kedilerin fehefei

filozoflarn kedileri
federica sgarbi

eviren nur taran

Kedtlertt\ _felsefest
fH<.>z<.>Fartt\ Kedileri

e\'iren: nur h11n

h2<> Kihp, ishthul 2013
Federica Sgarbi
Felsefeci. Kediler, felsefeden sonraki en byk tutku
su. talyan. Kadn. Kendini daima Oscar Wilde'n u
szleriyle tantmay tercih ediyor: "Kimdir kinik? Her
eyin fiyatn bilen fakat hibir eyin deerini bilme
yen insan."

Nur Taran
1 983 zmir doumludur. Yaynevleriyle kiisel geli
im, ifa ve ocuk edebiyat zerine kitap projeleri;
dergilerle eviri ve zgn haber almalar gerekle
tirir. Yazar, okur, dinler. Szl eviri yapar.

Asl Alpar (adm izi karikatr)

1 987 Ankara doumlu. Zonguldak Karaelmas niver
sitesi ktisat Faktesi'ni bitirdi. Tuhaf bir ekilde kari
katre balad. Baz fanzin ve dergilerde yazd, izdi.
Birka ulusal ve uluslararas sergide yer ald. "Baka
trl bir dnya," umuyor.
Kedilerin Felsefesi
Filozoflann Kedileri
Federica Sgarbi

h2o kitap
 KeJt1erit1 fe!sefest
fl!()z()Rant1 KeJtleri

e\'rer.: r\ur tara!'1.

2t> kltar. ta!'1.bt:.! 2013
1
h20 kitap - 17
Felsefe dizisi - 1

Kedilerin Felsefesi Filozoflarn Kedileri

Federica Sgarbi

eviren Nur Taran

ISBN 978-605-86700-6-8
Temmuz 2013, h2o yaynclk ve iletiim hizmetleri ltd. ti.
Federica Sgarbi 2000. Philosophy of Cats
. Bask, h2o kitap, Ocak 2014, stanbul.
2. Bask, h2o kitap, Ocak 2014, stanbul.

Yayna hazrlayan zcan zen

izimler Asl Alpar (admizi)
Kapak Sevil Tarla
Sayfa dzeni h2o kitap

Bask ve Cilt Ceylan Matbaas-Ahmet Uar

Davutpaa Cad. Gven Merkezi,
83/317 Zeytinburnu/stanbul
Matbaa Sertifika No 23352

h2 o yaynclk ve iletiim hizmetleri ltd. ti.

Barbaros Mal., Tophaneliolu Cad.,
Glbeste kmaz, 10/2. skdar - stanbul
Yaync Sertifika No 22734

www.h2okitap.com
www.twitter.com/h2okitap
www.facebook.com/H2o
 Kedt!ertt\ felsefest
ftl<.>L<.>Rart\ KeJtlert
 nMiyav

Bu kitab satn aldysanz ya da satn almak zerey

seniz, muhtemelen ayn sessiz sedasz hallerini, irin
kupalarda sunulan bitki aylarn, mum n, mu
mun akp gidiini, kitap kokusunu ve pek tabii kedi
leri seviyorsunuz.
Bunlar seviyorsanz olumlu bir insan olduunuz
da ortada. Bu konuda da haklysam gnlk yaam
deneyimlerine bir para felsefe serpitiren bu kitabn
aromasn da seveceinizi tahmin edebilirim.
Elinizdeki kitapta yer alan yklerin tm gerek
yaanmlklardan derlenmitir. Fakat kediler sahneye
kmadan nce her eyin nasl baladn size anlat
mam gerekiyor...

13
 Kedilerin Felsefesi

Gnlerden alelade bir cumartesi ya da pazar ise ve siz

de evinizde ne yapacanz bilmeden oturuyorsanz,
yaadnz ehirde bulunan kedi bannaklanndan bi
rini ziyarete gidin derim. "Gidersem kendimi ok su
lu hissederim ve o zavall kediciklerin hepsini birden
eve getirmeye kalkann!" dncesiyle evde kalmaya
da devam edebilirsiniz elbette.
Ben de, tpk sizin gibi, yaz tatili bahanesi veya e
itli nedenlerle dada bayrda braklm ya da sokak
larda yaamaya terk edilmi kedicikleri evime konuk
olarak kabul edemeyecek durumdaydm. O zamanlar
ehrin ortasnda, halihazrda nci ve kinci adnda iki
kedinin iktidar oktan ele geirdii bir dairede otu
ruyordum.

15
 te bu "iki" nedenden dolay, bir cumartesi aka
m kedi b arnaklarndan birini ziyaret etmeye karar
verdiimde, evdekilerin yanna bir baka kedi daha
alamayacamn zaten farkndaydm. Ama hayat ite,
insann zihninde fikirler b azen de adm adm ekille
niyor. Bir de b aktm ki bu ziyareti yapmann iyi bir
ey olacana karar verivermiim.
Gittiim b arnak, bahesindeki aalar ve zilin ze
rine resmedilmi byk kedi az figryle adeta bir
tabloyu andryordu. Dier yandan arka bahedeki f
rn, kafesler, biteviye miyavlamalar ve kesif i koku
su bir anlna bile olsa ziyaretimi srdrp srdr
meme konusunda beni tereddde drmt.
Barnan, farkl yalarda, renklerde ve karakter
lerde yetmi sekiz sakini vard. Kediler gururlu hay
vanlardr. Bunu en ok da b ahe duvarnda otururken
ya da kanepede uyuklarken fark ettirirler size. Onlar
kafese kapatlm grmek beni sarsmt. Dier taraf
tan elimden hibir ey gelmiyordu. Brakn yetmi se
kizini, bir tanesini dahi alp gtrebilecek durumda
deildim. Aynca, ben birini gtrsem bile barnaa
baka kediler gelmeye devam edecekti.
H ayatnza ka kedinin patileriyle iz braktn hi
dndnz m? Bir tanesi doduunuz evin ya da
ninenizin kedisiydi, bir dierini kendi evinize kt
nzda size yarenlik etmesi iin evlat edinmitiniz,
sahil kenarnda ya da dada kiraladnz evde ona
bir yudum st verdiiniz iin kapnz andrp du
ran da unutmayn ltfen... Tekir kediler, siyah-beyaz
desenliler, ran ve Siyam kedileri ... Her biri yznze
glckler konduran bir anyla hatrlanan can yolda
. Stuart MacMillan'n da dedii gibi "Her miyavlama
yreinize ileyen yumuak bir dokunutur."

16
 Yabana atlacak bir sz deil ; ne var ki iinde bu
lunduum bu durumda, kafeslerden ve odacklardan
ykselen miyavlamalar daha ok yreimi eritiyordu.
Barnan konuklarnn, onlarn en itenlikle sevdi
im yn olan "kedilik"lerini yaayamadklarn gr
mek beni yaralamt. Ama yine de bu, elimden hibir
ey gelmedii gereini deitirmiyordu.
Yaam alanlarndan koparlm yetmi sekiz kedi
den oluan bu zavall topluluk aklmdan bir trl k
myordu. Onlar iin bir eyler yapmalydm. Ama ne?
Akrabalarmla, dostlarmla, ksacas aklma gelen
herkesle konutum; hatta benim gibi felsefecilerin
(yksek renimimi felsefe zerine yaptm) akl selim
ilerle uramadn nk zaten felsefenin uygula
maya dair olmadn ve gereklikten kopuk olduu
nu syleyen biriyle dahi...

Oysa felsefe, sylenenin aksine, konu zerinde uzun

uzun dnme ve konuyu sakince yanstmaya odak
ldr. Bu yntemle zm kefedebilmek iin en ba
sit yolu bulmaya karar verdim. Sizin ve benim gibi
cmert, anlayl ve kedi a insanlar olduundan
emindim. Onlar barnak sakinleri hakknda bilgilen
direbilirsem, sorunun kendi kendine zlebileceini
dndm.
Bylece uzun soluklu bir hazrlk yapmak zere
kollan svadm. Barnakta yaayan yetmi sekiz ke
dinin bilgilerini toparladm. Her birinin yan, salk
durumunu, kiiliini ve kendine zg tavrlarn sra
lamak gerekiyordu.
Bundan da nemlisi her birinin kendine yakr e
kilde isimlendirilmesi gerekiyordu. Zira, bir kiloluk
utanga bir kediye "Aslan" ismini veremeyeceim gibi

17
 dokuz kiloluk tombul bir kediye de "Ty" demek ko
mik kaacakt.*
Buradan hareketle b arnaktaki her kedinin bilgile
rini ieren b ir tablo hazrladm. Her birinin yks
zerine dikkatle dnerek hepsine b irer isim verdim.
Hemen ardndan da planm b arnan mdryle
paylatm. Her gn yerel gazetelerde yaynlanacak
ilanlar hazrlayacam, bylelikle b arnakta yaayan
tm kedileri yava yava tantacam syledim. Bu
projeyle tek b ama ilgilendiim srece barnak a
sndan bir sorun olmayacan syledi. Lakin md
rn i arkadalarndan biri bu konuda ok daha istek
sizdi. Ona hatrlamak zorunda kalaca bir sr isim
sayarak, srtna bir yk daha bindirmi olmamdan
ikayet ediyordu.
Barnan mdrn ikna etmenin heyecanyla
kentteki gazetelerle b irer b irer balantya getim. He
men hepsi, az ya da ok yardm etmeye raz oldu.
Barnakta yaayan yetmi sekiz kedi de, ben de ha
berin yaylmas ve kedilerin yuva sahibi olmas ko
nusunda hayati rol stlenen bu gazetelere ok ey
borluyuz.
Son olarak "kedilerimi" yalnzca yaadm kentin
sakinlerine deil ayn zamanda tm blgeye tantmak
zere gereki ama bir o kadar da sempatik ilanlar
hazrladm. Belki bu sayede onlarn da bir yuvas ol
masn salayabilirdim.

* Kedilerin adlarn anlaml ve Trke olarak kedilerimize verebileceimiz

bir ad olduu srece bire bir evirdik. Aksi durumlarda yazarn vurgula
d anlam koruyarak, Trkede verilebilecek szckleri setik -h2o kitap.

18
KEDLER
BERDU
 Berdu

Bana gre bir kediyle yaamann keyiflerinden biri de

keyfin gerek anlamna uygulamal olarak ahit
olmaktr.

Compton Mackenzie

lanlarn hazrladm ilk kedilerden biri de "Berdu"

idi.
Be yalarnda tam bir sarmand. smini, barnaa
gelmeden yaad kedi srsnde kendisine bakan
kadn takmt. Souk algnl tedavisi nedeniyle ge
tirildii barnaktan kacak kadar iyileme gstereme
miti.
Berdu keyfine dknd. Onu her grdmde ya
uzanyor ya oturuyor ya da bir rafta ylesine duruyor
du. Bu keyif dknlnn rahatlk akndan te, de-

23
 rin depresyon belirtisi olduunu, zavall Berdu'un da
bu nedenle ciddi ekilde ty dktn ok gemeden
anladm. stelik souk algnl kroniklemiti. Ak
alanda durmaya alkn olduundan barnaa ve ke
dilerin dar kmasn engellemek iin bahenin ev
resine gerili aa bir trl alamyordu. Onu bu halde
grmek iimi actmt. Kprdanayan ve bo bakan
gzleri ile kediden ziyade bir zamanlar kedi olan bir
canlya benziyordu. Yine de okanmaktan byk keyif
alyordu. Kapda biri belirdii an kendisini bir "miyav"
ile ne karyordu. Kafasna dokunduunuz anda da
neeleniyordu.
Sevgi dolu Berdu, gazetede ilann verdiim kedi
ler arasnda ilk sralarda yer almt. Balarda ilanlar
hazrlarken oturmu bir slubum ya da gazetecilik
deneyimim olmadndan yalnzca kedilerin bilgile
rini sralyordum. Dolaysyla Berdu'un ilannda da
yalnzca unlar yazyordu :
Berdu, erkek kedi, sarman, be yanda, i ve d
parazitlerden arnm, al, tatl ve iyi kalpli, depres
yonda ve keyfi pek yerinde deil. Acilen yuva aryor.

24
lana barnan adresi ve telefon numarasnn yannda
kendi cep telefonu numaram da ekledim. Daha sonra
bunun ne kadar iyi bir fikir olduunu anlayacaktm.
Berdu'un haricinde ilanda be farkl kedinin daha
bilgileri yer alyordu. landaki dier kediler iin pek
ok kii arad. Nihayet bu telefonlardan biri de Berdu
iin ald. Sabah saatlerinde ilanm grp gelecek
olan kalabal karlama umuduyla telefonun ya
nnda bulunmak zere barnaa gittim. Hala kranla
hatrladm o gn, pek ok kii kah telefon ederek
kah b arna ziyaret ederek ilana byk ilgi gsterdi.
Beni cep telefonumdan arayan bir kadn Berdu
hakknda bilgi almak istediini syleyerek "Bir sar
man evlat edinmek istiyorum, evde iki tane daha var,"
dedi. Harika bir kedi olduunu ama ok da iyi g
rnmediini ona aktardm. "Size zahmet vermek is
temem ama ok da nazik birine benziyorsunuz. O nu
bana getirebilir misiniz?" diye sordu. Benim iin so
run olmayacan, arabam olduunu syledim. Ardn
dan kedinin durumunun hassas olduunu gz nnde
bulundurmas gerektiini kendisine hatrlattm. Onu
yine de almak istediini syledi.
Onu almak iin ieri odaya girdiimde, Berdu'u bir
yanna yaslanm, kk bir pencereden dar bakar
ken buldum. Onu oradan kurtarmaya o kadar heves
liydim ki nme baz engellerin kabilecei aklmn
ucundan dahi gemiyordu !
Souk algnl geirdii iin ila tedavisi gryor
du. Veteriner iinse kediyi b aka bir yuvaya gnder
menin temel art salkl olduundan emin olmakt.
Bu konuda en ufak fikrim olmadndan onu almak
isteyen kadnla randevuyu ayarlamtm. ptal etmek
de istemedim. Grme bir saat sonrayd ve veterineri

25
 arayp, Berdu'un durumunu ve evlat verilip verile
meyeceini sordum. Veteriner "Daha bu sabah mua
yene ettim. Evlat edinilebilir," dedi ve iime su serpti.
Berdu'u, gvenle kollanma alp, kulana "Eve
gidiyorsun," diye fsldamak, hayatmda yaadm
en harika duygulardan biriydi. Anlad m bilemiyo
rum ama mrlamaya balad. Onu barnakta buldu
um bir tama antasna koyduum gibi arabann
n koltuuna yerletirdim. Barnan ehir dnda,
muhtemel yeni yuvann ise ehir merkezinde olmas
da b ir sorundu. Ayrca, souk algnl tedavisi iin
gerekli ilalan almak zere ncelikle tam ters istika
mete gitmeliydim. Dkkanda ilalarn neredeyse yan
s yoktu. Bulamadklarm satabileceini dndm
baka bir dkkana gittim. Oraya gidebildiim kadar
hzl gitmeye ve bir gzm ondan ayrmamaya zen
gsteriyordum. Hareket halinde olmamzdan arm
bir etrafa, bir bana b akyordu. Dars souktu ama
arabay onun iin stm, bir de radyoyu amtm.
Bir sre sonra bu durum houna gitti ve harektlen
meye balad. Nihayetinde ben de ihtiyac olan dier
ilalan bulmutum.
Neredeyse tam zamannda muhtemel yuvann kap
sndaydm. Zile basp, "Merhaba. Ben Kedi Kz" dedim
(ilanlarda da bu takma ismi kullanyordum). Kadn,
artk geip gidenlerin admlaryla anm ta deme,
son derece dar ve irin bir sokakta oturuyordu. Kk
bir kapy araladm ve kendimi geni, bol imenli ve
bakml bir bahede buldum. Elimdeki tama antas
n Berdu'un byk yeil gzleriyle evreyi yle bir
kolaan etmesi iin yukar kaldrdm. Kadn beni ie
riye davet etti. Kediler iin biilmi kaftan bir yerde,
bahe kat bir apartman dairesinde yayordu. Evin

26
ii kalaslar ve trmanlacak raflaryla kediler iin tam
bir cennetti. Tama antasn zenle ve yavaa yere
brakp, koruma kapan atm. antadan ok daha
gen, ok daha atik ve pek merakl bambaka bir kedi
frlad. Depresyonunu, barnaktaki eski okuma koltu
unda brakan Berdu, yeni evinde zplamaya ve her
yan koklamaya balamt b ile.
Kadna, evde iki tane daha kedi olduu iin dikkatli
hareket etmenin daha doru olabileceini syledim.
Fakat kadnn yeni kedisiyle de gayet rahatlkla ilgi
lenebilecei o kadar akt ki kk bir sohbetin ar
dndan evden ayrldm. Kapy ardmdan ektiimde
ise Berdu, kedi olma halini resmedercesine yatan
zerine uzanmt bile.

