores en todas as
actividades da empresa para garantir a seguridade e a sade das persoas no traballo, as
como a seguridade dos bens e do medio ambiente.
A prevencin de riscos laborais debe estar integrada no sistema xeral de xestin da empresa,
tanto no conxunto das sas actividades como en todos os niveis xerrquicos da mesma,
definindo as funcins e responsabilidades de cada un dos departamentos en materia
preventiva. Neste apartado estableceremos as tarefas, funcins e responsabilidades que,
en materia preventiva, deben establecerse nun centro de construcin e reparacin naval.
PREVENCIN ESPECFICA
Tarefas a realizar pola Organizacin preventiva especfica da empresa.
rganos tcnicos
Est composto polo propio empresario, os traballadores designados e os servizos
de prevencin propios e/ou alleos.
As sas funcins son a elaboracin, aplicacin e implantacin do plan de prevencin,

a avaliacin de riscos e a planificacin, a formacin, informacin, consulta e
participacin dos traballadores, a vixilancia da sa sade, as actuacins en caso
de urxencia e riscos grave e inminente, a coordinacin de actividades empresariais,
designacin dos recursos preventivos, investigacin de accidentes, etc.
Non asumirn actividades que deban ser integradas.
rganos de representacin
Est composto polos delegados de prevencin e o comit seguridade e sade, no
seu caso.
As funcins dos delegados de prevencin son promover a colaboracin dos
traballadores e melloras de seguridade, ser consultados e informados polo
empresario, acompaar nas sas visitas aos rganos tcnicos e inspeccin de
traballo, realizar visitas aos centros de traballo, e propoer paralizacin de traballos
con risco grave e inminente.
As funcins do comit de seguridade e sade son coecer directamente a situacin
da prevencin con documentos e informes, analizar os danos laborais, promover
iniciativas para a mellora da prevencin, participar na formacin dos traballadores,
e informar na memoria anual de actividades preventivas.
PREVENCIN INTEGRADA
Tarefas en materia preventiva asignables organizacin xeral da empresa.
Algunhas das unidades e departamentos mis habituais nun centro de construcin ou
reparacin naval debern ter asignadas as funcins e responsabilidades que se describen
a continuacin, non obstante cada unidade empresarial deber adaptalas sa propia
idiosincrasia:
Direccin
Establecer poltica e obxectivos anuais.
Asignar recursos.
Establecer e coordinar competencias entre rea.
Consultar a traballadores ou rganos de representacin.
Participar en actividades preventivas: visitar, auditar, investigar, etc.
Non deixar a prevencin no servizo ou rgano tcnico de prevencin.
Non considerar as actividades preventivas como focos perturbadores.
Ocina tcnica, proxectos, deseos, etc.

Desear os procesos, produtos, actividades, etc. para que se realicen nas
adecuadas condicins de seguridade, co obxecto de eliminar, reducir ou controlar
os riscos laborais que poidan xurdir durante o proceso produtivo.
Participar na elaboracin de procedementos, instrucins tcnicas, etc, tendo

sempre presente nos mesmos a seguridade e sade dos traballadores.
Planificar e coordinar as diversas actividades produtivas desde o punto de vista
da seguridade e sade.
Planificar os medios necesarios de proteccin colectiva ou individual.
Integrar os aspectos de seguridade nas reunins de traballo.
Xestionar o mantemento e a posta en conformidade dos diferentes equipos e
instalacins.
Efectuar un seguimento e control das accins.
Prestar axuda e medios necesarios aos xefes de equipo, encargados, etc.
Revisar peridicamente a viabilidade e implantacin das medidas de seguridade.
Participar na investigacin dos accidentes.
Cooperar cos distintos departamentos da empresa a fin de evitar duplicidade ou
contrariedade de actuacins.
Informar ao mando superior de calquera novidade na empresa que tea relacin
co exercicio das sas funcins.
Responsables ou departamentos de reas: producin, fabricacin

