ARTIKULATORI

Definicija, namjena i klasifikacija artikulatora

Artikulatori su naprave koje imitiraju vilini kompleks i TMZ i koje su konstrukcijski podeene
ili se mehaniki mogu podesiti da simuliraju odredjene semente vilinih kretnji.

PRIMJENA ARTIKULATORA

Osnovna namjena artikulatora je da fiksira modele vilica u odredjenom odnosu i obezbjedi

kontorlisane kretnje tih modela, tako da se dijagnostike i rekonstruktivne procedure mogu
izvesti van usta pacijenta.

Koriste se u dijagnostike svrhe, pri planiranju svih korektivnih i restaurativnih intervencija, u

izradi fiksnih i mobilnih zubnih nadoknada i njihovom zavrnom korigovanju.

DJELOVI

Svaki artikulator ima sledee osnovne djelove:

Gornj lan (gornju granu) mehaniku zamjenu za gornju vilicu

Donji lan (donju granu) mehaniku zamjenu za donju vilicu
Zglobni sistem mehaniku zamjenu za TMZ, odnosno zglobno vodjenje
Incizalni sistem mehaniku zamjenu za prednje zube, odnosno prednje vodjenje
Sistem za montiranje modela

Poeljno je da artikulator ima i sledee osobine: da prihvata obrazni luk, da ima podesive
zglobne vodele elemente, da ima podesivo interkondilno rastojanje, da mu je incizalni
sistem podesiv i zamjenjljiv.
KLASIFIKACIJE ARTIKULATORA

Prema funkcijskim mogunostima (tri osnovne grupe):

Prvu grupu ine najjednostavnije naprave: pozicioneri, fiksatori modela ili okludatori
(prihvataju samo jedan statiki registrat MVO, izvode kretnje samo u jednoj ravni)

Drugu grupu ine razne varijante artikulatora srednjih vrijednosti, takodje prihvatajusamo
jedan statiki registrat MVO, ali sem otvaranja i zatvaranja, imaju i mogunost pomjeranja u
horizontalnoj ravni.

Treu grupu ine tzv. podesivi artikulatori kod kojih se vodei elementi (zglobni i incizalni
sistem) podeavaju na osnovu pozicionih ili dinamikih registrata poloaja i pokreta donje
vilice.

FIKSATORI MODELA, RELATORI (OKLUDATORI)

Fiksatori modela ili okludatori su proste naprave koje imaju mogunost pomjeranja samoo u
jednoj ravni. Ove naprave prihvataju samo jedan statiki registrat odredjenog poloaja
mandibule i fiksiraju modele u tom odnosu.

Jedan od osnovnih nedostataka okludatora je to njihove dimenzije ni priblino ne

odgovaraju dimenzijama vilinog kompleksa.Ove naprave nemaju zglobni sistem, ve
pokrete otvaranja i zatvaranj omoguuje jedan prosti arnirski zglob.

arnirska osovina okludatora ne odgovara terminalnoj arnirskoj osovini donje vilice.

Okludatori izvode samo arnirsku kretnju otvaranja i zatvaranja.U ovim napravama nije
mogua ni najprostija simulacija ekscentrinih kretnji donje vilice.

Najee greke na nadokanadama izradjenim u okludatorima su: prevremeni kontakti u

centralnoj relaciji, okluzalne smetnje na neradnoj strani, okluzalne smetnje na radnoj strani.
 ARTIKULATORI SREDNJIH VRIJEDNOSTI

Ovo su takodje jednostavne arnirske naprave ija je osnovna namjena da fiksiraju modele
vilica u centralnom ili interkuspalnom poloaju mandibule. (Prihvataju samo jedan statiki
registrat MVO)

Za razliku od od okludatora, artikulatori srednjih vrijednosti mogu da izvode i ekscentrine

kretnje, odnosno da simuliraju protruziju, retruziju i laterotruziju.

Ove naprave spadaju u grupu osnovnih artikulatora, imaju arnirsku osovinu, gornju i donju
granu, jednostavan zglobni sistem, incizalni sistem i sistem za fiksiranje modela. Kretnje
artikulatora se odvijaju zahvaljujui dvjema zadnjim (zglobnim) i jednoj prednjoj (incizalnoj)
vodjici. Nagib i oblik ovih vodjica se ne mogu podeavati, nego odgovaraju srednjim
vrijednostima nagiba zglobnog i incizalnog vodjenja, dobijenim antropometrijskim
istraivanjima na odraslim osobama.

