UvOoD Hideotehnika je twhnicka delanost 2x relavane aadateka koje ameée gzdovanje Yedame. Gundovanje vedama je pre evga problem restore i vremenske prerspedele vode,zasta su neophod objekt 28 fwvan i Kontrolsano isputtnje vode, kao i objekti 2a spravodenje (ovodenje i edvodese) Yode. Naravne, pst Etav niz cjekata za keorlenje vode u odredene sthe (ea prozvodsa elektritoe energie, na rime), ai se ovde o nina nate poses gover jer je to tema drut predret v ova hidzoteies, jj d etal upozoa a binim pojmovina i oblast izramanja (cease) proveja w akumulacjama is bidrotelnickim objekatima 2a vane i presotegje vode, pre svega an agpekta birotbaitkogindeajere kaj projektova, vedi upraint objets akumslacema, Pri deo dine poglavja IX, wana se opis brane i nari belt as branama. Pr goalie definite osaorse pojmove verane 2 vodoprivedu-gredovanje vodams bidrotcbnik,projektovane | panirane- Duo poslauie obreduje reglaju proticja i akumuldcone basene (bacene). Teds poalaie prikuje hideteaitkeobekte, njihove pole, dk getio postal daje opt pckaz bean. U patom posi apse su _ravitcioe betonske brane, u festom ost tpovibetonsih baa, a sedmom nas: brane. Oano poglniie gor evakuacii vod objettima ‘a evakuseiju. Deve posi doje pegled zatvarats, 2 u desetom je opisana evakuacia vote 2a wreme eden bans. U edanacsom poglalix rikazan sv ospovnl tipo vodcasbvata, 2 Dragt deo, ko ine posal XIL XIM, ba ge objets oi ‘omoguéaajapresotenje vode, Dvanazsto poglvije opt ink objeke za doved yode (tunel, kanal, cevovoe), anasto objelze na dovedimns (levadute stone, propost, kaskade, mere objet.) ‘aij je da se stegena amanja iz mehanike fide, ida idcologie, i ostalit tebnitkih i matentiaih dispiaa primene ns savedens oblast idrotehne da se stan aova aaa, koa de omoguci rad a projektovanju, upravin, iavogee i odztavaja heeeshoiih cobjekate(earavoo ur kus koe mote putt smo ebavaajezadataka i pase)‘VODOPRIVREDA — GAZDOVANIE VVODAMA 11 OPSTE 0 _vopaMa Zasto 50 ¢ovek utoikoj meri bavi vodsim?” Zak se ravi toto ruaitihzanimanja vezauh za vodu? Na odgovor upuduje ves toveka a ‘odo. Od vode ma moan kai al mote da budei desta ete Vota se routava dais koi tina dom, Hea maniom, Kou 1. Vods 2 domacnta (pi, kuvane, hig) 2 Voda industri, 3. Voda za navodaavane, 4 Voda z proizvodaju lek enerae 5. Vads kao ploval pu (obras). 6 Yous kao prostor a rekreai, 1. Ribatvo Od vode se mora esto 1. Odbrana od popiva(velikih vod), 2 Borba prot rea 3. Odvodtjavanje zemlja 4 Kanalsanje ate Vode se morals titi da ne bi pestle opsine po zvut (blak, ‘votnja i Zovela ~neposedno od kotenj sae vod, | pom preke bij svoj. Oran sj poteba zx 1 Prada upotredfenih vos, 2 Qbozacivaniom sh veda povetanes proticajs u_suinim evodima, 12 LAD) OTICATA_1_POTROSNIE Kojajecsnovna neva sa vodor? 2) Cestoje im tama genera (pe mote da mets), gotovo redovno ‘enema tama le web, Ijebsraems onolika kalo tebe, 2) Coso je ima ad ne eb (i jot gore kad pra Hes), a kn doen SLA Neushadenos dots potatoe ode ‘Voda je potuebos u domadinstra(u Srp i kupatiy, w fbr il on nv, ani obino daleko od mesa gd mete dase nade, pj ncopidne sod kontaxana doves do kori, ‘Trebe iat nn um 8) Daje soto i kako sto bién kate, retin doin) manje-vie ‘eravnomezan tok godine 2a va prirodalvodook ») Dasupotrebe za vodom vine korisikatakode neramomerne. 5©) Neravomernost datcsja J oeraynomernost potreba. se vremeaski e_padudaaja (neusladene st), pa tako w pesiodu math vode bio rarte potebe 22 vodom, dok se w peviodu velish vods potrebe 28 vodom san lL.) Perma ore se ode adatak pndovana vodamas &)Zadatakenabdevania vodom (dosno adatak Koriteaja vod) es Obesbedii zabtevanu lima vode, aabtevanog valet ‘abtevazom vremecui na zalevanom mest, >) Zadatae zat of aaj: (usr vodu sa uprotenog mest j atid vodotsk i abetted erosion dasa vote ©) Zadatak zu aaj: Obexbedi odzedeau Kolin kvalitet vode u samom vodotokn, Proitorno i wremensko preraporedivane dtc je sloten zara. Braj potroaén i mogus suabderat (jvrita) mote bitl vei ak iw lovieuelog ais, Problem te wlojava sa venom slva i ofnosima ‘jie jal uautarsliva (ckosomskim, prirttom potcdea,zattom okotne st) 13 YODOPRIVREDA Vodoprivets je gelatost koja se bai’ planiasjem, razojem, oitcenjem, 1 zaitiom vodsin dobara (Yoda resus): To je Biroka f slofensdelstnos Koja obukwata vite vodopniedaih gran os Koj svaka redtvija jeda od dlatostiveranu za Korine zat) vou 1) Sanitaraahiroreaie, 2) Midrotehoicke meliorasi. 3) Midvoenergetka. 4) Vodni saab 53) Odbeana od poplava Vodoprvredchjedinjue usglafavavodopivedne rane ojhove pojedinaéne clove, tako da wkupea Korst of voda bude Ho veda Vodoprieda je i nastla tao delatcst Koja omogucaa da st, dest peotiarel, ciel poedinatoin grasa uslade 2 opts dobro 14 VODOPRIVREDNO PLANIRANJE, (ODOPRIVREDNE SMERNICE, VODOPRIVREDNA, Optimaloo raspolaanje vodama dajenajrecewkupns Kori od Koen vode, afte od vede,zultevode. Panraaje omoguéava dase sagleda sta se mote uradit, aa ue mote (ii mote uz aprhvativa cen), i da se prema tome odredi put 23 postin leno ea - optinalaos Karten, (ako su stl energeslizvori maj ekonomi), Da bi ‘pesupiloresavanu oop sweobubvataog problema, neopkodn je prow potrebe | mogucnost podruj, iv 2) Drutvere ekonomste uve. >) Svojita spot voda (vodotoka i poze vod). ©) Raspoloiva eis retei Na otoont proutenog dsju se smgcice (alobalna votprvredna rete) 29 razmatrno podrifje. Te ameice ve kovste kao puioga 21 i esavanj svakog vadopredaog zat u gory es nl ‘exnoranasno odeedye pravce ‘anvojavodoprvedaih gran rzzmatsnog podrata ima tet podoge 23 sv naredne faze projektovaja,15 HIDROTEHNIKA icon kort race nauéne discipline, Naja: rong Neteoroogi ‘Vodepriveda sistem Geologie, Hidrogecigi i Infenersksgeotopi Mebania tai Mebanta stan. Mebaaika fda dre ‘Orporsost materia. Stata i Dnata Kons mana (Gradevcaki materiel, spitvane materials onstuke lekczoteaik, Bkonomis. Agronomi, Bkologia. Magi odgovori koje hirotchaika te oe mogu se dobit samo na sory ikusts 1 teoretsih razmatans, pa je sto potebno prided tia (elaperimentina) 16 PROJEKTOVANIE I PROIEKTNA DOKI ACA Kad se retavn odcodeni zadatak koritéonja voda (li odbrane od ‘ods, i zat vods) potrebao je prvo exist ~ pnaikroat!_ceenie (objets, oprecu, natin ngradne i finansiana, pa zatim prt eradaj ‘objeais i motai opreme koi ine rtenje ada ' Projektovai je postupao, projet eu fazama (aoa), de se 0 cetavana opti zadataka, a Stains @ Pro je potretno post da je obsket tei icin chononsh opin, =o. (obvi Ee se rants vodoptesne ontsoerntrane lt -av, earl poke) © 2xic se 15 co EAT oc rexatanh mops ira relene sa nsiporliajin opin osobimama (eens 24 drodkktane se mote opredstias amece pabrante i desvacoe) Ce eee eee vetlanekumulac, ip {eto = “por brane, seo), tao | unatjnie denn arteries pce @ voi ‘odd se avi gab (Uimeraje) Fearagteveuike obra opeme, kao slow ‘ehnologi graenia. © Nskon iegrcnje se rads GORE 2 ce, lt, wmaoj pak ret ovary ‘Sada) tobi projektne dokunestaaje 2a bidcoteaitke objet moss se ad wteratur (luteal lassi RS 1988, Petrov 992), LITERATURA: jin, (98), "Oso hcrocie”, Nanéae kige,BEOGRAD. COLD (198 "Operation of Hea Sr of Dc” Bulletin 8, ey, RAC, Frm 1, (19, "We Rewarce Easy’, McGroi Novak tl 196), yea tcc" EREN SPON, Puro PS, (190), Hideto onal” 6, NAUKA, BEOGRAD, Shen gsi RS 198, "Zakon ora betta’ 49S, 2485, 1697. "Rane je wa nko repltin geri projekt karen eat “so sere ’I AKUMULACIONI BASENI I REGULISANJE PROTICAJA TL REGULISANJE PROTICAJA.ULOGA AKUMULACDA ‘ada vodopsiveede je dw maherano vime pool obezbeds ‘abtevanw koi vose . zahleranoy hoalitela. $ obvirom da sa rezim otcaja i potroaje po pravluaeusklen, neophodno je vou iz “vedo” pesioda prebact u “suai” peviad(6L 11). Prebaivanj vod i vadaog ‘sui period nazva se regula Gaavaaranie) patiaia ‘Vode pote suioi period mora se tokom vodnog periods ssi (aeumolicat) u ededene 2upreaian,u ‘akumulacu ge ee Sv se dok potroinj ne postane veca od dtcsa.Alumlacaje obit deo else daline popradene branom, ik rezervoae, 28 sus} manjih Folin ved, voc period ode lm ile gp Ho kv reba, staan ema sovalian, Gv peso logs iy Se SckOeosa oe mas, ates » 112 KORISNA ZAPREMINA AKUMULACIE, [Rania taprenina sramujo, Ve, Je sapreaioa preividena da | beabedlporebe kaise, 2a poznat idogram dota. eomatea se period Wremenau kome je pozaathidrogrem dot, (0(0), i potrotaja korissika, P(e), Dot pototas obi se zd kao dliskreme veedncst Qi F,, m2 svaki vemenst interval (Kor) ", ‘amnatranog periods (2.12). Indes ozaéava rei broj emenskoa interval (Krak), kao tredai bro} nemenskog senna (reseka), 23 ‘Vame, gj, vemensk treauak (pes) na kraju “Fog intervala ines, t= =i at Trajanje (dion) wrereaskog intervals, f, te bit: ase, ede, dani as, zavisno od wove radia spolodivis pods 1Na kraj svakog vemenskog interval jan se manjak (dei), D, 1 viak voe, sled aeukladenst dota i pototjeu ekuéem, k20 iv prethodnim viemenskim ntervalina, Nave manak wcelom remmatrenoo: pevods (maksimalni defn, Daye pedal vod oi ie eophodao sidwvati da bi eo oberbedloeaabdevanje potas, a to Je ‘spravewrednst kore rapremine Vi! ey Ver Dass Nave manak (maksimala dtc) mote e ove aa ve natn, ‘vise massive a jedoatin bilan edna odetanja maze). Opisaese rekolko posupaka a pote se od asproatieg - ekveatnog postupha 2 umulaciu(ezervoat)“beskonatae”sapremine (Melee 1971). ‘Seca: Post Prepastavja se ds je a rnpoaganjs akumulaia (cessor) roan elke zapcemine Vga, 0d je aku puna na pote ‘aumatranj2 (pofetna zapremioa jednaka je maksioilao) zsprenie! iumulace, Vi= Vie)- U aku tokom vremensog intervals, ote prota} Q,, inte von 2 patria, F (21). Promena zapremine vode vakumuac tokom vemena guna siz ‘anne jednatine edoaéineodranja mas, edaosno zapremine)1+(Q)-P) at neal G0 6) ) Gah a) Gao 2) Hixogne doizsja Q. 4 potas, ! Tf del newt | eeD |e) 5) 8) ow ') Djgram pone taprenine alsa ‘SL 21 Sekventni pope ‘apremina akumuladj us tenutk (oremenskom prseks) premina u trenuiku f= (7-1) at Qj doi} x skumoladju 0 Ptom vremenskom interatu (koraky), 7,» iianje (potrotnja) izakumolaije u"?'tom interval. Akos peko ednatine 22) obije da je mapremina V, veée-od maksimslne (pottne zapremine Vy =Viar ), eo dotele vode se mora peli ix reervotre, Sime se ado fio graienje 22) VS Yaa! ar Myatt slic 2. prlazanje histogram doce potcinje po vemenic to prvo za ceo more perioc rismatrajs (el do ia=4), atten a jo jedan ientitan ponovienl pesiod (it do is8). Promene zatemise ‘skumulasie po_wemens Yat (¢),sradunata prem jednacin’ (22), uz cograicene (22a) prikatana jem 2b. Qsmoten pind s= poral se zapocetimanlak- dest vode mae produit i poveat uw ponovienoe, pevodu. To je upravo a prikazan ma s12. (Primer je zabran de bse pokazao ova slut) [Na dljagrme V (F) posmataja se redom cis pradnjenis skumulacje, Ciktus prtsenja zapoine u tenth ada akutloie otne ds paar, zvrava se zapremins ponava dotins posing = mabsinalmn wednost Vy=Vauy. Veednost desta w neko trenutke jedoaka je rac muksinalne- pene rapremine akunlane i zaprenine 1 posmatranom trenutks, Stogn je ofgledno dh se malin fit ‘stamp minimaln!zapeminj aku, pe 23, Dress Vuss-Vaie= Yo-Vou™ Vo as Zasimljvo je pai promenuzapremine aku a 21, Pose sod pofete (sedoo # maksimale) zapremine Ve ®Vinze Wenutk Godets i=). U prvom wemsaskom itera pone cts padaesa,¢ ‘buirom da zapreminaopada od trenvtha fy (if) da rete (1), jee potrodnj veda od doa. Vredaost deta na krju veg intra eno) D=Ve¥,. Vet u sede intervala in? (x koe je dain) veel od potoine) zapremina akurulace dostize poset ( mana) rednost, (Yes Ve) so 2nt da je pri eikuspestnenjn ate, U acednom ~ resem interval (3), zapremioa ponovo opi (er J potroinja veéa ‘od tics, pa ve prthodai tenuis, x2, uzima kao otek drugog lun pradnjena (L210). Vednoxt deficits D, =, -V, ‘veda e od prethodaog deficta (D, = VV), to zal da je, za sada, aged it, “Tokom Getvsogintervalazapremina rast, all as kraja interval, teenutks ne dose alsimslny (poteta) vedaost (V,< V4). Ovo pokazyje da zapoed cus pranjaja aj ave, pe oaje mogucnost dn 5 vrednost deficit narednom (poaovjena) pero pove, pre ne90 0 ‘5 akumulacjaponovo napuni do potetnezapremine Vj. To se oatarue,| prataenje na potetku ponowenog periods dj w tenth ieS (et) Setcit D,=Vp Vi, ve od prethoda mabeletenog deficits (Dy= VV). U naredaom tenutku (is2+4=6), zapremina V, dostize poternw ‘apreminu ¥4, Ho ana dae i posta cikuspratojenia mate, pase 20 ‘naksimalni dete ovine 2aprenaakumulaije wis Da WeVee Ye Postal se voi na sede: Za anata merodaval wiz dota T powotah osnouend + Ponoulen) se preko jednatiebilansa (2.22.2) eraguna djagram promeae ‘apremine po wemeay za akumulacju (wervoar) proavlino velike ‘apreaine, z prepostavcu da jena potetk razmatanj akumulas puna Korsna zzpremina skumulace jedsika je mstnéni vedaos mania | sninimalnezapremine kia se cxtvac: Ve= Duar= Vax Van = Yo-Yo ‘Osmoten period se pons jer se deficit zapotet evom period noe nastavit i pove‘atu ponovienom pid Potto je odredena Korisoa sapremina akumulai, vile ema potrebe das pretpstala proizvalin* veka akumtlacs, pace diagram romene zapremice kroz weme eta 2a skumulacu zapremine Vz (22), ‘Ako je ukupai dois u raematranom periods, (0) vei od ukupre pototne, (P).(¥. sted dotiea) Oye, veo stein poeoje Pag) Vila vode se more pelii is skumolacj, U primers nal, 211 22 do rlivanj dla tke drugog i ertogvremeaskog interval. Tra apazt ‘4 Je w ponorlienom periedu potetns zapreina nas 22 jedan kraj apremini (V;= Vj), So odetava pretpostaiens ciknot hideograma otcaja i petofje (i, pretportavkn dn se oemetresi iz pons). Naravno, ako je ukupaapotoia eta od wkapnog dati (B(R) > 31), potrebe Korisnika se ne mogu « potpunos eadovolit a akunulacijom onaae 2peeming) “oxnauu eia $1.22 Dijsgram promene zpveminew kamal Eaipuaoitkoriteaie dota Zadatak se uproeava ako su ekupon potojs, E{2,) uke otc), (2) edna (23). Tada se retpatnj da “proizaljoa vei sunulscia nie puna.na pots raznatania (Vy =V/(2), sakes ds je zapremina funk ilaznoy aoa: 226) (Z(Qa2))=V (Cas) ps se cela lve strana jednatine (225) mots apis kao fonkia ialaanog roiala (Oa 2m Mega ren a pe a 20) nfo a (229) ‘cane ates pe Oj se pte ) Ge coapy apenas me iectiay noses on Cota ed oh samara omg VEL poms nna w QI *t 81.29 Konsruksa pomodae fuse Poito je odeedeaa turks F (G), refava se jednatian odetaja ‘mase(2.27). Za sak ekud vremensi prsek "2 (e=t rata se vregoost ” pomocne funk, ednosno saunas konstanta C, plage od weds i prethodnog vemenskog preseka*I” ("=f | zadatog hropram wlzao prs (C= 2d eB *FOn Baste) 2a se sa gralika (6. 25) ofta (Ui iz tabele interpolje) rednostilaznog prota, Qzs- Kotsnivoe u akumulsii, Z., se doje sa eve poticaja (29). azapeemina, V, sa krive zapremine (28). Zanimijv je rapa 2 {korisno je za kontrol ratona, du liza (als presesa va ilazne tala (112.10). isto wenutkn (¢= tu) java se i mlsial sivo uakumulai a Oa tuar Onur) 2a ZC tas) ‘1-210 Ute tala eesca vi ialaznog tla (ve nije slutsjoo. U tenutka = faye ada jij je avo, ‘sive je | sspremina u skomulaii (prem krivojzapreiae), 2 pres ‘evo protcja, nave jet proia}prekopreliva, to jest ila pros, ‘Maksimum zapremiae s, prea jednata| Kontinuteta (2.12), java kan invod aV/ jak nlc jest kada je laze prota jednak elon asw, Fo Qiuur)-Beltaas)=0, cvdnosno,kada je: Ou (Cuas aus Prelese storms Kod preliva sa atavama esto se unapred rade flen daa tales, Qo (t), ta se upravliane atvam, koje de omogusiispstanje take tales, Primenuje ee eta jedaana olan nae (213), samo vie nema potrabe 2 teracjem, »obaiom da se aapremins akumulacje, ¥, aguoa lvekno i jedoatne 213, pa se kota avon oStaa sa krverapremine (28) Na kaj se, 2x pozat nv ilazal potas eve protien oed ot) odgovarjud otvor usta. Pr proputtanj acunstog alsa (tls prema kome edmenzioite vakusconi organ - vide pope VIII) stave se potpuno padi tek u ‘wemutku Aad lan aas pili kapatet lobocnog praia (¢=tone ra 12.11}, pase o tog tenntka nastaijaslobodao previ, a postiple prorauna je ist kako za “bien loboda pret ‘sian Sloino vane fetta |, ‘pepe pag ee) L211 Rad prelivasaustavem Uputsva i primes za upravjaje usavama pri evakuaci vei ‘oda detljoo su prikazaiw Itraturi ICOLD 1984), ASCE Manuals and Repors on Engitetag Pace No, (198), “Selinetton Engiering” Vanek, VAL ES, ‘Brak, 195)" Methods of Coorg Seinen in Lakesand Reser UUNESCO, PARIS, ung A, Holy, FD, Verney, A (8D, “al Aspects of Compan er yea man, dei (184, "Kare vol Hsin. (585), “Omove rote COLD (1984) “Operon pda Sire Da’, ey, RK, Fri J, (17), “Water Retoures Eager”, MeGr-Fll ‘Boa Company Mele, (15), “Reps oan eth rte" acters ka, ‘Beaged Nona, eta, (959, “yea Suectres” EEN SPON, Petrov PS, (1992) "Hite kota, den, NAUKA, BEOGRAD, Peony M, (150), "Hite ont bran" ata wea sna ‘Grades fsatets, BEOGRAD. oberon JA, eta (188 yeaa Eginsero" Hagen Miia Company. Sys Mc and Holy, Fe, (850, "MOBED? - Numa Suton ef Tao- Dimensional Mobile Bed Poosse, ova It of Hyta Research Rept 34 [USBR, (97), UNITED STATES DEPARTANET OF THE INTERIOR, BUREAU OF RECLAMATION, “Desga Of Srl Dans", A Wate Resour Tesh Pubcon.Ti HIDROTEHNICKE GRADEVINE, (OBJEKT) TIL1 OSOBENOSTI HIDROTEHNICKIB GRADEVINA ite gafevee bit, tonne) noon ‘tu alte cummed toe de 5a Gane eobenoetbideotetnitkh radia Delovane vodeos objckai na srediou oko Geped) objelt, Delovaje ‘ode mote bit acbane i/i bem, 2) Mebanigke delovanic prodeava 1) Hidestaneki patie (-amgon’(pitiak vode w porama, psinsma ipuktinamaobjelta i eresie), 2) Hldamdinamitke le (inerealse se, pleacie pitisaka, se of tals, sla od zemlotern koja dele ot isu vode uz onstrakeu ie), 3) Sa od Leda (ai ina tia), 0 9) Unuxatnja reais -tpiane etal) | potaaje (asian, ices 5) Spolsna conia. 1) Homiskodelovanie esto peal picane (ufo), bio vnutsr sae gadis, ilo na dedi gradevine ss aredinom. Voda hems elena stn ido cement, agregatwbeton, ‘Goin igdeaoe hiotbnichan objekiamaguteje_ssmo.o ‘pono posit nema probaih opteméena a pesledee rena ‘mogu a budu katesrefuln, pa se ahteva wel igucnost bjeat, ‘Slodso pmicttovanie: Neophodoe eu spelt ude, ros bina ital ado. Vena hidroebikih cbjelats se ze-ndc psionic eras ie matno sotca ego kod cbckata Koj issn vo ‘Ove parame vel obim adov, rd pod vom, ra ulin teed vde, proncs led anos, abate kee eke kash tale. Kors se mater visoke vodotvesti, operat na mak, aban i al, time se omogusra pstianst obits tokom iran 1 ‘Koren (kploataie). Veet ara je lita Po previ grado birch bata ‘eskupe, doce epost obit jets m2 HIDROTEHNICKIH GRADEVINA Posi vide podela hidrotenicin gradevina Navelée se simo nase: 0 a rma deloani k eti ade Woe bet dl 4) Objet omens tk sim wna race, os apd is). 8) Objet za snes (esp) vode kana, uel, coved beta ae) rea int hone ites obj og bit 2) Sala ») emeni (Sue w pero gad pope chek5) roma mameal Martek objet dele wma 1) bikie ope samen trae, nap, rel, umirjud been zat anata eve, prepuce fot 1) Qhjeke peste amen cbekti 2a korkemie yoda soage (Oidoelkrane. vedo vedne amor), objekt 2a navadvane Vrdtsoabderaje (eztron, izes, pumpre stance, ttsice. retina, eal soba regula ets (prevodsice, pst, ‘oper cbloutvee) (Ova jin obra samo objet opie namene. 113 PODLOG! TRAZI VI 1a bi se dovela bilo kakve oduka pei plaza projekzovau idrotebitkogobjekta potebno je pv sagledatzadata, a zaim pikupt ‘tne potatke, padlge, prema Kojima ée se odrediti moguc redeaja 28 posavjenizadatak, Najvetnife podoge koje su potebae za proektovaje Nieoehnie Koastrukeje su 1. Pateshe za vodom (Kline i kvaltativne), ofnosno, kod ‘orien vdaih maga, potrebe 2 energom. 2 Hidtolose hidsometeorloske postiogs: 2) Opie pepsi hidosrate krakterisie live, vegeta, padavine, temperatura, lata, arvana eta it 1) Wir swednjs mesenih (Cedi, dneva) proticaja. 