Asegurar que os procesos produtivos se realicen nas adecuadas condicins de
seguridade, cumprindo os diferentes procedementos e instrucins que lle sexan
de aplicacin co obxecto de eliminar, reducir ou controlar os riscos laborais aos
que estn expostos os traballadores.
Elaborar e transmitir procedementos e instrucins traballo naquelas tarefas
potencialmente perigosas que se realicen normal ou ocasionalmente na sa rea
de competencia.
Adoptar as medidas necesarias para que os equipos de traballo sexan adecuados
para o traballo e garantan a seguridade e sade dos traballadores.
Dispoer dos medios adecuados de proteccin colectiva ou individual dos
traballadores.
Xestionar o mantemento, a posta en conformidade e realizar as inspeccins de
seguridade industrial dos diferentes equipos de traballo, mquinas e instalacins
da empresa.
Efectuar un seguimento e control das accins de mellora que se realizarn na
sa rea de competencia, xurdidas das diferentes actuacins preventivas.
Prestar axuda e os medios necesarios aos xefes de equipo/encargados da sa
unidade funcional a fin de que estes poidan desempear adecuadamente os
seus cometidos.
Integrar os aspectos de seguridade nas reunins de traballo cos seus colaboradores
e nos procedementos de actuacin da sa unidade.
Revisar peridicamente as condicins de traballo da sa rea de responsabilidade.

Informar de todos os accidentes e incidentes que se produzan na sa unidade
funcional.
Participar na investigacin de todos os accidentes e incidentes que se produzan na
sa unidade funcional e toma de Medidas correctoras para evitar a sa repeticin
Cooperar co empresario para que este poida garantir unhas condicins de
traballo que sexan seguras e non entraen riscos para a seguridade e sade dos
traballadores.
Supervisar e vixiar o cumprimento da normativa de seguridade e sade laboral
por parte das persoas xerrquicamente dependentes de vostede e incentivalos e
transmitirlles comportamentos seguros.
Consultar aos traballadores sobre as sas condicins de traballo, aplicando
na medida das sas posibilidades as medidas preventivas e suxestins de mellora
que propoan.
Informar ao mando superior de calquera novidade na empresa que tea relacin
co exercicio das sas funcins.
Mandos intermedios (encargados e xefes de equipo)

Elaborar e transmitir procedementos e instrucins de traballo naquelas tarefas
potencialmente perigosas que se realicen normal ou ocasionalmente na sa rea
de competencia.
Adoptar as medidas necesarias para que os equipos de traballo sexan adecuados
para o traballo e garantan a seguridade e sade dos traballadores.
Dispoer dos medios adecuados de proteccin colectiva ou individual dos
traballadores.
Xestionar o mantemento, a posta en conformidade e realizar as inspeccins de
seguridade industrial dos diferentes equipos de traballo, mquinas e instalacins
da empresa.
Promover, participar e velar polo cumprimento dos procedementos e instrucins
de traballo naquelas tarefas potencialmente perigosas que se realicen normal ou
ocasionalmente na sa rea de competencia.
Cando se vai a realizar unha actividade potencialmente perigosa deber, en
particular:
Asegurarse de que o traballador dispn das instrucins de seguridade pertinentes
e, no seu caso, dos equipos de proteccin necesarios.
Vixiar que o traballador se atn as devanditas instrucins ao realizar a sa tarefa.
Solicitar dos traballadores informacin sobre calquera problema detectado ou
incidente ocorrido que poida poer de manifesto a necesidade de adoptar
medidas preventivas complementarias.
Efectuar un seguimento e control das accins de mellora que se realizarn na sa

