Professional Documents
Culture Documents
SCHOLA PRADOLONGO
TRIA NOMINA:
NDICE
SEGUNDO TRIMESTRE
TERCER TRIMESTRE
EVOLUCIN FONTICA
CULTURA
VOCABULARIO Y APNDICES
La mayora de las lenguas europeas y algunas asiticas parecen remontarse a una lengua
madre comn llamada indoeuropeo.
Esta lengua hipottica fue hablada por unos pueblos que habitaban entre el Danubio y las
estepas siberianas hacia el ao 2500 a.C. Posteriormente (hacia el 2000 a.C.) se dispersaron
por toda Europa y parte de Asia y esto provoc la fragmentacin del primitivo indoeuropeo en
las diferentes lenguas indoeuropeas. Hacia el ao 1000 a.C. las diferencias lingsticas se
acentuaron.
A pesar de que no existen textos escritos ni restos arqueolgicos, los lingistas han
podido reconstruir de forma hipottica el indoeuropeo a partir de los rasgos comunes entre
las lenguas derivadas, las lenguas indoeuropeas, de las que s se conservan testimonios
escritos.
Meter Mater Mutter Mother Matka *mater
Las lenguas que surgieron del indoeuropeo como consecuencia de la dispersin son las
llamadas lenguas indoeuropeas, que se clasifican en las siguientes familias:
1
Tema 1: Del indoeuropeo a las lenguas romances
Hitita: Es la lengua indoeuropea ms antigua. En la Antigedad
era la lengua de los hititas, pueblo situado en el norte de
Lenguas de Anatolia central (hoy Turqua). Se habl entre el 1600 a.C. y el
2. India 1100 a.C.
3. Pakistn Tocario: Es la lengua indoeuropea ms desconocida. Fue la
4. Afganistn Lengua de un pueblo que habit hacia el siglo I a.C. en el
5. Irn Turquestn chino.
1. Armenio 6. Kurdo
Lenguas extinguidas
Asia
INDOEUROPEO
Europa
2
Tema 1: Del indoeuropeo a las lenguas romances
3
Tema 1: Del indoeuropeo a las lenguas romances
Al igual que del indoeuropeo primitivo surgieron multitud de lenguas, del latn se
derivaron varias lenguas europeas.
El latn vulgar se impuso en aquellas provincias del Imperio romano en las que la
romanizacin fue completa.
El poder del Imperio romano fue tal que durante un tiempo el latn fue la lengua que uni a
casi toda Europa. Cuando en el s. V d. C. (ao 476) se rompe la estructura poltica del
Imperio romano, el latn empez a transformarse de forma diferente en cada zona. Las
lenguas que surgieron entonces, que son variedades dialectales del latn vulgar, fueron
llamadas LENGUAS ROMANCES, lenguas neolatinas o romnicas.
LENGUAS ROMANCES
4
Tema 1: Del indoeuropeo a las lenguas romances
ACTIVIDADES
5
Tema 2: Alfabeto latino
EL ALFABETO LATINO
El alfabeto latino, que en la actualidad utilizan una gran parte de las lenguas del
mundo, tiene su origen en los fenicios. Los griegos lo haban tomado de ellos y,
posteriormente, los romanos se fijaron en los etruscos, que a su vez lo haban cogido de los
griegos, para adaptarlo a su lengua.
El alfabeto latino se compona de veintitrs letras, aunque dos de ellas (y, z) fueron
aadidas en poca tarda en palabras tomadas del griego:
A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X, Y, Z
a, b, c, d, e, f, g, h, i, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, x, y, z
Los grupos ch, ph, th, rh se usaron en latn para transcribir ciertas consonantes
aspiradas griegas, pero no eran signos del alfabeto latino.
FONEMAS LATINOS
Voclicos:
- cinco vocales, /a/, /e/, /i/, /o/, /u/. Cf. Cantidad voclica.
- cuatro diptongos, /ae/, /au/, /oe/ (los ms usados), /eu/
PUNTOS DE ARTICULACIN
MODOS DE LABIALES LABIO- DENTALES ALVEOVELARES VELARES LABIOVELARES
ARTICULACIN DENTALES
OCLUSIVAS b, p d, t g, k gu, qu
LQUIDAS r. l
NASALES m n
FRICATIVAS f s
6
Tema 2: Alfabeto latino
PRONUNCIACIN
Aunque el alfabeto latino sea tambin el que nosotros usamos, no todos los signos se
pronunciaban igual que en castellano.
LA CANTIDAD VOCLICA
Las vocales latinas, por la duracin a la hora de pronunciarlas, pueden ser largas y breves.
Por lo tanto, el sistema latino tiene diez vocales, cinco breves y cinco largas.
La cantidad de las vocales es importante para saber cul es la slaba tnica en latn. Como
no hay acento grfico, resulta ms difcil leer correctamente. Sin embargo, si tienes en
cuenta las siguientes normas, lo hars bien:
o Slaba con vocal larga. a-m-cus o Slaba con vocal breve. do-m-nus.
o Slaba con diptongo. The-sau- o Slaba con una vocal seguida de
rum otra vocal (que no forme
o Slaba con vocal seguida de dos o diptongo). flu-vi-us
ms consonantes. Pu-el-la
8
Tema 2: Alfabeto latino
ACTIVIDADES
1. Lee las siguientes palabras latinas. Presta atencin a las letras que tienen distinta
pronunciacin en latn y en castellano y subryalas.
Bellum Genu Magister Facies Lingua Ille Civitas Iuvenis Puella Eques Servus
Celeritas Pulcher Iam Quinque Vici Qui Chaos Quorum Iustus Certus Legem
2. Lee los siguientes textos. Presta atencin a las letras que tienen distinta
pronunciacin en latn y en castellano y subryalas.
Horacio, Odas, I, 11
Catulo, Carmina, V
Vivamos, querida Lesbia, y ammonos,
Vivamus, mea Lesbia, atque amemus,
rumoresque senum severiorum y las habladuras de los viejos puritanos
nobis cum semel occidit brevis lux, nosotros, tan pronto acabe nuestra efmera vida,
nox est perpetua una dormienda. tendremos que dormir una noche sin fin.
da mi basia mille, deinde centum,
Dame mil besos, despus cien,
dein mille altera, dein secunda centum,
luego otros mil, luego otros cien,
deinde usque altera mille, deinde centum.
despus hasta dos mil, despus otra vez cien;
dein, cum milia multa fecerimus,
luego, cuando lleguemos a muchos miles,
conturbabimus illa, ne sciamus,
aut ne quis malus invidere possit, perderemos la cuenta para ignorarla
cum tantum sciat esse basiorum. y para que ningn malvado pueda daarnos,
El latn, por ser una lengua indoeuropea, es flexiva, es decir, tiene palabras variables.
Al castellano, puesto que deriva del latn, le ocurre lo mismo.
Las palabras variables son las que cambian de forma segn la funcin que desempean
en la oracin (sustantivos, adjetivos, pronombres y verbos).
En cambio, las palabras invariables son las que mantienen siempre la misma forma
(adverbios, preposiciones, conjunciones e interjecciones).
Las palabras variables constan de tema (raz + morfemas derivativos, p.e. am-or-es) y
desinencias. stas ltimas son los morfemas gramaticales que indican:
CONCEPTOS BSICOS
10
Tema 3: Introduccin a la lengua latina
CARACTERSTICAS DE LA DECLINACIN
El latn posee cinco declinaciones y todos los sustantivos y adjetivos estn incluidos en
una de ellas:
- 1 declinacin o de tema en -a. El gnero de los sustantivos de esta
declinacin es generalmente el femenino. Pero hay algunos masculinos, sobre
todo referidos a hombres u oficios predominantemente masculinos.
- 2 declinacin o de tema en -o/-e. Comprende sustantivos masculinos y
neutros.
- 3 declinacin. Tiene sustantivos de los tres gneros.
- 4 declinacin o de tema en -u. La mayora de los sustantivos son masculinos
y neutros, aunque hay algunos femeninos.
- 5 declinacin o de tema en -e. Slo tiene sustantivos femeninos y algn
masculino.
Cada declinacin tiene sus propias desinencias. Eso significa que el mismo caso tiene un
aspecto diferente en cada una de ellas.
11
Tema 3: Introduccin a la lengua latina
FUNCIONES PRINCIPALES DE LOS CASOS
En Latn cada caso puede tener ms de una funcin. En cada oracin, por tanto, habr
que pensar y decidir cul es la adecuada.
Nominativo:
Vocativo:
Vocativo: Sirve para llamar o interpelar a alguien. Suele ir separado del resto de
la oracin con una coma.
Genitivo:
C. del adjetivo
Dativo:
Ablativo:
El genitivo singular nos informa de la declinacin y nos permite obtener la raz del
sustantivo.
13
Tema 3: Introduccin a la lengua latina
ACTIVIDADES
d. Mis abuelos nos han dado una gran sorpresa. En qu caso se expresa
en latn la funcin de C.D.?
y la de C.I.?
e. El alcalde entreg a los participantes los premios.
14
Tema 3: Introduccin a la lengua latina
4. Averigua a qu declinacin pertenecen las siguientes palabras latinas y extrae su
raz.
5. Averigua cmo terminan los genitivos de cada una de las siguientes palabras
teniendo en cuenta de qu declinacin son.
ENUNCIADO DECLINACIN
15
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
PRIMERA DECLINACIN
Para declinar una palabra (es decir, para ponerla en todas sus formas posibles segn la
funcin sintctica) hay que unir la raz a las terminaciones.
Cuadro de terminaciones
SINGULAR PLURAL
Nominativo - -ae
Vocativo - -ae
Acusativo -am -s
Genitivo -ae -rum
Dativo -ae -s
Ablativo - -s
NOTA BENE
16
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
ACTIVIDADES
Nauta, nautae
SINGULAR PLURAL
Filia, filiae
SINGULAR PLURAL
Puellas
Poetarum
Vitae
Sapientiis
Serva
17
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
3. Cambia el nmero de las siguientes formas nominales:
FORMAS CASO, GNERO Y NMERO Cambio de nmero
Reginam
Filiarum
Pugnis
Linguae
Amica
PREPOSICIONES
ad + Ac. = a, hacia (direccin)
4. Relaciona y completa como en el ejemplo in + Abl. = en (situacin)
cum + Abl. = con
ANLISIS
del marinero
para unas nias
a la diosa
en la lucha
unos agricultores
esclavas!
18
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
6. Analiza y traduce las siguientes oraciones de la 1 declinacin. Para ello debemos
seguir los siguientes pasos:
1. LECTURA de la oracin.
3. VOCABULARIO
7. Traduce al latn.
a. Las nias son hermosas.
- us : dominus, -i (seor)
Masc. y Fem. - us - ius: filius, -i (hijo)
Cuadro de terminaciones
MASCULINOS Y FEMENINOS NEUTROS
Singular Plural Singular Plural
Nom. - us -er -ir -i - um -a
* * *
Voc. -e -er -ir -i - um -a
Ac. - um - os - um -a
Gen. -i - orum -i - orum
Dat. -o - is -o - is
Abl. -o - is -o - is
NOTA BENE: Los sustantivos como filius o Iulius tienen el vocativo singular en -i.
Tanto er como ir no son desinencias, sino terminaciones de la raz.
20
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
Flexin de los siguientes paradigmas:
ACTIVIDADES
8. Declina:
Populus, populi
SINGULAR PLURAL
21
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
Seruus, serui
SINGULAR PLURAL
Liber, libri
SINGULAR PLURAL
Bellum, belli
SINGULAR PLURAL
Pericula
Viro
Oculorum
22
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
FORMAS CASO, GNERO Y NMERO TRADUCCIN
Oppidum
Filii
Agris
Initiorum
Verba
Horti
ANLISIS
seor!
a los maestros
unas palabras
para un esclavo
de los pueblos
23
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
ADJETIVOS DE PRIMERA CLASE
Se enuncian con tres nominativos, uno para cada gnero. Por eso, se dice que tienen
tres terminaciones. El masculino y el neutro se declinan como los sustantivos de la 2
declinacin y el femenino como los de la 1 declinacin.
Flexin de paradigmas:
SINGULAR PLURAL
No olvides! 2 decl. 1 decl. 2 decl. 2 decl. 1 decl. 2 decl.
24
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
ACTIVIDADES
13. Declina:
Magnus ager
SINGULAR PLURAL
Pulchra regina
SINGULAR PLURAL
Clarum oppidum
SINGULAR PLURAL
25
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
Miser nauta
SINGULAR PLURAL
Pulcher hortus
SINGULAR PLURAL
Magnum periculum
SINGULAR PLURAL
26
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
14. Analiza, traduce y cambia el nmero de las siguientes formas nominales:
FORMAS CASO, GNERO, TRADUCCIN CAMBIO DE NMERO
NMERO
Magnam pugnam
Laetis agricolis
Primum verbum
Miserarum puellarum
Pulchri poetae
27
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
f. Antonius Iuliaque sunt liberi Iulii et Aemiliae.