2 period od ajmaaje 20-40 gins Tidrogrei poplavaih tases vekih voda raze verovatnoée pojave (G6, 5%, 25, 1%, 01%, OOL% 4 MPF. 4) Male vode ) Polaco nanos (sapendovani i vue) 1). ive protic, 3. Topngafse podogs obuhvataj 1) Progledne stuacjej karte skumulaconog tatena sitije razmere (Re 1: 200 000 » 1: 5000, savsno of anaaja objelta i avon rojektovai). "Testa oa sini Potbl Feda ng) 1) Detaljne karte Krpaje rzmere i planove (Re1: 2000 do (50) 2a mesto bane f zavala,evakuasonib organs i cel ebjekata, kao | 2a prednere 4. Geolofke bdiogeolcike {geomehaitkepodloge. Ove pod treba da emogue to bole pornavanje ombina nadine x Kaos objekat fundica (uga0 unutaajeg teeja, ahijenost 1 granlometikl saxty evezanog tl, otpomnest aa smicaae, nsvos,deformabilnst | sl), 80, potpunje oceou sododtivosttakumulscia. (spucaost i slojeitost ste, rive podzemae vode sl) saint bokova dali ito tazaju procera colts! (ossina gtennisnog eredevaskos mutele. Koriste se Dostojece gelotke kace, i itratai radon (butting, gale | rovor, eos itativans, Novak 1996, Peuovié 1992, USBR 1967, Creager 196). 10. Brethodna thik dokument. ERATURA: Cheyer, WP ota 960, "Engng Fer Dane” be Wey aed Sos. Linsey, RX, Pann 18, (98), “"WaerResouess Enger, NeCraw i Béok Company. Noma Petal, (1999 HyntSuuctses EF SPON. Petron PS, (9), ensue" Ie, NAUKA, BEOGRAD. eon (1, "Hieber rae” ane vreau ‘Greig fates, BEOGRAD. SBR (HT), UNITED STATES DEPARTMNET OF THE TERIOR, BUREAU OF RECLAMATION, “Deige OF Seal Duns’, A Water Reenret Teal ubletion,Iv BRANE IV SYRHA BRANA Upoclai 1, o regula provesj,reteno je dae akumulacont nazeni.zeiraanis pectin starjy pregradama ~ branams ~u reno} ola (a 43). Poved tog bana sara wspor za kantolsano zahwaanic ‘ods iz odoloka. Brave omoguavaju Koaoentasiu pada kod pibranskh hidroeektrana, a pad etocen breaom mote se skort {za graitaciono vovosuabdevenja base, iadutae t dcupis Ror, kao i ra odcbavanje rvs potebuog za povidbu Brave spadsju med asian hidrotehitke grafevine, 1 mega tare gradevine wopte, Para branaprotte se unazad do prvih dana Sviiacie. Tebnologiaprojektovanj i grade brana i dle napredje, Inada se mote red dn je dofiven vrhusac u proj polovai 20-08 veka, Smate se da trenutao weet posto oko 300 000 bans, od Koh J peko ‘3000 takoevaih soi bana a Brane se ovde proufovaja, se samo. bog. svop saafait i ‘stupljenat, ved Ida 8 se aa njlhovom primers sagledal problemi, opereéenja, 1 moguéa retenja u projekioanja + izgrada ostalih Ddrotenisthobjkata, Tako su nasute brane slén nasipima, a betonske ‘raviticione brane mogy da budu primer 28 pojetorane vecey, bro ‘eons idroteiteh konstakej 1v2 TIPOVL BRANA Posto vite pode brana a nave se sumo asjopiie: ®) Prema nati prenfeajopertenia branes dele ma (342) 1) Gravion , je se suprosuvsjn optecenjysapstvendi tenon. ju zen sa opsredener, prose mato wee, 2) Lalas, koje se opira operienin lutim delvanjem, a sie {optercesle)preaoew bokove doo die. 3) Keattafore , nj se ops operefeju pedi delovanjn, a ere” (oe mop bt armirano-betonka pln, atvarad- tae i t0do%4 = hukovi)preaoe opterenje aa dove» konetore, koji gdje prorat ume 9 Kombinovane: Olktane i Lune gaviadone 1) Prema mately of kog se grade brane mogu bit 1), Bstanske (od kaséaogbetoa i valjnog”betooa = “role, 2) Nosute zeman brane. 3) Namte foment brane ~ (od kamenog oabstsja ii valjano kamen), 4) Zidane brane (04 kamena vernog cement malterom) 3) Downe bane. 6) Metalne brane,2) Beton pains ‘Naa SIA Tpovi bana “ oinone tai. ‘LA2 Prenotenje optereeja kod brana (04 prathodaooabrojanispovanazastupleie su saat betoske branes. .},pa des on proucavatu dalem agri, Saisie pokarje (Nova, 1996) da je oko 90 % bana u sve masuth, bilo od zemlje i kamencg aaatsj. Ovo je posledica debris osobiaa nat brana, post od talib rsbteva 24 nosivoséu tema, do obi lake dstupnog pricodnos ‘materia 28 nap, koje efkaso ugraduje mocaos wehasizclos. ©) Prema konvencji Medunarodeog uiru2eaja za soko brane ICOLD ternational Commission oa Large Dam) brane spo voli oes svt 1) Viaoke brane. 2) Nike brane. od visokim smatraju se brane dja gradeviska visna (od najaide ‘ote temeja do rune) prelan 15 m. Visoke brane mogu bi ini od 15m, co i je dina rund veca od SOD, ever akumnulec vee od 10 000, isu im evakucio’ organi dimeasinisani oa pros vei od 2000 0/5 0) Prem maGinuceakunsie wel voda brane moge bi 1) reme, kod kojihvoda pea (pei evakuaci velit veda) preko posebno oblkovsnog peliveog dels. 2) eprom, koe isu predvidene za pelivane, pase 2a evakeacje ‘elit voda Koi posban objeat (a primer, pelivea bana) 3) Brelimo-nenrlin, kod kojh je deo brane preivan, dk ostatak onsen predvien 2a patvanj (eroske braze).IV3 OSNOVNI EI 1 BI Nezavisno od tip, veliine { amene vedina brans ima odredene ‘bavezne elemente, kj prikazan ma si $3 1. eprliden bras, e sama basa -pregrada za stvarane koma 2 Humkusciononean je sbjekat Koj omogucava kontolsany evakwsciu ‘eli voda (mode it ekops tla brane, nezavistan objet) 5 Timi energie je sestavat deo evakusconog organs, Koj slut da ‘uni enevau polivene vod, da ne bi dale do potkopavana teeta t rulena bre. 4. Temalii past owogucara prajeje skulle ieprune nanoss Zaha (411.12, 1114, 11.15) omoguéava kortosanozabvataje vod ‘a visi ie kuna (pepledaost rad, aleprikazan nas 43) be petit S143 Ossoni element brane 6, Tem satnjava eudine (stn io) pod oko objet, koa je sled fopteredenja i prinava vode, kao i used geotehnitish cadova (ajeticenje, dreiznje), promesia naporsko | fitko stanje, 7. Kuna bane je horizontalon "taka" naw brane du koje omoguéen ‘otro base. CA 8, Disnafni sistem onoguénia smasienle gona u brani i temely, i oatrolsano odvotene provi vode i brane i temelj, Sato se od renstih bulotina, glee (po pote, pumpi i oxtale neophodae prem), il slojevatucscka satieaog ftom, zaveno od tiga brane | ‘ipa denate. 9. Iniksona zatea (i zator spetava i rodutava pu provinoj voi, ‘ine mane wag provi pros kroz branu item orednabroanih lemenats same brane teb poment 10 Nanas Kojise ake je aspre objatjeno ne mode bed, aa kot ve ‘reba rain ‘1 Alumlasiooi basen ahog koa se bana gradi 2 Hamas goubomon rin ti, B exeke tokom gradeja kof omogudavaju de va ‘ootrolsano zeae iz kota u Home s€ aalsitemelina jams (aie ‘prkazano nas. 43), Skretajereke za veeme gradenja cbraden0 fe oglu X ote je jo einai 14, Qu (oxovinu) brave, kao zai rovan du krune bane. 15, Gragevinska vsiow brane, Kao cali iomedu kote kruxe brane 1 aie te wtemeb 16, Hidaka visi brane kao anew izmedu koe maksimalooguspora “kote dna eke u profi rane pe igradie. 17, Detinn brane kruni, kno rastojane imeda obs, mereno po si ae. Iva NOG PRO! labor prepradaog profla~ meta nakome det bana pd je pv radatak po projeltovana srake bran, sobirom da mesto brane odreduje ‘mogues apremina akumulasieivelian sia, time idol potenoj ‘splot 2 mogeés potent. Uz to, geaote i geomehanickeosobenos tle aa mest pregradnog profi bitno itu aa wlove fundiana, Koji su jedan od naan Snlaca za adedvanje tps brave. Zao je saophodno ‘aizabrni profil bude optinals. i iors pofila brane zabeva se da zpremina akumulcie bude Ho veda a eno branom, Take se tai da esto brane omogudt ‘ahuatnje dovoine kolifine ode 2a podmiene otic karina o jestda poke Ko vel av. S drug strane tre adoro thi dao abteva: suablast_obikta je, svakako, najaznij, al se ne sme 2aboravi al ododitives, Kao oi dasugnos gagevinskih mated, Ekonomskom ‘naizom sw zledaih profa, a aa osaovu wradeni tehnigkih ren, oluise do optinanog pregradaog profi. Rezutatekonomske anal ie jedi merodavan 2a ithor profs. Ceto odluka donee faktort okatine (Cologa hala nasledo), ko poli ia Prema gore nvedenom, njvataiiSnioct pl aboru pregradaog profla (prota brane) su 1. Koliina nade na profits (koja, x odgSvarajuce izravanje, tba da :zadovojzahteve Korisska). Da bi se uta Koliéna vode neaghodni su souzdai_hidclofki_podaci Kojima se dokszuje postojanje oéekivanih protisja ~ niz srednjih meseénh (nedelih) proticaja 2a period od ‘ajmanje 20 gina (potelino je 01 vise gsin). Pored Koline vode titan je | kealet, p2 se odgovarsjusm malizama mora uti: 8) Dalije veda dabra 2a Koriéene,i 8) Da je va agresvna za objekat 2 Topoerai terona. koja odode ») Zapreminu akunulacz, V; zavisno od vise brane H (to vedi ‘dns Ht tobe. ») Sinw progradane profi (utiow brane), od deg zai zpremina bran, s sto itp kottagje brane ©) ispazi (aspored) | tip bean jevakuaionin organ, zbvat, i stall bjekat. otto jeotedena makro loka, bana sensei projektvje neta vavodhije of najuteg preseka dolie. Ovin se omogucava bale ypcene bbokova objets ma strane datiae, 3. Gola Goomehanith ular! koji uvedyu: 2) Stasje seeding 2a temel_brane, i temelie_prattih chicka, NNeophiodno je oredii otpornost na smicane, —aosivort, \delormabinost i vododrtivestsredine. Ove osobine su Sto june pri ixboru mikrolokacje preradnog prof, kzo i pr odvedivajy ‘ajpovolinigtipa bran, ) Nadodeivost akumuladie mote potpune kompromiorai oka 8 takode se mora voit aéuna i © subilast: baka skumlace (cba imat a uu akumulajuVajoat ge je cela bedo sien skurulajy,jizazralo Hats ppl ala), 4 Dostuanost_sradeinstitmatainla odgoversjuce toligne ‘vats, Laka dostupnostoSredenog materala wise na cen, i mode de Jima presudan ues bor profla 2 rent ao tpa brave 5. Tinikow elapropmiaie seit | iemetanj nesel, ioduste | sobeadjnicn, 8 kolo. atrtipoti vos, IVS IZBOR TIPA BRANE labor ipa brane tesoo je povezan a ahorom preradnog profile, 2s fodtedeni prof (sa svojin topogatskim, idolotkim, geootki, geomehanickim osbinama), trait thigh! i ekovors napovolal ip brane. (Covde ponskad uleu drutvene poli ini, ekoogi, Sto ‘mote da amen ekonomsku od.) Da bse mogl dskutovato2boru ipa brane aophodno je kratko ‘upoznavanje s predaosina i sedostacima oajactupljenihtpore brane (Getonse: tne grvicion, i nasute:zemjene i kamns), O oxobine ojeintipova bana, bie ve rei wnaredin pogiavjima. Prsdnosti_aasutih bangs ‘ Minimalntzahtevi_zaulove funditani (aroéto od zeman bras, ako s8 glediia osivost, to 4 sa peta slegtnt, Palaendjiost solomnsvim usta tc. Sako gooloikim take i topagrastim : of ene do aluviona of Srokeraaiarske doline do sks hur (nara, ‘od uslovom dase mote abeabeis proto 28 evakueci vel vode), b. Moguénost kortenja mmovnaoe i beiiogenog material 23 nai, {sto raspoodivog ulin pregradong pots, © latina ibe upradivanie koritenjem meharizacie, Ho zsjedno sa retodaim, omopucava malo katanje po jedi rapremine brane ‘Mane ossuih bana su Velika asstivet a pean (‘poljenj eo). »‘Velika geilivost na ackonrolisino gocarvane iin mate (unui ern, Keo posedce prve dve mane: za evalua velikih vada, ko | 2 tej fps {zabrat poten sw poschanibetonsi bit van ela nasi, oewautcion organ toca se dimensions na vei pots ae tod betorsih brane 20g oetjvostasipa aa prelivai. ‘Vek abi adova used blgih kona uzvodaog inivodnog le, tose ‘esto aadoksdvjenskor edinifaom cena. ¢ Pisdacsi betonsib rane #4 Zanéjna idetivor oa pelvanie jpracuivanis. Ho omogucav da = crakuacioni ort {aabvab grade w sklopu same brane, kao I da ‘ineniont na mn pois (to smn Kota). ‘Uirofak male Kaltine materiale vodnosu na easut branes obirom aa daeko semi agi Koi, poebao kod lune brane Mane betonsih brant sv Viaoki sate za aslove funcrania (visoka nosvost {otpomest na ‘eae aka deformabilos) ‘Vaoke ‘ediiéna cena, + cbsrom aa potebs doveteaja cement, ponekad i ageyaa, ina reatma spor rad, koji zabtevabrojjyradau nage aeg0 slat) mast bana, ‘Kod lutah bana Se, pore stblnot bokowa {dpa dln, abv jot fdgovarajud odnos vine brane firne doiae (er je 2bog natin prevoteaja optrecenislutsa bana podesna samo za relatvno use dain). Prema gore navedenoe mote se zak da de za odrecvanje tpn brane od veikog uaa bit 8) Osobine tans kom se bran funda, odnosno doze agpoai th, amiduéa Estos, dozvojene deformacje temelia. Jas je da povetane sine brane povecava i pone oth 022 sabe nosiva ta dae prednowtaasutin (pre veya emijanim) branama. Takode teeba mat u vidy da se sa visiom brane poveéaa i hide ratient povime vod, ya time rate | opssnost od ispianj ta Aizvadno od brie, Ovo opet ide w prog nasutin branama, $ ‘brim je kod aj hidravéksgradjest mani (u ednesu oa betonel bean iste vise), jr je za tmaljoe stop, a tine i tina fieaciono puta, nat vee. ») Verano sa prom stavkom ei eblina msg alusion i dean reno Kori, Cesta se ekecomall ne splat ulna nase bee betonska bran fundiala a ara) steal (pogotov 2a debe aluviona od pro $6 metas), pa prednost ope ima asut bras ©) Blin ¢dostupnost poten kolitina ovansiudh savas aatdiala 4) Doavolena medaost leguia brane, opt dae prednost masta bran (Gem ako jo atip od Kamen st exvodaim armirano-betonskim ran ©) Topomraliatrena. Uske doiae od aizave stent dobre nosvost Beato dajuenafsjou predaost ltao} brani 2bog mlog uzoSka aster 1) Usbovi za rakuaci vei voda fvorizyjubetonske brane, posebno 1 ussoim dolinama, u kojina je ogrniéen prostor a exzijaje prelivae vice (betonki)prelivn Kostrukeia nasute brane. 2) Klmatsi aioc moge bitmo uct na ibor. Nike temperate i ‘eit broj kik dana dj prednostbranams od kamena (wodaosu a zeraljane betonke bran). Delalnisdskusia o abo tipa brane mate se mai kod Novak 1986 IV.6 UZROCI_RUSENJA BRANA Brave se mogu sult, rate sus, nals, detavala uprdlost \Najvataijiuxoc rena bran 1 ite Do prelivnj brite mote doc ule kara na ustavam, il grip ‘upraiunj estavama il sled nedovolinog kapacteta evakuaionh orgens Betonske brane seu tom slau mogu “petit” (aie “oom” semakout), a asute brane steadaj of progresine ero tel brane. De bi fe ibepl pralivanje brane neophodao je 2) Obesbedit untae hidlotke podlge radunati sa poplin {alisom odgovaaude win (vdet plac VI),1) feprovo ded ip i kapaitet svaluasion organs. {taka aso. visi avaenie jm objet Ako se 2a evauacu velish voda Kors previ sa ustvams, fbivero je prodvideti wile posonskih tachanizams, coma relima_polia (20 suisj da neka od ustava otkale), kao j ojgovarjue natin upraviania wstavams i osiguret becbedan pile tstavaa (a detle videt poglaija Vi IX). 2, nutri cone materia brace neni emis ‘Nedovolino pezvanj osobina materials na Kom se bran fans ‘it matenila od koga je brina lgradena, kao { neodgovarsjttetman tame i tela brane moe doves do nekootolsanogprovraja vode kroz tame i elo brane, so lava iepicnj (uautaajyeroau) material, onaéno ruenj objekta, Cesta ae jvi“prilegovaa put vede pred cevi temefispusta ii rug strait ela naspu brane. Zatoje neophodon: 1) Sto potpunife pornavanc sobina seine Koj st brana tei ao mateiolaodkoga se bana ad 1) best on oe procaianie (ce wtel asp brane, nap). ©) Ispramo iavdenie osmatranje | odravanje svi oxeljvib nesta ge ‘bi mogto dase tor “privlegaan” put vode ako j ved neophedno dase takva mesa (be take) uopite projekt 3, Meigeavan sth proxaéun pion projckovanis brane INajtee je upitaju anemrivene fl potzeaivanjenekib od sla ‘je marisa stabitnost brane ~slewzgonauprvom red, Na svi maéajajin brava ugradyu so uredajipreko koji = foxmatra ponsiaje brane u toku eksplataconog periods (uzedai za foskultaciu). Belede se slgana brane, aastanak isrenje psi | pukoins bran temel, proviranj peta vode sino. Draenei analiza oomotenihvetiion omoguéave de se ma yreme uote, i po mogusinaotklone, vree oftedeaja i uleja brane. Takode, trebalo ‘bi uporedtistrarno ponaianje brane i temela sa rezlatina proratna i projekt, me ese dagoceao iskustvo za bude objet 2 Da bi se ublatle potletice eventsineg ruleja brass, prem propisina senoph detava (ubjutsjud i mat) 22 svake vioky ‘brane ‘Shivezg je procenti (Gaigkim th matematickin eedelom) prosaic poplnnoe ‘lass Koi bi garao sled ruena bras, {ns terenu cbeleat tranicu vgrotenog padrulja odakie re stanovitvo mora evakulsatlusivaju {a dode do opseost od raseaa brane LITERATURA: Cong, WP ta (981), "Epic For Dan ob ey aa Sens Haj (19) “Osove rete” Navies, BEOGRAD, isey, RAK, Pana 1B, (97%), “Water Recwrer Engnerng, McCraw Book Company. Nort. et a, (095, yeas, ERA SPON. Peto, (9) dota kta" deo, NAUKA, BEOGRAD. ‘Peden M, (50), Hite onset" de udu sudeosts ‘Grading fates, BEOGRAD. Usb, (959, UNITED STATES DEPARIMNET OF THE INTERIOR, BUREAU OF RECLAMATION, “Desgn OF Small Dans", A Water Resouces Tesi Pb,Vv BETONSKE GRAVITACIONE BRANE [Betonska gravtaiona brana suprostlia se epliinim_silama sagatesnom tliaom natu brane fomaloo spadjuu tip graitacionih Twa, jer se opleesenju suprottals ttiom, al je ubigjeno da se teria “graitacone brane” odosi na betonske brane, ps és ako i evde esti CGraviacione (beonske) brane grade se na tu koje ima davon sivas da pri teins brane | operecena koje bana preacsuteme S154 Popretn presek npreliraog del betonse gravitacone brane Popretnipresek graviaione brane ja obit pibl2no prmauslos frou, #2 dado Kattom kao uzvodeim lem ($2). Ovakav oblit preseka pros! a wsova stabs, o demu ce bi kasi, Po praviy ove brane au prelimo = nels to zat dae edn eo brane (peal deo) obllye Tako da se preko ngs veda mote Sloboda i keotclsano prelival w niavodno konto (154). Siu vie, ‘gvilacone brane se sto kori kao prelv’ objet (evakuacion organ) asuth brane, Vi OPTERECENIA KOIA DELUIU NA GRAVITACIONU BRANU. Pov zadatak pri dineniolsaju brane je dase oazede optereenjs koja na objet deluju (analiza optececnia, Najratla operecenja kod bran 1) Hidostaih grits na uzvodeo i levdao ice brane 2) Urgan (pra peta vod). 23) Dinan risa vode ude vera ass 4) Priteak eda 5) Prin nanosa 6) Sie od zemborees 7) Tefina brane (tee) 5) Reaksa brane (mel late jane prvea, a suprotaog sere od reatante spa sa (aabrojnth od. do). CObieno se opteredenja lau Petrov (1980) dje pode 8) Osmoma (ora aavedena optereéeja pei norma pogoaskin tslovna, zwzev zemlje). 1) Dapuneka (went od temperate, od bubrena i skplianja Beton, 0 deforma temela ie). ©) amen (eva eavedeca operedena al imzene ating sets. 4) Utoku graenia ©) (toku presleds i popravNNorak (1996) opteredeja deli ma: a) ossovna, b) sekundarna { iat COcavtacone brane se grade kao ois verikanih koneoaih asada modusobo razdvojeih ezdlnica (5215.39). Zato je svaka Konaola Ulameta)beane nezavsna i morn da bude 28 see stabilna. S obzirom oa taal Grau Kongo (obiéno 6:16 m), mote se smatrai da je zadatak Tavana, pa se aleceinia_[stbllnosticradivan i afanaiu 2 Lmetar fini brats leue= Im), Obie se analiza oteacejasprovdi za pest st tajvedom sino, apo pte s anal dug peeseci (u ooncima, fest romene slo funda). Preglednost rat uobitseno jo da ee avaka od ranmauasih sla rasta aa horizontal 1 eikaloa Komponents, odakle se dobia ovzontlea i vertkalns Komponen emulate svih sla. Ps ana opteredena je pogodao “gue Kojima e predstavju peti, eine, i trgom ide aa prote geometiske oblike (tous, pravoupionik, deo rgaily, S152 Ratunsk segment bran jedniae dutine ‘V.LL Hidrostatihi pritsak Hidkostaei pits, odnosno sila hidortatihog pre, je rojnaajnje opteredenje kaj dye aa branu, Ovo je takorra spol _pia vode(oouraj pls vode je uzgon- ora rita). ‘Prema otcove)jedatn hidctatite,hidostati pritak w nekoj iat asi pizomet f posmatrne late. pomactena st section tetinom vd, (53). Ako Je tefnost dodiny sa atoderom, kao na sie 53, piezomctarka kota je ‘edn i Kota slobodnepoveie tefsest (I=Z,), pj dosti rita 6 i jedoak dubai vede eta, pomnateaa si speciiéeom tetlzom (pep), Trobe nat na uu da je oo wv. eat pak kod Koga se imectale ute) atmoserskog peta (gia doje vanduha ie sts), 2 mallu of apsolzaog peta, pe se udjutae tamostecii prtisae CAS p+ pA). U peaks se nsjeice rats reltvnim pltshom, © leo da praktino i atmosersh pits dele wsvim taekamaobek, Pats integrian po pvt ma koje delue dae ile Biro pris ~ hidestaiko sit. rotate sie ve rtunaju po natelina hidrosaie. Horizntalna komponenta , P, hidrostatisee sl ma oekw_ ovsin jdnaka je idrostatiéoj sli na vertkalnu projkaj te porns, upravno oa pravae deja tradcoe horizontalne konponence, Verkalns komponsata, F hidrostaticke se na porstinu jdaaka je tetil ttaost ‘apremini edu ramatrane povine | horzotalae peojkaije poveine ‘ani pieconetarske kot ee. 1B pte ee Pent Z ty Coed te ae Tm x Ha fs Portela aCe S153 Hidostatiaxo opteredene a neprelvn deo brane (be goa) 2a eavansl data treba ofeditisilv koja deluje ua jedan duds rmetar povtine, jr je opteageje isto u sim ravnima ypravnim na ‘aamatranu povtau. Tako je horzoatalas homponetahidrosatke sie pe join dine na uvodnom liea brane, Pg indeks "G"oznaéava gor ‘vod, 153) jednaka povtin rule koji prestalja raspored pris po lubini, pomcten sa speciiaom tetiom ve ca (1) Foora a gon sa oe 33 Asan psn vot aa aie mrooge a oot Se ae asotea oa ened, 4 deluje aa rastojanju od 1/3 Hi iaad kote sojnce ot Koj] feaija ‘aaa (aievoda ive emelvespejnice na 53). Verttaina Komponenta hieosatke se (po Jeni dutise) na ‘evo eu brane je (3: Foarele » i deyjew ita “epeemine” = powting, Vo, (tein trapeca mas), 8 ‘ettalna sla na nized ee (4) Fearon {ej west troup lama nivodog le => 7 — onan. _ 2 renmis Hoes io ad Prime SL54 Hidrosatidke opereenje a pret deo brane (be wagons) ‘Kod prelvacg dela brane (5.4) obino se pretpostala da prc rane delve na bran, Ovo je na strani sigrnos, jr je pak a dono) ive lara jedan oul pei ratunskom protcj (vided deo VIL), dk pri manjim protcjina pealivas, to dopriacststablnost. Na stan figomoati je | preipotavka 0 hidrosadkom rasporedu risks na ‘vodaom leu brag, jeje svarni~ tt biodata magi V.1.2 Uzgon Beton i stana su manje vite porome seine, protetermacétvom povezanihmikzo i makro Suplnn(poce, pie, pakotize) u koje se veda ala i kroz koe provire (ria). Uzgon je opereenje kojim voda u ‘opjnaa betonsitemeljeeedine pots obiskat mais, Uegon dei 1 pel BMdroratithom stanju (ada voda w dupjinams mire), i pe drodiamigkom (kad se keds sia) Hie a (sare S155 Usgor Pri bids slaving wzgon je (kto grake_vertialna idoctatiea ais) jedan ti vode immedi povsine aa koja delje (eontkt brane ita wa sl 558) LRosaontlee projebije povriine w vai pijezometaske kote, Za ravanski zdatak, tena po jedinicldutine je Jedaka pov ime inj dodira da koe de wagon, i pijeeametarse> nj, pomuoteno sa specfésom tetinom vode. Uobijena je de se t spomtina ednosno ljagram opterecena, ct spo lnje dodia (w sera ‘jv optreéeje), ba kao Ste prikarano nasi 5 I pe Aidamamitkin usovina (kada se voda kres) wxgon s¢ tuna pt ist aan ~ nema razioga ds bude deupaije. edion eal jeu {one Sto ada pezometarska lina nie wt horioatlna, vee opada usmera {eseejajer ae enerpia to aa gbike pi proviranju vos (556). homogenoj i ieotopoo sedi bein proviaae vode spd brane | pibléng Konstantna (sem lei tevedne | ievodae ice, 85.8), pase bio sara da pelts, odosno pjezometarska linj, opada near. ‘Ovakva pretpostavk je Zsco,aa stan sigurnos, jer sl urgonaraunata 0 lnearoj tori, Uys, dae Ve momena prevetaaa ako sive vc, fd le rafunite po potenilao) teri Upar(krae obveana “Unearnog {agony edhe od odgovarivee kaa “potenalaoguzsoes", fy, 1157) Meduti, primenom lneaae leo dobie se potesjene weeds gona za deo bjekta aa. sitvodom irajo provirnog pula (ea dao umiajueg bazena, na pr). Takode, pri proeniBiltacion sabiloat ta w ‘emely (pola VID, treba imati na umu da efraione brine znatajno povedarju bli uavodaenivodne vie brane (35.6). S156 Poredeje potende teri sa inesrnom terjom ® ‘Ako se pribvatipretporavks o linssrnojpromestpjemmetate kote dut svake manjewe homogene deoncsftsiong puta, se usgooe, Ue mote peda kao porna mogoupsonia (pravougtonogtrspera ABCE ma staal 58), pomnoteaospecicaom ttinon vod: H+ Hy yo tlasBe 65: = ‘Sia delujeu ets poring, SLS7 Momenat prewtnja tod "tnearnog” §“potencing” szgons Uzgon se obigoo raza na dva dela (58) S159 Buanl i dfreaslal deo wagons 9) Baz wgon (gts, Une, Kogarah piste onic vos, i >) Difesensan (traci) wzgon, Ue, kot adgvarspjezometaao ‘aalizmeda grnje dae vode (AH =H - fy aay +t, att 68: UU AU * TBH 1B ‘Nema ekonomiénog natin da s eliinie baz ung (Usa) a ina dosta nati dae smani dfeeacalai exgon (Ue) 1, Dranizniem vode je putin ipora smasjje se itraion proticaly {tine ltveionabrina nzvedoo o¢ arena, pa opada i gubiak nec, ‘odnoeno opeda pjerometarska renin potezu od deena do izvodnog lca brane (uporedid pieronearke rake sa drension, Hf, 1 bet kena, AF, oa 159), Ovia érenats obara pljezometas ito, éime smanjuje prt provirme vode.~ smanjuje difereacilni-amgon. U Steaovitin temmelima voda ee Ect dena ae2em dren buona, AKO 1 oloine bile gut caeporedeae jedna az drugu (u granite sta fownizao be se kontinuala “rox” kroz tej brat), avo podzerne vode iasdreate bio bi vomabli2a vou dose vode, pa diferencalaoguzgona (Gt deenate) ae Bini bilo, Jano je da denaéu treba posta Ho BEE ttvodom tics bee, kako bis deo peeseka na kome je pois umanjen nia to vee, Na dele preteka wzvedno od drenade gradjent piska (pad iecometarke lj) je vee neyo u sluaju da renata ne posto (wast linja na 15.9), Ho poveava proviral peti a potezu od vavodnag es do Grounds (« oost na sta ber drena2e). Proves voda se i dena butotinaodvodiu doaj vod kroz Kanale« denstoo| ales (graviacjom, 1 pupae) ‘a S159 Smanjvane uzgona érension a 2. ads se prodai gut proviranja vode urvodnims horizotalain it vertkalnim zastoroe, unaslice se prisak (odeosto wegon) ipod brane (@1510), Trobe voit raguna de 2 w zastora ne jave posing, inate Se fekatsmanjue ili sem ote (avsu0 od pote veiine pkoie) S drupe tae, isped lpia (omiajueg zens se javja netsjeniefekst "aivodog"zasors a povedanim uagonom (3.12). Drenirene slaps je eign, 20g moguéoostt pojave opasnih pulzacionih bidrodinmigit opteredena (deo VILA il 848), pase supa pote chien osiguraraje cod pian ankerima ‘1510 Smanjvanjewzgona horizotalnim zastorom L511 Urgon kod pretivog dela brane slap 3. U dosadatnjem ramatranu se pretpostaliaio da je mater kroz oil oda provire hemogen, pa je vododetiost koasanins du celog provirnog puta od wzvedeog do aizvednog ica bran. Sta ako toni i, bilo da je material heteogea prirodnom sta, bio dae bomogen0svette" nara? Use) eterogenost material a wagon pikazan jena asi 1.5.2 Utcajheterogenont seine na vzgoa U zon velikevododrivet povtinn otvra kro koje vos proieje tals, p sv opr tefeaju vel pezometarska line brzeopadaOdatle deja da se materi al tow ime se ovecavau guic pada, jobara pllecometarka linia aa pote proviraog pul, o, ka kod denrana, manjuje sil urgona (5.12) Kod stenovith srediaa vododsivon ee povecava injktianjem, Injekeiona masa se pod pritskom utskuje v butone, dake prodire pukotine i pore koje popunava, starjudpregad vroke vododrtivoat- Injecoma zavesn (615.13), Kod tla (veanog i nevezang) vododeivst se Poveéavazianjern. Kod nevezanog a eto se kore djfagme i pba (det pogianije VN, Peat pret =) Reta rank 1.543 Injekciona znvesa gravitacions brane "Olnjekienju ge vie elu eu V6 ko cradle ripe emai a Povetanie_olgora_provicniu_injktnniem_(apivaniem) oa inickcone zavee Gagtvte) stare beerogeaoe matrila kao aa ach 5.1, dime se posite maksialne smanenjewagona. (Aka bi dena bla zvodao of zaptive, vera b se ‘apovolna’heterogenst a povedaajem ‘uzgoos a wvodaom dela pres) Injetcaner (aptivajem)idrenianjom mote se anata sani item deo ugona, pa ena ago (5.6) ape nage (52) usr 2, ol, de Koctcjent 4 krantiuje dejtvo drenate zaptivanje na smanicole iteeacalnog wzgoaa(0< <1). U idealnom uj, kada su crenata | injelcionazavesa maksialno eSkasei 5 =0, a. 2a uj bez cremate i injeltranj jj ce pun eifeeacila uzgon (6 1). stat, SL5.4 Linearasproksimacia difereajalaoyuzgona Yrednost Koetcjenta 3 obidno se anima x granicams lames 033 < 8< 10, stim te je 5= 038 samo kod tdravih tena ito ada jeredvideno i desiree zaptivane voli ajevina (oteena tena, redvideno samo injektinaj, iso dreiane anima se < 8 O47 2a tao ln dir (sedi i brane i ne rug pres) zgon se doi preko povtine ame nije dori piezometarske Ine (55) ‘Nasl5.Se uzgoa je prikzan sa obe strane lj dod: sa grnje strane kao ‘povein ime aij dota pljzometake Uj, sa dosje strane, a0 pteretene koje potiseyebrana mui (kako se wobitjeno presto). SL.515 Prorat vga 2 rameobliketemeja Polos pifezomstare line motes preczie ode nego to je pwikazano anal 15, popotvu zahisjeve kaa je dubina abs masa, pa trie na prodenje provirog puta vo, tine {na smanjene pis po ont terme ple (det! deo VILS., “Takode, tebe zap da porto horzontalna Komponenta lle tis provime vode, koja se mora uuu anal opterecenj, ‘Uzgoo Koj se jaja uw porama i prioama w tela bran, mate se smanjit zvodnim aaptivajem ii vetkalaom drenstom (deo V.A3). Ratuaa ee ito kao i uxgon u temelao} spin, a efekatzaptivnja (i deena) asec rafava kor koeicinent = 0.3 (40 V43 e154). Uzgoa je opterecenie koe karakterige nope hirotehnike objet, pp muje to | posvecenoovaliko pe 1 Rod eck mai bana eprovan je Kota 8 mato mani 3, do ‘rene oe pole di oko ak faktor ate at, pe tea AEA st ‘rotating spod6=038, V.L.3 Dinamitki_pritisak_vode_usled vetra i talasa “Talat ienvani vetcom aoa su pei dimensionisanju brane, ne folk abop opterecenja koje udarom” iaivja (Gost projektonats ‘anemarsje dinaltka dejo tales), kolikozbog odedivanja ote rune brane (1.517). Na kotu maksimalang wspora w skumulaii tebe docu: ‘isms merodavaog falas Kose penje wz wzvodoo lice brane, uz obavezn rezae (tv 2noe-"reboart") od 05 +101. ‘Kao merodsvaa visi Oboe se urna tv, "anaajna” sina tls 2h, (Sith 995). Tojevsna talasa koje wil od 7% aaa (i od 13% tala) pe odeedeno “tlasnoj sic, Koja isa vetar merodavae jafine (brsne i pavea ma azmatrano skurlah ‘Rarunno je ofekvai da visa falas, bude srzzmeraa brani veteaV, {dui vodene porfineu praveu brie, (Bubine na Kojo = swvaratalas 516). SL. 56 Velie koje odeduj isin tas Prema intrativanima (Sith, 195) mata vision alas, fe (3 y= 000513 Hy CK LQ, tala dns, 69) past VRE, es: i iden w tina bina vets, Vi, loners a 0 ution pave, yu Hlometina. Koeficjeat, K, zvis od ednosa sede tine alumalacie (na rasmatanom pave i tine pravca (W/L) °Eee eee le papa (To oe aor ar oss [os | rn Tab. 51 Kosten, mvs od inom Wry “Merodavaa bin i pravac eta brja se arate yetcova, Obida s a oansiao opterecenjeratunasaYetom povatnog perio od 20 godin, & wale se pravac Koji dae mavece vii tale wirazu 58. Za irretog opterefen se usm povratni period od SO + 100 godina. Tate stare sednjajotna Veta, 2 ne init aki udar, paw sadunu tebe kort sedan biog, 2 pe Drzinw udra, edaaine 58 159 vate ako je vod ‘vdno od brane dovoline dbo, ako je H> 1/4 Ey. S157 Vision tala, sia od tals na grevitacions brant ‘Trobe imation um dase tals koi nate na ppc eni izad vise koju imu vod udaljen) od peepee (bale). Pr dra o vectialns ropeku talas dosti visin ody 1.5 yianadnivea mime ve ($15.17), pa prema ovo] isin tueba i odredis kota krone brane. § abirom daje dno tulsa 2a 05 fy lapod nivea mime vod to je ulkopna vsina Kojomn tals ‘daca (pita) vera oxepreke (hao Ho je wvodno lice pravitaione betonke brane a ai): (510) AELS, +084, = 25, ‘Ako se usvojihidrostatitk raspored pritiaka w tlasy, mae se privat dae lao talasa, na Im dine brane: (san. ae canyh! a (Obie se wea dasa dluje na koi nivoneisne vode (Smith, 1995). ‘Ako praac vera zklapaugao oy sa praverm ose Bene, bi (aisasy (S12, Fea tpah sna U sluts kosos_urodage lis (kod esis), penjanje alsa v2 ‘eontura mote biti znatao vite ayo kod verkalnog ice, Usadeno je do coda pean, , prema vs aaa, ais od magi kone“ 518), hrapavesttpodoge, i odoois vse tnlas i talasne dine by / > (Roberson eta, 1988), nate S158 Peajnje tales uz Hosa Neti projettant oe wimsj wots od tals uz obrasioteaje da Je a) mala v odnosu ma *plawoe se, ib) da se tls ned jednorremeno javtpo clo data! brane Sila od talsa obo se “dose na kotw maksimalnog spor, ee ae note ofekivati da tals nastanu 22 weme nepogoda koje ianivaj poplae podzanje iva vode w aku Umesto gore navedenih formu, og se kori i drug ikustven ‘ars kao oa pr formule Andriano (Grin 1954): ©a Bye 0008 YM, . (ox ys 0308 Yt ade je Vy metiima u sekundi(), Ly Klometcima (Lim), a by i Lp 8 retin (m). Pouskad se na kot malsimaloog wpora dodye i wspor poveiae jeaeea wed ale trea ined vode i vanduha (akoovan “etug), kof naj led jako gotsjag vetra (Novel 1996, Smith 1995) soy shat, sles: Seog oe (0, Ve bi (Lo nd fuels rs pe Soe cry wee), Ses ‘Sproat ps re Arata cts) igor od ee etl to sl aa la ate tow tian ino ott spe to ast ae ploejhar nant a ve V.l4 Pritisake_leda “Led mote delovatina bran mada mains 2) ristom évstog privat sai pita lea i ') Silom koja izaiva war Idene sane ~ nami pris lad ) Sais pita eda Stach pita leda mstaje used Srenje ledenog poksvata pri aglom otopjenja (Smith 1995, Peciaae 1961). Led se ponaa kxo #8 ra tela, pase pri snifavany temperature skupla I sara pukotne pokriada & koje pradirevods i star now gu led. Ako nattopimaglo topline, led se Si, | ukolko nema kad (krue ~ stenovite obale kumulace) potinje da prskabrann. Prt od eda ve moe jv ‘sled spustananvoa voe ispod ved foriranog edenog pokrivata, ” 1539 State peek eds Pritisak je proporionalan privastu temperate j bln lds, U stein Herat posto nomogrami i empiniske formule 22 dodanie staikog pelts leda (Smith 195, Grfia 1954), ll se on asnivaja oa ‘skasoru vezanom za odredenu geogaistu oblast, fl se u ajina Korte podacio veliinama koe se ne mere aato) ze 1 nloj teat postofe uputsra na baci ruske tterature, (Gratevinski sleadar 1981) 2 proceau state sie ledo, Pq, 2 ‘ajeepovoliaje teaersurse uslove, a zavisno od dutine.prosanje ledenog pokrivata modu brane iesonca” aa suprotno) stan, (5.20), i debliae eds, 5 (tabla 52), Abela ‘51.520 Staielpiek eda -osoova Procenjeno je dau majotrjim Wimatskin ulovina w natin podrufjima, debljin ldenog pokivata ne mote prei 5 = 04 + 06 m (8 inwzetkom Dunava), pa je malsitlas stata sila eda korn bi trebalo ratunati Pg = 150 KN fn (Pediat, 1961). Teeba iat aa won da task sila eda ne mote deloval to meme kadai si od alas, n[orriea a Tata aa es Py NT) (ON) Tipit] atom [ism [Tso 700) 15, 1, Bo 0 70 700 130 1 0 30 70 0 700 0 ‘Tah. 52 Zavsmst state ie laa od dein 1 dine pokrivata Led nagomilae neposedno ie usta, rabies i propustew dont sod cedovnim podizasjem usta (aa krai period), Sto omoguava da se tana asteret od atatitkogoptereeaja ec. ») Diaanittoitisek eds ‘isamitka sla eda, Poe, sastaje ued dara sant lea w bran 22 weme toplena led (ledohoda). Ia proraéun dinamike ale leds korst Se empijht izes, Owe se vod obrazac Kuznjecova (Gradevas tealendar 1981, Gitin 1954), Gy: ek Me ‘ele su Vj braina ketene fea (0/8 = deijnd law (=), Aa = povtinacsoovekardkterietiae sate led (a), K= koeijnt Koj zai fa granite Erstoce leds pri drobjnju, dat u tabel 53 preuaoj 2 Gradevinskog kalendara, 1981 Tania Bratoe es 3e0 | 300 20 | 700 | eeSttene ve) eC) ae ops |e] “Tab. 53 Koeficijent,X,zavsn od grantnedvstode leds a doblene . V.LS Pritisak nanosa_(mulja) Nanos isteofan igpred vavodnog lice brane pritiska bran i Aoprinosi jen nextabilost 2 1.521 Sia od panos tsk manasa nekoj taki na dab, yay, 0d gornfe vce sloe 521) adana se ko atv pista (Novak 1996) 639 Paar =a -F ba 8 ? ‘de je than = apremins ti nanos vzaenom sanju, = us80, tnutrajegtenje nanos po vodom 0< p< 30 (atte je @= 20" = 20 ‘yao untrainjg ena pitino et ao iw nepotopljaom sanju, Novak 1986, Ceeape 1961). Hosanna sla of nanosa po mets dutsom brane dobit integsisanjem pris po cel debi slo Hy ino 613} Fro Mae —teNae ss. ‘Trobe mati nt uu de ito _panosa ne umanle wmnst idonatihe sie, # bziom da voda “prodire™ kroz pore w naosu ‘alee oa poviiny vod ia bran (prema Smith 195, de kona ‘rane na Koju alee nanos jest ok 96% svjepovedne u nepsrednom dodiru sa vodor), 2Kod zakotenog uvedeos lca, sila od manosa se rahi boriontalnu i veriunw Komoaentu Vertiala sa se esto ne uzima u aamateni, to jem stan sigutost V.L6 Sile od zemljotresa —seizmitke sile Zemljtes pretstaviasnaino olatoroo poserase zene kore koje mote zs da ug stablnst brane. SL 522 Mogué pve delovajazemiotesa Pomeranje prea tema prensina bans. Brana dia ubraai, ackoje tara ines sami ly, P, smerny unin as bene, [Mf Ako se prefpostsl da sak del brane dob isto wba, siamices sil se mote rai ao G1: PeaMe Kes. ade aug vbrasaje zeal tke (grvitaciono ubreasje) = Kouijntsianiénst(obragie) = edoosubrzanja od 2enjouess i ubrasje zene tte, 26, reds! koeidjnta seizmitoost zavisi od moguée seimite slevacet anmateancg podria, U tel 54 dta je 2visostKooijenta feiamignot, X,, of ating zemijotere prema Merkaljovoj - MKS shal (era ~ Kankni~ Ziberg skal) °. Obno sew proaéun wod i dod koefijent Koi se dobiaju vee (realaje) vredocstseizmicke sie i moment (Petrov 2002, Petrov Radojevi 1997). "Prema MSK — Saal (MedvederSpohner- Kasil) oj koeet je puta ve. sepa [spe [7 ys [>] eo [cons [ocoie[omst [omnss | oasa [oun oases | usioe ‘Tab. 54 Zavinost koetjentaeizminost od jie zeotresa ‘ektonski pokret koi sara zemijtres mate insti proivajay pravac delovana Na sli $22 prikszana si td osnovea paves u Dekartovor koordattnom stem, yz. Pokretu prveu ose brane, jv ygrava, nee ima mnogo ata ‘a sabilnostgravitacone brane, s obzirom da su bokovi brane podup: stenstom masom dale na Koj se nasaaaju. (Za kostaforne bene druge vite olaktanih brana, mora s# voditi ratuna i/o ovom gravct H oduosno f7 > 11 CObieno 12 u slow eavsote#e wv i zahevan ator - koefent sigur, priv smicanja (zane), C; , koji avis of Kombinasie opterscona (Cy= 1-3), pa oy (522 ) 28 aevezao to postaje Smicanje « tele Grane ne proverava se u proraéune ope stabibosti ved w ort pono trig anata way: ow | 2) Marj be bese 51525 Stublaost protv Kini (snicania) Uslov (523) mote dase sagida ina dri natin. Mod se iz odnors stabilujush sia isla smianja odreit raepoloto aktor sgurost koji ‘mora bil vs od abtevanog flor, Cs cam Hag, Kootjeat tenis, avi of ula untratoeg ela mata 62): Fee, ‘le je 9 = ug unutajeg tena (upao po ome fe Koina stains), 2 satel kj su pogodaza fundies grvitisione brane =20825, ©) U enon (toterentnom materiale (sna, bton) scant se pored tenia suprotstja i kobesja(otpor a smicanje sled vera Jnmedy éosica macrjala). Sila hobeaj, Te, (po metru dvénom trane) jedan je (5.2503 (925)ie je c= kobexja materiale. Sada se wslov sabia! pri amican © orizomtalnom pres G-D mote naps kao: (329: feeb nano: Lbs Raspolotiv faktor (Kaefijet) sgurnost protv smicanja made s¢ inant kao edaosstablizujuh i ssgvih slo kao i kod aevezanog rate 29: Bee, ‘de je C= zahtvanifakiorsgunostijtznosi C; ‘ombinsnie opterscei Onientacione wednost koctcienta Kaki, ci koeijeta tena, date sau abel 5.5 (Petrov i Radjevie 1997, Novak 1996), Naporninje se da au veednost w tabelioneataion, i kao tke ih treba i kort — 2a ne faze proektovaja. Strarne vednoet 2a kobe i koeficjent teeja ‘moras odredi isetnin adoring. Koefcjent taj, 7, esto s odreduje na wane glk stranica ‘Tada je = 07 24 Kontakte beton-beton, i beton-sena (Pesina 1960) Korienje ovako niskog koefijenta tenja vee de odzedent fktor Sigurosi,s obsiom da su povrsine du kojhssmicane ova u pita po peal rapa, 3 + 4 mvisn of i prover smicnja za Koherentai (Vea) mataral wobitsjen je sled potapa: 1. Prvo st prover stabitostbez_kabezle tore obrasea (5238), tim Ho se doevoljaasiak koetejensgumost, C= +13, Aka se ua va aatinzadovoljstablnet, nema pore 23 dam provecavaje, 2 Ako uslovsabinost nije posgnu, wood seu radu i Yoheai, ps =e rimenjujeobzase (5.26), Sada se trai dakoefijent sigunost base ‘uaa vei nego 2a uta} ex kobeaije (Cy = 428 nooo, do Cy = 13— za inuetao optereéei). 3. Ako ai tada nie posignuta2ahtevanasgurost a smicanie, mara se ove sin emeljoespojsce,b, se primesjyje naka drupa mea povetaseotporssmicaju Jedan od natin da se povea stablast aa smicane je 2akotavanje temeljinesponice (11 $262). Ovim se poveava sla tenjs, 2 amanuje se smiduca sla (u odnosu na sluts) si horzoatalaom spjpicom), Usloy stabil na scane saa las: Kates, | Re Sredina : (ea) [= [asess | areas ‘Neer tena, sto oa pA od a Mpa oe os ‘Sabo eriana sens, sedsje apa, rstoes oa peta od 40 Mpa oe ae ‘Vesa iapucas stem, Etoce a pita od 2820 Mpa oie p70 “Tab. 55 Onjestacione vedoort obese koefcjent teaje THEN be b/coea » 51.526 Kou evan Bisa (ican) Otpornost prov Kizana (snicanje) mote povedat t “ub nu urvodaom del spoaice ($252). U horizontlag raya terme dia = datas otpornost na mest zaba, do Sew ait rains temeliaw otpor blue seein, 5¥.22 Stabilnost protiv_preturanja uabinost prot prewraje podrammera da stabiizyjus coment sana. My. oko oajie riavadne vce brane (ka *D" a sii $275) Shot destabiiujue) mamenat_preturania, Mp , { to sa zabtevanin enor (9, Roeijentom) signe a ioe Ge = keen siqunon na pcturene. Dorvajene rednot vedujenta guest ave od kombinsce operant krecu se od 1. 