Modul Asasa Tanaman Ting 1

Modul Sejarah PAV Tingkatan 2
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

PENDIDIKAN KHAS
ASAS KEMAHIRAN VOKASIONAL
MODUL PEMBELAJARAN
TINGKATAN 1
ASAS
TANAMAN
2015
MODUL SEJARAH PAV TINGKATAN 2

1
ii
MODUL PEMBELAJARAN
ASAS TANAMAN
TINGKATAN 1
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
iii
Copyright 2015 Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 4-8, Blok E9, Kompleks E,
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62600 Putrajaya
Cetakan Pertama 2015
Tidak dibenarkan mengeluarkan ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi
kandungan buku ini dalam apa-apa juga bentuk dan dengan apa cara pun sama ada
secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman, atau lain-lain sebelum mendapat
kebenaran bertulis daripada Pengarah, Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia, Aras 4-8, Blok E9, Kompleks E, Pusat Pentadbiran
Kerajaan Persekutuan, 62604 WP Putrajaya.
iv
iv
KANDUNGAN
1. RUKUN NEGARA vi
2. FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN vii
3. PENDAHULUAN
a. Objektif Modul 1
b. Kandungan Modul 2
4. MODUL PEMBELAJARAN
UNIT 1: MENGENALI BIDANG PERTANIAN 3

UNIT 2: MEMBIAK TANAMAN SECARA SEKS DAN ASEKS 26
UNIT 3: MENANAM SAYUR-SAYURAN 60
UNIT 4: MENANAM TANAMAN HIASAN 156
v
v
RUKUN NEGARA
BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak mencapai

perpaduan yang lebih erat di kalangan seluruh masyarakatnya; memelihara satu cara
hidup demokratik; mencipta masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan
dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; menjamin satu cara yang liberal
terhadap tradisi-tradisi kebudayaan yang kaya dan berbagai-bagai corak; membina satu
masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden;
MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha
kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip berikut :
KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN
KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA
KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN
vi
vi
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN
Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah memperkembangkan

lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang
seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan
kepercayaan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang
berilmu pengetahuan, berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan
berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap
keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara.
vii
Modul Pembelajaran Asas Tanaman
MODUL
1 ASAS TANAMAN
PENDAHULUAN
Modul ini memberi pendedahan kepada murid dengan pengetahuan dan kemahiran
asas mengenai aspek penanaman daripada segi perkembangan teknologi, prospek
kerjaya, kepentingan amalan keselamatan, budaya kerja dan amalan
keusahawanan dalam bidang pertanian. Semua pengetahuan, kemahiran, nilai dan
sifat positif yang diperolehi murid melalui modul ini adalah bertujuan meningkatkan
kualiti hidup diri sendiri, keluarga dan komuniti.
OBJEKTIF MODUL
Modul ini membolehkan murid:
1. Mengenali kepentingan bidang pertanian di Malaysia

2. Mengenal pasti kaedah pembiakan tumbuhan
3. Melaksanakan penyemaian tumbuhan secara seks dan aseks
4. Mengenal pasti jenis sayuran dan tanaman hiasan.
5. Mengenal pasti alatan dan bahan untuk menanam sayuran dan tanaman
hiasan.
6. Menyediakan batas untuk tanaman sayuran.
7. Menyediakan bekas semaian untuk tanaman hiasan.
8. Menyemai sayuran di batas tanaman.
9. Menjalankan kerja-kerja pengurusan tanaman sayuran.
10. Mengurus hasil tanaman sayuran.
11. Mengenal pasti kumpulan tanaman hiasan dan kegunaannya.
12. Menyemai tanaman hiasan secara aseks.
13. Menanam tanaman hiasan ke dalam bekas.
14. Menjalankan kerja-kerja pengurusan tanaman hiasan.
15. Menghitung kos pengeluaran.
16. Mengamalkan langkah-langkah keselamatan semasa melakukan aktiviti.
17. Mengamalkan teknologi hijau.
18. Mengamalkan nilai-nilai murni dalam keusahawanan.
1
KANDUNGAN MODUL
Modul ini mengandungi 4 unit pembelajaran.
KANDUNGAN MODUL
Modul ini mengandungi 4 unit pembelajaran.
UNIT 1 : MENGENALI BIDANG PERTANIAN
Dalam Unit 1.0 ini, murid mengenali bidang pertanian seperti mengenalpasti
kepentingan pertanian di Malaysia, bidang yang terdapat dalam pertanian, peluang
kerjaya, jenis-jenis tanaman dan jenis-jenis ternakan.
UNIT 2 : MEMBIAK TANAMAN SECARA SEKS DAN ASEKS
Dalam Unit 2.0 ini, murid mempelajari membiak tanaman secara seks dan aseks,
dengan mengenalpasti jenis pembiakan tanaman, cara penyemaian seks dan aseks.
UNIT 3 : MENANAM SAYUR-SAYURAN
Dalam unit 3.0 ini, murid diajar mengenal pasti jenis sayuran, alatan dan bahan
untukmenyediakan batas tanaman, menyemai biji benih sayuran, menjaga
tanaman,menuai, memasarkan hasil tuaian dan mengira kos pengeluaran.
UNIT 4 : MENANAM TANAMAN HIASAN
Dalam unit 4.0 ini, murid diajar mengenal pasti kumpulan tanaman hiasan, kaedah
pembiakan, menyediakan alatan serta bahan untuk menyemai. Murid juga diajar
membiak tanaman hiasan secara aseks, menjaga dan mengira kos pengeluaran.
2
UNIT 1: MENGENALI BIDANG PERTANIAN
STANDARD PEMBELAJARAN:
1.1. Mengenal pasti kepentingan pertanian di Malaysia.
OBJEKTIF KHUSUS
Pada akhir unit ini murid berkebolehan:
1.1.1 Menyatakan kepentingan pertanian di Malaysia iaitu menghasilkan bahan

makanan, membekalkan bahan mentah, menyediakan peluang pekerjaan
dan menyumbang kepada pendapatan negara.
3
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pertanian bermaksud perihal bertani (tanam-menanam); perusahaan bercucuk

tanam (Kamus Dewan, dbp, 1994). Bidang pertanian secara umumnya terbahagi
kepada tanaman dan ternakan.
Keluaran pertanian utama secara umum boleh digolongkan kepada makanan, bahan
mentah, tanaman hiasan dan lain-lain. Perkembangan teknologi dalam bidang
pertanian begitu pantas berkembang. Industri pertanian akan menjadi lebih baik dan
berkesan, jika murid lebih prihatin dengan situasi yang berkembang ini. Segala
maklumat perkembangan ini boleh diperolehi melalui beberapa saluran seperti
media elektronik dan media cetak.
Contoh Tanaman
Tanaman Padi Tanaman Sayuran Tanaman Kelapa Sawit
Contoh Tanaman Hiasan
Perusahaan Tanaman Perusahan Bunga Kekwa Perusahaan Bunga Okid

Hiasan
4
Contoh Ternakan
Ternakan Kambing Ternakan Lembu Ternakan Ayam
Contoh Akuakultur
Ternakan ikan dalam Ternakan ikan hiasan Ternakan udang

sangkar
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
Manual yang berkaitan
5
KANDUNGAN/FAKTA
Kepentingan pertanian di Malaysia terbahagi kepada 4:
1. Pengeluaran Bahan Makanan

Bahan makanan dikeluarkan di negara ini untuk:
a. memenuhi keperluan bekalan bahan makanan penduduk.
b. mengurangkan kos mengimport bahan makanan.
c. memenuhi keperluan keselamatan negara.
Contoh Bahan Makanan dari hasil pertanian
Padi Buah Kelapa Sawit Buah Nenas
2. Pengeluaran Bahan Mentah

Bahan mentah yang dikeluarkan oleh sektor pertanian akan diproses oleh
industri lain. Contohnya:
JENIS HASIL BAHAN MENTAH HASIL AKHIR
Padi Beras, tepung dan vermiseli
Getah Tayar, sarung tangan, kasut dan

Tanaman
perabot
Kelapa sawit Minyak masak, marjerin dan

lelemak
6
Ikan Keropok, bebola ikan, ikan kering

dan ikan salai.
Ternakan
Daging Burger, sosej, bebola daging dan
daging salai.
3. Pendapatan Eksport
Eksport hasil pertanian merupakan sumber penting pendapatan negara. Contohnya

jualan hasil getah, kelapa sawit, koko serta hasil-hasil pertanian lain kepada
negara-negara luar membolehkan negara kita meningkatkan aliran masuk wang
asing.
4. Peluang Pekerjaan
Dalam Rancangan Malaysia ke 10, terdapat perubahan dalam bidang pertanian

negara dari segi pengeluaran bahan makanan di mana peranan sektor swasta
berskala besar disarankan akan mengeluarkan banyak sayur-sayuaran dan
buah-buahan untuk dieksport. Oleh itu bidang pertanian akan memerlukan bilangan
tenaga kerja yang besar dalam memenuhi peluang kerjaya. Terdapat tiga
kumpulan utama pekerjaan bidang pertanian ialah kumpulan pengeluaran,
perkhidmatan dan pembuatan.
MAKSUD PERKATAAN
a. Landskap bermaksud pemandangan di atas daratan termasuk bentuk muka

bumi, bangunan, jalan raya dan tumbuh-tumbuhan.
b. Eksport bermaksud penghantaran barang-barang atau perkhidmatan ke luar

negari untuk tujuan perdagangan.
c. Import bermaksud pemasukan barang-barang dari luar negara.
d. Mata wang asing bermaksud mata wang negara lain selain mata wang negara
sendiri.
7
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan bacaan pertanian, CD maklumat pertanian

2. Alat bantu mengajar LCD, Komputer riba dan penyambung plag tiga pin
TUGASAN
1. Membuat tugasan Folio atau Buku Skrap
LANGKAH KERJA
1. Mengumpul maklumat tentang kepentingan pertanian dari pusat sumber /

majalah / surat khabar / bahan tayangan.Menyiapkan Folio atau Buku Skrap.
2. Maklumat-maklumat yang diperlukan untuk membuat Folio atau Buku
3. Skrap mengikut format yang sesuai.
8
LATIHAN
Arahan : Sila jawab soalan di bawah.
1. Namakan SATU bidang pertanian.
2. Berikan SATU contoh bidang pertanian yang anda nyatakan di atas.
3. Namakan contoh hasil akhir pertanian yang anda ketahui.
4. Nyatakan kepentingan EMPAT bidang pertanian.
i.
ii.
iii.
iv.
5. Nyatakan kesan terhadap negara sekiranya pertanian diabaikan.
6. Namakan contoh tanaman yang banyak ditanam di seluruh Malaysia
9
7. Padankan contoh hasil akhir di bawah dari bahan mentah yang diberikan.
TAYAR
KEROPOK
BURGER
BERAS
MINYAK MASAK
10
1.2 Mengenal pasti bidang yang terdapat dalam pertanian.
OBJEKTIF KHUSUS
1.2.1 Menyatakan bidang yang terdapat dalam pertanian iaitu tanaman dan
ternakan.
1.2.2 Menyenaraikan contoh-contoh jenis tanaman
1.2.3 Menyenaraikan contoh-contoh jenis ternakan
11
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pertanian merupakan kegiatan pengusahaan sesuatu kawasan untuk mendapatkan

hasil tanaman dan ternakan secara maksimum. Pertanian juga merangkumi pelbagai
bidang dan teknik, termasuk cara meluaskan tanah untuk bercucuk tanam dan
penternakan haiwan.
KANDUNGAN/FAKTA
Bidang pertanian terbahagi kepada 2 kumpulan besar iaitu tanaman dan ternakan.
1. TANAMAN
Tanaman boleh dikelaskan kepada beberapa kumpulan iaitu:-

i. Tanaman komoditi atau tanaman perladangan,
ii. Tanaman sayur-sayuran,
iii. Tanaman buah-buahan,
iv. Tanaman hiasan.
1. Tanaman komoditi atau tanaman perladangan merupakan tanaman yang

diusahakan pada skala besar untuk diperdagangkan secara mentah.
Contohnya tanaman getah, kelapa sawit, koko, kelapa dan lain-lain.
Ladang Getah Ladang Kelapa Sawit
12
Ladang koko Ladang Kelapa
2. Tanaman sayur-sayuran boleh dibahagikan kepada empat kumpulan iaitu

sayuran jenis daun, buah, akar dan kekacang.
a) Jenis sayuran daun - bahagian yang dimakan adalah bahagian daun

contohnya bayam, kangkong, sawi dan lain-lain.
Bayam Kangkong Sawi
b) Sayuran buah bahagian yang dimakan adalah bahagian buah

contohnya terung, cili api, labu dan dan lain-lain.
Terung Cili Labu
13
c) Sayuran akar bahagian yang dimakan adalah bahagian ubi seperti

ubi kayu, lobak, halia dan lain-lain.
Ubi Kayu Lobak Merah Halia
d) Sayuran kekacang seperti kacang panjang, kacang pis,

kelor(Ramunggai) dan lain-lain.
Kacang Panjang Kacang Pis Kelor(Ramunggai)
14
3. Tanaman buah-buahan merupakan tanaman yang ditanam untuk

mendapatkan hasil buahnya seperti durian, rambutan, mangga, dokong
dan lain-lain. Tanaman buah-buahan terbahagi kepada dua iaitu:
a) Buah-buahan yang bermusim.

Buah-buahan yang bermusim boleh didapati sekali atau 2 kali setahun.
Musim buah-buahan utama pada pertengahan bulan jun hingga
pertengahan bulan ogos. Musim buah-buahan kedua biasanya dalam
bulan disember hingga febuari dan pengeluaran hasilnya berkurangan.
Buah-buahan yang bermusim ialah durian, rambutan, duku, langsat
dan lain-lain.
Durian Rambutan Langsat
b) Buah-buahan yang tak bermusim.

Buah-buahan yang tak bermusim boleh diperolehi sepanjang tahun.
Walaubagaimanapun pada satu-satu masa tertentu terdapat pengeluaran
yang berlebihan dari masa-masa lain. Buah-buahan yang tidak bermusim
ialah pisang, betik, tembikai, belimbing dan lain-lain.
Pisang Belimbing Tembikai
15
4. Tanaman hiasan dikenali sebagai florikultur. Tanaman ini diusahakan

untuk menghasilkan bunga, biji benih dan anak benih bunga hiasan.
Contohnya pengeluaran orkid, bunga kekwa, bunga mawar dan lain-lain.
Ladang Okid Ladang buga kekwa Penjualan bunga mawar
2. TERNAKAN
Di Malaysia industri ternakan dijalankan untuk pengeluaran daging, susu dan

telur. Antara ternakan yang diusahakan dalam skala besar seperti ayam, lembu,
kambing, akuakultur dan lain-lain. Ternakan boleh dibahagikan kepada beberapa
kumpulan iaitu ternakan ruminan, ternakan bukan ruminan dan akuakultur.
i. Ternakan ruminan ialah ternakan yang mempunyai 4 bahagian perut yang

akan meluahkan semula makanan daripada perut ke dalam mulut untuk
dikunyah berulangkali.
Gambarajah perut ternakan ruminan
16
Haiwan Ruminan mempunyai sistem penceranaan yang terdiri daripada

Mulut, Esofagus, Usus kecil, Usus besar, Sekum, Rektum dan perut yang
mempunyai empat bahagian iaitu Rumen, Retikulum, Omasum dan
Obomasum (berfungsi seperti perut biasa yang terdapat pada ternakan bukan
ruminan "monogestrik".
Lembu Kambing Kerbau
Contoh ternakan ruminan ialah lembu, kerbau dan kambing
Kesimpulananya pada haiwan ruminan terdapat dua jenis pencernaan, iaitu

pertama penceranaan olah mikroorganisma yang berlaku didalam rumen dan
retikulum, dan kedua pula pencernaan oleh enzim yang berlaku didalam
abomasum dan usus kecil.
ii. Ternakan bukan ruminan terdiri mempunyai organ pencernaan seperti paruh,
esofagus, tembolok, proventrikulus, hempedal, duodenum, usus sekum dan
kloaka. Contoh ternakan bukan ruminan ialah seperti ayam, itik, angsa dan
khinzir.
Ayam Itik Angsa
17
iii. Akuakultur pula ialah proses pengawasan, penjagaan, pembiakan haiwan-

haiwaan akuatik dan tumbuhan akuatik sehingga ke suatu tahap yang
dikehendaki. Contohnya ternakan ikan air tawar, ikan hiasan, ternakan udang
dan lain-lain.
Ikan Talapia Ikan Pelaga Udang Galah
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
18
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

TUGASAN
Membuat tugasan Folio atau Buku Skrap.
LANGKAH KERJA
majalah / surat khabar / bahan tayangan.
2. Menyiapkan Folio atau Buku Skrap
Maklumat-maklumat yang diperlukan untuk membuat Folio atau Buku.
Skrap mengikut format yang sesuai.
19
LATIHAN
1. Lengkapkan jadual di bawah.

Pertanian
Sayuran Buahan
Contoh: Contoh: Contoh: Contoh: Contoh:
Contoh:
Contoh: Contoh:
Contoh:
Contoh:
Contoh:
2. Nyatakan perbezaan haiwan ruminan dan haiwan bukan ruminan.
i. Haiwan Ruminan :
ii. Haiwan Bukan Ruminan :
3. Nyatakan perbezaan buah-buahan yang bermusim dan buah-buahan yang tidak

bermusim.
i. Buahan yang bermusim :
ii. Buahan yang tidak bermusim :
20
1.3 Mengenal pasti peluang kerjaya dalam bidang pertanian.
OBJEKTIF KHUSUS
1.3.1 Menyenaraikan peluang kerjaya dalam bidang pertanian iaitu usahawan,

petani, penternak, peladang, pekerja mahir dan separa mahir.
21
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Peluang kerjaya dalam bidang pertanian telah mengurangkan kebergantungan

negara terhadap bahan import di samping meluaskan peluang pekerjaan rakyat
negara. Dengan kemajuan bidang pertanian menggunaakan teknologi terkini, hasil
tanaman dapat dipertingkatkan melalui penggunaan kaedah moden seperti
aeroponik, hidroponik dan seumpamanya. Sebagai contoh, Cameron Highlands
adalah tempat pengeluaran hasil pertanian negara seperti sayur-sayuran dan buah-
buahan. Buah strawberry dapat dihasilkan menggunakan kaedah hidroponik. Maka
peningkatan hasil dalam bidang pertanian berupaya memenuhi keperluan dalam
negara disamping mewujudkan peluang pekerjaan.
Kemajuan dalam bidang penternakan juga telah memenuhi keperluan rakyat

terhadap sumber makanan dan merangsang perusahaan yang berteraskan
penternakan contohnya kaedah akuakultur di Johor telah menjana hasil yang amat
lumayan hanya dengan penternakan ikan sahaja. Bidang akuakultur juga menjana
perkembangan industri ikan hiasan yang digemari oleh rakyat tempatan.
Pertanian yang dijalankan menggunakan teknologi terkini
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
22
KANDUNGAN/FAKTA
Sektor pertanian melibatkan bilangan tenaga kerja yang besar. Sejumlah 1.7 juta
orang atau 18.4 peratus daripada jumlah guna tenaga negara terlibat secara
langsung dalam aktiviti pertanian (sumber rujukan: Buku teks Sains Pertanian
Tingkatan 4, 2002)
Tiga kumpulan pekerjaan utama yang penting dalam pertanian.
KUMPULAN PERANAN CONTOH PEKERJAAN

Terlibat secara langsung dalam
Pengusaha tanaman, pengurus
pengeluaran hasil pertanian.
Pengeluaran ladang, penternak haiwan dan
Mereka menghasilkan bahan
eksekutif pemasaran.
makanan atau bahan mentah.
Memberi segala perkhidmatan Pegawai pertanian, pegawai
kepada pengeluar supaya mereka penyelidik, pegawai perubatan
Perkhidmatan
dapat mengeluarkan hasil yang veterinar, jururunding, guru dan
maksimum. arkitek landskap.
Memproses hasil pertanian Pengilang padi dan pekerja
Pembuatan kepada barangan lain yang kilang pemprosesan minyak
berguna. sawit atau getah.
(sumber rujukan: Buku teks Sains Pertanian Tingkatan 4, 2002)
Peluang pekerjaan dalam sektor pertanian melibatkan ramai tenaga kerja mahir,
khasnya yang terlatih dalam aspek penyelidikan dan pembangunan(P&P).
Kesimpulannya peluang kerjaya dalam bidang pertanian terbuka luas kepada
sesiapa yang ingin menceburinya.
Penyelidik Peladang Peladang
23
Doktor Veterinar Pensyarah Pelukis Pelan Landskap
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

TUGASAN
Menyediakan Folio atau Buku Skrap
LANGKAH KERJA
majalah / surat khabar / bahan tayangan.
2. Menyiapkan Folio atau Buku Skrap.
3. Maklumat-maklumat yang diperlukan untuk membuat Folio atau Buku
4. Skrap mengikut format yang sesuai.
24
LATIHAN
1. Lengkapkan jadual berikut dengan membuat perbandingan tiga kumpulan

utama yang penting dalam bidang pertanian.
Kumpulan penting dalam pertaniaan
Pengeluaran Perkhidmatan
Contoh: Contoh: Contoh: Pengilang Padi
Peranan: Peranan: Peranan:
2. Nyatakan secara ringkas, kaedah penanaman berikut:

i. Aeroponik :
ii. Hidroponik:
3. Namakan DUA tempat pengeluaran sayur-sayuaran dan buah buahan di

Malaysia.
4. Namakan DUA tempat pengeluaran hasil ternakan di Malaysia.
25
UNIT 2: MEMBIAK TANAMAN SECARA SEKS DAN ASEKS
2.1 Mengenal pasti jenis pembiakan tanaman.
OBJEKTIF KHUSUS
2.1.1 Menyatakan maksud pembiakan tanaman secara seks.

