Aa

o eej e
eo, ej, oe, oe aejae eae ooje.
Eej eje oea eeje eaaa je aaoa eaja a
a aooa aae. Oo
oe oe aa a o-eojoj aa eo-
oeae ao eo e eeje

. aaae eoea oooe e
eo e eeje 19. 20.
aaoae eao eoooo a .
eej o, o aa
eoae, oee eee ao

, . oj je aa
aoj, o ee, e e eaa aj
a oj oeoa a oo, aao
o .
e e:
, eeja, eo e eeje, ,
oa.
Abstract

In the field of Fine Art, Nouveau was a cultural and artistic epoch, an idea, a movement,
a model of materialistic and idealistic philosophy. Essence of the idea and the concept
of secession was an antagonistic reaction to the oay canonised predominant
aesthetic academicism. The basic concept of this thesis is based on a critical-theoretical
analysis of the visual arts contemplative reality Serbian secession that enabled the
transition of Serbian society from traditionalism to modernism as the dominant form of
macro-and mega-culture. Explanation of the phenomenon and the ontological essence of
Art Nouveau as Serbian art and global culture at the turn of the century imposes
engagement integrated methodological approach to the study. Through his art
instrumentation, Secession was implemented a new, previously unknown, aesthetic
concepts of reality that are visually depicted and manifested reality of the intellectual
and psychic reality Serbian society, families and individuals. Morphology of Art
Nouveau didn`t have a straight, logical and expected genesis, it was moving pulsating
pulses corresponded with layered past, present and future of the Serbian people.

Keywords:
Transition, Secession, Serbian Art Nouveau, Decorative, National style, Historicism.

Tea oo aa aa e a a eoe aje oj eoo

ee oo eooo oo oja - ooe
aoaje ojea, a je ojaa a ao
a a e 19. oea 21. ea e a je oao o
oj aoja oeaa. o aoe e a jaa oje
oa , e oa a a e oe
aeoj ao oaaa.

Oo oe ae ooj e aae e a e a eo
eeje ea ao oaa o e aje
a ojo e , eoo o o eo aja 19. oea 20.
ea aoao o aoao a oeo. oje

2
 eo eeje / eo e eeje ao e
a oae ooe aje, aea a e o
eojo-oee aae ao
o eja a, ae.

.

.

aaae eoea eo eeje oaj ee eje

oaea aaoae eoao
eoooo a , aa aejae oe e
oea, ao oooe e ea eo.

Taja eaa ea jeo ojao, eooo, ojo,

ao oeo ooo, aj, a o
aao-aao oeoo oe. oe aje
o e oae e eaeje ojea, ooe a je
eo, ao o ea a oaaa o oj eea. a
oo o ajaa o aa aooa aa oo eeoa.
To aje oj e eejao aao a ooj oej a
aa je a ej eaaje a e a oea
ooje oja-eoaje. Tao aoaja a o
oj aaa je aje oa eea e ea eaa aoaje
aaj a eaa eoe oj e oe oa ao
ea aja. oo eeja aja, aaaa je ooo
e ojee aoa e je eaaa e ojae eoae
aje ojea, ooe a. o oe eeja
aja aje aaja oo eoe oaaje. aaeo a
eejo ajo eaaa e oa oja je a oaea oa
aaoae aaae e aa je . a eo eeoa.

3
a eo ajaa ao oea ee e a oao
eoaa eao, aeo a eo. oooa
ao eaa jaaj e ae ojae ao o aoaa
e. a oooa aja oee a oee oe
oaa oo.

eeja aja e, ooe a oo a oe

oo a je eoea oa a oea a oea.

eoj o eo e eeja oaaa ej, oe, e

ea oja e jaa ao eaja (oajae) a a
aooa eo j je oa ee o a o
aa eo e aaeja. ee ea oj
oje eje e eeja1, ao oo oajae
o Aaej aa oe e oee ao ea e
oea.
oe ee ao a -
- aje oo aaoe
ee ooeo.

ojaa jo oa aao oaa ee aeaa

je a oo eoj oja je eaa ooo
eo oeoo oojaa. Tao e jaa oa oaa a ee
e oja je aeaa
o eoe oe eo. Jea o oa a
-oo oa je ojaa eee eeje oja e
oeoa e
.
1
aaja ea oja eeje je 1892. oa, aa e ao ea o
ea, oja a o 78 aa ajaa oja je ee aaa eo eeja. To je
a e o eaaa o eo jaa e eeja. Me oa oj
a Aaej oa eeo Jj Ee, Ma ea, oa
ea, a o , e Te, o e . T e oo
a aae aaee aoe aoaa a oe oje e e a
oje eo aa oeo. o je o eo aa Me a Aaej e
o e, ao a eeja a aj a oe a o aaa a
oo eejo.