8 Sern operecenje do 1. za iret.VI LUCNE, KONTRAFORNE I OLAKSANE BRANE vom poglaiu aaveée se osnovaipojmovl vera 22 Iueae i olakSane betonske brane. Zainteresvani alae mate aa4 vile informecia ‘litera (Novak 1956, Thomas 1977, Creager 1961, Pecinar 196. Vil LUCNE BRANE. ‘ois brana kort fokatuka da operdena prenstepreko bok rm clone kotnama rete dline (eL61). Deo opteredena se prenos! “komoloo u dno doin (a0 kod gravitacione brane). Peek BB S161 Leeha bana vo abi se ckovomién iskoriioofkat aka ones vsine brane, Hy. iii dline, Boa, (62) ae Bi ebal da je mani od Haq: Boog = U5 a lui bean su aeuphodt stb wood jer pomerinje bokovn vedi — ‘51.62 Odeos vsine lute brane iine dotine 5 cbzirom da se w aku brane dovvolaaia samo poz arma apani (i pri), léne brane 2, kao grvitacione, grade 06 aearmiranog betona, U proses, pet pata manje baton je potebno za Ivény bran osu oa grvitacona bran iste vine, poe esto da ew uzanim dolinams ‘2 bom sesom x bokovimg Jugoa buna bolerdens, Sta wise, (vena tana je 22 wzane doline rath bokova xo asjkononiie relene (kad se pore su ortalim tipo ~ olakfnin east braama) Tata optereézja koja dels on gravtacianu brau deo i a Ea bras (hidrosttie,hidrodinaia, nanos, ed, emotes is, sum = drupe prenoee kroz objeat do cslonsa ‘Kao wala grvitacione brane or se voit réonaotexmitkom ‘irenj pri veivanjabetna, pa se betonira sa prckdina, da i ve omogution raspane toplote svete betoniranag bios bez pojve rsa. Vetkalne taalelice (pojnie) Hemedu lanela esas 4 neeapunene sve do potpunog ofvténaniabeton. Zalvagjerazdelnia se wiv vreme sskth Temperatura kada e Beton lalams skupi so je mogue vf, tako da takaadoo Scene kada se tcpectura pois, mote da iuzove samo napone prise (aeka mtn termizkog prednapezaja). (Uvek Je ieja da se kod earmianih Konark ene zatzagjenastnak pica) Latoe brane su najmanje ortjve ma pelvic, ya se kod oh vakuacioni organ meron 1a magi protia) nego Kod drug tore ‘rana (chaos dimension na 1000godgju velikn vats). © vakuaconi ogranima lai bana govorie te opel u poglavy XII 9VI2. KONTRAFORNE | OLAKSANE BRANE. Posed soptvene teine, Cp, kod Kontalornih (6163) i olktsnih trons (164), Mizaju i pretwanj se soprotsafa i ecikalna omponenta hidnositke se ~teinavode nad urvodnog is, (idl dskusiv © tips preska u dela o betonskim grovitacionim brangma i333). Zbog te tijedslfeeosobine se ove da pa brana esto swstavju ust grup ep 1.63 Kontrafornabrana ‘Kako i sam naziv govor, iz tela olakfane brane je aamerno inostajena anata koliéina material (654). {kootafora bana e mode amisit 0 “olakians”. Od casivae gravitaclone brane ost se sama "Saka veda trace ina waar fahove, ait lta alc 10 oniafort di nomi jamirano tons pts (6 63). ime je ukupas ‘nara brine 2aatno stoajena (u proseku oko 3 puta u ednost 2 ‘dgovarajudugravtasony brant). Ponskad i kotraferl mops bit Spi, 1.64 Olaktana bran Yellea prednost oliktanib brant odnosi aa. grav predstaljv anll_oaponi_utemel, jer je smarjeco optereéenje, povesuna tna tele wpjace. Kod kontraforih bran obekat eobiéao fuodira na emia konteatora, Sine se btn smanjye povrina optcecens zgonom. ‘Pred aavedeih dobrin strana laktane | Kontafome brane inj ost nadostate: 1) ako je uupoa masa betonsznaino maja ego 2a asiau graviaciony bran, dai po Kubik briana su-skupli, jeje pred tote ops (( acmieanje Kod kosrforaih brana), 0 usloviava vede wotkove ‘mater, bra | kaliovanj radu snag 2) rane sa trimiano betonskin patina su gsi {ade ven oo travitacionih bana ¢obizom na tip koustukeje i moguceost koran S165 Vieluésa braneKod selutnh bana (65) umesto aricano-betomskos plana Jamedu kontlore = poral odo = ukov, Ho znaajno stan ‘oii armature, al povesva leno igre. Kontaforne brane kod kojth je uevedno ice formirane od zadebijaja samih Koncafora (iv. "lave" Kontrafora, 3.66) lene su zatetunagooa (na vvodnom lis), pa se “lave” grade of nearmiranog, treona (je zataja predooe uw ednoe brane ravi zastorom, 63, alg uv anin povecva tina rane ~ it ie belt. VII NASUTE BRANE Nasote brane i sai spud u asratpostaneije hidrothnieke sadevine, Grade se kontcikaim aasgunem i zbjaniem dosupnos ‘materia poi sama se dupir sopstenom team, Nasu brane ‘mogu se svat kao vst asi Kot ab luo w dor a odor, sa svn onsruktivaim osobenostna koe tsa dod name, ‘8.66 Osnovakonraorne branes pjacanom szvadnom slevom Kontafornim branams potebra su poping ukrudeia imedy ‘Prednost image nash brane nazabioe stu poglavio[V. Velika kontatora (163 6.) da ise obeabedileodoptreteaiaubotaor pravcu predoostsasutin ana odnoss na betonse je So rence optereie (seme aap), st ie - Cesto su sas brane edino eelnje a sab asia te, Uz to, nasute Beane LITERATURA: ‘ui minis. osetlive pa sepaie temela od betosichtrana. Grade se od Jalna dosipnis mateiaa, wz potpunoeicaaizovan ugredvanc, pe su Caen ae econ eee ee twodkovi o jedinc apremine bane znatajna aii u odosu oa betnske Now, Petal, (186i Suctar", BREN SPON. brane. § drug strane, zapremiaa nate brane je ween od zapremine (ce oct ne seen alternate betonske brane (Zapeminn zene bane j 10-ak pa veda, (revista, BEOGRAD, ' Kameae 445 puta veta od zapremine odgovaraje graitacione betoaske ‘Toms HH (196), "The Egnerigof Large Da” Wey, Chchestes, tee) seen mens e ana je velkaseti co sade, (snovna pode aru beaas jen ' 1) Zemliane rane 2) Brace od kamens (amen0g nabatsje),ste bra suse najvie gai, al mabe rae, TH ote oka utes su 1) Basliani prucen spoianjom eran, 2) Ispicaniematerlaaasipa-unutaj era 3) lzanie kesi a projektoveaja, ixgrdei | odetavanju masuth brana morju se peioenit sve rspolotive mere portupe 2a oklanjanlenavedenihwzoka Vili PRELIVANJE 1 PO' KA EROZIA. ikakve mer, a eonstruetion prvi” ae pomate usta dase bane pref. Ukolko je prelivagie dovlino dugotajao, cate rca ataxia je neaiaoven, Jen kj da se prelvane spre ato se posite 1) tspravmom orossnom mezodavoog tales veike vode ~ tlasa od Koga se obekat brani prema kone se dimension evakuationi gi 2) Pravisim boron dimenvonisaniem, iadom, {_odctavaniem (0 ieboru merodavnog tls, jdimensionisanj evakustonihorguna vor ew oarednom poplalu. Ovde se aavodensjvataije pose: 1) Akoje parade nizvodno od nasus brane naslino, obavezn treba ‘is sso a vellky vo (MPF). Ako je nivodoo podrujeaanasciena, pa tls iazyan refer brage ne mode ugronit Jucske Avot, obiéuo se at rmerodavan tas avaja 10 OO-goéna Yella yoda, ik 1000- sedinja voda, ako ekononk agaliza oupmavda, Usvakom sutsju sgodaa eda se zazor (‘Heeboar)imedu maksmalag avoa vode "Wee ei indi rom coger i Manu Pre Pond { krune brane esta dovelae Komotnin, i dase a krunipodigne parapet od (ian valobrans kad betonekihgravitacionh ran), 2) Zoog magus huvanie stave Luda 1 cukowanie walang ost projektansia iabogara preive wt utevama (koniliane prolve) kod masutih bans, i pred se a slabodae peli stra, Ako se ustave kore, mora imati vise akermtii pogons, mada ni to ae guraanye da é ule biti u operativnom Sanu, Projetovanje dubinsih ipsa 24 ovakuaciu veh vous je ‘auretno zifoo reegje, 1 kod viokih nasuth bran se regonuse ipod Koj ulovina, VIL2 UNUTRASNIA EROZUA nutatnja eri je poscboo opaso kod zeajaihbrana. Nastje ‘ndackeiem Gestiea_nevezanog mates Koic oc mogy di <_csupns idioma sil provi ode. Unutrataa ero abiéao so deli na 1) spice (suo) 2) ian (Oui, ‘VIL21 Ispiranje— suforija Proviroa voda odaosi este (Ua, espa) koje nema alone ia she, asvojom tetinom see mogu odupet sl taka, Ova pojava se maiva Ispinie = suo. Mote bit isprana Bestia na oven li, na koje ema gestion ds je podup (ste A, B, i C oa sl. 71), ii Gestion iz ‘nutreojostnaspa (Cesta D) koja je suite stad bij oko rupli festce mogle zadrtai (J. mode se prow kroz prostor ~ pore taney susedaihéestica). Ova} drug vid sian redovan e aja aa diektnom ontakt siozrnog i krupaozrnog materala- ev. sufoaje aa hontakts (nuravn0, ukoliko je ser frei a krupaozsoom sj). Gestation moe at {Kod vesanog tea takohecione se oie, sled epovatls ems renka,SL TLL Solon krrnasp brane asl 72 pretpostalen je da su cestcesferidacg obi, pest festcn preenikt d= 2. mete da se ealoni ms susedne Krupa Zstice ppetaika D=2 R samo ako je Ds 645 d. Uprotivnom sta cestica i isprana S172 lsprane ster cestica Ispzanejeda fake esta iz brane i tema ne mora wvek do bade upssae Site Eestce mop bit ieprane iz hetopene metavine bee sartavanja stabinosi objekta ako_geeosale testioe ni _wetoteae rerultjuéin povedanicm hizin poviana vod, fako se stale podupat sistem (9 ako este aaletujedae na dru). U ovakvom sloaj, pruning utna_provima vod, st biti kad ove sitne esos bud ispranc Napro, povedinje mutate | uovinos protic, 2st da je exon dobila tu intents (dav spieasve vai bro} esta), pn, ako So elto ae reduzme, do do potpug pitanja, rena bjekta, Hidcosinamigka sila Kojom vos delve na Eexiee ta srazmeraa je ‘easionoj bina, a ora (prema Darsjvom akon) avs od radijenta " Rtacona bina wjednaii 7. kina rin. Starea bran je V= a/p tile je"p" porto. Za porrst p =02, wares bia proven ede uporaca ‘Rok pet pata ecaod tie lincone ne, Va w Tis ‘wedi, £1 koeficjantn sluasie (Koatcjenta vodopropesnety, K. Gradjent Brace, 1, predsaia gad piezonetarse linje dt proviriog ee cans werent (Zoak "> oped iavoda ornatsra da piezometarka li 1 (1), oped sere teen) (pssst da Zstcaodredene Krupuods bude isprana (sed dj hidodinamigke ile) rate sa povecnjem grdjenta, T, i a8 posstom oefcjents Stacie, K (prema jed7). Gradjent pri Kome doltzi do sone rezmatrang ta naive kin grade lac na sufi, Kris gradjent ce odredue nboratori,aonjentaionevrednort (kt ‘otjentiione vrednost koefcjeata Stradi) prema emeridkom istrative Lejou, date su wtbel7.1 (Novak 199, Pein 1960) aerial Tef=hiL W] —Ktaisy T Pains pes TAS fe] 10°10" Z Seda pene Tao T0107 | 5 Seda sjuaak TaS_—"2|_ 107] = Obit 143 J,[ > 5 Meka aaa TAO 33| 1010" Teds gina Tao] <0 ‘Tab. 74 Onjentaconevredoot ttn gradient isprana (stole) koefijnta ese ‘Ukolko je na nievodnom dely baae predviten dren sa ltrekors, zaSttom,savedeae sedoostihitéong grisea se mogu poveati 2a oko 20k. — 0 merama za smanjene grdijenapeovicn, J bige re katie, © dele vs. Opasest od suaile odedeaog ta opada s povecajem zhienot (Gmanjenjem poroznont), jer se sanju otvri kr Koje mogu da serovuka tie estice, U2 1, stl oWvori sara vide aubitke ena, Seman Bru, a time hieodinamie ila itrationog tok! hija, po prvi. sje dovolne. pa so ugroteal material nasipa sdowng it fit Fitur slid onemogu prensa eatin Kru fore kup ety w susednezonisloju suf na Kontakta). Fa ine Iojev elite krupnoge ara, Keupooé tna asta w sme tok fe, tako da materiel ie prethodoog(sxvednog) soja ne moto bit ispran roe aren’ (aavodsi. Najesadai sl fra (od maine ar) ‘bezbedaje neposedn potprs 2a materia ks si (73), leet sj Tit prothodn i tako seem do firacionosiabilaog sla, gd je wpraden atetjal Home krupnoca obszbedyje sabilnost (ea rxzmatrane uslove 4 de). (O Sina se govori vg udelu VILE.) S173 Panclp Garske atte VIL22 Fluigizacja - podizanie Fhicizasia (posianjerHtanje", “tenje") tn nastje adn idrodioaites sla vode kon provie nave postane veda od tenet. To 1 potpunostgabi nosvost~ dolar do somata "Ako e pode da nino asta, a rat shijena rau j civ de eGo eta adja! bi vot Kod zojeeg Un dk &, aaron, koejen, ‘use bt mah ue tt SL74 Fides ta Namanak Auidiaoje prkatan je aa slic 74 Na sli 740 je clsperimentalaa aparatura za procenu Aaidnar eradienta uncle aw ‘aac, ey? . dk slika 70 prkazse Midi ta aavodso wl ribo, Debljna zoo, (L248), odnoeae dubia pibojs (Fn. 74b) predstavla racial put vode kroz do med pres "I i°2" (r= L 2 jedanine 71). Pezometaska rat, famed pests emogucava di 4 saviadn olportefenu dud Glrasionog pula, ¢, a ujedno stare i idrodinamiees aloo, ako postane dovojno velit, pokeenut- pod festice du. Veednos pijezometaekscalike ri koje) potinje Mudie Sein rae, B= Dg , 8 odgovaajuca vednostgradijenta je kr radijent oa Muaac, fa Kriioa pljezometaska rai, {sia padjnt aa Gudiacjy se Codey ie wlova ravaotee a koje delujo as masu tla {vode wzerka ‘unutreapremine ames press “I" 2" urenutku posal tla (b=) Kada Nideodinamide sla pokrene éestce tla, ove vige aeéeaalegti nt ‘refetku a Koj je worak (i) oslajen (7), pa inosta i reakcijn jm rebtka delyje na uzorak, Zato pi fudzasi oa mase uzacks iemedpoeeka I" 2 delovat sr la tetine ile pie vode (72) Arwllye Ars te Arlen Hott), odakl a (te-w) 214 bea, uslejes ves pent tt ta wm ana = pon Tats ert poe Yon Pema jt (13) ince een) an oe on hah =U ‘oseosn ako stigma ki ardent na fia: a9): Ri ta Uae, Da bi se podizanje spree, sophodno je ugroteno to ast baltatom koi de nestraliat “Wak” piezometarske rae, Bux (S. 73). piesomeier pote >t SLT Balast Minimaina debian balsine ple, p (potebos da se spreti ‘wide, dobin ee ravntete sls (1.75) 15): Atwtles Arete Atyp= Atul Hot tp), crdnsno a, ‘ee je re= apremina tein plage, $ obsiwm Ga je hee te= (re Te) € (prema edna 7) dob se: tett-bad omy Balosina plots mor biti proving, inate se psa vue ipod pote (argon) dadutno poveeava (jr se voda "usporai, pu A ests). So fdovod do ispvavanj pote, Ispirane sin Gs ta kroz otvor pots tec spre edgovarjucom fitareom zitom famed plot tla Koj Sts Obigae eo kod math bana, umestobalasine plots Kort Kamei abs zo (1.7.29), aatajno “aagorwvanje® pitta aasinje ako se fanad _ropropusen sj nla! labopropsn“pokzona” sl. Siok kod balsine pote, orde se an dodiu propusnog i nepropusaog (dnesno, stabopropusncg) slo java velki “madpitiak’, potreban da omoguc fired kroz slbopropuen slo), used ops mode deci do podizanja pokrownoy ja tana a kota (1:72). “Trebn wot da je’ gradjent Muda, ff mo stag radiata sufi, fg, jr pei Suiaci ideo sn mors do favlada pun tena Sse (mors dh podgae Esto), dok Kod suleaie ‘ueba sam da je pogea. VIL3 ANALIZA SPOLINIH SILA ‘Nast brane tre ist spolna operedanj Kao 1 etonske brane samo ih ones" crue. ‘ine rc wedges a betonske branes 1) Hiiostei pritiak oe due aa nekokeretaotelo brane kao esi On deluje na svaku esten asia pojedinntno, smuniiusi ii apeminskutefiay (prema Athimedovor zakont). Ako post vedodeivizasor onde aa jeg dele sla idrosartkoy pis, kao tm svak raga vododrtvy pomtinu (74). En1.76 Hidetoshi pak na zastoraasute Beane 2) Hidhasinamifie se ipicasja (suf) 1 podas (Ouida) bite ‘niga-oa abies bean &temela, kako je objafsene w pretbodnom 3) owsuska sro ule ware alasa mote bt fatalna po easp, pase ae ‘sme dowvolt da talas osivaju krunu bene. Zato so oa Krust gradi valobras, a deo pottine unvodee kesne koji mo bit Uproten dar tals (u asponu of minimalaog radnog nivea, Zu, do krune brane) ‘nora se zat plogama i krupnom kamenoasnslagon. 4) Sie zealiozase su opasne kso dedatai stmulane 24 Wlzanje koing {irosto Kod materia ber kohedj i jedaatenog 2a), jer aaglo palsctajesmanjue tele (je poeta! inp asavadavane tens) 5) Nema satitke se od leda, jer je brana dovoljao “mks” da amorizuje copteredane od ies leds, a post ve sane keeey ka pelino gradsvni (ja je utekpossbna betoaska konstrakejs), ota | nami wis eda na nasip brane. 6) Tena dajestailnast bran, tako sto svar su tresja i time se edupee ‘ezanje ~ smisnje. Priurtvo vode a tel brage amanjue efektvau ‘etiny i kobe (kod vezant) medals, pa je korsno So ie spat iva vodew cu.brane, Zato je, pe sepa, poeebao proceniti ade ve ‘oda aalei— ueba proce plots prove ing Vil4 PROVIRANIE_KROZ BRANU I PROVIRNA LINWA. Prosi tna (tuocions tn, festa taj) predate nj slobedae poriae vode u nui. Poxsavanje pode prove line omegucra de: 2), Ueved eon kobe sth detova brace. m 2) drei meso 2 tentfire 13) Proceaiklitna provi vd (fitrasioni prot), Polos provi tine dot se reas jana Gracie, koje s¢u prozvoljnom sugjane moge anal ei. Za poste parame ta | genigae udlove refenje se mote dobil aumeritkin modslam, i ‘leknin aalogocem (Pinder 197). Za nike fe projelta Kove se pein postupci, gle se, v2 ocedena uprodéeja radata, primenjju.cadikovana ania rion jednostavih problema. Modifica anal refeja Esto aogueraju ie uratuns uty anizotropie i nehomogenoati (hateregenoet) miter, Heterogenostmasip odredyje pot prove line (72) te ko ‘Ho beteropnost temelja odeduje polo) piecometuske lije pod ‘emeja gravlacione brane (5.12). Suta| omogeae i uowropae brane na ‘vododstivom eeu prkazan je provieom liom “awa... Sette S172 Ute heterogenosti materials. ma plot) provi line wnasion 2 cote 2 ates 5 ‘ok, jr se mates deo pda gui aa iavednors dela naspa, ade je majveca brcina (nsimaji presek pora kor koje vods prove), a time i najeci emerges pubic (lnja °b"). Ako yododcivestopadh_w pravatoka pool na ssp’ (aja “je a abil energie dominant a ‘avodaom dla nasa, gde su brine vcs U nastavi su opisane dve pojednotaiene metods za ecteivan poltaja provime line: “Kasaprandeor portupake, i *Lincana apcoksimcia" (Maksimovi 1985, Smith 1995, Bowl 1980; Pena 1960), oe}‘VIL6.1 Zadtita tela brane ‘Kao ojereteno udela VIL2, slo pra) nase 1) Kada se Santee ma. mestu preativanin vode i nurps ne megs svojom tetinom odupreti hidodinamiéke| sli prove vode. Uprtene fesice potrsbo je zt ~ pott kupniin (tein) eatcama, koje nee bit odact. 2) Kada vods oduese (apere) sti teste kroz otvre (pore) iamedu rwprih Eestia (2bidao aa praici iamedu dve aone rate upnoe). ate mata tpn ers i. 723lspeanje materia koi se kre ait mater Pv sus) nate presi u drug ako su pore zai materia — blogevede of Eesti materjala koji se St (6L723). Zato je nzophodao lame sicenog (site) material obloge posta tarsi lab Koide soct_spicnie Siceaog material, 2 vedo 1 onemagudslzagusenle (Kolm) samag Stra Zagufen Sar ne mote da propust predvieni protiza) provine vode, sto iazira pomerasje provree Unje nave, uz Ssanjenje stake stabiloost brane, 1 sufonju u zoai gde nema 2atite (1729. S.724 Zaguenje ea nn In pavedenog se mete invest opt zal Neophodno je posta ekasaustasku zit pa svakom mst de soda mote ipa esice material brane cme. Nasi 73 (u dela VUL21) pikana "ideal tharska ati gue je tno soja Kise it ede porau soja koji ga Ht (4 > 0. Granoacjs materla sl 73 zakevaobimaa poseo oko prosejavaja ‘ugrativania, Veli bj fake piodnog natecjala (ed kog se ya far) tora ee odbc Seo rarplost matnjal aema sve fake zabtovane eruprode. Zato ee, prema iakusve o postojeth objekat, primey jedaostavaije“ecepture” za fda filters. Veins eeceptur Kors samo jedan, dra ii ase te tsa slja (USBR 1987, Vukovié i Puié 198, CGradevinskikalenda 1981, JUS U1C5.000 198, Pena 1962), Na ornows zaotaKoje Siar tbs da spuni mogy se posta i sangenasclova pi pojektovan ia (Vukovi, Pui 1986: 1) tar mor bit geometisk eeprohodan : foxtce material oj st {ti mora biti rpmije od pors mater u flew Koi 58 (lant vod ipa tiene esto me poe tit). 2) Flltar mora biti flacionn_stalan + gradient fleaja nnivodnjem soja mora da bude agi od dorvajenog, times nemogucsra dosent 5) lar nesme da se 2agust ("oli") zgub apace wim a Te Blom ‘51.725 Granola iv Sra 4sNavedeae kriteijume eadovoljevaju inane ‘terske revepture . Na primes, USBR (087), preporvyesledetapavla |) Ogooe ama Diy Sirs, 4 mma dy aster Koj se Si (i prethodaog sj ila) tebe da bude [D,/d, = 3] dime se anemoausara “atelier (petnik Dy odgovara au od Koga je 15% ama sin, a 5% area kupaie i) Odos za Diy She 1 ze dy materiale koji ve Ri, (Ui peethodnog los fir) treba da bude [Du Vag 25}, Se se onemaguceva ‘sai “i) Uli 2 vo tira w drenatneeev, no Dy farskog soja Lei je nepowredao u2 cov mora biti bar_dva guia veée od omvora i. ix) Potelne je da tar ima fo wiednstensanslomesriski at kako ise stan dljena vodopropusosibegla egregac pr Euvan, ‘uaneports i ugradivasa Neto edaostaaije love 2 frau ita daje Creager (1961): 4) Oidaos za Dake, ized material Kose (i sledoéen, lojra) treba da bude Bs 1459] i) Potala je da granlometisk ive material Kost vin ‘tarsi slojeva bud prize paraele (725) Minimaina deblina hsiontlaos fitarskog soja je 20 em ii 50 pretika zrma Dy, (Gta je od ta dva vee), dok debijion verticaaog i ‘akofeaog fia (uz ghneno jeg, vertkalan i ko rea) ne bi tebal da ude manjacd 23m. ‘2a nab zea su projektovaie | rad Stara propisan u okvirw standards JUS U.CS420 1980, etalon prepled iskstava i oblast aca ‘note se eal literati (Vukoviei Pui 986, Navel 1583). Kod homogeaih. zemijanih brans farsa aatita (ukljueajue spoliatejuoblogy) mote bit poaljena a sro) izvednoj sia (31.724), alse mnoge cee vod kao stn’ deo hoiontlanoe i kosoe dena © Ms elu bran (2,726), Naime, kao so je objdnjne u dla VIL3.s0 glee stati gabilnostnasga e pvolito da potina ispod poviene Unie bude Ho mania, dab to mail deo nai bio iloten wgoeu oj ma “anise tetinu Zato je potrebne obodtprovimu Linu, odnesne oda je dle od bievodne note, se porte Narzntalnim i Kosim drenszama vi tepiha il Siceva (678,79 1726) ‘Ako je temel) vodopropustan { ercdibilan, farsa askin je reopbodoa ise done strane densnog loa (L2) 9 1.726 Nek tipo deenabe ‘Vodoprovodnik (kolektor) drensfeobizno Gi tepih od tua, i kameoe dobine. Mateja naspa oko Kolektora ead ispcaja ftom ( 1 726-750). Deblina vodoprovodaika mora bil dovaljna da pris protic vode koje sw jes ava (brane item). ‘L721 Drenata od vodopropusnog tela weKapacitet drenn se (lino proviranjx keoz nasip brane) mote peocmi prcko Darjeve jednatine uz inearou aproksimacjy pisometarse ine (728) aa): gekatte nu yi 2 4 + 2ndhaZecu, +m. ae ean ale je, Hoy dina doje vode savodso od drena, aL, dutna rena. Pei dtetivanjy debline drena, T ,obioo se, siguenost red, za rafursi roti, q uima dnoseuks weno fitrcionae protien Koi den tebe ‘bt L725 Aproksinacja teenjau drenu Umesto tucaika il drobine ponekad e za veée protiaje Korte perforirane cei s2abaveznom fitarkor atom, ‘ada Je pteebao mani proviral peti} (pe den treba rimad rizr} Kos), drnata se moe postvit slop aizvodne notice brane (728) ‘Ako se proceni dalam gradient nivodao od brane mote nara ‘ida ti, sata = alt se progtara dob god je slevodeo Uo ugraten (9.15 1 725). ‘L729 Niza atica, i nvodne zat od Hhidizace is ‘Kod bran st glinenim expom (3.40) stars tia 2 post amet jezpaikupajg materia kona, Zanimljivo je aspomenui da se, radi breavane Konslucie ineoog materia, pooekad poraiju boron drenoviu vise nvoa ‘uta ose nasip, na visinskom rma of 3+ Sc (Novak 1996), ‘VIL62 Zadtita_temelja meso dase fidieaianitvadno od brane sprevabalastom ( 1728, sto je siguaj jeje mani izn gracient, AL (avin briny) emela s posti= 1) Presradianiem fitacionag_puta vodoirtivim zastorom, Eine se stvaraenergetski gubitak umaaiyje pa, 2) radulnjem Siaionog pata U pastav su prikazane ashe od mera za zat tema seénom sluvion od untratas exoie, za mann acovtnoapratiala. (Utica se bana fundira na stn primenjjese2aptino ijektanje -6e0 V2) a) Nejftasnjazattta se poste vklasjanjem exedibinar ta i tema, ako da se brana (ii njen nave deo) fundira a ste, koji be limpregsir injec 2avesom (730). ve je moguce samo Kadaj oj ‘etoog nanos alvion elativn anak (5m). 