2.1.2 Menyatakan maksud pembiakan secara aseks.
2.1.3 Menyatakan contoh tanaman yang dibiakkan secara seks.
2.1.4 Menyatakan contoh tanaman yang dibiakkan secara aseks.
26
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pembiakan tanaman merupakan proses memanjangkan kewujudan,

mempelbagaikan spesis dan dan memperbanyakkan kuantiti tanaman. Terdapat dua
jenis pembiakan tanaman iaitu pembiakan tanaman secara seks dan pembiakan
tanaman secara aseks.
Segala maklumat pembiakan tanaman ini boleh diperolehi melalui beberapa saluran
seperti media elektronik dan media cetak.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
27
KANDUNGAN/ FAKTA
1. Pembiakan Tanaman Secara Seks.

Pembiakan tanaman secara seks adalah pembiakan yang melibatkan
persenyawaan gamet jantan dan gamet betina menghasilkan zigot. Zigot yang
terbentuk akan menjadi biji benih.
Biji benih boleh didapati daripada pokok-pokok yang matang atau dengan cara
membeli di pasaran. Terdapat dua jenis biji benih iaitu biji benih halus dan biji
benih kasar.
a. Kelebihan pembiakan seks
i. Biji benih mudah diperolehi.
ii. Boleh dibiakkan dalam kuantiti yang banyak.
iii. Pokok mempunyai akar tunjang.
b. Kekurangan pembiakan seks

i. Tidak semua tanaman mengeluarkan biji benih.
ii. Ciri-ciri pokok induk tidak diwarisi sepenuhnya.
iii. Pertumbuhan tidak sekata.
iv. Lambat mencapai tahap matang.
Biji benih halus Biji benih kasar
2. Pembiakan Tanaman Secara Aseks.

Pembiakan tanaman secara aseks adalah pembiakan individu baru dari satu
induk tanpa melibatkan penggabungan gamet. Pembiakan aseks juga dikenali
sebagai pembiakan vegetatif yang menggunakan bahagian tumbuhan seperti:
a) Keratan batang.
b) Keratan Daun.
c) Tut.
d) Cantuman
e) Pembahagian Organ Tanaman.
f) Kultur tisu.
28
a. Keratan Batang.
Kaedah ini menggunakan bahagian tanaman seperti batang, ranting dan

dahan tanaman. Keratan batang boleh dibahagi kepada tiga jenis iaitu:
i. Keratan Kayu Lembut
Keratan diambil dari bahagian yang termuda sekali atau masih hijau.
Contoh tanaman yang biasa digunakan untuk pembiakan keratan kayu
lembut adalah pokok ati-ati (Coleus sp), ros jepun (Portulaca
grandiflora) dan bayam merah Iresine sp.).
ii. Keratan Kayu Sederhana

Keratan diambil daripada dahan atau ranting yang baru matang. Contoh
tanaman yang biasa digunakan untuk pembiakkan keratan kayu
sederhana adalah seperti bunga raya (Hibiscus sp.), puding (Codiaeum
sp.) dan bunga loceng (Allamanda sp.).
iii. Keratan Kayu Keras

Keratan diambil dari bahagian batang atau dahan yang telah matang.
keras ialah Pterocarpus indicus, Tecomaria capensis dan Baphia nitida.
Keratan Batang
29
b. Keratan Daun
Pembiakan secara keratan daun boleh dilakukan pada pokok yang

mempunyai daun yang berlendair kerana daun jenis ini banyak makanan
yang tersimpan di dalamnya. Terdapat empat cara menyediakan keratan
daun iaitu:
i. Keratan Lai Daun.

Cara keratan lai daun sesuai pada tanaman yang mempunyai lai
daun yang panjang seperti pokok lidah jin (Sansevieria trifasciata).
Lai daun yang diambil dan dipotong sepanjang 3cm atau 4cm.
ii. Keratan Urat Daun.

Daun tanaman seperti resam batu (Begonia spp.) dibiakkan dengan
meletakkan lai daunnya di atas medium pengakaran dan uratnya
dikerat-kerat. Setiap urat daun yang dikerat akan mengeluarkan anak
pokok yang baru.
30
iii. Keratan Tunas Daun.

Keratan tunas daun terdiri daripada daun serta tunas ketiak dan
sebahagian batang. Contoh tanaman yang boleh dibiakkan dengan
keratan tunas daun ialah seperti Honeysucle (Lornicera spp.)
iv. Keratan Lai Daun Dan Tangkai Daun.

Keratan lai daun dan tangkai daun terdiri daripada sekeping daun
bersama tangkai daunnya sekali. Contoh tanaman yang boleh
dibiakkan dengan kaedah ini ialah Violet Africa (Saintpaulia spp.) dan
Gloxina sp.
31
c. Tut
Kaedah pembiakan secara tut, merupakan satu teknik pembiakan yang
dilakukan pada dahan atau ranting yang masih terlekat pada pokok induk.
Oleh itu bahagian yang terlibat masih mendapat makanan dan air dari pokok
induk. Apabila tut telah berjaya ia boleh dipisahkan daripada pokok induk.
Kelebihan Tut
i. Ciri pokok induk diwarisi sepenuhnya.
ii. Tanaman baru lebih cepat matang.
Kekurangan Tut
i. Pembiakan secara tut tidak boleh dibiak dengan kuantiti yang banyak pada
sesuatu pokok induk.
ii. Tanaman lebih mudah tumbang kerana tidak mempunyai akar tunjang.
iii. Pembiakan secara tut memerlukan kemahiran membuat tut.
32
d. Cantuman.
Pembiakan cantuman juga dinamakan pertunasan. Cantuman dilakukan

untuk mendapatkan klon-klon baru yang lebih baik. Proses pembiakan
secara cantuman memerlukan dua komponen penting iaitu pokok penanti
dan sion. Pokok penanti ialah pokok yang sistem akarnya akan digunakan di
dalam cantuman ini. Sementara sion pula ialah bahagian pokok seperti mata
tunas atau ranting yang akan dicantumkan dengan pokok penanti. Terdapat
beberapa cara cantuman yang boleh dilakukan pada tanaman hiasan
seperti:
i. Cantuman Baji
ii. Cantuman Mata Tunas
33
iii. Cantuman Sandingan
Contoh Cantuman Sandingan
34
e. Pembahagian Organ Tanaman
Setengah tanaman hiasan mempunyai organ atau pun bahagian khas yang
boleh digunakan untuk pembiakan seperti bebawang, ubi, stolon, rizom dan
rumpun.
i. Pembiakan Menggunakan Ubi.
Ubi ialah bahagian batang yang dugunakan untuk menyimpan makanan

dan tanaman di dalam tanah. Ubi mempunyai tunas dorman yang
terdapat pada badannya. Tunas dorman ini akan mengeluarkan pucuk
dan akar baru sekiranya disemai. Contoh tanaman berubi ialah keledek,
sengkuang dan bunga sarang tebuan (Dahlia pinnata).
ii. Pembiakan Menggunakan Rizom
Rizom ialah batang tanaman yang tumbuh di bawah permukaan tanah.

Contoh tanaman yang mempunyai rizom ialah halia (Zingiber sp),
lengkuas dan Heliconia sp.
35
iii. Pembiakan Menggunakan Stolon
Stolon ialah batang tanaman yang tumbuh melata di atas permukaan

tanah. Contoh tanaman yang mempunyai stolon ialah pegaga dan
rumput taiwan (Zoysia sp.)
iv. Pembiakan Melalui Pembahagian Rumpun.
Pembahagian rumpun dilakukan ke atas tanaman yang berumpun.

Contoh tanaman yang dibiakkan melalui pembahagian rumpun ialah
serai, buluh dan pinang merah (Cyrtostachys lacca).
36
v. Bebawang.
Bebawang adalah batang tanaman yang mempunyai ruas yang

sangat pendek dan juga daun berlendair yang keluar dari bahagian
buku. Contoh tanaman hiasan yang dibiakkan melalui bebawang
ialah bawang merah, bawang putih dan spider lily (Hymenocallis
cariebeae).
f. Pembiakan Kultur Tisu
Kultur tisu ialah pembiakan mikro yang menggunakan sekelompok tisu yang
membiak di dalam medium khas membentuk anak pokok baru.
37
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN MENGAJAR

1. Media cetak
2. Media elektronik, LCD, internet dan lain-lain
TUGASAN
1. Murid mengumpul maklumat pokok-pokok yang boleh dibiakkan secara
aseks.
2. Murid membuat pembentangan hasil maklumat pokok hiasan.
3. Murid menghasilkan buku skrap / folio / lain-lain yang berkaitan.
38
LATIHAN
Jawab semua soalan di bawah.
1. Nyatakan dua kelebihan pembiakan seks.

a) ....................................................................................
b) ....................................................................................
2. Nyatakan dua kekurangan pembiakan seks.

a) ....................................................................................
b) ....................................................................................
3) Nyatakan tiga jenis pembiakan secara keratan batang berserta contohnya

a) ..................................................................................................................
Contoh : .........................................................................................................
b) ...................................................................................................................
Contoh : .........................................................................................................
c)....................................................................................................................
Contoh : .........................................................................................................
4) Nyatakan dua kelebihan pembiakan secara tut.

a) ..............................................................................................................
b) ..............................................................................................................
5) Nyatakan dua kekurangan pembiakan secara tut.

a) ..............................................................................................................
b) ..............................................................................................................
6) Namakan dua tanaman yang boleh dibiakkan menggunakan rizom.

a) .............................................................................................................
b) .............................................................................................................
39
UNIT 2: MEMBIAK TANAMAN SECARA SEKS DAN ASEKS

2.2 Menyemai tanaman secara seks.
OBJEKTIF KHUSUS
2.2.1 Menyatakan jenis biji benih iaitu biji benih halus dan biji benih kasar.
2.2.2 Menyediakan biji benih untuk disemai.
2.2.3 Menyediakan medium semaian.
2.2.4 Menyemai biji benih di bekas semaian atau tapak semaian.
2.2.5 Menyiram dan memberi teduhan.
2.2.6 Membersihkan kawasan kerja.
40
PENGENALAN MAKLUMAT RUJUKAN
Kaedah pembiakkan tanaman secara seks adalah pembiakan yang melibatkan

persenyawaan gamet jantan dan gamet betina untuk membentuk zigot. Melalui
kaedah ini biji benih digunakan untuk mendapatkan pokok yang baru.
Segala maklumat pembiakan biji benih ini boleh diperolehi melalui beberapa saluran
seperti media elektronik dan media cetak.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
41
KANDUNGAN/ FAKTA
1. Pembiakan Secara Seks.

Pembiakan secara seks adalah pembiakan menggunakan biji benih. Terdapat
dua jenis biji benih iaitu biji benih halus dan biji benih kasar.
Biji benih halus Biji benih kasar
Biji benih untuk disemai dipilih berdasarkan ciri-ciri seperti:

a. matang atau cukup tua.
b. sihat dari serangan penyakit dan perosak.
c. saiz yang sekata
d. tidak melebihi tarikh luput.
2. Medium Semaian.
Bahan medium semaian terdiri daripada tanah loam, bahan organik dan pasir.
Medium semaian yang baik adalah campuran medium yang mampu
memberikan sokongan kepada akar, membekalkan nutien, air dan udara
kepada pokok serta bersaliran baik.
42
3. Menyemai Biji Benih.

Menyemai biji benih boleh dilakukan di dalam bekas semaian atau di tapak
semaian.
1 cm
Biji benih palma

medium
2 cm
Biji benih kasar
Biji benih halus dalam bekas semaian
43
4. Menyiram dan Memberi teduhan.
Tanaman memerlukan air yang mencukupi untuk hidup terutama pada

peringkat awal pernanaman. Aktiviti penyiraman perlu dilakukan sekurang-
kurangnya dua kali sehari. Waktu yang sesuai untuk menyiram adalah pada
waktu pagi dan waktu petang. Selepas menyemai tanaman perlulah diberikan
teduhan sama ada di rumah tumbuhan ataupun di bawah pokok.
Sistem Penyiraman Titisan Sistem Penyiraman Renjisan
Sistem Penyiraman Kapilari Semaian di bawah rumah tumbuhan
Hos penyiram Tong penyiram
44
5. Membersihkan Kawasan Kerja.
Selepas selesai menjalankan semaian biji benih kerja-kerja pembersihan

kawasan perlu dilakukan seperti:
a. Membuang sampah
b. Mengumpul sisa tanaman untuk dijadikan kompos.
c. Membersihkan dan menyimpan alatan.
d. Membersihkan sekitar ruang kerja.
Aktiviti pembersihan kawasan selepas menjalankan amali.
45
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1) Media cetak dan media elektronik
2) LCD
TUGASAN
1) Menyebut biji benih berdasarkan pengetahuan sedia ada (kiuz).
2) Menyediakan medium (menapis,menyukat, menggaul dan menyimpan).
3) Menyemai biji benih mengikut prosedur.
LANGKAH KERJA
Menyemai Biji Benih Halus

1. Sediakan bahan dan peralatan seperti sudip tangan, bekas semaian, biji
benih halus seperti Celosia sp, Tegates sp. dan Gomphrena globusa.
2. Sediakan medium semaian 2 : 1 : 1(tanah loam : bahan organik: pasir) dan
masukkan ke dalam bekas semaian. Ratakan permukaan medium.
3. Buat alur sedalam 1 cm pada medium semaian.
4. Gaulkan biji benih halus dengan pasir (1 bahagian biji benih : 5 bahagian
pasir).
5. Semai biji benih halus secara alur atau tabur terus. Kemudian menimbus
dengan lapisan tanah yang nipis.
6. Siram dan letak bawah teduhan.
7. Label tarikh menyemai, nama tumbuhan dan nama murid.
8. Rekodkan tarikh bercambah, bilangan anak benih hidup dan mati.
9. Pindahkan anak benih ke bekas lain setelah mempunyai 4 hingga 5 helai
daun.
46
Menyemai Biji Benih Kasar
1. Sediakan bahan dan peralatan seperti sudip tangan, bekas semaian, biji benih
kasar seperti Vietchia merilli, Cassia biflora dan Helianthus sp.
2. Sediakan medium semaian 2:1:1 (tanah loam : bahan organik : pasir) dan
masukkan ke dalam bekas semaian. Ratakan permukaan medium.
3. Buat lubang kecil atau alur di atas medium yang telah disediakan.
4. Tanam biji benih sedalam 2-3 kali lebih dalam daripada garis pusat biji benih.
Jarak antara biji benih ialah 3 cm.
5. Tutup lubang dengan lapisan medium.
6. Siram dan letak di bawah teduhan.
7. Label tarikh menyemai, nama tumbuhan dan nama murid.
8. Rekodkan perkara-perkara berikut :
a. Tarikh bercambah
b. Bilangan biji benih bercambah/minggu
c. Tinggi anak benih/minggu
d. Bilangan daun/minggu.
9. Anak benih dipindahkan ke bekas lain setelah mempunyai 4-5 helai daun
sebenar.
47
LATIHAN
Jawab soalan di bawah.
1) Namakan dua tanaman hiasan yang dibiakkan menggunakan biji benih

halus.
a) ...................................................................................
b) ...................................................................................
2) Namakan dua tanaman hiasan yang dibiakkan menggunakan biji benih

kasar.
a) .......................................................................................
b) .......................................................................................
3) Nyatakan ciri-ciri medium semaian yang baik.

a) .......................................................................................
b) .......................................................................................
c) .......................................................................................
d) .......................................................................................
48
PENILAIAN/PENCAPAIAN STANDARD
Borang markah kerja amali
Tajuk Projek Menyemai Biji Benih Halus
Markah
Melabel/ Merekod
Membersih (20M)
Menyemai (20M)
Menyiram (20M)
Jumlah (100M)
medium (20M)
BIL
Penyediaan
NAMA CALON
(20M)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
49
Tajuk Projek Menyemai Biji Benih Kasar
Markah
Melabel/ Merekod
Membersih (20M)
Menyemai (20M)
Menyiram (20M)
Jumlah (100M)
medium (20M)
BIL NAMA CALON
Penyediaan
(20M)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
50
UNIT 2.0 : MEMBIAK TANAMAN SECARA SEKS DAN

ASEKS
2.3 Menyemai tanaman secara aseks.
OBJEKTIF KHUSUS
2.3.1 Menyenaraikan pembiakan secara aseks iaitu keratan, cantuman, tut dan
organ tanaman.
2.3.2 Menyediakan keratan batang untuk disemai.
2.3.3 Menyediakan medium semaian.
2.3.4 Menyemai keratan batang.
2.3.5 Menyiram dan memberi teduhan.
2.3.6 Membersihkan kawasan kerja.
51
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pembiakan aseks adalah pembiakan individu baru dari satu induk tanpa melibatkan
penggabungan gamet.
Segala maklumat pembiakan secara aseks ini boleh diperolehi melalui beberapa
saluran seperti media elektronik dan media cetak.
Media elektronik :
Internet
Radio
Television
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
52
KANDUNGAN/ FAKTA
1. Pembiakan secara aseks
Pembiakan aseks juga dikenali sebagai pembiakan vegetatif yang menggunakan

bahagian tanaman seperti:
i. Keratan Batang
ii. Keratan Daun.
iii. Tut.
iv. Cantuman
v. Pembahagian Organ Tanaman.
vi. Kultur tisu.
i. Menyediakan Keratan Batang Untuk Disemai
Keratan batang merupakan kaedah yang paling mudah dibuat terhadap

tanaman hiasan dan sayuran. Dahan atau ranting yang dipilih mestilah sihat
dan tiada serangan perosak. Bahagian keratan batang boleh dibahagikan
kepada tiga jenis iaitu:
a. Keratan Kayu Lembut

Keratan diambil dari bahagian yang termuda sekali atau masih hijau.
Panjang keratan 10-15cm beserta 2-3 helai daun. Bahagian pangkal
keratan di potong serong supaya memudahkan pertumbuhan akar.
Keratan kayu lembut mudah kering dan persekitaran hendaklah sentiasa
lembab. Contoh tanaman yang biasa digunakan untuk pembiakan
keratan kayu lembut adalah pokok ati-ati (Coleus sp.), rose jepun
(Portulaca grandiflora) dan bayam merah (Iresine sp.).
b. Keratan Kayu Sederhana

Keratan diambil daripada dahan atau ranting yang baru matang. Panjang
keratan 10-20 cm beserta beberapa helai daun setiap keratan kayu
sederhana. Bahagian pangkal dan atas keratan dipotong serong supaya
memudahkan pertumbuhan akar serta mengelakkan bahagian atas
keratan rosak. Setiap keratan kayu sederhana biasanya mempunyai
sistem akar yang lebih baik berbanding keratan kayu lembut. Contoh
tanaman yang biasa digunakan untuk pembiakkan keratan kayu
sederhana adalah seperti bunga raya (Hibiscus sp.), puding (Codieum
sp.) dan bunga loceng (Alamanda sp.)
53
c. Keratan Kayu Keras

