FIZJOLOGIA MINI SZKIELETOWYCH

Czynny ruch to pojawienie si biaek kurczliwych minia szkieletowego przy udziale

ukadu nerwowego bez ktrego jakakolwiek praca mini byaby niemoliwa, a rdem
energii jest ATP. Minie to maszyny poruszajce bierne skadowe ruchu koci przy
pomocy staww i wizade. Koci s ramionami dwigni, a efekt zaley nie tylko od siy
kurczcych si mini, ale rwnie od punktu podparcia (stawy). Im dusze ramiona dwigni
tym mniejsza sia, im bliej powierzchni stawowej tym sia jest wiksza i krtszy czas
dziaania. Stawy umoliwiaj ruch, a gadko powierzchni stawowych pozwala na swobodne
przemieszczanie si elementw kostnych wzgldem siebie.
1. budowa mini
Tkanka miniowa skada si gwnie z wyduonych komrek, ktre stanowi misz
narzdu jakim jest misie. Komrki miniowe otoczone s sarkolem (bon), ktra na
kocu wkna przechodzi w may stoek od ktrego biegnie nitkowate przeduenie. Wntrze
wkna wypenia sarkoplazma w ktrej przez jej ca dugo biegn wkienka kurczliwe
czyli miofibryle (sarkomery) na obwodzie wkna znajduj si jdra komrkowe, a w rodku
midzy wknami mitochondria komrkowe (sarkosomy).
Miofibryle
S to wkienka o rednicy 1-2m tworzce pczki o regularnym , rwnolegym
uoeniu. Wkienka te skadaj si z biaek, ktre bior udzia w skurczu. Miofibryle
podzielone s sarkoplazm, ktra stanowi okoo 20 % masy wkna. Komrki mini
poprzecznie prkowanych maj rwnie mocno rozbudowan siateczk sarkoplazmatyczn,
ktra wytwarza wiele zbiornikw i kanalikw przez ktr transportowane s jony uatwiajce
pobudzenie minia. Pojedyncze miofibryle, ich pczki oraz cae komrki wykazuj
poprzeczne prkowanie tj. wystpowanie naprzemiennie jasnych i ciemnych prkw.
Zabarwienie wynika z uoenia naprzemienne dwch rodzajw biaek wzgldem siebie o
szerokoci odcinkw 2-3 m zwanych sarkomerami. Jest to obszar pomidzy dwiema
ssiadujcymi ze sob bonami granicznymi Z. O barwie sdz rne wspczynniki
zaamania wiata i tak jasny prek zw. izotropowym przedzielony jest lini graniczn Z,
utworzony przez nitki aktyny, troponiny i tropomiozyny, natomias ciemny prek zw.
anizotropowym utworzony z nitek miozyny zawiera w rodku jasny prek H (ryc.1). Prek
izotropowy w wietle spolaryzowanym pojedynczo zaamuje wiato i dlatego barwa jest
janiejsza, natomiast prek anizotropowy podwjnie zaamujc wiato ma zabarwienie
ciemniejszego prka. Janiejszy prek H w rodku prka anizotropowego jest to okolica
gdzie pomidzy nitkami miozyny nie dochodz nitki aktyny cignce si w stron od linii Z.
Strefa H staje si szersza podczas biernego rozciganie, a zwa si proporcjonalnie do siy
skurczu minia.
MIOZYNA
Stanowi 55% biaka miniowego, posiada cz maczugowat z gwk odwrcon
do linii Z oraz cz nitkowat skierowan do prka H. Gowy czsteczek miozyny w
obecnoci aktyny i jonw wapnia rozkada ATP czyli jest czynn ATP-az. Dopki w
rodowisku nie ma do jonw Ca2+ miozyna nie czy si z aktyn. Po pobudzeniu wkien
jony Ca2+ uwalniajc si z siateczki rdplazmatycznej (sarkoplazmatycznej) cz si z
troponin wskutek czego gwki miozyny wklinowuj si w odkryte miejsca na aktynie
powstaje wwczas czynna ATP-aza, ktra dostarcza energii do skurczu. Gowy czsteczki
miozyny tworz mostki poprzeczne, ktre cz si z czsteczkami aktyny.
AKTYNA
Stanowi ok. 20% biaek miniowych. Zbudowana jest z dwch acuchw czsteczki
troponiny stanowi 15%s maymi kulistymi jednostkami, ktre zlokalizowane w pewnych
odstpach wzdu czsteczki tropomiozyny ulokowanej pomidzy dwiema czsteczkami
aktyny.