4
 eeja oaaja ao jea oae aoo eaa
oaa je eae eoe e a oj o eoaaje
ojaaje oj e oja eaa ojea, ooe a.
eo eeje e je ojaaa ao ao eaja a
ooo oea aae a e je aa aa ao ee
eooj eooj ej. o ao je ao a je a aa
ae eo a o oeo oea oj ea o e
a oao jeee eo je o oeo o oe
eoaaje e.2 Tae ee ojae aae Eoe
ooe a oo oaa eea eeje ajea ao
a a e oe oaje eo eo ooe e. ojaa
ae eeje ooaje ojeo ao eee o a.
aao-aa o aaj ae eeje aoj e
e ojeoaj. a oooa eeja e oa e aa
ae eeooje, ojaje e ao ee ae oj e a
jao a oeaa eaaj a. aje ae ee
aaeoaa eeja e a a o ee aa eo ajoa
aaja. a oa eeja e eje a oa ajaaa
eoa ooa. Tae ojae ae oojae aje oa
aja o a o oea eo eeje.
ojaa a oe oeaa oj eoeo e
e ea ej a eoa ao oaa ea. eo eeje
ea a ao ajo, ae aje eaj eoe.
Eea eeje oaje a ao ajaaj ea
o aoa, ao o ao eo ajea. ooo a e
ooj ee aee oe e e ojaj eee eaja eea
eeje. eoe oae aaa aa aa eeja aoe aj
oo eejo oe oe oaaje ojaaje eo.
oe ojae ooo ooe ao oje a oaj,
oaj, a a ao a ea oja aaj eo
eeje. Taa ojaa eaaa je jo jea eoaaje

2
Pjer Frankastel, Umetnost i tehnika, Beograd 1964, 39.

5
ojaaje eo oj e oo aj oe oea a eoeo
eoaaje eo eo. oaj a eaa
ee ao eo eeje e a ee oja oje
eo a oee e.
aaa e e ea eoe e eeje
eeoa ee oja e eoa a eejee eejee
oo a, a oe eae, e o ajj eaa a a.
Me, aj e eaa ea oo e, a eea a
aoe oe oj oe Eoe oaa je oa eo
ooaa ee oeao. ea eee eo oja
ooaa j, ao o ajaj o oa, oeaa,
e eaja, aa, ooa ee eeje oja je oajaa eo
ajaj oaea e eeje.

e eoe eee eo oj o a a e
ee ao eo e eeje

6
Jea o eeja oaa eeje eeje aje aaa e
ao a ej a e eo eo e e aoeo oa.
a oja o oja je eaa eea eeje
oo a eeja aja oae oeae
oo eoe oj e e a ajaje eeae,
eooe, oe ojee oe aae o aoa. eja
Moee o jeaaa eo oa aao oaje aoje
a a jaae ooj eo eeje. Taa oe e oaao
o oe oo oje je a eoja e ea aa
aa j oaae o ae e
ojae e a. eoaaja oaaja eo a
eejo oe e oja o eoe eaje eo ea 3,
ooo jeaaaa eo ea a j oee
aeao, ooo oo. Ae ooea eo eo ea a
o aoeo ao eea aoe e aaj eeje
ooj oooj o oo ooaaa oooe ojeo
eo aoee aje.
aaj oo ooeoa aje ojea, ooe a a
ea 19. 20. e aaaaj oaoo oje ee ooooj
eeje. eeoeo eoeooe, eae, ooae,
oooe, oeae e eeje aaa e a o
o aoea aaoaa. eo eeje aae a
o oo oo aaja ee eo. oa aaj
eo eeje eeooj ao eaa aee aaae ea
a ooa eejaa aea. oj oaea aeja
ea o eo-o oea, oe
ea oo, eao, oooo, ooo, aoao.
oe a aa aejaa eaa, eeja oaa oe
e oo oaoae eo. Teoja eeje aaaa eoe
oaj, ao eaje eo ea eoo oa ea.
eej aa ao a oe a je o aaao
3
: , , : ,
20. , 1973, 136-153.