Keratan diambil dari bahagian batang atau dahan yang telah matang.
Bagi keratan kayu keras, semua daun hendaklah dibuang. Bahagian
pangkal dan atas keratan dipotong serong supaya memudahkan
pertumbuhan akar serta mengelakkan bahagian atas keratan rosak.
keras ialah Pterocarpus indicus, Tecomaria capensis dan Baphia nitida.
ii. Menyediakan Medium Semaian
Medium semaian yang digunakan hendaklah mempunyai saliran yang baik,

gembur, tidak mengandungi biji benih rumpai dan agen penyakit serta
serangga. Medium penyemaian yang boleh digunakan ialah pasir dan bahan
organik dengan nisbah campuran tanah untuk medium semaian 1:1 (satu
bahagian pasir: satu bahagian bahan organik). Jika tiada bahan organik,
sabut kelapa yang telah dihancurkan boleh digunakan.
iii. Menyemai Keratan Batang
Sebelum disemai celupkan bahagian bawah keratan dengan hormon

penggalak akar untuk membantu menggalakkan pengeluaran dan
pertumbuhan akar. Kemudian disemaikan ke dalam lubang atau alur yang
telah disediakan dan padatkan medium di sekeliling batang.
54
iv. Menyiram dan Memberi teduhan
Penyiraman perlu dilakukan sekurang-kurangnya dua kali sehari. Waktu

yang sesuai untuk menyiram adalah pada waktu pagi dan waktu petang.
Selepas menyemai tanaman perlulah diberikan teduhan sama ada di rumah
tumbuhan ataupun di bawah pokok.
v. Membersihkan Kawasan Kerja
Selepas selesai menjalankan semaian biji benih kerja-kerja pembersihan

kawasan perlu dilakukan seperti:
a. membuang sampah
b. mengumpul sisa tanaman untuk dijadikan kompos.
c. membersihkan dan menyimpan alatan.
d. membersihkan sekitar ruang kerja.
55
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
BAHAN
1. Bahan tanaman keratan kayu lembut adalah pokok ati-ati (Coleus sp.), ros
jepun (Portulaca grandiflora) dan bayam merah ( Iresine sp. ).
2. Bahan tanaman keratan kayu sederhana adalah seperti bunga raya (Hibiscus
sp.), puding ( Codieum sp.) dan bunga loceng ( alamanda sp. )
3. Bahan tanaman keratan kayu keras ialah Pterocarpus indicus, Tecomaria
capensis dan Baphia nitida.
4. Medium semaian 1:1 (satu bahagian pasir: satu bahagian bahan organik).
5. Hormon penggalak akar
ALATAN
1. Alatan sekateur
2. Bekas semaian / beg politena / pasu
3. Tong penyiram
4. Sudip tangan
TUGASAN
1. Menyebut jenis pembiakan aseks berdasarkan pengetahuan sedia ada (kuiz).
2. Menyediakan medium (menapis,menyukat, menggaul dan menyimpan).
3. Menyemai keratan batang secara amali.
4. Membersihkan ruang kerja.
56
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan bahan dan peralatan seperti keratan batang lembut, sederhana

dan keras, hormon penggalak akar, medium semaian (1 bahagian pasir : 1
bahagian bahan organik ), sekateur, bekas semaian, sudip tangan dan tong
penyiram.
2. Masukkan medium semaian (1:1) ke dalam bekas semaian dan ratakan.
3. Menyediakan keratan batang ( keras, sederhana dan lembut ).
4. Buat lubang kecil di atas medium yang telah disediakan.
5. Semai keratan batang ke dalam lubang yang telah tersedia. Padatkan medium
disekeliling batang.
6. Siram dan letakkan di bawah teduhan.
7. Labelkan tarikh menyemai dan namakan pokok.
8. Membersihkan kawasan kerja dan peralatan yang telah digunakan untuk
membuat semaian.
57
LATIHAN
Jawab soalan di bawah.
1. Nyatakan tiga jenis keratan batang.
a.
b.
e.
Rajah 1
2. Berdasarkan rajah 1 , nyatakan panjang keratan tersebut.
a. Keratan A :
b. Keratan B :
c. Keratan C :
3. Senaraikan tiga peralatan yang digunakan untuk menyediakan pembiakan

tumbuhan hiasan secara keratan batang.
a. .................................................................................
b. .................................................................................
c. .................................................................................
58
PENILAIAN
Tajuk Projek Menyemai Keratan Batang
Markah
Melabel/ Merekod
Membersih (20M)
Menyemai (20M)
Menyiram (20M)
Jumlah (100M)
medium (20M)
BIL NAMA CALON Penyediaan
(20M)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
59
3.1 Mengenal pasti jenis sayur-sayuran.
OBJEKTIF KHUSUS
Di akhir modul ini pelajar berkebolehan:
3.1.1 Menyatakan jenis-jenis sayuran iaitu sayuran jenis daun, buah, kekacang
dan umbisi.
3.1.2 Menyatakan contoh-contoh sayuran mengikut jenis daun, buah, kekacang
dan umbisi.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Sayuran boleh dibahagikan kepada empat jenis iaitu jenis daun, jenis buah, jenis
kekacang dan jenis umbisi. Sayur-sayuran kaya dengan kandungan nutrien seperti
vitamin, mineral, lemak, protein dan karbohidrat. Aktiviti penanaman sayuran
memberi beberapa faedah seperti memaksimakan penggunaan tanah, menyihatkan
badan, membekalkan sayuran yang segar dan bersih serta menjimatkan belanja.
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
60
KANDUNGAN/FAKTA
1. Sayuran Jenis Daun

(i) Contoh: Sawi bunga, sawi putih, bayam, kangkung, kubis, cekur manis
dan yang lainnya membekalkan unsur mineral seperti besi dan kalsium.
(ii) Sayuran ini juga membekalkan vitamin A dan vitamin C.
(iii) Sayuran jenis daun hijau seperti kangkung, sawi hijau dan kailan juga
berfungsi sebagai pelawas untuk mengelakkan sembelit.
Kangkung Sawi
2. Sayuran Jenis Buah

(i) Contoh: Cili, terung, tomato, timun, peria, bendi dan petola.
(ii) Buah yang berwarna merah, kuning atau oren akan membekalkan vitamin
A. Semua sayuran dalam kumpulan ini akan membekalkan unsur minerall
dan vitamin yang berfungsi menyedapkan makanan.
Tomato Cili merah
3. Sayuran Jenis Kekacang

(i) Contoh kacang botor/kelisa, kacang panjang, kacang buncis,
kacang pis.
(ii) Sayuran ini mengandungi protein yang tinggi dan vitamin.
61
(iii) Penting untuk dimakan terutamanya jika sumber protein yang lain seperti
ikan, daging, dan telur berkurangan dalam hidangan sehari.
(iv) Sayuran ini mampu mengantikan sumber protein yang terdapat dalam
ikan, daging dan telur sekiranya menu tersebut tiada dalam hidangan
Kacang kelisa/kacang botor
Kacang panjang
Kacang pis
62
4. Sayuran Jenis Umbisi

(i) Contoh: keledek, keladi, ubi kayu, lobak putih, lobak merah dan
sengkuang.
(ii) Ubi yang berwarna putih membekalkan karbohidrat dan mineral.
(iii) Ubi yang berwarna kuning seperti karot membekalkan vitamin A.
Lobak merah
Keladi
5. Kepentingan Sayuran
i. Menjimatkan perbelanjaan keluarga.
ii. Sumber makanan dan nutrien yang penting seperti Vitamin, garam mineral,
protein, karbohidrat, serat dan lemak.
iii. Kepentingan Komersial.
iv. Sumber ekonomi negara.
v. Menyediakan peluang pekerjaan.
vi. Mengurangkan sumber import makanan.
63
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Gambar sayur-sayuran
2. Kertas Lukisan
3. Gunting
4. Gam kertas
5. Pen marker
TUGASAN
1. Mencari gambar sayur-sayuran mengikut jenis.
LANGKAH KERJA
1. Mengkategori gambar sayuran mengikut jenis.
2. Menampal gambar sayuran yang telah dikategorikan di atas kertas lukisan.
3. Melabel mengikut jenis sayuran dengan betul.
64
LATIHAN
Kenal pasti gambar di bawah dengan jenis sayuran yang sesuai.
GAMBAR JENIS SAYURAN
65
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
BIL PERKARA YANG DINILAI
YA TIDAK
1. Menyatakan jenis-jenis sayuran
2. Menyatakan contoh-contoh sayuran

Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
NAMA GURU T/Tangan &Tarikh
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
66
3.2 Mengenal pasti alatan dan bahan untuk menyediakan batas tanaman.
OBJEKTIF KHUSUS

3.2.1 Menyenaraikan alatan untuk menyediakan batas tanaman iaitu alatan tangan,
pongkes, kereta sorong dan alatan penyiram.
3.2.2 Menyenaraikan bahan untuk menyediakan batas tanaman iaitu bahan
organik dan kapur.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
1. Peralatan Tangan
Peralatan tangan adalah penting untuk menjalankan kerja-kerja membina
batas tanaman dengan sempurna dan cepat. Antara alatan yang biasa
digunakan ialah cangkul, sekop, sudip tangan, pungkis, pencakar, penyiram
dan kereta sorong.
2. Bahan Organik
Bahan organik ialah sisa tumbuhan dan haiwan yang telah reput. Ia
berfungsi menambah kesuburan tanah dan membaiki struktur tanah. Contoh
bahan organik ialah kompos, tinja haiwan dan sisa tumbuhan yang telah
reput.
3. Kapur
Kapur digunakan untuk mengurangkan keasidan tanah dan membantu
pembiakan hidupan seni.
4. Pengapuran
Ialah proses menabur kapur pada tanah yang berasid.
Tujuan :
i. Mengurangkan keasidan tanah.
ii. Membantu meninggikan aktiviti mikro organisma.
Contoh bahan pengapuran: Dolomite, kapur mati, lime stone, CIRP
67
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Jurnal
KANDUNGAN/FAKTA
1. Cangkul
Digunakan untuk menggali, mengeluar tanah, membina batas, menimbun
tanah dan merumput.
2. Cangkul Serampang
Digunakan untuk memecah tanah keras dan meratakan tanah.
68
3. Sekop
Digunakan untuk menyodok, menggali dan memotong tanah.
4. Sudip tangan
Digunakan untuk menggembur tanah dalam kawasan yang kecil dan
mengubah anak benih dan keratan berakar.
5. Pencakar
Digunakan untuk megumpul daun-daun, menimbun, merata batas dan
membuang batu-batu kecil.
69
6. Alat penyiram
Digunakan untuk kerja penyiraman tanaman di batas.
7. Kereta sorong
Digunakan untuk membawa hasil tanaman, bahan medium dan
sebagainya.
70
LATIHAN
1. Namakan alatan dan bahan perkebunan di bawah:
ALATAN BAHAN
1. Cangkul 1.
2. 2.
3. 3. Baja Fosfat (Kapur)
71
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyenaraikan alatan untuk menyediakan

1.
batas tanaman
Menyenaraikan bahan untuk menyediakan
2.
batas tanaman
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
72
3.3 Menyediakan batas tanaman.
OBJEKTIF KHUSUS

3.3.1 Membersihkan kawasan dengan menggunakan alatan yang betul.
3.3.2 Mengukur menggunakan pita ukur dan menanda kawasan dengan kayu
pancang.
3.3.3 Menggembur tanah dengan alatan yang betul.
3.3.4 Membina batas tanaman berukuran antara 15 cm - 20 cm tinggi, 60 cm - 90
cm lebar dan sekurang-kurangnya 180 cm panjang.
3.3.5 Menggaul tanah dengan bahan organik dan kapur hingga sekata.
3.3.6 Meratakan permukaan batas tanaman.
3.3.7 Menggunakan alatan dengan cara yang betul dan selamat.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Tanaman sayuran memerlukan batas supaya air tidak bertakung, memperbaiki

saliran, pengudaraan dan memudahkan pengurusan.
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
73
KANDUNGAN/FAKTA
1. Pemilihan tapak
a) Faktor yang mempengaruhi tapak pertanian ialah:
b) Kawasan yang luas, lapang dan rata.
c) Mempunyai tanah loam yang tinggi.
d) Berhampiran dengan sumber air.
e) Mempunyai kemudahan infrastruktur.
f) Berhampiran dengan kawasan penduduk.
2. Menyediakan batas semaian tapak tanaman

a) Aktiviti pembersihan dengan membuang anak pokok, batuan dan sampah
sarap.
b) Membajak dan menggembur tanah menggunakan cangkul atau cangkul
serampang.
3. Menyediakan
a) Mengukur menggunakan pita ukur dan menanda kawasan menggunakan
kayu pancang.
b) Membina batas tanaman berukuran antara 15 cm-20 cm tinggi, 60 cm-90
cm lebar dan sekurang-kurangnya 180 cm panjang.
c) Menabur baja organik dan kapur di permukaan batas dan menggaul
menggunakan cangkul.
74
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan
i. Kapur
ii. Bahan organik
iii. Tali
iv. Kayu pancang
2. Alatan
i. Cangkul
ii. Sekop
iii. Pungkis
iv. Pita pengukur
v. Kereta sorong
vi. Cangkul serampang
TUGASAN
1. Membina batas tanaman sayuran
75
LANGKAH KERJA
1. Membersihkan kawasan dengan 2. Menggembur tanah dengan alatan

menggunakan alatan yang betul. yang betul.
3. Mengukur menggunakan pita ukur 4. Membina batas tanaman mengikut

dan menanda kawasan dengan kayu ukuran yang betul dan menggaul tanah
pancang. dengan bahan organik dan kapur
dengan sekata.
5. Contoh batas yang telah siap untuk 6. Batas yang siap disungkup dengan
penanaman sayuran. plastik hitam perak (Silver Shine)
76
LATIHAN
Jawab semua soalan.
1. Di bawah merupakan 5 antara langkah penyediaan batas. Berdasarkan

pengalaman anda menyediakan batas, susunkan langkah tersebut mengikut
urutan.
Mengukur menggunakan pita ukur dan menanda kawasan dengan kayu
pancang.
Batas yang siap disungkup dengan plastik hitam perak (Silver Shine).
1 Membersihkan kawasan dengan menggunakan alatan yang betul.

Membina batas tanaman mengikut ukuran yang betul dan menggaul
tanah dengan bahan organik dan kapur dengan sekata.
Menggembur tanah dengan alatan yang betul.
2. Senaraikan TIGA bahan yang digunakan untuk membina batas.
i. .........................................................
ii. .........................................................
iii. .........................................................
3. Tuliskan LIMA peralatan yang digunakan untuk membina batas.
i. .........................................................
ii. .........................................................
iii. .........................................................
iv. .........................................................
v. .........................................................
77
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Membersihkan tapak tanaman.
Menggemburkan tanah menggunakan alatan

2.
tangan.
3. Mengukur dan menanda kawasan.
4. Membina batas mengikut ukuran disyorkan

Menabur dan menggaul baja organik serta
5.
kapur di permukaan batas.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
78
3.4 Mengenal pasti alatan dan bahan untuk menyemai biji benih.
OBJEKTIF KHUSUS

3.4.1 Menyenaraikan alatan untuk menyemai iaitu tray semaian, sudip tangan dan
penyiram.
3.4.2 Menyenaraikan bahan untuk semaian iaitu pasir sungai, biji benih dan
hormon penggalak percambahan.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pemilihan alatan yang betul adalah penting untuk menjalankan kerja-kerja

menyemai biji benih supaya dengan ia dapat dilaksanakan dengan sempurna dan
cepat. Antara alatan yang biasa digunakan untuk menyemai biji benih ialah tray
semaian (seedling trays), sudip tangan, dan penyiram. Manakala bahan semaian
digunakan untuk menyemai biji benih sayuran agar biji benih boleh hidup dengan
subur dan sempurna. Antara bahan yang biasa digunakan adalah pasir sungai, biji
benih dan hormon penggalak percambahan.
Media elektronik
Internet
Radio
TV
Media cetak
Surat khabar
Jurnal
Majalah
79
KANDUNGAN / FAKTA
1. Tray Semaian
Mempunyai pelbagai saiz dan warna. Jumlah lubang pada tray semaian
berbeza mengikut saiz tray tersebut. Tray semaian digunakan untuk
menyemai biji benih.
2. Sudip tangan
Digunakan untuk menggembur tanah dalam kawasan yang kecil dan
mengubah anak benih dan keratan berakar.
3. Penyiram
Mempunyai perbagai bentuk, saiz dan warna. Digunakan untuk menyiram biji
benih yang telah disemai dan juga tanaman.
80
4. Biji Benih
Lazimnya terdapat dua jenis biji benih iaitu biji benih besar dan biji benih
halus.Biji benih besar berukuran melebihi 5 mm garis pusat seperti biji benih
kekacang, bendi dan sebagainya. Manakala biji benih halus berukuran kurang
5 mm garis pusat seperti biji benih sawi, bayam dan sebagainya.
Biji Benih Besar Biji Benih Halus
5. Hormon Penggalak Percambahan
Digunakan untuk meningkatkan peratus percambahan biji benih (Auksin,

Sitokinin dan Giberellin)
81
LATIHAN
1. Namakan alatan di bawah.
.............................................................
.............................................................
..............................................................
82
2. Nyatakan dua jenis biji benih sayuran.
i. ...................................................................
ii. ...................................................................
3. Apakah kegunaan bahan di bawah?
i. ......................................................................................................
83
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyenaraikan alatan untuk menyemai biji

1.
benih
Menyenaraikan bahan untuk menyemai biji
2.
benih
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
84

3.5 Menyemai biji benih sayuran.
OBJEKTIF KHUSUS

3.5.1 Menyemai biji benih mengikut prosedur.
3.5.2 Melabel pada batas tanaman dengan menulis nama tanaman dan tarikh
menyemai.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Aktiviti penyemaian biji benih sayuran boleh disemai terus ke batas atau disemai di
petak semaian. Ianya bergantung kepada saiz dan jenis biji benih tersebut. Bagi biji
benih yang bersaiz halus ia perlu disemai terus ke batas manakala biji benih bersaiz
kasar disemai di petak semaian.
Media elektronik
Internet
Radio
TV
Media cetak
Surat khabar
Jurnal
Majalah
85
KANDUNGAN / FAKTA
1. Menyemai biji benih sayur-sayuran.
1.1 Kategori biji benih.

Biji benih sayur-sayuran dibahagikan kepada dua kategori, iaitu biji benih
bersaiz kasar dan biji bersaiz halus.
Contoh biji benih bersaiz kasar
Biji Benih Kacang Panjang Biji Benih Bendi
Biji Benih Timun Biji Benih Cili
86
Contoh biji benih bersaiz halus
Biji Benih Sawi Biji Benih Bayam
Biji Benih Kailan Biji Benih Salad
1.2 Memilih biji benih.

Biji benih yang dipilih untuk disemai mempunyai ciri-ciri berikut :
i. Bernas, iaitu mempunyai isi yang penuh.
ii. Cukup matang, bagi memastikan kadar percambahan yang tinggi.
iii. Bebas dari jangkitan penyakit dan perosak.
1.3 Kaedah menyemai

i. Menyemai biji benih sayuran bersaiz kasar
Biji benih sayuran bersaiz kasar boleh disemai terus ke ladang
menggunakan kotak semaian atau menggunakan dulang semaian (seed
tray)
87
ii. Menyemai biji benih sayuran bersaiz halus

Biji benih sayuran bersaiz halus disemai terus ke batas menggunakan
kaedah tabur terus atau kaedah alur. Biji benih tersebut perlu dicampur
dengan pasir halus pada kadar 1:5 (1 bahagian biji benih : 5 bahagian
pasir halus). Sungkupan dibuat menggunakan rumput kering, pelepah
kelapa atau sisa tumbuhan untuk mengelak biji benih dihanyut oleh air
siraman atau hujan.
1.4 Melabel
Melabel pada batas tanaman dengan menulis nama tanaman dan tarikh
menyemai.
Setelah semua aktiviti menyemai dilakukan, setiap tapak semaian atau bekas
semaian yang digunakan perlu dilabel dengan menyatakan nama tanaman
seperti sawi, kangkung, bendi, kacang panjang dan sebagainya. Kemudian
dalam label tersebut juga perlu dinyatakan tarikh perlaksanaan semaian
tersebut dilakukan.
Contoh label pada batas
88
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Bahan
a. Biji benih
b. Medium semaian (tanah loam, bahan organik dan pasir)
c. Tag tanaman (Label nama tanaman dan tarikh perlaksanaan)
2. Peralatan
a. Cangkul
b. Sudip tangan
c. Serampang tangan
d. Kotak semaian
e. Beg politena
f. Pencakar
TUGASAN
1. Menyemai sayuran berbiji benih besar mengikut prosedur.