rea de competencia, xurdidas das diferentes actuacins preventivas.
Implantar os programas e sistemas dirixidos a asegurar o cumprimento de todos os
requisitos legais, normativa interna e actividades especficas baixo o seu control en
materia de seguridade e sade.
Integrar os aspectos de seguridade nas reunins de traballo cos seus colaboradores
e nos procedementos de actuacin da sa unidade.
Revisar peridicamente as condicins de traballo da sa rea de responsabilidade.
Informar de todos os accidentes e incidentes que se produzan na sa unidade
funcional.
Participar na investigacin de todos os accidentes e incidentes que se produzan
na sa unidade funcional e na determinacin de Medidas correctoras para evitar
a sa repeticin.
Cooperar co empresario para que este poida garantir unhas condicins de traballo que
sexan seguras e non entraen riscos para a seguridade e sade dos traballadores.
Supervisar e vixiar o cumprimento da normativa de seguridade e sade laboral
por parte das persoas xerrquicamente dependentes de vostede e incentivalos e
transmitirlles comportamentos seguros.
Consultar aos traballadores sobre as sas condicins de traballo, aplicando na medida
das sas posibilidades as medidas preventivas e suxestins de mellora que propoan.
Transmitir aos seus colaboradores interese polas sas condicins de traballo e
actuar como exemplo para o seu persoal en canto aplicacin das medidas de
prevencin e proteccin.
Informar ao mando superior de calquera novidade na empresa que tea relacin co
exercicio das sas funcins.
Administracin / nanzas
Integrar nos orzamentos xerais da empresa as partidas relativas a seguridade e
sade laboral.
Levar a contabilidade dos custos de prevencin considerando nestes tanto os custos
preventivos pola seguridade como os producidos pola non seguridade.
Compras
Eleccin dos equipos de traballo, substancias, EPI, etc. adecuados.
Rexistro e entrega de EPI.
Asegurarse de que os elementos comprados cumpren coa normativa que lles
aplicable, van acompaados da informacin de seguridade pertinente e esta
transmtese ao servizo de prevencin e/ou s unidades ou departamentos que
deban utilizalos.
Almacn
Xestionar os pedidos de material e de proteccin colectiva e individual.
Realizar os almacenamentos de forma segura, tendo en contas as posibles esixencias
legais respecto diso (produtos qumicos, botellns, etc.).
Verificacin e mantemento adecuado das instalacins de almacenamento:
estanteras, zonas de paso, etc.
Mantemento
Determinar os equipos, instalacins e lugares de traballo que por razns preventivas
requiren mantemento ou revisins/inspeccins peridicas ou ocasionais (en
particular se son obrigatorias) establecer en que consisten, como realizalas de xeito
seguro, que comprobantes se requiren, e asegurarse de que se executan.
Adoptar as medidas necesarias para que, mediante un mantemento adecuado, os
equipos de traballo se conserven nunhas condicins adecuadas.
Levar a cabo o mantemento tendo en conta as instrucins do fabricante ou, na sa
falta, as caractersticas destes equipos, as sas condicins de utilizacin e calquera
outra circunstancia que poida influr no seu deterioro ou desaxuste.
Garantir que as operacins de mantemento, reparacin ou transformacin dos
equipos de traballo cuxa realizacin supoa un risco especfico para os traballadores
s podern ser encomendadas ao persoal especialmente capacitado para iso.
Adoptar as medidas necesarias para que aqueles equipos de traballo sometidos
a influencias susceptibles de ocasionar deterioros que poidan xerar situacins
perigosas estean suxeitos a comprobacins e, no seu caso, probas de carcter
peridico, co obxecto de asegurar o cumprimento das disposicins de seguridade
e de sade e de remediar a tempo devanditos deterioros e garantir que esas
comprobacins son realizadas por persoal competente.
Comprobar que os resultados dos mantementos e/ou comprobacins son
documentados e conservar os mesmos.
exercicio das sas funcins.
Contratacin de obras e servizos