7
aee eo. a o e aa o eo
eee oa eeje. eo ae ee oaa e
aoj o, ooj ooj, o a aaj eaaj ee,
aaaoj oeo o oo a.4
aaaa e oaaje a aaa eeje ao a
oe eaa eo eojo eo Aoa oa. o eojo
e Oae o,5 oje eaa jea o eo ajaajj
aaa o oe eoao eo, ao o oje aje
eaa a o o eoao ae, ao o eo eeje
eeao. Tao e ojaje jo jea ooa a eeje oj
oje ea a e jea o ajaajj eaa a aaa
ao aa aoaeaa, o oooe eo eeje oo
o aa. eeja ooja eoao aeoao aaea je
eo a je aaao Aoa oa, o ae o aoa 6 eo
oea oooj eo eeje.
oa o aa eo eeje aje e o e ee
oj oeeo aae ooeo eeoeo ooeo.
ooo eeje aje eo ooae a eaj ao-
aao. ea ao eao a je o oao,
eoejo, oooe oe a . oe oje je
eo eeje ooa, eaae eo ao oea
oea. ooo eeje oaa e eoj ao,
ooo o oaaee a ee oaaa aeoa
a e eja. ooo eejo oea e
eo eoa ao a ee ao ao eoao-
eoao. Jea ja eo e eeje ea je oa
aoao eea ao, o eea aooo,
a, eaoao eea, ooaaa je oae aee

4
Taee a ea aee eo ao eaa e eo eeje aje aa
To. O oe: Lazar Trifunovi, Vreme srpskog impresionizma, Katalog MSU, br. 1, Beograd
1972, 30.
5
Adolf Los, Ornament i zloin, Zagreb 1952, 7-18.
6
Teoea aje a ee o eej aeaa aja Aoa oa. O tome:
Gabriele Fahr-Becker, Art Nouveau, Amer Map Corporation, 2008, 355-358.

8
oo eja aae Eoe. ao oe a
oea eo e eeje je oaa e oaee,
ooo aaee eee ee o a.7
oeeo oeae oaae oo o eo
eeje je o Ja8, je je jeo e aeao oo, eaa
ao aeo oe o ao aea, a o a oeo ao
eoe, ao ae ee o. eo eeje eoeo
oj ooo aa oeoa a oo o joj
je ooo oaao jao aae o. Me, eo
eeje e aaa e jee aao eaj o o
ee oo. eeja eeja oo o
oaaa e a oo o oeao, a ooo aa a
oeo a ae, ee aa eaae ao e
eo ao e aoo.
eeja ooo aea je o aje oo eoj
ee oe aee. oja oe eaa eo
aaa eeje aj oaoo ee eee. ao a a
a, oo aj oe oae ao oaa aa
eea, oj eo oo eeje ao a a eo
ee aje oo oaoae ee oee.
eeja je ojoj ooaoj ooooj eoa ojea
aa. a aaj eo eeje ojo eojo
o eaa o aa oojee e o eo. Taj
oea je ajae oja o oe ajeo oje e
aao aa e. e ae oee ooooj,
joj, eoooj e oje aae aae oeao
ae a aj eej ao, oo oae eoo
oa oea. Taa aja a o aoe oaa je oe

7
Teoj oea a eaj eaoao-aoao o e eeje
aee a e Aeaa aje a: Aeaa aje, a oa o
aeoo a oa: eaoa aoa, aee . 5, eoa 2004, 63.
8
Renesansa je od njegova dva lica nainila simbole prolosti i budunosti - ao : James Hall,
Renik tema i simbola u umetnosti, Zagreb 1998,135.