Bu kitapta anlattklarm bir para felsefe ile ilikilen

dirme konusunda kendime sz verdim. Zira projenin
gerekletirilmesinde felsefenin de pay yadsnamaz
d. Ksacas, szm tutuyorum.
Her yknn sonunda, yknn kahraman olan
kedinin ahsna mnhasr zelliklerini yansttn
dndm bir kk felsefi alnt bulacaksnz. Ki
tabn bandaki Bertrand Russell'dan yaptm aln
tyla bu anlamda ilk giriimimi gerekletirdim bile.
Russell'n (neredeyse) dier tm ngiliz filozoflar gibi
biraz sert ve keskin bir zihin yaps vardr. Okumanz
tavsiye ederim. Mutluluun Peinde (Pursuit of Hap
piness) kitabn ok sevmitim. Fakat yine de kedilere
dair ilk hikayemde Russell'a deil Kant'a gndermede
bulunmak istiyorum.

27
 Sklkla insanlarn Kant' zor anlalr bulduklarn
iitiyorum. phesiz Kant, kavranlan son derece kar
mak bir yapyla tanmlar ve onu anlayabilmek iin
anlamaya istekli olmanz gerekir. rnein Aydnlan
ma Nedir Sorusuna Verilen Cevap adl almasnda
biz insanlarn icat ettii "aznlk" kavramn nasl bir
yergiyle parampara ettiini grebilirsiniz. Tartma
aa yukar u ekilde devam eder:
Bir eyi yapmadan nce bunun "nedeni"ni kendini
ze sormalsnz. Sizi ilerlemeye gtrecek olan ey de
zaten budur. Bu konuda ona katlmamak elde deil !
Kant'n pek ok gr, gerek derinlii gerekse ger
ekliiyle beni sarst gibi yaamm boyunca b ana
destek de olmutur.
ykden hareketle Ethica: Etik zerine Dersler
(1775-1 780) kitabndan bir alnt yapmak istiyorum:
Hayvan doas ile insan doas benzetir. nsan
doasnn gsterimleriyle rten, hayvanlarn da,
gsterimleri yoluyla ilettii, taleplerini karlama g
revlerimizi yerine getirdiimizde dolayl olarak in
sanla kar olan grevimizi yerine getirmi oluruz.
Bu nedenledir ki bir kpek, sahibine uzun sre ve
sadakatle hizmet verdiyse, hizmet eden insannkine
benzer ekilde bir dl hak eder ve kpek hizmet
edemeyecek kadar yalandnda sahibinin grevi,
kpee hayata gzlerini yumana dek bakmaktr. Bu
tr davranlar bize insanlara kar grevlerimizi ye
rine getirmemiz iin de destek olur. Eer hayvan ve
insan davranlar benze ve ayn ilkelerden besleni
yorsa, o zaman hayvanlara kar ykmllklerimiz
var demektir nk ancak bu yolla insanlara kar
tadmz benzer ykmllkleri yerine getiririz.

28
PAA
 Paa

Her kedi, odadaki en alml kadn olma yetisine

sahiptir.

Edward V. Lucas

Paa'nn kendine zg bir gzellii vard. Bembeyaz

tyleri, zmrt yeili gzleri ve maalesef FIV hastal
olan bir Ankara (Angora) kedisiydi. Kedileri az ok
tanyanlar bu hastaln (tam ismiyle Peline Immuno
deficiency Virus ya da kedi AIDS'i*) kedilerin mrn
ksaltan bir etki yaratmadn bilir. te yandan Paa
zaten 1 O yandayd ve bir tmr nedeniyle kulak u
lan bir ameliyatla alnmt. Hemen hemen tm haya
tn barnakta, sevgiden uzak ve bir isim bile alama
dan geirmiti. Dierleri gibi onu da ok sevdim.
Peline Immunodejiciency Virus (FIV) baklk sistemi ilevinin kabul
edilebilir olann altnda grev yapmas nedeniyle kedilerde ok sayda
salk sorununa neden olabilen bir virstr. Kedi AIDS'i olarak da ad
landrlabilen hastala, baklk yetmezlii sendromu neden olabilir. Bu
virs, insanlara ve dier trlere bulamaz -.n.

31
 O na, ruhunun asaletini, hareketlerinin soyluluu
nu temsil eden bir isim vermek istedim. Bylece ilan
okuyanlarn, bir zamanlar bana gelen "kck"
sorunlara karlk onun hem d grn hem de ka
rakter olarak ne kadar harika bir varlk olduunu an
lamasn amalyordum.

Tm bu isteklerimi tek bir kelimede buluturmak ko

lay deildi elbette. O zamanlar bir okulda felsefe
retmenlii yapyordum ve ders arasnda ya da le
aralarnda ilham alabileceim kaynaklar aratryor
dum. Aslna bakarsanz ilerimden biri de bu srada
okulda bulunan herkesi bir kedi evlat edinmesi iin
ikna etmekti. En sonunda bir gn aradm ismi bul
dum: Paa ismi onun asaletine ok yakacakt. O s-

32
ralarda hala metin yazarl konusunda ok deneyim
sizdim. Yani yazdm ilan yine ok ksa bilgilerden
oluuyordu. ian yaymlandktan sonra yal annesi
iin beyaz bir kedi evlat edinmek isteyen bir kadnla
telefonda grtm. Bir tek o aramt zaten. Kadn
telefonda kediyi ancak on gn ierisinde gelip teslim
alabileceini iletmiti.
Sorun u ki ilanlar gazeteye gnderilir gnderilmez
baslmyordu. Bu sefer de maalesef ilan yaz ilerine
ulatrmamn ardndan bir hafta gemi, gazete ilana
ancak yer verebilmiti. Bu srada Paa uyuz kapt. ok
hafif de olsa, derhal ilalarla mdahale de edilse kad
nn onu grmeye gelecei on gn iinde evlat edini
lebilir duruma kavumas zor grnyordu.
ans eseri iki haftadan daha uzun bir sre geti.
Paa da bu srada hem hastalndan hem de hasta
lk nedeniyle oluan ty dkntlerinden yava ya
va kurtuluyordu. Zamanlamann muhteemlii iime
su serpiyordu. Kim bilir belki bylece Paa'ya da bir
yuva kazandrabilecektim. Kadnla buluacamz gn
barnaa iki saat erken gittim. Yanma ty temizleme
spreyi, bir tarak ve Paa'nn tasmasna takmak zere
mavi bir fiyonk da almtm. Taranan ve temizlenen
beyaz tyleriyle ksa sre ierisinde gz alc ve kar
konulamaz grnmeyi baarmt.
Belki de bana yle geliyordu.
Kadn bana Paa'nn arad kedi olmadn, onun
yerine sekiz aylk bir kedi yavrusunu evlat edinmek
istediini syledi. Uradm hayal krkl bir yana
yal bir kadna yavru kedi vermenin hem kediye
hem de kadna bir ikence olacan dnyordum.
Yavru kedilerin parazitlerden arndrlmas, alanma
s, temizlenmesi iin sklkla veterinere gtrlmesi

33
 ve ayn zamanda eitilmesi gerekiyordu. Bir de s
tne yavru kediler hiperaktif oluyordu. Bu anlamda
halihazrda apartman dairesinde yaamaya alm,
tatl ve sessiz bir kedi duruma ok daha uygun gr
nyordu. Btnyle hayal krklna uramtm ama
daha kts, Paa da b arnakta kalmt.
Hemen ertesi gn yetikin bir kedi evlat edinmek
istediini syleyen bir kadn arad. Paa'nn durumu
nu ona akladm, "Hi sorun deil. Onu bana getire
bilir misiniz?" yantn aldm.
Kedileri, onlar evlat edinmek isteyenlerin evine
teslim etmenin benim iin bir keyif olduunu syle
dim. Bu bana kedinin yaayaca ortam kiisel olarak
grme frsat sunuyordu. Kadnla ertesi gn leden
sonra be buukta grmek ve Paa'y yeni yuvasna
gtrmem konusunda anlatk.
Ertesi gn geldiinde P aa'y tama antasna yer
letirdim ve "yeni yuva"ya doru birlikte yola ktk.
Ukrayna asll kadn, b akcln yapt hasta ve
yal bir kadnla birlikte harika bir evde yayordu.
Paa'ya b ahenin ok daha gzel grndnden
eminim. Tantklar andan itibaren kadn da kedi de
halinden gayet memnundu. Paa, kadnn baldrlarna
yle bir srtnd, karlnda da iki scak okama
kazand. Paa'nn evi kefetmesini izleyerek mz
evin st katna ktk. Evlat edinme belgesini doldur
dular (evlat edinen kiinin kayd iin gerekli bir i
lemdi bu). Evden ayrldmda Paa da tpk Berdu
gibi yatan zerinde uzanyordu.
Ne zaman bir kediye yeni bir yuva kazandrsam,
yeni aileyi hayvann ihtiyalar ile ilgili bilgilendiri
yordum. Pek ou iin sokaktan kurtarlm bir kediyi
evlat edinmek ilk kez yaadklar bir deneyimdi. Keza

34
ayn ekilde kedilerin yiyecek, ieecek, yaam art
lar, tketmesi gereken im ve otlarn yannda hare
ket gereksinimlerini de aklayan ; uygulamaya dnk
ipularn sraladm ve evde ktsn aldm tek
sayfalk bir Kedi Rehberi de hazrlamtm. ounluk
la evlat edinmenin ardndan da yeni aileyi arayp ke
dinin alma durumunu ve ihtiyalarn yokluyordum.
Hissettiim mutluluun tarifi yoktu. Paa'y evlat
edinen kadn da beni arayp, kedinin durumunun iyi
olduunu, hasta ve yal kadnla da ok iyi anlatk
larn iletmiti.
ok memnun olmutum.
Birka ay sonra b arna aradmda bana "Biliyor
musun Paa'y geri getirdiler. Bir hafta nce evlat edi
nen kadn geldi ve ivereninin vefat ettiini syledi.
Onun da lkesine dnmesi gerekiyormu ve kediyi be
raberinde gtremiyormu," dediler.
O anda, muhtemelen sizin de hissettiiniz zere ok
byk bir hayal krkl yaadm. Hayvan hassasiyeti
hakknda konumak istemiyorum ancak hepimiz, ke
dilerin de, tpk bizim gibi kendilerini barna basan
veya onlara dmanca davranan ortamlardan nasl
etkilendiini biliyoruz.
Paa, barnan bahesinden ayrlmyordu. Nere
deyse bir haftadr yemek yememi, bulunduu yer
den, dier kedilerden ayr durduu im zeminden
kprdamamt. Btn yaamn bu barnakta geir
dikten sonra sonunda kurtulmann ve sevgi grmenin
bir yolunu bulmu ; kendisine ait bir bahe ve yataa
sahip olmann tadn almt. Onu bunun iin kim su
layabilirdi ki?
O kadar zlmtm ki hemen almalara bala
dm. Aslna bakarsanz o srada birka ilan bir ara-

35
 ya toplamtm bile. kna etme kabiliyetim ok daha
glenmiti. Paa'nn ilann yazarken ok daha fazla
zen gstermeye altm. lann yaymland gn de
pek ok telefon aldm (tam olarak krk kii arad).
lan yleydi:

Paa in Acil ar
yksnn herkesi yrekten etkileyeceine inand
m Paa iin acil bir ilan vermek zorundaydm. G
zeller gzeli Paa temiz, p arazitlerinden arndnlm,
ksa kulakl, bembeyaz tylere, harika yeil gzlere
sahip ok mutsuz bir hayvan. Trk-Angora melezi
olan ve uzun yllardr barnakta yaayan Paa'nn
ksa ve sk tyleri var. Bir yuvas olmas iin elimden
gelen her eyi yapyorum nk dier kedilerle ya
amaya bir trl gerek anlamda ayak uyduramyor.
Onu yeniden hayata dndren bir yuva bulmay ba
armtm. Masal iki ay kadar srd. Paa, yeni aile
si ona daha fazla bakamayaca iin, yine barnaa
dnd. Ltfen gelin ve onu aln ! Barnaa dnd
nden bu yana iyilemek istemedii bir travmaya
girdi, yemek yemiyor ve bahedeki imin zerinden
ayrlmyor. Gn be gn eriyor. Ltfen bu yal fakat
efkat dolu, kar beyaz kediye yaama ans verin.

Her zaman olduu gibi ilann altna iki telefon nu

maras ve b arnan adresini ekledim. lfnn yaym
lanaca gn seyahat edecektim ve yapmam gereken
kk iler vard. Telefonum o sabah saat yedi otuzda
ben trendeyken almaya balad.
Gen bir kz Paa iin duyduu znty telefon
da aktarrken "Zavall, yle brakld iin kendisini
ok kt hissetmi olmal," diyordu. ki saat ierisinde

36
gelip kediyi alacan syledi. yle de oldu. Paa ba
rnaa bir daha asla geri dnmedi.
r- /)

'(
--

talyan Piero Martinetti, bir yirminci yzyl filozofu

dur. Pek ok insan adn bile bilmez. Kant'n en sk
takipilerinden, ahlak ve yaam hakk kavramlar
zerine uzman Martinetti'nin Hayvanlara Merhamet
isimli bir kitab vardr. Baz saptamalarnn gn
mzde bile geerliliini koruduunu grdnzde
derinden etkileneceinizi dnyorum. En azndan
ben etkilenmitim.
Piero Martinetti yle der:
len bir hayvann gznde insanca bir eyler var
dr. Hayvanlarn yaam biimini daha yakndan an
lamak, her halkarda insanlarn, bu varlklara biraz
daha maneviyatla ve daha da merhametli bir ekilde
yaklamasn salayacaktr.
Keza baka bir filozof Grisetto da kedisi iin hislerini
u cmlelerle ifade etmitir:
O yalnzca zavall, kk bir kediydi. Fakat beni se
ven ve ok sevdiim bu kk yaratn hayatmda
kaplad yer son derece mhimdi.
Belki belli baz eyleri biraz da Grisetto gibi dn
dm iin yaptm. Barnaa geri getirildikten sonra
kendisini bahede lme terk eden Paa iin bir eyler
yapmak zere beni harekete geiren de benzer hisler
di.
Siz olsanz ne yapardnz?

37
YNYANG
 Yin Yang

Kediler youn odaklanmay alglama ve

uratnz eyle aranza girme konusunda
amaz bir kabiliyete sahiptir.

Arthur Bridges

Yal ve bir ekilde farkl (patisiz, kuyruksuz ya da

grmeden) bir yaam sren kediler bir yuva bulma
konusunda, doal olarak, daha fazla sorunla karla
r. Yin Yang da bu kedilerden biriydi. Bir enfeksiyon
nedeniyle gzlerinden birini kaybetmiti. Mtemadi
yen gz krpyor gibi grnse de, btnne bakld
nda, ho bir yz vard, hatta ok irindi.
Fakat bunlarn haricinde bir sorunu daha vard. Yin
Yang ok rkek ve hatta utangat. Byle bir kediye
yuva bulmak dierlerine gre ok daha zordur. Genel
likle insanlar, karlatklarnda rkt iin onlardan

41
 kaan deil onlara sevgi gsteren bir kedi evlat edin
mek ister. Sonu olarak, scak bir ortamda sevgi yu
mana dnebilecek olan bu kediler ayn barnakta
yaayp, hayatlarn yine ayn barnakta kaybeder. Bu
sebeplerden tr Yin Yang zor bir vakayd. Yars
siyah yars da beyaz olduu iin sonradan Yin Yang
adn verdiim kedicik sekiz aylk bir yavruydu. Tp
k Yin Yang simgesi gibi ztlklarn mthi uyumunu
tayordu. stelik bu yavru, acilen yuva bulunmas
gereken kedi saysnn ok fazla olduu bir dnemde
b arnaa gelmiti. Onun iin yle bir ilan hazrladm:
Yin Yang neredeyse byl dehilebilecek gzellik
te sekiz aylk bir yavru. Her trl i ve d bakteri
temizliinden geirildi, arndrld. ok rkek oldu
u iin ona sabrla yaklaacak ve onu anlayabile
cek bir kiinin kendisini evlat edinmesini bekliyor.
Gzlerinden birini kaybetmesine ramen gsterdii
direnten tr adn, ztlarn dengesini betimleyen
nl Dou simgesinden ald. Size deerli bir dostluk
sunmaya hazr.