Romani Numae Pompilio regnum dant. Numa Pompilius bellum non facit, magna tamen
28
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
Post Tullum Hostilium Ancus Marcius imperium capit. Contra Latinos pugnat.
Deinde regnum Tarquinius Priscus capit. Tarquinius Priscus Romae circum aedificat,
ludos Romanos instituit, muros facit et cloacas. Anci filii Tarquinium Priscum occidunt.
Post Tarquinium Priscum imperium capit Servius Tullius, praeclarae feminae filius.
Lucius Tarquinius Superbus Volscos uincit, cum Tuscis pacem1 facit et templum Iovis2
in Capitolio aedificat. Deinde imperium perdit, nam filius Lucretiam, praeclaram feminam,
1
Acusativo singular de pax, pacis = paz
2
Genitivo singular de Iuppiter, Iovis = Jpiter.
29
Tema 4: 1 y 2 declinaciones
- Bona initii
- Pulchrarum dominorum
- Clara poeta
- Romanum pueros
30
Tema 5: Introduccin a la flexin verbal
CATEGORAS VERBALES
Las formas personales del verbo latino presentan cinco accidentes gramaticales:
CONJUGACIONES LATINAS
El enunciado completo de un verbo latino consta de cinco formas que guardan relacin
con los temas del verbo.
1 c. am - o am - s am - re amu - i amt - um
2 c. habe - o hab - s hab - re habu - i habit - um
3 c. dic - o dic - - s dic - - re dix - i dict - um
4 c. audi - o aud - s aud- re audu - i audt - um
5 o mixta capi - o cap - s cap - re cep - i capt - um
31
Tema 5: Introduccin a la flexin verbal
Estas cinco formas nos dan la siguiente informacin:
1. La conjugacin a la que pertenece el verbo: nos lo dicen las tres primeras formas.
Podemos utilizar varios procedimientos:
b) Otra forma consiste en averiguar en qu acaba el tema de presente. Para ello hay
que mirar las tres primeras formas.
1) Si al quitar la o en la primera forma, queda una e, el verbo es de la segunda
conjugacin.
2) Si al quitar la o en la primera forma, queda una consonante, el verbo puede
ser de la primera o de la tercera. Si en la segunda forma hay una a, es de la
primera conjugacin. Si no, es de la tercera.
3) Si al quitar la o en la primera forma, queda una i, el verbo puede ser de la
cuarta o de la quinta. Si en la tercera forma hay una i, el verbo es de la
cuarta. Si hay una e, es de la quinta.
2. Extraer el tema para conjugar cada tiempo verbal: tema de presente, tema de
perfecto y tema de supino.
Tema de presente: se parte de la 1 pers. sing. del presente de indicativo y
se quita la desinencia o. En la 1 conjugacin hay que acordarse de aadir la -a
del tema que ha desaparecido en la primera persona del presente de indicativo
Tema de perfecto: se toma la 1 pers. sing. del pretrito perfecto de
indicativo y se quita la desinencia i.
Tema de supino: se obtiene quitando al supino la desinencia um.
32
Tema 5: Introduccin a la flexin verbal
ACTIVIDADES
33
Tema 6: Tema de presente en voz activa
car
TEMA 6: TEMA DE PRESENTE EN VOZ ACTIVA
PRESENTE DE INDICATIVO
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
am-o habe-o duc-o audi-o capi-o
ama-s habe-s duc-i-s audi-s capi-s
ama-t habe-t duc-i-t audi-t capi-t
ama-mus habe-mus duc-i-mus audi-mus capi-mus
ama-tis habe-tis duc-i-tis audi-tis capi-tis
ama-nt habe-nt duc-u-nt audi-u-nt capi-u-nt
amo tengo conduzco oigo cojo
Se forma con:
Tema de presente + BA + desinencias personales 1 y 2 conjugaciones.
Tema de presente + E + BA + desinencias personales 3, 4 y 5 conjugaciones.
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
ama-ba-m habe-ba-m duc-e-ba-m audi-e-ba-m capi-e-ba-m
ama-ba-s habe-ba-s duc-e-ba-s audi-e-ba-s capi-e-ba-s
ama-ba-t habe-ba-t duc-e-ba-t audi-e-ba-t capi-e-ba-t
ama-ba-mus habe-ba-mus duc-e-ba-mus audi-e-ba-mus capi-e-ba-mus
ama-ba-tis habe-ba-tis duc-e-ba-tis audi-e-ba-tis capi-e-ba-tis
ama-ba-nt habe-ba-nt duc-e-ba-nt audi-e-ba-nt capi-e-ba-nt
amaba tena conduca oa coga
34
Tema 6: Tema de presente en voz activa
FUTURO IMPERFECTO O SIMPLE DE INDICATIVO
Se forma con:
Tema de presente + B + vocal de unin o temtica + desinencias 1 y 2
conjugaciones. Al ser la desinencia de la 1 persona del singular la -o, no es necesaria la
vocal de unin.
Tema de presente + A (para la 1 persona) / E (para el resto) + desinencias 3, 4
y 5 conjugaciones.
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
ama-b-o habe-b-o duc-a-m audi-a-m capi-a-m
ama-b-i-s habe-b-i-s duc-e-s audi-e-s capi-e-s
ama-b-i-t habe-b-i-t duc-e-t audi-e-t capi-e-t
ama-b-i-mus habe-b-i-mus duc-e-mus audi-e-mus capi-e-mus
ama-b-i-tis habe-b-i-tis duc-e-tis audi-e-tis capi-e-tis
ama-b-u-nt habe-b-u-nt duc-e-nt audi-e-nt capi-e-nt
amar tendr conducir oir coger
PRESENTE DE SUBJUNTIVO
Se forma con:
Tema de presente + E + desinencias personales 1 conjugacin. Los verbos de esta
conjugacin pierden en todas las personas la -a final del tema.
Tema de presente + A + desinencias personales 2, 3, 4 y 5 conjugaciones.
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
am-e-m habe-a-m duc-a-m audi-a-m capi-a-m
am-e-s habe-a-s duc-a-s audi-a-s capi-a-s
am-e-t habe-a-t duc-a-t audi-a-t capi-a-t
am-e-mus habe-a-mus duc-a-mus audi-a-mus capi-a-mus
am-e-tis habe-a-tis duc-a-tis audi-a-tis capi-a-tis
am-e-nt habe-a-nt duc-a-nt audi-a-nt capi-a-nt
ame tenga conduzca oiga coja
35
Tema 6: Tema de presente en voz activa
PRETRITO IMPERFECTO DE SUBJUNTIVO
Se forma con:
Tema de presente + RE + desinencias personales 1, 2, 4 y 5 conjugaciones. En
los verbos de la 5 conjugacin la -i final del tema se transforma en -e.
Tema de presente + vocal de unin o temtica + RE + desinencias 3 conjugacin.
La vocal de unin es la -e porque va delante de -r.
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
ama-re-m habe-re-m duc-e-re-m audi-re-m cape-re-m
ama-re-s habe-re-s duc-e-re-s audi-re-s cape-re-s
ama-re-t habe-re-t duc-e-re-t audi-re-t cape-re-t
ama-re-mus habe-re-mus duc-e-re-mus audi-re-mus cape-re-mus
ama-re-tis habe-re-tis duc-e-re-tis audi-re-tis cape-re-tis
ama-re-nt habe-re-nt duc-e-re-nt audi-re-nt cape-re-nt
amara o amase tuviera o condujera o oyera u oyese cogiera o
tuviese condujese cogiese
VERBO SUM
El enunciado del verbo copulativo latino es sum, es, esse, fui y significa ser,
estar, haber, existir.
En el tema de presente alterna dos races: s- y es- (que ante vocal aparece
como er-).
36
Tema 6: Tema de presente en voz activa
ACTIVIDADES
a. Presente de indicativo
Vides
Capiunt
Es
Faciunt
Vincitis
Ducit
Mitto
Laudo
Audis
37
Tema 6: Tema de presente en voz activa
b. Presente y pretrito imperfecto de indicativo
Facitis
Do
Mittebamus
Venis
Vincebatis
Laudat
Rapiunt
Laudabitis
Vincitis
Ducebas
Facies
Vides
Dabunt
Ducit
Laudas
Ducam
Simus
Rapiebatis
Faciemus
Des
Vident
38
Tema 6: Tema de presente en voz activa
e. Indicativo y presente y pretrito imperfecto de subjuntivo
Habetis
Laudent
Veniebas
Videbunt
Vincunt
Esset
Damus
4. Pon en latn
- Hagamos
- Dieran
- Arrebatas
- Alababais
- Veas
- Cogiese
- Enven
- Vencern
- Conduzco
39
Tema 7: 3 declinacin
En ambos temas hay sustantivos de los tres gneros. La mayora de las veces no es
posible distinguir el gnero.
CUADRO DE TERMINACIONES
40
Tema 7: 3 declinacin
NOMINATIVO SINGULAR DE LOS TEMAS EN CONSONANTE MASCULINOS
Y FEMENINOS
a) Temas en lquida (-r, -l) En los temas en -r, cuando la -r preceda otra
consonante, se insertaba entre ellas en el nominativo una vocal de apoyo (-e-),
que falta en los dems casos.
En cuanto a los temas en -m slo hay en latn un ejemplo que no sigue el uso
de la desinencia cero en el nominativo; as, por el contrario, tenemos hiem-s,
hiem-is.
b) Temas en dental (-d, -t) Las dentales en contacto con la -s del nominativo
desaparecen.
Por ejemplo: mile(t)-s, milit-is
uirtu(t)-s, uirtut-is
41
Tema 7: 3 declinacin
c) Temas en gutural (-g, -c) Las guturales se funden con la -s del nominativo
dando como resultado la consonante doble x.
con-sul, con-su-lis (2, 3) = cnsul hos-tis, hostis (2, 2) = enemigo urbs, ur-bis (1, 2) = ciudad
flu-men, flu-mi-nis (2, 3) = ro ma-re, ma-ris (2, 2) = mar
TEMAS MIXTOS
MASC Y FEM
singular plural
N urbs urbes
V urbs urbes
A urbem urbes
G urbis urbium
D urbi urbibus
A urbe urbibus
42
Tema 7: 3 declinacin
ADJETIVOS DE SEGUNDA CLASE O DE LA TERCERA DECLINACIN
En la tercera declinacin la mayora de los adjetivos que hay son de tema en -i, pero
tambin existen algunos de tema en consonante. La diferencia entre ellos est en el ablativo
singular, en el genitivo plural y en el nominativo-vocativo-acusativo plural de los neutros.
Los adjetivos de tema en consonante son de una sola terminacin: vetus, veteris
(viejo), pauper, pauperis (pobre) y dives, divitis (rico).
SINGULAR PLURAL
Adjetivos de tema en -i
UNA TERMINACIN DOS TERMINACIONES TRES TERMINACIONES
-ens, -entis prudens, prudentis -is, -e fortis, forte -er, -is, -e acer, acris, acre
-ax, -acis audax, audacis
-ix, -icis felix, felicis
-ox, -ocis velox,velocis
43
Tema 7: 3 declinacin
ACTIVIDADES
1. Declina:
Clarum carmen
SINGULAR PLURAL
44
Tema 7: 3 declinacin
Audax consul
SINGULAR PLURAL
Magnus dux
SINGULAR PLURAL
Fortis pater
SINGULAR PLURAL
45
Tema 7: 3 declinacin
Alba ouis
SINGULAR PLURAL
Vetus rex
SINGULAR PLURAL
Nigrum animal
SINGULAR PLURAL
46
Tema 7: 3 declinacin
a. Sustantivos de la 3 declinacin
Bonorum ciuium
Pulchram uxorem
Miseri milites
Magni montis
b. Adjetivos de la 3 declinacin
Prudentis mulieris
Totum tempus
Velocibus seruis
Acer dolor
- Mons, montis
- Carmen, carminis
- Civitas, civitatis
47
Tema 7: 3 declinacin
ANLISIS
SINTAGMAS Funcin sintctica Caso, gnero y nmero TRADUCCIN
de los hombres
a la mujer
con el rey
unos soldados
cnsules!
6. Analiza y traduce
a. Voluptas est inimica virtutis.
victoriam ducit.
48
Tema 7: 3 declinacin
f. Pastores Romani uxores non habebant, sed mulieres vicinarum civitatum rapuerunt1.
1
Pretrito perfecto de indicativo del verbo rapio.