126
GLIKOGEN
Jest cukrem (wglowodanem) stanowicym rdo energii w pracujcym miniu.
Zawarto glikogenu w sarkoplazmie wynosi 0,5-1,0 %. Glikogen przemienia si w kwas
pirogronowy lub mlekowy w zalenoci od warunkw jakie panuj w pracujcym miniu
podczas pracy, maj na to wpyw warunki tlenowe lub beztlenowe. Gdy minie nie pracuj a
s dobrze zaopatrzone w tlen wwczas kwasu mlekowego jest w nim bardzo mao ok. 0,02 %
natomiast w miniu zmczonym i nie dotlenionym ilo kwasu znacznie wrasta na skutek
reakcji beztlenowych 0,3%.
AZOTOWE CIAA NIEBIAKOWE
Kreatyna i fosfokreatyna czyli FOSFAGEN oraz ATP. Fosfokreatyna rozpada si na
kreatyn i kwas fosforowy, ktry dalej moe suy procesom fosforylacji, a uwalniana przy
tym energia zuywa si na resyntez (odbudow) ATP. (ATP spalanie ADP spalanie
AMP)
MIOGLOBINA
Mioglobina jest rodzajem biaka, zbliona swoj budow i funkcj do hemoglobiny.
Biako to odznacza si duym powinowactwem do tlenu, dlatego z t rol wie si rola
mioglobiny polegajca na magazynowaniu tlenu wykorzystywanego pniej w czasie skurczu
w warunkach niedostatecznego doboru tlenu.
2. Unerwienie
W warunkach fizjologicznych tkanka miniowa kurczy si pod wpywem impulsw
nerwowych wysyanych przez orodki motoryczne ruchowego ukadu nerwowego. W
zwizku z tym kada komrka miniowa, czyli wkienko musi by poczona z orodkami
nerwowymi za porednictwem wkna nerwowego (ryc.2). Minie unerwione s przez
nerwy zwane motoneuronami znajdujcymi si w progach brzusznych rdzenia krgowego.
Zakoczenie takiego nerwu Pytka motoryczna jest punktem pobudzenia na wkna nerwowe.
Zakoczenia nerwowe kocz si pytk motoryczn, ktra pozostaje w stycznoci z
wknem miniowym (ryc.3). Unerwienia tworz jednostki motoryczne, jeden neuron
unerwia od 2-3 do kilkuset wkien miniowych. Motoryka miniowa zaley od struktury
unerwienia tzn. im wiksza liczba wkien miniowych przypada na jeden neuron tym ruchy
s mniej precyzyjne np. minie tuowia. Najbardziej precyzyjny ruch moliwy jest wwczas
gdy jeden neuron przypada na jedno wkno miniowe np. palce doni. Obok unerwienia
motorycznego znajduje si unerwienie czuciowe, ktre przewodzi dwa rodzaje informacji:
o rozcigniciu i napiciu mini, co pozwala na sterowanie miniem oraz drugi rodzaj
informacji to odczucia blowe. Minie szkieletowe nie funkcjonuj bez poczenia z
ukadem nerwowym, nawet nie pracujcy misie utrzymywany jest w staym napiciu(tonus
miniowy ) jeeli brak jest unerwienia misie ulega zanikowi.
3. Ukrwienie
Miar ukrwienia jest:
1. liczba wkniczek przypadajca na jedno wkno miniowe

- liczba kapilar otwartych w spoczynku (200kapilar) podczas pracy zwiksza si

do 1000, efektem jest skrcona droga wymiany bdc drog dyfuzji i
umoliwienie metabolizmu tzn. dostarczanie tlenu, zwizkw mineralnych i
odywczych. Misie nie trenowany 600 kapilar na mm3, w miniach
wytrenowanych do 4000 kapilar na mm3co zwiksza moliwoci ruchowe
minia.