2 1.730 Uklasjanealuviona zeman ‘Deo materia itemeljs isvodno of rena mote nada, ako po sastart odgovara drenaioom sloju (8, 730), i ako ima odgovaraeey+) Obie je sloj anor (lavona) suvite debe de bi se patio last po ex) Sin tems, al je Kono a ena det ema io fr ivom peace koja se vezuje 2a injekcionu zavesu va temelamatjso poedava- prov en G73), Ovi se vodnéivos neh vate made ean 100 00 puta vobuosu oa rts ber preaade {Gr a0 « 742), Ujedoo se smanoje gradient ipirnja ¢ idzeie zn od brane. ronan os 3.731 Peegrtivan sluviona vododsvem prepradom leben gradient fer pregrdivana temelja vododsivin jegrom (preqrsdom) a0 4s: ah ok ian’ gaijent ot pregradivanio jednae osny (Ovava zt ve primenuje ako lj manos nije debijiod 10+ 20, ©) Za vede debljne nanos (aluvions), vododiva pregrads suzava ~ peimeajo se yododeiv asta (6. 7.2), likanost ovakve zattte svi od visti dabine arora, edo SL732 Zsa eetorom Najpotpunije zaptivane poste se injektiranjem i ditrgmon po elo} deblinialuviona (2. *pexval ov’, USBR 1987), Na zator se asta injelciona aavesn u sen, Inektianie se mote peimenii a neverane materiale keupaije granulate. Radi se nolo redovabuotinn 1a razmuku od 2-3 m (Novak 1986), Kod peskoit tml zavesa se radi ako ito se cement ulskyje i mela sa peskom w simon temelu (USER, 1987). Za Gini materiale mote ve primen rator u vidi betosic ‘atta koji se rai do dubine od 3040, Pobijanem tal (piboja aor aluvion provia protic x san 2.10 pute vodnoau na sus be zat, to je natn lable od citragmne njecione zavese. Talpe su cbifaoi skype, p ihe opravdano pri ‘samo u dja das altrnatvas rfeja iz nekogrziga nepovlia (ea pr. _zableraj provide vemena 2 inven). in4) Ponekad seo splat at zstor do vododrtivog sos ve 80 do cdredene date alsin =v “agai 1¥" (7.3) Na ova ati so ceent poi) (bela 73)‘ en gradetzaatan sabi mani wrth ssjeviea, yj esto poteboo uo asi ta Tavodno od brane (67298 i735), 31.733 Negativanrov §obzrom da se od nau brana ne postal problem Hagens 8 temeljnm (eno Kod betonsh basa), 2 produfeneSraconog puta mote aera naveda stor (733), Retko postal vite od a aso Jorton iim vee atau na produtetak put ode (2.734) 1734 Potaljane ile xtra ) Vestal zion Korte 6 ede nego horizontal, zbog aise ootcjenta fleece (reg otpra) u verthalnom praveu kto i 2boe quo od takzadnog sega tn ipod Horiontanin ators tok, ponekedje ekonomi kort ~eclj (6L.7359), 8 ed ipa stor, horizontal verkaln,kombinuj 7356) {) Utolico potojopasnost od flidiadle sabo propusos pokroraog slje Koj pokeva vdopropusn sl} (ev. "pokrvens sedi’, £17.20; 726), sto primenjuu elaksacion buna st Starskom zion Bunarina st clobada eagomisni pisak v vodoaosuom sloju, tne se mani oplereéeje( apsnost of Mliizat) aa pokrovai vodedtv so (USBR 1987, Sherer etal. 186), Rasterofeje pokrovor sloja rte sa {ubinom bana, a je Walaa da bantr plas elem dubinom vodonesa0g Stja.(Ukolto je pokrown lj tanak pmnuj se densi ro.) 1.735 Horzostalaiikombinovasi castor ‘drug strane, tba imat aa uu da bunisi povecaraju fitaion prot, jer se povedava gradient Seale (pad pijeometarske Une) © Yodonomom sj. lskuvo oa potojdin cbjektina pokamsje da buna teebe postaviti aa medusobaom rasiojnju od 1550 m, a dt untrni peek bunara tea da bude bar 15400 om (Sheard eta 196) 1736 Relakacion!bunar (0 obesbedenju temela u steno materfalima bio je ret v posloio V, Zerjane brane ee mogy funda ina ginovitor | muleitom ferent uz odgovarjues pigeon temeja(ocedivanje, zbijmje isl) rad poveéanja nosvesi i smanjenja slegaia. Orde nema telhos so ododrtveseu. Za deta trtmanatemela viet iterator (USBR 197 ‘Nonveller 19881 Sherr 196),x EVAKUACIJA VODE ZA VREME GRADENJA, ‘ obrirom da ve bean, kao moe dro hidrotehail objet, ade ‘ureéeom kort, eeophodao je vtoku gradeja vod kontolsano siren prover van Kort u kome Gse gradi. Dabiseobedbela ura temeljna Jama mgd e otro (poito jerks skreauta) posta dens sistem 2a crn prove ve. [Nati evakuadje weliih voda 22 veme gradenja zavist od ie Sais, meu koja su maja : 1) Topograa teresa. | 2) Geof hideogeoot lo 3) Tp vetitina brane, i 4) Tp stalin evakscionih organs. i 5) Hidrolotke bidrometeorolofke karakerisie sia L Dra postupk koja we nsfeée Korte za evalua vode taka lagna branes1. Sizetanj eke ror opti tunel Gednotazno skretaie). 2 Parcijalno (dvotszno,pregradivanjm ee aagnima. arava, moge se pimeniti Kombi, vase ova da refenja. X.1 SKRETANJE REKE KROZ, OPTOCNI TUNEL (Ovo refene(gounato i kao jednofemoehretanje eke) primenje se esto kod uzanindolin sa stem painams, ge e mate posta elativns ‘ata tunel (0500 metars dine) Uzvodaa oredbrana (ezvodns poms brane) pregraduje I usmerava reku kroz optnént tunel. Po potrbi se ‘emelna jaa obezbeduje od uspore doje ode i (sieveduom portocnom branom, sl 101), Po zaveéetiu brane tunel se Zatara{ obifoo preureduje uw temelni isu, ii dovod za kore, i ‘odode tunel ahtnogprelive. Teneline jame nash brasa, gd plavjeje ena rufenje do tada radonog dela natp, ite se od maksimalaog prose alsa 20-ogodje elke vode ~ to je weno i adunai (projekt) protic] optenoy tunel, Pesledie plavenja temeljne jame betonskih brana su moogo blade (eee, popravce, piven prestanak radova), pase ove obino te od ogodiaje vlke vode Redosed poteza je sede. Prva se ivede tune, pa sew period ‘nah vos Kosta ceke prepradisabecvanem krupnog Kameaa (pomocal Zagat nasi 101), {tko vodastzanekroe tel. Zam se gradi eon predban ko mora bit avana pr sone nies yeti voda, de bi se ‘omoguco pad za proputanesaéuskog protic kroe tunel 2s vtviden raGuoski proj, peek tunela + vsing wvodae badbcane su medusobeo zai, jer pretik uses asede ports rotisjnog preseka, a visina predbane odteduje pad, eda besa u tunel. “Optimaino refenj doje aajmanje ukypne trofkove (predbrane tunel), mada je éeso prodnik tela unapred cdteden zahevia tatog ror, vsna predbrane tran ajenog izvodena. SLID Seretayjerke opto tuneorn Obicno se pei ratuskom proticaju w tunela predvida ten pol priskom (kao hdraligk efikasni), mada neki autor (Vseer i Hag 1998) dau predost tezenju sa slobodnem powtinam abog efikasn proacesja piu predmeta eda, a tunel asin padom dos (pad tunela mani od Kao, Lf) se smatrs di je celom datinom pod pritsom ako je edaos dubie isp ‘za w tunel, predika tunea, dv od Hd 15 (102), Za Hid 12 teenie es slobodaom porsino ako fia deo aie potopljen, dk > va 12 Hd 15 tetenje w nestabilaoc prelaznom ret, (Viet id xilL13) ‘Yees ime nivoa spre uaa x tune, Zoy # Z| proticaja hve lunel, 2, dobijas iz energete jedaatine imaedsulezno (presck°I") ‘atznog(pesek 2") kraj tunes (102) a sia mae tha, ote, (0a, rggtta tte oak, as.© tein inleanogpreseka, Z: = kota teitainlamog preseka i “piezometarsa” vision (rata pijezometaske kote {kote daa na iciaza ‘nel. Kod slobodag Stim prt je po celom obod maa fda nll, pa se cima duit pita vlad iw tetta presea, tf da je 1 ja macs na kontru da ina tule, pritsak 2 je Meduin,osled nat ‘esi od pista Koj bi masta pei slbodaom isticanj (hake sed , iticanja (kate se da je mse pr) Sto je mas lov to se manjenasanati ea Kontura, pace Pris bt maj odnosno bli pis pi slobodnom isticana). Ovo je Potrdeno mereajima na objetina i models (Smith 1995, USA Campy of Engineers 1977), Vee bendimeazionsine “pzometarte vine, gu 4 Pradovog boa om lara tel, FE, 2a ml kung poprénog reset na horsntlao pod prikazana je tbe 101. Kod provodaika Dravougannog popreinogpreseka, “podupianje laa je potpunie, pj “lezometastavsn, fi, veda Smith 195). o_O [om [oa [at ose TasT Fe [LO [148] 98k [aa0—[oon ‘Tah 10 Zavisnost odnosa9=f,/d od Fradovog brojana az unele Me 1 | | 1 | I \ ‘Lala gubi (65) bin obubvataj: guia ma laa Eee = OS a wesblikovan uaz, fue = D1602 2a biden obtikovan ula, gubitak 2 ‘nfama gredng zatvaraa (Gor 0104020), gubiak oa ii gubiak 2a "olen, gr) Kosai od skcenog ug, odaosapolupretsika kv i pretoita tunel, Rd (a. 103). Video lokalnim guicima vides u dtu x12 § XULL3. Keefiientotpora tena, 2, nlesce se ratuna preko Masingovog owijnta brapavonti, 2, (4 = SE = Se awe ri velkin Rejnldovien jovi vsoun pode bien a viskoznost ema ucja na olor Keefijeat hrapsves, a, zvisi od pe tneske blogs {reese od 0013 = Q.017 ws! Kod bloenin unele,do 020+ (0030 m5" kod neobazeah ),obirom dae 25 ttenje ‘Ako je denivelacja Gna tunela maison (L103 i 104), irae fikasaijettenje se porte kada ge (asa tunes inloml po verttall a oss tunel meso dase wre kotinualan pa du ese tse ‘Kod tefeja sa slobodnom poutine (a, 103), tok se ubrava n2 stanoj uno} deonil, da bi se na nivodno} deo uso pad das tuoela edaak pad inj energie pi radunskom protcaju ~ to edgovar ormalnoj bin, 1.103 Tunel s vem padom dna tenes bodnom poveinom aod tetenjs pod pitskom (104), prelom trate umtauje ‘nogucoostodvains mlza aa waza (a 104) {unten vad, ojo ‘earvaaestabino teenie smanjejekapacitta tunel, 2, ‘Tulsa rethasin pono SS ‘L104 Tunel sa vem padoe da, ttene po pritstom ‘Kruna aisodae predbrane (Zygy ma L104) mora bit inad nivea ooj vod nailaca tunel (Zi), (Navedaapredbrana se mods aurevhd ‘oe io done vote, Zp, ov nak da ne rota tema je) Pesdtcans (urvodea il nis) mode bi slope tela paste brane (kao ma 101), 2 mot biti nezvsanobjekatw vide mane mene lutae brane, gata ‘Kota krune predbanejeabino via od nv oa vode sped predbrane ‘a zior(reeboard) of £=10+ 15m X2 RARCUALNO (DVOFAZNO) PREGRADIVANIE REKE ‘Kod igradyje bana u tookim dolinma velich reka,relenje sa ‘ofan tunlom je ekonomi {thud aepovlo, pas panes ofan (earsaloo) pregraivanj eke. Unasavku at uprotive ‘isa ovaj dota sloéen pstupale i feo retoop kot (1058), U pro fue agatom pegs joan deo reéng (Temljna ja se dren od prove vode cpljajen). Pri deo brane tamo do aivea koji obeabeavie (eaten aagstom peve fae) rad) tsblnost objet, § proputtnje reéoog tka v drug) fax pradaje kroz rimemene propast/preiv koji seu tuswrhu asta (a. 105 e), 2) Zid apta ‘L105 Dvotzno preprativanje eke dag’ fase po bn rapt pr fn, gral sewed eo ‘gata rage faze (cL 1058) sa jem das eka potpuno pregrad Kens Sawa nope ann nj pg, Som oth presek zatsjao soanjen, avo vode pred zagata rate brains kioz 80 4 povedva, atime ivtaa sla eka, Porat igantsi kamen loko, | est i armiano-betonietraped (3 10%), koji se medusobao pel,da bi se oor moyuo savor (HE Dactap 1) Kada se otvorztvort i voda ‘sped zgatadostigne nv propia (relia wel pve fae brine, ek je skenuta. Kao kod seotanja eke Keo opto tune, pegraivane cee se ‘or obsitupoieda malts vod, ej ada saga tka nafmanin Poito je eka skrenuta Araz prvi deo brane (Kot je 22 tu sv pripremleneokom peve faze sketania) rai ce nizvdn deo zagata druge faze, zatim se nepropusnim materalons “atep aasip od blokove j tetnpods, uspostai se erin protirme vode, {pine izgradaja drugog dela brane Po zavetku drugog dela brane, uklnj zag rage fae veda se propuia kroz drug deo,preko preva i pura, iA dovods za tusbine ‘Ovim se omogucave da se zavie radov (egepe it adaptiju oso, betonizju vis dels, ugradioprema i sL) na prvom daly brane. Nararno, i cove fara zahteva peviod mal voda, pa je jatna kotiko te paaje mora posvettplanzanu i poitovaja vremenskog spore gradenja Zagat se testo grade w vidu “pegeadah zidovaYcastalenin od rmotusobao povesaih sindsiésh deja (al 105s), Omotaé cele se formica od deliguh tag, pobieaih u aluvjon i medusoono povecaaih, Unutar omotaéa se msipa rspolotni mate (Arona, eunak, pest, Ovaioi zagati su yeoma stabi, i otporai aa prelivanje, Takode se primenjuju i zagati od Kooteafornih betoih akdova (en otvorima 2a riniranje), knot zapatl od nastog materijla keoe koji se posta ‘dinrogme tape, Visina sagas (Li 1 fz) se ededujepreko line vos kort 28 cxigoarauctcatansk prota (SL 106). Temelin jaa ee Ei od 10. ‘godine ll 2-ogodiaje velke vod, zavisno od vamos ipa cbjets, kao i mogudettete Koju bi iazaloplaieje aagata. Obigao se kruna zgata pode a zaor (reboard) od £1.0+1.5 m anadproratuate ij nvoa =a Te Lil 1.106 Lina nv du agate a bse proratun spray sproveo tebe poustano pomavat kin pris, kako 2a sm vodotok, tako i 28 pivemene (Ui stale) propa ‘Wore kicz koje ae vei etapao propane vode. U ea svehu dobro je ov remit ptvaja na tka mode, LITERATURA: Henderson. (165) "Open Chana Fon”, MACMILLAN, COLD 9), “Seen of Doge Fzotcueat_ Method Interatnal Conia on Large Dt Pai ile, RAC, Kale, MCA. and Pubs, LHL (1975) “prog for Eagaes MeL ook Cpa. Novak. etl (196), Hyrule", ERIN SPON, Robeson 1A etal (8, pdr Experi” Hough Min Company. Sl, SM, (979), "Girvitekie Ravi Vsohomporah Gicehieekin ‘Sait, D.C 0999, "ym Sictrures” Usher ofSestatcenin, ‘Sueate, VL, (96), "Pd Mechanic MeGraw # Book Cerny. US. Crp of Baie (977) Hye Desig ies SBR, (999, UNITED STATES DEPARTMNET OF THE INTERIOR, BUREAU OF RECLAMATION, “Daiga Of Saal Dans”, A. Wat! Rewer Teil Pabiatin| ‘Vachs DL, Hap WAL, (955, Dam Hyde, obn Wey & Sons. Baletn ©,XH GRADEVINE ZA TRANSPORT VODE - DOVODI U prvom poglviu je objanjeno, da je jedan od osnovaihzadtaha vodoprivede da beaded du se potebaa kalitina vode, odgovarauizy evita iu zabtevanom vemenu dovede do kocsikt. Za tanspoe \ovodenje vode kort se dovodni objet dood Dovodi mogu bit ss slabadnom pomiaam (otvoren il zavorei kanal {tune sa slobogsom powsiom), il pad prim (‘wae pod pitskom i cevovei). Tip dovodazavisi a namene obekt,topograie | tole grade podeuje ror koje ee doved vi, kao i od nation rads skumlacije ic koje se voda asima, Ako je opseg promene nivoa vote unulasi vel, bit se kori dovod pod prior, dak ew snaju abvatnja i ping povitiaskog zavata Kotte Kanal sa slobodoom povetizom, XIL1 KANALI Kanai kao i masuie brane, spadju w najtanje hidotebeicke _radevne, pa nina pojava vee za natal prvi eiviliza. Kaaal fa "veltki" (]ovekovom rukom oblikovati) vodotoi. Ova tej Zoveka ‘mote biti mani ved zaisno od namene, vetine (din i apacteta) ata kanal "Pod dovoina & se podrarmera | objet x ovodenle vad do recipeats ~ rena . ana stprovodnisu kojma vada tetene sa sobodaon poviioun vodenog opldal,mafeieu hideaulkmirmom retina, Pod karan so smogu pedrazumevatl i zavorei doved, pod slovom ua w aj vials {eteaje sa slobodaom povriaom, Zatvorei dovedi primeajjase pre svgawkaunaaoj idotehis {pti odvedajavan, kao ja hidoenergetskedovode w bladnim plniskin podrutjms, ge bi odrtavanjeotvorenog tana x zimskim vslovina bio spo idk nemoguce Dordevi 1985, Creager 1961), U daljem teks bie ‘gavoom ret otvrenim kanalins, kao objeltina cpt samene, dl ve ‘atvoreni dovod ogu smataticbektima posebnenamene, Kojima se bare omunalas hdrotehnika i Koreaje vodoih snaga, kao posedne grane droit, (Ovoresi kanal se dele a ave rope 1) Neoboten 2) Obletei. Pod oblogom se podrammeva zafita dna i kosina kazaa od _bleja vodeprocarivanjem (tracijom), if ad eosionog deja tok, ‘Neoblofen! kanal su jtini od oblotenh ibrte se grate. al suslabo edad i podlotaiexaionom dit vote. Ezoxiona mot tka ratte: breinom vode, pa se brea mora ofrantt kako bi se potilaerorions stabloostneoblotenog Kamala, Kod oblodenih kala bia (prkino) i ‘opraifens pa mote post mani pecekanale, St aacuje obi ‘ottanj amijanihradova S drug strane, veéa zt athteva ved pad dow anal, ato testo je mogute estar Treba primi dace Kanal sa ‘etonskom i axaltnom oblogos sara manjeofpore tate uednosu na neobloden kanal (zbog masjehrapavest),2bog Sys Ge brain i kapaict blozenog kanal i ved Pi proettovajukanlaporeboo je dred ras, pre prest tip kanala(obloten~ neobloen, tp abloge,aaspa js) tako da Kanal berbedi matevani Kapacet sa misimalaim gubcima na procurane, ‘minimalaim energetkim gubicima, miimalnim wotkovina igpadje ¢ odcdavanja 1 malsimalaom statzkom siguroéts, Na kanal se mort rojektovat objet i oprema (poglaja VIN, TX, XI i XIU) koji ce ‘mogul segoro funkticaisanje (eva, sifon, akvadukti, propust ‘askade,evod,pragov, stave, Komore, meri objets) i berbed (eipuoosi peli, sus uma ener),XII. 1.1 Inbor popretnog preseka i trase kanala Tabor oblika popetnog preseka kanal, 2 usvojent protic tp, avis od topogalih i geo ulova i od oxabna blogs kanal (ako je Kanal obloten. Najéeiée se grade kanalitapeznog | parabotiéaog pres. ‘U ravaiganikim predelima kanal se obidno gradi zemlisnom matedjalo (sl 12a), pace tac posta tako da Kolina materia ix ‘Bkopa be pilin jedaaka Kolin matsjalazamsip. Ovim se sranjtje ‘ie zeman redova i taneporta materala (Creager and Tustin 1960, Danis 1952), Keda je potrbno becbediinizak nivo podzemah vod holst Kala, onda preek reba So ve use (Kako bi oio w kanal bio fio aid), pa se ne mofe pox ravacteta inmedu iskopinog i nasurog tmutedjla (D. Milovanov ~ V. Gregori = DTD 1972). Na stimim ‘nina padinams 2a mravom stonom Geto oe kanal usec w sen, a pres Korita se 2atvaraarmizasobetooskimziom (12.1.9) 2) Kanal age pai Kaa! ustme pai ‘Seno mete ‘Sacto oars ‘i121 Popresn reek kenla Konagan oblie popresiop,preseka odreduje se ekonomskin ‘ednovanjem nekolko rexatranih mogecost (asian) koje odgovarjs topogratsim geclotkim osobinama teres, asimljvo je rade ‘abora “najolles’ (optimalnog) presen posta st Gato bidraolkog. snow, Naime, prema Maningoej edna protic whanau nos (ats = des: O=protis (Kapa fanaa, n= Masingov kefjent hropave 1A = popreai presek kroz kaj proie voda i presek), R= A ‘identi eadjus, O=okvafelobim 1 i= pad doa kanal, "Zadatak je da se za iabrai pote) rapaves i pad doa. od ana mogul presekeLnskeeokvatei obim kanal. Tine bis eant Tesovt ago na oblikaala (Kolko je previa) Sn minimal to cial overt obmom psigle bist | minimal procrvani= ‘zkanala (minima: gti vod) 1.122 Geomete vltinevapeanog preseka ‘Za zadato Q, 0 i Ly wjetoatn (12.1) odredena jt rednost ana oa bi se edatak toga posit na sede matin: 2a Sksnw ae a edoost 4+ odtedt minimalzo © i/%li A*. Jednostaeie js a en vn ng tn tt Tentennsuade te einen pc 0) due ana povtina A, at prema jednstin 121 ana ds okra obi, (0, tec da bade miniaan. Ovi 8 2abeva isto te talan0 8 Pr) poste: (fo manj prick za zadatkapoitet = So vei kapaciet razadats povin peseka, a omoguésva se jednoataaijerefavaje zat ‘odt je povein reek kes, mote ejedna od promeniih koe ‘oretuju pret presek (bf im) (3 122) iran preko ostaledve i ovine Za taper kale: 4 (123% Pe ah“Tako e okvaten bin mote aapsati ao 23 vim se dobijejednatina 28 