49
Tema 7: 3 declinacin
50
Tema 8: Complementos circunstanciales de lugar
acusativo per Per Galliam in Italiam pervenit. Llega por la Galia a Italia.
CCL POR ablativo Caesar via Latina Romam uenit. Csar llega por la va
DONDE QUA? latina a Roma.
Si el lugar est hecho para pasar por l, se usa el ablativo (por ejemplo:
puente, calle).
51
Tema 8: Complementos circunstanciales de lugar
ACTIVIDADES
1. Analiza y traduce
a. Consul domo in forum peruenit.
2. Pon en latn
a. Los nios llegaban a la escuela con el siervo.
In villa
Ab oppido
Ad Italiam
In hortum
Per provinciam
52
Tema 9: 4 y 5 declinaciones
CUARTA DECLINACIN
Cuadro de terminaciones
SINGULAR PLURAL
Masc- Neutro Masc- Neutro
fem fem
Nominativo -s -u -s -u
Vocativo -s -u -s -u
Acusativo -um -u -s -u
Genitivo -s - uum
Dativo -ui -ibus
Ablativo - -ibus
53
Tema 9: 4 y 5 declinaciones
QUINTA DECLINACIN
Cuadro de terminaciones
SINGULAR PLURAL
Nominativo -es -es
Vocativo -es -es
Acusativo -em -es
Genitivo -i -erum
Dativo -i -ebus
Ablativo -e -ebus
54
Tema 9: 4 y 5 declinaciones
ACTIVIDADES
1. Completa.
Escribe el caso Funcin Traduce Cambia el
sintctica nmero
Genu, -us Ac. pl.
Senatus, -us Abl. sing.
Res, rei Gen. pl.
Facies, faciei Abl. pl.
Impetus,-us Gen. sing.
Metus, -us Ac. sing.
Dies, diei Dat. sing.
Portus, -us Dat. pl.
Magistratus, -us Voc. sing.
Manus, -us Nom. pl.
3. Analiza y traduce
a. Omnes cives magistratibus parebunt.
55
Tema 9: 4 y 5 declinaciones
c. Spem magnam in rebus adversis semper adhibemus.
fructus percipient; hieme vallem nive opertam videbimus; at vere montes vallesque avium
56
Tema 9: 4 y 5 declinaciones
1
3 persona del plural del pretrito perfecto de indicativo del verbo procedo.
2
3 persona del singular del pretrito perfecto de indicativo del verbo maneo.
57
Tema 10: Tema de perfecto en voz activa
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
amau-i habu-i dux-i audiu-i cep-i
amau-isti habu-isti dux-isti audiu-isti cep-isti
amau-it habu-it dux-it audiu-it cep-it
amau-imus habu-imus dux-imus audiu-imus cep-imus
amau-istis habu-istis dux-istis audiu-istis cep-istis
amau-erunt / ere habu-erunt / ere dux-erunt / ere audiu-erunt / ere cep-erunt / ere
am tuve conduje o cog
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
amau-er-a-m habu-er-a-m dux-er-a-m audiu-er-a-m cep-er-a-m
amau-er-a-s habu-er-a-s dux-er-a-s audiu-er-a-s cep-er-a-s
amau-er-a-t habu-er-a-t dux-er-a-t audiu-er-a-t cep-er-a-t
amau-er-a-mus habu-er-a-mus dux-er-a-mus audiu-er-a-mus cep-er-a-mus
amau-er-a-tis habu-er-a-tis dux-er-a-tis audiu-er-a-tis cep-er-a-tis
amau-er-a-nt habu-er-a-nt dux-er-a-nt audiu-er-a-nt cep-er-a-nt
haba amado haba tenido haba conducido haba odo haba cogido
58
Tema 10: Tema de perfecto en voz activa
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
amau-er-o habu-er-o dux-er-o audiu-er-o cep-er-o
amau-er-i-s habu-er-i-s dux-er-i-s audi-er-i-s cep-er-i-s
amau-er-i-t habu-er-i-t dux-er-i-t audi-er-i-t cep-er-i-t
amau-er-i-mus habu-er-i-mus dux-er-i-mus audi-er-i-mus cep-er-i-mus
amau-er-i-tis habu-er-i-tis dux-er-i-tis audi-er-i-tis cep-er-i-tis
amau-er-i-nt habu-er-i-nt dux-er-i-nt audi-er-i-nt cep-er-i-nt
habr amado habr tenido habr conducido habr odo habr cogido
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
amau-er-i-m habu-er-i-m dux-er-i-m audiu-er-i-m cep-er-i-m
amau-er-i-s habu-er-i-s dux-er-i-s audiu-er-i-s cep-er-i-s
amau-er-i-t habu-er-i-t dux-er-i-t audiu-er-i-t cep-er-i-t
amau-er-i-mus habu-er-i-mus dux-er-i-mus audiu-er-i-mus cep-er-i-mus
amau-er-i-tis habu-er-i-tis dux-er-i-tis audiu-er-i-tis cep-er-i-tis
amau-er-i-nt habu-er-i-nt dux-er-i-nt audiu-er-i-nt cep-er-i-nt
haya amado haya tenido haya conducido haya odo haya cogido
1 2 3 4 5
CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN CONJUGACIN
amau-is-se-m habu-is-se-m dux-is-se-m audiu-is-se-m cep-is-se-m
amau-is-se-s habu-is-se-s dux-is-se-s audiu-is-se-s cep-is-se-s
amau-is-se-t habu-is-se-t dux-is-se-t audiu-is-se-t cep-is-se-t
amau-is-se-mus habu-is-se-mus dux-is-se-mus audiu-is-se-mus cep-is-se-mus
amau-is-se-tis habu-is-se-tis dux-is-se-tis audiu-is-se-tis cep-is-se-tis
amau-is-se-nt habu-is-se-nt dux-is-se-nt audiu-is-se-nt cep-is-se-nt
hubiera o hubiese hubiera o hubiese hubiera o hubiese hubiera o hubiese hubiera o hubiese
amado tenido conducido odo cogido
59
Tema 10: Tema de perfecto en voz activa
VERBO SUM
ACTIVIDADES
FACIO
Pretrito Pluscuamperf Futuro perfecto Pretrito Pluscuamperf
perfecto ind. ind ind perfecto subj. subj
60
Tema 10: Tema de perfecto en voz activa
SCRIBO
Pretrito Pluscuamperf Futuro perfecto Pretrito Pluscuamperf
perfecto ind. ind ind perfecto subj. subj
Viceramus
Miseritis
Viderunt
Laudaueras
b. Indicativo + subjuntivo
Dixisses
Venisti
Cepero
Fuerint
61
Tema 10: Tema de perfecto en voz activa
3. Pon en latn
a. Indicativo
- Enseasteis
- Habremos dicho
- Haban llegado
- Cogimos
- Habas sido
b. Indicativo + subjuntivo
- Hayan dado
- Hubiramos vencido
- Enviaron
- Habrn visto
- He alabado
62
Tema 10: Tema de perfecto en voz activa
5. Repaso de todos los tiempos verbales
a. Analiza y traduce
Anlisis Traduccin
Dicebat
Fueras
Scripserunt
Audiremus
Docuisset
Legunt
Est
Capiatis
Habebo
Misisti
b. Pon en latn
- Lleg
- Alabaris
- Haban guiado
- Veas
- Furamos
- Habrs hecho
- Dieron
- Hubieran escrito
- Leis
63
Tema 11: Pronombres
PRONOMBRES-DETERMINANTES DEMOSTRATIVOS
Se declinan como un adjetivo de tres terminaciones del tipo bonus, -a, -um, pero
tienen una peculiaridad que los distingue como pronombres: el genitivo singular es -ius y el
dativo singular -i para los tres gneros. Esta caracterstica tambin la tienen otros
pronombres.
Hic, haec, hoc = ste, sta, esto. En su declinacin hay que prestar atencin a la c
que aparece en todo el singular menos en el genitivo y en el nominativo y acusativo
plural neutro. En contacto con m hace que sta se transforme en n (acusativo
singular).
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
64
Tema 11: Pronombres
Ille, illa, illud = aqul, aqulla, aquello
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
PRONOMBRES PERSONALES
65
Tema 11: Pronombres
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo is ea id ei / ii / i eae ea
Acusativo eum eam id eos eas ea
Genitivo eius eorum earum eorum
Dativo ei eis / iis / is
Ablativo eo ea eo eis / iis / is
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
66
Tema 11: Pronombres
Idem, eadem, idem = el mismo El anafrico de identidad se declina con el
pronombre is, ea, id seguido de la partcula indeclinable dem (presta atencin a
algunas pequeas variaciones en el nominativo masculino y neutro singular, en los
acusativos singulares y en los genitivos plurales). Sirve para indicar identidad.
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
ACTIVIDADES
67
Tema 11: Pronombres
Ista suauis regina
SINGULAR PLURAL
68
Tema 11: Pronombres
3. Completa con el caso adecuado y traduce.
- ________ (ille, -a, -ud) regis
4. Analiza las siguientes formas nominales. Si hay varias posibilidades, ponlas todas.
FORMAS ENUNCIADO TIPO DE CASO, GNERO, N TRADUCCIN
PRONOMBRE
Me
Is
Tibi
Suo
Ipsius
69
Tema 11: Pronombres
6. Analiza y pon en latn los siguientes sintagmas:
ANLISIS
SINTAGMAS Funcin sintctica Caso, gnero y nmero TRADUCCIN
de este cnsul
a esa mujer
estos soldados
t!
7. Analiza y traduce
a. Hanc ciuitatem ego per multos annos defendi.
70
Tema 11: Pronombres
71
Tema 12: Relativo
PRONOMBRE RELATIVO
El pronombre relativo latino ms usado es qui, quae, quod (= que, quien, cual). Se
declina por la primera y segunda declinaciones fundamentalmente, aunque tambin tiene alguna
forma de la tercera. Como otros pronombres tiene la desinencia de genitivo singular ius y de
dativo singular i.
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo Qui Quae Quod Qui Quae Quae
Vocativo
Acusativo Quem Quam Quod Quos Quas Quae
Genitivo Cuius Quorum Quarum Quorum
Dativo Cui Quibus
Ablativo Quo Qua Quo Quibus
Funciones:
CC CC N
SN-Sujeto SV-Predicado
N CD
SN-Sujeto SV-Predicado
72
Tema 12: Relativo
SUSTANTIVADA: Cuando el antecedente est omitido, la subordinada est
sustantivada y, por tanto, se analiza como proposicin subordinada adjetiva
sustantivada en funcin de sujeto o de C.D.
CC N
CC N
SN-Sujeto SV-Predicado
CD N
SV-Predicado
N CD
SN-Sujeto SV-Predicado
SN-Sujeto SV-Predicado
N CD
SN-Sujeto SV-Predicado
74
Tema 12: Relativo
Si te surgen dudas de cmo hacer este tipo de oraciones, puedes consultar el siguiente
enlace. All vers un vdeo con la resolucin de una oracin paso a paso:
https://www.youtube.com/watch?v=TtiKiT2WNco
ACTIVIDADES
1. Analiza y traduce
75
Tema 12: Relativo
f. Multi sunt piratae quos interfecimus aut cepimus.
76
Tema 13: Infinitivos
MORFOLOGA
VOZ ACTIVA
Tema de presente + re 1, 2, 4 y 5* ama-re, habe- re,
Infinitivo de conjugaciones audi- re, cape- re
presente * la de la raz se transforma en e delante de r.
Tema de presente + vocal de unin o 3 conjugacin duc-e- re
temtica + re
Sum esse
VOZ PASIVA
Tema de presente + ri 1, 2 y 4 ama-ri, habe- ri,
Infinitivo de conjugaciones audi- ri
presente Tema de presente + i 3 y 5* duc-i, capi
conjugacin
amat-um iri
Infinitivo de habit-um iri
futuro Supino + iri duct-um iri
audit- um iri
capt- um iri
77
Tema 13: Infinitivos
SINTAXIS DEL INFINITIVO
Construcciones de infinitivo: Para analizar los infinitivos hay que distinguir dos
construcciones diferentes:
SN-Sujeto SV-Predicado
Errar es humano.
En funcin de C.D.
En funcin de Atributo
78
Tema 13: Infinitivos
Te bonum esse oportet.
Atr. N
SN-Sujeto SV-Predicado N
SN-Sujeto SV-Predicado
SN-Sujeto SV-Predicado
Todos piensan que Roma es la mejor ciudad.
79
Tema 13: Infinitivos
los C.C. como con los C.I. tendrs que diferenciar a qu verbo complementan,
al principal o al infinitivo.