9
ooe oee, oja aeee ooje, oee eej
ae eoo. e o je eooao oe oaaje oaa
a oeoe eeje. Teaa eo je oaa o aje
eoo o oe eoo. eej ooa o,
aajo , eo e ojaj ao oo. a jeoj oaoaoj
a eae a, a, oe, aa, aa, e aa, e
oo eejo, eoo jaje, a a oj a ojaj e ee,
eo, ao, aee oae, a jeea, e o, a,
eaoja aeo. a oja ao ao aeeae aoee
eaeoj ooaj a aa o ea ao a
aj ae ooo. Tao e eej aaj e o
o (aja Joao), o o e, a aoa
o aaja (oo, oe).
oeea aeo, eejo e, o eoa o
o aaja eaa jo je eoo, a aeo
eo eeje. eej aeo aj aae eej
eoa eeeaa oea aaja oj e ojaj ao
e ajeo . T aaj ao aea
oaa eo a , e, o ee
aa ea jaj eae oe oajee ajaeo, o
ao.
aa To aje: eoa oa eo oa e
oa aa ao a oojea a oj e eao jea o
o. jeo oa aa oeja eo, eee ee ea
oja, - o: eo aje, a oa. oo jea eo oee
eo eaa eooa a a ao oejo,
o je o aoo aa a ojo oo ojo ojo oao
a e ea o ajaa a a a oj
o oe.9 Taa oaaja e e oe e a eo
eeje. Oa je oja e e aje o oa je oee
e.

9
aa To, aa oa eo, oa, eoa 1969, 40.

10
aa eeje e ojaje o oeo eaeo e
eo. oeeo ao aaae oj e oa
ooeo a o aaja oaja a oee o e
oaa ao jo jea ooa a e eo.
ooeo eo eeje, a eaa o oojaa, aa
e, ao oeo, a a eoojaa oea,
oae ee eea, ojaa a eoj
aoa . Me, oe ee o aaeo aoa
ea ooo eoa, ooja eoj ao oaj
e eee eje, eo eeje je ea a aa oj
aooo a e eee oje oje oj eo.
eo ajaja eeje jaa e ea a e eoo oaae oe
ajeaj eo oeoo oojaa, e e e. oaae
eaejae e o ojoj oo oj a a J
aaa je eoj e a oa. aaeo a a
a eojaa eo e ojaj aaja ea oja o e
eejo oae aoj ae, ooo oo oojae.
ajaajj e ao oea ej oa eo
eeje. ea oj aooa ae eo eooj
eo a , Eo e, Oa ooa, ooa Moe, a
o , o Me.
eae ae, a, ea a, e oe,
eaa aooea oaj oaa ooa o ojee
eeje oeae ao. a je aao o oo a aaae
a eo aaja? eeja je a e ee o oojaa
eoaa eoooaa oo-eae aaje. To e
oe oja ooeoa oeae e eeje oja, o
aj, je a eea a oe oee e. Tao e
ao jea o aaja eeje ojaje ea a aae aa
eaooa o eejae e, a oa oea, eaaa
eea oa eo, ea oaa oeo
oea ea . oee eae ojae oee aoe

11
ae a ae, eaejae aaje eo, oj e
aa o eo eeje. oe eeo ao oa
eo aa a oooo ejo eo eeje aee e
oaaa aaa a oooo-eeo- aaeaa.
Eeo a aea aje eaa a ea aeeo
ojo e oj aaa o aao oaae ea,
eee aee aaje oe eo. oj
eoj a a oa a, oj oo o
aa aaaa ao oea ooa aee e. Tee
o eoo a oaa aaoae
oe eo aa oo ea oe
oea oaaje a. a a o aeea eeja
(ao o oe oj joj eo oj eaaj ee o
ajae) je aaa eoeooj oea e oee a aaae
eeo eao oo aa. eeja je aeeo
ea aaa oao eoo, ao aoa oj oaae
o o aoo, eao, eao. ao o
oeae ao a oaa a oeje ao
eeje. e a eja aa e eo eeje
ea a oe aoao ao aaa eaa
aje. Me, a ooae ao eje aejao ao
eejaa a eeje ojaj e eaa ooja eaa.
eoe oo a oae ao oe a oe e ojao oao
ea aa jo a aeea eaaea.