2. liczba przepywajca litrw krwi

127
 - maksymalna liczba litrw krwi przepywajca przez pracujcy misie to 1,5
ty l/mm3. ilo krwi przepywajcej wysiku rednio 800ml/min, w spoczynku
przez misie przepywa 20 % krwi wyrzucanej przez serce w cigu minuty.
4. Mechanizm skurczu
W chwili dotarcia pobudzenia do mini, misie ulega depolaryzacji, a wic zmienia
si jego potencja czynnociowy co rwne jest pobudzeniu.(ryc.4) Prawidowa depolaryzacja
bony komrkowej miocyta zaczyna si w pytce kocowej znajdujcej si na nerwie i pytce
motorycznej znajdujcej si na miniu pod zakoczeniem nerwu ruchowego (zgrubiaa cze
bony komrkowej miocyta). Poczenie to nazywamy zczem nerwowo- miniowym.
Potencja czynnociowy rozchodzi si wzdu miocyta i zapocztkowuje reakcje skurczow.
Efektem pobudzenia jest uwalniane Ach (acetylocholiny) z pytki kocowej, nagromadzonej
w pcherzykach synaptycznych , nastpnie wychwytywana jest przez receptory znajdujce si
na bonie komrkowej minia (zasynaptycznej) i rozchodzi si w postaci impulsu, czyli
potencjau czynnociowego. Jony Ca2+ uatwiaj wydzielanie Ach bior wic udzia w
skurczu, natomiast jony Mg utrudniaj bior wic udzia w rozkurczu. Jony Ca2+ uwalniane
ze zbiornikw znajdujcych si w siateczce sarkoplazmatycznej otaczajc kad miofibryl
cz si poprzez kanaliki z bon komrkow, jest to sposb na szybkie przekazywanie
impulsw do skurczu. Jony Ca2+ cz si z troponin, ktra w spoczynku czy si z aktyn,
zmienia to konfiguracj tropomiozyny odsaniaj si miejsca wice gwk miozyny z
miejscami na czsteczce aktyny. Powstay kompleks aktyno-miozynowy powoduje
przesunicie si wzgldem siebie nitek aktyny i miozyny, nastpuje skurcz. W gwce
miozyny zmagazynowany jest nonik energii ATP, ktry powoduje ruch midzy tymi
biakami. Wyzwalana energia powoduje zmiany nachylenia kta gwki miozyny wzgldem
aktyny z prostego (rozkurcz) w ostry (skurcz). Im wicej jonw Ca2+ tym skurcz jest
silniejszy. Odczenie gwki miozyny od aktyny nastpuje w momencie przyczenia si
kolejnych czsteczek ATP do gwki miozyny, Ca2+ nastpnie pompowany jest na zewntrz
z powrotem do zbiornikw kocowych drog kanalikw siateczki sarkoplazmatycznej, dzieje
si to na drodze transportu aktywnego, gdy stenie wapnia zostaje zmniejszone napywaj
jony Mg, ktre umoliwiaj rozkurcz. Jeli transport Ca2+ zostanie z jaki przyczyn
zahamowany np. pod wpywam curary czy przepracowania minia, wwczas misie
reaguje przykurczem co nie rzadko miewa bolesne konsekwencje.

a) I I b)
aktyna H aktyna Z I A I Z

A
miozyna

I-Prek izotropowy
A-Prek anizotropowy
Z-linia graniczna

128
Ryc. 1 a) Misie podczas rozkurczu b) Misie podczas skurczu.

Bp - bona podstawna
Bk - bona komrkowa
Wm wkienko miniowe

Ryc.1 c) Schemat struktury fragmentu wkna miniowego na przekroju podunymi

na przekroju poprzecznym.

Ryc. 1 d)shemat budowy kanalikw T oraz retikulum sarkoplazmatycznego, tworzcego

zbiorniki brzne.

129
Ryc.2 Schemat budowy neuronu.

Kierunek pobudzenia Pytka kocowa

Ach
* * * *
pytka motoryczna
+ + * ** +_
_ - * ** + _
misie

Ryc. 3 Zcze nerwowo- miniowe.