4. Si abres una proposicin subordinada sustantiva de infinitivo, todos los
acusativos que tenga esa subordinada podrn ser sujeto, atributo o C.D. (en
menores ocasiones C.C.). Debers razonar para elegir la funcin correcta
mirando qu tiene, qu necesita y qu le falta al infinitivo.
5. Al traducir, sigue el orden lgico sujeto-verbo-CD. Acurdate de que
delante del sujeto del infinitivo hay que poner la conjuncin que.
Si te surgen dudas de cmo hacer este tipo de oraciones, puedes consultar el siguiente
enlace. All vers un vdeo con la resolucin de una oracin paso a paso:
https://www.youtube.com/watch?v=7GWMUAYNylg
ACTIVIDADES
1. Analiza y traduce
Anlisis Traduccin
Misisse
Scripturam
esse
Vulnerari
Datum esse
Pervenire
Ductum iri
Dicere
Faci
Fuisse
Pugnare
2. Analiza y traduce
80
Tema 13: Infinitivos
81
Tema 13: Infinitivos
k. Marcus tecum ire non potest. Hodie necesse est te solum ambulare.
82
Tema 14: Voz pasiva
Los tiempos del tema de presente hacen la voz pasiva igual que la activa cambiando
nicamente las desinencias.
Sin embargo, hay que tener en cuenta dos cosas a la hora de conjugar en pasiva los
tiempos del tema de presente:
Para conjugar la voz pasiva de los tiempos del tema de perfecto se aade al participio
de perfecto del verbo que se conjuga (tema de supino + -us, -a, -um) el tiempo del tema de
presente correspondiente del verbo sum.
INDICATIVO
tema de supino + -us, -a, -um + presente de sum
Pretrito perfecto amatus, -a, -um sum amati, -ae, -a sumus
amatus, -a, -um es amati, -ae, -a estis
amatus, -a, -um est amati, -ae, -a sunt
83
Tema 14: Voz pasiva
INDICATIVO
tema de supino + -us, -a, -um + pretrito imperfecto de sum
Pretrito amatus, -a, -um eram amati, -ae, -a eramus
pluscuamperfecto amatus, -a, -um eras amati, -ae, -a eratis
amatus, -a, -um erat amati, -ae, -a erant
tema de supino + -us, -a, -um + futuro imperfecto de sum
Futuro perfecto amatus, -a, -um ero amati, -ae, -a erimus
amatus, -a, -um eris amati, -ae, -a eritis
amatus, -a, -um erit amati, -ae, -a erunt
SUBJUNTIVO
tema de supino + -us, -a, -um + presente de subjuntivo de sum
Pretrito perfecto amatus, -a, -um sim amati, -ae, -a simus
amatus, -a, -um sis amati, -ae, -a sitis
amatus, -a, -um sit amati, -ae, -a sint
tema de supino + -us, -a, -um + pretrito imperfecto subj.de sum
Pretrito amatus, -a, -um essem amati, -ae, -a essemus
pluscuamperfecto amatus, -a, -um esses amati, -ae, -a essetis
amatus, -a, -um esset amati, -ae, -a essent
Segn sea el gnero del sujeto, as se usar una forma u otra del
participio. Fjate en el ejemplo:
COMPLEMENTO AGENTE
N C. Agente
SN-Sujeto SV-Predicado
84
Tema 14: Voz pasiva
Algo inanimado con el caso ablativo sin preposicin.
C. Agente N
SN-Sujeto SV-Predicado
VERBOS DEPONENTES
VERBOS SEMIDEPONENTES
85
Tema 14: Voz pasiva
ACTIVIDADES
SCRIBO
Presente de Pt. imperfecto Futuro imperf Presente de Pt. imperfecto
indicativo de indicativo de indicativo subj. de subj
SCRIBO
Pretrito perfecto Pluscuamperf Futuro perfecto Pretrito perfecto Pluscuamperf
ind. ind ind subj. subj
LAUDO
Presente de Pt. imperfecto Futuro imperf Presente de Pt. imperfecto
indicativo de indicativo de indicativo subj. de subj
86
Tema 14: Voz pasiva
LAUDO
Pretrito perfecto Pluscuamperf ind Futuro perfecto Pretrito perfecto Pluscuamperf
ind. ind subj. subj
Vincebamur
Videbuntur
Dicitur
Doceamini
Scriberentur
Vulnereris
Gerebantur
Duceris
Mittamur
b. Tema de perfecto
3. Pon en latn
a. Tema de presente
- Sers amado
- Seamos alabados
- Sois vencidos
b. Tema de perfecto
- Ha sido escrito
88
Tema 14: Voz pasiva
Conj. Enunciado Anlisis Forma Traduce
verbal
rapio, -is, -ere, rapui, raptum 3 p. pl. presente ind.
5. Analiza y traduce
a. Pulchrum carmen a magistro legebatur.
89
Tema 14: Voz pasiva
90
Tema 14: Voz pasiva
91
Tema 14: Voz pasiva
92
Tema 15: Modo imperativo
DESINENCIAS
1 persona __ __ __ __
2 persona -te -tte -mni __
PLURAL
3 persona __ -nto __ -ntor
FORMACIN
Voz activa
1 2 3 4 5
2 p. singular Ama Habe Leg-e Audi Cape
2 p. plural Ama-te Habe-te Leg-i-te Audi-te Capi-te
1 2 3 4 5
SINGULAR 2 Ama-to Habe-to Leg-i-to Audi-to Capi-to
3 Ama-to Habe-to Leg-i-to Audi-to Capi-to
PLURAL 2 Ama-tote Habe-tote Leg-i-tote Audi-tote Capi-tote
3 Ama-nto Habe-nto Leg-u-nto Audi-u-nto Capi-u-nto
93
Tema 15: Modo imperativo
Voz pasiva
1 2 3 4 5
2 p. singular Ama-re Habe-re Leg-e-re Audi-re Cape-re
2 p. plural Ama-mini Habe-mini Leg-i-mini Audi-mini Capi-mini
1 2 3 4 5
SINGULAR 2 Ama-tor Habe-tor Leg-i-tor Audi-tor Capi-tor
3 Ama-tor Habe-tor Leg-i-tor Audi-tor Capi-tor
PLURAL 3 Ama-ntor Habe-ntor Leg-u-ntor Audi-u-ntor Capi-u-ntor
Para las rdenes negativas el latn usa la expresin noli (sg.) / nolite (pl.) + infinitivo.
Ejemplo: Noli venire = no vengas: nolite clamare = no gritis.
SUM
PRESENTE FUTURO
SINGULAR 2 Es Es-to
3
PLURAL 2 Es-te Es-tote
3 Su-nto
94
Tema 15: Modo imperativo
ACTIVIDADES
Vale / valete
Ave / avete
Salve
Carpe diem.
Cave canem.
Cave errores.
Nota bene.
Vade mecum.
Vade retro.
Adeste fideles.
Marcus: Rosae pulchrae sunt; puella sine rosis pulchra non est Verba Marci Iuliam non
delectant!
Aemilia (irata): Tace, puer improbe! Iulia puella pulchra est cum rosis et sine rosis.
Aemilia: Tacete, pueri improbi! Nasus Iuliae foedus non est. Discedite ex peristilo! Sumite
95
Tema 16: Repaso
2. Declina:
Iste ingens hortus
SINGULAR PLURAL
96
Tema 16: Repaso
Haec suavis facies
SINGULAR PLURAL
SINGULAR PLURAL
SINGULAR PLURAL
97
Tema 16: Repaso
Vester fortis exercitus
SINGULAR PLURAL
SINGULAR PLURAL
SINGULAR PLURAL
98
Tema 16: Repaso
3. Analiza las siguientes formas nominales, traduce y cambia el nmero.
Victi essetis
Faciatur
Iusserunt
Scripsero
Fugeramus
Relicta sunt
Dicebas
Mitteremur
Ducimini
99
Tema 17: Textos
Menelai, Spartanorum regis, rapuit Paris, filius Priami, Troianorum regis. Graecorum duces
Omni exercitui imperabat Agamemnon, Menelai frater, rex Mycenensium. Sed classem
eius alveo fortes duces intra moenia penetraverunt. Sic Graeci urbem expugnaverunt.
100
Tema 17: Textos
2 La batalla de Maratn
Darius, Persarum rex, qui imperio maximo imperabat, Graeciam ipsam domare tentavit.
Sed tandem Persae reportaverunt victoriam. Tunc Darius, ultionis cupidus, magnam
expeditionem parat. Congregat ducenta peditum milia et decem milia equitum et in Attica
Atheniensibus decem tantum milia militum erant, quibus praeerant decem duces. Unus
ex iis ducibus, Miltiades, incertos comites ad discrimen pugnae adduxit. Audaciam eius
101
Tema 17: Textos
3 Teseo y el Minotauro
Minotaurus in corpore humano tauri caput gerebat; in labyrintho Cretae, qui a Daedalo
aedificatus erat, inclusus erat; quotannis septem puellas septemque pueros devorabat. Sed
Theseus, Athenarum regis filius, hoc monstrum vicit necavitque; deinde e labyrintho exiit
atque in patriam rediit. Ibi rex factus est legesque iustas dedit.
102
Evolucin fontica
ACENTUACIN
La cantidad de las vocales es importante para saber cul es la slaba tnica en latn.
Como no hay acento grfico, resulta ms difcil leer correctamente. Sin embargo, si tienes en
cuenta las siguientes normas, lo hars bien:
o Slaba con vocal larga. a-m-cus o Slaba con vocal breve. do-m-nus.
o Slaba con diptongo. The-sau- o Slaba con una vocal seguida de otra
rum vocal ( que no forme diptongo) . flu-
o Slaba con vocal seguida de dos o vi-us
ms consonantes. Pu-el-la
LAS VOCALES
103
Evolucin fontica
LAS CONSONANTES
-D- -d- > Sncopa de las consonantes oclusivas CADRE > caer
sonoras intervoclicas.
-G- -g- > REGNAM > reina
Consonantes geminadas o dobles. Simplificacin de las consonantes dobles. CPPAM > copa
FL- fl- > ll- Palatalizacin del grupo inicial latino. FLAMMAM > llama
S lquida s+cons > Desarrollo de una vocal de apoyo o SCUTM > escudo
prottica delante de la s lquida
es+cons
-CT- -ct- > -ch- Palatalizacin del grupo -ct- /-lt- NOCTEM > noche
intervoclico.
-LT- -lt- > -ch- MULTUM > mucho
-TI + vocal -ti + vocal > - Palatalizacin del grupo ti- seguido de PATIENTIAM >
vocal. paciencia
ci-, -z-
RATIONEM > razn
-LI- + vocal -li- > j, ll Palatalizacin del grupo li- seguido de MULIEREM > mujer
vocal. HUMILIARE > humillar
ACTIVIDADES
Indica a qu palabra castellana han evolucionado las siguientes palabras latinas. Explica
todos los cambios producidos.
PRCM
BN
105
Evolucin fontica
CAPLLM
FRRM
NBLAM
MAGSTRM
IUSTITIAM
FIDELITATM
FORMICAM
DMNM
CRUDELM
106
Evolucin fontica
SCRAM
DURTAM
PPLM
TECTM
SGNAM
SAGTTAM
AUTMNM
SLTM
STUDIM
AEDIFICARE
107
Evolucin fontica
SECURM
SCISSIONM
RESOLUBLEM
VENABLM
POTIONM
TRADITORM
STM
SLDM
VNTREM
108
CULTURA Historia de Roma
La leyenda cuenta que Roma fue fundada en el 753 a.C. por Rmulo (de ah su nombre).
ste era descendiente del hroe troyano Eneas, hijo de la diosa Venus y del mortal Anquises,
al que los dioses le encomendaron buscar una nueva ciudad una vez destruida Troya.
Tiempo despus, Rmulo y Remo recuperaron el trono y fundaron una ciudad. Pero Remo
no respet los lmites de la ciudad establecidos por Rmulo y muri a manos de su hermano.
Roma empieza a surgir sobre siete colinas cuyos nombres son Palatino, Quirinal,
Capitolio, Esquilino, Viminal, Celio y Aventino.
Rmulo fue el primero de los siete reyes de Roma. Los tres ltimos son reyes etruscos.
El hijo del ltimo rey, Tarquinio el Soberbio, viol a Lucrecia, hija de un patricio, y esto
provoc la expulsin del rey y su familia. As se proclam la Repblica (del latn res publica, "la
cosa pblica", "el Estado").
Se intent crear una forma de gobierno que repartiera todos los poderes que el rey
haba concentrado antes en su persona. A pesar del cambio, los patricios (los nobles) seguan
conservando los poderes del rey. La historia de la Repblica es tambin la historia del
enfrentamiento entre patricios y plebeyos por el poder poltico, en un intento de los
primeros por conservar sus privilegios y de los segundos por alcanzar una mayor justicia y una
menor opresin.