okvatent bin, O, koja leratava epromenivst powtine pes. A. ‘Prema postavei se trai da okvaten obim bude miimalaa, to zed 4, faakeja © (2, m2) xtsnaprekojedasine 123, treba dima nian po. i pom a 7 20 mi (2m Ba A maadivmP =o, mano a, (2g: 2. he za fiksao Tesla (124), juz ameau A= b+ mi, se doi (26; aizusova (125); (27 ay (reko drugog zvods,5%0/ 26° 1 220% am, mode se niu da je w Pitaje minimum ~ ob invoda so positvaa uta late), a pravougaono kort (kod koga je m= 0) optimal odes frne bine vode kanal 6/5 =2, dina je da puta manje odin kaala (123), NZ S1.123 Optima prvougaonipesel kanaa $4 aL123 ce wotava ds nua “opting prvougtoska? mote pst polukrg sa petikom D= b=2h. Kod pak je kaa siinalan v dao na potion preek, pa se ov mop i otek ‘aeSkasnil je pravougionik kot mae edgovae poling. Sn sautarsvako npernogpresekaotesenog jeden 126 pal polkas pein D2. Pek e aja ako eto it plug to poovna proving etogaoita oj je = UA ka Hoe fedaaine 127 Nafulost,prikacanoanaliticko reSene optimalnog abit i dimers reseks (odoota bid inagiba ksine, mn), po prvi, ale evo pak, Kuo, odsosno polukrotsi presek otpuda zbog neetkasoog iskopa betoivanja (ncophodan je iskop sa vesim aagbom, jet, em ste aie ‘mogués obezbeditstabinst, a betonzane aahlevaslafeau opie). Ni “optimal raperaipresk prema jedaatinaa (126127) nde bit tse Cptimaan 5 obairom na mnoge praktiee ratkojse: Kod! nestenovitih ‘materjala nagib Kosina mora biti znatoo blati od “optimalaog’ (1:1 /f3) ‘a bse obesbecila stabilast, 20g efiaenog kop oblagnjapotebn ss ‘ei odosi is. Povlias je okolnaet dt odstupane od epinalnos ‘odooss iz jed. (126 1 127) nade xnatsjao povecatihidraulitke otpore ‘odnosao nee natsno povedsti popeta pretek, Maogo ve od cis bh ‘nagibakosia, ana kapacitet wea hrapavostobloge, ipods ae ad dos, . Zato se do oblka i dimenaja prese kanalanajesce dolar! | camden aio lanai polkattog pest Hei su oe popes Syn SAD S08, aporedenjem i ekonomekim vednovanjem oekolio razmatranib refesin, ako jena poteka een, ‘ior plain ase Pola tras kanala ravi od namene kanal, topogaie | eototke rode terena, Kao (od etpornoet kanalake obloge a8 exenju, Srakako bi trebalo tet 6 kanal bude sto Krai, uz opraienja koja mu names gore abrojan ioe, Vee podutai pad omoguéavavecu bins vode kanal, time i ved proves (kapatet) pr isto} portal popretnog (proicanog) preseka. druge strane, vei brane u kanalu mogu da izzore eri, “Zao je Kod neoblofeib kanal neophodno Yot wasublagim poduzain ‘pon prt Kome ersions mo¢ tok ae mati dovoljn snage da pokreoe material st daa kosina ‘soko Kanal moca da salads pad (vsinsu onli) koje ve of dorvolenog (pi kore bids do exon), ae se vga pada energetsh pottotlpreko Kaskads (deo XUILS i s1124, i, rede, preko lasicaog ‘raotoks ss umiivatem energie. ‘SL 124 Savlaivaneviska pada kaskadama [Na nizvodoom kraj neblotenth kanala mote se javit nedorvoljeno poveéanje exoiione mod toka (SL125) led povedaaja brite bog loklnggsptananivos vode (dpcenijona lina). Ukoiko se aa sizvodnos sj kana previa graniniulov koje ieavat depresions lin (eto fa sl. 12.5, de se Kanal eatavja brotokom, pa je na prelome tase ‘iia dina fgg), onda treba postavit pag (12:56) tak das oa elo} uti Kanalauspestari normlna dubna. Rei svakesiguracet (5 obirom a ce pag stvaraitlagu depres) treba kanal neposedo pred prags aki kamenom oblogo ii gubionima. jegor okvatent obim ae rzyje od materala u kome se kanal gradi (Gaui 1995). ‘51 125 Obarane iva vode na sizvednom kau kanala XIL12 Neobloeni kanali anal je sablagen koko se mata kot safinjava (perv) Kanal se oblate da bi se sant cubic yade_ns_procreanic itt da ve ibepl coo i da bie aman gui enarie. KO je vododrivst dea i kovina kanal zadovojvajues, ako je pad Aadale ‘fovoljao blag pa nema opsstosti od ezonje i ako se ae zabteva da nergetsi gbitt ut kaoala buda animal, onde nem ai potrebe z= sbaganjom ‘evo taba proce gubitke na procurivaje Citra), 8 zatin, ko su gui privat, ode dimensjepopresnog peseka i pad doa fanaa tako da kanal bode sisblan na era i zasipane atime ‘ha da bude w 7 Pras gata ma proiaie redox ekonomstom aatizom Press se tio’ agubene ode ele oblagaj anal rer eemmenancnniiitiiticins20112. ooenaarocurivania ie tamale Najbojaproceauftracioih gubitaka dobja rena osnow ereaj ns probaim deosicams aa tren, Numeritki modeli omopuénvau dobry procens samo ako se raspoade edgovrajudin podaima (Gebine soja, -oefejet raj i mogunvolpodzemae vodew okolini kanal). ‘ajbete 4 najedacstavie, ai | asimanje pourdaro ee fltacions subtak mote proceaiti uz pretpotavks ty, slobodne ita (el. 126), ada pretposav da jenivo podzase vodeu teen oko Kandla dovajan zak de ae utifenaiteaneIrorokvatei im karala (Cugeev 1982). U om suis je Mtrciona dutina piblitna jedaaka fltracionom —padu (1126), pa je gradjent Aas jedoak jedines 1 =S4 a fltrasont rota (G0 ei dune kanal): SL126 Sloboda ita kanala ARTES (B+ 2H K, de je K=koofijet frase tw vrtkalnom preva, rea vodeaog oped kanal Procens tine 7 wavtaje prema Cugner (1982) kao T= B24, Posto aif postupi, Meduin, ebrcom na uapred povadeau geet "procen koetijent lace ns nerealaotpretpostaveo idesiovaai twlovine sobodne fran, tii se da dalje"popraiiane* ove metose ema pre mis, rina Blase, ‘Kanal (oe frinau du), 2 A dias vode ‘Teba imatina uu da je Slraciongubitk aobjen na ova) min bao preceoen (oa sri jesigunost, jer pots iva poder ve retko omogudava usove 2a pretposavku"icealae” abode ita, ‘Umesto opsanog posupks 2a procenu ftraije ge se kos iskustvene wrednos za procuivanje po jedi okvatene powtine Kal aaitin materia (Tabela 12.1, prema rene 1886 Davis 95 ‘aerial ‘Gibak wa proervane (asa) Gna 10 akon peskovia gina Issel iui slabo vezana ta Sat = 10 ‘STunkovita neverana IDI 1 ‘Tab. 121 Procenagubitaka na procurvanezavisno od vite ta kame se wyadi kanal XIL122 Eruvion sabiloosacblogenh kanala ‘Vutna sl oka vode ne ame itl preveika dane bi dale do eosje kana (oi pl ratuashom protesjy, ni pi protejy mani od ratansog). S druge strane, ukolko je voda opteredena manosom (aa pr, ako se veda ahvata ie povrinsog toka ber talotnise) mora ee spree i zaipaic kanala, §, mora se obezbediti doveljao velika turuleacja toka di onemogueistlodavane aanoss, Neobloea kanal koji nije pdotan exc ti asipanju ozive se sila danel_ilkanal redimie. Zadatak limenzinisnja stabilaog kana sta je Kooi korn kanal, Trenutno sew inexjerskoj praksi kori ackoliko pristupe 22 dimensoniane stabog kanal, asi se © manoj i vec meri aniaja na sku so postojdibkanala(Chadck AMorfett 1956, Randi 1980, French 1985). vi zabeleten}pokutat da se odrede dimen stabilnog kanal ‘vezi su za engleske intenjee sa kaj podlg veka Koji su proektoval ‘mnogobrojne kanale 2 navodavane i odvodajvanj Indi Pakista "Na oxnovavelikog iskastra sa uspetai i nespetihproekat oi su stor tay, “edinsku ‘eon, koja se obogaéen iskastom Severno-Americki 2isuativata odrtala § do dana dana (Smith 1995, Raudkivi 195), [Refinla teone wlavnom Kort kur, ber uladeje ws objanjavane | -evantfthovanje fin pojva koje wis aa proces uspetatjana tabinog ort kanal “Tako we a stbilan kanal tapemnog popreéng prscka Kose aad alinovitor zeit sada Sein kanal w ese, Bax ding, b ‘mogu procent kao (Jovaacvi2002, Sith 1995) (2%) Bys3ogi i heors9 de 8 By farneniu mets (pros, Qa () U pean zetia se preporuéje: (229 og? i keoeog?. Za orako usvojene dimen popretnospreseka, pad daa kal, J, odreduje se iz Maningove jedoatine 22 usvojeni agib Kosina (obits 1:15+2)i proceajenkoefijent hrapavost ‘Razunao je pretpatavi da porto wees imedu stedae brine © prescku i sposobnost toks da erodira dao i Kotte Kanala. Sredinom ‘vadesetihgodinaovog veka Fortier i Skobi redid da s kao meroavn nla 2a stbilost aeobitanih kanal iaabranom material Korii scedaja braina w preseku (Pench 1986). Ovgjprisup auzvan je “metas ase deo brine 1a omnove itrativana eroj i zaspana na vecem bro kansla ‘adeoth u raditim mateijalina, dvojca istativata su pred [skustvenu zavisos iamedu najede brine koja se dopa kana i vate ‘matedala u koje kanal gradi (abla 122) Navedene vednost vate 2 pave kanaskedeonice, dokwkevinarns ocvojene bezne treba uma 2a oko 25%. Drugo, podacl se adaose 23 kanale ja dubiag ne prea 90m, a2 vecedubine deavljena brzina se note wvecat 2a 0.15 mf. Sdrugestran, ako veda not abrazionl manos (a primer bzaltae Krotine), brea tebe umanjitza 0.5m sen, S obcirom di je opieant metoda optereena velikim bro uknadaihprepostav | popravi (re sega wodenje popravke 2a dubinu ‘ode u Kats), itaivadi su atta, i jot wel nastoe. 62 pronadu ovedaaiii corednl postop 2 projeltovanie tabi kaa. [_ Deavaljena Neerodirajua rian Va) Material — Voli ‘Sia peak 0, O75 Peskovita gna 15 as Prana lina eo O50 ‘Alia mal ast 70 salina Tse1.00 Too Sieibe 1 Ta ‘as una os 130) | Rrapan toa 1 a0 (ovine 13 80 “Tab. 122. Neerotiraude brine avian od ve mateiala dea koiaa ‘Meads vd le jedan od takin puja mote ee whrojaimetoda zee. Na cenorasstavaobloge procenuje = kita (deevoien) smi€imapon 02 oo i kosne kanal, maksinalaieapon pri kome nema pokretanja sti nema ern, Sa drge strane, dimen obicpopeedsog prescka i pad dn kanala odtedujy tema’ smi napon (utes sla taka po jedinici owing) koji es eit po rzmatasom (aerodavnom)protiau, kj se otediea kisim aaponom ‘Ako je tare napon toka ved od erioog, stra ce odnosestice da i kein, pa = dd do eroaje kanal, i suprotn ~okolko je tara apon mani od kiting nee bi ero. Ako je veda Koja dowpeva.u kanal optereéena nanosom (ounce nije salen a akumlaci i alot),so je svar situ apn (runs tok) man od doviljenoe napony ra mater ko satinjava suspendovanl pane, doc ce do tale sn neteljenog aaspana kanal, Dale, za Kanal sa "Sstom" vodor (bez anos) potrebno je “sumer obedbedit da smitus mapon (rita sla) toka bude manji od darvalenog (iiténog) napons 28 material u dou ina kosinama kazaa (tj, dove je kanal obezbedit od eroue). 28 kanal +e adaosom potsbao je jo i ca Dupont toka budu dovljno vel ds odre nanos w poke ~ inal vutae sane se bio proizvalao mal, Ki ie rv deo aadata je da se prose kritini(dovoje!) smi magon ~I-aspon pri kome nastoepokreanje een daa koxine kanal, ‘U opitem sutju se veza rtiznog napona i bith ctobind tefaost {stca mate dimensionlno erat kt; (210; (sey01d.0, pale) «0, tle su: te = his napon ~ 1 aapon pri kome patie pomerane Zest, «d= merodavt prefs Sse, p= gustna ode, 5 py/p celativa gusting stce, y= gustina Eestie | =kinematska viskoanost(u #10" mW 2a ‘vodu). U beadimescionaleom obliku zavisost (1210) ode se maps ae: pate (amy a, ej O¢= bendimeasionaa ket! amit pon, Kad so viskoae sil labo iaratene oj sla kd krupihestcn (tie je viskoni pods iskidan | ge skoro sav oiporopstrujevanjnEentce retstarlaotpor oblita dake otpor tena zanemarliv), ra ail sai od viskornost vde, pa je dasa strana jedoitine (12.11) koesant, (any. 4, cont 056 96 2a sinje desis, medutin,viskcani so} emoguéava i vskoeno ‘omponenti vu ale da uame udea u pokretaju dela. U tom sus beatimensicaaloa cavinos (1211) mote te prikazat, tv. Silo jpramom (al 127), keane enn el We Moan etn Re=aup S127 Sioy ejsgram Standardni obik Sidsovog diagrams prikazan je bendineaxo. lom zvisnotcuu og log azmer aa, 127. Catce nee biti pokrente 1 oblast ispod irve, dok pokretane naseje ako napon peede kas wredacstopisant iv, Soy ajagram dobijenj na oan meeaje os ‘niformim nanosom (estce pilin jedaake krupnots) od stane ede, bojaitatvate Kim 0:2 2) 00 ss a7 retstaiasamo najoljuaproksineija za ave emeeae vedas, je kao ‘aku treba sate, Pokzetanje esta ne moras javt bad za veedoest,spon koe oft 8 ksve—dopokrotanje mate dod pe eto majem i ‘pr eto vedem aapont, a vedaos oftana sa dijgrams je samo procen. Sildsoy djagram je dobjen merenima wo} vod (koja mie copteedena suspendovanimnasseon). AKO voda aod odeedent koiting ospendowanog nanos, kiéa eapon opada (arotito 2 mas pretaike ‘oatejala na de), s obra dase deo enrgjevode toll aa odetavarje cetnje supendovanih éesica u vod -trbuleneja je "zaokupljent sa estcama i suspen. to je sdea|suspendovanihestica vet ose rmanje energie 2a pokretane estca doa, a se kein mapon za pokretae estes mora dogatn weal. 7 1 Sir in aries =: aa rena as EU eciacane etl pent, dn) 1128 Dorvalenevrednostkstcaog napona a nevezani na, 2avsn0 0d ‘oneatracj espendovanog nanosa prema Lejou (Rau 1990), ay Sm Leja zl sas s Sieovin dijagramons (pa sina pikazai) Zavisnst ksinog smifuéeg napom, x, of velifine merodaynog maa, dy , nuniformnog nanosa i od opterecenja vode suspendovanim Inanosom predltio je Leja (Franch 1985) na oasoru brojik rezltata [nteivana laboratonti na terenn. Zavsnest je prikszana nal 12.8. a eo sa petnikom spd Sma (cy < Sm) woeav se pecan riénog ‘upona sled opterenja vod nenorom. Uporedo sa Lejcovis reztatng [mere oi Slava krva uz pretpotviy da je Hid vod, ada je relativas patina anoea s = 265, Job uodlivje je odsupaaje vredosti koje roporusje Leja i Sisovinrenutata za site Cesc (a dy < Sam). Do hate dol wld tga sto je Side razmatao uformal materia, dok Leja merena na heterogenim prirodnim messvinama. Zazraa eta od tly > Sin optereceost vod sspendovanim nanosom ae wie bite nt tredntt fe ~ mole se pretposavitl da vrtion Ko pokzeéuovako krupan ator ne gabe soagu na odedavajerespondovanog nanos u pokretu~z2 10 su zadceni sia veo, Desadaj ilaganetcalo se sti na a Kanal, Ako se raza xorona stains sine (L128) primetie se da pokretanj Zstice pore tideodinamike sie (Koja je prieuna ins dou), doprinos i komponenta ile ten. 1329 Stabinoet deste nkosi Te ranotede sila koje aatoje da pomere teste i stabiizyush sila bias (61129) fig (Ginay =R=Goxa un . {nde su Tex tor Ac = ton vaca sila koja zziva plete stice ta Kosi), cor» kiln sige’ mapon na Kosi, A, = efektvas pottins an‘ma ~povtin preko koje ele nupon, «= uao kone kanal, 9 = ugao nutans treja materia kosine, Ou tetinazna. [Na dau kanal ne deluje destabilizujncaKomponentateine etc, pau ravnotel cstsjusmigus (ran) sit i ala opora ila tea) (2 te tang, edocs (21: xe Gang. 1 jednatina 12.12 1214 elminite oe tina destion, Gi efetivaa povelna, A, pase dob adnos ktioogsiguéegnapona a Kosi ty, ‘eiiaog napons nsdn, rc, u vines od magia Keine (ugaoo )ula Proo at iz jednating 1212 mapon tx ira unutatsjeg tena, @ splicing, kn eg Looen way, 4 visemes, «Syn 2 ee ade je K'= odao brittee vutoe se (Gj, smitueg napona) on Kosi { aa dau u2ayy Te ‘ae Ugso unutraijeg tena ase sa krupnacom dele i nepravinos (oazubfenoséa) ara (eta je mogucaost dese ana preklope i medarobn Arte, vee fe | povrtna tenia). Na sl 1210. prikazana je iskustvena avisnoat ug unutralnjeg teoja g, od stedajegpregoka 2a, dy, i od azubjenostpowine zo (Sith, 195), [A otwie ILL Pras 4) 13230 Upso uotralnjeg tena zaviso od petsika i aszblencst aaa Do sds so rszmstrani samo nevezani matt, koji se pokretanju (vag) st toks) supostaviajy eopvenom tefinam preko wile treaja ‘Veaai material se pokretanjusupostanj elkto-henki ama koje Vlada fzmede mineala gine i vode | ponekad se aaivaju Kobezionin lama, it kobeijom. Smatra se da je 10% sada line w esta nekop, tesla asim dovolna da obeabed priasve Kokezionh sla, Ove se ede detaljoo ula u problematic eroje veeaih materla ~ tj oe trek nedovojno istradooa oblast guomehanike i fitke emije (Reus 199) ai ne prettaia tem ilgana, Za proceu kttsog sigue napons kod vezanog mateijla mode se Koriiti diagram sa sl 1211 (Raudkvi 1990, prema skin Isttivanjma ie 1936, gee prikaasna evisnotkignog smigeeg pons, ey od specie pornos ¢ (2 = Vy) ta. Sagara se uotava da je ua) abjenosti materia kjusl nie ~ mnogo je aaj od ete ta a“a a ete Ket enia napon (0) ‘1121 Preporuéene vedaoet ksi napona za vezane matrjle ‘Smigus napon oka svar smiéueinapon rugl deo aida j da 8628 zadat protic} i Brapavost daa, 23 predate pad daa able popesnog pescka proces: smu nspon kojim (tok delovat na dai kosne kanal stvarn sac napon tka. i jedooikom tefeja sila trenja po okvafenom obimu Kamala -supeomaia se komponeattetine vde w pave toka (sl. 12,12) a ‘5112.12 Jednolko teen wkanla-raynote2a Komponeate sie tetine rave toka isle tenja | | (219; Gena Gina Gly =7, edacso0 peAtt,=O1F, ti (2x7 Rly, ies: Gila eine, I potuts pad daa (Lata a= tan a), T= trenj (sa otpora), A = porns poprtaog pescka, O- obvi obi ® = A}O=bidraliki ads iF = presen sud napon oka 2a co pre Sites napon aie konstntan dit okvaienog obi kanal; prosefan aapon (F = TY OL) 828 diecziaisnie je merodavan nae, Enpor. Razpoced sng napona po bina karla traperaog preseka odor kosina od 15 i odnosom b/by = 4 prikazan jena a. 12.13 (Smith 1995, Randkvi 19%). Satur J anatenamasmloa vednost smituére, rapona na dv, a8 sexy maksina wednostaapona n Kein. lian Taspored aapona ostarue se ies drug padovim kosina, kao i za droge ‘redoortodosa 6/5 (Sjagram na sl, 1.18). Za b/6 = 1, rednost Tiaksimalog oapona v dnt je tewr = 050 9 § bole, a 2a 6028. or = pa bl, dk se vredoot maksimalog napoos na kein, res ernaen meja2anagibe kosia opoga od ar= 15-2. Za manjemagibe {fa ode m) aapon tear 8 pbdava redaost ply (A214), Neves ‘oj accbldeaih Karna ima adaoe 74> 4 4 nagibKosina 1.5<.ar<3, po se vednosti at 12.13 moge sratrati 0 dobra procest. Za preci podatkeo rasporedu smith napooa viel odgorarjudu iterate (Sait 195, French 1986 Ravdkivi 199) 4 easiness gquremnsanises gusseaaientmamiesseask(ao Suse we bio, bs, SL. 12.14 Matsimalsi spon as Kosinama kod trapeza ka \Naponi smicanja se povecavaju u rviarna jer doa do Jokalnos povetana brane (0 rsporeda brains kvinamavideti deo X12). Prt ‘apna je proporcionalan porecalu bine aos oftn kcvine. Prema ‘ejoovi isradivanima (bela 123) edacesmifuéeg aapona W krviai j smituleg napona na pravoj deni kanalazavisi od odaoss polueeniks tevin (po stein Kanal) Stine vedenog gledala Rei. ‘akiviesoe RIB |W] 8 [ea = Bhi Ones em L195 | 10 | as | a na paves ce a ‘Tab. 123 Odos smifuéeg aapons uh na pra) deoniet Prema prepoukamna USBR (USBR 1967) odnos Rc/B teebalo bi ds bude nme tii sedam, 35-7, tim to se manje vredacet kav U prethodom iagaja je opisan petupak za oredivanekritnos ‘apons (maksimalno doaolenog aspen koji se ame doz po Kosi anu Kamala a da ne dode do ezcae), kao i postupak a oedivaje Imsksinalnog napona Xojiée se jviti na kosiai {dna kanle pei zai sometrskin i hdeaulgkin lovin, ‘Sada je potrebo tabeti cimeazie poredany preseta i pl dos samaly 2a raat protic), Oc, ako da makina smioc aepom ots bod manj od kitiénog (dozvaljenog) amitucegnspona, ina koi nd canals Poredrafunskog prota jsstave materi doa i Koo, gest je ‘napeed odreden i pad dea , J, , obidan ogranigegjima toja name ‘poerai ii goolodka grade podraa kroz koje we trata vod. Ukolico pu daa nije unapred uivrden, potreboo je 24 nekliko vednosti cde imennje sabitnog Kanala (prema postupk ko ee se pritszat, pu Doredenjem trofkova i uslova gradenja edreditnajpovljaje een. jem esta se pretpostavit da je pad J zadatavlitina (ilo dae ita dts, ill se radi o jednoj od moguch variant koje st porede u optimiaeii).Takode dee preipostaviti kanal trpeznog popretnog preseks, ‘Sobrrom da je to nae obi kaise primenjije kod aecboteath kansleNagib kosna, a7, se mote proceit prema iskustveim podacims (abel 124, Chow 1959). ZN mein aR w Rom Siena Sora verano "Tow batons oogaR Tt “Tos Kamenom abgom T Ted gina | 1 radiata peso gins z Rr prasiassto Uo z “Tab. 124 Procena nabs kosins kanal prema iskustveain podacia ‘Vera prt i imeania popreénog preseka dobija se iz Sexi | Maningovejdaatine (12:1): ental Maningov Koefiijeat hrapavost, , mole se odredti iz potuemgine zvinost: de is z cai: nek. ‘rdean = aptolata brapavos obloge (a), 2 de= reprezeatativa~ sede pretaik ama. (Smatra se da je soda preécik zon dobar pokacatel) Irapavoth kaalake “oblogs", pa je zato 1 uvojen 20 mera apeolune brapavosti) ‘Kod tapeznog kanslapovsing preseka i bidreulit radios so A__ thei samba R pt se Maningo jedading ose on mt ‘mate eepitno rit po dubai, 2a izbrani eduos Ub kao: 4 46 Iinajus w vidu eapredinodeno, posupsk 23 odretivanie lla popreéao pesca kanala mote se vest sled 1) vost 2a pornati ii pretpotavicl) sstav materials Ga Kosina ‘odabere agi Kosna, (labela 124), proce gan unuranjg trea. 9 (gika 1210); Maningovkoeflsentrapavos a ednatins 1218). 