42
lann yaymland gn kimse aramad. ki gn sonra
cep telefonumdaki gen kz sesi bana "Yin Yang hala
barnakta m?" diye sordu. Yavrunun durumunu kza
akladm. Barnaa gelip yavruyu grmek istediini
syledi.
Yin Yang' ziyaret etmek iin pek ok kez barnaa
gidip gelen gen kzn daha nce hi kedi evlat edin
mediini ve bunun iin annesi ve anneannesini ikna
etmek zorunda olduunu rendim. Ona "Kedinin
evde zgrce dolaabilmesi ok nemli. Bu nedenle
kediyi evde yaayan tm bireylerin kabul etmesi ge
rekiyor," dedim.
B ir hayvan evlat edinmenin uzun yllar srecek
bir sorumluluk olduunu ve bu konuyu dikkatle d
nmesi gerektiini syledim. Sklkla insanlar artk
istemedikleri hayvanlarn barnaklara brakr. Bun
lardan bazlar neredeyse yl nce evlat edinilmi
hayvanlardr. B ata bunun alerjiden kaynaklandn
dnyordum. Alerjilerin bir anda ortaya ktn
biliyorum nk. Fakat ayn zr kullanan st ste
yirmi be kii grdkten sonra yaadmz kentin ha
vasnda ciddi bir sorun olduu fikrine kapldm. B u
kadar alerji olan insan daha nce bir arada hi gr
memitim.
Bir gn yine telefonum ald, telefondaki ses "Ka
rarmz verdik. Mcadele etmeye hazrm ama sence
Yin Yang sosyalleebilir mi?" diye soruyordu. "Elbet
te," yantn verdim. Biraz korkmutu o kadar. Sabrla
iyiletirilmesi mmknd. stelik her zaman yardma
hazrdm.
Yin Yang bylece yuva buldu. Bulur bulmaz da
karlkl mektup (daha dorusu mesaj) trafii bala
d. Ben Yin Yang'n durumunu soruyor, tavsiyelerde

43
 bulunuyordum, kz da bana onun tuhaflklann anla
tyordu. Kedinin gvenini kazanmas iin "Ona elinde
mama ile yavaa yakla" gibi ipular veriyor; yata
n ya da koltuun altna gizlendii gibi zor durumlar
karsnda are retmeye alyordum. Bir sre sonra
kzdan, gelime kaydedilmeye baland, mjdesini
aldm.
Hem de ne gelime !
Yin Yang barnakta insan grd an svan bir
ylan b al gibiydi. Kedilerin mizac hakknda fazla
deneyim sahibi olmayan biri iin bu tarz bir kediyi
sevmek zordur. Fakat daha nce de yazdm gibi bu
kitap hayatn mucizelerinden; anlay, cmertlik, ef
kat kokan deneyimlerden bahsedfyor. Bu yzden size
Yin Y ang'n bana gnderilen ilk fotorafnn pencere
kenarnda, srt st yatar vaziyette gbeini sahibine
sevdirken ekilmi olduunu sylediimde ok da a
rmayn!
"Kk sorunu" nedeniyle evlat verilmesi daha g
olan bir kediyi evine ald iin ok mutlu olduu
nu syleyen kz, Yin Yang' mrnn geri kalannda
b arnakta kalmaktan kurtard iin kendisiyle gurur
duyuyordu.
D olaysyla yavru kedi de onu bunun iin dllen
dirmiti.

Hayvanlarn kran duygusu tad evrensel olarak

biliniyor. Her birimiz hayatmzda en az bir kere ol
sun buna ahit olmuuzdur. Birka kelime ile tanm
lanmas pek de kolay olmayan Alman filozof Arthur
Schopenhauer tarafndan kaleme alnan nemli bir
eserde de bunu gryoruz.

44
 En nemli eserlerinden biri olan sten ve Tasarm
Olarak Dnya (The World as Will and Representation
- 1815) aadaki ifadeyi de ieren bir Yksek Felsefe
tezidir:
Hayvanlar da maneviyat sahibi olmaya, efkat gs
termeye ve minnet duymaya kabildirler.

45
MiNNO
 Minno

Kilolu kediler bile igdsel olarak bu altn kural

bilir: ikoysan, zayf grnecek ekilde dur.

John Weitz

Bannaa geldiinde 15 kilo civannda olan Minno,

"sahibinin" (kimse bir kedinin sahibi olamayaca
ndan bu, son derece irkin ve uygunsuz bir keli
me aslnda; ancak burada durumu ksaca aklamak
niyetiyle mecburen kullanyorum) vefatndan sonra,
kimsenin evine almaya niyetlenmedii ve hatta ona
mutlu ya da en azndan uygun bir yuva bulmak zere
kln bile kprdatmad, umursanmayan kediler ka
tegorisinde yer alyordu.

49
 Minno, kocaman gbei, st gri-eflatun, alt pa
muk beyaz olan garip renkli krk ile insanda glme
istei yaratan elenceli fakat biraz allm tanmla
rn dnda ve csseli bir dii kediydi. Yedi yandaki,
fal ta gibi alm bal rengi gzlere sahip kedinin
kt bir huyu da vard. Korktuu iin grd her
kese tslyordu. Yaantsnn tmn sahibiyle birlik
te bir apartman dairesinde geirmi bir kedi olarak
kendisini bir anda, "ona zel" yemek kab olmayan
garip ve kalabalk bir odada buluvermiti. Yeni yaam
koullar ona ok korkun grnm olmal.
Vereceim ilan tm bunlar iermeliydi. Okuyan
herkes onun iinde olduu durumu bilmeliydi ve b y
lece belki birisi ona ilgi gsterebilirdi.
yle yazdm:

Minno'un sahibi bu dnyadan gt. Beraber ge

en yedi yldan sonra o imdi yalnz ve kentimizin
hayvan barnana terk edilmi durumda. O, eflatun
ve beyaz renkli tyleri, kocaman bal renkli gzleri
ile gzel, uysal ve iri (ama gerekten iri) bir dii. u
anda ise yeni evresine uyum salamakta gerekten
zorlanyor.
Ltfen onu evlat edinin.

Beklenmedik ekilde ilann yaynland gn bir kz

arad ve telefonda bana yle dedi: "Merhaba, affeder
siniz benim daha nce hi kedim olmad ama ilannz
beni ok etkiledi. Acaba Minno hala orada m?
Ona tm hikayeyi etraflca tekrar anlattm, ilave bir
telefon grmesinin ve bir gnlk sessizliin ardn
dan kediyi almaya karar verdi.

50
 Yeni kedi severimiz bylece Minno'u alp eve g
trd ama "kullanm klavuzu" olmadan. Her zaman
hazrda basl kopya bulunmayabiliyordu u benim El
Kitab'ndan.
Birka gn sonra telefonda konuuyorduk ve bana
kedinin hibir ey yemediini syledi. Ona yemek
olarak ne verdiini sylediinde ise tabii bu benim
iin hi de srpriz olmad.
Bu kedide beni en ok artan ey doru mama
talimatlarna uyulmasna ramen beslenmeyi reddet
mesiydi.
Bir eyler fena halde yanl gidiyordu. Minno'un
vefat eden ev arkadann olunun telefonuna uzun
uralardan sonra ulatm. Dncesizlik etmi ve
bize Minno'un garip b eslenme alkanlklarndan
bahsetmeyi unutmutu. Bu "Kk Hanm" tavan
cierinden baka bir gday azna bile srmyordu.
Hayvanlarn barnaklara terk edenlerin (hayvan
dan kurtulmak iin ellerinden geleni yapmaya hazr
olduklarn varsayarak) en azndan hayvann yaam
biimindeki allmn dndaki noktalar konusunda
gerekli bilgileri verecek kadar vicdanl olmas gere
kiyor.
Cier konusunu rendiim anda Minno'un ona
verilen yemekleri yememesinin ve aklanamaz ekil
de byk olmasnn nedenini anladm. O sadece i
kindi, iman deil !
Bu durumu kediyi evlat edinen kza anlattm. Bu
gne kadar tek bir kedisi bile olmam zavall kz im
di Minno'un midesine dknl ile baa kmak
zorundayd.
te yandan stlendii grevi laykyla yerine getir
meye kararl olduundan ii hemen kvrmt. Birka

51
 ay boyunca iletiimde kaldk ve aramzda gerek bir
dostluk kuruldu. Onu son grdmde Minno nee
li, scakkanl ve "sadece" dokuz kilocuktu ! Yeni bes
lenme tarz onu ok daha dengeli, salkl ve temiz
bir kedi haline getirmiti. Aslna bakarsanz sonun
da kendi kendisini temizleyebilecek kilodayd! Tm
bunlar dnldnde Minno iin her ey yoluna
girmiti.

Maalesef hayat bunun gibi gzel hikayelerden ibaret

deil. Hayvanlar zerinde yaplan deneylerden ya da
iftlikte veya gsteri dnyasnda hayvanlarn maruz
kald zulmden ayrntlaryla bahsetmek istemiyo
rum. Fakat tm bunlar yadsnamayacak gerekler.
Toplum, en azndan sanayi toplumu, bir hayvann ha
yatnn insannkinden daha deersiz olduuna inanr.
Bu konu burada tartlamayacak kadar kapsaml.
Dier taraftan bu blm nl filozof Helmut Friedrik
Kaplan'dan bir alntyla sonlandrmak istiyorum. Ke
diler ve felsefe zerine yazlm bir kitapta vejetayen
ve hayvan haklar savunucusu Kaplan'a yer verme
den olmaz. Hayvan Haklar: Bir Kurtulu Hareketinin
Felsefesi'nde Kaplan yle der:
nsanla ayn trden deil diye hibir canlnn yaam
hakk insannkinden daha nemsiz deildir.

52
ZIPIR
 Zpr

Kedilerin evcilletirme konusunda zorluk

kardklar sylenir.
Bu hi de doru deil. Benimki beni birka gnde
evcilletirdi.

Bill D ana

"Byk tekirlerin ok gzel olduu"na pek ok kii

nin katlacandan phem yok. Bu, belki de, izgileri
kaplanlarn, o batan karan krkn andrdndan
dr. Fakat Zpr'n en dikkat ekici zellii kaplans
izgileri deil, azndaki di telleriydi maalesef.
Azndan geirdii bir ameliyat nedeniyle uygula
nan anestezinin etkisiyle hala baygn haldeki Zpr,
"sahibi" olan iki kii tarafndan barnaa getirilip b
raklmt. Kendisini evde deil de bir kafesin ieri-

55
 sinde, aznda inemesini zorlatran bir metal p ar
asyla bularak uyanmann nasl da harika bir duygu
olabileceini tahmin edebilirsiniz zannediyorum.
stelik sahiplerinin ok ok zgn olduklarn sy
lemeye cesaret edebildiklerini dnnce ... yi ki de
zlmler, bir de zlmeseler zavall Zpr'n bana
daha neler gelecekti acaba?
in cabas, Zpr ayn zamanda kedi AIDS'i, yani
FIV tayordu. Aslnda, bahede yaayan bir kedinin
bu hastala yakalanmas ok sk rastlanan bir durum
ve insan korkutan isim ksaltmas yznden etkileri
kolayca abartlabiliyor. Ben de bu " hafif rahatszl
a" yakalanm, be yanda bir kedi sahiplenmitim.
imdi on iki yana girdi ve sal hala yerinde, yani
hayatnn mrlamalarla dolu yedi yln bahetti bana.
Bu yzden, bakm evindeki gzel ve salkl kedi
cikler hakknda yazmamay tercih ediyorum. Zaten
onlar hemencecik bir yuva buluyor ve ilan verilme
sine gerek kalmyor. Bunun yerine, insanlar yetikin
kedilerin hayatlarna katabilecei mutluluu grmeye
davet ediyorum.
Yetikin kedilerin yalarndan tr birtakm al
kanlklar edinmi olduu dorudur. Ama belki de bu
alkanlklar sizin iin sorun tekil etmez, hatta hou
nuza bile gidebilir! Bu ihtimali dnn bir. Tuvalet
eitimini alm, ev hayatna alk, eski sahibi tara
fndan terk edildi ve insan efkatine hasret kald
iin daha ilk grte size ak olacak ve kucanzdan
inmeyecek bir kedi... D aha ne olsun?
Kedilerin mr ortalama 13-14 yldr ama daha
uzun yaadklar da olur. Yani 7-8 yandaki bir ke
diyi sahiplendiiniz zaman en az alt, hatta yedi sene
sizi yalnz brakmayacak bir dost edinirsiniz. stelik

56
bir bakm evinde yalnz ve mutsuz hayata veda ede
cek bir kediye ikinci bir ans vermi olursunuz.
Tabii ki bir kedinin bu kadar uzun yaayacann
bir garantisi yok ama ayn ey yavru kediler ve hatta
insanlar iin de geerli.
Belki de yaplacak en doru ey sizinle bazen b a
klaryla, bazen elinizi yalayarak bazen de mrlama
laryla "konuan" bir kediyi yedi yanda bile olsa sa
hiplenmektir.
Zpr "konuarak" kimseyi kendisini sahiplenmeye
ikna edemedi ama ans ona bir baka yerden gld.
Biri beni o srada ar bir souk algnl gei
ren Bilge'yi sahiplenmek iin aram ama veteriner
Bilge'nin evlat edinilmeye uygun durumda olmadn
sylemiti. Oysa Zpr yeni bir yuva edinmeye tama
men hazrd. Di telleri sonunda karlmt ve artk
rahat bir ekilde yemek yiyebiliyordu. Ama maalesef
barnaktaki yeni ve stresli hayatna uyum salamakta
glk ekiyordu. Hep raflarn kuytu kelerinde sak
lanyor ve yemek zamannda mama kabnn evresini
saran dier kuyruklardan fena halde ekiniyordu.
Bilge'yi evlat edinmek iin beni aradklar ve onu
yeni evine gtrmek iin gerekli dzenlemeleri yapt
m srada, henz yeni bir yuvaya gnderilecek durum
da olmadn bilmiyordum. Berdu'un hikayesindeki
gibi, bakm evine vardmda yeni sahibiyle ilemle
ri tamamlamak zere bir randevu ayarlamtm bile.
Bilge'nin hasta olduunu rendiimde ne kadar
zldm anlatamam. Birka gn sonra, Bilge'nin
bir enfeksiyon yznden hayatn kaybettiini ren
diimdeyse, zntm derin bir kedere dnt.
Ayn zamanda, evlat edinilmeye hazr bir aday ol
duu halde onu yuva sahibi yapamadm iin de ok
zlyordum.

57
 En iyi ozum, Bilge'yi evlat edinmek isteyenle
re Zpr'yi nermekti. Rafta, her zamanki kesinde
uzanmaktan honut, artk gzel ve salkl olan bu
kediye b aktm: Denemeye deerdi. Mstakbel adayn
evine kucamda siyah beyaz bir kedi yerine, kahve
bej izgili bir kediyle gittim.
Elbette, tm bu yaananlar ve Zpr'n gemii hak
kndaki tm bilgileri eksiksiz aktarmam gerekiyordu.
Kediyi evlat edinmek isteyen kadnn nazik bir yz
vard. Aklamalarm yer yer arm, sorgulayan
gzlerle ve hatta keyifli bir ifadeyle dinledi. "Zpr
mkemmel," dedi, "Gzel ve sevecen bir kedi."
in asl, ben hikayeyi anlatrken, akll kedicik de
bo durmam ve yeni sahibinin bacaklarna srtne
rek, kuyruuyla eteklerine dolanarak kendini sevdir
meye b alamt.
Sonunda operasyon baaryla sonuland ! Kendine
yeni bir yuva bulan Zpr halinden gayet memnun g
rnyordu.
Oradan sevin iinde ayrldm. Bir hafta kadar son
ra b arnaa tekrar gitmem ve baz evrak ilemlerini
tamamlamam gerekti. Gitmiken, onu grmek iin
Zpr'n yeni sahibini ziyaret etmeye karar verdim.
Elimden geldii kadar, evlat verdiim kedilerin yeni
evlerini ziyarete gider, hem kedinin salk durumunu
kontrol eder hem de kedi ve sahibinin oyanarlarken
mutluluktan mest olma hallerini seyrederim.
Zpr'a dair aklmdaki son grnt bir rafn ke
sinde tek bana dururkenki haliydi. Yeni evine var
dmda, onu altn sars iki krlentin arasnda, bir
kazan zerine serilmi, horlaya horlaya uyurken
buldum.