2. Menyemai sayuran berbiji benih kecil mengikut prosedur.
3. Melabel tanaman yang disemai menggunakan tag tanaman.
LANGKAH KERJA
1. Menyemai sayuran berbiji benih besar

a. Menyediakan batas penanaman.
b. Menyediakan lubang penanaman.
c. Menanam dua atau tiga biji benih dalam satu lubang.
d. Menutup biji benih dengan selapisan tanah yang nipis.
e. Membuat sungkupan dengan bahan yang sesuai.
f. Menyiram.
2. Menyemai sayuran berbiji benih kecil.

a. Semaian secara tabur terus.
i. Menyediakan batas penanaman.
ii. Menggaul biji benih dengan pasir mengikut nisbah 1:5.
iii. Menabur biji benih tersebut ke batas tetap.
iv. Timbuskan biji benih dengan selapisan tanah yang nipis.
v. Membuat sungkupan menggunakan bahan yang sesuai.
vi. Menyiram.
89
b. Semaian secara alur.

i. Menyediakan batas tanaman.
ii. Menggaul biji benih dengan pasir mengikut nisbah 1:5.
iii. Membuat alur di batas tetap mengikut jarak yang sesuai antara
barisan.
iv. Menabur biji benih tersebut kedalam alur.
v. Timbuskan biji benih dengan selapisan tanah yang nipis.
vi. Membuat sungkupan menggunakan bahan yang sesuai.
vii. Menyiram.
LATIHAN
1. Pernyataan di bawah menunjukkan langkah-langkah menyemai biji benih

sayuran di atas batas.
Tandakan () bagi pernyataan yang betul mengikut kaedah menyemai biji benih
Kaedah Menyemai
Biji Benih
Biji Benih Halus
Langkah Menyemai Besar
Secara Secara
Secara
Tanam Tabur
Alur
Terus Terus
a. Menyediakan lubang penanaman
b. Menggaul biji benih dengan pasir
pada nisbah 1;5
c. Menanam 2 atau 3 biji benih dalam
lubang
d. Menabur biji benih di permukaan
batas
e. Menabur biji benih ke dalam alur
f. Menimbus dengan selapisan tanah
yang nipis
g. Menyiram
90
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyemai biji benih besar secara tanam

1.
terus
2. Menyemai biji benih halus secara tabur terus
3. Menyemai biji benih halus secara alur
4. Melabel batas tanaman/semaian

Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
91
3.6 Mengenal pasti alatan dan bahan untuk menjaga tanaman.
OBJEKTIF KHUSUS

3.6.1 Menyenaraikan alatan untuk menjaga tanaman iaitu alatan penyiraman dan
alatan kawalan perosak.
3.6.2 Menyenaraikan bahan untuk menjaga tanaman iaitu bahan sungkupan dan
racun makhluk perosak
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Proses menjaga selepas menanam adalah amat penting bagi memastikan

tanaman hidup dengan subur dan mengeluarkan hasil yang tinggi. Antara
peralatan yang digunakan semasa proses penjagaan ialah alatan untuk menyiram,
membaja, menggembur tanah, merumpai, dan alatan bagi mengawal perosak serta
penyakit. Manakala bahan yang digunakan semasa menjaga tanaman adalah
sungkupan, bahan organik/ baja dan racun makhluk perosak.
Media elektronik
Internet
Radio
TV
Media cetak
Surat khabar
Jurnal
Majalah
92
KANDUNGAN / FAKTA
1. Perlatan untuk menjaga tanaman.
1.1 Peralatan untuk menyiram.
Bekas penyiram Penyiraman titisan
Percikan/ Sprinkler Hos getah
1.2 Peralatan untuk Membaja.
Sudip tangan Serampang tangan
93
1.3 Peralatan untuk Menggembur Tanah.
Cangkul Serampang tangan
1.4 Peralatan untuk Merumpai.
Tajak Pam racun
1.5 Peralatan untuk Mengawal Perosak dan Penyakit.
Pam racun, pakaian kalis air,

Sarung tangan getah
penutup hidung dan mata
94
2. Bahan Untuk Menjaga Tanaman.
2.1 Bahan Sungkupan.
Plastik Silver shine Rumput kering
2.2 Baja Kimia / Bahan Organik.
Baja kimia Berbutir Baja Organik
2.3 Racun Makhluk Perosak
Racun kulat Racun Serangga
95
2.4 Racun Makhluk Perosak.
Racun rumpai Racun rumpai
96
LATIHAN
1. Namakan alatan dan bahan penjagaan tanaman di bawah:
ALATAN BAHAN
a. d.
b. e.
c. f.
97
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Mengenal pasti alat untuk menjaga tanaman
Mengenal pasti bahan untuk menjaga

2.
tanaman
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
98
3.7 Menjaga tanaman.
OBJEKTIF KHUSUS

3.7.1 Melakukan penyiraman mengikut keperluan tanaman.
3.7.2 Meletak bahan sungkupan yang sesuai di permukaan batas.
3.7.3 Melakukan kerja-kerja penjarangan anak benih.
3.7.4 Melakukan kerja-kerja merumpai, menggembur dan membaja dengan cara
yang betul mengikut jadual.
3.7.5 Melakukan kawalan perosak dan penyakit mengikut keperluan.
3.7.6 Melengkapkan jadual penjagaan tanaman sayuran.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Menjaga tanaman merupakan proses penjagaan tanaman bagi memastikan ia

subur dan mengeluarkan hasil yang tinggi. Proses penjagaan melibatkan beberapa
aktiviti iaitu menyiram, membaja, menggembur, merumpai, mengawal perosak dan
penyakit, membuat sungkupan dan membuat penjarangan.
Media elektronik
Internet
TV
Radio
Media cetak
Surat khabar
Majalah
Manual
99
KANDUNGAN / FAKTA
1. Menyiram.
a. Tujuan :
Penyiraman dilakukan untuk menggantikan air yang telah hilang daripada
tumbuhan melalui proses transpirasi.
b. Tanda-tanda tumbuhan kekurangan air dan perlu disiram, ialah :

(i) Daun menjadi layu.
(ii) Keadaan tanah / medium kering.
c. Teknik penyiraman.
(i) Menyiram secara manual dengan menggunakan tong penyiram atau
bekas penyiram.
(ii) Percikan menggunakan sprinkler.
(iii) Penyiraman titisan di mana siraman terus ke pangkal pokok.
Tong penyiram Getah paip
Sistem percikan Sistem percikan
100
Sistem titisan Sistem titisan
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan
Air
2. Peralatan
Tong penyiram
TUGASAN
1. Menyiram dengan cara yang betul mengikut keperluan tanaman.

2. Menyiram dilakukan pada waktu pagi dan lewat petang untuk mengelakkan
pengewapan tanah yang panas.
3. Elakkan menyiram menggunakan paip getah kerana percikan air akan
melarikan butir tanah di batas.
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan tong penyiram.

2. Mengisi air ke dalam tong penyiram mengikut keperluan tanaman.
3. Menyiram terus pada tanaman.
101
LATIHAN
1. Namakan teknik penyiraman seperti rajah di bawah:
Teknik penyiraman
.............................................................
............................................................
.............................................................
2. Nyatakan dua tanda tanaman perlu disiram.
i. ............................................................................................
ii...............................................................................................
102
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Melakukan penyiraman ke atas tanaman

1.
dengan menggunakan tong penyiram
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
103
KANDUNGAN / FAKTA
2. Sungkupan.
a. Tujuan:
(i) Merendahkan suhu tanah.
(ii) Mengekalkan kelembapan tanah.
(iii) Mengelakkan tanah menjadi terlalu keras dan padat.
(iv) Menghalang pertumbuhan rumpai.
(v) Menghalang hakisan oleh hujan lebat.
(vi) Menjadi baja organik setelah mereput.
b. Bahan sungkupan.
(i) Rumput atau daun kering.
(ii) Sisa tumbuhan ladang seperti sabut kelapa (coco peat),
tandan kelapa sawit
Sungkupan dengan rumput kering Sungkupan dengan daun kering
Sungkupan pada batas tanaman.
104
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan
i. Rumput
ii. Daun kering
iii. Sisa tumbuhan ladang
TUGASAN
1. Membuat sungkupan pada batas penanaman menggunakan bahan-bahan
sungkupan yang sesuai.
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan bahan seperti rumput kering, sabut kelapa, sisa tumbuhan
ladang.
2. Meletak bahan sungkupan di permukaan batas penanaman hingga memenuhi
semua permukaan batas.
105
LATIHAN
1. Namakan bahan sungkupan yang digunakan seperti rajah di bawah:
Gambar Foto Bahan sungkupan
.............................................................
............................................................
.............................................................
2. Nyatakan Tiga tujuan memberi sungkupan.
i. ............................................................................................
ii...............................................................................................
iii...............................................................................................
106
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyediakan bahan sungkupan
2. Meletakkan sungkupan di atas batas
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
107
KANDUNGAN / FAKTA
3. Penjarangan.
a. Tujuan :
(i) Mengurangkan anak benih merebut cahaya, air dan nutrien.
(ii) Membuang anak benih yang lemah dan rosak.
Melakukan penjarangan dengan kaedah

mencabut anak tanaman.
108
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Peralatan.
a. Sudip tangan.
b. Pisau.
c. Pungkis atau alatan lain yang bersesuaian.
TUGASAN.
1. Membuat penjarangan dengan cara mencabut dengan tangan atau
menggunakan sudip tangan.
2. Membuat penjarangan dengan cara memotong tanaman yang tumbuh terlalu
rapat dengan menggunakan pisau.
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan alatan yang sesuai untuk melaksanakan aktiviti penjarangan.
2. Memilih tanaman yang perlu dibuat penjarangan
3. Mencabut tanaman yang tumbuh terlalu rapat menggunakan sudip tangan
atau memotong menggunakan pisau.
109
LATIHAN
1. Namakan dua cara melakukan penjarangan.
i. ...................................................................................................................
ii. ..................................................................................................................
2. Nyatakan dua tujuan melakukan penjarangan.
i. ............................................................................................
ii...............................................................................................
3. Senaraikan dua alat yang digunakan untuk melakukan penjarangan.
i. .........................................................................................
ii. .........................................................................................
110
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyediakan alat untuk melakukan

1.
penjarangan
2. Melakukan penjarangan
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
111
KANDUNGAN / FAKTA
4. Merumpai, Menggembur Dan Membaja.
a. Merumpai
Aktiviti membuang tumbuhan yang tidak di kehendaki.
Tujuannya untuk mengelakkan persaingan mendapatkan cahaya, air, ruang
dan nutrien.
b. Menggembur.
Aktiviti menggembur dilakukan untuk melonggarkan tekstur tanah.
Tujuannya untuk membaiki saliran, pengudaraan tanah dan membantu akar
menembusi tanah dengan lebih mudah.
c. Membaja.
Aktiviti membekalkan nutrien kepada tumbuhan dengan cara menabur dan
menyiram. Dua jenis baja yang boleh diberi iaitu baja organik dan baja
kimia.
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan
a. Baja kimia
b. Baja organik
2. Peralatan
a. Serampang tangan.
b. Sudip tangan.
c. Pencakar.
d. Baldi.
e. Cangkul.
f. Bekas penyembur / tong penyiram.
g. Sarung tangan getah.
112
TUGASAN
1. Mencabut rumpai yang tumbuh dan bersaing dengan tanaman.

2. Menggembur tanah di sekeliling pangkal tanaman, menggunakan alatan yang
sesuai.
3. Membaja tanaman menggunakan baja yang sesuai.
LANGKAH KERJA
1. Merumput.
a. Menyediakan alatan untuk merumput.
b. Mencabut rumpai di batas penanaman menggunakan tangan atau alatan
yang sesuai.
c. Mengumpul rumpai yang telah dicabut dan dibuang ke tempat yang
disediakan.
2. Menggembur tanah.
a. Menyediakan alatan yang sesuai digunakan untuk menggembur.
b. Menggemburkan tanah pada sekeliling pangkal tanaman di atas batas
penanaman.
c. Memastikan proses menggembur yang dilakukan tidak merosakkan akar,
batang atau mana-mana bahagian tumbuhan.
3. Membaja.
a. Menyediakan peralatan dan bahan yang sesuai.
b. Menabur baja di sekeliling pangkal tanaman menggunakan baja
kimia/organik.
c. Menyiram dengan air secukupnya.
113
LATIHAN
1. Senaraikan tiga alat yang digunakan untuk merumput.
i. .....................................................................................
ii. ....................................................................................
iii. ...................................................................................
2. Namakan dua jenis baja yang digunakan bagi tanaman sayuran.
i. ......................................................................................
ii. .....................................................................................
3. Nyatakan tiga tujuan menggemburkan tanah
i......................................................................................
ii. ....................................................................................
iii. ...................................................................................
114
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyediakan alat untuk merumput,

1.
menggemburkan tanah dan membaja.
Menyediakan bahan untuk merumput,
2.
menggemburkan tanah dan membaja.
Merumput, menggembur tanah dan
3.
menbaja di batas tanaman.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
115
KANDUNGAN / FAKTA
5. Mengawal perosak dan penyakit.
Haiwan perosak yang menyerang sayur-sayuran boleh menjejaskan mutu

sayur-sayuran. Di samping itu ia juga boleh membantutkan tumbesarannya.
Kebanyakan perosak sayuran adalah dari kumpulan serangga. Manakala
penyakit pula biasanya di sebabkan oleh kulat dan bakteria.
Aktiviti mengawal perosak dan penyakit boleh dilakukan dengan kaedah:

i. Kaedah fizikal seperti mengutip perosak, menggunakan perangkap atau
membalut hasil tanaman.
ii. Kawalan kultura seperti mengamalkan tanaman giliran.
iii. Kaedah kimia seperti menggunakan racun perosak.
iv. Kaedah biologi seperti menggunakan pemangsa semula jadi.
116
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan
a. Racun perosak.
2. Peralatan.
a. Penyembur racun b. Penutup hidung
c. Sarung tangan
117
TUGASAN
1. Menentukan serangan perosak atau penyakit pada tanaman.
2. Menentukan kaedah pengawalan yang bersesuaian.
3. Membuat aktiviti pengawalan penyakit dan perosak yang di perlukan.
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan alatan dan bahan yang perlu digunakan untuk membuat
kawalan perosak dan penyakit.
2. Membancuh racun perosak mengikut sukatan yang betul.
3. Menyembur pada sasaran mengikut prosedur yang betul.
*Perhatian: Akta Racun Makhluk Perosak tidak membenarkan murid di bawah 18

tahun menggunakan sebarang racun.
Cadangan: Aktiviti ini dilakukan menggunakan bahan simulasi.
118
LATIHAN
1. Nyatakan empat kaedah yang digunakan untuk mengawal perosak dan

penyakit.
i. .......................................................................................................................
ii. ......................................................................................................................
iii. .....................................................................................................................
iv. .....................................................................................................................
2. Namakan satu bahan yang digunakan untuk mengawal perosak dan penyakit
i. ......................................................................................................................
3. Senaraikan tiga alatan yang digunakan untuk mengawal perosak dan

penyakit.
i. .......................................................................................................................
ii. ......................................................................................................................
iii. .....................................................................................................................
119
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyediakan alat dan bahan untuk

1.
mengawal perosak dan penyakit.
Melakukan aktiviti pengawalan perosak dan
2.
penyakit
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
120
KANDUNGAN / FAKTA
6. Melengkapkan Jadual Pejagaan.
Ini adalah untuk memastikan semua kerja penjagaan telah dilakukan mengikut
jadual yang ditetapkan.
121
LATIHAN
Jadual Penjagaan Sayuran
Bulan (Minggu)
Aktiviti
Penjagaan Jan Feb Mac Apr Mei Jun Julai Ogos Sept Okt Nov Dis
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
Menyiram
Membaja
Memangkas
Merumpai dan
Menggembur
tanah
Mengawal
perosak dan
penyakit
122
3.8 Mengenal pasti alatan menuai hasil.
OBJEKTIF KHUSUS
3.8.1 Menyenaraikan alatan untuk menuai hasil iaitu sekatur, pisau pemotong dan
bakul.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Penggunaan alatan yang betul adalah amat penting ketika memetik hasil. Ini adalah
untuk mendapat hasil yang segar dan memuaskan. Teknik penuaian berbeza
bergantung pada bahagian tanaman yang dipetik. Kebanyakan sayur dipetik
menggunakan tangan, pisau, sekatur, cangkul atau serampang tangan.
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/ risalah
Jurnal
123
KANDUNGAN/FAKTA
1. Peralatan menuai hasil.
Sekatur Pisau
Serampang tangan Cangkul
Memetik dengan tangan Bakul
124
LATIHAN
1. Senaraikan lima alat yang digunakan untuk menuai hasil
i. ..................................................................................................
ii...................................................................................................
iii..................................................................................................
iv..................................................................................................
v..................................................................................................
125
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Mengenal pasti alat yang digunakan untuk

1.
menuai
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
126
3.9 Menuai hasil.
OBJEKTIF KHUSUS
3.9.1 Menuai hasil mengikut tempoh matang tanaman.

3.9.2 Menuai hasil menggunakan kaedah yang betul.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Menuai hasil merupakan operasi awal dalam pengendalian lepas tuai. Aspek penting
bagi penuaian ialah menentukan tahap kematangan yang sesuai dan cara penuaian.
Masa yang sesuai untuk menjalankan operasi penuaian perlu juga difikirkan. Ini
kerana jika sayuran jenis daun dipungut terlalu awal, hasilnya adalah rendah.
Sebaliknya jika lewat dipungut, hasilnya banyak tetapi mutunya rendah kerana
mengandungi serat kasar. Masa yang sesuai untuk menuai hasil ialah pada waktu
yang paling sejuk, sama ada pada awal pagi atau lewat petang.
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/ risalah
Jurnal
127
KANDUNGAN/FAKTA
1. Tempoh matang tanaman.
Tahap kematangan ketika penuaian mempengaruhi mutu selepas tuai dan

ketahanan semasa penyimpanan. Indeks penuaian bagi kebanyakan sayur buah
dan sayur daun adalah berdasarkan saiz dan warna. Tempoh kematangan
sayuran mengikut kiraan masa selepas ditanam adalah seperti berikut:
1.1 Sayuran Jenis Daun

Sayur Masa Matang Selepas Ditanam
Bayam 4 minggu
Brokoli 8 minggu
Kailan 6 minggu
Kangkung 3 minggu
Kubis bulat 6-8 minggu
Kubis bunga 8 minggu
Kubis cina 8 minggu
Sawi 4 minggu
1.2 Sayuran Jenis Buah

Bendi 8 minggu
Capsicum 10 minggu
Cili 10 minggu
Terung 14 minggu
Timun 4-6 minggu
Tomato 6-9 minggu
1.3 Sayuran Jenis Kekacang

Kacang buncis 5 minggu
Kacang manis 5 minggu
Kacang panjang 6-8 minggu
1.4 Sayuran Jenis Akar/Umbisi

Sengkuang 20 hingga 24 minggu
128
2. Kaedah Menuai Hasil.
Teknik penuaian berbeza bergantung pada bahagian tanaman yang dipetik.

Kaedah penuaian yang disyorkan;
i. Memotong dengan pisau/sekatur. Sebagai contoh bendi, kundur, peria,
petola, timun dan labu
ii. Mencabut seperti sayuran jenis daun, sayuran jenis akar atau umbisi.
iii. Memetik seperti sayuran kekacang, cili, terung, tomato dan lain-lain.
iv. Menggali dengan cangkul atau serampang seperti sayuran jenis umbisi
/akar, keledek, keladi, sengkuang dan lain-laian.
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Alat.
i. Pisau
ii. Sekatur.
iii. Serampang tangan.
iv. Cangkul
TUGASAN
1. Menentukan jenis sayuran yang hendak dituai

2. Menentukan kaedah penuaian
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan alatan menuai.

2. Menuai sayuran mengikut kaedah yang disyorkan
129
LATIHAN
1. Nyatakan dua waktu yang sesuai untuk menuai hasil.
i. ....................................................................................
ii.....................................................................................
2. Tuliskan tempoh matang sayuran dalam jadual di bawah.
Masa Matang Selepas

Bil Sayur
Ditanam
a.
b.
c.
130
Masa Matang Selepas

Bil Sayur
Ditanam
d.
e.
f.
3. Senaraikan empat kaedah penuaian sayur-sayuran.
i.....................................................................................
ii......................................................................................
iii ......................................................................................
iv........................................................................................
131
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyediakan alat untuk menuai
2. Menentukan sayuran yang hendak dituai
3. Menuai sayuran
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
132
3.10 Mengenal pasti alatan dan bahan untuk mengurus hasil tuaian.
OBJEKTIF KHUSUS
3.10.1 Menyenaraikan alatan untuk mengurus hasil tuaian, iaitu sekatur, pisau
pemotong, bakul, kotak dan penimbang.
3.10.2 Menyenaraikan bahan untuk mengurus hasil tuaian iaitu air bersih dan
plastik pembungkus.
MAKLUMAT RUJUKAN
1. PENGENALAN
Sayuran yang telah dipetik mestilah dikumpulkan dan diproses dengan segera untuk
mengelakkan sayur menjadi rosak dan layu. Penggunaan alatan yang betul akan
mempercepatkan kerja memproses hasil tuaian. Penggunaan bahan pembungkus
yang sesuai serta tahan lasak amat penting untuk mengurangkan kerosakan
semasa pengendalian dan pengangkutan. Kaedah pembungkusan yang baik dapat
mengurangkan kehilangan air daripada sayuran dan kerosakan mekanikal yang
boleh mempengaruhi mutu sayuran pada peringkat penggunaan.
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/ risalah
Jurnal
133
KANDUNGAN/FAKTA
1. Alatan untuk menguruskan hasil tuaian adalah;
1.1. Alat memotong seperti sekatur dan pisau pemotong.

1.2. Alat mengumpul kotak dan bakul
1.3. Alat menimbang.
Sekatur Pisau
Penimbang Kotak
Bakul
134
2. Bahan untuk mengurus hasil tuaian
2.1 Bahan untuk mencuci sayuran iaitu air yang bersih.

2.2 Bahan pembungkusan seperti plastik pembungkus.
Plastik pembungkus Air bersih
135
LATIHAN
1. Senaraikan empat jenis alat yang digunakan untuk mengurus hasil tuaian.
i. ...................................................................................
ii....................................................................................
iii. ..................................................................................
iv....................................................................................
2. Nyatakan dua bahan mengurus hasil tuaian.
i....................................................................................
ii...................................................................................
136
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menamakan alat untuk mengurus hasil tuai
Mengenal pasti bahan untuk mengurus hasil

2.
tuai
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
137
3.11 Mengurus hasil tuaian.
OBJEKTIF KHUSUS
3.11.1 Mengumpul hasil tuaian di tempat yang sesuai.