12
13
 e (aea) ea eoe e eo ao aja ejo,
eaejao, ea aaja oj o aa oej
eo eeje. T eoe oo a eoo ea aaa:
oeao, oe a oe, eao
Taja ojoj e o o eao o aoaa a oe
a je aaea aa e ao. o ao eo
ao oaa ojao ee e ojaj e eee eoa
eeje. ea je eoea, eoea
e o eje a o e ao oaoae eee eeje.
eoa je, ao, aao a ojao eo eeaa.
Taa oo eaeo aaa je a o aoa.
eo je eaaa eejao oae oje je o ooo a
eaaj ee ao. oo o eoa eo

14
eeje je ojoj ooooj aaaa e eo-
eoao oeao. Ae e o aea,
oj ea eoao ea oo a e o
a oa ea ea eeje eoa, o je o a
eo eo eaao a o. ee ae o
oaj eaa oooe e eoa ae:
, ,
, 10 eeao je a e eoa
je oeao a jee aeoe aeoe aaee.
oe o oao oe o eoa eeje
aj o eo aa o eo aa.
a e aa oo eooj eej oe
ee eo a e eo a oo-
ooaj aaj. eo, eaoja, a oe e oaj
oaa eaa o ao aa. Tao e, o e
eo, oe oo o oja eoo aoo eoea oj e o
oa aaa aa eeja, a eoa, oa
eeja.
oea o eo aa aao je e aa oj
a Me ao e 1912. 1918. oe. O oj a
e je ej oa oje ee. ojea a o
oja, aoa a oo o, aaa ee a , e
T. aa aoa oo e aeea aa, a o
eo a e o eee. oa oaa je ea ae a a
jo o o aao aa, oje je eo o eo aa
eeoao ae a a oe oae.11
aoaa aeja aa aaa ee aoj e
eo, ao, oe e a a je o eo aoao
ao eo a aa oe o aa eoae e o eja.

10
a ee : . , XX , 1970, 33.
11
O oja eoe ao aa oj eo e : ao ,
a a 1912 1918, aao oe, eoa 2009.

15
aa ejaa aa je e je a a eea eo
eeje aae a aa oo aa. e oj aa oja, a
ea aa, ao ojo e, aje ea aoae oje
oe ea o ajaajj ea o ao oea.
eoa je o oo e eaao aaj ee eao
eo. Taj oe oo aaaa oae oaa o
a eo aa o eo aa. Me,
eoa ao eoa oo aajo oe aaje oj e e ea
aa o o ea ee e oj e je oaao ao
a oe eje. a ooea eoa jee o
ae, oe, eae e oja je oaa oo -
eeje eee ao. eej aa oje eo
aa eoe eo, ao e ooo
eo jeo e o aaaa ao oaa a
eej. oa Me e oo 1918. o , ao eoaee,
aao a , a o a oe je aao ejae oj o oo e
eaaj e eoo o eoa. a ejaa"
Me je oao eoe a ea. a aa eo
oa eja, ajee eoeee jeo eao e
e. Me, eoooja ee aae ea aje a o
oje oea ea aaja oja je e
aao a, a, aaj eaj aa a eo
oe e aao aoa oe je a aao. eo eja
oja o eoaje aaa, oaje e oa eoe e
aee o oo-o oaoj aoe a .
aa To je eo a Mee o oa
oa oaa oa oaja12.

12
, 1900-1950, 1973, 67.

16
 oa Me, e a, 1918, e a ao, 28 X 45,5 , M, eoa
o eoa a je e Mae a, Maa
Moaoa, Moa ooa, ea aooa, ao o o
a aa. o ooo a a o Moa ooa a
o eee eeje. oooa ao aaa oo aa
ejae a a oeee ee oje e ao o
aaja. Taa je a o ao aaj. e, ee
oe oa oo a aa oaj ae eej
aoe eoao.

Mo oo, aaj, 1918, e a a, 60 X 83 , . oj ej, eoa

Mo oo, aaj XX, 1918, e a a, 57 X 79 , . ooa oo
aa ooa e oee 1916. aao aa e ae e
oooae jooee je.13 a ee ojeaa oaa
oo a ao a a ooa je ao e oj a
ea oje aao aje eo aae. Ao aaoa

13
Ljiljana Stojanovi, Vasa Pomariac, Katalog MSU, Beograd novembar 1986 januar 1987, 8.

17
eoee oe ae ooa oae Mej aeee eo
eo oea 1986. jaa 1987. aa ojao aaaa
ooe a a ao e e aa oja aa aaaa ee
e ea eeo eeje. To oje ea a oao, a aaa
1918. oe. Meaoo oa aoea, eaa eja,
eoa eejo-a oaoa, a oeoj ,
oj ooa ao aa je eo aa eeo-
eejaa ooj j ea ao aa eeja.