130
I FAZA spoczynku, misie rozkurczony
Ach aktyna

Ca2 tropomiozyna

Gwka miozyny
troponina

miozyna

II FAZA zapocztkowania skurczu, poczenie troponiny z Ca2+

Ach aktyna

tropomiozyna
troponina
Ca2 Gwka miozyny

miozyna

III FAZA odsonicie miejsc aktyny, moliwoci poczenia aktyno-miozynowego,

zmiana konfiguracji tropomiozyny

miejsce dla gwki miozyny

Ach aktyna

tropomiozyna
troponina
Ca2 Gwka miozyny

IV FAZA zakoczenie skurczu , rozpad ATP, przesunicie biaek kurczliwych

wzgldem siebie

miozyna
Ach aktyna
ATP

Ca2

miozyna Ryc.4 Mechanizm skurczu

131
 5. Rodzaje wkien miniowych, a ich czynno.
WKNA CZERWONE ST odporne na zmczenie i przystosowane do
dugotrwaych wysikw. Wpyw na prac mini ma ich skad morfologiczny, wkna ST
posiadaj mao miofibryli, a duo sarkoplazmy, mioglobiny i mitochondriw, s obficie
unaczynione. Przewaaj w nich procesy oksydacyjne (tlenowe)
WKNA BIAE FT nie s odporne na zmczenie, le znosz dugotrwae
wysiki, przystosowane s do krtkotrwaych wysikw z wyzwoleniem duej energii w
szybkim czasie. Maj duo miofibryli, a mniej sarkoplazmy mioglobiny i mitochondriw. W
wyniku glikolizy beztlenowej atwo ulegaj zmczeniu.
WKNA POREDNIE - podobne do wkien szybkich, ale przewaa w nich
metabolizm tlenowy i obfite uwalnianie energii.
U kadego czowieka wystpuj wszystkie rodzaje wkien, zmieniaj si jedynie
proporcje ich wystpowania. Ilo wkien przewaajcych decydowa bdzie o
przystosowaniu organizmu do odpowiedniego rodzaju wysiku. W zalenoci od rodzaju
wykonywanej pracy, zaangaowany bdzie odpowiedni rodzaj wkien. W przypadku szybkich
wysikw angaujcych due wyzwalanie energii w krtkim czasie angaowane bd tylko
wkna FT, natomiast w przypadku dugich wysikw angaowane wkna angaowane s,
stopniowo tzn. w pierwszym momencie wysiku pracuj wkna pracujce w warunkach
niedostatecznej iloci tlenu czyli FT, nastpnie wkna porednie, a gdy wysiek utrzymuje si
nadal aktywuj si wkna ST. Proporcje tych wkien nadal bd stanowi o znoszeniu,
przez organizm, odpowiedniego rodzaju obcie.

6. Rodzaje skurczw miniowych

Z punktu widzenia zmian napicia miniowego i dugoci rozrniamy skurcze:
IZOTONICZNY skraca si dugo minia bez zmiany jego napicia. Wyrnienie tego
skurczu jest moliwe tylko w warunkach laboratoryjnego wyizolowania minia.
IZOMETRYCZNY powstaje przy napiciu minia, ktrego oba koce (przyczepy) zostan
unieruchomione. Zmiana napicia bez zmiany dugoci.
Ze wzgldu na kierunek dziaania skurczu miniowego rozrniamy skurcze:
KONCENTRYCZNE jest to skurcz zgodny z kierunkiem ruchu np. zginanie obcionego
ramienia (biceps), wchodzenie po schodach. (praca dodatnia)
EKSCENTRYCZNE jest skurczem niezgodnym z kierunkiem ruchu np. praca
prostownikw podczas przysiadu, schodzenie po schodach lub opuszczanie obcionego
ramienia. (praca ujemna)
AUKSOTONICZNE skurcze wykonywane przy jakiejkolwiek pracy dynamicznej, oparte na
skurczu i rozkurczu pracujcego minia. Charakteryzuj si skracaniem dugoci i
zwikszeniem napicia minia.
7. Praca statyczna i dynamiczna
W pracy dynamicznej przewaaj skurcze auksotoniczne. Wysiki dynamiczne stwarzaj
sprzyjajce warunki dla procesu odnowy, oraz doskonae warunki do krenia krwi i
oddychania tkankowego. Umoliwia to rozwj energetyczny procesw tlenowych, co ma
ogromne znaczenie dla wydajnoci i opnienia procesw zmczenia. Dlatego praca
dynamiczna moe by wykonywana duej ni praca statyczna, w ktrej przewaaj skurcze
izometryczne, gdzie przewaaj procesy beztlenowe.
W pracy dynamicznej praca serca jest wspomagana przez szereg czynnikw:
1. elastyczno cian ttnic umoliwia ich rozszerzenie w momencie podwyszonego
cinienia i zaciskanie w momencie rozkurczu. Umoliwia to jednostajny przepyw
krwi w naczyniach mimo rytmicznej pracy serca.
2. praca dynamiczna odbywa si w warunkach nieskrpowanego oddychania.