3.11.2 Membersih hasil tuaian menggunalan air yang bersih.
3.11.3 Menggred hasil tuaian mengikut kriteria iaitu saiz, warna, bentuk dan berat.
3.11.4 Membungkus hasil tuaian dengan bahan yang sesuai.
3.11.5 Menyimpan hasil tuaian di tempat yang sesuai.
3.11.6 Mengamalkan prinsip kebersihan alatan, hasil tuaian dan tempat kerja.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Mengurus hasil tuaian melibatkan aktiviti mengumpul, membersih, membungkus dan

menyimpan bagi mengekalkan kualiti sayur-sayuran sejurus selepas dipetik.
Pengamalan prinsip kebersihan alatan, hasil tuaian dan tempat perlu dititikberatkan
bagi memastikan hasil tuaian kelihatan bersih dan segar. Segala maklumat
mengenai proses mengurus hasil tuaian ini boleh diperolehi melalui beberapa
saluran:
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/ risalah
Jurnal
138
KANDUNGAN/FAKTA
1. Mengumpul hasil tuaian
Mengumpul hasil tuaian adalah meletak sayuran yang telah dipetik di tempat
lain bagi tujuan memudahkan pemprosesan.
Cili dipetik dan dikumpulkan di dalam bekas khas.
2. Membersih hasil tuaian.
Membersih hasil tuaian ialah membuang sebarang bahan pencemar seperti

habuk, sisa racun, bahan kimia lain dan tanah bagi mengelakkan jangkitan
mikroorganisma dan keracunan kepada pengguna.
Pembersihan boleh dilakukan menggunakan air yang bersih untuk

menanggalkan benda asing yang terdapat pada hasil tuaian.
139
3. Menggred
Menggred ialah aktiviti menentukan kumpulan sayuran mengikut satu piawaian

tertentu bagi membezakan dengan produk lain yang sama jenis untuk
mendapatkan nilai dan harga pasaran yang wajar baginya. Produk dalam
kelompok gred yang lebih baik akan dapat dijual dengan harga yang lebih
tinggi.
Antara contoh piawaian yang digunakan untuk penggredan ialah mengikut saiz,
warna, bentuk dan berat. Saiz hasil tuaian adalah sifat fizikal yang boleh
diperhatikan dengan nyata. Pada kebiasaannya hasil tuaian yang lebih besar
dapat dijual dengan harga yang lebih tinggi.
Warna sesuatu hasil tuaian mempengaruhi menarik perhatian pelanggan.

Warna yang segar dan cerah menjadi pilihan pengguna. Hasil tuaian juga
digredkan menggunakan julat berat tertentu. Manakala bentuk fizikal hasil
tuaian seperti bulat, bujur dan sebagainya juga menjadi salah satu kriteria
dalam penggredan.
140
4. Membungkus
Membungkus adalah memasukkan sayur-sayuran ke dalam bekas tertentu bagi

mengekalkan kesegaran, memelihara kualiti, menarik perhatian pelanggan,
mendapatkan harga yang tinggi dan memudahkan penghantaran.
Pembungkusan yang baik akan mempengaruhi minat pengguna untuk
mendapatkan barangan itu.
Antara bahan yang sering digunakan untuk membungkus adalah kertas, plastik,
plastik selofan, polisterin dan lain-lain. Pembungkus selalunya dilabel untuk
memudahkan pengenalan sebagai rujukan.
Buah tomato yang dibungkus menggunakan piring polisterin dan plastik selofan
141
5. Menyimpan hasil tuaian.
Menyimpan hasil tuaian ialah meletakkan sayur-sayuran di tempat yang sesuai

untuk mengekalkan kesegaran dan kualiti hasil. Antara kaedah penyimpanan
hasil tuaian yang sering digunakan iaitu peti penyimpanan suhu rendah
(refrigeration) yang mempunyai suhu diantara 0C hingga 4C dan peti
penyimpanan sejuk beku (freezing) yang bersuhu kurang 0C.
Peti penyimpanan suhu rendah (Chiller)
142
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Kereta sorong
2. Pungkis
3. Bakul
4. Penimbang
5. Plastik pembungkus
6. Kertas surat khabar
7. Plastik selofan
8. Piring polisterin
9. Pisau
10. Plastik
11. Peti penyimpanan suhu rendah
12. Peti penyimpanan sejuk beku
13. Sealer
14. Berus
15. Pam bertekanan tinggi
16. Penyapu
TUGASAN
1. Mengumpul hasil tuaian di tempat yang sesuai.
2. Membasuh hasil tuaian dengan air yang bersih.
3. Menggred hasil tuaian dengan cara menimbang dan menyisih mengikut saiz
warna dan bentuk.
4. Membungkus hasil tuaian dengan menggunakan bahan pembungkus yang
sesuai
5. Menyimpan hasil tuaian di tempat yang sesuai.
143
LANGKAH KERJA
i. Menyediakan alat yang diperlukan untuk pengumpulan hasil tuaian.
Bakul Kereta sorong
Pungkis
ii. Mengumpulkan hasil tuaian di dalam bekas.
144
iii. Menghantar hasil tuaian ke tempat pembersihan.
2. Membersih hasil tuaian
i. Menyediakan alat dan bahan untuk membasuh hasil tuaian.

ii. Membuang segala kekotoran yang terdapat pada hasil tuaian.
iii. Membasuh hasil tuaian menggunakan air yang bersih.
iv. Mengetos air selepas mencuci hasil tuaian.
v. Membersihkan tempat kerja.
vi. Menghantar ke tempat penggredan.
3. Menggred hasil tuaian.

i. Menyediakan alat penimbang.
ii. Menggred hasil tuaian dengan cara menimbang atau menyisih mengikut
saiz, warna dan bentuk.
Menimbang Saiz
145
4. Membungkus hasil tuaian.
i. Menyediakan alat dan bahan.

ii. Membungkus hasil tuaian dengan menggunakan kertas surat khabar
atau selefon atau polisterin atau beg plastik atau sebarang bahan yang
sesuai.
iii. Menghantar ke tempat penyimpanan.
Membungkus dengan kotak Membungkus dengan plastik selofan
Membungkus dengan plastik
5. Menyimpan hasil tuaian.

Meletakkan hasil tuaian ke dalam peti penyimpanan bersuhu rendah atau peti
simpanan bersuhu tinggi.
6. Membersihkan semua peralatan yang telah digunakan dan ruang kerja

selepas melakukan aktiviti.
146
LATIHAN
1. Senaraikan tiga alatan yang digunakan untuk mengumpul hasil tuaian

i. .....................................................................................................
ii. .....................................................................................................
iii. .....................................................................................................
2. Isikan tempat kosong di bawah dengan menggunakan pilihan jawapan

yang disediakan dalam jadual berikut.
Bentuk Saiz Warna
Hasil tuaian digredkan mengikut:
a. ................................................ b. ..............................................
c. .....................................................
147
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
2. Membersih hasil tuaian
3. Menggred hasil tuaian
4. Membungkus dan menyimpan hasil tuain
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
148
3.12 Memasarkan hasil tuaian.
OBJEKTIF KHUSUS

3.12.1 Menjual hasil mengikut harga pasaran.
3.12.2 Mengamalkan komunikasi berkesan dan jujur semasa berurus niaga
dengan pelanggan.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pemasaran ialah aktiviti menjual hasil tuaian setelah semua proses pengurusan
lepas tuai dilakukan. Memasarkan hasil tuaian memerlukan kemahiran
berkomunikasi di kalangan murid di samping mengamalkan nilai-nilai murni bagi
mewujudkan hubungan baik dengan pelanggan. Aktiviti ini juga memupuk semangat
jati diri dalam diri murid. Segala maklumat mengenai pemasaran hasil tuaian ini
boleh diperolehi melalui beberapa saluran:
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/ risalah
Jurnal
149
KANDUNGAN/ FAKTA
1. Menjual hasil
Menjual hasil ialah aktiviti memasarkan hasil tuaian dipasaran. Harga jualan
bergantung kepada kadar permintaan dan harga pasaran semasa.
2. Mengamalkan Komunikasi berkesan dan mengamalkan nilai murni.

Komunikasi berkesan ialah satu proses penyampaian maklumat daripada
penyampai kepada penerima yang akan menghasilkan maklumbalas dan
tindakbalas seperti yang diharapkan. Nilai murni bermaksud sifat baik yang
perlu diamlkan seperti bersikap jujur semasa melakukan proses jual beli.
150
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Hasil tuaian yang telah dibungkus
TUGASAN
1. Memasarkan hasil tuaian kepada pelanggan
LANGKAH KERJA
1. Menjual hasil tuaian secara terus kepada pelanggan.

2. Mengamalkan sikap bersopan santun dan hormat menghormati semasa
berkomunikasi dengan pelanggan.
3. Malakukan akad jual beli diakhir urusniaga.
151
LATIHAN
1. Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi harga jualan.
i. ..........................................................................................
ii...........................................................................................
2. Nyatakan tiga nilai murni yang perlu diamalkan semasa proses jual beli.
i...........................................................................................
ii..........................................................................................
iii..........................................................................................
152
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Memasarkan hasil tuaian
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
153
3.13 Mengira kos pengeluaran.
OBJEKTIF KHUSUS

3.13.1 Mengenal pasti kos bahan, kos upah dan kos overhed.
3.13.2 Menghitung kos pengeluaran tanaman sayuran iaitu kos bahan , kos
upah dan kos overhed.
3.13.3 Mengamalkan sikap jujur dan amanah semasa mengira kos.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Belanjawan ladang perlu disediakan dengan teliti untuk memastikan kos yang
digunakan dalam sesuatu bidang usaha mencukupi. Pengiraan kos
pengeluaran dilakukan untuk mengenal pasti kos sesuatu projek yang
dilaksanakan. Pengamalan nilai-nilai murni di kalangan murid perlu titik beratkan
semasa mengira kos pengeluaran bagi melahirkan sifat jujur dan amanah dalam
diri murid. Segala maklumat mengenai pengiraan kos pengeluaran boleh
diperolehi melalui beberapa saluran:
Media elektronik
:
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/ risalah
Jurnal
154
KANDUNGAN/ FAKTA
Kos Bahan, Kos Upah Dan Kos Overhed.
Kos adalah amaun yang perlu dibayar untuk mendapatkan sesuatu barangan
perkhidmatan. Kos pengeluaran ialah kos yang terlibat dalam proses pengeluaran
merangkumi kos bahan, kos upah dan kos overhed.
Kos bahan merupakan kos bahan mentah yang digunakan secara langsung dalam
proses pengeluaran. Antara contoh kos bahan mentah seperti bekas tanaman ( beg
politena, pasu), bahan tanaman, medium tanaman, baja dan racun.
Kos upah bermaksud upah yang diberi kepada pekerja yang terlibat secara langsung
dalam proses pengeluaran. Kos upah boleh dikira mengikut jam, hari, minggu, bulan
atau diberi secara pukal (lum sum) mengikut kerja yang diselesaikan.
Kos overhed ialah kos yang terlibat secara tidak langsung dalam proses
pengeluaran tetapi diperlukan untuk mengeluarkan sesuatu hasil daripada projek
yang dijalankan. Contoh kos overhed dalam tanaman hiasan iaitu air dan bil elektrik.
Pengiraan kos hendaklah dijalankan secara jujur dan berhati-hati kerana

kesilapan dalam pengiraan amaun boleh menyebabkan kerugian sesuatu bidang
usaha yang dilaksanakan
155
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Alat tulis
TUGASAN
1. Mengira kos pengeluaran satu batas tanaman sayuran yang diusahakan.
LANGKAH KERJA
1. Menentukan projek tanaman sayuran yang diusahakan sama ada daripada
jenis daun, buah, kekacang dan ubi.
2. Menyenaraikan butir-butir dalam kos bahan mentah:
i. Biji benih
ii. Baja
iii. Racun
3. kos upah :
Jumlah jam bekerja x kadar upah yang ditetapkan
4. Kos overhed:
Anggaran kos penggunaan elektrik dan air bagi menjayakan tanaman
sayuran.
5. Mengira harga bagi setiap butir dalam kos bahan mentah, kos upah dan kos
overhed.
6. Mengira kos pengeluaran dengan menjumlahkan kesemua kos bahan

mentah, kos upah dan kos overhed.
Kos pengeluaran = kos bahan + kos upah + kos overhed
156
LATIHAN
1. Mengira kos bahan mentah.
Kos Bahan Mentah

Bil Butir-butir Kuantiti Harga seunit Jumlah
2. Mengira kos upah
................................. x RM .................................
Jumlah Kos upah : RM ..........................................
3. Mengira kos overhed

i.Anggaran kos penggunaan elektrik : RM ...................................
ii. Anggaran Kos penggunaan air : RM ...................................
4. Mengira Kos pengeluaran satu batas tanaman sayuran.

i. Kos Bahan Mentah : RM .............................
ii. Kos Upah : RM .............................
iii. Kos Overhed : RM .............................
Jumlah : RM ................................
Jumlah kos Pengeluaran bagi satu batas tanaman sayuran : RM ...........................
157
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Mengira kos upah
2. Mengira kos bahan
4. Mengira kos pengeluaran
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
158
4.1 Mengenal pasti tanaman hiasan mengikut kumpulan.
OBJEKTIF KHUSUS

1. Menyenaraikan tanaman hiasan mengikut kumpulan tumbuhan iaitu pokok
naungan, palma, renek, penutup bumi, turf, semusim, orkid, akuatik, menjalar
dan memanjat, lendair dan kaktus.
2. Menyatakan contoh tanaman hiasan mengikut kumpulan tumbuhan.
3. Menyatakan kegunaan tanaman hiasan.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Tumbuhan hiasan dikenali sebagai tumbuhan yang mampu memberi keceriaan

dan keindahan di sesuatu kawasan. Ciri-ciri menarik tumbuhan hiasan seperti
bunga, warna, bentuk daun dan batang memberikan nilai estetika pada tumbuhan
hiasan tersebut.
Media elektronik.
Internet.
Powerpoint.
Media cetak.
Buku
Majalah.
159
KANDUNGAN/FAKTA.
1. Kumpulan tanaman hiasan.
a. Pokok naungan.
Pokok naungan merupakan tumbuhan yang bersilara padat dan kanopinya

lebar, sangat sesuai sebagai teduhan. Pokok naungan merupakan
kumpulan tumbuhan saka yang mampu hidup dalam tempoh yang lama
sehingga berpuluh tahun. Keadaan pertumbuhannya yang berbatang lurus
dari pangkal dan hanya mengeluarkan dahan dan ranting di sebelah atas
sahaja. Dari segi ketinggian pokok naungan boleh dikelaskan kepada tiga
kategori iaitu :
Kategori tinggi : Lebih dari 15 meter.

Kategori sederhana : 10 meter 15 meter.
Kategori rendah: 4 meter 10 meter.
Hujan-hujan (Samanea saman) Tapak unta (Bauhinia blakeana)
160
b. Pokok renek.
Tanaman ini ialah kumpulan tumbuhan berkayu yang berukuran rendah.

Secara fizikalnya pokok renek mempunyai banyak dahan yang tumbuh
bermula dari pangkal pokok serta merimbun. Pokok renek boleh
dibahagikan kepada tiga kumpulan utama iaitu renek berdaun, renek
berbunga dan pokok pagaran.
Renek berdaun pada kebiasaannya mempunya daun yang menarik dari segi
bentuk atau warnanya seperti pokok puding (Codiaeum sp) dan akalipa
kuning (Acalypha wilkesiana).
Renek berbunga merupakan kumpulan tanaman yang banyak

mengeluarkan bunga dan memberikan kesan menarik dari segi bentuk
bunga, warna bunga dan bau yang harum, seperti pokok bunga kertas
(Bougainvillea sp), bunga raya (Hibiscus rosa sinensis) dan kemuning
(Murraya exotica)
Dari segi ketinggian, pokok renek dikategorikan kepada tiga iaitu :

Kategori tinggi : 1.5 meter 4 meter.
Kategori sederhana : 1.0 meter 1.5 meter.
Kategori rendah : 0.5 meter 1.0 meter.
Bunga raya (Hibiscus rosa sinensis) Bunga kertas (Bougainvillea sp)
161
c. Tumbuhan penutup bumi.
Secara umumnya tumbuhan penutup bumi ialah semua jenis tumbuhan

yang tumbuh secara menjalar atas permukaan bumi dengan ketinggiannya
hanya mencapai tidak melebihi 0.5 meter. Antara tanaman hiasan yang
termasuk dalam kumpulan ini ialah ros jepun (Portulaca grandiflora), pandan
duri (pandanus spp), arachis (Arachis pintoi) dan rheo (Rheo discolor).
Arachis (Arachis pintoi) Rheo discolor Pandan duri

(Pandanus)
d. Turf.
Turf ini merupakan jenis rumput dari famili Graminae yang sering digunakan
sebagai rumput halaman, padang permainan dan pinggiran jalan. Turf perlu
diberi penjagaan yang rapi seperti pembajaan, saliran yang baik dan
pemotongan dari semasa ke semasa bagi memastikan pertumbuhan yang
baik serta tidak diserang penyakit. Contoh rumput turf yang banyak ditanam
ialah rumput tikar (Axonopus compressus), rumput bermuda (Cynodon
dactylon), rumput zoysia (Zoysia matrella) dan rumput serangoon (Digitaria
didactyla).
Rumput tikar Rumput bermuda

Axonopus compressus Cynodon dactylon
162
Rumput Serangon Rumput Zoysia

Digitaria didactyla Zoysia japonica
e. Pokok Palma
Pokok palma adalah dari famili Palmae. Ciri fizikal yang ketara tentang
tumbuhan ini ialah ianya berbatang tunggal serta mempunyai sejambak
daun pada bahagian paling atas. Keseluruhannya kumpulan palma ini boleh
dibahagikan kepada dua jenis, iaitu :
i. Berbatang tunggal.
Contohnya : Palma Diraja (Roystonea regia), Kelapa (Cocos nucifera)
dan Palma ekor musang (Wodyetia bifurca).
Palma Diraja Kelapa
163
ii. Berumpun.
Contohnya : Pinang merah (Cyrtostachys lakka), Pinang kuning
(Chrysalidocarpus lutescens) dan Macarthur palm (Ptychosperma
macarthurii).
Pinang merah Macarthur palm Pinang kuning

Cyrtostachys lakka Ptychosperma macarthurii Chrysalidocarpus lutescens
f. Tanaman semusim.
Kumpulan tanaman ini mempunyai jangka hayat yang pendek, biasanya

kurang dari setahun. Ia di kenali sebagai tanaman semusim kerana tempoh
kitaran hidupnya hanya untuk sekali pengeluaran bunga sahaja, kemudian
ianya akan mati. Terdapat juga tanaman semusim yang boleh hidup lebih
lama jika diberikan penjagaan yang rapi. Setiap bunga yang matang pada
tanaman semusim boleh diambil biji benihnya untuk dibiakkan semula.
Kumpulan tanaman semusim ini sangat di minati ramai kerana ianya
menghasilkan bunga-bunga yang menarik dan berwarna-warni. Antara
tanaman dalam kumpulan ini ialah keembong (Impatiens balsamina),
marigold (Tagetes erecta), kemunting cina (Catharanthus roseus) dan lain-
lain.
Keembung Marigold Kemunting cina

Impatiens balsamina Tagetes erecta Catharanthus roseus
164
g. Tumbuhan Orkid.
Orkid tergolong dalam famili Orchidaceae yang popular dan sangat digemari
ramai. Tumbuhan ini mempunyai kecantikan dari segi bentuk dan warnanya.
Orkid boleh dibiak menggunakan biji benih tetapi perlu bantuan manusia,
melalui kultur tisu dan menggunakan keratan. Orkid ditanam sebagai
tanaman hiasan di dalam pasu atau di batas. Di Malaysia terdapat beberapa
genus orkid seperti Aerides, Arachnis, Ascocentrum, Cattleya, Dendrobium,
Doritis, Oncidium, Phalaenopsis, Renanthera, Rhynchostylis, Vanda dan
Vandopsis.
1. Aerides 2. Arachnis 3i. Ascocentrum
4. Cattleya 5. Phalaenopsis 6. Oncidium
7. Doritis 8. Dendrobium 9. Vanda
165
h. Tumbuhan memanjat dan menjalar.