108
CULTURA Historia de Roma
alguno se comportara de forma tirnica. Adems, no cobraban por desempear
sus cargos, pues pertenecan a las clases altas. Los magistrados supremos eran
los cnsules.
- Senado: era el rgano de gobierno ms importante en Roma. Estaba formado
por trescientos miembros con carcter vitalicio.
- Asambleas populares o comicios: era el medio por el que el pueblo romano
participaba en poltica.
Tras expulsar al ltimo rey, los romanos se centraron en dominar su entorno. Primero
comenzaron con el Lacio (509 - 338 a.C.) sometiendo a los pueblos vecinos (etruscos, sabinos,
volscos,...). Despus continuaron con el resto de la Pennsula Itlica (343 - 274 a.C.).
109
CULTURA Historia de Roma
Reforma agraria de los Graco (131 121 a.C.). Tiberio, primero, y Cayo
Sempronio despus pretenden un reparto ms justo de la tierra. El primero fue
asesinado y el segundo se suicid antes de que lo capturaran.
Guerra social. Revuelta de las ciudades itlicas aliadas que demandaban el pleno
derecho de ciudadana (91-89 a.C.).
Guerra civil (88 82 a.C.) que enfrent a dos grandes generales romanos, Mario
(vencedor de la guerra contra el rey nmida Yugurta y elegido cnsul seis veces)
y Sila (vencedor en la guerra contra Mitrdates del Ponto y nombrado Dictator).
Rebelin de esclavos. Espartaco los lider (73 71 a.C.) hasta que Marco Licinio
Craso y Cneo Pompeyo acabaron con la sublevacin.
110
CULTURA Historia de Roma
Tras la muerte de Julio Csar comenz una nueva lucha por el poder. Se form un
segundo triunvirato, formado por Lpido, Marco Antonio y Octavio. Lpido se retir pronto y
la lucha poltica se estableci entre Octavio y Marco Antonio. A pesar de contar con la ayuda
de Cleopatra, Marco Antonio fue derrotado por Octavio en la batalla de Accio (Grecia) en el
ao 31 a.C. Se convierte en el nico dueo del Mediterrneo.
Octavio Augusto, tras su victoria en Accio, dise un nuevo sistema poltico, en el que
el tradicional equilibrio entre el poder del senado, del pueblo y de los magistrados se rompa
para otorgar la totalidad del control a una sola persona, el emperador. Las instituciones
republicanas no desaparecieron, pero su poder fue ms simblico que real.
111
CULTURA Historia de Roma
Tras Octavio Augusto sigue una larga lista de emperadores y varias dinastas.
Dinasta Julio Claudia (27 a.C. 68 d.C.) Dinasta de los Antoninos (96
o Augusto 192 d.C.)
o Tiberio o Nerva
o Calgula o Trajano
o Claudio o Adriano
o Nern o Antonino Po
o Marco Aurelio
Los cuatro emperadores (68 69 d.C.) o Cmodo
112
CULTURA Historia de Roma
Posteriormente, Constantino, hijo de uno de los csares de la tetrarqua, se proclam
emperador (309-337 d.C.). El gran cambio de su gobierno reside en el trato a los cristianos.
De las persecuciones de Diocleciano se pasa a la libertad de culto decretada en el Edicto de
Miln (313 a.C.). Adems da un nuevo nombre a Bizancio, Constantinopla y la convierte en la
capital cristiana del Imperio.
Finalmente, con Teodosio (379-395 d.C.) se declara el cristianismo religin oficial del
Imperio y se prohben todos los cultos paganos. A su muerte, sus hijos, Arcadio y Honorio,
dividirn el imperio en dos, oriente y occidente respectivamente.
Invasiones brbaras.
Desastres naturales como hambrunas.
Revueltas internas.
El ltimo emperador
de occidente fue
Rmulo Augusto. Su
derrocamiento supone
el fin de la Edad
Antigua y el comienzo
de la Edad Media.
113
CULTURA Organizacin poltica y social
En la sociedad antigua haba una clara diferencia entre los ciudadanos con derechos cvicos
hombres libres y las personas que no posean ningn derecho esclavos- y que, por tanto,
estaban sometidos a sus seores o dueos. Estos ltimos no eran considerados como seres humanos,
sino ms bien como cosas.
Hombre libre
Hombre esclavo
En general, los esclavos eran empleados en el trabajo agrcola, en las minas y en tareas
domsticas.
CLASES SOCIALES
Patricios Ciudadanos (cives) descendientes de las primeras familias que habitaron Roma.
Tenan plenos derechos.
114
CULTURA Organizacin poltica y social
Libertos Antiguos esclavos que han sido manumitidos.
Esclavos Eran considerados como objetos. Sobre ellos sus amos tenan poder absoluto.
INSTITUCIONES
En Roma durante la Repblica las principales instituciones fueron tres: el Senado, los
magistrados y los comicios.
SENADO
MAGISTRADOS
Eran los verdaderos administradores de la ciudad. Las caractersticas que todos ellos
comparten son:
Anualidad: los cargos slo pueden durar un ao.
Colegialidad: los cargos se compartan al menos entre dos magistrados (colegas).
Derecho de veto: los magistrados pueden oponerse a las decisiones de sus colegas y
de los magistrados inferiores a l.
115
CULTURA Organizacin poltica y social
MAGISTRADOS ELECCIN FUNCIONES
Ediles curules Cada ao - Se encargan de la administracin
municipal.
- Hacen las funciones de la polica.
- Se ocupan del abastecimiento de la
ciudad.
MAGISTRATURAS
caballera crisis
El cursus honorum (carrera de honores) marcaba el orden de las magistraturas que cualquier
ciudadano deba seguir en sus aspiraciones polticas.
COMICIOS
Los comicios o asambleas de ciudadanos podan ser de tres tipos (curiados, centuriados
y tributos), pero los ms importantes son los centuriados. En ellos el pueblo elige a los
magistrados de mayor poder (cnsules, pretores, censores), vota los proyectos de leyes,
decide sobre la guerra, entre otras cosas.
SENADO MAGISTRADOS
DICTADOR
Cnsules
Pretores
Maestro de Caballera
Censores
Cuestores
Ediles curules
Tribuno de la plebe
Edil de la plebe
PATRICIOS PLEBEYOS
PUEBLO DE ROMA
116
CULTURA Mitologa y religin
Ritos establecidos Los ritos se conservan desde antiguo. Se espera del ciudadano que
contine tanto en la esfera privada como en la pblica las tradiciones.
Panten Los dioses que forman parte del panten romano son compartidos con otros pueblos.
La primera influencia que se detecta es la etrusca. Posteriormente se aprecia la similitud con el
panten griego. Tambin recibe influencia de oriente (Cibeles, Mitra, Isis). El nacimiento del
cristianismo har que con el tiempo el imperio romano se cristianice (Edicto de Miln 313 d.C.).
RELIGIN PRIVADA
En mbito familiar los romanos tenan una serie de dioses que los protegan y a los que
veneraban. Eran habituales las ofrendas en el altar familiar. El pater familias era el
encargado de que se cumplieran los ritos precisos.
Lares Eran los dioses que protegan el hogar. Era habitual que en la casa
hubiera un pequeo altar en el que estaba la figura del Lar familiaris. ste sola ser
una figura joven con un cuerno de la abundancia.
Penates Eran los dioses de cada familia que cuidaban de las provisiones (del
latn penus = despensa). Tambin el Estado romano tena sus propios Penates que
Eneas traslad a Roma desde Troya.
Manes Eran las almas de los muertos de la familia. Se los veneraba para que Lar
no atormentaran a los vivos.
RELIGIN OFICIAL
117
CULTURA Mitologa y religin
En la monarqua se veneraba a la llamada Trada Capitolina (Jpiter, Juno y Minerva).
Posteriormente, con el contacto con el mundo griego, se forma un panten con paralelismo
entre las divinidades griegas y las romanas.
Panten romano
NOMBRE
GRIEGO ROMANO REA DE INFLUENCIA ATRIBUTOS
Crono Saturno Dios del cielo. Soberano de los Titanes. Reloj de arena y hoz.
Dios del tiempo.
Rea Cibeles Esposa de Cronos. Diosa madre. Granada, espiga,
Diosa de la agricultura. corona y llaves.
Zeus Jpiter Poder supremo sobre dioses y hombres. Rayo, guila, cetro
Dios del cielo y los fenmenos atmosfricos. y roble.
Hera Juno Esposa de Zeus. Pavo real, granada
Diosa del matrimonio y de la fertilidad. y diadema.
Poseidn Neptuno Dios del mar, de las aguas y de los Tridente, caballo y
terremotos. pino.
Hades Plutn Dios del mundo subterrneo, de los muertos Can Cerbero, trono,
y de la vida de ultratumba. casco invisible y
cuerno de la abundancia
Demter Ceres Diosa de la agricultura (cereales), de la Espigas de trigo y
fecundidad y del amor maternal. hoz.
Hestia Vesta Diosa del fuego del hogar. Antorcha y asno.
Flamines Se ocupan del culto de una divinidad. Los flamines maiores son tres
(Dialis, Martialis y Quirinalis) y se dedican a las tres divinidades principales
(Jpiter, Marte y Quirino). Los flamines minores son doce y se encargan del resto del
panten. Para poder ser flamen maior hay que ser patricio.
Augures Son los encargados de la adivinacin. Antes de una accin grave del
gobierno indagaban qu les pareca a los dioses.
Vestales Son sacerdotisas que velan por el fuego de Roma y veneran a Vesta. De
ellas se encarga el Pontifex Maximus.
MITOLOGA ROMANA
Por otro lado, tambin hay escritores que cuentan los orgenes de Roma, mezclando
hechos histricos con leyendas arcaicas (Tito Livo en Ab urbe condita o Desde la fundacin de
la ciudad).
Junto a la religin tradicional, hubo algunos sistemas filosficos griegos que influyeron
en la concepcin de la vida de los romanos. Destacamos:
Estoicos Es una doctrina filosfica de poca helenstica que promueve el control de las
emociones y de las pasiones. Busca la serenidad y aspira a la virtud, que identifica con el
conocimiento. Sneca y Marco Aurelio son los representantes ms destacados en Roma del
estoicismo.
119
CULTURA Mitologa y religin
CULTOS MISTRICOS ORIENTALES
CRISTIANISMO
La llegada del cristianismo a Roma caus gran rechazo al principio. De hecho son
conocidas las persecuciones de los cristianos durante los mandatos de emperadores como
Nern o Domiciano.
Fue finalmente Teodosio el que prohibi los cultos paganos e impuso el cristianismo
como religin del Imperio en el ao 392 en el Edicto de Constantinopla.
120
CULTURA Arte romano
ARQUITECTURA ROMANA
Templo de Vesta
ESCULTURA
Retrato
Relieve
Marco Aurelio
121
CULTURA Arte romano
PINTURA
Al fresco
Sobre tabla
De la pintura sobre tabla tampoco quedan muchos ejemplos. Los Villa de los Misterios.
ms destacados son los conocidos como retratos del Fayum. Pompeya
Mosaico
Los romanos usaron mucho el mosaico para cubrir y decorar los suelos. Estaban
compuestos de pequeas teselas de distintos colores.
Pompeya
122
CULTURA Obras pblicas y urbanismo
- Statumen: grandes
cantos rodados.
- Nucleus: grava
mezclada con cantos
rodados pequeos.
- Pavimentum: grandes
losas planas
OBRA LDICA
EDIFICACIN PRIVADA
Villa Era una casa similar a la domus pero en el campo, con espacio para la
explotacin agrcola y ganadera.
124
CULTURA Obras pblicas y urbanismo
La entrada estaba elevada por una o dos gradas del nivel de la acera y Sabas que ...?
enmarcada por dos pilastras que terminaban en capitel. Abrir las puertas hacia
La puerta (fores) estaba formada por dos hojas (valvae) que se abran fuera era un privilegio
hacia el interior. del que podan disfrutar
1 Vestibulum (vestbulo): Espacio comprendido entre la entrada y las slo los ciudadanos que
puertas. Esta estancia estaba decorada y en ella haba bancos para que haban prestado
se sentaran las visitas en espera de ser recibidas por el seor. servicios muy
2 Domus ostiarii (casa del portero): Haba casas que tenan un portero importantes a la patria.
(ianitor u ostiarius), cuya habitacin estaba junto a la entrada.
3-4 Tabernae: A ambos lados de la entrada haba locales con acceso
propio que solan estar ocupados por tiendas, talleres, etc. El dueo de
la casa los alquilaba o los utilizaba para negocios propios.