58
Hayvanlarn bize katabilecei ok ey var, zellikle
de skunet ve ilham konusunda. Sanat eserlerine ve
iirlere ilham kayna olduklarn ya da evcil hayvan
terapisi rneindeki gibi duygusal tedavi ustalar ola
rak ba tac edildiklerini sklkla gryoruz.
Bununla birlikte, onlara borcumuzu her zaman
hakkyla dediimizi syleyemeyiz. Arthur Schopen
hauer Parerga ile Paralipomena ( 185 1) eserinde bu
konu hakknda syle yazmtr:

"An" yaamaya olan tutkumuzun evcil hayvanla

rmzla geirdiimiz zamandan aldmz keyfe kat
ks byktr. Onlar, yaadmz ann ekil bulmu
halidir ve baz alardan, aklmzdaki dnce ve
kayglar yznden genellikle grmezden geldiimiz,
dertsiz tasasz geirdiimiz her saatin kymetini an-

59
 lamamz salarlar. Sadece varolmu olmann ken
disine yetmedii bencil ve acmasz insanolu, hay
vanlarn sadece hayatta olmaktan tatmin olabilme
yetilerini suiistimal ederek, hayvana yalnzca haya
tn srdrecek kadarndan fazlasn sunmaz.

60
 BONCUK

(' 1\

QO
9
 Boncuk

Ne kadar zaman geerse gesin, iyi bir kedinin

hatras aklnzdan; ne kadar urarsanz uran,
tyleri koltuunuzdan kmaz.

Leo Dworken

Caddeler krmz ve altn sars renklerle sslenmi ve

klarla donatlmt.
Kn souuna ramen davetkar ve gven verici,
scak bir hava vard.
Oysa barnakta, her ey bu kadar toz pembe deildi.
Ne olduysa o gn, yani Noel arifesinde oldu. Saat yedi
civarnda, kedi evlat edinmek istediini syleyen bir
kadndan telefon aldm. Ona barnan yeni konuu
Boncuk'tan bahsettim. Kocaman boncuk gibi gzleri
olan ve kucak delisi bu kedicik henz drt aylkt.

63
 Kadn Boncuk ile ilgilenmi gibiydi. Ertesi gn,
yani 25 Aralk iin randevulatk. Sonunda Boncuk'u
bu kasvetli yerden kurtarp, sevgi dolu bir yuvaya
yerletirme fikri beni mutlu etmiti.
B arnak, tatil gnleri yalnzca sabah saatlerinde de
olsa, her gn akt. Noel sabah, saat dokuzda, ora
daydm. Gider gitmez, hibir eyin farknda olmadan
Noel gnn de herhangi bir gnmesine yaayan
kedilerin kulaklarn okadm. Ama bugnn kk
Boncuk'un asla unutamayaca bir gn olabileceini
biliyordum. Odaya girdiim gibi, Boncuk kucama
geldi ve adeta titreyen, scack bir motor gibi mrla
maya balad.
Zil alnca, kapy atm ve kadn ieri girdi. Gr
ne gre, Boncuk ondan holanmt. Patileri zerin
de kk bir vals yapt ve kuyruunu yeni dostunun
b aldrlarna dolad. Tribnlere oynamasn ok iyi bi
liyordu.
Ancak bu arada benim de kafam karmt. Kadn,
bana, ne zamandr kedi almak iin yalvaran oluna
henz Noel hediyesi alamadn laf uzata azata an
latt.
"Peki, siz bu kediyi istiyor musunuz?" diye sordum.
Kedi bakmann kpek b akmaktan daha kolay, daha
dorusu "tahamml edilebilir" bir seenek olduunu
syledi. lk iki dakika ierisinde, evlat edinilen hay
vanlarn sonunda yalnz kalmasnn temelindeki iki
nedeni de sralam oldu:
Bir: Hayvanlar nesne olarak grmek.
ki: Yeterince dnmeden evlat edinmek.

"Tahamml" yeni kurulan bir ilikinin baarl olma

s iin salam bir temel deildir. Evdeki tm bireyle-

64
rin kediyle yaamaya onay vermesi yetmez. Evdeki
herkesin kediyle yaama fikrine samimi olarak heves
duymas gerekir.
Tahamml snrlannn, yrtlan perdeler, ty kap
l hallar gibi kedilerin alametifarikas olan eylerle
ne abuk zorlanabildiini ok ok iyi biliyorum. Tm
bunlar kedileri seven insanlara ho gelir, ne var ki
evremizdeki insanlar iin o kadar da cazip deildir.
Kedi sahibi olmann beraberinde getirdii sorum
luluklann nemini ne kadar aklamaya alsam da,
kadnn beni dinlemediini anlaynca, kediyi sahip
lenmesine izin vermedim.
Tabii ki Boncuk'un bannakta kalmas fikrinden
honut deildim ama onu bir eya gibi gren birinin
evine gitmesindense orada kalmasnn daha hayrl
olacan dndm.

Benzer olaylara pek ok kez tank olmutum ve artk

muhtemel sonulann kestirebiliyordum. stelik kedi-

65
 ciin zaten alkantl bir gemii vard ve risk almak
istemedim.
Kadn hayal knklna uramt ; hmla ayaa
kalkt ve gitti. Ben de bu kck kediye duyduum
zntyle ba baa kaldm ama onun iin en doru
sunu yaptm biliyordum. Yine de kocaman boncuk
gibi gzlerine baktmda, bunu bilmenin pek de fay
das olmuyordu.
Kadnn arkasndan kapy boazm dmlenerek
kapattm.
Yine de Boncuk'un henz yavru oluuna, sevim
liliine ve cazibesine gvenebileceimi bilmek beni
biraz da olsa teselli etti; bu artlar altnda sahiplenil
me ihtimali olduka yksekti. Hayatnn geri kalann
b arnakta geirmeyeceini biliyordum.
Bilmediim eyse, onun iin tm dileklerimin ok
ksa bir zaman iinde gerekleeceiydi. Drt gn
sonra harika bir ift Boncuk'u sahiplendi.
Onu tama antasnn iinde bakm evinden ayr
lrken grdmde, doru yerde olduunu anladm.
Yalnzca Noel iin deil, hayatnn geri kalann mut
lu bir kedi olarak geirecei bir yuvaya gidiyordu.

66
 TEKR

---------- '-
o
-=---
 Tekir

Kedi ve insan iftletirilebilseydi, bu insanla

katk, kedi cinsine ise ihanet olurdu.

Mark Twain

Zavall sevimli Tekir iin gelecek p tenekesinin

iinden baknca ok umutsuz grnm olmal. B ir
yaz gnyd. Sahibi tatile kmak iin bavullarn ha
zrlam, arabasna yerletirmi ve kedisini, kum ka
byla birlikte p tenekesine atp gitmiti.
Evet, yanl okumadnz: p tenekesi. Ama bu bu
dalann, hayvanlara eziyet etmenin yasal olarak ceza
ya tabi bir su olduundan haberi yoktu. Neyse ki, o
srada olay yerinde bulunan akgz bir kadnn plaka
numarasn not etmesine izin verecek kadar pn
yannda zaman geirmiti.

69
 Hayvanlara eziyet edenler, nerede olurlarsa olsun
lar, birilerinin onlar izliyor olabilecei ihtimalini ba
zen unutuyorlar. En karanlk gecede, en ssz yerlerde
bile yaptklarndan sorumlu tutulabileceklerini sonra
dan anlyorlar. Tekir'in bana gelenlerde de durum
byleydi. Sahibi olacak ahman iledii suun ceza
sn dediini bilmek iinizi rahatlatacaktr.
Ama maalesef Tekir de bir bedel dedi... Hem de
gzyle. p tenekesine derken, sa gzn cid
di ekilde yaralamt. Bakm evine vardnda, ok
korkmu bir haldeydi. Bedensel ve ruhsal salna
tekrardan kavumas zaman ald. Onun iin u ilan
hazrladm:

Tekir - pten kurtarld!

Tekir adndaki kehribar gzl bu kedicie evini a
mak isteyen var m? ok oyuncu ve sevecen bir kedi.

Resimde kafesinin tellerine nasl da yaslandn gr

yorsunuz. Tekir, az kapal bir p tenekesinden kur
tarld! Biri onu mama ve kum kabyla beraber pe

70
atp gitmi. Dme esnasnda bir gz iltihap kapt ve
kr oldu.
ok sevimli, i ve d parazit alar tam, ev hayatna
alk bu dii kedinin, onu sahiplenip, bandan ge
en kt olaylara ramen ok sevecek yeni bir yuva
ya ihtiyac var. Bu kaplan yavrusuna yuvanz an !
Bu kaygl ilil.n verirken, ayn zamanda yasalarn
hayvanlara eziyet eden ya da terk eden herkesi hapis
ve byk para cezalaryla cezalandrdn hatrlat
mak istedim.
Son zamanlarda, il anlara kedilerin resimlerini de ek
lemeye baladm, bylece ilanlar gren okuyucular
kedinin neye benzedii hakknda da fikir sahibi olabi
lecekti. Zaman gsterdi ki, bu dahiyane bir hareketti.
Daha nce de belirttiim gibi, bu kitab, ou za
man yle deillermi gibi grnseler de, insanlarn
aslnda nasl yce gnll olabildiklerini gstermek
iin hazrladm. Paa ve Tekir'in ilanlarna gelen ce
vaplar bunu bana kantlad. Onlarca kii bana ve ba
km evine telefon yadrd. Pek ok kii bu zavall ke
diciin hikayesinden ok etkilenmi ve ona bakmaya
gnll olmutu. Tekir'i, hali hazrda iki kedisi olan
mutlu bir kedi sahibi evlat edindi. Son grtmde,
Tekir'cik nihayet evinde mutlu ve huzurlu bir hayat
srmekteydi.

Tekir'in hikayesini K. Davis'in Hayvan Haklar zr

Retorii: Gz nnde Bulundurulmas Gereken Baz
Hususlar ( 1 994) kitabndan u szlerle bitirmek isti
yorum :
71
 Biz insanlar, evrim yoluyla dier hayvanlarla akra
bayz. Empati kurma yetimiz de bunu gstermekte
dir. Yani, kafese mahkum yaayan bir tavuun ac
ektiini ya da doal ortamnda yaayan bir tavu
a kyasla neler hissediyor olabileceini anlamak
iin zel bir yetenee ihtiya duymayz. nsanlarn
bilmek istedii her eyi renme kapasitesi olduu
sylenir ama maalesef insan hareketlerinin kurban
olmann nasl bir ey olduunu anlamak, insan iin
son derece zor.
Son olarak R. Lockwood'un bir makalesinden alntla
dm u szlerle Tekir'in hikayesini bitiyorum:
Hayvanlara ikence eden herkes seri katil olmasa da,
her seri katil zamannda hayvanlara ikence etmitir.

72
 HARKA

1
,..-1 f--..

---------,,,,::::-, 3-J --
-----

~
 Harika

Bir kedi yaz gnnde bahe duvarnz; souk k

gnndeyse kalbinizi ssler. . .

Judith Merkle Rilke

Bazlarnz bir yandaki dii bir kedi iin, hele ki bu

kedi sevimli bir ran kedisiyse, yeni bir yuva bulma
nn zor olmayacan dnebilir.
Genelde de bu byledir ama Harika'nnki istisnai
bir durumdu.
Harika, barnaa gelmeden nce bir bodrum katn
da yaamaya mahkum edilmiti nk yaad evin
kk olunun kedilere kar alerjisi olduu ortaya
kmt. Ne kadar sylesem az: Bir hayvan edinme
den nce, hangi cins ve rk olursa olsun, mrnn
sonuna dek bu hayvana gznz gibi bakabilecei-

75
 nizden emin olmalsnz. Bundan eminseniz ve hay
van evlat edinmeye karar verirseniz, evdeki herhan
gi birinin alerjik olma ihtimali her zaman mevcuttur
ama yine de bu bir hayvan iki ay boyunca bodrumda
kilitli tutabileceiniz anlamna gelmez.
B yle bir durumda, hemen yeni bir yuva aramaya
balamanz gerekir. ncelikle, hayvan haklan dernek
lerine b avurabilirsiniz. Gnmzde bu gibi dernekler
hemen her yerde mevcut ve gerektiinde size yardm
edecek ve destek olacaklardr.
Bunun yan sra, b akm evleri ve eitli barnaklar
sahibi olmayan hayvanlarn bakmn stlenmektedir.
H arika'nn tek ansszl kt muamele grd
bir yuvadan gelmesi deildi maalesef. Harika zaten
son derece mutsuz bir ortam olan evcil hayvan satan
bir dkkandan satn alnmt.
Canl bir varl satn almann etik d oluundan
bahsetmeyeceim bile, ama zellikle baz evcil hay
van satan dkkanlarn sahipleri muhtemel alclarda
merhamet duygusu uyandrp, daha ok sat yapa
bilmek adna hayvanlar ok kt koullar altnda
yaamaya zorlamaktadr. Bu hayvanlar satn almak,
ahlak d olmas bir yana, maalesef bu ticarete destek
olmaktan baka bir ey deildir.
Kk ran kedisi Harika'nn hikayesi de byleydi.
Barnaa getirildiinde, elimsiz ve pisti. Henz bir
yanda bile deildi ve bu ksack hayatnda daha im
diden bir sr ac ekmiti. nanmas g fakat tm
bunlara ramen, insanlara olan gveni sarslmamt.
Her kedinin kendine has bir kiilii vardr, safkan
olsalar da, olmasalar da. Yine de safkan kedilerin baz
ok karakteristik zellikleri olduunu belirtmeden
edemeyeceim. rnein, eer sadk, sakin, insan zor-

76
lamayan bir kedi istiyorsanz Siyam cinsinden uzak
durun. Bu kediler inanlmaz gzellikteler ama fazla
syla ilgi arsz olabilirler. Deneyimlerime dayanarak
sylyorum.
ki tane Siyam kedisiyle hayatm paylatm ve ikisi
de mthi hayvanlard. Yine de karakterlerinin herke
sin tercihleriyle rtmeyebileceini not etmek gere
kiyor. Adeta birer skunet ve tahamml simgesi olan
ran kedileri ise bunun tam tersidir. Yani, byk bir
ounluu yledir. Satkan bir ran kedisi olan Harika
da ok sevimli ve gzel bir kediydi. Yine de ne kadar
uratysam, ona bir yuva bulamamtm.
Neden mi? nk Harika "cins kedi sevenler" i in
fazla yalyd. Ka kiinin telefonda bana "Ama bu
kedi zaten kocaman olmu," dediini tahmin bile ede
mezsiniz ! Kocaman olmu dedikleri kedi yalnzca on
bir aylkt !
Aslnda bu konuyla ilgili tepemin tasn attran
olay, barnaa getirilen yedi yanda, aslan paras bir
ran kedisiyle ilgili. Bu kedi iin ilan verdiimde bir
kadn arayp, ka yanda olduunu sormutu (ki ben
bunu ilanda zaten belirtmitim}.
Kedinin yan syleyince, kadn "Ben yedi yan
daki kediyi ne yapaym?" diye parlad. Buna verilecek
pek ok cevabm vard ama hibirini buraya yazmak
uygun olmaz.
Nihayeti nde, Harika hak ettii gibi bir yuvaya ka-
vutu.
Verdiim ilan yleydi:

Harika, gen bir ran kedisi, krll tekir. ok sevim

li, ksrlatrlm, i ve d parazit alar yaplm,
eve alkn. Gzleri kehribar sars; tyleri ise altn
sars ve kahverengi fra darbeleriyle bezeli.

77
 Bu ilann biraz daha geniletilmi hali, nceki kedi
ilanlar gibi, b aarl oldu.
O sabah alyor olduumdan kediyi sahiplenen
iftle tanma frsatm olmad ama kurtarlm bir ke
diyi sahiplenmenin hem insanlara hem de kediye ver
dii mutluluu reneceklerini bilmek iimi sevinle
doldurdu.

Bir kediyle koltuunuzu, yatanz, masanz (ya da

her ne olursa) paylamaya karar verdiinizde, tercih
leriniz ne ynde olursa olsun, ehrinizdeki sahipsiz
hayvanlara bakan hayr kurumlarnn intemetteki
ilanlarna gz atn. Er ya da ge, hayalinizdeki evcil
hayvan bulacaksnz.
Aslnda bu sayfalarda, sevgi dolu bir eylemin ya
ratt byye tank oluyorsunuz: Scak bir kucak, bir
glck, samimi bir hareketin bys.
r- '1

(!;-
---

Hayvanlar ve insanlar arasndaki derin ban var

ln ispat edecek (hem dnrlerden, hem de ruh
bilimcilerden) yeterince kant sundum. Ama izninizle
bir kez daha, milattan sonra birinci yzylda yaam
Antik Yunanl dnr Plutarkhos'un szlerini sizler
le p aylamak istiyorum. Gnmzde hala geerlilii
ni koruyan, insann ruhuna dokunan eserlerin yazar
Plutarkhos Et Yemek zerine, Birinci Sylev adl ese
rinde yle demitir:
Dier canllara bylesine efkatle ve insanca davra
nan bir insan, hemcinslerine zarar verebilir mi?