Kumpulan tanaman ini merupakan tumbuhan yang tidak tumbuh yang
tumbuh secara memanjat dan melilit atas tumbuhan dan bahan lain atau
menjalar di permukaan tanah. Tumbuhan hiasan memanjat mempunyai alat
khas untuk membantunya memanjat dan melilit seperti tendril, duri, sulur
paut, akar melekap. Antara tumbuhan yang termasuk dalam kumpulan ini
ialah nyonya makan sireh (Clerodendron thomsonae), Morning glory
(Ipomea sp.), hemigrapis (Hemigraphis colorata) dan ros jepun (Portulaca
grandiflora). Selain itu terdapat juga tumbuhan yang tumbuh secara
menegak tetapi boleh memanjat sekiranya diberi sokongan iaitu tumbuhan
ranjat (Scandent shrubs) seperti pokok bunga kertas (Bougainvillea sp).
Ros jepun Nyonya makan sireh Hemigrapis

Portulaca grandiflora Clerodendron thomsonae Hemigraphis colorata
Morning glory Garlic vine Creeping Fig

Ipomea sp. Mansoa alliacea Ficus pumila
166
i. Tumbuhan akuatik.
Jenis tumbuhan ini merujuk kepada kumpulan tumbuhan yang tumbuh di
dalam air atau di kawasan berhampiran dengan gigi air. Kegunaannya
sebagai tanaman hiasan adalah untuk menghidupkan suasana semulajadi
sesuatu konsep landskap, seperti Balinese garden atau Thai garden
design. Selain itu tanaman akuatik ini juga ditanam untuk tujuan simbol
keagamaan serta kepercayaan sesuatu masyarakat. Tumbuhan-tumbuhan
yang termasuk dalam kumpulan ini ialah Teratai (Nelumbo sp), pokok
Kiambang (Pistia sp), Water cover (Marsilea drummondi) dan Arum lily
(Zantedeschia aethiopica).
Teratai / lotus Kiambang Arum lily

Nelumbo nucifera Pistia sp Zantedeschia aethiopica
167
j. Pokok lendair.
Tumbuhan dalam kumpulan ini tumbuh dengan tidak mempunyai bahagian

berkayu, sebahagian besar tisu-tisunya mengandungi kandungan air yang
tinggi. Tumbuhan jenis lendair ini tidak tahan lama jika terdedah pada
pancaran terik matahari, kebanyakkannya sesuai ditanam di dalam
bangunan (indoor plant). Selain itu, ia juga memerlukan penjagaan yang rapi
kerana ia tidak boleh terlalu kering atau terlalu lembap kerana mudah
terkena kepada jangkitan serangan kulat. Antara tumbuhan lendair yang
banyak ditanam ialah Setawar (Bryophyllum pinnatum), Resam batu
(Begonia sempervirens), Lidan jin (Sanseviera trifasciata) dan Pilea (Pilea
microphylla).
Resam batu Lidah jin

Begonia sempervirens Sanseviera trifasciata
Lidah buaya Setawar

Aloe vera Bryophyllum pinnatum
168
k. Kaktus.
Tanaman kaktus merupakan tumbuhan yang mengandungi banyak air
dalam batang dan daunnya. Ciri utama yang membezakan antara kaktus
dengan pokok lendair ialah terdapatnya liang roma yang dipanggil areoles
yang berfungsi mengurangkan kehilangan air yang banyak ke udara, melalui
liang ini juga duri dan tunasnya tumbuh untuk digunakan bagi pembiakan. Di
sebabkan fizikalnya yang mengandungi banyak air maka tanaman kaktus ini
tidak memerlukan siraman yang banyak dan kerap. Contoh kaktus yang
sering ditanam ialah Espostoa lanata, Cereus peruvianus, Opuntia
microdasys dan Zygocactus truncatus.
Opuntia microdasys Astrophytum
Mammillaria
169
2. Kegunaan tanaman hiasan.
Dari segi kegunaan, tanaman hiasan boleh dibahagikan kepada dua fungsi
yang utama, iaitu :
a. Fungsi estetik.
i. Membentuk ruang.
ii. Merangka pemandangan.
iii. Melembutkan pemandangan.
iv. Mengikat sesuatu struktur binaan dengan bumi.
v. Menyatukan pelbagai elemen dalam sesuatu kawasan.
b. Fungsi fizikal.
i. Mengawal hakisan.
ii. Meredakan iklim.
iii. Membentuk tabir.
iv. Memberi teduhan.
v. Mengarah pergerakan.
vi. Melindungi hidupan liar.
170
LATIHAN
Jawab semua soalan di bawah.
Namakan tumbuhan hiasan dan nyatakan kumpulan tumbuhan hiasan di bawah.
Nama tumbuhan :.......................................
Kumpulan tumbuhan:.................................
Nama tumbuhan :.......................................
Nama tumbuhan :.......................................
171
Nama tumbuhan
:....................................... Kumpulan
tumbuhan:.................................
Nama tumbuhan
:....................................... Kumpulan
tumbuhan:.................................
Nama tumbuhan
:....................................... Kumpulan
tumbuhan:.................................
172
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyenaraikan tanaman hiasan mengikut

1.
kumpulan tumbuhan.
Menyatakan contoh tanaman hiasan
2.
mengikut kumpulan tumbuhan.
3. Menyatakan kegunaan tanaman hiasan.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
173
4.2 Mengenal pasti kaedah pembiakan tanaman hiasan.
OBJEKTIF KHUSUS
4.2.1 Menyenaraikan kaedah pembiakan tanaman hiasan iaitu keratan batang,

keratan daun, cantuman, tut, pembahagian rumpun dan organ tanaman.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pembiakan tumbuhan merupakan satu proses untuk memperbanyakkan serta

memanjangkan kewujudan spesis tanaman. Kaedah pembiakan tumbuhan boleh
dilakukan dengan dua cara iaitu kaedah seks dan aseks. Bagi tanaman hiasan
kaedah yang paling banyak digunakan ialah kaedah aseks yang dilakukan secara
keratan batang, keratan daun, cantuman, tut dan pembahagian organ tanaman.
Dalam tajuk ini kita akan menumpukan pada kaedah pembiakan tersebut.
Media elektronik.
Internet.
Powerpoint
Media cetak.
Buku.
Majalah.
Artikel.
174
KANDUNGAN / FAKTA.
1. Keratan batang.
Kaedah ini merupakan suatu cara yang banyak digunakan untuk membiak
tanaman hiasan, kerana ia mudah dilakukan dan bahannya juga mudah di
perolehi. Prosedur kerja untuk pembiakan ini adalah mudah dan dapat
memperolehi anak pokok dengan cepat.
Kaedah ini memerlukan kepada kemahiran menyediakan bahan serta

perlaksanaannya. Pembiakan secara keratan batang ini boleh dibahagikan
kepada tiga jenis, berdasarkan ciri batang, dahan atau ranting yang digunakan.
Jenis-jenis keratan tersebut ialah :
a. Keratan kayu keras.
Bougainvillea sp Hibiscus rosa sinensis
b. Keratan kayu sederhana.
Duranta gold Acalypha wilkesiana
175
c. Keratan kayu lembut.
Portulaca grandiflora Coleus blumei
2. Keratan daun.
Terdapat juga sebahagian tanaman hiasan yang boleh dibiakkan dengan

menggunakan bahagian daun, terutamanya daun jenis lendair. Terdapat empat
kaedah pembiakan tanaman hiasan menggunakan keratan daun, iaitu :
a. Keratan lai daun. b. Keratan urat daun.
176
c. Keratan tunas daun d. Keratan lai dan tangkai daun.
3. Cantuman.
Kaedah pembiakan secara cantuman yang sering digunakan untuk tumbuhan,

ialah cantuman mata tunas, cantuman sandingan dan cantuman baji. Bagi
aktiviti pembiakan tanaman hiasan, cantuman yang sesuai dan banyak
digunakan ialah cantuman baji.
Contoh kaedah cantuman baji
177
4. Tut.
Kaedah tut juga sering digunakan untuk membiak tanaman hiasan, kaedah ini
biasanya dilakukan pada tanaman hiasan jenis berkayu. Teknik pembiakan tut
ini dilakukan pada bahagian dahan atau ranting tanaman bersaiz lebih kurang
sebesar batang pensil, bahagian dahan atau ranting yang dipilih mestilah sihat
dan tiada serangan penyakit.
Contoh kaedah tut

5. Organ tanaman.
Pembiakan tanaman hiasan bagi tumbuhan yang tidak berkayu dan tidak
mempunyai biji yang sesuai untuk bercambah, kaedah pembiakan yang sesuai
digunakan ialah dengan menggunakan organ pertumbuhan tanaman. Antara
organ tumbuhan yang boleh digunakan untuk pembiakan ialah rizom, stolon,
bebawang, ubi dan umbisi.
Bebawang Rizom
178
Ubi Umbisi
LATIHAN
Namakan kaedah pembiakan gambar di bawah.
a. .......................................................... b. ...........................................................
c. .......................................................... d. ...........................................................
179
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyenaraikan kaedah pembiakan tanaman

1.
hiasan.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
180
4.3 Menyediakan alatan dan bahan untuk menyemai.
OBJEKTIF KHUSUS

4.3.1 Menamakan alatan dan bahan yang sesuai.
4.3.2 Menyediakan medium semaian mengikut nisbah yang disyorkan.
4.3.3 Menyediakan bekas semaian yang sesuai.
4.3.4 Mengisi medium semaian ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Aktiviti menyemai tanaman hiasan perlu dilakukan dengan teliti, bagi memastikan
proses perlaksanaan dan hasil yang baik. Persediaan awal adalah penting untuk
memperolehi hasil yang memuaskan. Antara perkara-perkara penting yang perlu
dilakukan sebelum proses menyemai dilakukan ialah :
Media elektronik.
Internet
Powerpoint
Media cetak.
Buku
181
Kandungan / Fakta.
1. Menyediakan alatan dan bahan.
a. Alatan.
Contoh alatan Nama alatan
Sudip tangan
Serampang tangan
Sekatur
Cangkul
Sekop mata rata
182
Contoh alatan Nama alatan
Sarung tangan
Tong penyiram
b. Bahan.
i. Benih tanaman hiasan.
ii. Kotak semaian.
iii. Bahan medium ( tanah loam, bahan organik dan pasir sungai )
iv. Racun kulat dan racun serangga. ( untuk semaian biji benih )
v. Hormon pengakaran ( untuk keratan batang )
2. Medium.
Medium semaian ialah 1:1 ( 1 bahagian tanah loam dan 1 bahagian pasir )
atau pasir sahaja.
3. Bekas semaian.
Bekas semaian boleh dibuat daripada kotak kayu atau plastik. Sebelum
disemai bekas semaian perlu dibuat lubang saliran.
183
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Peralatan.
a. Cangkul .
b. Sekup mata rata.
c. Sudip tangan.
d. Serampang tangan.
e. Tong penyiram
2. Bahan.
a. Tanah loam.
b. Pasir sungai.
c. Kotak semaian.
TUGASAN
1. Menyediakan medium semaian mengikut nisbah yang betul.
2. Menyediakan bekas semaian yang sesuai.
3. Mengisi medium semaian ke dalam bekas mengikut prosedur.
LANGKAH KERJA
2. Membentuk medium semaian dengan mencampurkan tanah loam dan pasir
sungai dengan nisbah 2:1.
3. Membuat lubang saliran pada bekas semaian, dengan menebuk pada
bahagian bawah bekas.
4. Menutup lubang saliran dengan menggunakan kerikil atau serpigan pasu
atau jejaring nyamuk.
5. Masukkan medium kedalam bekas sehingga memenuhi 2/3 bekas.
6. Meratakan medium di dalam bekas.
184
LATIHAN
Suaikan alatan di bawah dengan nama alatan sesuai.
Alatan Nama Alatan
Cangkul
Sekop mata rata
Sekatur
Serampang tangan
Tong penyiram
185
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menamakan alatan dan bahan yang sesuai.
Menyediakan medium semaian mengikut nisbah

yang disyorkan.
Menyediakan bekas semaian yang sesuai.
Mengisi medium semaian ke dalam bekas

semaian mengikut prosedur.
Menggunakan alatan dengan cara yang betul dan
selamat.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
186
4.4 Mengenal pasti bahan pembiakan menggunakan organ tumbuhan.
OBJEKTIF KHUSUS
4.4.1 Menyenaraikan jenis organ tumbuhan untuk dibiakkan iaitu rizom, stolon,
bebawang dan ubi.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Sesetangah tumbuhan hiasan mempunyai organ atau bahagian khas seperti rizom,
stolon, bebawang dan ubi yang boleh dijadikan bahan pembiakan
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur
Jurnal
187
KANDUNGAN/FAKTA
Kaedah pembiakan menggunakan organ tumbuhan
1. Rizom
Rizom ialah batang tumbuhan yang tumbuh dibawah permukaan tanah.

Pembiakannya menggunakan rizom dilakukan dengan cara memotong menjadi
beberapa keratan kecil dan setiap potongan sebaiknya mempunyai mata
tunas.Contoh tumbuhan hiasan yang dibiak dengan rizom ialah halia (Zingiber
sp), Heliconia sp, Lempoyang dan beberapa jenis pokok buluh (Bambusa sp).
Contoh rizom(Heliconia sp)
Lempoyang Heliconia sp.
Halia (Zingiber sp.) Costus sp.
188
2. Stolon (Rayapan)
Stolon ialah batang tumbuhan yang melata di atas permukaan tanah. Anak
pokok boleh dipisahkan daripada pokok induknya dengan cara memotong dan
menanamnya dikotak semaian, beg politena atau pasu. Contoh tanaman hiasan
yang dibiak dengan stolon seperti rumput bermuda (Cydodon sp.), Zoysia sp,
Axonopus compresus, Episcia dan chlorophythum.
Zoysia sp Chlorophythum
Axonopus compresus Episcia
189
3. Bebawang
Bebawang adalah batang tumbuhan yang mempunyai ruas yang sangat

pendek dan berlendair yang keluar dari bahagian buku. Bebawang yang
matang boleh mengeluar anak bebawang daripada bahagian pangkalnya. Anak
bebawang dipisahkan daripada bebawang induk dan ditanam di tapak semaian
atau beg politena. Contohnya bebawang hiasan (Zyphyranthes rosea),
Amaryllis sp, Hymenocallis sp.
Zyphyranthes rosea Amaryllis
Hymenocallis sp
190
4. Ubi.
Ubi ialah bahagian batang yang digunakan untuk menyimpan makanan dan
tumbuh di dalam tanah. Ubi mempunyai tunas dorman. Tunas dorman akan
mengeluarkan pucuk dan akar baru sekiranya disemai. Ubi akan dipotong
mengikut beberapa bilangan mata tunas. Bahagian yang dipotong hendaklah
sekurang-kurangnya mempunyai satu mata tunas. Contoh tumbuhan berubi
ialah bunga sarang tebuan (Dahlia pinatta) dan keledek hiasan (Ipomea sp).
keledek hiasan (Ipomea sp) Bunga sarang tebuan (Dahlia

pinatta)
191
LATIHAN
Soalan struktur
1. Tuliskan contoh tumbuhan bagi kaedah pembiakan berikut:-
KAEDAH PEMBIAKAN CONTOH TUMBUHAN
1. Pembiakan kaedah rizom
2. Pembiakan kaedah stolon
3. Pembiakan kaedah bebawang
4. Pembiakan kaedah ubi
192
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyenaraikan jenis organ tumbuhan.

Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
193
4.5 Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan rizom.
OBJEKTIF KHUSUS

4.5.1 Menyediakan rizom untuk penanaman.
4.5.2 Menyemai rizom ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
4.5.4 Membersihkan tempat kerja selepas aktiviti.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Rizom batang yang menjalar di bawah permukaan tanah. Contoh : halia, bunga
tasbih, iris, rumput, kunyit, heliconia dan lain-lain lagi
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Jurnal
194
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan tanaman rizom seperti Heliconia sp, halia (Zingiber sp), Lempoyang
dan beberapa jenis pokok buluh (Bambusa sp).
2. Sekatur, sudip tangan, pisau, sarung tangan plastik.
3. Racun kulat seperti Thiram.
TUGASAN
1. Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan rizom.
195
LANGKAH KERJA
Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan rizom
1.
Sediakan peralatan dan bahan
Sekateur, pisau,sudip tangan,bekas

Semaian/beg politena
organ pembiakan
2.
Sediakan medium semain
medium dengan nisbah 2:1:1

Tutup lubang saliran dengan
serpihan pasu atau batu
Masukkan medium ke dalam
bekas semaian dan ratakan
3.
Semai rizom
Rawat rizom dengan racun kulat

Korek lubang
Tanam rizom sedalam 0.5 cm
Padat dipangkal
Siram dan letak bawah teduhan.
Menggunakan alatan dengan cara
yang betul dan selamat
Membersihkan tempat
kerja selepas aktiviti.
196
LATIHAN
Soalan objektif
1. Rizom dirawat dengan racun kulat bertujuan untuk

A. Supaya rizom kelihatan cantik
B. Mengelakkan terdedah kepada matahari
C. Mengelakkan serangan bekteria
D. Mengelakkan serangan kulat.
2. Mengapakah lubang saliran perlu ditutup

A. Supaya air bertakung
B. Supaya udara tidak masuk dari bawah
C. Mengelakkan medium semaian keluar
D. Supaya air sentiasa mencukupi
Soalan struktur
1. Senarai peralatan dan bahan untuk membiak tumbuhan secara organ

tumbuhan
a. Peralatan b. Bahan
2. Senaraikan langkah-langkah menanam rizom
i.
ii.
iii.
iv.
197
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyediakan rizom untuk penanaman.

Menyemai rizom ke dalam bekas semaian
2
mengikut prosedur
Menggunakan alatan dengan cara yang betul
3.
dan selamat.
4. Membersihkan tempat kerja selepas aktiviti
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
198
4.6 Mengenal pasti jenis-jenis pembiakan secara keratan daun.
OBJEKTIF KHUSUS
4.6.1 Menyenaraikan jenis-jenis keratan daun iaitu keratan lai daun, urat daun,
tunas daun, lai dan tangkai daun.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pembiakan tumbuhan hiasan secara keratan daun boleh menggunakan tumbuhan

yang mempunyai daun berlendair kerana ia banyak menyimpan makanan di
dalamnya. Daun ini akan disemai pada medium pengakaran. Pembiakan kaedah ini
boleh dilakukan melalui:-
a) keratan lai daun

b) keratan urat daun
c) keratan tangkai daun
d) keratan helaian daun
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Jurnal
199
KANDUNGAN/FAKTA
1. Keratan lai daun
Kaedah sesuai pada tumbuhan yang daunnya panjang seperti Contoh

(Sanseviera trifasciata).Terdapat juga beberapa jenis tumbuhan yang
mengeluarkan anak pokok daripada lai daunnya seperti Setawar (Bryophyllum
Spp.). Lai daun tumbuhan ini diletakkan di atas medium pengakaran untuk
mendapatkan anak pokok.
Daun yang sudah membiak
200
2. Keratan urat daun
Kaedah ini lakukan dengan meletakkan daun di atas medium dan urat daun
dipotong sepanjang satu sentimeter. Contoh tanaman seperti Begonia sp.
Contoh keratan urat daun Begonia sp
3. Keratan tunas daun
Keratan tunas daun terdiri daripada daun serta tunas ketiak dan sebahagian
batang. Contoh tanaman seperti Honeysuckle (Lornicera sp).
Contoh gambar keratan tunas daun
201
4. Keratan lai an tangkai daun
Keratan lai daun dan tangkai daun terdiri daripada sekeping daun bersama
daunnya sekali. Contoh tanaman ialah Violet Afrika (Saintpaulia spp) dan
Gloxina spp.
Contoh keratan lai dan tangkai daun
202
LATIHAN
Soalan objektif
Jawab semua soalan.
1. Manakah di antara berikut merupakan kaedah pembiakan hiasan secara
Keratan daun?
i. keratan lai daun
ii. keratan urat daun
iii. keratan pucuk daun
iv. keratan tunas daun
A. i,ii dan iii
B. i,ii dan iv
C. i,iii dan iv
D. ii,iii dan iv
2. Tumbuhan seperti violet afrika(Saintpaulia spp.)dibiak dengan cara

A. Keratan lai daun
B. Keratan tunas daun
C. Keratan urat daun
D. Keratan tangkai daun
3. Manakah antara tumbuhan hiasan yang dibiak dengan cara keratan lai
Daun.
A. Sanseviera trifosciata
B. Lornicera sp
C. Begonia sp
D. Gloxina sp
Soalan struktur
1. Nayatakan empat jenis pembiakan tumbuhan hiasan secara keratan daun.
2. Senaraikan dua bahan dan peralatan yang digunakan untuk melakukan

kaedah pembiakan daun secara keratan.
a) Bahan :
203
b) Peralatan :
2. Nyatakan satu contoh tumbuhan untuk kaedah dibawah
KAEDAH PEMBIAKAN CONTOH TUMBUHAN
1. Keratan lai daun
2. Keratan urat daun
3. Keratan tunas daun
4. Keratan lai dan tangkai daun
204
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyenaraikan jenis-jenis keratan daun.

Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
205
4.7 Menyemai bahan tanaman hiasan menggunakan keratan lai daun.
OBJEKTIF KHUSUS

4.7.1 Menyediakan keratan lai daun untuk penyemaian.
4.7.2 Menyemai keratan lai daun ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Kebanyakkan tumbuhan jenis lendair boleh dibiakkan secara keratan daun, tetapi
bagi pembiakan kaedah keratan lai daun sesuai digunakan untuk membiak
sanseveiria. Daun yang sihat dan bebas penyakit dipilih untuk dibuat pembiakan.
Daun yang dipilih perlu dipotong kepada kepingan kecil dan disemai dengan
menyelitkan bahagian pangkalnya ke dalam medium sedalam 1/3 bahagian keratan
itu (rujuk langkah kerja). Hasil pembiakan ini tidak akan menghasilkan anak baru
yang akan menyerupai ciri-ciri induknya.
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Jurnal
206
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan tanaman lai daun seperti Sanseviera trifasciata (lidah jin)

2. Sekatur, sudip tangan, pisau, sarung tangan plastik
TUGASAN
Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan keratan lai daun.
PENCAPAIAN STANDARD
1. Menyediakan lai daun untuk penanaman.

2. Menyemai lai daun ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
3. Menggunakan alatan dengan cara yang betul dan selamat.
4. Membersihkan tempat kerja selepas aktiviti.
LANGKAH KERJA
Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan keratan lai daun.
1. Sediakan sekateur, sudip tangan,

bekas semaian dan bahan tanaman
2. Masukkan dan ratakan campuran

medium semaian 2:1:1 (tanah loam,
pasir dan bahan organik) ke dalam
bekas semaian yang telah
disediakan.
207
3. Lai daun dipotong sepanjang 3 cm

atau 4 cm dengan menggunakan
pisau.
4. Semai secara menegak atau

mendatar dalam medium semaian.
5. Siram secukupnya.
208
LATIHAN
Jawab semua soalan yang diberikan.
1. Namakan tiga alatan yang perlu digunakan untuk menyemai tanaman secara
keratan lai daun.
a. .......................................................................................................................
b. .......................................................................................................................
c. .......................................................................................................................
2. Nyatakan panjang keratan yang perlu dibuat pada daun yang hendak
disemai.
............................................................................................................................
Kemukakan tiga bahan yang digunakan bagi membentuk medium semaian.
a. .......................................................................................................................
b. .......................................................................................................................
c. .......................................................................................................................
3. Terangkan langkah kerja untuk menyemai tanaman hiasan menggunakan

kaedah keratan lai daun.
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
.......................................................................................................................................
209
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyediakan keratan lai daun untuk

penyemaian.
2. Menyemai keratan lai daun ke dalam bekas

semaian mengikut prosedur.
3.
dan selamat.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
210
4.8 Mengenal pasti jenis tanaman yang sesuai dibiak menggunakan

pembahagian rumpun.
OBJEKTIF KHUSUS

4.8.1 Menyenaraikan contoh tanaman yang dibiak menggunakan pembahagian
rumpun.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pembiakan dengan kaedah pembahagian rumpun boleh dilakukan bagi pokok yang
hidup berumpun. Ia dapat menghasilkan tanaman yang banyak daripada satu
induk. Pokok dibelah kepada beberapa belahan yang dikehendaki dan ditanam,
antara tanaman yang boleh dibiakkan dengan kaedah ini ialah Pinang Raja
(Cyrtostachys lakka), Rapis Besar (Raphis excels), Pandan hiasan (Pandanus
pygmaeus), Buddhas belly (Bambusa ventricosa) dan Cekur (Kaempferia galanga)
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Jurnal
211
KANDUNGAN/FAKTA
Contoh tanaman hiasan yang boleh dibiakkan secara rumpun
Pinang merah Buluh

Cyrtostachys lakka Bambusa vulgaris
Raphis Palma
Raphis excelsa Chamaedorea Cataractarum
Fishtail palm
Caryota mitis
212
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Bahan: Bahan-bahan bercetak (foto, majalah, akhbar dan lain-lain) yang
mempunyai gambar tanaman yang tumbuh berumpun, manila kad dan
gam/double sided tape.
2. Alatan: Gunting/Pisau, marker pen, pembaris
TUGASAN
Menghasilkan kolaj pada manila kad, dengan menampal dan menamakan tanaman
hiasan yang boleh dibiak secara pembahagian rumpun.
PENCAPAIAN STANDARD
1. Memilih tanaman hiasan yang boleh dibiak secara pembahagian rumpun melalui
gambar yang diberi.
2. Menamakan tanaman yang telah dipilih.
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan alatan dan bahan yang diperlukan.
2. Memilih dan mengenal pasti tanaman hiasan yang boleh dibiak secara
pembahagian rumpun melalui foto/keratan akhbar/majalah yang diberikan.
3. Mengemukakan dan menampal foto/gambar tanaman yang dipilih pada manila

kad.
4. Melabelkan nama tanaman yang telah di tampal pada manila kad.
5. Membentuk kolaj yang menarik dan kreatif.
213
LATIHAN

Pilih dan tandakan ( ) pada pada jawapan yang betul di ruang jawapan yang telah
disediakan.
BOLEH DIBIAK SECARA PEMBAHAGIAN RUMPUN

TANAMAN
YA TIDAK
214
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyenaraikan jenis tanaman yang dibiak

menggunakan pembahagian rumpun.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
215
4.9 Menyemai bahan tanaman menggunakan pembahagian rumpun.
OBJEKTIF KHUSUS

4.9.1 Menyediakan bahan tanaman untuk penyemaian.
4.9.3 Menyemai rumpun ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Pembiakan secara pembahagian rumpun digunakan khususnya untuk

memperbanyakkan spesis tanaman yang tumbuh secara berumpun. Setelah
tumbuhan jenis berumpun bertumbuh biak dan membesar, ia perlu dipecahkan
dengan cara membelahnya kepada beberapa bahagian untuk dibiakkan semula.
Tumbuhan boleh dipecah dengan menggunakan tangan atau dibelah
menggunakan pisau, parang atau apa-apa alat yang sesuai untuk disemai. Jenis-
jenis tanaman yang tumbuh secara berumpun ini sila rujuk unit 4.8.
Media elektronik :
Internet
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Jurnal
216
KANDUNGAN/FAKTA
1. Menyedia rumpun untuk penanaman
a. Pilih pokok induk yang sihat dan matang
Chrysalidocarpus lutescens Rhapis exelsa (Rhapis)

(Palma Kuning)
2. Menyemai rumpun ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.

a. Belahan rumpun bersama akar dan daunnya dipisahkan dari pokok induk.
b. Tanam dalam bekas tanaman.
c. Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.
d. Pelajar dikehendaki berhati-hati semasa menggunakan alatan.
e. Semua lebihan tumbuhan dan medium dibersihkan selepas melakukan amali
217

Antara alatan yang digunakan, ialah :
Parang Pisau
Cangkul mini Sarung tangan
Serampang tangan Sudip tangan
4. Menyemai rumpun ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
a. Belahan rumpun bersama akar dan daunnya dipisahkan dari pokok induk.
b. Pelajar dikehendaki berhati-hati semasa menggunakan alatan.
218
c. Tanam dalam bekas tanaman.
d. Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.
e. Semua lebihan tumbuhan dan medium dibersihkan selepas melakukan amali
219
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Bahan tanaman rumpun seperti Rhapis exelsa (Rhapis)

2. Sekateur, sudip tangan, pisau, sarung tangan plastik
TUGASAN
Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan belahan rumpun.
PENCAPAIAN STANDARD
1. Menyediakan belahan rumpun untuk penanaman.

2. Menyemai belahan rumpun ke dalam bekas semaian mengikut prosedur.
220
LANGKAH KERJA
Menyemai tumbuhan hiasan menggunakan belahan rumpun.
1. Sediakan sekateur, sudip tangan,

bekas semaian dan bahan
tanaman
2. Rumpun pokok dikeluarkan

daripada bekas tanaman
3. Potong akar yang berlebihan

menggunakan alat yang sesuai
seperti parang dan sekateur.
4. Anak rumpun bersama akar dan

daunnya dipisahkan dari pokok
induk
221
5. Tanam rumpun di dalam bekas

tanaman/pasu yang sesuai
6. Siram, label dan letak di tempat

yang sesuai.
222
LATIHAN

1. Namakan tiga alatan yang boleh digunakan untuk melakukan pembiakan
secara pembahagian rumpun.
a. .......................................................................................................................
b. .......................................................................................................................
c. .......................................................................................................................
2. Isikan jawapan berkaitan langkah kerja pembiakan secara pembahagian

rumpun dalam petak yang disediakan dalam jadual di bawah.
Sediakan sekateur, sudip tangan, bekas semaian dan bahan tanaman
Potong akar yang berlebihan menggunakan alat yang sesuai seperti

parang dan sekateur.
Siram, label dan letak di tempat yang sesuai.
223
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Menyediakan bahan tanaman untuk

1.
penyemaian.
2.
dan selamat.
Menyemai rumpun ke dalam bekas semaian
3.
mengikut prosedur.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
224
4.10 Menanam tanaman ke dalam bekas penanaman.
OBJEKTIF KHUSUS

4.10.1 Mengenal pasti jenis-jenis bekas tanaman iaitu pasu tanah liat, pasu
plastik, pasu seramik, beg politena dan lain-lain.
4.10.2 Memilih bekas penanaman yang sesuai iaitu saiz yang sesuai, ringan,
mudah dibersihkan, cantik dan lain-lain.
4.10.3 Menyediakan bekas penanaman mengikut prosedur.
4.10.4 Menanam tanaman hiasan mengikut prosedur.
4.10.5 Menggunakan alat dengan cara yang betul dan selamat.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Bekas tanaman ialah bekas yang boleh digunakan untuk menanam tumbuh-
tumbuhan terutamanya tanaman hiasan. Penanaman dalam bekas biasanya
dilakukan untuk beberapa tujuan seperti memudahkan pengalihan, memudahkan
penjagaan dan lain-lain. Bekas tanaman dihasilkan daripada bahan seperti tanah
liat, logam, plastik dan kayu. Bekas tanaman juga terdapat dalam pelbagai saiz
dan bentuk.
Media elektronik.
Internet
Powerpoint
Media cetak.
Buku
225
KANDUNGAN/FAKTA
1. Ciri-ciri bekas tanaman.

a. Mempunyai lubang saliran.
b. Tidak mudah pecah.
c. Ringan untuk diangkut.
d. Mudah dicuci.
e. Kemas dan menarik.
f. Mudah diperolehi.
2. Jenis-jenis bekas penanaman.
a. Pasu tanah liat.

Pasu jenis ini biasanya mempunyai dinding yang poros dan memudahkan
resapan air, udara dan gas. Warna dan bentuk pasu ini juga nampak lebih
semulajadi, ianya juga tidak mudah menyimpan haba dan pasu tanah liat
ini banyak terdapat di pasaran serta murah.
Contoh pasu tanah liat.
b. Pasu seramik.
Pasu seramik juga dihasilkan dari tanah liat, tetapi dindingnya dibuat
supaya licin dan berkilat. Pasu ini mudah dibersihkan dan sering digunakan
untuk tanaman hiasan dalam bangunan. Harganya agak mahal berbanding
pasu jenis lain.
Contoh pasu seramik
226
c. Pasu plastik.
Pasu plastik juga mempunyai berbagai dan bentuk dan saiz seperti pasu
tanah liat tetapi ia lebih ringan. Pasu plastik tidak tahan lama dan warnanya
juga cepat pudar.
Contoh pasu plastik
d. Beg politena.
Beg politena biasanya digunakan sebagai bekas penanaman sementara,
sama ada di tapak semaian atau untuk dijual. Beg politena terdapat dalam
pelbagai saiz dan ketebalan plastiknya.
Contoh beg politena
227
e. Bekas-bekas lain.
Selain daripada bekas-bekas yang dinyatakan di atas terdapat juga bahan-
bahan lain yang sering digunakan sebagai bekas penanaman bagi
menambahkan kecantikan dan keunikan penanaman tanaman hiasan.
Antara bekas-bekas lain yang biasa digunakan ialah tayar terpakai, bekas
kaca, buluh, tin kosong, tempurung dan lain-lain.
Tayar Konkrit Kaca
Kayu Tin aluminium Buluh
228
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Peralatan.
a. Cangkul .
b. Sekup mata rata.
c. Sudip tangan.
d. Serampang tangan.
e. Tong penyiram
2. Bahan.
a. Medium penanaman ( 7:3:2 atau 3:2:1 ).
b. Anak pokok .
c. Bekas penanaman.
TUGASAN
1. Menyediakan alatan dan bahan untuk penanaman.

2. Menyediakan bekas penanaman.
3. Menanam tanaman hiasan ke dalam bekas mengikut prosedur.
LANGKAH KERJA
Penanaman tanaman hiasan di dalam pasu baru.

2. Memilih pasu yang mempunyai lubang saliran di bahagian bawahnya.
3. Merendam pasu ke dalam air selama beberapa jam, kecuali pasu plastik.
4. Menutup lubang saliran dengan kerikil atau serpihan pasu atau jejaring hijau.
5. Masukkan medium ke dalam pasu sehingga separuh penuh.
6. Letakkan anak pokok pada bahagian tengah pasu.
7. Tambahkan medium sehingga 2 cm dari bahagian atas pasu.
8. Padatkan medium dengan menekannya dengan tangan.
9. Siramkan pokok yang baru ditanam dengan cermat.
10. Letakkan pasu yang baru ditanam di tempat teduh selama beberapa hari.
229
Penanaman tanaman hiasan di dalam pasu terpakai.

2. Membersihkan pasu dari kesan lumut, kesan baja dan lain-lain kotoran.
3. Mensterilkan pasu dengan menyiram air panas atau merendam ke dalam
larutan formalin.
4. Menutup lubang saliran dengan kerikil atau serpihan pasu atau jejaring hijau.
5. Masukkan medium ke dalam pasu sehingga separuh penuh.
6. Letakkan anak pokok pada bahagian tengah pasu.
7. Tambahkan medium sehingga 2 cm dari bahagian atas pasu.
8. Padatkan medium dengan menekannya dengan tangan.
9. Siramkan pokok yang baru ditanam dengan cermat.
10. Letakkan pasu yang baru ditanam di tempat teduh selama beberapa hari.
Penanaman tanaman hiasan di dalam beg politena.

2. Memilih saiz polibeg yang sesuai dengan bebola akar anak pokok.
3. Pastikan juga polibeg mempunyai lubang saliran di bahagian tepinya.
4. Masukkan medium sehingga 1/3 ketinggian polibeg dan selitkan bucu
bawahnya masuk kedalam supaya tapaknya rata dan stabil.
5. Masukkan anak pokok pada bahagian tengah polibeg dan penuhkan medium
sehingga sama paras dengan bebola akar supaya pangkal anak pokok tidak
tertanam terlalu dalam.
6. Padatkan medium supaya bersentuh dengan akar anak pokok.
7. Siram anak pokok yang baru ditanam dengan secukupnya.
8. Letakkan anak pokok di tempat teduh.
230
LATIHAN

1. Nyatakan empat ciri-ciri bekas tanaman yang sesuai digunakan untuk
tanaman hiasan.
a. ....................................................................................................................
b. ....................................................................................................................
c. ....................................................................................................................
d. ....................................................................................................................
2. Kemukakan ciri-ciri pasu berikut, pada ruang jawapan yang disediakan

dalam jadual di bawah.
Jenis pasu Ciri-ciri pasu
231
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Mengenali jenis-jenis bekas tanaman.
2. Memilih bekas penanaman yang sesuai

Menyediakan bekas penanaman mengikut
3.
prosedur.
Menanam tanaman hiasan mengikut
4.
prosedur.
Menggunakan alat dengan cara yang betul
dan selamat.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
232
4.11 Menjaga tanaman hiasan
OBJEKTIF KHUSUS

4.11.1 Menyiram tanaman hiasan mengikut keperluan.
4.11.2 Membaja tanaman hiasan dengan cara yang betul.
4.11.3 Mengawal perosak dan penyakit mengikut keperluan.
4.11.4 Mengawal rumpai dan mengemburkan tanah.
4.11.5 Memangkas daun yang rosak atau tidak diperlukan.
4.11.6 Melengkapkan jadual penyenggaraan tanaman hiasan.
4.11.7 Mengamalkan langkah-langkah keselamatan.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Penjagaan tanaman hiasan adalah sangat penting dan perlu dijadualkan dengan
sempurna bagi memastikan tanaman tumbuh dengan subur. Secara umumnya
aktiviti penjagaan tanaman hiasan merangkumi penyiraman, pembajaan,
pengawalan perosak dan penyakit, pengawalan rumpai dan pemangkasan. Segala
maklumat mengenai aktiviti penjagaan tanaman hiasan boleh diperolehi melalui
beberapa saluran:
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur / Risalah
Jurnal
233
KANDUNGAN/FAKTA
1. Menyiram tanaman hiasan
Tanaman memerlukan air yang mencukupi untuk pertumbuhan yang sihat.

Fungsi utama penyiraman adalah untuk memastikan air yang cukup diserap oleh
tumbuhan. Kadar air yang mencukupi ketika menyiram adalah tanah di sekeliling
pokok basah.
Aktiviti penyiraman hendaklah dilakukan sebaik sahaja anak pokok mula disemai,
dipindahkan ke dalam bekas tanaman atau ditanam ke tanah. Kekerapan
penyiraman adalah dua kali sehari iaitu pada waktu pagi dan petang. Kurangkan
kekerapan menyiram pada musim hujan dan jangan menyiram pada waktu
tengahari untuk mengelakkan kelecuran daun.
Terdapat beberapa kaedah penyiraman tanaman hiasan di tapak semaian atau

di dalam bekas iaitu:
(a) Kaedah Manual

Kaedah menyiram pokok menggunakan bekas penyiram ataupun hos getah.
Menyiram menggunakan hos getah Menyiram menggunakan bekas

penyiram
234
(b) Kaedah Percikan atau Renjisan
Air disalur ke kepala percikan (sprinkler) dengan bantuan pam. Sistem

ini mampu menyebarkan air ke kawasan yang lebih luas.
Menyiram menggunakan sistem percikan atau renjisan
(c) Kaedah Titisan

Air di salurkan ke kepala titisan dengan bantuan graviti atau pam
tekanan rendah. Antara kelebihan sistem ini iaitu air sampai terus ke
pangkal pokok, pembajaan boleh dilakukan serentak dan
mengurangkan pembaziran air.
Menyiram menggunakan sistem titisan
235
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Bekas penyiram
2. Hos getah
3. Kepala percikan (sprinkler)
4. Bekas takungan air
5. Bekas semaian
6. Air/ sumber air
7. Pam
TUGASAN
1. Menyiram tanaman di tapak semaian dan di dalam bekas tanaman.
LANGKAH KERJA
1. Isikan bekas penyiram dengan air sehingga penuh.
2. Siram tananam terus ke permukaan daun untuk memastikan debu pada daun
dapat dibersihkan.
Contoh penyiraman
3. Pastikan tanah di sekeliling tanaman basah.

4. Lakukan penyiraman pada waktu pagi dan petang.
5. Pastikan sistem renjisan atau pengairan sedia ada beroperasi dengan baik.
Sekiranya tersumbat, bersihkan menggunakan air yang bersih.
6. Membersihkan semua peralatan dan ruang kerja selepas melaklukan aktiviti.
236
LATIHAN
1. Senaraikan tiga kaedah menyiram tanaman hiasan di dalam bekas.
i. ...............................................................................................
ii. ..............................................................................................
iii. ..............................................................................................
2. Nyatakan dua waktu yang sesuai untuk menyiram tanaman hiasan
i. .............................................................................................
ii. .............................................................................................
3. Penyiraman tidak boleh dijalankan pada waktu ............................................

untuk mengelakkan daun menjadi ..............................................
237
KANDUNGAN/ FAKTA
2. Membaja tanaman hiasan

Pembajaan sebenarnya adalah untuk memulihkan kandungan nutrien dalam
tanah yang telah diserap oleh tanaman. Tanaman akan menjadi subur
sekiranya aktiviti membaja dilakukan mengikut jenis, cara dan masa pembajaan
yang betul. Unsur nutrien utama yang diperlukan oleh pokok seperti nitrogen
(N), fosforus (P) dan kalium (K). Kekurangan nutrien boleh menyebabkan
tanaman mudah patah, tumbesaran terbantut dan daun menjadi kuning.
Secara umumnya, terdapat dua jenis baja iaitu:

i. Baja Organik
Baja asli yang didapati hasil daripada najis haiwan dan sisa tumbuhan
yang telah reput. Baja ini digunakan bertujuan untuk meninggikan
kesuburan tanah dan memperbaiki tekstur tanah.
Baja organik
ii. Baja Kimia

Baja yang telah diproses kepada bentuk butir-butir kecil, cecair dan
debu.
Baja Kimia
238
Aktiviti pembajaan hendaklah dijalankan selepas kerja-kerja merumput.