5 Atrium (atrio): Patio central rodeado por un prtico, alrededor del
cual se distribuan las habitaciones:
- En el atrio estaban el compluvium, el impluvium, el lararium y
las imagines maiorum.
- Deja de ser el centro de la vida familiar y se convierte en una
estancia donde el seor reciba las visitas.
- Alrededor del atrio se encuentran los cubicula, la bibliotheca, el
tablinum, el andron y el triclinium.
6-12 Cubicula (dormitorios): Situados en torno al atrium y el peristylum.
Reciben la luz y el aire a travs del atrio y del peristilo.
7 Bibliotheca (biblioteca)
8 Tablinum (habitacin privada del pater familias): Situado frente al
vestbulo. Tambin se utilizaba como archivo, comedor diario y lugar
donde los nios reciban las clases.
9 Andron: Corredor que una el atrium con el peristylum. No sola tener
puerta, sino una simple cortina.
10 Triclinium (triclinio): Comedor de lujo, decorado con mosaicos.
11 Peristylum (peristilo): Patio al estilo griego rodeado de columnas,
con jardn, estanque (piscina), esculturas, etc., al que se abren otras
habitaciones. Estaba situado en la parte posterior de la casa romana.
13 Culina (cocina): Pequea y poco cuidada, generalmente estaba cerca
del bao para trasladar con facilidad el agua caliente. No tena
chimenea y el humo sala por la ventana o por un agujero.
14 Exedra (saln): Sala amplia y bien adornada. Su situacin en el
peristilo corresponde a la del tablinum con respecto al atrio.
15 Latrina (retrete) y balneum (bao): Solan estar en las estancias
ms interiores. Algunas casas seoriales llegaron a tener termas
particulares.
16 Hortus: Jardn romano situado en la parte posterior de la casa. Muy
cuidado y con objetos de ornamentacin.
Oecus: Saln o comedor ms amplio (en casas lujosas).
Cella (despensa): Siempre orientada al norte. Las bodegas eran
subterrneas.
Las habitaciones de los esclavos no tenan un sitio fijo, se situaban
donde haba espacio.
Latrina
125
Vocabulario de consulta
VOCABULARIO DE CONSULTA
A
Audio, -is. ire, -iui, -itum = or
A, ab (prep. +abl.) = de, desde Aut (conj.) = o
Ac (conj.) = y Autumnus, -i (m) = otoo
Acer, acris, acre = agudo Auxilium, -ii (n) = ayuda
Accuso, -as, -are, -aui, -atum = acusar Aveo, -es, -ere, --, -- = alegrarse, recibir el
Achilles, -is (m) = Aquiles saludo, gozar de buena salud
Acies, -ei (f) = lnea de batalla Avis, -is (f) = ave, pjaro
Ad (prep. +acus.) = a, hacia B
Adduco, -is, -ere, -duxi, -ductum = conducir
Adhibeo, -es, -ere, -bui, -bitum = mostrar Beatus, -a, -um = feliz
Adiuvo, -as, -are, adiuvi, adiutum = ayudar Bellandi = de luchar (gen. sg.)
Adversus, -a, -um = contrario, adverso Bello, -as, -are, -avi, -atum = guerrear,
Adversus (prep. de acus.) = contra hacer la guerra
Aedifico, -as, -are, -aui, -atum = construir Bellum, -i (n) = guerra
Aestas, aestatis (f) = verano Beneficium, -ii (n) = beneficio
Agamemnon, -onis (m) = Agamenn Bibo, -is, -ere, bibi, -- = beber
Ager, agri (m) = campo Brevis, -e = breve
Ago, -is, -ere, egi, actum = conducir, llevar, hacer
Bonus, -a, -um = bueno
Agricola, -ae (m) = agricultor, campesino
C
Albani, -orum (m) = habitantes de Alba
Longa, albanos
Cacumen, -inis (n) = cima, cumbre
Albus, -a, -um = blanco
Caelum, -i (n) = cielo
Alveus, -i (m) = cavidad, vientre
Caesar, -is (m) = Csar
Ambulo, -as, -are, -aui, -atum = caminar
Caius, -ii (m) = Cayo
Amica, -ae (f) = amiga
Cantus, -us (m) = canto
Amicus, -i (m) = amigo
Capio, -is, -ere, cepi, captum = coger,
Amo, -as, -are, -aui, -atum = amar
apoderarse
Amplio, -as, -are, -aui, -atum = ampliar
Capitolium, -ii (n) = Capitolio, colina de Roma
Ancilla, -ae (f) = esclava
Caput, capitis (n) = cabeza
Ancus (-i) Marcius (-ii) = Anco Marcio
Carmen, carminis (n) = poema
Animal, -is (n) = animal
Celeritas, -atis (f) = rapidez
Annus, -i (m) = ao
Cerno, -is, -ere, crevi, cretum = distinguir
Apud (prep. + acus.) = junto a
Cibus, -i (m) = comida
Aqua, -ae (f) = agua
Circus, -i (m) = circo
Arena, -ae (f) = arena
Civis, civis (m, f) = ciudadano
Arma, -orum (n, pl) = armas
Civitas, -atis (f) = ciudad
Ars, artis (f) = arte, habilidad
Clamo, -as, -are, -aui, -atum = llamar, gritar
Ascendo, -is, -ere, -ndi, -ensum = subir
Clarus, -a, -um = famoso, claro, brillante
At (conj.) = pero
Classis, -is (f) = flota
Athenae, -arum (f) = Atenas
Cloaca, -ae (f) = cloaca
Atheniensis, -e = ateniense Cognomen, -inis (n) = cognomen, sobrenombre
Attica, -ae (f) = tica, regin griega Colloco, -as, -are, -aui, -atum = colocar
Atque (conj.) = y Color, -is (m) = color
Audacia, -ae (f) = audacia, atrevimiento Comes,-itis (m) = aliado
Audax, audacis = audaz, atrevido Complector, -eris, -i, complexus sum = abrazar
126
Vocabulario de consulta
Concito, -as, -are, -aui, -atum = excitar, levantar Duco, -is, -ere, duxi, ductum = guiar,
Congrego, as-, -are, -aui, -atum = reunir conducir
Conor, -aris, -ari, conatus sum = intentar Dux, ducis (m) = gua, jefe
Consilium, -ii (n) = consejo E
Constituo, -is, -ere, -ui, -utum = decidir, construir
Consul, -is (m) = cnsul
E, ex (prep. +abl.) = de, desde
Contra (prep. + acus.) = contra
Edisco, -is, -ere, edidici, -- = aprender
Copia, -ae (f) = abundancia; (pl.) tropas
Ego = yo
Cor, -ordis (n) = corazn
Emo, -is, -ere, emi, emptum = comprar
Cornu, -us = ala
Enim (conj.) = en efecto
Corpus, corporis (n) = cuerpo
Eo, is, ire, iui, itum = ir
Creta, -ae (m) = Creta
Epicurus, -i (m) = Epicuro
Cubiculum, -i (n) = habitacin
Eques, -itis (m) = jinete, soldado de caballera
Cum (prep. + abl.) = con
Equitatus, -us (m) = caballera
Cupidus, -a, -um = deseoso
Equus, -i (m) = caballo
Cura, -ae (f) = cuidado, preocupacin
Et (conj.) = y
D Etiam (adv.) = tambin
Excogito, -as, -are, -aui, -atum = encontrar, imaginar
Darius, -ii (m) = Daro Exemplar, -is (n) = ejemplo
De (prep. + ablat.) = de, desde Exeo, exis, exire, exii, exitum = salir
Dea, deae (f) = diosa Exercitus, -us (m) = ejrcito
Decem = diez Expeditio, -ionis (f) = campaa, expedicin
Daedalus, -i (m) = Ddalo Expono, -is, -ere, exposui, expositum =
Debeo, -es, -ere, debui, debitum = deber desembarcar
Dedico, -as, -are, -aui, -atum = dedicar Expugno, -as, -are, -aui, -atum =
Defendo, -is, -ere, defendi, -fensum = defender apoderarse, tomar por asalto
Deinde (adv.) = luego, despus F
Delectatio, -onis (f) = deleite, placer
Deus, -i (m) = dios
Facies, faciei (f) = cara
Devoco, -as, -are, -aui, -atum = llamar
Facio, -is, -ere, feci, factum = hacer
Devoro, -as, -are, -aui, -atum = devorar
Falsus, a, um = falso
Dexter, -tra, -trum = derecho Familia, -ae (f) = familia
Dico, -is, -ere, dixi, dictum = decir
Felix, felicis = feliz
Dies, diei (m/f) = da, fecha
Femina, -ae (f) = mujer
Difficilis, -e = difcil Fenestra, -ae (f) = ventana
Diodorus, -i (m) = Diodoro
Fides, -ei (f) = lealtad, fidelidad
Discrimen, -minis (n) = lnea divisoria
Filia, -ae (f) = hija
Dies, -ei (m, f) = da
Filius, filii (m) = hijo
Dives, divitis = rico
Finis, -is (m, f) = lmite, frontera
Do, das, dare, dedi, datum = dar
Flos, floris (m) = flor
Doceo, -es, -ere, docui, doctum = ensear
Flumen, fluminis (n) = ro
Dolor, doloris (m) = dolor
Fortis, forte = fuerte, valiente
Dolus, -i (m) = engao
Fortuna, -ae (f) = fortuna
Dominus, -i (m) = seor, dueo Forum, -i (n) = foro, plaza pblica
Domo, -as, -are, -aui, -atum = domar
Frango, -is, -ere, fregi, fractum = romper
Domus, -us (f) = casa
Frater, fratris (m) = hermano
Ducenti, -ae, -a = doscientos Fraus, fraudis (f) = engao
Fructus, -us (m) = fruto
127
Vocabulario de consulta
Fugio, -is, -ere, fugi, fugiturus = huir Instituo, -is, -ere, -ui, -utum = establecer
Fundo, -is, -ere, fudi, fusum = echar fuera, derrotar Interficio, -is, -ere, -feci, -fectum = matar
Furens, -ntis = furioso, fuera de s Intra (prep. + acus.) = entre
G Intueor, -eri, -eri, intuitus sum = mirar
Invito, -as, -are, -aui, -atum = invitar
Galli, -orum (m) = galos Iovis = genitivo de Iuppiter
Genu, -us (n) = rodilla Ipse, ipsa, ipsum = l / ella en persona, precisamente
Gero, -is, -ere, gessi, gestum = llevar Ire = infinitivo del verbo eo
Gladius, -ii (m) = espada Is, ea, id = l / ella /ello; ste, sta, esto
Graecia, -ae (f) = Grecia Iste, ista, istud = se, sa, eso
Graecus, -a, -um = griego Italia, -ae (f) = Italia
Gravis, -e = grave, serio Iter, itineris (n) = camino, viaje
H Iubeo, -es, -ere, iussi, iussum = mandar
Habeo, -es, -ere, habui, habitum = tener Iulius, -ii (m) = Julio
Habito, -as, -are, -aui, -atum = habitar, vivir Iuppiter, Iovis (m) = Jpiter
Hannibal, -is (m) = Anbal Iustitia, -ae (f) = justicia
Hector, -oris (m) = Hctor Iustus, -a, -um = justo
Helena, -ae (f) = Helena Iuvenis, -is (m, f) = hombre o mujer joven
Hic, haec, hoc = ste, sta, esto Iuventus, iuventutis (f) = juventud
Hiems, hiemis (f) = invierno L
Hodie (adv.) = hoy
Homo, hominis (m) = hombre, ser humano Labyrinthus, -i (m) = laberinto
Honor, honoris (m) = honor Labor, laboris (m) = esfuerzo, trabajo
Honoro, -as, -are, -aui, -atum = honrar Laboro, -as, -are, -aui, -atum = trabajar
Hortus, -i (m) = jardn Laetor, -aris, -ari, laetatus sum = alegrarse
Hostis, -is (m, f) = enemigo Laetus, -a, -um = contento
Humanus, -a, -um = humano Latini, orum (m) = latinos
Humus, -i (m) = suelo, tierra Laudo, -as, -are, -aui, -atum = alabar
I Legatus, -i (m) = legado, embajador
Legio, legionis (f) = legin
Iam (adv.) = ya Lego, -is, -ere, legi, lectum = leer
Ibi (adv.) = all Leo, leonis (m) = len
Idem, eadem, idem = el / la mismo/a Lex, legis (f) = ley
Ille, illa, illud = aqul, aqulla, aquello Liber, -i (m) = libro
Illustris, -e = ilustre, importante Liberi, liberorum (m) = hijos