2) Zatim se sa pomnatim wglom unutaisep tenia | apibom kesine ‘abana does tga (davoleae)smiuéegmapons a Kosi Extioog apna adam, Recor roma jdnadini 12.15. Kanal bit stabi yj do tronje Kanla nece dod ako smicu napooi koje zaiva stryjanie pst raguskom protcju (Geaae #8 Kosnh i towar 08 dnt) mu ved od “tg (dovoljeih), pa se zabteva da (viet sh 12.13) (12.209) ght, cee. nadau kana, (22206): ce na kosinams INepon te se debija ie dijagsama sa 128 23 aeverani materiel, ‘odaotno 12.11 za vevana ta, pt normalna dubina & kana cabana iz lve (12.208): (220) bela ctE=, a2 K> 0075, kaajeltanwlovan in Ged. 122), Ks oe ake uj kien siov na (22tby bee geRte, AK < O75 ta r osinamna (et 1220). 0"Natavoo, ako je kanal (odaosao deonic kanal) evi ee wet ‘obeiri odgovarajs Krekivlfaktoeprekotabele 123, 3) Sa oveko odredsoom dubinom vode u kanala se preko Matingore jedeatine (1219) tecatiro cabana fina Kort wd, b, (,edaos 64), 4) Na kraj se na dubion ode doda iszor (reeboard fi prove a lijebrina Vode dovolaovellka de pred aetanak vegeta w kanal, Zanor obeibetvje prosior za dejsvo talasa, predvitenih. | ‘epredrienih manevara na zabratwispusta al, Kod aeobloteaih kanal sina zoe se kre of 030m, 2a male kanal, do £1. m a kanal a proticjem od oo 100s (French 1986) Cau (Chow 1959) preporutje da se visna zzora rua ao cay fayEF, be je C= koeijent koji zai pticaja (a Q- On 85ars, C=25) Za deonice kanala livin eebapredvidet dodtno nadvtnje Ab ‘hog povesanja nivoawled djsva centfuglne sil. Za proceau se mate sestidaje Sms, CLS, az0 re (2: a (aay, aa sluaju da je vods u kanalo opteedeon suspendovanim nsnodoet treba opemoguit da se nanos iz suspense ilo ase Kanal. Potreboo je da brane, odnosno smifusl aaponi, duf kanal bod veo tii (Crxinvoagons) za ozmatraisastay uspendovanog nanos esto je w kanalima potrebao speed rat vadenoy ij, Premt French (1986) zt je mjéeiée dovoljno obecbedt sredajbrcna od = (75 ms, made pone (zaiso od vse bin toe ode) bile sper us {pri amano vec brinama ka vie, pri briaama Yode Koj itn pete Leite brio a stunovitaerzione stablna, ‘Treba mati na uu da se crobine i stay materia kot tai clvatesi obim neobltenog kana takom vremens menjju fethin i hemjskin procesina. Kauai Koji nose supenaju of koloidnos mula ‘remenom dob nego vee vodedetivost neo u poet stan, sled (alten i vecvanja mula sa prvcitam mated a dau kasama Sdrugestrae, note do do odnotena ith este (posebuo ak je kanal sta vod bez lj), ps stor Sukvito li peskovito dno. Na sit 1215 prikazan je tipfan popretni presse neoblatenoy anal, Ur ski ved kanal (oblofen ii neblogea) potrebao je sara: ‘prstupa pu a igradju drfavane Kanal (3.1215) Berme du koji se ‘ut vod obiéao su rine y= 36m (a. 1218). Ukoliko kod manjihkanala ‘aj pedvidea pital put bes mote biti win (5, 0). S112:5 Karateisitanpreek neblofenog kaos bermama “XILL3 Oblogeni kanali Kezai mogy bit zaitieai rezim tpovina oblogn, zvisno og ramene obloge i od rzpoldivst matejala. Obloge se mogu rasta na -savtve eke) kre guns ineorsenske, ptremene istal ‘Kuta obloge (wafer betonska) Sth kanal i od eraaife | og procuivania, takode i maksimalno umn bike energie, sobzror dy, Je praia | relatio gata (ovo je veoma zat kod hiroenergetskis anal) § deuge strane avakva obiogaje sup, te se oar, osetia je fe ncrampomerna sleganje, i zateva pousdanu drenadu rai zltte od ‘gona (epivavasa) Fleksibila obloga je maajno jltinja od Krute, prilagotava se ‘Segan Kosin kana, ne zahtea komplkovan dzenai sistem. Nara, Aetsblea cbiogn ne ote da pri zatita od eroje pi velkim brzinans, vara zntajle energetike gublte i obigeo je mage efkasna prose procarivani. 2X0L.13. Kanalsa stitlivom (etibiisom) oblosom Fleksibina obloga je prevashocno mamenjens zatiti karla od rai, ada se postavjnjem glinenogsljes filtro ispod obloge moe Dopavt i vododttivo, Unesto gle sa flrom festo sew aovije veme ist inte vodonepropusn material [Najeice se (kao flekslblne obloga) vist obloga od sunk i kamena a tee trvaatacboge i bloga od sabijoniih "aura. Nadal bit rei o Sjunkovit} i kamenojoblos, dk se 2a ostaletpove eke blogs (PVC foie sl) sala upuduje a odgovarjueaItertura Sith 10981 French 1986). Obioss_od_siunka Kamali bloten vam omogucvaj elias ziti od erie pi umecenim padovima (meron brzinama tka). Kanal sa vein padovimn, fe vlada buran reim teens, mogu se obagati naslagom od krupnoe ‘amaea Dimencionisanje Katala oblofentb Sjunkom zaniva se oa ish postavkama kao | dimenzionisnje neobloten kaasla (ii dimenzionisanje ameae loge iea unjust bazena) — primenuje te posupa "vtne sil. Ako je sedojiprofnik tra obloge, dyed od Se 6 mm ste “0 smigud napon (oupon koji lamiva pokcetanle esti) ne zavisl od Rejooleoveg broja (04 urcaia viskomost, px se prema Sidsovor ijagrams (9127) mote napa eksplitan ira a tise napoo po dau kanala kao (22%: se = 0056p(6-1) day ok seis sido’ nagon na ken dob prekojednaine 1215. Sei smléad napon tka raguna se ie wova ravaotete sila trea i teine pri jjedolkon etn prema jeden 12.1, a maki’ sis nao tka 1a dau i kasiama prekojedotine 1220. jednatavanjem maksinala smigidh aspoca tka s2 krznim smigséim naposimn dobije se uloy stabilos bloge: pgbl= 0056p (5-1) de, odaosne a a ase | zamateral aa dent 75h (2250 4 EG 2a mated a kos. a jedoatna 12.25 se mode zakjutti da ée yoda pokzenuti ama pretaika manjp of dy, 2 elativaom gustinom sw kaa dubine Aisa padom dea J, Sobzcom dajeza vein Sjunkova relative gusting s=p4/> 12.65 jedaadoe 1225 ee moga ait kac (22 dyamatdy, fre jon=1 2a do kanal, n= O7S/A 2 Kosi (dos atiénognapons ‘a kosn do, K; ve obi jedenine 12.15) Naravno, ako se kanal ad iva, srednot za koeient 1 @jednatne 1226 ueba ured prema ‘abel 123 Prema ekipeimentioa Saith-a (1995) konstanta w “Sikora jedan 1224 je veda 0d 0.56 (anos 1058, pa se mode sms do 4 acecanemmaieaaiaiiineaiie:jednadinn (1225) odeeuje pret sma loge si laveinin faktorom Postupak dimessonisaala Sjunéane obloge kanalatapeznog popretcogpreseka za zadas peti, Qi usvojen pad dos, J, slifan je ‘lmensinianju nacboteni kanal, 1) Prvostas pounate (il procejene) gomehanike kaki tau ome se gradi kanal uvoji agi kosne, m, (tbela 124 moe da post a procent), i preposav se ofncs fine u dou i dubine kanal, 0, prema iskustvia sa slik Kanla(oiteo ve ovaj odnos kre iets 2 i 10,8 nj inmed 4 8) 2) __Zatim se x Maningove jedaaine (121, jednating za Masingor efijenthrapavot (1218) modilicovane Sdsove jednadine (1226) sa retposanenim = y= £ (ur korekeiy 2a kvae prema tabei 12.3) “elsplctao”sratuna pina vednos (prvaiteraia dine kao 3) Sa ovako sragunatom dubinom a pro eae b=", i eraza (4226) se odie presikzna oboe, agen 1b fy, 44) Na osnova ajarama sas, 1210 odedi se ugao unutraijeg tena blogs 9, pate sraguoa koefiijentX izjednatine 1215, ‘Alco je cos 0.95 vo od jeince, ako je rite stabilnoat osna od stabinost das, ponovo ce ual ujadeaine 1227 1 1226, ovoge ata sa popralenom vednotéu za =n = 75/K, i dobie x popravlena wens (u dagoj tera) 2a dubinu B= 4 pretalk ara dy 42 Ieracie 8 mogu pons dak see posigea Yelena tatast (ohitao je ovoliao2+3iteaele) Na sci 12.16 peikazni su dva karakersins popreéna presska kanala sa feksibilnom Sjunéacom oblogo, Prema iskustra sa pstjei Kamala, debljina obloge, , trebalo bi da bude bar £2 15-2 da alkako rman Se san 5204, 229) a YYaino je napomenuti da ou kaaaleki asi iloteni opaensti od sufcaije Gepiranja) bat kao | eatpi nasaih brans, pa th je potbao ‘Malevatn ati flsima, deasfams, kamezom ablogoa (poze VIL, 1 121). Umest Stars soa esta se w nove veme Korie geotesth -ojsujednotavali aa uradivanje (Smith 1995), SL1216 Flt kana oblogs 4Za povetanie vododetivost se, umesto glinene obloge (12.160), mogu fois paste aso, pskani asf, prefabrikovani att drug ‘ododttv material za deta viet USBR 1967, 7a svaki zaalsail objekatneophoéea je i detalna geomehanika liza stabiinost asia Kanal Prema preporue USBR (1967) zor ,f,jamedu krune napa kanala {ives slobodne poveine vode Kod kanal obloenih Sjuakom obiéeo = cele od £=03 m 2a kanale a proiajem od Q LO: %s, do f= 18mza kanales& Q-2 500 mis (L126). Zazor meu krune obloge{nivon slobodne poveine, &, kee se 0d f= O15 m 7a kanale s2 maim (De) do = 06 m 28 kana a vedi prism (0 = Sabla contest U ltecatar (Chadwick & Moret 1986, Raudkvi 1990, French 1986) ce mode nai | postupak za odeedivanj tv. stailnog popreéag pres Kanala, ge agi kosna nije Koastantan (presek aj trapezi), vee menja vino od promene vrednot amiuéog mapocs toka (sL1213 i 1214) « jede strane | kxiinog emigoég napona sdruge strane jednatina 12.15). Grako dobijen popetni presek Kanala je sinasoidaog oblika, U pra ‘uedatim, ora) pistup zed aie miéao a Sir primenu s obzrom da ne Alonosiznaéajaevitede, ada sinsoidi pres mame Komplikovan iarady ‘odetavaie X0L132 Kamali sa krtom cblosom Kao toe peed retno, esta Kamala obloga je vitenamensia 1) Omoguéava zfite dani kesna pri velikim brziama vode w anal (oblate kanal dimenzionitu ae 2a baige i do 25 mi, dime se marine popreéni pres kanal i po potrebi omogucava ved pad dna 2} Oberbedvje eats vododrtivostkanala(aekolko staina tt hiljada puta yes aga kod neobloteaih kanal), 5) Smanjae gubike ener u karly to je posebno masjno kod sidronergetski knala (Dordevie 196). ot COblogs Kanal (vdajm tekst se podrazomera da je eto kt} blot nade je od nerrairaaog il ariranog tetons,pskanog betona (orketa) od afta efaltong belona, a rede od zidanog kamen, meta | agit material Borderie 1964, Davis 195), Vododitioast obloge save of tia obloge i spojnica, i nating gradivanjalodrdavanja, Za peliinaroarezmavanjamotese pipet (Davis 1952) ds kod dobro ivedennbetoskiobloga, debe t= 10cm, ubiak na procacvane noni q = 1x 10'a?'n! okvatene poring, dk je ‘a torkctdebjne = 3om gubitak q = 110i? (upred a tabelom my, ‘2u aadati prota} Q, | 22 predlteni up obloge i pad da, Ly cbloteaog kanalaporeboo je odd antialn ablik mena popreinos (presoka(naravn, wz wlov da taka presek bude sta stabian i da je tehsil xv). ‘Nagi kesina kanal, (6.122), 20s of geomet sot tia wtome se kanal gr. Kod aetenovith ta maetée se usvaja naib od 151.25 (1 verano, 125 horizontalne) do 1:2, dok ee wstenovtom teens ponckad mote radi sa vera ili eto bat nagibom (mote st a pe ‘oj anal opti agib od r= 1/5, prema jedoatin 127). Masingor koeficjenthrspavcet, x, 2h of tia obloge, nating ‘arade i odedavano, wnte spol { sl, a rede se u granicama od ‘220014 ms 2a dobro zvedere betonske i asfltaobetonske obloge 60 n= (017 ms za abloge od torkreta(USBR 1957), a abn nag koxns, mi presi koefijenthrapavos ‘opseg u Kome a mote da vais) treba odreditSrinw kana dn bine, 1, tako da lupo trofkovt iade (| odctavanj) kanala bude tinimala. Zadntak se relays ekonomskom analizom, Tunbere se nekliko veo odaosab pas iz jedoatine (1219) seafuna dubina die je Bizauge odceden poprei presck, Zain = oa zor ‘ames vodenogogleal i krne obioge, (L121), me je fodieden betonsk deo preseka (deljina betona ve usa prema velit ania, zavisno of tipaoblog). Na ks se doda zazor.f, med sivon vedenog oped i krune asp (21217), pa se nt osaovtopomatsih NTN EER AEN 28 2Dseo uslva presek ublape posto tren du ele tase Kamala (vide deo XILL1). Sa ovako cazedonim presekom se za evaks od reaatraih variant (odoosa 6 1) sratunsju koitine radova i wolkovi irae éztavania kagala, pa se kao optimalno uwvoli cetenje sa ngjitin teodkovima. Nae se kod betoosih Kana odace bib kre med 3, stim ose veeaeednosobio vets za kanles vedi protiajem, SLI2A7 Tiida pesek kanalas betonskom oblogor, Zazor med rune Kose iv vod w kanal kre eof f= 3a, ‘3 manjeprotcaje (Qs ms) do F=1.80 ma proisj od Q 2500 ms, isto ‘ao i kod Kana oblodeik sjunkom. Zazor famed kruae obloge i sivoa ‘ode, akode varia sa pratiajem prema USBR 1967 treba bi da bude eo vll nego Kod obloga ed jks, 2g vei braia vode: 0.15 ma rotisjeod Osim’, aza 02 500m's 0.8m. Ove ce se ubratko ukazati na aaivatje osbencet naeice korikcenihtpova true obloge. Za dealt opis 1 objainenja&tlae at ‘upuduje na teratara (Dordevié 1984, Milovanov 1972, USBR 1967, Davi 195), [Nojeie se kort Autonska able, ilo da se ij nou mst, ila 4 vido montsinih prefbriovaaih elemeasta, Prednost pre je bol vododtivt, manja.Irapuvost i lakbe dkiavanje, dok je deuge prilagodivjasleganja i motes efikstaa posta tokom cele godine Naravo,btan nie ji cena oj bit i odredue tip obloge, Debljina obloge se zee od r= $+ 10 can Kod magi, do ¢« 10+ ‘Mem kod vec kanala. Isp betona se obevezao postavija tampons slo) bifine 10 + 200m Koj eso ims i logu drenatnog i fitarskos so (any, blog koja ee a cu mesta ne mote bit nonlin, je bi abe skopjanja betona pri vezvasu ii nersvaomerog slegsnja dosio ekontolisnog pucanjaobloge. Zata se betonra eu radia hoje se rai vododtivost, pala zapivaim trakams (2 1218). TTT TYP TTT Be me la ovate exp | te ‘11218 Spojnice kod kanalskeobloge Razdlnce se obi rade na svatih 3 + 6m, a 2aptvne take (Gpojnice) mopu bit bakarne,gumene, i fale. Atma _betoncke oblgge omoguéavaju veée dimenaije plese (Gomatura se suprostava skupjanjabetooa), a i umenje a calc o) Psanja ple usled acjedaakog slganja Koss, Obiéad se proceost tumature keds of 05% do 2%, Astle blogs, pred dobre vododetivos, omogucajtidino Drilagodavanje slegsav. Obloge od atlas betane dopriaos i nov, ‘post einen, ‘Ukoliko posto moguénost da prank podzemine vode iz priobalja od odcedenim tlovina (prazan kanal) zazovepodizajekanalskeobloe, ‘eophodao je obezbedit odgovarsjun dena obloge. ‘rena (a 12.17) se sso od itaskog dren (oj pesia i junk lspodobloge) kroz koji vos oli uperfoirane dren ine cevi odale sat pogodeim mestima du rte, ved poprecaim ipusima (eo frit | reat vide!u dels VIL). Ponekad Je ov previleskapo, pase potebno snod manjih objekata, pribegava refenu a benarow w dna kaala koji se podzema vod vod u sm kanal (31218), Za detalje drenatnihbunsra ‘det itera (Dordevie 1984, USBR 157} otlgactones (kas provias vous ‘1.1219 rena bunar do Aacala ‘XILL4 Neustaljeno tegenje u kanalima ‘Kod znajnih kanal a pogotoa kod Kanalih mre2a (koje st, po pravil, povezane ies prizodnim vodotocina) tana proceeaprostiana poremeéaja (alate) dubine & proticajs Esto se aamece kuo neophodan Frilacupravjanja kanalima,odoosto kanalskim gradeviaama i opremoms (Conge et al. 1980, Mahmood i Yeyjevich 1979). U ove wreme, ostupnostdgtlah ratanara i ranjeni numeri postpel omopucarajy precene prove nestlenog teen ukanalins ‘Kod mani | jednostainkanala mote se zadovolavjuce dobra procena dobitipeimenom moifkovanib anaiigih reiesja (Henderson 1966), mada se 1 ovale: problemi u polednje meme sve eee retvaju primenom aumeriéih models, Koj se, narevn, prethodno moraj savesno Ualbricati (Cange et a. 1980, Mabmcodi Yeyjevich 1975) eceetnamanceanemenae emer eara eer tare te X12 ZATVORENI DOVODI SA SLOBODNOM POVRSINOM aworei (pokriveai) dovod! 2 slobodaom powtinom se Kors ada to zatevaju lima topograth ti gsios wv UF podem satin rma kanalski dovod hidretektrena mora a sat od stvaraja pabuliasthledeik risa (Gai ic) Koj izaivaja elke probleme o tubiaama, a mogu i da savin it deimieao tokiaj (store) eetke na abate. Zatpavaje kanal snegom doved to zaputesa doveda, Sto pored smanjens kapacteta mote da izzove poplave uzvodo od esta gates. ‘sume padne aa Kojima se rode oéskiat cron jzspanj kanale takode zahtevju da doved bude pokriven na krinim deonicams tase, ‘Zatorenidovoi se pouekad skopsvaju ipod nvoa tereca, kako Bis jo Vite umanjio Seni uta) meteorloish Gnioes | moguéost ofeceaja blogs. tonal Kilt yan ” Sion portion sol ra 1 Powarcasresek 11220 Tipit’ obi popcetoogpresckazatvorcih dovodsPoksiveni dovodi ogo bit saliitog olka zavino, pre sega, og opteretenja koje bil ino Na sc 1220 pkazano je nek pov preteka koji se nae kris Sanduéat (pravougioa, odeosno kvadratnipeesek), zatea kao presek a) male 12.20, mora bit armiran to mu povedsva cea. Cost ae ors Koa propusta(poglav XII) ugh kad stan if prvzemeais, objets, sobirom dase preko neg mote oda sabrad Kuan presek b) je hidrauigeiagjekasali (bio da radi pod pitskom i st sobodnom poveinam), © odio godnosi spollnjs ‘opteresenj sbog efekta Ika po celom obi (pri revaomeraom splnjem ‘opteretenja ceo presee ja optereéer samo naponima pita ~ nema ‘atezant), Povecarjem zakiivjenostitemena (aL 1220e id) povedara te kat hk utemenu, odsosno oporst na vert piss tt. Hidauleki gledano, nema sufnske rake imeda otvoreaih ¢ atvorenih dovoda sa slebodnom pordinam. Kod zatvoreaih dovoda font se odkedena rzerva isin (zzar) da se obeabedi aera tke { pret “prema red” pri Kome se msameciéno smenjyju tetenje pod Pritikom ¢ tefseje sa slobodaom povtsnom. Prelaza redim izaziva periodino ulatenje vaxduba s2 krsjeva dovada, time se smanine kapacteta(cagutene dove), i svara opamost od nastanka vibrace. Za ckasno ovaztufenle (aerasju) obiéa je dovolino oxavitreerw) od 10:15% povaie “okvateno”preseka. Rai inspekje i defavanja 2avorenih kana, neophodno je wa ‘odredenom rastojaju (S0+I00 m) obeabedti okna ea pelicans { poklopeem 2a berbeda pila u doved, XIL3 HIDROTEHNICKI TUNELI Ponetad je povoljaie da se doved post kroz bdo, unesto da se vodi dugackom, if nepristupaéaom, i gelodki nepavolinom tasom oko da. Ovo se odnos na dovode velikogkapaitets(dovodi a hidroeektane, 1 volte siseme 22 vodosubdevaje i aavodajvanje) jer je miaimalat ‘refsktunela Day =20mm, pase za male protcajeiapradje tela obiao reel. Onde 6, kako je w wveda savedeno, bt eo oni aspettina projettovasjaiivodena tunla koe tit idotenifkh ites Cs. aspekt, koje obratju a to kvaliikovanistruéjai (iz bat gol birogeclogi, mehankestona, stati i dinamixeKoestrukel, ‘choi. ‘organza gradena dr) bide amo, uz doo poitovaie pomsot (radi tet, kao to su opt tunel za srstane eke thon ‘aden i tuneli za tune pelve i temelie piste, ve je bilo ree prethodnim poglavfina (VII, TX, X | XI), dok ée ve ord govr ugatkim tunelima koji sanjay dovade hidroenergetiih pose, kao dove za yodosnabdevanje navodesrane, ‘Hidoteholghtuset moge biti aad grititom i sa slabodaon spouinam_rodence apiedals (ber prtsia), a ponekad se dozvajaa de {une asiameniéao radi oba rezina, avsno of nivoa aku “uneli pod pritstom omoguéavajuzahvatanje vod save cali iva u jezer (1.2212), a Je neophodno 28 rad vee akumulacs a inrayanj prodcaja. Tunes lobednom powrsinom mogt da rade simp: rblizn konstantnem aivou goraje ode (3.12216). 2) Tunel po pts 1) Tel x hbodeom poesia 1.1221 Tonle dovodt Dovedi sa slobodnom povainom au inert aa promene peta (prerecesjs) od dovods pod prskor, jer ebrin postizaae preci. nano veea kod dovods pod pritskom. Brzo pilagodavaajeoperesaj jc posebao mnafso pri regula reda vs hidroelektrana, Kod yiiae hidocleane, koja u srakom eau teba da bude sprems 24 da ‘roment optercenjs, eophodno je na nizvodnom kraj tela postviti ‘vodostan (od dovods pod ptiskom),odncene vod Kamora (kod dovode 5 slobodoom povrtinom). Ovim se obezbeduje zatevani prota) 22 4st Fclekirans 0 wemenu acposedao pole promeae optereena, Pre 2680 voda iz dovoda savads inerju {pokrene se. vodostaima i vodsin, Komorama viet odgovarjac iteratuu (Ivet 1996, ordevi 88). Predoostdovedasslebedaom porrinom je cdsusvobdsostatikag pitika na obloga tonel, So mote enasjanowlct as ketene oboge, ‘nano ealog dovoda. Na osnovu navedenog mote se zat du se tunel dovod! 