Penyiraman dilakukan selepas pembajaan untuk memudahkan nutrien
diserap ke dalam medium. Penggemburan tanah selepas pembajaan
juga digalakkan kerana boleh mengurangkan kadar mengewap unsur
baja ke udara.
Semasa kerja menabur baja jenis butiran, elakkan daripada baja

terkena daun kerana boleh menyebabkan daun melecur. Baja kimia
yang biasa digunakan ialah NPK, CIRP, Super fosfat dan Urea.
Kadar Pembajaan Tanaman Hiasan
Jenis Pokok Tempat Jenis Baja Kuantiti Kekerapan
NPK Hijau sudu 2 minggu

(15:15:15) makan sekali
Dalam pasu
Hiasan daun
Beg Politena
Complehumus sudu 2 minggu
(8:8:8:3) makan sekali
NPK Merah sudu 2 minggu

(13:13:21) makan sekali
Hiasan
Dalam pasu Atau
Berbunga
Complehumus sudu 2 minggu
(8:8:8:3) makan sekali
239
LATIHAN
BAHAN DAN PERALATAN

1. Baja organik (Tahi lembu/ tahi ayam/ kompos dan sebagainya).
2. Baja Kimia (NPK Merah, NPK Hijau, Complehumus dan sebagainya).
3. Baldi, kereta sorong atau lain-lain bekas yang sesuai untuk meletak
baja.
4. Sudip tangan.
5. Sarung tangan.
6. Serampang tangan.
TUGASAN
1. Membaja tanaman hiasan menggunakan baja organik dan baja kimia.
LANGKAH KERJA
1. Pakai sarung tangan.
2. Baca arahan pada label yang terdapat pada bekas baja sebelum digunakan
3. Masukkan baja ke dalam bekas yang sesuai seperti baldi menggunakan sekup
atau sudip tangan.
4. Buang rumput menggunakan tangan atau alat yang sesuai.
5. Gemburkan tanah di sekeliling pangkal pokok menggunakan serampang
tangan.
6. Tabur baja di sekeliling pangkal pokok mengikut sukatan yang disyorkan
menggunakan sudip tangan. Sekiranya menggunakan baja kimia butiran
elakkan terkena daun tanaman hiasan.
7. Sekiranya menggunakan baja cecair siram atau sembur baja pada daun dan
batang pokok.
8. Lakukan penyiraman selepas membaja.
9. Bersihkan tempat kerja dan peralatan yang telah digunakan.
10. Susun semua peralatan di tempat yang telah ditetapkan.
240
PANDUAN KERJA
1. Senaraikan dua jenis baja yang digunakan untuk tanaman hiasan.
(i) ........................................................................................................
(ii) ........................................................................................................
2. Namakan dua contoh baja kimia yang digunakan untuk membaja tanaman
hiasan.
(i) ......................................................................................................
(ii) ......................................................................................................
3. Tanah di sekeliling pokok digembur menggunakan .........................................

..................................... untuk memperbaiki sistem pengudaraan tanah.
241
KANDUNGAN/FAKTA
3. Mengawal perosak dan penyakit.
Serangan perosak dan penyakit akan menyebabkan tanaman menjadi rosak

dan berkemungkinan mati. Pemeriksaan dan kawalan yang dilakukan secara
teratur akan menghasilkan tanaman segar dan menarik. Pemeriksaan gejala
serangan perosak dan penyakit dijalankan secara rutin seminggu sekali.
Tanda-tanda serangan perosak dan penyakit seperti daun menjadi layu,

berlubang pada batang atau terdapat serangga atau ulat pada daun. Antara
serangga yang sering menyerang tanaman hiasan adalah siput, ulat bulu, ulat
pengorek, kutu daun, kumbang, belalang, kutu putih dan lalat putih.
Tanda-tanda Serangan oleh serangga perosak
242
Tanda-tanda serangan oleh kulat
Serangga perosak tanaman
Kumbang Kutu terip Siput dan Lintah bulan
243
Sekiranya serangan tidak berleluasa, memadai bahagian yang diserang

dibuang dan sekiranya serangan telah merebak penggunaan racun
serangga hendaklah digunakan.
Terdapat beberapa cara pengawalan serangan perosak dan penyakit iaitu:
(i) Secara biologi iaitu menggunakan musuh semulajadi serangga

perosak.
(ii) Menggunakan racun serangga Carbaryl, Decis, Malathion dan
sebagainya.
(iii) Menggunakan racun kulat bagi mengawal serangan kulat.
(iv) Menggunakan umpan beracun seperti Metadex, Siputox bagi
mengawal perosak seperti siput babi dan lintah bulan.
(v) Menjaga kebersihan kawasan.
Pengawalan Perosak dan Penyakit menggunakan semburan racun
244
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Racun serangga seperti Malathion, Cabaryl, Decis dan sebagainya
2. Racun kulat seperti Thiram, Zineb dan sebagainya
3. Umpan beracun seperti Siputox, Metadex dan sebagainya
4. Gambar jenis-jenis serangga perosak
5. Pam racun
6. Sarung tangan getah
7. Sekatur
TUGASAN
1. Mengenal pasti jenis-jenis racun serangga, racun kulat dan umpan beracun.
2. Mengenal pasti jenis-jenis serangga perosak.
3. Membuang bahagian pokok yang diserang dan menjaga kebersihan bekas
tanaman.
*Perhatian: Akta Racun Makhluk perosak tidak membenarkan warga negara di

bawah 18 tahun menggunakan racun.
*Cadangan: Aktiviti ini dijalankan menggunakan bahan simulasi sahaja.
245
LANGKAH KERJA
1. Memakai sarung tangan getah.

2. Meneliti dan membaca label yang terdapat pada bekas racun serangga,
racun kulat dan umpan beracun.
Contoh label tatacara penggunaan racun
3. Memerhatikan bentuk fizikal racun serangga, racun kulat dan umpan

beracun. Sekiranya racun terkena anggota badan basuh dengan air lalu yang
banyak.
4. Memerhatikan gambar serangga perosak yang dibekalkan.
Jenis serangga
5. Memeriksa tanaman hiasan sekiranya terdapat tanda serangan perosak dan

penyakit.
246
6. Mengutil daun pokok yang diserang atau memotong bahagian yang diserang
menggunakan sekatur.
Contoh cara mengutil daun pokok
7. Berhati-hati ketika memangkas. Elakkan daripada tercedera

8. Memastikan bekas tanaman dan tapak semaian sentiasa bersih dengan
membuang rumpai dan bahan-bahan yang tidak diperlukan.
9. Membasuh tangan dan membersihkan alat yang telah digunakan.
10. Menyimpan alat di tempat yang telah disediakan.
247
LATIHAN
1. Namakan tiga jenis serangga perosak yang menyerang tanaman hiasan

(i) ...........................................................................................................
(ii) ...........................................................................................................
(iii) ...........................................................................................................
2. Berikan dua jenis racun serangga.
(i) ...........................................................................................................
(ii) ...........................................................................................................
3. Nyatakan tiga cara mengawal serangan perosak dan penyakit.
(i) ............................................................................................................
(ii) ............................................................................................................
(iii) ............................................................................................................
248
KANDUNGAN/ FAKTA
4. Mengawal rumpai dan menggemburkan tanah.
Kawasan tanaman hendaklah sentiasa dibersihkan daripada kekotoran dan

rumpai. Pembuangan rumpai akan memastikan nutrien dapat diserap
sepenuhnya oleh tanaman dan mengurangkan perumah bagi serangga
perosak. Antara rumpai yang selalu didapati seperti lalang, rumput halia hitam
dan sebagainya.
Bagi tanaman hiasan di dalam bekas, kerja-kerja merumpai boleh dijalankan

secara manual dengan mencabut dan menggemburkan tanah. Kerja merumpai
dan menggemburkan tanah dilakukan dua minggu sekali.
Merumpai di sekeliling pangkal pokok dengan tangan
249
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Sarung tangan kain
2. Serampang tangan
TUGASAN
1. Merumpai di tapak semaian atau dalam bekas tanaman.
LANGKAH KERJA
1. Memakai sarung tangan kain.
2. Mencabut rumpai yang terdapat di dalam tapak semaian atau di dalam

bekas tanaman.
3. Menggembur medium dengan menggunakan serampang tangan.
4. Berhati-hati ketika menggunakan alat agar tidak tercedera.
5. Berhati-hati supaya tidak merosakkan akar pokok.
6. Meratakan semula permukaan medium.
7. Membersihkan tempat kerja dan membasuh alat yang digunakan.
8. Menyimpan semula alat ditempat yang telah disediakan.
250
LATIHAN
1. Namakan dua jenis rumpai.

(i) ..............................................................................................
(ii) ..............................................................................................
2. Nyatakan dua kaedah merumpai di dalam bekas tanaman
(i) ..............................................................................................
(ii) ..............................................................................................
3. Pembuangan rumpai akan memastikan .................................................... dapat

diserap sepenuhnya oleh tanaman dan mengurangkan .........................................
bagi serangga perosak.
251
KANDUNGAN/FAKTA
5. Memangkas
Pemangkasan ialah aktiviti membuang daun, ranting atau dahan tanaman

dengan cara yang teratur supaya pokok boleh tumbuh sebagaimana yang
dikehendaki. Pemangkasan bertujuan mengawal saiz tumbuhan, menggalakkan
pertumbuhan tunas-tunas baru, menggalakkan pengeluaran bunga, mengawal
serangan perosak dan penyakit serta membuang dahan atau ranting yang
rosak atau mati.
Pemangkasan dilakukan dengan menggunakan peralatan yang sesuai. Bagi

tanaman hiasan dalam bekas, alat yang sesuai digunakan untuk memangkas
adalah sekatur yang tajam. Pemangkasan dibuat di atas mata tunas baru,
condong ke bawah berlawanan aras mata tunas.
252
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN

1. Sekatur.
2. Pungkis / kereta sorong
3. Sarung tangan kain
TUGASAN
1. Memangkas daun, ranting atau dahan tanaman bagi tujuan pengawalan
perosak dan penyakit, pengawalan saiz dan membuang ranting rosak dan
mati.
LANGKAH KERJA
1. Memakai sarung tangan .
2. Mengenal pasti daun, ranting atau dahan yang hendak dipangkas.
3. Memangkas daun, ranting atau dahan yang dikenalpasti dengan
menggunakan sekatur yang tajam.
4. Ranting atau dahan yang dipangkas hendaklah condong ke bawah dan
berlawanan aras mata tunas.
5. Memangkas dengan berhati-hati dan elakkan daripada berlaku kecederaan.
6. Membersih ruang kerja dan alatan yang digunakan.
7. Menyimpan alat di tempat yang disediakan.
253
LATIHAN
1. Nyatakan tiga tujuan pemangkasan tanaman hiasan.
(i) ..............................................................................................
(ii) ..............................................................................................
(iii) ..............................................................................................
254
KANDUNGAN/FAKTA
6. Program penjagaan tanaman hiasan.
Penyenggaraan tanaman perlu dijalankan secara teratur bagi menentukan

tanaman berada dalam keadaan sempurna, indah dan menarik. Program
penyenggaraan tanaman secara teratur dan berterusan disediakan dalam
bentuk jadual dengan menyenaraikan semua jenis penyenggaraan dan
kekerapan pelaksaannya dalam tempoh tertentu.
Aktiviti-aktiviti penyenggaraan yang perlu disenaraikan ke dalam jadual

penyenggaraan adalah:
i. Menyiram
ii. Membaja
iii. Memangkas
iv. Menggembur
v. Merumpai
vi. Mengawal perosak dan penyakit
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Alat tulis
2. Jadual penyenggaraan.
TUGASAN
1. Melengkapkan jadual penyenggaraan tanaman hiasan.
LANGKAH KERJA
1. Menyediakan alatulis.
2. Mengisi lajur-lajur dalam jadual penyenggaraan yang diberikan dengan butir-
butir berikut:
i. Menyiram
ii. Membaja
iii. Memangkas
iv. Menggembur
v. Merumpai
vi. Mengawal perosak dan penyakit
255
LATIHAN
Jadual Penjagaan Tanaman Hiasan
Bulan (Minggu)
Aktiviti
Penjagaan Jan Feb Mac Apr Mei Jun Julai Ogos Sept Okt Nov Dis
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
Menyiram
Membaja
Memangkas
Merumpai dan
Menggembur
tanah
Mengawal
perosak dan
penyakit
256
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT

TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
1. Menyiram tanaman hiasan mengikut keperluan.

Membaja tanaman hiasan dengan cara yang
2.
betul.
Mengawal perosak dan penyakit mengikut
3.
keperluan.
4. Mengawal rumpai dan mengemburkan tanah.
Memangkas daun yang rosak atau tidak
5.
diperlukan.
Melengkapkan jadual penyenggaraan tanaman
6.
hiasan.
7. Mengamalkan langkah-langkah keselamatan.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
257
4.12 Mengira kos pengeluaran.
OBJEKTIF KHUSUS

4.12.1 Mengenal pasti kos bahan, kos upah dan kos overhed.
4.12.2 Menghitung kos pengeluaran tanaman hiasan iaitu kos bahan, kos upah
dan kos overhed.
4.12.3 Mengamalkan sikap jujur dan amanah semasa mengira kos.
MAKLUMAT RUJUKAN
PENGENALAN
Belanjawan ladang perlu disedikan dengan teliti untuk memastikan kos yang
digunakan dalam sesuatu bidang usaha mencukupi. Pengiraan kos pengeluaran
dilakukan untuk mengenal pasti kos sesuatu projek yang dilaksanakan.
Pengamalan nilai-nilai murni di kalangan murid perlu titik beratkan semasa mengira
kos pengeluaran bagi melahirkan sifat jujur dan amanah dalam diri murid. Segala
maklumat mengenai pengiraan kos pengeluaran boleh diperolehi melalui beberapa
saluran:
Media elektronik :
Internet
Radio
Televisyen
Media cetak :
Surat khabar
Majalah
Brosur/risalah
Jurnal
258
259
KANDUNGAN/ FAKTA
Kos bahan, kos upah dan kos overhed.
Kos adalah amaun yang perlu dibayar untuk mendapatkan sesuatu barangan
perkhidmatan. Kos pengeluaran ialah kos yang terlibat dalam proses pengeluaran
merangkumi kos bahan, kos upah dan kos overhed.
Kos bahan merupakan kos bahan mentah yang digunakan secara langsung dalam
proses pengeluaran. Antara contoh kos bahan mentah seperti bekas tanaman ( beg
politena, pasu), bahan tanaman, medium tanaman, baja dan racun.
Kos upah bermaksud upah yang diberi kepada pekerja yang terlibat secara langsung
dalam proses pengeluaran. Kos upah boleh dikira mengikut jam, hari, minggu, bulan
atau diberi secara pukal (lum sum) mengikut kerja yang diselesaikan.
Kos overhed ialah kos yang terlibat secara tidak langsung dalam proses
pengeluaran tetapi diperlukan untuk mengeluarkan sesuatu hasil dari projek yang
dijalankan. Contoh kos overhed dalam tanaman hiasan ialah bil air dan bil elektrik.
Pengiraan kos hendaklah dijalankan secara jujur dan berhati-hati kerana kesilapan
dalam pengiraan amaun boleh menyebabkan kerugian sesuatu bidang usaha yang
dilaksanakan.
260
PANDUAN KERJA
BAHAN DAN PERALATAN
1. Alat tulis
TUGASAN
1. Mengira kos pengeluaran 100 pokok tanaman hiasan.
LANGKAH KERJA
1. Menentukan projek pembiakan tanaman hiasan yang diusahakan samada

kaedah keratan batang, keratan daun, cantuman, tut, pembahagian rumpun
dan organ tumbuhan.
2. Menyenaraikan butir-butir dalam kos bahan mentah:
i. Bahan tanaman
ii. Bekas tanaman polibeg/ pasu
iii. Medium
iv. Baja
v. Racun
vi. Hormon penggalak akar
3. Kos upah :
4. Kos overhed:
Anggaran kos penggunaan elektrik dan air bagi menjayakan tanaman hiasan.
5. Mengira harga bagi setiap butir dalam kos bahan mentah, kos upah dan kos
overhed.
6. Mengira kos pengeluaran dengan menjumlahkan kesemua kos bahan

mentah, kos upah dan kos overhed.
Kos pengeluaran = kos bahan + kos upah + kos overhed
261
LATIHAN
1. Mengira kos bahan mentah.
Kos Bahan Mentah
Bil Butir-butir Kuantiti Harga seunit Jumlah
2. Mengira kos upah
................................. x RM .................................
Jumlah Kos upah : RM ..........................................

i. Anggaran kos penggunaan elektrik : RM ...................................
ii. Anggaran Kos penggunaan air : RM ...................................
4. Mengira Kos pengeluaran 100 pokok tanaman hiasan.

i. Kos Bahan Mentah : RM ..................................
ii. Kos Upah : RM ..................................
iii. Kos Overhed : RM ..................................
Jumlah : RM ..................................
Jumlah kos Pengeluaran 100 pokok tanaman hiasan : RM ...........................
262
NAMA MURID
NO. KAD
PENGENALAN
NAMA SEKOLAH
TINGKATAN TAHUN
N0. MODUL / UNIT
TAJUK PROJEK
TRAMPIL CATATAN
YA TIDAK
Mengenali kos bahan, kos upah dan kos

1.
overhed.
Menghitung kos pengeluaran tanaman hiasan
2.
iaitu kos bahan, kos upah dan kos overhed.
Mengamalkan sikap jujur dan amanah
3.
semasa mengira kos.
Tidak
Trampil
Trampil
KEPUTUSAN
TARIKH
DISAHKAN
T/Tangan & Tarikh
OLEH
263

Modul Asasa Tanaman Ting 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modul Asasa Tanaman Ting 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modul Sejarah PAV Tingkatan 2

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

ASAS KEMAHIRAN VOKASIONAL

MODUL SEJARAH PAV TINGKATAN 2

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

Cetakan Pertama 2015

2. FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN vii

UNIT 1: MENGENALI BIDANG PERTANIAN 3

BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak mencapai

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

KESOPANAN DAN KESUSILAAN

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah memperkembangkan

Modul ini membolehkan murid:

1. Mengenali kepentingan bidang pertanian di Malaysia

Modul ini mengandungi 4 unit pembelajaran.

Modul ini mengandungi 4 unit pembelajaran.

UNIT 1 : MENGENALI BIDANG PERTANIAN

UNIT 2 : MEMBIAK TANAMAN SECARA SEKS DAN ASEKS

UNIT 3 : MENANAM SAYUR-SAYURAN

UNIT 4 : MENANAM TANAMAN HIASAN

UNIT 1: MENGENALI BIDANG PERTANIAN

1.1. Mengenal pasti kepentingan pertanian di Malaysia.

Pada akhir unit ini murid berkebolehan:

1.1.1 Menyatakan kepentingan pertanian di Malaysia iaitu menghasilkan bahan

Pertanian bermaksud perihal bertani (tanam-menanam); perusahaan bercucuk

Tanaman Padi Tanaman Sayuran Tanaman Kelapa Sawit

Contoh Tanaman Hiasan

Perusahaan Tanaman Perusahan Bunga Kekwa Perusahaan Bunga Okid

Ternakan Kambing Ternakan Lembu Ternakan Ayam

Ternakan ikan dalam Ternakan ikan hiasan Ternakan udang

Kepentingan pertanian di Malaysia terbahagi kepada 4:

1. Pengeluaran Bahan Makanan

Contoh Bahan Makanan dari hasil pertanian

Padi Buah Kelapa Sawit Buah Nenas

2. Pengeluaran Bahan Mentah

JENIS HASIL BAHAN MENTAH HASIL AKHIR

Padi Beras, tepung dan vermiseli

Getah Tayar, sarung tangan, kasut dan

Kelapa sawit Minyak masak, marjerin dan

Ikan Keropok, bebola ikan, ikan kering

Eksport hasil pertanian merupakan sumber penting pendapatan negara. Contohnya

Dalam Rancangan Malaysia ke 10, terdapat perubahan dalam bidang pertanian

a. Landskap bermaksud pemandangan di atas daratan termasuk bentuk muka

b. Eksport bermaksud penghantaran barang-barang atau perkhidmatan ke luar

c. Import bermaksud pemasukan barang-barang dari luar negara.

BAHAN DAN PERALATAN

1. Bahan bacaan pertanian, CD maklumat pertanian

1. Membuat tugasan Folio atau Buku Skrap

1. Mengumpul maklumat tentang kepentingan pertanian dari pusat sumber /

Arahan : Sila jawab soalan di bawah.

1. Namakan SATU bidang pertanian.

2. Berikan SATU contoh bidang pertanian yang anda nyatakan di atas.

3. Namakan contoh hasil akhir pertanian yang anda ketahui.

4. Nyatakan kepentingan EMPAT bidang pertanian.

5. Nyatakan kesan terhadap negara sekiranya pertanian diabaikan.

6. Namakan contoh tanaman yang banyak ditanam di seluruh Malaysia

UNIT 1: MENGENALI BIDANG PERTANIAN

1.2 Mengenal pasti bidang yang terdapat dalam pertanian.

Pada akhir unit ini murid berkebolehan:

Pertanian merupakan kegiatan pengusahaan sesuatu kawasan untuk mendapatkan

Tanaman boleh dikelaskan kepada beberapa kumpulan iaitu:-

1. Tanaman komoditi atau tanaman perladangan merupakan tanaman yang