132
 3. rytmiczna praca serca usprawnia krenie krwi w naczyniach ylnych, w ktrych
znajduj si zastawki pozwalajce na przepyw krwi tylko w jedn stron w kierunku
serca. Tote rytmiczne uciskaj naczynia ylne powodujc wyciskanie krwi do serca,
a zastawki nie pozwalaj na cofanie krwi na obwd (pompa miniowa).
W warunkach pracy statycznej wystpuje przewaga skurczw izometrycznych, w
ktrych przewaajce warunki beztlenowej pracy s przyczyn zmczenia i sabej ich
wydolnoci. Po za tym szereg czynnikw moe utrudnia krenie krwi i ogranicza
czynno oddychania, co oczywicie ma ujemny wpyw na warunki pracy. Praca statyczna
wykonywana zwaszcza w duym obcieniu wykonywana jest zawsze w bezdechu,
charakteryzuje si duym napiciem i unieruchomieniem klatki piersiowej. W tych
warunkach ustaje dopyw tlenu do puc i zwiksza si poziom dwutlenku wgla we krwi,
rwna si to ze wzrostem cinienia rdpiersiowego. Fakt ten utrudnia znacznie krenie krwi
(dopyw krwi do prawego przedsionka) i pogarsza prac serca. Utrudnione warunki krenia
krwi i oddychania w wysikach statycznych s przyczyn wystpowania stosunkowo duego
zaduenia tlenowego.

8. Rodzaje przemian w wysikach fizycznych

1. przemiany beztlenowe bezmleczanowe - wrd ktrych najwaniejszy jest rozpad CrP
z jednoczesnym wytworzeniem ATP.
2. beztlenowe mleczanowe czyli przemiana glukozy lub glikogenu do kwasu
mlekowego z jednoczesnym wytworzeniem energii.
3. procesy tlenowe z wykorzystaniem glikogenu (glukoza) lub tuszczy (WKT).

Kada resynteza ATP angauje wszystkie procesy jego odbudowy stanowice

skomplikowany system zazbiajcych si ze sob przemian chemicznych zachodzcych
wewntrz komrek przy pomocy enzymw (katalizatorw). Intensywno i dugo pracy
decyduje o stopniu wykorzystania poszczeglnych drg odbudowy ATP. Im wysiek bardziej
intensywny i krtki tym wikszy jest udzia procesw beztlenowych. Odwrotnie jest przy
dugotrwaych wysikach o umiarkowanej intensywnoci, wwczas przewaaj procesy
tlenowe i wykorzystywane s rda energetyczne w postaci cukru i tuszczu. Przyjmuje si,
e rwnowaga pomidzy procesami tlenowymi i beztlenowymi wystpuje w drugiej minucie
trwania wysiku.

% O2

100 proc tlenowe

80

60
40
20
10
proc beztlenowe
0 czas
10 s 2 min 2h

133
9. Efekty procesw treningowych
PROCESY TLENOWE
o wzrost oglnej wydolnoci fizycznej
o spadek tuszczowej masy ciaa
o zapobieganie niekorzystnym zmianom w uk. krenia i oddechowym
(miadyca, astma)
o adaptacja uk. krenia i oddechowego do wysiku fizycznego
o lepsze samopoczucie (wzrost liczby enorfin we krwi )
o wzrost odpornoci organizmu
o blokowanie spalajcego minie dziaania stresu kortyzolu, przez zwikszenie
wydzielania hormonw anabolicznych, testosteron czy estrogen
PROCESY BEZTLENOWE
o wzrost siy i wytrzymaoci mini do krtkich i intensywnych wysikw
o pene wykorzystanie moliwoci tlenowych organizmu, przez co trening jest
efektywniejszy
o utrzymujcy si dugo po treningu wzrost podstawowej przemiany materii
o wzrost masy miniowej, polepszajcy wyrazisto mini i wzrost spalania tuszcz
(wiksza masa potrzebuje wicej energii)
o praca z obcieniem zwiksza wytrzymao koci, staww, wizade czy cigien.