Asegurar o cumprimento do RD 171/2004, polo que se desenvolve o artigo 24
da lei 31/95, do 8 de novembro, de Prevencin de Riscos Laborais, en materia de
Aplicar o Procedemento de Coordinacin de Actividades, e cooperar co coordinador
de actividades preventivas (se existe).
No caso de que a empresa acte como principal, establecer cales son as unidades
encargadas de controlar as actividades concorrentes e de exercer a vixilancia do
cumprimento da normativa de prevencin de riscos laborais.
Recursos humanos
Coecer no momento da contratacin ou cambio de posto de traballo se existen
restricins sa ocupacin ben sexan derivadas dunha prohibicin legal (esixencia
dunha competencia profesional) ben da esixencia psicofsica asociada ao posto
(posible pertenza a colectivos como discapacitados, embarazadas ou en perodo
de lactancia, mozos).
exercicio das sas funcins (existencia de traballadores de especial significacin, etc.)
LEMBRE
A prevencin de riscos laborais debe integrarse na organizacin xeral da

empresa, o que implica a atribucin de funcins e obrigas preventivas nos
diversos departamentos que a compoen, s deste xeito se conseguir que
a seguridade vaia metida na producin, e que non sexa soamente cousa
dun departamento o duns poucos responsables.
O documento que establece e formaliza a poltica de prevencin de
riscos laborais da empresa, recollendo a estrutura organizativa, as
responsabilidades, as funcins, as prcticas, os procedementos, os procesos,
e os recursos necesarios para realizar a accin preventiva das empresas o
Plan de Prevencin.
As ferramentas esenciais, para a xestin e aplicacin deste plan de prevencin
de riscos, que podern ser levados a cabo de forma programada, son a
avaliacin de riscos laborais e a planificacin da actividade preventiva.
BIBLIOGRAFA
10
CAP TULO
10
BIBLIOGRAFA
Lei 31/1995, do 8 de novembro, de Prevencin de Riscos Laborais.

Lei 54/2003, do 12 de decembro, de reforma do marco normativo da Prevencin de
Riscos Laborais.
Real decreto 3275/1982, do 12 de novembro, sobre condicins tcnicas e garantas
de seguridade en centrais elctricas e centros de transformacin.
Real decreto 2291/1985, do 8 de novembro, polo que se desenvolve o Regulamento
de aparellos de elevacin e as sas instrucins tcnicas complementarias.
Real decreto 833/1988, do 20 de xullo, polo que se aproba o Regulamento para a
execucin da Lei 20/1986 (derrogada), do 14 de maio, Bsica de Residuos Txicos e
Perigosos.
Real decreto 1942/1993, do 5 de novembro, Regulamento de instalacins de
proteccin contra incendios, modificado e desenvolvido pola Orde do 16 de abril de
1998.
Real decreto 1492/1993, do 5 de novembro, polo que se aproba o Regulamento de
Instalacins de Proteccin contra Incendios.
Real decreto 2085/1994, de 20 de outubro, polo que se aproba o Regulamento de
instalacins petrolferas
Real decreto 363/1995, do 10 de marzo, polo que se aproba o Regulamento
sobre notificacin de substancias novas e clasificacin, envasado e etiquetado de
substancias perigosas.
Real decreto 56/1995, do 20 de xaneiro, polo que se modifica o Real decreto
1435/1992, do 27 de novembro, relativo s disposicins de aplicacin da directiva do
consello 89/392/CEE, sobre Mquinas.
Real decreto 400/1996, do 1 de marzo, polo que se ditan as disposicins de
aplicacin da Directiva do Parlamento Europeo e do Consello 94/9/CE, relativa aos
aparellos de proteccin para uso en atmosferas potencialmente explosivas.
Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o Regulamento dos
Servizos de Prevencin.
Real decreto 485/1997, do 14 de abril, sobre disposicins mnimas en materia de
sinalizacin de seguridade e sade no traballo.
Real decreto 486/1997, do 14 de abril, sobre disposicins mnimas de seguridade e
sade nos locais de traballo.
Real decreto 487/1997, do 14 de abril, sobre disposicins mnimas de seguridade e
sade relativas manipulacin manual de cargas.
BIBLIOGRAFA
Real decreto 665/1997, do 12 de maio, sobre a proteccin dos traballadores contra