78
HIRIN
 Hrn

Bir kedinin dostluunu kazanmak zordur,

nk kediler bilge ve .filozofa hayvanlardr.
Kimseye sevgilerini sorgusuz sualsiz sunmazlar.

Theophile Gautier

Hrn gerek bir panter; muhteem bir gzellikti. Sim

siyah bedeni, kedilere mahsus, akmak akmak bakan
san-yeil gzleri sayesinde canllk kazanyordu; sin
si ve sessiz admlarla etraf kolaan eden gizemli bir
avcyd. Barnaktaki nispeten "zor" saylabilecek ke
dilerden biriydi : Zaptedilemez, vahi ve " zgr" ruh
luydu. Ksaca, gerek bir kedi. rice bir vcudu, gl
bir boynu ve avucunuzu tmyle dolduracak kadar
byk, yuvarlak bir kafas vard.

81
 Sakin bir kedi olmad iin, ona yeni bir yuva bul
mak zere ok uramamz gerekeceini anlamtm.
Kedi istemeyen birinin bahesini kendine zorla mes
ken edindii iin b akm evine getirilmiti.
Bir hayvan kurtarmak hem kolaydr, hem de yerine
getirilmesi gereken bir sorumluluktur. Yolda bulduu
kaza kurban bir hayvan alp da barnaa getiren ya
da hi olmazsa bir at altna alan insanlara her zaman
byk bir sayg duymuumdur. Gerek bir fedakarlk
ve insanlk rneidir bu. Bir hayvann hayatn cebi
nizden be kuru kmadan kurtarabilirsiniz.
Yine de, bu durumda bile, olduka dikkatli olmak
gerekir. Mesela, sokaktaki yavru bir kpei eve al
madan nce annesinin yaknlarda olup olmadna
b akmak nemlidir. Aksi takdirde, bir bebei anne s
tnden mahrum etmi olabilirsiniz.
B acanza srtnen sevimli kediciin, tasmas ol
masa bile, hali hazrda bir sahibi olmadndan emin
olmak gerekir. Bu son durumdaki eliki maalesef hi
bitmez. Tasma takmann kedilerin doasna aykr ol
duu dorudur ama eer kediniz evden kaarsa, bir
sahibi olduunu da gsterir. Bir kedinin sahipsiz ol
duunu dnp barnaa getiren iyi niyetli insan
larn says inanamayacanz kadar ok. Ne var ki
genelde bu aba, asl sahibin kedisini aramak iin ba
rnan yolunu tutmasyla son buluyor.
Hrn, bu kediyle nasl b a edeceini bilmeyen
bir iftin bahesinde vakit geirmeyi ok sevdii iin
kendini barnakta bulmutu. Dnn ... Bir zgrlk
sevdals, bir at gezgini, kendisi ve dier kediler iin
ok dar bir alanda yaamak zorunda kalmt. Bar
nakta maalesef snrl sayda oda vard ve bu yzden
her odada birden fazla kedi kalyordu.

82
 Hrn neden kendisi gibi birok kedinin yakalanp,
bu odalara hapsedildiini anlayamyordu. Hep camn
nnde, dardaki yemyeil baheleri izlemekteydi.
nsann yreini szlatan bir manzarayd bu. Yeni yu
vasnn baheli bir ev olmas onun iin en iyisiydi.
Onun iin yle bir ilan hazrladm :

Barnaktan Acil ar!

Resimdeki gzeller gzeli kedinin ad Hrn.

Gl yapl, Bombay cinsinin tipik gr, parlak ty

lerine sahip. Kedi olmann ruhunu tayan, zgr
lne ok dkn bir kedi olan Hrn, gezip do
lamay ok seviyor ve barnakta kendisini kapana
kslm gibi hissediyor. Bu yzden de depresyona
girdi. ok salkl, ksrlatrlm, i ve d parazit
alar yaplm, tuvalet eitimi var. Kafesinin yann
dan geen herkese onu dar karmas iin yalvar
yor. Yalnzca dier kedilerle arkadalk yapyor.

Ltfen, Hrn'a yuvanz an !

83
 lan ilk yaynlandnda bir kez olsun telefonum al
mad . kinci kez yaynlandnda ise yedi kii telefon
etti. N'aparsn, hayat ite!
Gen bir kz annesiyle beraber Hrn' evlat edin
meye geldiinde barnakta deildim. Kzn kediyi
kendine altrmak iin bir kurnazlk yapp yannda
kuru mama getirdiini sylediler. e de yaramt.
Hrn'n yeni yuvasnn bir bahesi ve ne zaman can
isterse kap gidebilecei bir bodrum kat da vard s
telik.

Yaama sayg sizin iin ne kadar nemli? Buna ne an

lam yklyorsunuz? Bu konuda, Avustralyal ada
dnr ve hayvan haklar hareketinin nclerinden
Peter Singer'n Uygulamal Etik ( 1979) kitabna gz
atmanz neririm. Orada u satrlar greceksiniz:
... kendi trmzle ilikilerimizde eitlii salam bir
ahlaki temel olarak gryorsak, kendi trmzden
olmayanlarla, yani insan d canllarla olan ilikile
rimizde de eitlii ahlaki bir temel olarak kabul et
memiz gerekir.

84
DERV
 Dervi

Bir kedinin dostluu

tonlarca ilatan ok daha ifaldr.

Enzo Jannacci

Kedinizi tasmas olmadan dar salmann tehlikele

rine biraz da olsa deindim. Tasmann yapay bir ey
olduunun farkndaym ama yine de kayp ya da a
lnma durumlarnda kedilerin izini srmede tasmalar
ok yardmc oluyor. Barnakta gnll olarak al
maya baladmda, kaybolan kedilerin ok nadiren
sahiplerine kavuturulabildiklerini rendim. Sanrm
bu, insanlarn kedilerinin bir barnaa gtrlebile
ceklerini akllarna bile getirmemelerinden kaynakla
nyordu.

87
 Her zaman iin, bir sorunu zmenin en iyi yolu
onu dile getirmektir. Sokakta bulunan kediler iin ilan
yazmaya baladmda, kedinin bulunduu yeri, za
man ve tarifini de ilanlara ekledim. Bylece kedi sa
hiplerini kaybolan kedileriyle buluturmaya baladk.
Bu ekilde on iki kedi yaamlarnn geri kalann
barnakta geirmekten kurtularak yuvasna geri dn
d; on iki aile de kedilerinin nerede ve ne halde ol
duunu dnerek ektikleri acdan kurtuldu. stelik
tm bunlar, bir gazetede yaynlanan be satrlk bir
ilan sayesinde gerekleti.
B unun bir rnei Dervi idi. Tabii ki bir hayrseve
rin kaza sonras yaral halde bulduu, gzleri korku
tan fal ta gibi alm bu kediyi bir kutunun iinde
bakm evine getirdii gn, onun gerek adnn bu ol
duunu bilmiyordum.
O gn hala hatrlann, ne kadar ok alayp mi
yavlamt, zavall ey...
ok korkmu olsa da, ev kedisi olduu ve iyi
bakld her halinden b elliydi. stelik ksrlatrl
mt ; yani birine ait olduu ortadayd. Muhtemelen
evden kam ve bir araba arpt iin geri dneme
miti.
O rta boylarda, tekir bir kediydi ve kk, gen bir
az vard. lanlanma resim de ekliyordum, zellikle
de sokakta bulunan kediler iin.
D ervi iin unlar yazdm:

Mahallemizde Bulunan Kedi

6 Temmuz gn resimde grdnz kedi, arka sol
baca yaral halde bulunmutur. Gen, arkada can
ls ve ksrlatrlmtr. Tyleri kahve ve bakr renk
lerinde krllarla bezeli bir tekir.

88
Sokakta bulunan kediler iin gazeteye ilan vermek
faydalyd ama sahibinin ilan okumama ihtimali her
zaman iin mevcuttu. Bu yzden her ilan iki ya da
kez gnderirdik.
Dervi'in durumunda, ancak drdnc ilandan
sonra sahibi bizi arayp kedinin kendisine ait olduu
nu syleyerek hem bizi, hem de kendisini byk bir
dertten kurtarm oldu.
Harika bir histi bu.

Eer gzlerin ruhun aynas olduu doruysa, Dervi'in

gzleri bakm evine getirildii sabah ok ama ok eyler
sylyordu. Kedilerin ruhu olduuna inanmyor mu
sunuz? yle olsun. Her neyse, imdi Schopenhauer'un
Parerga ile Paralipomena ( 1851) kitabnda bu konuyla
ilgili neler dediine bakalm:

Hayvanlar ve insanlarn ayn madde ve tz payla

tna ilikin bu son derece basit ve sorgulanamaz
gerek insanlarn zihinlerinde yer ettii zaman, hay
vanlarn gerekten haklar olacak ve canlar rezil bir
serserinin ruh hali ve vicdanszlna bal olmaktan
kurtulacaktr.
Ancak o zaman, arlatan doktorlar saysz hayvan
zerinde en cani ikenceleri deney ad altnda uy
gulayamayacak, tm tuhaf ve cahilce arzularn ger
ekletiremeyecekler.

89
KEDLER VE LANLAR
 Kediler ve lanlar

Sizlerle en deerli anlarmdan bazlarn paylatm.

Ama bunlar baar yklerinden yalnzca birka.
Aada, barnakta altm srede yeni bir ev bul
malarna ve sahiplerinin gnllerinde taht kurmala
rna yardmc olduum baz kedilerin ilanlar yer al
maktadr.

Latife, Yuva Arayan Sevg i Yuma

Beni sokakta, terk edilmi ve aresiz bir halde bul
dular. Barnakta bana yeni bir isim verdiler: Latife.
yle bir bakacak olursak pek ok iyi zelliim var:

Sevecen ve tatlym, arkada canls ve cana yak

nm, asil ve zarifm, minik, narin bir tekirim. Ksr
latrldm ve alarm da yaknda yaplacak.

Burada kalmak istemiyorum, ltfen bana yuvanz

an !

93
 Efendi
Siyah beyaz, ok tatl, yeni yuvasn bekliyor. Gn
iinde gelirseniz, Efendi burada sizi bekliyor olacak.
Yalnzca bir yanda, sevgi dolu ve terbiyeli, hare
ketli, neeli ve ... Ksrlatrlm !

Srmeli Yuvasn Aryor

Herkese merhaba, ncelikle kendimi tantmama izin
verin. Ben barnan yldz Srmeli. Sevimli ve g
zelim. stelik tam bir mrmr kraliesiyim. Yeni bir
yuva, scak bir kucak ve srtm okayacak bir el ar
yorum. Sizden asla kamam, hatta peinizden koa
rm. Henz sadece bir yandaym. Ksrlatrlm,
tatl, neeli ve alar tam bir kediciim. Yolum bu
barnaa dt, bu yzden u an ilanm okuyorsu
nuz. Bana sahip kmak ister misiniz?

Bunu bir dnn ! O zamana kadar, sizi bekleyece

im. Gelip beni aln. Srmeli'yi isteyin !

Ci ngz ile apkn Sizi a ryor

Acil duyuru : Evinize gelmek isteyen harika kedicik
l er var.

Cingz, mthi ve ok sevecen, izgi fil mlerdeki

Sylvester'a benzeyen, siyah beyaz renkte bir kedi.
Ksrlatrlm, alar ve parazit tedavisi yaplmtr.
Eer onu sahiplenmek isteyen varsa, her an gitmeye
hazr, sizi bekliyor.

apkn ise maalesef uzun sredir bir yuva bekl iyor

ve git gide morali daha da bozuluyor. Gen bir tekir

94
erkei, trne has izgileri tayor ve burnu ile bo
yun evresi beyaz. ok yakkl, ksrlatnlm, pa
razit tedavisi yaplm ve alar tam. Yabanclardan
ekiniyor ve kulaklarn indiriyor. Yaramaz grnse
de, aslnda sadece korkuyor.

Sinbad Yeni Evi ni Aryor

Resimde grdnz Sinbad, Siyam krmas, ksr
latnlm, parazit tedavisi yaplm, ok sevecen ve
evcil bir kedi. Benzersiz bir hikayesi var: Mart ay
nn ortasnda, sokakta lmek zereyken bulunuyor
ve yaamasna pek ihtimal verilmiyor. Derken, bir
mucize gerekleiyor... Ona scack bir kucak sunmak
isteyen hayvan dostlarna sesleniyorum. lgi arsz
bir kedi deil ve yalnzca onu eski gzel gnlerine
kavuturacak birine ihtiyac var.

Yumak Sahibini Bekliyor

Ltfen karamel renkli Yumak'a sahip kn. Getii
miz yaz sahibi tarafndan terk edilen Yumak, onlarca
kediye bakan bir gnll tarafndan broniti olduu
iin barnaa getirilene kadar ayn sokaklarda
geirdi. imdi sal yerinde ama morali iin ay
nsn syleyemeyiz. Kocaman, yeil gzleri yalnz
ca srt okandnda ldyor. Ltfen gelip, ona bir
ans verin.

Bakm Evi nde ki Kedi Yen i Yuva Aryor

ki yavru kedi yeni yuvasn aryor. lki, gzellii ve
asaleti prensesleri andran Prenses, Norve cinsi bir
dii. erbet ise cins bir kedi deil: Siyah bir sokak

95
 kedisi. Byleyici baklara sahip, mthi bir hayvan
olan erbet, sama batl inanlar yznden aylardr
bakm evinde kaderine terk edildi. Gelin ve onlara
bir ans verin.

Avare ile ekerlik Sizi Bekl iyor

Avare yakkl bir Bombay kedisi. Gen, parazit teda
visi yaplm, ksrlatrlm, alar tam, sevgi arsz
ve onu mr boyunca sevecek yeni ailesini aryor.
ekerlik ise krll ve ok sevecen bir kedi. Hayatn
bir apartman dairesinde geirdikten sonra, bir gn kz
kardeiyle birlikte sokaa atld. Kardei yeni evini
buldu, bu yzden ekerlik Noel'i barnakta tek bana
geirdi. ok rkek bir kedi ve birazck sevgi ve huzur
aryor. Ona yeni bir ans vermek isteyen var m?

Pamuk'a Yuvanz An
Bakm evine geldiinde ok da "minnack" bir kedi
deildi. Sahibinin lmyle, bu sar gzl, st beyaz
renkte muhteem, tatl, sevecen, ksrlatrlm kedi
nin yz glmedi. Pamuk henz sadece yanda,
gen bir kedi ve onunla ilgilenecek zel birini aryor.
ok ciddi olmasa da sistiti var; bu yzden evinizdeki
birazck sevgi ve ilgiye daha da muhta.
Onu bakm evinde kaderine terk etmeyin.

Trsk Sevgiye A
Resimdeki sevimli kedinin ad Trsk. Sar gzleri var
ve iki- yalarnda. Yavrularyla birlikte terk edil
mi halde bulundu ve bakm evine getirildi. Yavrular
sahiplenildi, ama anneye yuvasn aan olmad. Bu

96
srede ksrlatrld, salk kontrolleri ve parazit te
davisi yapld. Herhangi bir salk problemi yok. ok
munis ve sevecen bir kedi, ama dier kedilerden ra
hatsz oluyor ve neredeyse hi yemek yemiyor. Acil
olarak onu ok sevecek yeni bir aileye ihtiyac var.
Ltfen, abuk gelin !

Olimpos Da'ndan Bar naa

Artemis, Apollon ve Zeus yeni sahiplerini bekliyor.
Bu yavrular iyi huylu, biraz utanga ve tuvalet ei
timleri var. Her birinin ismi Yunan mitolojisindeki
tanrlardan geliyor...
Apollon : Antik Yunan mzik tanrs kadar zarif, be
yaz ve gri tekir tyl bu kedi iki yanda, parazit
tedavisi yapld ve alar tam.
Artemis: Gm rengi bir tekir olan bu kediciin
burnu siyah, minik bir kalp eklinde. Yunan Tanr
as Artemis gibi, o da avclkta ok baarl ; btn
sivrisineklerin, kelebeklerin ve uan her eyin pein
de koturuyor. ki yanda, ksrlatrlm ve parazit
tedavisi yaplm.
Zeus: Onu resimdeki muzip yz ifadesinden tan
yabilirsiniz ... Gri ve beyaz renkleriyle hayatnz ta
mamlayacak bir tekir kedi. ki yanda, ksrlatrl
m ve parazit tedavisi yaplm.