NOTATKI:

134
RDA ENERGII
Misie jest jak silnik, aby mc pracowa wymaga dostarczania paliwa (energii).
Rnica jest jednak taka e wytworzenie energii w miniu wymaga o wiele wiecej
skomplikowanych przemian ni zatankowanie paliwa . Energia skupia si w wielu miejscach
organizmu pozyskujc j z rnych rde. Bezporednim rdem energii w czasie pracy jest
ATP adenozynotrjfosforan, ktry pod wpywem enzymatycznego dziaania aktomiozyny
( kompleks biaek miniowych aktyny i miozyny odpowiedzialnej za skurcz ) dostarcza
energii do skurczu mini, dalsze reakcje su do odbudowy tego zwizku. Przede
wszystkim wchodzi tu w gr fosfokreatyna CrP, ktrej rozpad dostarcza niezbdnej energii do
odbudowy ATP. Dalszym etapem dostarczania energii jest beztlenowy rozpad glikogenu-
glikoliza, w wyniku ktrej wyzwala si energia i powstaje kwas pirogronowy, a przy dalszym
braku tlenu kwas mlekowy. Jeeli natomiast dostarczymy tlenu wwczas kwas mlekowy
zabrany przez napywajc krew zostanie zamieniony w wtrobie z powrotem w glikogen
miniowy, a w konsekwencji tych przemian powstaje produkt uboczny CO2 i H2O zabrane z
organizmu w procesach oddychania i parowania.
W przemianach energetycznych wglowodany odgrywaj bardzo istotn rol, gwn ich
zalet jest moliwo wykorzystania ich w duych intensywnych wysikach przy
niedostatecznym zapotrzebowaniu tlenowym. Jak ju wczeniej napisano glikogen bardzo
atwo kierowany jest na tor przemian zarwno tlenowych jak i beztlenowych. Bardzo szybki
jest transport glikogenu z wtroby do mini, oraz szybkie usuwanie kwasu mlekowego w
pracujcych miniach do wtroby i wreszcie szybka resynteza glikogenu w wtrobie.
Podczas wysikw tuszcze biorc pod uwag ich wysok zdolno energetyczn mog
zaopatrywa 50-60% zapotrzebowania na energi, a wic mog stanowi tak sam warto
jak wglowodany, jednake tuszcze mog by wykorzystywane tylko w warunkach
tlenowych. Ponadto tuszcze maj wasny tor przemian, w zwizku z wysok zawartoci
wodoru w kwasach tuszczowych ich przemianie towarzyszy powstawanie dwukrotnie wicej
wody ni w spalaniu innych zwizkw. Tuszcze wchodz w skad przemian energetycznych
w momencie wyczerpania zasobw wglowodanowych. Warto doda, e fabrykami
przetwarzania energii w komrkach miniowych s mitochondria bdce jednymi z organelli
komrkowych minia. Ilo tych tworw ograniczana jest genetycznie i stanowi o naszej
przemianie materii czy jest dobra czy te saba, poprzez trening zwikszamy moliwoci
efektywniejszego przetwarzania energii poprawiajc metabolizm komrki (dotlenienie,
odywienie, oczyszczenie), a co si z tym wie naszego dobrego samopoczucia. Rwnie
biaka mog stanowi rdo energii, ale jest ono bardzo rzadko wykorzystywane wymaga
bowiem wysikw maratoskich i wykorzystywane jest jako ostatnie rdo energii.
Reasumujc w metabolizmie tkankowych przemian energetycznych podstawowa reakcja to
przemiana wglowodanw w ogniu ktrych spalaj si tuszcze i biaka

ENERGETYKA WYSIKW O CHARAKTERZE WYTRZYMAOCIOWYM

A)wysiki trwajce od 10 do 30 sek.

Wysiki te o intensywnoci submaksymalnej ksztatuj tzw. wytrzymao
szybkociow i charakteryzuj si tym, e zasoby ATP i fosfokreatyny zmniejszaj si do b.
Niskiego poziomu, a w komrkach gromadz si bardzo due iloci mleczanu.