os riscos relacionados coa exposicin a axentes cancergenos, modificado polo Real
decreto 1124/2000 e Real decreto 349/2003.
Real decreto 773/1997, do 30 de maio, sobre disposicins mnimas de seguridade e
sade relativas utilizacin polos traballadores de equipos de proteccin individual.
Real decreto 952/1997, do 20 de xuo, polo que se modifica o Regulamento para a
execucin da Lei 20/1986 Bsica de residuos txicos e perigosos, aprobado mediante
o Real decreto 833/1988.
mnimas de seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos equipos de
traballo.
Real decreto 1254/1999, que aproba as Medidas de control dos riscos inherentes
aos accidentes graves nos que intervean substancias perigosas, modificado polo
Real decreto 119/2005 e o Real decreto 948/2005.
Real decreto 1254/1999, do 16 de xullo, polo que se aproban as medidas de control
dos riscos inherentes aos accidentes graves nos que intervean substancias perigosas.
Real decreto 379/2001, do 6 de abril, polo que se aproba o Regulamento de
Almacenamento de Produtos Qumicos e as sas Instrucins Tcnicas Complementarias:
MIE-APQ-1, MIE-APQ-2, MIE-APQ-3, MIE-APQ-4, MIE-APQ-5, MIE-APQ-6 e MIE-APQ-7.
Real decreto 374/2001, do 6 de abril, sobre a proteccin da sade e seguridade dos
traballadores contra riscos relacionados cos axentes qumicos durante o traballo
Real decreto 842/2002, do 2 de agosto, polo que se aproba o Regulamento
Electrotcnico para Baixa Tensin.
Real decreto 681/2003, do 12 de xuo, sobre a proteccin da sade e a seguridade
dos traballadores expostos aos riscos derivados de atmosferas explosivas no lugar de
traballo.
Real decreto 836/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba unha nova Instrucin
tcnica complementaria MIE-AEM-2 do Regulamento de aparellos de elevacin e
manutencin, referente a guindastres torre para obras ou outras aplicacins.
Real decreto 837/2003, do 27 de xuo, polo que se aproba o novo texto
modificado e refundido da Instrucin tcnica complementaria MIE-AEM-4 do
Regulamento de aparellos de elevacin e manutencin, referente a guindastres
mbiles autopropulsadas.
Real decreto 865/2003, do 4 de xullo, polo que se establecen os criterios hixinico-
sanitarios para a prevencin e control da lexionelose.
Real decreto 171/2004, do 30 de xaneiro, polo que se desenvolve o artigo 24 da
Real decreto 2177/2004, do 12 de novembro, polo que se modifica o Real decreto
1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen as disposicins mnimas de
seguridade e sade para a utilizacin polos traballadores dos equipos de traballo, en
materia de traballos temporais en altura
BIBLIOGRAFA
Real decreto 2267/2004, do 3 de decembro, polo que se aproba o Regulamento de