aa ooa, ea a oao, 1918, e, 28 X 34 , oj ej eoa

oe eoe eo eeja aja ajaaa je e a
eaajo ea ooa eaje eaaa eoo
jao. ajeoej aj a ojaaj o aa aae
ea aae ee eeje a Eo e.
ooa o a eo eae eo eaa
eo o eoa eeje a o oj jao e e.
Oaj o ojo jo eoea
eoo eao, eo eeje je ooaaa e a eoa
e oaa oae aoe oa o. o jao eaea
eoaoaa eo eaa o eoo ae e
ooa aaja. ao eeje aao je eo
ooeao. Ta eej aaj oo aaj

18
eo. eej eoa ao eaa e ea je eao a o
ooo-oea aaja.

aaja eo, e a, 1921, aae, 21 X 30 , ao ej, eoa

ajeoja a oj eo o eoa je A a ea aaje
eo. a je aaa ee jaaa ee aoe, a eo
aa a jao jo je a ea a ae oe aaje. Ta
oaaj oje oe a oj je aa aaeo, jeo
eeeo ao eo o a ae. a je a aeea
aoj , jeo o aoeo jaea, ooo e
a je o aee ooj aa a ja oaa.
Eoo oje je aao aj , a eoo a, oea,
ooaa, eo, e ee o oje e ojaae oj
eo. Me, oe ooe eaaa eoo oj
eo eeja je aeo aa oaae a eo oea.
ojaje e eaa aa, oja je, e, eeao oaa.
a aje Joaoa a e ojaje e a ae
oo-eej a eo a eo aae eaa.
O ea eejo oe je e je eo
/ o a ea eoo oe je oe: aj Joaoa,
aaj eo, e ao, Moa ooa, aa ooa,
aa ea, oa Joaoa, eoa oaa, aa e
eeje aa Meoa. Mao Eaa a: Eoe e ao

19
oae aajo oje a oea 14, oe je, ao eo,
a oe e eo.
ej eo e eeje ao oee e eee
eo aje o a, ooe ojea a ea 19. 20.
e e oje oe . ajaeaj
oo aaa
o ej a je eo oooa a a oaae aa a je o eo
eeje a aa a
. eoo jae oe eje eeje oee a
a oae aa eoj
eeaj eee o e e.
aaa, aoaa, ajaea, a o e
a eo eej je aeaa oe a aae
e e ee ee ojao. e eo aa aje
oj aj aa, eoe eo je oaao oea
oaj a eaj eo eo - aa.

Too 19. 20. ea oea eeaja eoea eo

eo oa je a eoj o.
eoja oooe oeje oja
eo 19. ea eea o aojo eaa aaa
(): aa, oaa, eaa eoa. oe
a e aoe a eo, ajee,
, aao . o ao oaee
eae aoja eo eea eeje e eo eaa o je
oao ooo eoo eojo oeea ee ooo
. o je o ao o oa je ajee eeja --
ea oaaa eea oje
eo. eej je oaaa aa oo a oj eaj
oo-oeoj, aojoj, a o ee eoj
eeaoj eo e ooe 19. e ooe 20. ea.

14
Edvard. L. Smit, Erotizam u umetnosti zapada, Beograd 1973, 162.

20
ao o aao a eo eeje je aaa oooo-
ooe oee eajee e eaj oj je
eaaa ea e15 aae ee e oja aaa,
e je eea eeje oaa ajeoeja eo
aae e e. Eaa je a o aejao oo
oojaa, ao ea a, oa, aj, eea eo, oaa
eea oea aaj. eooja eeje oje ee
ojee ae ooe, eee, ae, oooe,
ooe eoee oj oaa eoe a
oeoej a ejo, o, aeo, eao, ojo,
o, oao eo ajo. eeje o
eo aeae e oja e aaa o aae
ea, oaa je aje ooo aee e oojaa
oea, oaa o e oea ,
.

15
ea e je aa oj je Aea eeoo oo ao eo aoa oje
e. O oe: Aea eeoo, ea e - ao oao eaa o 1869.
o 1914., eoa 1974.

21