B)wysiki trwajce od 30 sek. do 15 min.

Gwnym substratem dostarczajcym energii jest glikogen miniowy, przy czym
zasoby tego zwizku szybko si zmniejszaj po ok. 3-4 min wysiku, wystpuje wwczas
najwiksze stenie mleczanu w komrkach miniowych, natomiast po kolejnych 2-3 min
stenie tego zwizku we krwi osiga max warto. Rwnoczenie systematyczne wzrasta

135
udzia procesw tlenowych w pokrywaniu zapotrzebowania metabolicznego. Po upywie
kolejnych 2-6 min pracy aktywno funkcji wspdziaajcych w pokrywaniu
zapotrzebowania tlenowego osiga poziom odpowiadajcy zapotrzebowaniu, a procesy
tlenowe zaczynaj dominowa w metabolizmie pracujcych mini. W cigu kolejnych
minut wysiku zmniejsza si wytwarzanie mleczanu. W miar trwania wysiku zwiksza si
wykorzystanie przez pracujce minie substratw energetycznych wychwytywanych z krwi
tj. glukozy.

C)wysiki trwajce od 15-60 min.

Podczas tych wysikw udzia procesw beztlenowych w pokrywaniu
zapotrzebowania energetycznego nie przekracza 10%. Przy obcieniach wzgldnych
mniejszych ni 30% VO2max, wytwarzanie mleczanu mleczanu w komrkach miniowych
jest niewielka. W czasie obcie wikszych ni 30% VO2max u ludzi o maej wydolnoci
fizycznej i wikszych ni 50-60 % VO2max u ludzi o duej wydolnoci fizycznej produkcja
mleczanu moe by znaczna, a jego stenie we krwi wysokie. Po 30-40 min pracy z
obcieniem 30-50 % VO2max udzia glikogenu w pokrywaniu zapotrzebowania
energetycznego zmniejsza si do 30% a pozostaa cz pokrywana jest przez substraty
wychwytywane z krwi. Wychwytujc glukoz, WKT wolne kwasy tuszczowe i ketokwasy.
Przy wikszych obcieniach udzia glikogenu moe przekracza 50%. Podczas wysikw o
obcieniu 60-70 % VO2max w cigu godziny moe doj do cakowitego wyczerpania
glikogenu co uniemoliwia dalsz prac.

WPYW WYSIKU NA ORGANIZM

Trening spinningu w pierwszej kolejnoci obcia nogi i aparat cyrkulacyjny, dlatego
ryzyko przetrenowania jest mae. Czstotliwoci uczestnictwa w lekcjach cyclingu bdzie
zalee od stopnia wytrenowania i tak u osb pocztkujcych zaleca si trening 2-3 razy w
tygodniu, a u osb zaawansowanych 4-5 razy w tygodniu. Organizm musi mie czas na
odnow straconych rde energii i zwizkw mineralnych podczas wysiku.

1) wpyw treningu na minie

Poprzez wzmoon prac miniow spowodowan wysikiem fizycznym powodujemy
zmiany strukturalne w miniach objawiajce si przyrostem wkien miniowych tzw.
hipertrofi, take zwiksza si rednica i objto minia(trening siowy) co powoduje
wzrost siy maksymalnej minia i zwiksza jednoczenie liczb aktywnych jednostek
motorycznych, wzrasta liczba miofibryli, wzrostem aktyny i miozyny, jder komrkowych,
mitochondriw, np. w treningu wytrzymaociowym wzrostem mioglobiny zmiany te
dotycz w szczeglnoci wkien wolnokurczliwych (czerwonych ST) ktre maj nisk
zawarto ATP, fosfokreatyny, z bogate s w glikogen, mioglobin i charakteryzuj si
wysok wydajnoci przemian mitochondrialnych. Wkna czerwone znosz dugotrwae
wysiki. Trening szybkociowo- wytrzymaociowy i wytrzymaociowy nastpuje otwarcie
rezerwowych woniczek i zwikszenie liczby kapilar oraz liczby naczy przypadajcych na
jedno wkno miniowe, wzrost substancji energetycznych, glikogenu, ATP, fosfokreatyny,
wzrost stenia jonw K, Ca,Mg. Wzrasta aktywno wielu enzymw, wzrost ekonomizacji
ruchu dziki czemu przy jednakowych wysikach istnieje mniejsze zuycie energii oraz
mniejsze stenie kwasu mlekowego i wolniejsze narastanie zmczenia.
2)wpyw treningu na serce
trening powoduje wiele zmian w miniu sercowym. Objto serca u dorosego mczyzny
wynosi przecitnie 750-800 ml, a kobiety 400-500 ml. Trening moe spowodowa wzrost
objtoci serca od 900-1200ml, wrasta masa serca, w wysikach dynamicznych zwikszaj si
jamy serca w wysikach statycznych natomiast zwiksza si grubo cian serca kosztem jam.