seguridade contra incendios en establecementos industriais.
Real decreto 948/ 2005, do 29 de xullo,que modifica, R.D. 1254/ 1999, do 16 de
xullo, polo que se aproban as medidas de control dos riscos inherentes aos accidentes
graves nos que intervean substancias perigosas. BOE do 20 de xullo de 1999.
Real decreto 1311/2005, do 4 de novembro, sobre a proteccin da sade e a
seguridade dos traballadores fronte aos riscos derivados ou que poidan derivarse da
exposicin a vibracins mecnicas.
Real decreto 286/2006, do 10 de marzo, sobre a proteccin da sade e a seguridade
dos traballadores contra os riscos relacionados coa exposicin ao rudo.
Real decreto 604/2006, do 19 de maio, polo que se modifica o Real decreto 39/1997,
do 17 de xaneiro, polo que se aproba o Regulamento dos Servizos de Prevencin.
Real decreto 919/2006, do 28 de xullo, polo que se aproba o Regulamento tcnico
de distribucin e utilizacin de combustibles gasosos.
Real decreto 393/2007, do 23 de marzo, que aproba a Norma Bsica de Autoproteccin
dos Centros, Establecementos, e Dependencias dedicados a actividades que poidan
dar orixe a situacins de urxencia, modificado polo Real decreto 1468/2008.
Real decreto 1027/2007, do 20 de xullo, polo que se aproba o Regulamento de
Instalacins Trmicas nos Edificios (RITE).
Real decreto 110/2008, do 1 de febreiro, polo que se modifica o R.D. 312/2005.
Real decreto 1644/2008, do 10 de outubro, polo que se establecen as normas para
a comercializacin e posta en servizo das mquinas.
Real decreto 2060/2008, do 12 de decembro, polo que se aproba o Regulamento
de equipos a presin e as sas instrucins tcnicas complementarias.
Orde de 29 de novembro de 1984, proteccin civil. Manual de autoproteccin.
Gua para o desenvolvemento do plan de urxencia contra incendios e de evacuacin
de locais e edificios. Tendo en conta o Anexo A9, que clasifica as instalacins como
de uso industrial e de almacenamento.
Orde do 26 de maio de 1989 pola que se aproba a Instrucin Tcnica Complementaria
MIE-AEM3 do Regulamento de Aparellos de Elevacin e Manutencin referente a
Carretillas Automotoras de Manutencin
Orde do 16 de abril de 1998, sobre normas de procedemento e desenvolvemento
do Real decreto 1942/1993, de 5 de novembro, polo que se aproba o Regulamento
de Instalacins de Proteccin Contra Incendios se revisa o anexo I e os apndices do
mesmo.
Orde MAM/304/2002, do 8 de febreiro, pola que se publican as operacins de
valorizacin e eliminacin de residuos e a lista europea de residuos.
ADR (Acordo Europeo relativo ao Transporte Internacional de Mercadoras Perigosas
por Estrada).
BIBLIOGRAFA
Cdigo Tcnico da Edificacin (CTE).

Normas UNE-EN
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relativos manipulacin
manual de cargas. 2003
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relativos utilizacin dos
equipos de traballo. Primeira parte, 2004.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relacionados coa exposicin
durante o traballo a axentes cancerxenos ou mutxenos. 2005.
Exposicin ao rudo. Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos
relacionados coa exposicin ao rudo. 2006.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos para a utilizacin polos
traballadores no traballo de equipos de proteccin individual. 2006.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relativos utilizacin de
lugares de traballo. 2006.
Vibracins mecnicas. Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos
relacionados coas vibracins mecnicas. 2007.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relacionados coa exposicin a
axentes biolxicos. 2007.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos sobre sinalizacin de seguridade
e sade. 2009.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relacionados con axentes
qumicos. 2009.
Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos relacionados coa proteccin
fronte ao risco elctrico. 2009.
Gua tcnica para a integracin da prevencin de riscos laborais. 2009.
Atmosferas explosivas. Gua tcnica para a avaliacin e prevencin dos riscos
derivados de atmosferas explosivas no lugar de traballo. 2009.
Notas Tcnicas de Prevencin do Instituto Nacional de Seguridade e Hixiene
no Traballo.
Procedemento de coordinacin de actividades para a construcin e reparacin
naval (Aprobado pola mesa de seguimento de riscos laborais no sector naval).
Jos Mara Corts Daz: Tcnicas de Prevencin de Riscos Laborais, Seguridade e
Hixiene do Traballo. Ed.Tbar, Madrid, 1998.
Mutua Galega de Accidentes de Traballo: Publicacins bsicas de prevencin de
riscos laborais. Ministerio de Traballo e Asuntos Sociais, 2001.
OSALAN: Manual para a Adecuacin de Equipos de Traballo Mbiles.
OSALAN, 2002.
BIBLIOGRAFA
OSALAN: Gua prctica de estadas tubulares apoiadas. OSALAN, 2002.