Sevimli Zencefil Yeni Yuvasn Aryor

Zencefil krk renkten krll, ksrlatrlm,
alar yaplm yetikin bir dii.
Yedi yl bir ailenin yannda yaadktan sonra bar
naa getirildi. Bu deiim onun iin byk bir ok

97
 oldu. Artk insanlara hi gveni yok. Uzun sredir
barnakta olmasna ramen dier kedilerle yaama
ya hala alamad ve ok az yemek yiyor. Ona eski
evindeki sevgi ve huzuru yeniden sunabilecek sakin
bir yuva aryor.
Ltfen en azndan barnaa gelin ve onunla tann ...

Ti bet'ten Sevg ilerle: Zen Yeni Yuvasn Aryor

Zen ok tatl, insana huzur veren bir erkek kedi.
Zen'i her an odadaki en yksek mobilyann zerine
tnemi, filozoflar gibi dncelere dalm bir halde
grebilirsiniz.

Objektife krll renkleri beyazla sslenmi bakan

kedi de Zen'in ta kendisi. ki yanda, parazit tedavisi
yaplm, ksrlatrlm ve tuvalet eitimi var.
Gelin ve ona "Merhaba," deyin.

Aslan'n Yardmnza htiyac Var

Dnyalar tatls Aslan, yaklak yanda ve ksr
latrlm siyah, beyaz bir kedi.
Ona bir araba arpt. u an sal yerinde. Fakat ba
rnaktaki sepetinden kmak istemiyor. Aslan'n ame
liyattan sonra biraz yry yapmas ok nemli.
Onu sahiplenecek ve buradan kurtaracak birine ih
tiyacmz var, nk burada gerekten ok mutsuz.
ok tatl ve kucak delisi bir kedi. Tyleri biraz uzun
ve kaln, gr bir kuyruu var.
Ltfen ona sahip kn. imdiden minnettarz.

98
H uysuz Hanm Yuvasn Aryor
Huysuz Hanm bana gelenleri ne anlayabiliyor, ne
de kabullenebiliyor. Bannaktayken evlat edinilen ve
sonra tekrar barnaa dnen Huysuz Hanm hem evi
ni, hem de kedisini brakp giden sahibesinden mus
tarip.
Kendi bana bir koltuu kaplayacak boyda, gzel bir
kedi. Neredeyse be yanda, ksrlatrlm, parazit
tedavisi yaplm, alan tam ve tuvalet eitimi var.

Fskiye Kuyruklu Asya ve Sokakta Bulunan Bir Kedi

Asya kzl-kahve tonlarnda, gzel ve cazibeli bir dii
kedi. Fskiyeyi andran tyl kuyruu ile sizi okaya
bilecek, vcudunun geri kalan orta uzunlukta, kolay
taranan tylerle kapl krkyle gzeller gzeli bir
kedi. Onu evlat edinmek ister misiniz? Evcil, ksrla
trlm ve insan canls bir kedi.
Aynca, dier resimdeki kedi de ... tarihinde, .. .'da,
... adresindeki bir evin bahesinde bulundu. Sahibi
aranmaktadr.

Safkan Devon Rex Cinsi Bir Kedi ile Zifir

Yeni Yuvalarn Aryor
Kum adnda, satkan Devon Rex cinsi i ve d p ara
zitlerinden arndrlm bu gzel kedi barnakta yeni
sahibini bekliyor. Austos aynn on yedisinde, . . .'de
bulundu. Olduka eker ve sevgi dolu.
Zifir ise simsiyah, muhteem bir gen kedi. ve d
parazitlerinden arndrlm, ksrlatrlm ve alan
yaplm, ok sevecen ve derhal yeni bir yuvaya ih
tiyac var.

99
 Ayrca Austos'un on altsnda .. .'de olduka bakm
l, ev hayatna alk ve ksrlatrlm bir erkek (ya
da dii) kedi bulundu.

Moby Dick Boyutlarnda ki Aslan Paras Yeni Yuva

Aryor
Resimdeki kocaman iki kedi Gzelce ile Kalori yak
lak be yalarnda ve sahipleri vefat ettii iin bar
naa getirildiler. kisi de ev hayatna ok alkn : Gri
beyaz olan biraz daha utanga, renkli olansa ina
nlmaz oyuncu. kisi de devasa boylarda, ksrlatrl
m, salk kontrolleri ve parazit tedavileri yaplm.
Hayatlar boyunca evde bakldklar iin barnakta
yaamalar mmkn deil.
Ltfen onlara sahip kn !

Gzeller Gzeli Des Bakm Evinde Sizi Bekliyor

Walt Disney'in Aristokediler izgi filmindeki al
ma odasnn ss, aristokrat ve asil Des'i kesinlikle
hatrlarsnz. Barnaa urarsanz, onu tebasna hi
tap ederken bulabilirsiniz.
Des, gri beyaz renklerinde Mackarel cinsi bir te
kir, ksrlatrlm, parazit tedavisi yaplm, alar
tam, ev hayatna alkn ve tuvalet eitimi var. Ba
km evinde kendini terk edilmi hissediyor ve buraya
uyum salayamyor. Tek istedii yeni bir yuva.

Ltfen, Siyam Melezi ile'ye Evinizi An

Sizlerle bu dnyalar gzeli kedinin ac hikayesini
paylamak istiyorum. Tatl ve sevecen, mavi gzl

1 00
bu Siyam melezi son derece salkl bir kedi. Eski
sahibi huzur evine yerletirildii iin o da banna
n yolunu tuttu. Yllarca evde bakld iin bakm
evindeki hayata uyum salayamyor ve acilen yeni
bir aileye ihtiyac var. Ka yanda olduunu sy
leyemeyeceim, ama gen bir kedi deil. Eer ona
birazck huzur vermek istyorsanz ...
Ltfen bu ilana cevap verin. Bekliyoruz

St Kardeler'e Sahip kn
Bir yandaki siyah beyaz St Kardeler, sahipleri
tarafndan bannaa brakld. Artk istenmiyorlar
ve ev hayatna alk olduklan iin bu kalabalk ve
hastane ortamn andran yerde kendilerini yalnz ve
mutsuz hissediyorlar. Olduka tatl ve insan canls
kediler. stelik mncklanmay ok seviyorlar. ..
Ltfen gelin, grn ve onlarla yuvanz paylan.

Minik imen Sizi Bekl iyor

imen'in tatlln tarif etmekte kelimeler yetersiz
kalyor. Henz sadece iki buuk aylk ve resminden
de grebileceiniz gibi olaanst sevimli. imen
ismi umarm bu kedicie uur getirir.
Anladmz kadanyla, yalnzca glgeleri seebiliyor,
ama bu bir sorun tekil etmiyor; nk kedi severle
rin de bildii gibi, kediler yalnzca dier duyulanyla
da hayatlann normal bir ekilde srdrebiliyorlar.
Bir an nce gelin ve imen'i evinize gtrn. imen
bannakta kendini kaybolmu gibi hissediyor.

1 01
KUTS LE AZZ
 Kutsi ile Aziz

Kedilerin kendi alanlarn belirleme h uylar beni

rahatsz etmiyor. Bu blge srtmn tam ortas, saat
de sabahn drd olmad srece.

Maynard Good Stoddard

Kedilerden sonra sra kpeklerde ... Hayvanlar bu ka

dar seven ve onlarn iyi birer yuva sahibi olmas iin
abalayan biri olarak, bir sre sonra kpekler iin de
ilanlar hazrlamaya baladm. Sre kendiliinden
geliti.
ehrin kedi barna, kpek barnann tam kar
sndayd. Baz bariz nedenlerden tr, buras k
pek barnana uygun yapda deildi. B akm evinden
kaan pek ok kedi, kendilerini birden gnlllerinin

105
 gezdirdii kpeklerin nnde buluyordu. Ama yapa
cak pek de bir ey yoktu.
Oraya ilk kez bir cumartesi gn, leden sonra
gittim.
Hayatlan boyunca yalnzca kedi beslemi kedi
ak.lan iin kpeklerin varlna almak biraz g
tr. Mrlamann yerini kuyruk sallamalar, srtnmele
rin yerini hoplayp zplamalar, miyavlamalann yerini
havlamalar alr. Byk bir farkllktr bu.
Ortama ayak uydurmam biraz zaman aldysa da, bu
kpeklerin kafeslere kapatlm halleriyle yaadk.lan
ac terk edilme ve kt muamele deneyimlerini bilmek
iimi szlatyordu.
Bu kitap kediler hakknda. Bu nedenle ilgin ve
nemli de olsa, baka trlerden uzun uzadya bahse
derek konuyu datmak istemem. Ama beni derinden
etkileyen b inlerce kpekle karlatm, bu yzden siz
leri bir kez daha evcil hayvan evlat edinmeden nce
b annaklan ziyaret etmeye davet ediyorum. Vicdan
nz iin byk bir rahatlk ve bu hayvanlar iin de bir
kurtulu olacaktr. Buralarda olduka etkili (ve canla
bala) alan birok gnllyle tantm ve inanlmaz
zveri gstererek yaplan pek ok almaya tank ol
dum.
Bylelikle, kedi hikayelerine kpek hikayeleri de
eklemeye baladm. Sahiplenilmeyi bekleyen kpek
says kedi saysna gre ok daha fazlayd ve asl
nemli olan herkesi bilgilendirmek ve banna ziyaret
etmee armakt. Gerisi kendiliinden gelecekti.
Gnlller sayesinde varlndan haberdar oldu
um, kpeklerin Nazi kamp gibi kafeslerde tutulduu
bir b annak hakknda ilanlar verdim ve ne mutludur
ki, bu ilanlar sayesinde pek ok kpek yeni yuvalanna

1 06
kavutu. Ama genellikle yaadm ehirde, kpekle
rin ilgi ve efkatle bakld, yine de kalc yuvalar
aradk.lan iki barnak hakknda ilanlar yazdm.
lanlardan birini rnek olarak vereceim:

Bir Kedi Bir De Kpek: Kutsi ile Aziz

Resimdeki tatl m tatl kediciin ad Kutsi, biz ona
Benny de diyoruz. Ona b aktnz anda minicik gz
leri, zarif burnu ve sevecenliiyle kalpleri fethediyor.
Hareketli ve oyuncu kedileri sevenler iin biilmi
kaftan.
Aziz ise ... Soka'ndaki kpek barnanda aylardr
yeni sahibini bekliyor. Bu siyah beyaz, sevimli kpek
daha nce evlat edinilmi ve yeni evinde sekiz yl
boyuncu mutlu yaamt. Aziz sahiplerinin tanma
syla maalesef barnaa geri getirildi.
Ne kadar hayal krklna uradn ve terk edilmi
hissettiini siz dnn. Gelip onunla tann, kalbi
nizi alacandan emin olabilirsiniz.

Dediim gibi, ou kpek bu ilanlar sayesinde yeni

yuvasna kavutu. Ama ne yazk ki Aziz onlardan biri
deildi.

Beni en ok etkileyen, ilan vermek iin fotorafn

ekmeye altmzda sanki niye yaptmz biliyor
mu gibi kendiliinden poz vermesi oldu. ok duygu
sal bir and.
te Aziz'in o fotoraf:

1 07
 Bu kpek ve burada bahsetmediim dier pek oklar
iin, Mark Twain'den, onun gem vurulamaz zekasnn
rn olan bir yorumu dn alacam:
Cennete gitmek hak deil ltuf iidir; aksi takdirde
sizden nce kpeiniz giderdi.

1 08
BCR
 Bcr

Kedisi olmayan bir yazar neredeyse dnlemez.

Dier yandan tuhaf bir zevktir bu. Zira bir boa
srsnn arasnda yaz yazmaya almak,
odada bir kedi varken yazmaktan kolaydr.
Kediler katlarn arasna tner, kalemin arkasn
kemirir ve daktilonun tularnda yrrler.

Barbara Holland

Kitabm onun hikayesiyle bitirmek istedim, nk bir

ekilde her ey onunla balad. Bcr, barnaa ilk kez
gittiimde karlatm kedilerden biriydi.
ok gzel bir kedi deildi ama zeldi. Neden bil
miyorum... Belki sevimlilii yznden, belki de st
beyaz tylerindeki siyah b eneklerden. Belki bakla
rndan ya da belki de hikayesi yznden. Sahibinin

111
 vefatnn ardndan, bir sre nce barnaa getirilmi
ti ve on yandayd. Hayat boyunca evde baklmt.
nsan yayla kyaslanacak olursa, yetmili yalarda,
bu souk, kasvetli yerde, bir kucaa ya da srtn ok
ayacak bir ele muhta halde yaamak onun iin kim
bilir nasl bir histi. Sk sk aklndan neler geiyor ola
bileceini dnrdm.
Her zaman odann kesinde, yerde tek bana ya
tard. nsann iini actan bir manzarayd. Hayatmda
ilk gazete ilann onun iin kaleme aldm. En sami
mi duygularla hazrladm ilanlardan biriydi. lann
ktsn alp veterinerlere, evcil hayvan dkkanlarna,
hayvan kuafrlerine ksacas aklma gelen her yere
dattm. Tek istediim bu zavall kediciin yeniden
huzurlu bir yuvaya kavumasyd.
lanlar pek ok yavru kedi iin ie yaramt, pek
oklar iin de yaramaya devam edecekti ama Bcr
iin durum byle olmad.
Bir veteriner tarafndan muayene edilmesini iste
dim, nk ok az hareket etmeye balamt. Veteri
ner Bcr'un zatrree olduunu syledi.
Bcr ok yalyd ve belki de barnaktan asla kur
tulamayacan dnerek hayata kst.
Pazartesi sabah hayata gzlerini yumduunu
rendim ve onunla ne yaptklarn sorduumda ileride
ki siyah p torbasn iaret ettiler. Orada, ylece, tm
hayat ve hayallari sona ermiti.
Byle zc bir hikayeyle sizlere veda ettiim iin
beni affedin ama neden byle yaptm sanrm an
lamsnzdr. Bcr barnaa gelir gelmez bir bakas
onun iin ilan vermi olsayd, belki birka yl daha
mutlu bir yaam srebilir ve huzur iinde hayata veda
edebilirdi. Dilerim iinizden birka ehrinizdeki ban-

112
nak:larda yaayan kediler iin ilan vermeye karar verir
ve artk Bcr'nki gibi zc olaylar yaanmaz.

Bcr iin yazdm ilan burada yaymlamayacam.

Zira ie yaramad ve zavall kedicik bir yuva bulama
dan hayata gzlerini yumdu.
Ama bu kitabn banda da sylediim gibi, ama
cm bu hikayelerle yreinize dokunmak ve belki de
bir gn sizin de yardm elinizi uzatp bakalar iin
aynsn yapacanz ummak. Tabii halihazrda bunu
yapmyorsanz.

Piero Martinetti'yi ok severim ve ondan bir alntyla

kapan yapmak istiyorum. Martinetti u satrlar ke
disi iin yazm :
Onun minik, masum burnunu, ben ona efkatle ba
karken beni daima samimi bir merakla izleyen yaln
ve munis gzlerini asla unutmayacam.

113
 Hayvanlara Merhamet ( 1 99 7) adl eserinde de u sa
trlar kaleme almtr:
Artk sonsuza dek hareketsiz b u mini minnack, ca
nm yaratn o hali, nasl oluyor da beni bu denli
etkileyip ruhumu kedere bouyor? Onun lmne
hayatta her eyin, sevginin, umudun, sevgi dolu tm
balarn sonuymuasna aladm. Onun ac kayby
la, tm kayplarn onanmaz strabn ; en derinden
bizim olan, bir paramz olan her eyi gnbegn alp
gtren kadere kar umarsz ve nafile isyan yaa
dm.

114
 Sonsz

Kitabm okuduunuz iin hepinize teekkr ederim.

Benimle irtibat kurmak, dnce ve grlerinizi pay
lamak ya da hayvanlar hakknda daha fazla bilgi
almak isterseniz aadaki e-posta adresinden b ana
ulaabilirsiniz :

flosofia_gatti @hotmail.it

Size cevap vermekten mutluluk duyarm !