136
W treningu wytrzymaociowym wystpuje zjawisko zwane bradykardi objawia si
zwolnieniem skurczw serca w spoczynku (nawet do 40 skurczw na minut) co jest efektem
adaptacyjnym do znoszenia duych wysikw, zmniejsza si zuycie tlenu przez pracujce
serce, wzrost ttna max moe doj do 200-220 na minut co jest nie osigalne u ludzi nie
wytrenowanych, w sercu wytrenowanym wzrasta objto wyrzutowa (200ml) i minutowa
serca( 35-40 l, u nie wytrenowanych za 25 l podczas wysiku)
3)wpyw treningu na bierne skadowe ruchu (koci)
- wzrost przekroju(obwodu) koci
- wzrost odpornoci na amanie czy rozciganie koci
- wzrost warstwy substancji zbitej koci i liczby osteonw tj. elementw
architektonicznych i czynnociowych tkanki koci zbitej
- wzrost substancji organicznych i soli mineralnych koci co zwiksza odporno na urazy
mechaniczne
- silniejsze wyksztacenie wyrostkw kostnych do ktrych przyczepione s minie
4)wpyw treningu na ukad oddechowy
- zwiksza si szeroko, gboko i objto klatki piersiowej
- zwiksza si ruchomo klatki piersiowej
- wiksza jest sia mini oddechowych i odporno na zmczenie
- zwiksza si objto (i pojemno dla krwi), masa oraz wiksza liczba i powierzchnia
pcherzykw oddechowych
- zwiksza si minutowa wentylacja puc, ktra podczas wysikw maksymalnych u
wytrenowanych wynosi od140 l/min do 200l/min
- pogbia si czynno oddechowa z jednoczesnym jej zwolnieniem podczas gdy
minutowa objto jest bez zmian
- u wytrenowanych zwiksza si stosunek przepywu krwi przez puca co uatwia
wymian gazow w pucach

TERMOREGULACJA

Nasze ciao skada si z 60-70 % wody, oznacza to e osoba waca 80 kg ma ok. 50

litrw wody w organizmie. Woda jest gwnym komponentem krwi i systemu
limfatycznego ma wpyw na wydolno organizmu. Caa produkcja energii trzyma
temperatur w okrelonych ramach, a stao temp. Jest regulowana w orodku mzgu,
ktry otrzymujc informacj o temp. krwi i skry reguluje sta temp 37 stopni. Podczas
pracy miniowej wytwarzana jest energia cieplna podwyszajc temperatur ciaa i moe
wzrosn nawet do 40 stopni, a w pracujcym miniu temp. jest wysza o 0,7 stopnia ni
temp. ciaa. Krew wwczas zabiera ciepo i wynosi je na obwd ciaa, a wic skr gdzie
oddaje ciepo poprzez parowanie lub pocenie si wie si to z rozszerzeniem naczy
krwiononych skd czsto obserwujemy zaczerwienienie podczas wysikw. W celu
utrzymania prawidowoci funkcjonowania systemu termoregulacji musimy dostarcza
utracone pyny w postaci szybko przyswajalnych pynw izotonicznych lub po prostu
wody. Najlepiej zacz ju przed treningiem ok. 20 min. wczeniej naleaoby wypi ok.
0,5 l wody. Jeeli nie dostarczymy pynw do organizmu zagszcza si krew co powoduje
jej utrudniony przepyw w naczyniach, a co si z tym wie i utrudnion dostaw tlenu do
komrek, brak odpowiedniego stenia wody uniemoliwia oddawanie ciepa z pracujcych
mini organizm staje si wic mniej wydolny i nastpuje jego szybkie zmczenie.

137