ASEPAL: Gua de Seleccin de equipos de proteccin individual ASEPAL, 2002.
Confederacin de Empresarios de Galicia: Manual de Equipos 2003. Fundacin
Galega para a Prevencin de Riscos Laborais, 2003.
CIG Metal: Normas e condicins de traballo non sector naval. Federacin do
metal, 2003.
FEMETAL: Prontuarios de prevencin de riscos laborais no sector do metal.
FEMETAL, 2004.
FEMETAL: Procedementos de prevencin de riscos laborais no sector do metal.
FEMETAL, 2005.
FEMETAL: Guas de prevencin de riscos laborais no sector do metal. FEMETAL,
2006.
ASIME: Estudo previo para a homologacin dos equipos de proteccin individual
no sector naval. ASIME 2007.
Ministerio de Traballo e Asuntos Sociais: Lmites de exposicin profesional para
axentes qumicos en Espaa. 2008. Instituto Nacional de Seguridade e Higiene no
Traballo, 2008.
ASIME: Estudo de riscos elctricos non sector naval. ASIME, 2008.

Tratado Prevencion Sector Naval

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tratado Prevencion Sector Naval

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GUA TCNICA ISSGA Tratado para a prevencin de riscos laborais Sector naval

GUA TCNICA ISSGA

1. INTRODUCIN E OBXECTO DO TRATADO 9

2. IDENTIFICACIN DE POSTOS DE TRABALLO E TAREFAS 15

3. FACTORES DE RISCO E MEDIDAS PREVENTIVAS 43

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 5

4. COORDINACIN DAS ACTIVIDADES EMPRESARIAIS 139

5. PREVENCIN E PROTECCIN DE EMERXENCIAS:

6. PROTECCIN EN ATMOSFERAS EXPLOSIVAS 189

6 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

7. OS EQUIPOS DE PROTECCIN INDIVIDUAL 217

8. CUALIFICACIN, FORMACIN E INFORMACIN

9. XESTIN DA PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NA EMPRESA 267

10. BIBLIOGRAFA 281

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 7

A construcin e reparacin de buques na Comunidade galega, e en especial na provincia

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 11

Pose unha orientacin eminentemente tcnica na que se outorgou unha especial

12 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

Vixilancia da Sade, Formacin en Prevencin de Riscos Laborais e Traballos en Altura),

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 13

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 17

Tamn se empregan equipos de mecanizado na caldeirara-tubera, como trades,

18 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

TAREFAS, TIPOS DE SOLDADURA E EQUIPOS DE TRABALLO

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 19

Outro aspecto a considerar no que se refire aos traballos do soldador a sa incidencia

20 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 21

a carpintara, que consiste na elaboracin de pezas de madeira e que se desenvolve

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

22 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

TRATAMENTO DE SUPERFICIES. PINTOR-CHORREADOR

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

Preparacin e limpeza de supercies

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 23

24 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

Utilzase basicamente para a eliminacin da cascarilla de laminacin ou calamina

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 25

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

26 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 27

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

28 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 29

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

Aplicacin de poliuretano: esta tarefa consiste no inxectado da espuma de

Alta resistencia ao desgaste e a abrasin.

Alta resistencia traccin ao esgace.

Resistencia a graxas, osxeno, etc.

Aplicacin de polister: esta tarefa consiste na aplicacin das fibras de polister

Tanto no caso da aplicacin de polister como na aplicacin de poliuretano dbese

Non se debe esquecer os traballos de reparacin de buques antigos onde se utilizou

O amianto ambiental pode producir a asbestose que unha grave enfermidade

30 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

DESGASIFICADO. LIMPEZA INDUSTRIAL

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO

TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas 31

Limpeza e extraccin de residuos

OPERADOR DE GUINDASTRE. OPERARIO DE MOVEMENTOS

32 TRATADO PARA A PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS NO NAVAL manual de boas prcticas

TAREFAS E EQUIPOS DE TRABALLO