115
EKLER
 EK 1

Kediler ve simleri

Daha nce de bahsettiim gibi, salkl yavru kedilere

yuva bulmak en kolay. Kim kocaman gzleriyle sizi
izleyen minnack sevimli yavrucaklara hayr diyebilir
.
k7
Bunlarn benim yardmma ihtiyac yoktu ama risk
altndaki kediler, yani yann byklnden ya da
baz "kk" salk problemlerinden tr evlat edi
nilmek istenmeyen ve barnaa terk edilen, hatta bu
rada len kediler iin durum farklyd. Tpk Bcr
rneinde olduu gibi.
Yazacak yerim snrl olduu iin, kitabmda yal
nzca birka hikayeye yer verebildim. Ama tyl
dostlarmdan hibirini ihmal etmi olmak istemiyo-

119
 rum (nk aslnda her biri b ana ilham kayna oldu),
bu yzden en azndan ilgilendiim, evlat verdiim ve
maddi olarak desteklediim tm kedilerin isimlerini
vermek istedim.
Eer isterseniz, onlarn nasl grndn hayal
etmeye alabilir, bylece onlarn hatrasn yaat
mama yardmc olabilirsiniz (hepsinin adlarn karak
terlerine gre verdiimi unutmayn).
Liste alfabetik olarak deil, kronolojik olarak ha
zrland.

Bcr
Berdu
Tkrt
Sez ar
Dombili
Paa
Yin Yang
Minno
Zpr
Tekir
Harika
Hrn
Bkn
Benli
apkn
ef
Kzl
iek
Cici
Yufka
Gzelce ile Kalori
Maydanoz

1 20
Msy Matisse
Firuz
Mimi
Gm
Kader
Lola
Yamal
Hanm
Azman
Duman
Lepiska
Athos, Aramis ve Porthos ( Silahrler)
P renses
erbet
BonBon
Kahve
Tombalak
Biber
Patates
Melodi
Umut
Melek
Kvrck
Zorba
Ssl
Senyr Gaudi
Bistro
Milo
Kum
ZpZp
ilek
Mg
Kaplan

1 21
 Kutlu
Avare
Etli ile Bd
Pamuk
Memo ile Selo
Diva
Garfield ile PinPin
Dervi

1
j
1 22
 EK il

Paris 'ten Sevgilerle :

Garfield ile PinPin

Bir kedi asla alelade bir kitabn zerinde uyumaz.

Harold Weiss

Bazen, hayatta o kadar b eklenmedik eyler olur ki,

"Bunlar gerek mi?" diye dnmekten kendinizi ala
mazsnz. Paris'te yaamama olanak salayan i tek
lifini aldmda ben de aynen byle hissediyordum.
Kendimi birdenbire Notre Dame'n rengarenk vit
raylanyla keyiflenmi ve Sen Nehri ile sanlan Ville

1 23
 Lumiere atmosferinin bysne kaplm halde bul
dum. In, kokunun ve mziin rzgarna kapldm.
Jacques Dutronc'un Il est 5 heures, Paris s 'eveille ...

(Saat 5, Paris uyanyor. . . ) arksn dinleyin, o zaman

ne demek istediimi anlayacaksnz.
Bu olaanst ehre hi gitmediyseniz, bir geceli
ine de olsa gidin. Mesleiniz ve ilgi alannz ne olur
sa olsun, Paris'te sizi cezbeden bir ey bulacaksnz.
Bir ipucu : Louvre Mzesi'ni, piramit (evet, Da Vin
ci ifresi ndeki) klandrldnda, akamst ziyaret
'

edin. Ay ve eski Kraliyet Saray'nn asaleti ile ztlklar

bir araya gelir ve olaanst bir manzara ortaya kar.
Fakat konuyu saptrmayaym, kedilerden bahset
mek iin bu satrlar yazyorum.
Fransa'nn b akentinin her kesinde kedilerin b
rakt pati izlerini grmek mmkn.
Kedilere ilk olarak Latin Mahallesi yaknlarnda bir
sokakta rastladm. Rue du chat qui peche, yani Balk
Kedi Soka sanatlarn sklkla geldii bir yerde
bulunuyor. Bilirsiniz, yaratcln olduu yerde her
zaman kediler de olmutur. Bunda sra d bir ey
yok, balk tutan kedi fikri aslnda hi de tuhaf deil.
Fakat Franszcada, talyancada da olduu gibi pecher
(balk tutmak) ayn zamanda yaratmak, ortaya kar
mak anlamndadr. ki anlam bir araya getirildiin
de, kedi doasn tanmlayan daha ilgin bir karm
yaplabilir: Kediler olaand eyleri aratrp ortaya
karabilir.
Karlatm bir dier kedi ise bir poetin zerin
deki Kara Kedi'ydi. Paris sokaklarnda dolarken bin
lerce dier eyde olduu gibi, bu poetin zerinde de
Monmarte Tepesi'nin eteklerinde yer alan nl kabare
tiyatrosunun simgesi olan byk, siyah bir kedi resmi

j
1 24
yer alyordu. 19. yzyln sonlannda, Rodolphe Salis
bir kafe amaya karar verir ve inaat alannda terk
edilmi bir kara kediden esinlenerek adn Chat Noir
koyar. Bu kafe, kara kedinin kt ans getirdiine ina
nanlara ramen, gzellik ve zarafetin hakim olduu
bir dnem olan Belle Epoque (Gzel Dnem) srasn
da popler bir buluma noktas haline geldi. Msy
Salis'in kedileri sevdiinden bahsetmeme gerek bile
yok: Zira o bir sanatyd.
Baz binalarn yksek kelerine izilmi kedi re
simleri fark ettim sonra ... Yzlerine sinsi bir gl
ilitirmi byk sar kediler. Bu resimler ulalmas
ok zor olan yksek kelere yapldklar iin ayn za
manda tneyenler olarak da bilinirler. Bunlar izen
sanatnn kimliinin mehul olmas izerin hakkn
da eitli teoriler tremesine neden olmutur. Sanat
hakknda bilebildiimiz tek ey olduka zinde biri ol
duudur: naat iskelesi olmadan bir binann yedinci
katna resim izmek byk bir marifettir.
Bir yaz gn Pantheon yaknlarnda dolarken bir
kediye daha rastladm. Belki de Foucault sarkacnn
(aslnn deil de deneyin gereklemesini salayabi
len bir kopyasnn) asl olduu yerin yaknlarnda
byle bir kediyle -birazdan daha ayrntl anlataca
m- karlamam tamamen tesadf eseriydi. Buras
Rousseau, Voltaire, Condorcet gibi nemli 18. yz
yl dnrleri tarafndan misafir edilebileceiniz bir
yerdi. Pantheon'dan ok uzak olmayan Condorcet'in
eski evinin tam nnde durdum. Derin dncelere
daldm. niversitedeki snavlarmn biri iin Condor
cet hakknda aratrma yapmtm.
Tam ad: Jean-Antonie-Nicholas Caritat, Condor
cet Markisi. Aydnlanma a'nn en nemli dnr-

1 25
 lerinden biri olan Condorcet'in nsann Ruh Geliimi
nin Tarihi Tablosu adl almasn okumutum.
Kitap, en basitinden sylemek gerekirse, insanln
geliimi zerinedir. Bu geliim, bireylerin ve topluluk
larn eitlii almyla ve en nihayetinde insan doa
snn evrimi ile halklar arasndaki eitlik dengesinin
kurulmasn ngrr. Tm bunlar dnldnde,
sizce Condoret'n evinin nnde durmamak mmkn
mu.7

Kediye evden biraz daha uzakta, sokan kesinde

rastladm. Uzun -ok uzun- gvdeli san bir kedi an
tika oyuncak dkkannn camndan bana doru esne
di. Ona seslendiinizde patileriyle gerinen byk bir
kediden daha gzel bir vitrin grnts olabilir mi?
Parisliler bunu iyi bilir. Maaza pencerelerinde kedi
grmek olduka allm bir manzaradr.
Bu ekilde L 'Ecole du Chat, yani Kedi Yuvas diye
bir kurumun varlndan haberdar oldum. Son derece
yaygn olan bu yuvalar terk edilmi kedilere yardm
eli uzatyor. Kedi yuvalan genelde kediler evlat edi
nilene kadar onlara bakan gnlllerle ayakta duru
yordu. Gnlllerin bu ilham verici grevi beni ok
heyecanlandrd.
Evimi geride b rakm olmama ramen (birka yl
geri gelmeyeceimi biliyordum), "kendi" kedilerimi
barnaa brakmak istememitim. Neyse ki intemet
vard ve bu sayede kedilerim hakknda bilgi alabiliyor
ve onlar iin ilanlar verebiliyordum.
Garfeld ile PinPin'in yks, bu Paris zamanla
rndan kalma. Onlarnki en hassas yklerden biri
olduu iin, ayn zamanda anlatmas en zor yk
lerden biri. Bu iki kedinin hikayesi, onlara tutunmak
iin her ne gerekirse yapmaya hazr olan sahiplerinin

1 26
hikayesi ile ilgin bir ekilde i iedir. Yalnz yaayan
ve amansz bir hastala yakalanan B., -bundan sonra
ona bu ekilde hitap edeceim- sarman Garfield' ve
sonra tekir PinPin'i sahiplendi.
B., bir sre sonra hastahaneye yatrld. Hastalna
ramen, yokluunda kedilere bakabilecek gvenilir
birini arad ve ona yardm etmek isteyen bir komu
buldu.
B.'nin olamad sre iinde, bir akrabas ondan
habersiz gelip kedileri b arnaa brakt. Belki bunu
neden yaptn merak ediyorsunuzdur. Ben de ama
cevab bilmiyorum.
Hem Garfield hem de PinPin yemek yemeyerek ve
ty dkerek bu duruma tepki gsterdi. Bu sre ieri
sinde onlara yeni bir yuva bulurken b az zorluklarla
karlatm ama istisnai bir durum olmad. Yuva bul
may baardm. Ancak ikisini farkl yerlere yerletir
mek zorundaydm. Garfeld' ngiliz bir aile, PinPin'i
ise evlerinde hali hazrda kedisi olan bir aile evlat
edindi. Yaklak 3 hafta sonra B. geri dnd ve ar
kadalarnn orada olmadn grnce ykld. Bakm
evini arad ve "yavrucuklarm" geri almak iin umut
suzca rpnd.
ounlukla, kediler geri verilemez ; kedileri brakan
lar onlar zerindeki tm haklarn kaybederler. Fakat
bu sefer durum farklyd nk kediler sahiplerinden
habersiz bir ekilde braklmlard. Sonu olarak bir
istisna yaptk, Garfeld ile PinPin'i kedilerini kaybetme
fikrine olduka zlen ailelerinden geri alma ve an
lan gen adama geri getirme grevini ben stlendim.
Bu, ayn zamanda onun durumunu daha iyi anlamak
iin iyi bir yoldu. Vardmda, kediler mutlu ve B. ok
minnettard. Kedilerin onun iin ne kadar nemli ol-

1 27
 duunu anl att ve bana ok teekkr etti. Yaklak iki
yl sonra kediler bir kez daha barnaa braklmt. Bir
sabah, bir adam ok zgn bir ekilde, kafeste iki ke
diyle geldi ve "B. ld ve ben bu kedilere bakamam,"
diyordu.
Tylerim diken diken oldu. Fakat ciddi rahatszl
na ramen B. 'nin kedilere ok iyi bir ekilde bakmaya
devam etmesi beni olduka artt. B.'nin iki tyl
arkada ok gzel ve olduka tombikti. Onlar ger
ekten sevmiti.

ki kedi kendilerine ait bir odada birlikte kaldklar s

rece durumla olduka iyi baa kabiliyorlard. Fakat
PinPin sahiplenildiinde Garfield dier kedilerle ya-

1 28
amak zorunda kald ve bu onun iin sonun balan
gcyd : Yemek yemek istemiyor; donuk, sorgulayan
gzlerle bakyordu. Garfeld' kimse sahiplenmemiti
nk FIV taycsyd. Bu kedilerin B. iin nemi
ni ve yaadklar zorlu maceralar yakndan bilirken
hikayenin byle hznl son bulmasna izin vere
mezdim.
Gazetelere hazrlayp gnderdiim ilan yleydi :

Belki bazlarnz getiimiz birka gn iinde yayn

lanan Garfeld ve PinPin adnda iki kedi hakkndaki
ilanm okumusunuzdur. PinPin bir yuva buldu ama
Garfeld bulamad. Tekir, yeil gzl, tuvalet eiti
mine sahip, ok sevimli, ayrca ok sevecen bir kedi.
Garfeld FIV taycs ama unu da hatrlatmak iste
rim ki ; hastal insanlara ve kpeklere bulamad
gibi tbbi bir yardm da gerektirmez. Hastalk sadece
kedinin baklk sistemini zayflatmaktadr ve on
iki yana kadar, hatta daha fazla yaayabilir. Bu
yzden, fotorafnda da grebileceiniz gibi, Garfeld
kesinlikle normal bir kedi. Eer tandklarnzdan biri
ya da siz bu kediyi sahiplenmek isterseniz mkem
mel bir arkada edinmekle kalmayp ayn zamanda
ok iyi bir jest yapacaksnz. Ltfen bu neriyi bir
dnn ve Garfeld ile tanmadan onu yarglama
yn. Onu tanmak iin ziyaret edebilirsiniz.
Teekkrler.

Gelen kadn, kediler hakknda bilgi sahibi, halihazrda

evini -virs tamayan- yavru bir kediye am ve
FIV'nin sadece cinsel yolla ya da olaan kavgalarla
bulaabileceini bilen iyi bir insand. Bu durum iki
kedi iin de bir tehdit unsuru deildi. Yardmsever ve

1 29
 gven dolu kalbiyle kadn, ertesi cumartesi geldi ve
Garfeld' evlat edindi.
O, kedileri yuva sahibi yaptm srasnda tant
m birok insan gibi, hatta belki sizin gibi, olaylarn
grnen yzyle birlikte i yzn de inceleyen, ok
zel bir insand.
ok gemeden bana bir fotoraf gnderdi, bir ay son
ra bir tane daha : Garfeld tombik vcudu ve muzip
yz ifadesiyle bir meyve sepetinin iinde S biiminde
uyuyordu.

Garfield ve PinPin'in yksne mutlu sonla gelen

haz dnda yaplacak baka hibir yorum yok. Yine
de, hayvanlar ve felsefeden bahsettiimiz iin, birka
noktay akla kavuturmak istiyorum.
Hepiniz, filozoflarn ve dinlerin yzyllardr, sade
ce insan yaamna deil genel olarak yaama saygy
salk verdiini biliyorsunuz. Gotama Buda (M.. 563-
486) Pali Derlemesi'ndeki Be reti kitabndan biri
olan Majjhima-Nikaya'da yle der:

leri ve geri admlar atarken her zaman ok dikkat

liydim. Bir su damlasndaki canllara bile merhamet
besliyordum, bu yzden toprak altnda yaayan ka
rncay bile incitmek istemiyordum.

Yaklak ayn dnemde, Antik Yunanl dnr Pisa

gor (M.. 560-480) yle diyordu :

Bu dnyada hayvanlara eziyet eden dier tarafta

ayn ekilde cezalandrlacaktr.

1 30
M.S. 00 ve 800 aras domu olan Hintli air Tiruval
luvar, Thirukkural adl kitabnda yle der:

Kalbinde efkat olan insan asla karanla, cehenne

me srklenmez. Ruhun rkt kt karma her
hangi bir canly sahiplenen ve koruyan merhametli
insana dokunmaz.

Benzer dnceler ada Bat Felsefesi'nde de grl

mektedir. 19. ve 20. yzyllarda yaam bir tanrbi
limci ve tp doktoru (ve daha pek ok ey) olan Albert
Schweitzer yle yazmtr:

Ahlak, kelimenin en geni anlamyla, can olan her

eye kar duyulan sorumluluk demektir.

20. yzyl talyan dnr Norberto B obbio, kitab

Sol ve Sa'da ayn konuda unlar sylemitir:

Toplumsal eitsizliin balca kayna olan snf,

rk ve cinsiyet kavramlar hibir zaman gnmzde
olduu kadar sorgulanmamtr. Kadn erkek eitlii
nin ncelikle en kk toplumsal birim olan ailede
ve ardndan da daha geni sivil ve siyasi toplumda
kademeli olarak kabul grmesi, insanolunun geri
dndrlemez bir ekilde tam eitlie doru ilerle
mekte olduunun en kesin kantdr. Peki hayvanlar
hakkndaki yeni tutuma ne demeli? Avlanmann etik
lii, hayvan deneylerinin snrlar, soyu tkenmekte
olan canllarn korunmas ve vejetaryenlik gibi ko
nular hi olmad kadar sk tartlyor. Bunlar, eit
lik ilkesini insanlarn tekelinden karp, hayvanlarn
da insanlarla eit olduunun bilincine varmaya, en
azndan onlarn da insanlar gibi ac ekebildiini ka
bul etmeye giden yolda atlan admlardr.

1 31
 Bu tarihi hareketin anlamn kavrayabilmek iin ka
famz gnlk mnakaalarmzdan biraz kaldrp,
tm bunlarn tesine bakmamz gerekir.