Imperium, -ii (n) = imperio Ligneus, -a, -um = de madera
Impero, -as, -are, -aui, -atum = mandar Lingua, -ae (f) = lengua
Impetus, -us (m) = ataque Littera, -ae (f) = letra; (pl.) carta
In (prep. + abl.) = en Locus, -i (m) = lugar
In (prep. + acus.) = a, hacia Longus, -a, -um = largo
Incertus, -a, -um = inseguro, dbil Lucius (-ii) Tarquinius (-ii) Superbus = Lucio
Includo, -is, -ere, inclusi, inclusum = Tarquinio el Soberbio
encerrar Ludus, -i (m) = juego, escuela
Index, -icis (m, f) = delator, indicador Lupus, -i (m) = lobo
Ingens, ingentis = enorme, grande Lydia, -ae (f) = Lidia
Inimicus, -a, -um = enemigo M
Initium, -ii (n) = inicio
Iniuria, -ae (f) = injusticia, afrenta Magister, -i (m) = maestro
128
Vocabulario de consulta
Magistra, -ae (f) = maestra Niger, nigra, -um = negro
Magistratus, -us (m) = magistrado Nihil = nada
Magnus, -a, -um = grande Nix, nivis (f) = nieve
Maneo, -es, -ere, mansi, mansum = permanecer Nomen, -inis (n) = nombre (gentilicio)
Manus, -us (f) = mano Nomino, -as, -are, -aui, -atum = llamar, nombrar
Marathon, -onis (f) = Maratn Non (adv.) = no
Marcus, -i (m) = Marco Nos = nosotros
Mare, maris (n) = mar Noster, nostra, nostrum = nuestro, a
Maritimus, -a, -um = martimo Nox, noctis (f) = noche
Mater, matris (f) = madre Nubes, -is (f) = nube
Maximus, -a, -um = mayor, el ms grande Numa (-ae) Pompilius (-ii) = Numa Pompilio
Medus, -i (m) = Medo Numerus, -i (m) = nmero
Menelaus, -i (m) = Menelao Nunc (adv.) = ahora
Mercator, -oris (m) = mercader, comerciante Nuntius, -ii (m) = mensajero
Metus, -us (m) = miedo O
Meus, mea, meum = mi, mo
Miles, militis (m) = soldado Occasio, -onis (f) = ocasin
Milesius, -a, -um = milesios, de Mileto Occasus, -us (m) = ocaso
Milia, milium (n) = miles Occido, -is, -ere, occidi, occisum = matar
Miltiades, -is (m) = Milcades, general ateniense
Occulto, -as, -are, -aui, -atum = cubrir,
Minerva, -ae (f) = Minerva, diosa romana de
ocultar, proteger
la guerra y la sabidura
Oculus, -i (m) = ojo
Minotaurus, -i (m) = Minotauro
Olim (adv.) = antiguamente
Mirabilis, -e = admirable
Omnis, omne = todo
Miser, misera, -um = desgraciado, infeliz
Opertus, -a, -um = cubierto
Mitigo, -as, -are, -aui, -atum = calmar,
Oportet, -uit, --- (impersonal) = conviene
apaciguar
Oppidum, -i (n) = ciudad fortificada
Mitto, -is, -ere, misi, missum = enviar
Optimus, -a, -um = ptimo, muy bueno
Moenia, -ium (n) = murallas, fortificaciones
Ora, -ae (f) = orilla, costa
Mons, montis (m) = monte
Orno, -as, -are, -aui, -atum = adornar
Monstrum, -i (n) = Monstruo
Ortus, -us (m) = salida
Mortifere (adv.) = mortalmente
Ovis, -is (f) = oveja
Moveo, -es, -ere, moui, motum = mover
P
Mulier, -is (f) = mujer
Multus, -a, -um = mucho
P. (Publius) Scipio, Scipionis (m) = Publio
Murus, -i (m) = muro
Escipin
Mycenensis, -is = micnico, de Micenas
Parvulus, -a, -um = muy pequeo
N
Pareo, -es, -ere, -ui, -itum = obedecer
Nam (conj.) = pues
Paris, -idis (m) = Paris
Nascor, -eris, -i, natus sum = nacer
Paro, -as, -are, -aui, -atum = preparar
Nauta, -ae (m) = marinero
Parvus, -a, -um = pequeo
Navigo, -as, -are, -aui, -atum = navegar
Pastor, -is (m) = pastor
Navis, -is (f) = nave
Pater, patris (m) = padre
Necesse = necesario
Patria, -ae (f) = patria
Neco, -as, -are, -aui, -atum = matar
Patroclus, i (m) = Patroclo
Nemo, neminis = nadie
Paulo (adv) = poco
Neque (conj.) = y no, ni
Pauper, pauperis = pobre
Nidus, -i (m) = nido
Pax, pacis (f) = paz
129
Vocabulario de consulta
Pecunia, -ae (f) = dinero Q
Pedes, -itis (m) = infante, soldado de infantera -Que (conj.) = y
Penetro, -as, -are, -aui, -atum = entrar Qui, quae, quod = que, quien, cual
Per (prep. +acus) = por Quintus, -i (m) = Quinto
Percipio, -is, -ere, percepi, -ceptum = recoger Quotannis (adv.) = todos los aos
Perdo, -is, -ere, perdidi, perditum = arruinar
R
Periculum, -i (n) = peligro
Persae, -arum (m) = Persas
Rapio, -is, -ere, rapui, raptum = arrebatar
Peruenio, -is, -ire, -ueni, -uentum = llegar
Raptus, -us (m) = rapto
Pirata, -ae (m) = pirata
Rebello, -as, -are, -aui, -atum = rebelarse
Piscis, -is (m) = pez
Recito, -as, -are, -aui, -atum = recitar
Plenus, -a, -um = lleno
Reddo, -is, -ere, redidi, reditum = devolver
Poeta, -ae (m) = poeta
Redeo, -is, -ire, -ii, -itum = volver, regresar
Pompeius, -ii (m) = Pompeyo
Reditus, -us (m) = vuelta
Populus, -i (m) = pueblo
Regina, -ae (f) = reina
Porto, -as, -are, -aui, -atum = llevar
Regnum, -i (n) = reino
Portus, -us (m) = puerto
Relinquo, -is, -ere, reliqui, relictum =
Posco, -is, -ere, poposci, --- = pedir
abandonar, dejar
Possum, potest, posse, potui, -- = poder
Repello, -is, -ere, - ppuli, -pulsum = rechazar
Post (adv) = despus
Reporto, -as, -are, -aui, -atum = anunciar
Post (prep. + acus.) = despus de
Res, rei (f) = cosa
Postea (adv.) = despus
Res adversae (f, pl.) = adversidad
Posterus, -a, -um = siguiente
Res publica = repblica, patria
Postremo (adv.) = finalmente
Resono, -as, -are, -aui, -atum = resonar
Praeclarus, -a, -um = muy claro, ilustre, famoso
Retineo, -es, -ere, retinui, retentum = retener
Praenomen, -inis (n) = prenomen, nombre propio
Rex, regis (m) = rey
Praesum, -es, -esse, -fui = estar al frente
Roma, -ae (f) = Roma
Praeter (prep. + acus.) = excepto
Romanus, -a, -um = romano
Priamus, -i (m) = Pramo
Rosa, -ae (f) = rosa
Primus, -a, -um = primero
Rursus (adv.) = de nuevo
Priscus (-i) Tarquinius (-ii) = Tarquinio
Rus, ruris (n) = campo
Prisco o el Antiguo
Probo, -as, -are, -aui, -atum = poner a prueba S
Procedo, -is, -ere, -cessi, -cessum = salir
Proelium, -ii (n) = combate Sabini, -orum (m) = sabinos
Proficiscor, -eris, -i, profectus sum = salir, partir Sacerdos, sacerdotis (m) = sacerdote
Prope (prep. + acus.) = cerca Saepe (adv.) = a menudo
Propter (prep. de acus.) = a causa de Sagitta, -ae (f) = flecha
Provoco, -as, -are, -aui, -atum = retar Saluto, -as, -are, -aui, -atum = saludar
Prudens, prudentis = prudente Salve, -es, -ere, --, -- = saludar, seguir bien
Prudentia, -ae (f) = prudencia Sapientia, -ae (f) = sabidura
Publica = cf. res publica Schola, -ae (f) = escuela
Puella, -ae (f) = nia Scio, -is, -ire, sciui, scitum = saber
Puer, -i (m) = nio Scipio = cf. P.
Pugna, -ae (f) = lucha Scribo, -is, -ere, scripsi, scriptum = escribir
Pugno, -as, -are, -aui, -atum = luchar Sed (conj.) = pero, sino
Pulcher, pulchra, -um = hermoso Seditio, -ionis (f) = sublevacin
Puppis, -is (f) = popa [acus. sg. puppim] Senatus, -us (m) = senado
Puto, -as, -are, -aui, -atum = pensar Senex, senis (m, f) = hombre o mujer viejo
130
Vocabulario de consulta
Sensus, -us (m) = sentido Tuus, tua, tuum = tu, tuyo
Semper (adv.) = siempre U / V
Septem = siete
Series, -ei (f) = serie Ultio, -ionis (f) = venganza
Serva, -ae (f) = sierva, esclava Unde = en donde
Servius (-ii) Tullius (-ii) = Servio Tulio Unus, -a, -um = uno
Servus, -i (m) = siervo Urbs, urbis (f) = ciudad
Severus, -a, -um = severo Usque ad (prep. + acus.) = hasta
Sic (adv.) = as Uxor, -is (f) = esposa
Sol, solis (m) = sol Vallis, -is (f) = valle
Soleo, -es, -ere, solitus sum = soler, Velox, velocis = veloz
acostumbrar Venio, -is, -ire, ueni, uentum = venir, llegar
Solus, -a, -um = solo Ventus, -i (m) = viento
Spartanus, -a, -um = espartano Ver, veris (n) = primavera
Spes, -ei (f) = esperanza Verbero, -as, -are, -aui, -atum = golpear, azotar
Strenue (adv.) = diligentemente Verbum, -i (n) = palabra
Stultitia, -ae (f) = necedad Vereor, -eris, -eri, veritus sum = temer, respetar
Suavis, -e = dulce, suave, agradable Verum, -i (n) = verdad
Sum, es, esse, fui = ser, estar, haber, existir Vester, vestra, vestrum = vuestro, a
Sustineo, -es, -ere, sustinui, sustentum = sostener Vestimentum, -i (n) = vestido
Suus, sua, suum = su, suyo (de l, de ella, de Versus, -us (m) = verso
ellos, de ellas) Vetus, veteris = viejo
T Vetustas, -atis (f) = vejez
Via, -ae (f) = camino, va
Tamen (adv.) = sin embargo Vicinus, -a, -um = vecino
Tantum (adv.) = slo Victoria, -ae (f) = victoria
Tarquinius Priscus = cf. Priscus Video, -es, -ere, vidi, visum = ver
Taurus, -i (m) = toro Villa, -ae (f) = casa de campo
Templum, -i (n) = templo Vinco, -is, -ere, vici, victum = vencer
Tempus, temporis (n) = tiempo Vinum, -i (n) = vino
Tento, -as, -are, -aui, -atum = intentar Violo, -as, -are, -aui, -atum = maltratar, violar
Tenuis, -e = fino, claro, tenue Vir, uiri (m) = hombre, varn
Tergum, -i (n) = espalda Virga, -ae (f) = bastn, vara
Terra, -ae (f) = tierra Viridis, -e = verde
Thales, -is (m) = Tales Virtus, uirtutis (f) = virtud, valor
Theseus, -i (m) = Teseo Vita, -ae (f) = vida
Timeo, -es, -ere, timui, -- = temer Voco, -as, -are, -aui, -atum = llamar
Toga, -ae (f) = toga Volsci, -orum (m) = volscos
Totus, -a, -um = todo (indefinido) Voluptas, -atis (f) = placer
Tribuo, -is, -ere, tribui, tributum = conceder Vos = vosotros
Troia, -ae (f) = Troya Vox, vocis (f) = voz
Troianus, -a, -um = troyano Vulnero, -as, -are, -aui, -atum = herir
Trucido, -as, -are, -aui, -atum = matar
Tu = t
Tullus (-i) Hostilius (-ii) = Tulo Hostilio
Tunc (adv.) = entonces
Tunica, -ae (f) = tnica
Tusci, -orum (m) = toscanos, etruscos
131
Vocabulario
VOCABULARIO
Sustantivos
132
Vocabulario
Adjetivos
Verbos
Ad (+acus.) = a, hacia
In (+abl.) = en
133
Vocabulario
VOCABULARIO DE LATN DE LA PRIMERA EVALUACIN (II)
Sustantivos
134
Vocabulario
Adjetivos
Verbos
Conjuncin
Preposicin
135
Vocabulario
VOCABULARIO DE LATN DE LA SEGUNDA EVALUACIN (I)
Sustantivos
Adjetivos
Verbos
La palabra humilde procede de humus y significa que se baja hasta el suelo, que se arrastra.