Kretnje koje ovi artikulatori simuliraju ne odgovaraju kretnjama donje vilice bilo kog
pojedinca.Okluzalni reljef nadoknada koje se izradjuju u ovim napravama ne moe se
prilagoditi individualnim kretnjama donje vilice, te gotove nadoknade uzrokuhu smetnje i na
radnoj i na neradnoj strani.

Zbog ogranienih mogunosti artikulatori srednjih vrijednosti se ne preporuuju u izradi

velikih fiksnih konstrukcija, terapijskih splintova ili nadoknada koje mjenjaju postojee MVO.

PODESIVI ARTIKULATORI

Artikulatori ove grupe uglavnom ispunjavaju zahtjeve potrebne za izradu nadoknada.

Osnovna karakteristika ovih naprava je mogunost podeavanja zglobnih i incizalnih vodeih
elemenata uz pomo individualnih registrata odredjenih poloaja ili kretnji donje vilice.

Podesivi artikulatori se djele na: polupodesive i potpuno ili visoko podesive naprave.

Podesivi artikulatori su uglavnom osovinskog tipa i svi artikulatori ove grupe prihvataju
obrazni luk i omoguuju precizno orijentisanje modela prema zglobnim elementima i
arnirskoj osovini. Vjerno reprodukuju arnirsku kretnju donje vilice.

Simulacija protruzije i laterotruzije u ovim napravama zavisi od vjernosti i preciznosti

registrata na osnovu kojih se podeavaju njihovi vodei elementi.
OSNOVNI DJELOVI POLUPODESIVIH ARTIKULATORA

Svi polupodesivi artikulatori imaju sledee osnovne djelove:

Gornju i donju horizontalnu granu, koje zamjenjuju gornju, odnosno donju vilicu i na
koje se montiraju modeli gornjeg, odnosno donjeg zubika.
Zglobni sistem ili zadnje vodjenje, koji se sastoji iz dva zglobna bloka povezanja
interkondilnom osovinom.
Dva vertikalna stuba, koje nose zglobne elemente i povezuju gornju i donju granu
artikulatora.
Incizalni sistem (prednje vodjenje), koje ini incizalni tanjiri i incizalni koi
Sistem za montiranje modela, koji ine razni oblici montirnih ploica i fiksatora,
Razne pomone i dodatne djelove.

Svi podesivi artikulatori imaju mogunost preciznog centriranja i dovodjenja u nulti ili polazni
poloaj, mogunost arnirskog otvaranja i zatvaranja, kao i mogunost protruzionih, titi

Za razliku od artikulatora sredne vrijednosti, nagib vodjica kod podesivih artikulatora se

moe podeavati prema registrima dobijenim na pacijentu.

Zglobni sistem polupodesivih artikulatora (zadnje vodjenje)

Zglobni sistem svih polupodesivih artikulatora sastoji se od dva zglobna bloka povezana
interkondilnom osovinom.Svaki zglobni blok sastoji se od kuita i kondilne kugle. Zavisno od
poloaja zglobne kugle podesivi artikulatori se djele na instrumente arkon i non-arkon tipa.

Non-arkon instrumenti

Kod artikulatora ovog tipa zglobne kugle povezane interkondilnom osovinom nalaze se u
sklopu gornjeg, pokretnog djela artikulatora dok su kuita fiksirana za donji dio artikulatora.
Arkon instrumenti

Kod ove vrste artikulatora zglobna kugla nalai se u sklopu donjeg, mandibularnog djela
artikulatora,a zglobno kuite sa vodjicama se nalazi u sklopu, gornje grane artikulatora.

Prednosti polupodesivih artikulatora arkon tipa u odnosu na non-arkon su veoma

male.Gornja grana artikulatora arkon tipa se lako odvaja od donje, to olakava neke faze u
izradi zubnih nakodnada. Zatim, prihvataju pozicione registre i protruzionog i lateralnih
poloaja mandibule na osnovu njih podeavaju nagibe kondilnih vodjica. Arkon instrumenti
mnogo preciznije reprodukuju protruzioni poloaj u odnosu na non-arkon.Kod arkon
instrumenata razmak izmedju kondila i donjih inciziva u protruzionom poloaju artikulatora
je isti kao kod pacijenata.

Arkon instrumenti se preporuuju pri veim rekonstruktivnim procedurama.