2a idroelektrane uplavaom rade pod pritskom, dok se za dovode x ‘vodotaabdevanje si navodajavanle mogu Kors | tunel sa slobodson, portinom, zane od toga koje je renje w datom sutaja ekosomst poral, Treba wel imati na um da su tune veoma skp objet, pa do eivespos oko geoldkog sastava, vododrtivestt i mehaniih osobaa ftenske mate kro Kou pol tas tunela mode biti veoma skupo plans, ‘Uvok je boli fe ult istatne radove pee nego So potas aruda, ogo pleat nepredideneradove i prekoraivaiokov bog “ienadenia" koje mote da pried geologi. ‘Pre Kouatnog ibora tase tunela potrcbno je obezbediipouzdane lnsenjersko ~ geolotke profile i osale neophode geolotke i geoGitee podioge du moguch varjant tase. Na osnora ovihpodlogs i topoezasje ‘erenaodetje se najpovoljaja (optimal) trasa tunel, tako da wkpno eoitanje mals, odacsn celog objets (i stoma) bude Ko je moguce rarje. Naravno ao to geoofkeoschine stone dozvolirau, asa se Yok ‘ajzacim patem ~pravom liom. Kod hidroenegeakh tunlsporebnaje ‘eovsoo Ht vfeskrati tau, jer vena rafon smaajeja lini gubitaka (qubitaka a renje) povearaproizvodjaeletrine ener. Poduini pad tunela teba da omogudt pretjenje dovods xaviaciiom. Kod tnela sa slobodtom povsinom pad obezbedie -Komponent siletefine ma savladavanje otpora teenju. Zato je pod pad tunela sa slobodnom povsinom uve usmaru tenia Kod tunela pod pritskom ponekad je (mada dosta retko) ‘spodciono povolne é se pad lon i ak da tunel ima kona pad. U svakom slutaju mora se oberbediti fikasno praénjenje tusla radi pregleda ‘osttavana (Tunel sa koatapadom mates erat jedino ako ce spazni ‘unvodaa akumulacja.) Obino se posta pad (kod tunel pod prtskom) cece wrasponu od 1 + 5% Sto amoghénv ako odetavane ne pretta teskoct ma invodeaie. Radi pregleda | odrsvania tasels necphono je predide zatvaratice sa zatvaatins, kako je opisano w delovima [X31 x12 Visinsi polo} tunela odreduju disponisja cclokupoog refena (gototjzabvata | Korii is) i geolotka gra i topograi terena kroz ot prolate. (Kod hidroenegekih tanela posebno je bien polos) ‘odorina i covovoda da malinske2gade elekirane) Ao obloge tuela nije armiana ik predagpregnta, ps ne moe sama da pritvatlunutra prssak vode w tunela, neopboda je daoadlojstene znadtuneia bude tlvoino debeo dase suprotan pritsku. Prema Creager (Creager and Sasa 1960), a preliminaoe anai> se mote uso da nado} stene nad tunela be ved li ednak 0724 gdje HY maksalan prin vode irzen ‘ometima vodevog sb, ‘idrotebsith tose mogu bi ablagei'aaablage i mop int abit oblie popretnog preeka. Tip dedfina obloge, kao ob preseka “avs of ie Gis, pre segs od michanihlh osobina stenske mase pa fetenja w dovode (pod piikom il ber pits), Koisnika tanela (2x idecektrann je veoma bina da gut energie budu minimal) i maine raenja tunel rao il mains) Signo kno i kod zatvorenih kanatih dovods, 1 kod tunela obi popesdnog prescka namede geoloja. Uxolico se tuel gradi iruzetno ruta} i aedefomisano) senskej masi popreési pretek mofe bil pravougtoni, medatim iw talvim sisjevina se tee obiénozasvodidelom eubnog uka koji privat spoon operedena (12220. alelere ee ‘11222, Karate popreta resect hieoteikh tela a ert omen‘Ako se mogt ofekivtl i boda priticl stenske’ mate, hore se otkovieeprsek () I krubipresek (cp te efekat Ik pie (an "rani, odaosnopodinatuela. Kruenl pres e psebno dst Kristi kod tunela pod prittom, + obvicom ea povoljen raspored optersieas od lunutrnjeg. pita ode. (Narivao, kudai presek je i hide oval videt deo IL), “kode rebs ima na um da je kod ttenja pod prskom gov ‘eminovno irvesno procurivane ola steak mas (em ak je blogs Eelén, to je inuzetaoredak sat), pa post aglogpratajenja tela tebe Fatunati sk dodatoim spoletajimpritskom ode ie stene aa cblon. ‘Nara, ako je nivo podzemae vode vii od avelet nel, s spon itiom yode se mora raéuat hod tunes slobodnom poveinom, Cesto se posnotni eo kruznog preseka blu tako da omogud ‘omuntkaaj de tunea za veme gradena (8). “Tune se oblate aloe: 1. Dab se poveaa stata sabia, 2. Dabise popes vododeivost spre gubic vode. 2. Dabisesmasiiotpori tes, Poa dve rziogs ounose se a eve vite hidroteboigkih tune aszavsno od aamene, dak je te sly obit veran 2a hideoenergetake tunele (ge se gubitak energie wednyje hoz smanjenu sage i proivodnje tletrane), ili za dovode (a vodosoabdevanje ii navodajrani) Koj ae ‘sspolaia sa dovoljne pricodnog pada, odoosno ge se pad postze pompajem, Kako je aapred reteno, tip obloge w mnogome zavisi od geoloih ‘love od tga tetera, Uolko je tena eta i noiteena pi tom hemi neksivna, 2 tetenje u tunelu je s2 slobodsom porinom, taoel se mote octet eobloéenim, naramo ukolito poveéanahrapavost ae mani ekonomske fekte (Kod tunel HE na prime). Kod tunla pod pritskom vododdivost Psa ved problem (oaroito pri visokim pats), pa se samo kod ry inuzetoo vododrvi stena ber pukoting i paling tunet mo8e ost reobatenin. ‘Tunelkeobloge moguse ssa wr velke ape: 1, Klasiéne betonske oboe, 2. Predeapregnte betontkeoblge 3, Betonske obloge sa eis tino. ‘Alco je jena uoga obloge poveéanevododvost tunel, Esto se lumesto neke od gavedea “tandardih” obloga Kort torkreticaje — prokanje stnske maze comentnm alter po pitskom. COpteredenja a cblogn tnela moge se formlan pede na vile nana U sad sa poco ustojeaom dla V.1opterednja nog i 8) snore koja spdaju: "Hidrostatei psa vode spl uoutrn), ‘Hidrodinaniet rts vode pl bdraulikom adara. risa stenske mas (vertkala i botn), “Tedinaoboge Bepe ) Dogan Utica od temperate, 2 Usiaiod buben i seplajabetona ir ©) deuce [sto a0 jospovna samo lure tine 2 Zeniote 3. Bkspoaj 4) Wtokw sree ©) Wok presi oprank mops biti armirane i nesrmiane, Jedaoslone i dvoslojn, sa ranlctim premtrima isl. Debijna obloge zit ( opereenja (a ovn od mehanifkk svojstava sene, hidrostatickog i “easdrodinanitkog piiska vode itd), Za preliminarau procena mote se wt 4 ukypea deblina obloge ines = 0.12 D, ade je D = unui prota tela (pretiksvtlog oWors). Rad boje vododesivoaticbiéno se koi, boton sa visokim sadetajem cementa di sa adtvime, Ako je steding sgresvna na belon moraju st kristi posse vrte cemeata ofpore aa fodgovarajuce hemijske reakile. Ammatura kod Klasiéih oblogs (kao i predoaprezane kod prednapregauth) omogucara da se private napos: ‘atezanja koje tava pris vode w tunel, (Kao Sto je porate, beton ne ‘ep zatezaje, pase naponiateaanja poveavajuarmatisi) Beton mode ispuct i poredprisusta armature, ali de tada prilineoxtati ravnomerno resporedene | bide neuporedivo we nego kod nearmirane obloge, pa ce se itn smanit gobi vode kro bows. ‘a pevaprocenuu predmersradova se mote petposteviti da na Ly toa obloge treba grat = Tk armature, reduarezanie se betoaska bloga dovedk pinto naponsko stan jf vreme izgrdaje (ton dobro podnos nspone piiska). Ovi se neutral napoai zatzzaja koje eaciva unutratj pita vode Kada je tunel upogona. Prednaprzanje tunel oblope poste se 8) Mebanii (oa pr. atezanjer kablovaw betonsom prstent). 1) Injekticaajom pod vlinpiskom (preko 3 MPa), ‘Tunell sa cenim inom postarienin oko primarse betonske sbloge (1223) Koriste se samo kod iawzeino veliih hideosttcth i hirodinamieth prtiska, ii na deonicama ea ireito loti csobinama 51.12.23 Tunes obioga salto linom 6 a smanjaie vodopropesnststeaske mase po potrebi st Kos sativa inskiani, oj oboo favod pre betonzaneoblge. ‘Rod svih tela primenije se Konskine (veaso) injeltiraje | "0 pose tetoaianja obloge,kror 22 (4 shu predidene ovvre, Ovim se oats pia veza ted abloge i stenske mas | omogutava jedi rad Dr savladavanj spoliojh uncut prisak. ovifiaa popretnog prea, odnos prefs tne, obifao ‘deed eeonomskom analizm Za zat provi} nel, Q, portion unstanjeg pesel tunel, ‘Aczavisi od dopetene brine, V, Poveéasjom brine sanju = povein, tine 1 koftane tuna ali rasta gic energie kod hdroenergetsib tunel od tunela 38 pumpaajem vode. Ekonomska ratunica ea osovy troikova unease igubljene energie sa droge ran a 122) dae optimal pretaiktunele, Dy. bina e dovolne sda totkove ingradne tunela Tove iegublens coer nage 2 ti edaost presi (122) eget TTT Dz 11226 Optinizaia pret tnela Ako ingbljena‘energin ne peedstalaekonomsh git, brsna se smote poveati, odnoio preénik tenela sant, tolko da se omogutt Ztevani proc v tel pet minimalnom nvou a uvodao) akumulaci (11225) (odnosno pri minimal) rai nivoa gone i done vod, ako onja vos wie nates). roMime profs cuela uslovjavej uslovi gradeja, pa ne mate bit mani od Duy =2sm pei *ruénom’ isin (minranjy),ofn08t0 Dag 25m pri mainskom bales S1 1225 Teen u tutu kod kop se mote wrod ss ener toka Lins gubici enecale (gubict na tenje) se obrafonavau proko _, Bars = Vasbahovejedatioe: alee Dig” ue so Kofisentotpora tla, aduna preko Maningovog koetcjnta brapavost (obra da je reo eejo hideout hrpavim cevima): (9: Ey uy Kou betonsih oblogs Miningov koeijet brpavosti se wins opsegu od 2 = 0014 m"s za blogu dobrom sanju, do-n= 0.018 aS 2a btaceneaboge. ‘Hrapavostnzoblotnihtuelazvisi od natina iain tunel, pa se ‘oefcjent bravest kreéeizmedu 2 = O06 + 0018 "3. Kod matin bufenh tunela, do a (1025 © 0.035 "% kod icine miiranjem, ‘Za procenu lokalai gbitaka wtanelima vdeti deo X2iteatura (ter 19861 Tek 1979), Vie spcitinostims hidoenergetstih tinea aitovo optimizac ‘ao Io Koasteuktvnim {ivodafkim aipektima mage saad literati (Popovie1967, Dordevi 884, Zabarovi Bugneva 190), “a XIL4 CEVOVODI Cevovol se ovde nece opisiva, ved se samo spominju kao je vst hidrotehnitkinobjekata,cnosno masiske opreme (Kako i ve koja strua vidi i odreuje). Neime, evovodma se detlnobave posebne pane hidrotebaike, pre svega cairn bidrotebnika ge se vei (mais) cavoredi koste pa vodosaabdevanj | hldroenergetika gue 38 eevovos redorno primenjuju za Koncestacu pada of tunela (ia vodostans) do ‘scbingLITERATURA: CCvagr WP et a (1961, "Exposing Foran’ Tob Wiley and Sons (Gung, LA, Holy, FAs, Verwey, A, (SHD, "Pasta Aspect of Compute Rive ya’, Pan orev (984 "Kai od gs”, Naan ais, BEOGRAD. ren RE, (986), "Open-Chane! Hyaulls, MeGraw El Hendon, FM, 0986, "Open Chanel Flow”, MACMILLAN. Tee, (97), "Memento Des Peres de Care rales, ites Ps Zoveantié, My By (QN2), “Regus rela ~ Ret bite + male, ‘Grade aut Beograd. Matron aod Yvjve,V. (195) Uasesdy Flow a Open Case. Wate Resouces Picton, Fat Clis, olor. Miter, DS. (985) tera Fow Syren’, SHRA Fd Engineering ilove, B, (192), ioe Dun Tiss Dany, Vodopeivedo predrete ‘tT Dunay Nov Sa Novak Peta, (1998), Stecres” EAEN SPON, Popo B (967), Tul Grades jn, Beograd i, AJ. (180), ‘Looe Boundary Hpan,Pergmon Press Sih D.C. (995) "Hydra Stucrur" UaiestyofSakattvan. USB, (O87, UNNTED STATES DEPARIMNET OF THE INTERIOR, [BUREAU OF RECLAMATION, “Conn and Related Sutures" Design Sande No 3. Viste, iy Hager WE (199), ‘Dam Haan Wey Son ‘Dobaoh t Bupern 1962 “Gidcttniteke tae Giroleizeskih snc ‘Gesenegsintat a eeemru pr mnmite eisieaete XI OBJEKTI NA DOVODIMA 1a dovod se mora predvidet objet prema Koj & omoguct sjegoefonkconsane .zabvatane,pobacvanesporukvode (eva, radelne gradevine ~ pikjutei 2 kote, sifoni, akvadulct propust, askade, odvodi, pragov, unave, Komerc, meri objet i sl), kao i beabedsa rad (Siguoost pref, pus | unis energie). U ovom oglavju govori se majo abjetina na ianalskim dovodims bog ikove famowrsnost | risprostanjenst Najie puje posedeno je objektima Koji Korie 2a medusbno ukstanje dovods (kao i uksStanle dovod + ‘ydotaka, i uritanje dovda ii vodotaka sa sachrasicama), objet Tnvidiranje vidka pads (tepenicima-kaskadana), riba stazams i ‘erni objektina_O aabvatima, grelivina | ispsia vee Je bile 283 u pretodainpoglavtins. ‘XUL1 — OBJEKTI_ZA_UKRSTANIE Dovedi, pre sve kanal, obizno du tase nalee na prpreke je moray da svldj, kao to ev prrodn Yodotos (133) idl Kanab, pute proge ial. Objet 2a liane su kup, pa, ako Je moguce treba [bhed odgovarajdim imenama u tas dvoda. Nafsos, esto se uktani te miogs ibe, pa je tada oa projektants da od wide mogul alternatira tdaber teh i ekononsleajporajnie rei.S113. rear kanal prekoreke Postoji vile tipora objkata 2a ukstage, Ove ce se pomecut sae primeajvana refena, uz nagomenu da se pored navedenih mops ‘ots {Kombinaie, odnosnevarjane ith (Novak 1996, Smith 1995), Tost 1) Abad, 2) Sioa, 3) Propust 5) Moston ULL Akvaduke ‘Acvadktj gradevina kojom se vo prev preko lie ~ vade tok premodeava doinu (131 1 132), Akvadkt ee sartoi iz noc ‘mostovske konsrukoje | provodaiks. Proved je mjgete pravoupsono otto il krutoaeev (8 slobodaom povetioa ipod pritemn). Na kvadukta se, uz provodcik, mode patavi | sadbesjnia, cme obekat posta “denamensK, sai ti isla (Novak 1986). Orde se nece govoritl © noseoj konsiukci, vee de se pala posrettprovodiku idaulitkom obikovajuprelazihdeonica na lau inlera zakvadlt Fees ptisEPO [raeaemaesl "| pct | el T fas oe | fue i % Fee? Pruett L132 Akvadulepreko dline Provodnici se grade od sanigh material { mogu bit raatog clita, zvisno od Kota { mogotaoeaabavke materia. Najélés = ‘rise armiazo tetonklpravougsoni(sndutas) press, lveni na is ‘mest i prefabrikovan, 2 dsia rede porebreni lien plakruén presek (Gao Mo je objatnjeno w pretbadzom poplaly hidaubki asjerksuij presek ja polukraéai). Udljem tcksta opine se Ndeuuliko imetzionisne i obikovanje betoskor pravougacnog provedika. Teeba fspomenuti da se betonta pravoupioea Korte csto kore i za tavladavanjegeolotii topograts nepovolnh deonia, de le moguee (it je ekonomi nepovaljs) grad wobiajeni apex presek (13.3) ‘1153 Betonko pravoupiono kort uso} Kosi aDa bi se postigaoto ekonomi objkat potrebnoj, sje strane sho site aman popredaiprsele kort, 2s rage strane, aman gubitke rece uw Konta provodnita ina prelanim deonicama, Ova dra abeva su protiureéa, jr se za mani popretai prick poveéava brenaw koi, V; Foi 132), a to ana | povesinj energetakih gubitaka (ako 6 sv otal parameti ist, pa trebe nad nabolia mera ~ optimalnipresek, odnosno ‘ptina brznu, Prema iskast 8 posojed objekata (Smith 1995), odnos brine Yu pravougnonom Kort akvadakta(presek "2" nas 132) brane 1, w kana uavodno (presek "I 13.2) ne bi trebalo da bude ved od 5 (Vive 3) dak kad nije poeebno vod radu osubicima ener kadn {tsps sa doveljno pada na doveds), Ako je bina Y>SV, potreba je plomazna prelaaica na sievedaom kraju akvaduka, kako bi se lax postepeno proto pre uasks nizvodai nal i iabepl ero § duge eae, nl ckonomsk opravdano da bring w kota aoa bode ni provide mala prema Smiths V;2 27. Nose oe tentko-ekonomskim ‘redeovanjem dbij bnew opeguod Vi=3--4 VY ad god e moguce ra Koi hdr aalpovolnji prese, 9 inosine dine vode od 6/22 (det deo XILL, ed 126), kako bi fe Zaljni kapatetskradakta postigeo sa %o manjim gubtkom eneraie od kort u stra Kosinams (133) ovo bi zabevalo zmaajnopovecanje inkope, pa presek obigao db obi uspravnog pravougaonika i kvadrata, Da Bi se postin Ho mai presek, a time i lakéa Konstrukcia provodaita (Koja treba da poneeeKonsteaeifa most) 270 (tesbosr) aa ‘rovodaika taba da bude to je moguce mani bitaoje / $02 B. Ovako Tizak zazorzahteva mirm pomtinu vode u kort (svako veée tlsane ‘moglo bi doves do petvaja), to se posite odgovarjucim hdratcki ‘bliovanjem wlan prelzne deaice. Za stablaest tok takode je vino Ge tedenje u provodniky ne bude bsko buraom retima, Smith (195) preporuoje a Frudoy broju provodniku ne prelai 0S (Fn = ig $ 105), dase padov i Kote doa Kota alvadukta i uzvodnog i nizvodnog eanala oslade tako da se a8 sve ti deonice pe ratuaskom protiaja ‘poeta normal dubia. ‘Ako postji moguéoot da nlavdai Kanal dode pod uspr,zazor -eoritu svaduta mora biti dovoljan da privat nastalo poviene iva, om Uae las Breci Iupravnim oblikovanem lazxe 5 tune prelarice (GL 13.4) smanjoje se gubil energje at vlaze i ielaza alvadukta. Dobrin akoranjem umvade prelenice sanju se poremedai taka Koj poga da Sao talage w provodaizy, a dobrim oblikovajem iazze preatsice ‘Gmogudaa se postepeno Hrene sanog mls, time se smanise ereziona tao oka na lau aizvodat kana TNekada su, posdbno Kod 2nataniih objekats, ovens omplxovant obi prelazaih deonica (French 1986, Ravs 1969). Novia isrativanj a poksal (Smith 1985) dase dob wsov teen pst sa ‘pnops edhostamiim prelnzicama Kojee pest posed eee inves. Primer ulene prejarnce sa nepramatinim pravougtocim popretcim presekom prikean nas 134 Tuo urvedog Kanal pres Place se ineaoo smanjje st stpenom stan of {LS 5 a bi pomedno Inpred Koa provodaikapeelao w krwéxo rvinn. Duling prelanice je: (31-105 @-h), ojo = Sioa provougnonog kort provodaika, B=(B, + )/2 = etna Sine uevedaog taperog kanal, = soa trapeznog kanala dau} B= cna vodenog opted (14). ‘ao prelamice mote biti kos i orzontaln,zavisno od odnosa Ahubinew kanal, hy dbinew provost, by. ‘Gabi enero na sienj u vlazoj pela mote se provenit xo (Sith 1999) byt ir (52; af. =0060. sanenamemamemuaseteos |e, a SL 184 Pretaarice med provodaikaikanala ‘Eden prelzica tobe da omogudpostepen tcene lars pre ask czvodat kanal (ane bi dato do exon {da bi we mani lan sub energie. Sienjezidova polaznice bs prilgot ties mac, ‘Ho zaatt da tebs peti stepen Hreaja od = 1; 10 (6L 134). Ovakyo. ‘blikovanje zabteva velitudutiu, pa se esto pretazaica "kraj" tak to ‘idoviprate Kontura lan (su stepenom drenja oI: 10) samo na potetka rorenja pose fega se prelznica nila zavztava (L135 i 1L10) Mlaz oj ako ude univodoi kanal je vee zaatno rien, pa ia sn0go manju erorionu mot nego na poéetke pretalce, Smith (1995) preponije de ‘alana Siing orakve prelamice bade fy =}8=H(L8, +5). Ne povedavaistepenKirenj polaznice jr eo time ne potitenikaay efekat~ til ese ipo “svoj vol kao da prelaznce nea (1350). Gubitk ma protien na ovako iavedenoj prelamici mote se obradunati kar 000 Bye (23) az. 01o Bye Int prelazniea se mode izstvt ako je ievoal kaa! obloe (G.otporan na ernjono dejstvo miaza koji naputta provodnikwvaduka) 1 ako se ne mora voit rafuna outed caerie (pad), ‘Ako jewavoda kanal neoboten webs ge zt kamtenoe alan, odgovarajude debline sa fiterskin dojem a8 dufni od 2+ 3 2) i tsbionsom ziitom (det deo XIL2).Takode treba zai ideo usvodaog Kanala neposedno isred laze prelaaise, a eveatsino ltalne Povecane brine ule soitealaaivon (koje se mote jet pi protiaine ‘manjm od ratnskog ii 2bog poceajene brapavost kort vada) bi amalonepijat ero abi Kost vada TTT 2) Neiravae ‘L195 Skraéea alana prelanica XILA2 Sifont Sifon (136) je cov pod pritshom kojom dovod plas pecko one. Sto se esto kort i kao privemest objet aa gating ‘rem potrebi omoguavajuprivremenidovod (ili edv) vod apo ora ‘eke odoosno temeline jane, Zanimljiv je da "sfon”w evar aj sfon ravom smile re, je seu eave java potprtisak karakteritigan za sifnsko delovani,Sifon je obiéeo poveljie rene of akvadukta za pela: preko Sogake il daboke daline x obirm da inotaja too veeai za noeeéa onsukaju (most). Mane sifona su ved qubtak energie & odaost na aleadult, opasnot of zateplenja nanosom i plvajudim predmetina i ‘ethos (mal olerascj) a povecanje protean preko ra€ursko (ret 2 poctot da je Kod teSeia pod prtskom protes) proporsionalan levadratnom koveau pads, a kod tenia s slobodnom powsinom, pa a te poovine’) copteretena gu se aeivat ako cev pola isp saobrdanice, zaveno Gk debi | tipe andl). U koi vedotok (sod hogs prea stoo) t fn prelim tase (Kod cevovoda Koji isu ukopan!) sifoska e2v 5 ‘postal w arzuranobetock DIO Koj treba da obese stk statist ees ea (onan, au Kota eke polis) hideodinanitks oterodeait (Gl 122), Za deal dimenzionisasjankeribokove vide Herat (Gordes 1984, Creager 19551 Davis 1952) ten, K Kero, L137 Anker bok a prelome tras sions bor preita evi, D, asiva ena kono) runic. Ce voees a 0 wogael T @ SS SL. 136 Tipiéan fon prekodolne (Osoovn devi sifona su: sfonska cov ~ provodaik sa ankernim okovimaispussim veal, alazaaprelaznica 9 sigrnosti prelivors i Jateana preemie (334). Provodaik je majeiée ceykrutnogpreseka, mada kod kradh sions ‘mote biti pravougaonk (kvadrt). Ammirano befonske ce se kote z2 prove do H= 40 m.. Za eee padove pineal ve gvezden, elie, i evi od prednapregnutog betona (USBR 1967), s obnirem da se kod betonskihcevi mog avi praline used velikh naponazatezana, Betonke ‘ov se nae ukopaaj, dase éliése obno poetry aa praia terena2bog opainosiod koro. Ce teba dimensions aa msi Uunutrafoy peisak vode 1 maksimaipo spljtnje opterecenje (enajna ea pretaika vie dia, all cov manjeg petnka svara vets aubithe pada i ahve dude lazy prelania i skoplu zat nizvedaog kanal Ge je ‘Harn la libel), Prema kastvu sa postoje objetata (USBR 1978) train woos) cei kre se immed LO m/s { 3.5m/s(L0s ¥es3.). Smith (1585) preporoue da bring w cov ne prelai Ves (QD, da bi se ‘omoguilostyanje v mizom redinu na ian ix sifona (a sfonsk proven kvaratng peseka Ves 084/35) Kod sifona se mogu Kore sti dipov) preluica kao i kod kvaduita,# tin ito a0 ponekad dodsj { prelani Koma (sl $34) 38 Svadratnog na Kru popes pest, dune Zy= 1+ D na ular gosno #4 krugn ot kradcat, define Z, = D + 2D , ma ialm, Treporafaje se (USBR, 1978) i dt inlmi-mlax ie sifona bude epitopen kako bi se icbegle pulzade koje testo prate_potopens strain ii dimearonsanje sfona bitne je ispravao poxtavil Kote dat aotnog { nizvodoog, Kanala (. 136, Pei rateskom (merodavnon, peoektnom) prota denivelcja AZp = Za ~ Zor tobe St eens gubit enerie sled strana kroz fon, AE eee