La palabra mayordomo procede de maior + domus y significa criado principal de la casa.
1
Aunque es de la 4 declinacin, hay casos en los que utiliza desinencias de la 2: abl. sg. domo; acus. pl.
domos; gen. pl. domorum.
136
Vocabulario
Pronombres
Adverbios
Saepe = a menudo
Semper = siempre
Conjuncin
Atque = y
Preposiciones
137
Vocabulario
VOCABULARIO DE LATN DE LA SEGUNDA EVALUACIN (II)
Sustantivos
Adjetivos
Verbos
Pronombres
138
Vocabulario
VOCABULARIO DE LATN DE LA TERCERA EVALUACIN (I)
Sustantivos
Adjetivos
Verbos
Adverbios
Etiam = tambin
Tamen = sin embargo
Preposicin
Conjuncin
139
Vocabulario
VOCABULARIO DE LATN DE LA TERCERA EVALUACIN (II)
Sustantivos
Pronombre indefinido
Adjetivos
Verbos
Adverbios
Iam = ya
Tunc = entonces
Conjuncin
Neque = y no, ni
140
Apndices
APNDICES
SUSTANTIVOS
1 declinacin
SINGULAR PLURAL
Nominativo - -ae
Vocativo - -ae
Acusativo -am -s
Genitivo -ae -rum
Dativo -ae -s
Ablativo - -s
2 declinacin
SINGULAR PLURAL
Masc-fem Neutro Masc-fem Neutro
-US -ER -IR
Nominativo -us -er -ir -um - -
Vocativo -e -er -ir -um - -
Acusativo -um -um -s -
Genitivo - - rum
Dativo - -s
Ablativo - -s
3 declinacin
141
Apndices
4 declinacin
SINGULAR PLURAL
Masc- Neutro Masc- Neutro
fem fem
Nominativo -s -u -s -u
Vocativo -s -u -s -u
Acusativo -um -u -s -u
Genitivo -s - uum
Dativo -ui -ibus
Ablativo - -ibus
5 declinacin
SINGULAR PLURAL
Nominativo -es -es
Vocativo -es -es
Acusativo -em -es
Genitivo -i -erum
Dativo -i -ebus
Ablativo -e -ebus
PRONOMBRES - DETERMINANTES
Demostrativos
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
142
Apndices
Iste, ista, istud = se, -a, -o
SINGULAR PLURAL
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Personales
143
Apndices
Posesivos
PERSONAS UN SOLO POSEEDOR VARIOS POSEEDORES
Primera persona meus, mea, meum noster, nostra, nostrum
(mo, ma, mi) (nuestro, nuestra)
Segunda persona tuus, tua, tuum uester, uestra, uestrum
(tuyo, tuya, tu) (vuestro, vuestra)
Tercera persona suus, sua, suum
(suyo, suya, su)
Anafricos
Anafrico Is, ea, id = l, ella, ello / ste, -a, o
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo is ea id ei / ii / i eae ea
Acusativo eum eam id eos eas ea
Genitivo eius eorum earum eorum
Dativo ei eis / iis / is
Ablativo eo ea eo eis / iis / is
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
144
Apndices
SINGULAR PLURAL
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo Qui Quae Quod Qui Quae Quae
Vocativo
Acusativo Quem Quam Quod Quos Quas Quae
Genitivo Cuius Quorum Quarum Quorum
Dativo Cui Quibus
Ablativo Quo Qua Quo Quibus
145
Apndices
1 CONJUGACIN
VOZ ACTIVA
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
Am-o Am-e-m
Ama-s Am-e-s Ama
Ama-t Am-e-t
PRESENTE Ama-mus Am-e-mus
Ama-tis Am-e-tis Ama-te
Ama-nt Am-e-nt
Ama-ba-m Ama-re-m
Ama-ba-s Ama-re-s
Ama-ba-t Ama-re-t
PT. IMPERFECTO Ama-ba-mus Ama-re-mus
Ama-ba-tis Ama-re-tis
Ama-ba-nt Ama-re-nt
FUTURO Ama-b-o
IMPERFECTO Ama-b-i-s Ama-to
Ama-b-i-t Ama-to
Ama-b-i-mus
Ama-b-i-tis Ama-to-te
Ama-b-u-nt Ama-nto
PT. PERFECTO Amau-i Amau-er-i-m
Amau-isti Amau-er-i-s
Amau-it Amau-er-i-t
Amau-imus Amau-er-i-mus
Amau-istis Amau-er-i-tis
Amau-erunt /-ere Amau-er-i-nt
PT. Amau-era-m Amau-is-se-m
PLUSCUAMPERFECTO Amau-era-s Amau-is-se-s
Amau-era-t Amau-is-se-t
Amau-era-mus Amau-is-se-mus
Amau-era-tis Amau-is-se-tis
Amau-era-nt Amau-is-se-nt
FUTURO Amau-er-o
PERFECTO Amau-eri-s
Amau-eri-t
Amau-eri-mus
Amau-eri-tis
Amau-eri-nt
146
Apndices
VOZ PASIVA
147
Apndices
2 CONJUGACIN
VOZ ACTIVA
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
Habe-o Habe-a-m
Habe-s Habe-a-s Habe
Habe-t Habe-a-t
PRESENTE Habe-mus Habe-a-mus Habe-te
Habe-tis Habe-a-tis
Habe-nt Habe-a-nt
Habe-ba-m Habe-re-m
Habe-ba-s Habe-re-s
Habe-ba-t Habe-re-t
PT. IMPERFECTO Habe-ba-mus Habe-re-mus
Habe-ba-tis Habe-re-tis
Habe-ba-nt Habe-re-nt
FUTURO Habe-b-o
IMPERFECTO Habe-b-i-s Habe-to
Habe-b-i-t Habe-to
Habe-b-i-mus
Habe-b-i-tis Habe-to-te
Habe-b-u-nt Habe-nto
PT. PERFECTO Habu-i Habu-er-i-m
Habu-isti Habu-er-i-s
Habu-it Habu-er-i-t
Habu-imus Habu-er-i-mus
Habu-istis Habu-er-i-tis
Habu-erunt /-ere Habu-er-i-nt
PT. Habu-era-m Habu-is-se-m
PLUSCUAMPERFECTO Habu-era-s Habu-is-se-s
Habu-era-t Habu-is-se-t
Habu-era-mus Habu-is-se-mus
Habu-era-tis Habu-is-se-tis
Habu-era-nt Habu-is-se-nt
FUTURO Habu-er-o
PERFECTO Habu-eri-s
Habu-eri-t
Habu-eri-mus
Habu-eri-tis
Habu-eri-nt
148
Apndices
VOZ PASIVA
149
Apndices
3 CONJUGACIN
VOZ ACTIVA
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
Duc-o Duc -a-m
Duc-i-s Duc -a-s Duc
Duc-i-t Duc -a-t
PRESENTE Duc-i-mus Duc -a-mus Duc-i-te
Duc-i-tis Duc -a-tis
Duc-u-nt Duc -a-nt
Duc-e-ba-m Duc-e-re-m
Duc-e-ba-s Duc-e-re-s
Duc-e-ba-t Duc-e-re-t
PT. IMPERFECTO Duc-e-ba-mus Duc-e-re-mus
Duc-e-ba-tis Duc-e-re-tis
Duc-e-ba-nt Duc-e-re-nt
FUTURO Duc-a-m
IMPERFECTO Duc-e-s Duc-i-to
Duc-e-t Duc-i-to
Duc-e-mus
Duc-e-tis Duc-i-to-te
Duc-e-nt Duc-u-nto
PT. PERFECTO Dux-i Dux-er-i-m
Dux-isti Dux-er-i-s
Dux-it Dux-er-i-t
Dux-imus Dux-er-i-mus
Dux-istis Dux-er-i-tis
Dux-erunt /-ere Dux-er-i-nt
PT. Dux-era-m Dux-is-se-m
PLUSCUAMPERFECTO Dux-era-s Dux-is-se-s
Dux-era-t Dux-is-se-t
Dux-era-mus Dux-is-se-mus
Dux-era-tis Dux-is-se-tis
Dux-era-nt Dux-is-se-nt
FUTURO Dux-er-o
PERFECTO Dux-eri-s
Dux-eri-t
Dux-eri-mus
Dux-eri-tis
Dux-eri-nt
150
Apndices
VOZ PASIVA
151
Apndices
4 CONJUGACIN
VOZ ACTIVA
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
Audi-o Audi-a-m
Audi-s Audi-a-s Audi
Audi-t Audi-a-t
PRESENTE Audi-mus Audi-a-mus
Audi-tis Audi-a-tis Audi-te
Audi-u-nt Audi-a-nt
Audi-e-ba-m Audi-re-m
Audi-e-ba-s Audi-re-s
Audi-e-ba-t Audi-re-t
PT. IMPERFECTO Audi-e-ba-mus Audi-re-mus
Audi-e-ba-tis Audi-re-tis
Audi-e-ba-nt Audi-re-nt
FUTURO Audi-a-m
IMPERFECTO Audi-e-s Audi-to
Audi-e-t Audi-to
Audi-e-mus
Audi-e-tis Audi-to-te
Audi-e-nt Audi-u-nto
PT. PERFECTO Audiu-i Audiu-er-i-m
Audiu-isti Audiu-er-i-s
Audiu-it Audiu-er-i-t
Audiu-imus Audiu-er-i-mus
Audiu-istis Audiu-er-i-tis
Audiu-erunt /-ere Audiu-er-i-nt
PT. Audiu-era-m Audiu-is-se-m
PLUSCUAMPERFECTO Audiu-era-s Audiu-is-se-s
Audiu-era-t Audiu-is-se-t
Audiu-era-mus Audiu-is-se-mus
Audiu-era-tis Audiu-is-se-tis
Audiu-era-nt Audiu-is-se-nt
FUTURO Audiu-er-o
PERFECTO Audiu-eri-s
Audiu-eri-t
Audiu-eri-mus
Audiu-eri-tis
Audiu-eri-nt
152
Apndices
VOZ PASIVA
153
Apndices
5 CONJUGACIN
VOZ ACTIVA
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
Capi-o Capi-a-m
Capi-s Capi-a-s Cape
Capi-t Capi-a-t
PRESENTE Capi- mus Capi-a-mus Capi-te
Capi-tis Capi-a-tis
Capi-u-nt Capi-a-nt
Capi-e-ba-m Cape-re-m
Capi-e-ba-s Cape-re-s
Capi-e-ba-t Cape-re-t
PT. IMPERFECTO Capi-e-ba-mus Cape-re-mus
Capi-e-ba-tis Cape-re-tis
Capi-e-ba-nt Cape-re-nt
FUTURO Capi-a-m
IMPERFECTO Capi-e-s Capi-to
Capi-e-t Capi-to
Capi-e-mus
Capi-e-tis Capi-to-te
Capi-e-nt Capi-u-nto
PT. PERFECTO Cep-i Cep-er-i-m
Cep-isti Cep-er-i-s
Cep-it Cep-er-i-t
Cep-imus Cep-er-i-mus
Cep-istis Cep-er-i-tis
Cep-erunt /-ere Cep-er-i-nt
PT. Cep-era-m Cep-is-se-m
PLUSCUAMPERFECTO Cep-era-s Cep-is-se-s
Cep-era-t Cep-is-se-t
Cep-era-mus Cep-is-se-mus
Cep-era-tis Cep-is-se-tis
Cep-era-nt Cep-is-se-nt
FUTURO Cep-er-o
PERFECTO Cep-eri-s
Cep-eri-t
Cep-eri-mus
Cep-eri-tis
Cep-eri-nt
154
Apndices
VOZ PASIVA
155
Apndices
SUM
VOZ ACTIVA
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
Sum Sim
Es Sis Es
Est Sit
PRESENTE Sumus Simus
Estis Sitis Este
Sunt Sint
Eram Essem
Eras Esses
Erat Esset
PT. IMPERFECTO Eramus Essemus
Eratis Essetis
Erant Essent
FUTURO Ero
IMPERFECTO Eris Esto
Erit
Erimus
Eritis Estote
Erunt Sunto
PT. PERFECTO Fui Fuerim
Fuisti Fueris
Fuit Fuerit
Fuimus Fuerimus
Fuistis Fueritis
Fuerunt / -ere Fuerint
PT. Fueram Fuissem
PLUSCUAMPERFECTO Fueras Fuisses
Fuerat Fuisset
Fueramus Fuissemus
Fueratis Fuissetis
Fuerant Fuissent
FUTURO Fuero
PERFECTO Fueris
Fuerit
Fuerimus
Fueritis
Fuerint
156