Giovanni Martinetti Ac ekme Eitlii kitabnda

unu savunmutur:

Gnmz insan kalp hastalklarndan en elem verici

olanna tutulmutur: Yrekten sevememe hastal.
ou insan yrekten sevmenin ve hatta hayvanlar
da sevmenin, gereksiz bir duygusallk olduunu d
nyor. Aksine aslnda bu, insann bencilliinden
daha derin ve kkl bir ahlaki muhakemeye ve akl
cla sahip olduunu gstermektedir.

Bu konuda kaleme alnm daha pek ok eser var ama

yukarda alntladklarm hayvanlara saygnn yalnz
ca hayvan haklar fanatiklerinin tekelinde olmadn
kantlar niteliktedir.

i
i
1
'

j
1
ll
'.{

1 32
 EK 111

Kediler ve airler

----

Tom Quartz adn hi duydunuz mu? Mark Twain,

Dick Baker'n Kedisi yksnde ondan b ahsetmitir.
Peki ya Rudyard Kipling'in Kendi Kendine Yryen
Kedi sini ya da Theophile Gautier'in Siyah Beyaz Ha
'

nedanlar kitabndaki Havanal kedisini biliyor musu

nuz? Kediler hakknda yazm olan Emile Zola, James
Herriot, Margaret Bonham ve dier pek oklann da
unutmamak gerek.
Edebiyat pek ok kediye ev sahiplii yapmtr. n
ceki blm balklarnn altlarnda bunlardan b azla
rn okudunuz. lerleyen sayfalarda da birka tanesini
greceksiniz. Bu eserlerin her biri, bir kediyle dostluk
etmenin nemini tekrar tekrar vurgulamaktadr.

1 33
 Guillaume Apollinaire'in Hayvan ykleri kitabndan
Kedi iiri :

Kedi

Olsun isterim evimde:

Halden anlar bir kadn,
Kitaplar arasnda bir kedi,
Bir de dostlarm her mevsim
Onlarsz yaayamayacam.

Giovanni Pascoli'nin Kedi iiri:

Kedi

Bir kedi vard, yal, aina m aina,

Ama deildi kimsenin yavrusundan baka.
Ve bir gece, (grledi baca,
bastrd frtna)

Yakarlar ard beni kapya

Grdm onu ve yavrusunu ardnda
tti yavaa ieri perperian kedicii
Karanlk gecede yitip gitti

Bu ne kara bir gece, bu ne ac !

Alaylar, i ekiler, kahkahalar
Getirdi rzgarn kara kara ulumalar

Yamur yamakta, ykamakta

Evin duvarlarn, camlarn
Mrlamakta yavru, honut.

1 34
Cesare Pavese'nin Kediler Bilecek iiri:

Kediler Bi lecek

Tekrar decek yamur

o narin kaldrmlarna,
ince bir yamur
bir adm, belki de bir nefes gibi.
Elbet yeniden esecek bir meltem
ve afak skecek yeniden
admlarnn pei sra srklenmiesine
dndnde sen.

Pencere pervazlar ve iekleri arasndan

Kediler bilecek.
B aka gnler olacak
Baka sesler.
Bir bana glmseyeceksin
Kediler bilecek ama.
Szckler iiteceksin,
eski psk, bo ve kullansz
dn geceki alemlerden
karp attn giysiler gibi.

Dile gelecek bedenin, ka gz de edeceksin

Szckler dklecek dudaklarndan
ama en ok konuacak bedenin
yeermesine baharn.
Kediler bilecek
geliini baharn ;
ve inceden bir yamur
ve dahi
senden midi kesmi olann

1 35
 iine ileyen
smbl bir afak
el ele verecekler mahzun bir glmseyite
sen tebessmn kendine saklarsn.

Baka baka gnler olacak

baka sesler ve dirililer
Baharn gelii
gndoumunda burkacak iimizi.*

zlerim Kedim Jeoffry'yi

Christopher Smart'n Jubilate Agno'sundan bir iir.

Christopher Smart'n kedilere dknl dillere des

tandr. Bu 18. yzyl ngiliz airi hayatnn byk bir
ksmn akl hastanesinde geirmitir. Aadaki ese
ri, onu iinde bulunduu yerin kasvetli havasndan
uzaklara gtrerek ve ona ilham vererek "hayatn
kurtardn" syledii kedisi Jeoffry iin kaleme al
mtr. Aadaki grkemli ve insan huzursuz eden
iirin kediler hakknda yazlm edebi eserler derleme
mi en iyi ekilde sonlandracan dnyorum. Bu
iirdeki kedinin varln tpk gece karanlkta gre
meseniz bile admlarn hissettiiniz kediniz gibi his
sedeceksiniz.

zlerim kedim Jeoffry'yi

nk o Tanr'nn hizmetkar ona her gn hizmet
eden.
nk Dou'daki Tanr'nn ilk yla duaya
durur o.
Vcudunu yedi kere asaletle talandrarak yapar
bunu.
* Bu iirin evirisi Sevil Tarla'ya aittir -.n.

1 36
nk sonra miske srar, Tanr'nn rahmeti zerine
olsun.
Yuvarlanr rtlerin zerinde, dolanr.
Sonra izler kendini grevini yapm olmann
gururuyla.
nk on admda hareket ettii iin.
Bir, patilere bakar temiz mi diye.
ki, zplar yer aar kendine.
, esner, gerer vcudunu.
Drt, tahtada biler trnaklarn.
Be, temizler kendini.
Alt, yuvarlanr temizledii yerlerde.
Yedi, pireler kendini, rahatsz etmeyin.
Sekiz, srtn kar duvarda.
Dokuz, bu talimatlar okur.
On, kar yemek avna.
Kendini ve Tanr'y gzettikten sonra gzler
komusunu.
nk baka bir kedi grse selamlar bir pckle.
Avlanrsa oynar ona bir ans vermek iin.
nk yedi fareden biri kaar penesinden.
Gnn ileri bitince balar asl ii.
Geceleyin bekilik yapar Tanr'nn topraklarna.
nk saldrr karanln gcne parldayan
gzleriyle.
eytanla, lmle savar hayatn ateiyle.
nk o gnei sever, gne de sever onu.
nk o birdir kaplan kabilesiyle.
nk minik melek kediler yavrusudur ba melek
kaplanlarn.
Ylann tslamasna sahiptir o, ama yapmaz.
nk iyi baklrsa, o kimseye zarar vermez.
Tanr ona "cici kedi" deyince, mrlar neeyle.

1 37
 nk ocuklara iyilii retmekte aratr o.
nk onsuz ev biraz eksik.
Musa srailoullarn Msr'dan gtrrken
Her Msrl ailenin antasnda vard bir kedi.
ngiliz kedileridir en iyisi Avrupa'da.
nk en temizi odur patilerini kullanmada.
nk onun atiklii hediyesidir Tanr'nn.
Tm yaratlanlarn en hzlsdr o.
nk o hi sapmaz yolundan.
Metin, ama endir o.
nk bilir ki onun kurtarcsdr ya Rab.
Ondan huzurlusu yoktur dinlenirken.
Ondan hzls yoktur harekete geince.
nk Tanr'nn garip kullarndan biridir o, evet,
garip.

Ah Jeoffry, zavall Jeoffry ! Fare srm boynunu.

Tanr'nn ad azmda, iyileeceksin Jeoffry.
Kutsal ruh gelip tam bir kedi yaptnda.
nk onun dili yle saf ki, saftr en ilahi mzikten.
nk o uysaldr ve baz eyler renebilir.
Sessiz sakin durabilir, sabrnn snr yoktur.
Pusuya yatp avlanabilir, al ite, sabr rnei.
talarn zerinden atlayabilir sklmadan.
nk "Atla!" deyince atlamasn bilir o.
Mevkiini brakp atlar sahibinin kollarna.
Yuma atar, tutar, tekrar atar.
kiyzller ve pintiler sevmez onu.
nk ilki foyasn ortaya karacandan korkar.
kincisi ise istemez fedakarlk etmek kendinden.
nk ilk i frsatnda kaar gider o.
Gzel eydir onu dnmesi, yazmas da gzeldir.
nk Msr'da bir medeniyet kurmutur kendine.

1 38
nk fravunfaresini yoktun ondan iyi avlayan.
nk yle keskin ki kulaklar kamaz hibir ey.
nk onu okayan ellerim buldu yaayacak
direnci.
nk onda buldum ben Tanr'nn ateini.
Bu ate ki cennetten gelir, hem insan hem hayvan
iin.
Tanr kutsamtr onu her hareketiyle.
nk umasa da umu gibi sramasn bilir.
Tm yaratlanlarn en hzlsdr o.
nk yoktur onun mziinden ala musiki.
nk hayatta kalmak iin yzebilir.
nk srnebilir de.

1 39
 Alg Ka lesi
Rastlant ve Devinim
- Roman -
Gltekin Karaku

stanbul, 1 873... "ans yaver git

mi bir ihtimal" hikayesinin anlatl
d kitab okuduunda, bana gele
bilecek tek ihtimalin idama mahkum
edilmek olacan bilemezdi medresenin sevilen hocas Akil .
Tahir Usta onu bir mezarln kuytusuna srklediinde, ne
zamandr merak edip durduu o "oda"y nihayet grebilecei
ihtimali Levend'in aklna hi mi hi gelmemiti.
Yaama dair kk bir ihtimalin peindeki Melike, daha
nce bir kez olsun dnmemiti sevginin de bir ihtimal ola
bileceini.
Peki, ihtimaller tpk bir hileli zardaki gibi nceden belir
lenmise?
Nasl zlecekti varlmz kuatan srlar? Bir kitap saye
sinde mi? Onlarca, yzlerce?
Bilgiye, varln bilgisine, yaamn anlamna dair kck
bir bilgiye ulamay vaat etmez mi on binlerce, yz binlerce
kitabn yer ald bir ktphane? Yoksa sonsuza kadar kaybo
lacanz bir labirente mi dnr?
Her eyi bilmeye almay brakp bir bilinmezlik kalesi
ni ta ta stne kurmal ve sonra, bilgiye dair nihai bir zafer
mutusuyla kuatp ele geirmeli o kaleyi.
Bu kitaptan sonra da hayat akp gidecek, deimeyecek!
Ama zgr iradenizle okuyacanz her eyde olduu gibi bu
kitapta da aksine dair bir ihtimal olduunu dnmekten al
koyamyorsunuz kendinizi.
yle olsun, ama vaat edilen, sadece, bir solukta okunacak
ancak bir lokmada yutulamayacak bir kitap olduudur.
yanrs
Einste i n ' n

Bilim ve nsan Ruhu

zerine Konumalar
Krista Tippett

Avularmz ge her kaldrmz

da bize hizmet edeceini dnd
mz bir Tanr m? Bu durumda dilek
lerimizin gereklemesini ; deprem ya .. '""'"" """'"'_ _ __,._.

da tsunami gibi felaketleri yaratan,

her bir kanser hcresine hkmeden bir Tanr'dan bekliyor ol
mayacak myz?
Einstein byle kiiletirilmi bir Tanr fikrini reddediyordu.
Yoksa evrim kuramnn gereklemesini salamak zere ev
reni kurgulam bir Tanr m? Akll tasarm dolaysyla parma
mza batan ineden ya da kilo almamzdan sorumlu olmayan
bir Tanr, mutluluumuzu da borlu olmayacamz bir Tanr
deil midir?
Einstein byle bir Tanr fikrini benimser miydi?
Amerikal yazar Krista Tippett, cerrah MEHMET Z' den ast
rofiziki JANNA LEVIN'ne, Darwin 'in biyografi yazar JAMES
MOORE'dan psikolog ve air ANITA BARROWS'a, ilahiyat
JOHN POLKINGHORNE'dan ruhun biyolojisinin peindeki cer
rah SHERWlN NULAND'a kadar pek ok gnmz aydnyla bi
lim, insan ruhu, din ve inan zerine sohbetler gerekletiriyor.
"Tanr, evrenle zar atmaz," diyen Einstein'n tanrsndan ha
reketle baz dini metin ve dindar bak alarnn, zayf yanlar
ve kusurlaryla deerlendirildii sohbetlerde, bilimin kesinlik .
saplantsnn (kuantum fiziiyle beraber) "bilimsel" olamayaca
na da dikkat ekiliyor.
yi-kt, bilim-din kartlna savrulmadan arpc gzlem
ler, artc deneyimler, kltrel birikimler eliinde samimi ve
dndrc grler.
Hem inanca hem de bilimsel gre ihtiyacmz var, kolayc
lna dmeyen cesur hesaplamalar ...
 Nasl lrz
Yaamn Son Dneminden zlenimler

Sherwin B. Nuland

Bir hayat pcdr Nasl lrz,

lmn kasveti, ekildiimiz kemize
gelip ktnde.
Aslnda korktuumuz lm deil
bizi o kanlmaz sona gtren sretir.
lmle uykuda karlamay isteriz ;
geldiini hissettirmeyen, acsz ve ektirmeyen bir lm. An
cak oumuz byle lmeyecek. Hayatmzn bir film eridi gibi
gzlerimizin nnden geecei bir matineye hi gitmeyeceiz.
Maherin atllarnn silahlan pek ok ama neredeyse hepsi
kalp krizi, inme, kanser, Alzheimer, ADS gibi hastalklarn
seyrine benzer bir sre iinde bizi lmle buluturuyor. Nasl
lrz bu bulumann yksn anlatyor. Korkun, kirli bir
lm deil doal bir sreci izah ediyor byk bir berraklk ve
samimiyetle.
Baarl ve yetenekli bir cerrah olan Nuland tabularn ve
edebi lakrdlarn ardna gizlenmi ve mitletirilmi lm sre
cini hekimlii, klinik deneyimleri ve kiisel kayplar eliinde
tasvir ediyor ve hayat nasl daha dolu dolu ve anlaml
yaayabileceimiz konusunda tavsiyelerde bulunuyor.
lmenin nasl bir ey olduunu merak eden insanlarla soh
bet ediyor. Zaman zaman lm ok iyi anladn dnd
Seneca'dan Montaigne'e, Shakespeare'den Tolstoy'a,
Rilke'den Camus ve Lillian Hellman'a pek ok air, filozof ve
edebiyaty konuk ediyor satrlarnn arasna. Bilim yaznnn
snrlarn aan tutkulu ve airane slubuyla hassasiyetlerimize
zen gstererek hastalklar ve lm hakknda bizi bilgilendirip
eitmekle kalmyor; yreimize huzur, yzmze glckler
serpitiriyor.
 "Felsefecilerin akl selim ilerle uramadn n k zaten
felsefenin uygulamaya dair olmadn ve gereklikten kopuk
olduun u;' d nseniz bile bunu bir felsefeciye asla
sylememeniz gerekir. nk umulmadk bir gndelik hayat
deneyim inden yola karak aksini kolayca kantlayabilirler.

Evindeki iktidar oktan iki kedisine kaptrm olan felsefeci

Federica Sgarbi de bir arkadandan iittii bu szlere inat,
yaad ehirdeki bir hayvan barnana gider ve oradaki
kedilere bir yuva bulmak zere felsefenin araclna bavurur.

Tabii bu konuda en nemli yardmcla r lmmanuel Kant'tan

Bertrand Russell'a pek ok filozof olacaktr.

Filozoflar da tpk edebiyatlar gibi ked isiz yapamamlardr.

Birlikte yaad klar kedileriyle ilikilerini; hayvan sevgisi, bakm,
evlat edinilmesi gibi konularn tesinde ele almlar ve bir
anlamda "Kedilerin Felsefesi"ni ol uturmulardr. Harold Weiss'in
"Bir kedi asla alelade bir kitabn zerinde uyumaz;' szyle di kkat
ektii g i bi "Filozoflarn Kedileri" de zeldir. Kitapta bu ikili
i l ikiye dair pek ok rnek paylalyor.

Orta l kta grn r grnmez hemen dikkatleri zerilerine

toplayan sevimli, yaramaz yavru kedilerden ok, "felein tokadn
yemi, yan ban alm, kiilikleri oturmu" ked ilere birer yuva
bulmaya alan Sgarbi, kendi gelitirdii tarzda, bu can yolda
hayvanlarla olan deneyimlerinden yola karak kedi lerin
felsefesi n i oluturuyor.

"Balangc srnak bir dokunu olan felsefeyi kim istemez ki?"

Kucanzda bir kediyle daha da keyifle okunacak bir kitap...

I S BN 9 7 8 - 6 0 5 - 8 6 7 0 0 - 6 -8
>os
f:L6f:
0."
.

t 11,90
SHl