Krzysztof Pacikiewicz
Sawomir Kwiecie
Edmund Tasak
Waciwoci pocze spawanych
stali bainitycznej 7CrMoVTiB10-10
Properties of welded joints of bainitic steel 7CrMoVTiB10-10
Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki bada zczy spawa-
nych stali arowytrzymaej niskostopowej nowej generacji
T24 (7CrMoVTiB10-10). Ustalono, e zastosowane rne
warianty spawania nie wpywaj istotnie na zmiany udar-
noci i twardoci spoin. Udarno spoin jest nisza od wy-
maganego minimum, natomiast twardo wiksza od do-
puszczalnej 350 HV10. Aby speni wymagania normy na-
ley zcza spawane rur o gruboci 11 mm podda obrb-
ce cieplnej po spawaniu. Ponadto wykazano, e liniowe
wskazania na krawdzi spoin obserwowane podczas ba-
da magnetycznych i interpretowane jako pknicia, nie
s niezgodnociami spawalniczymi. Liniowe wskazania s
wynikiem zmian pola magnetycznego w ostrym przejciu
spoiny do materiau spawanego.
Wstp
Stal 7CrMoVTiB10-10 (T/P24) jest przykadem no-
woczesnej stali bainitycznej stosowanej na ciany
szczelne komory paleniskowej kota. Skad chemiczny
stali przedstawiono w tablicy I. Stal ta jest odpowiedzi
na zapotrzebowanie sektora energetycznego na stale
mogce pracowa w warunkach nadkrytycznych, ktre
s konsekwencj cigego rozwoju energetyki, deter-
minowanego przez dwa gwne czynniki konieczno
zwikszania sprawnoci blokw oraz redukcj emisji
zanieczyszcze, wymuszon przez unijn dyrektyw.
Zwikszanie sprawnoci (poza budow nowych, za-
awansowanych technologicznie konstrukcji) realizowa-
ne jest przez zwikszanie podstawowych parametrw
Krzysztof Pacikiewicz, prof. dr hab. in.
Edmund Tasak AGH, mgr in. Sawomir Kwie-
cie ZRE Krakw.
8 PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010
Abstract
In the article, results of tests of welded joints of
a new generation low-alloy creep-resistant steel of the
T24 (7CrMoVTiB10-10) type were presented. It was found
that different welding versions used did not influence con-
siderably on changes of impact resistance and hardness
of welds. Impact resistance of welds is lower than the re-
quired minimum while hardness in higher than that allowa-
ble 350 HV10. To meet requirements of the standard, we-
lded joints of pipes of the thickness of 11 mm should be
submitted to postweld treatment. Moreover, it was demon-
strated that line indications on a toe of welds observed du-
ring magnetic inspections and interpreter as cracks were
not welding incompatibilities. Lin indications results from
changes of magnetic field in rapid transition of a fusion
weld to the material being welded.
pracy blokw, czyli temperatury i cinienia (rys. 1a).
Zmniejszanie iloci zanieczyszcze zawdziczamy sto-
sowaniu filtrw, niemniej jak wida na rysunku 1b, do
obnienia iloci zanieczyszcze przyczynia si rwnie
podwyszenie temperatury pracy oraz cinienia.
Na rysunku 2 przedstawiono hipotetyczne grubo-
ci cianek, jakie musiaby mie rurocig pracujcy
w temperaturze 545C i przy cinieniu 19,1 MPa,
uwzgldniajc rne materiay. Jak wida konstrukcja
z klasycznej stali T/P22 (10CrMo9-10) musiaaby mie
grubo 105 mm, natomiast z nowoczesnych stali
Tablica I. Skad chemiczny (analiza wytopowa) w % masowych stali
7CrMoVTiB10-10 wg PN-EN 10216-2
Table I. Chemical constitution (ladle chemical analysis) in percentage
by mass of the 7CrMoVTiB10-10 steel according to PN-EN 10216-2
C Si Mn P S Cr Mo Ni Alc Cu Nb Ti V N B
0,05 0,15 0,3 2,2 0,9 0,05 0,2 0,0015
- - -
0,02 0,01
- - -
0,02
- - - -
0,01
-
max max max max
0,1 0,45 0,7 2,6 0,1 0,1 0,3 0,007

Rys. 1. Zmiana podstawowych parametrw pracy bloku: a wraz
z rozwojem energetyki konwencjonalnej [2], b ich wpyw na emisj
zanieczyszcze [3, 5]
Fig. 1. Change of basic operations parameters of a unit: a together
with development of conventional power industry [2], b their influ-
ence on emission of pollutions [3, 5]
Rys. 2. Fragment ruroci-
gu z uwzgldnionymi grubo-
ciami cianek przy zastoso-
waniu rnych stali do pra-
cy w temperaturze 545C
i cinieniu 19,1 MPa [4]
Fig. 2. Fragment of a pipeli-
ne with wall thicknesses ta-
ken into account when using
different steels for operations
in temperature of 545 C and
pressure of 19.1 MPa [4]
Rys. 3. Wytrzymao na pezanie po czasie 100 000 h w funkcji
temperatury stali stosowanych w energetyce [4, 5]
Fig. 3. Creep strength after 100,000 hours versus temperature
of steels used in power industry [4, 5]
bainitycznych, T/P23 (7CrWVMoNb9-6) i T/P24
(7CrMoVTiB10-10) stosowanych na ciany szczelne
kotw, byaby blisko poow ciesza. Dla porwnania
zamieszczono grubo rurki ze stali T/P91 (X10CrMo-
VNb9-1), uywanej na przegrzewacze pary.
Jedn z najwaniejszych waciwoci stali stosowa-
nych do pracy w podwyszonych temperaturach jest
wytrzymao na pezanie. Na rysunku 3 przedstawio-
no zaleno wytrzymaoci na pezanie po 100 000 h
pracy od temperatury, dla stali stosowanych w ener-
getyce. arowytrzymao stali T/P24 przewysza,
w temperaturach jej stosowania (wg normy do 540C),
zarwno klasyczn stal T/P22, jak i alternatywn stal
T/P23. Poza odpowiednimi waciwociami mecha-
nicznymi czy plastycznymi od stali stosowanych
w energetyce wymaga si zarwno atwej ksztatowal-
noci, jak i spawalnoci.
Celem bada by dobr odpowiednich warunkw
spawania rur ze stali 7CrMoVTiB10-10 (T/P24) i okre-
lenie wpywu tych warunkw na waciwoci zczy
spawanych. Ponadto podjto badania w celu wyjanie-
nia obecnoci liniowych wskaza w przejciu midzy
spoin a materiaem rury, obserwowanych w czasie
bada nieniszczcych magnetyczno-proszkowych.
Materia i przebieg bada
Materiaem podstawowym byy krce z nisko-
stopowej stali bainitycznej 7CrMoVTiB10-10 (T/P24)
o rednicy 48,3 mm i gruboci cianki 11,2 mm. Zgod-
nie z norm PN-EN ISO 15614-1 [6] zakres kwalifiko-
wania przy spawaniu doczoowym obejmuje rury o gru-
boci cianek od 3 do 12 mm oraz rednicy od 25 mm
wzwy. Spawanie przeprowadzono w czterech wa-
riantach, przedstawionych w tablicy II. Wszystkie pr-
by spawania wykonano zarwno w pozycji naciennej
PC, jak i pionowej, z dou do gry PF.
Spawanie odbywao si rcznie metod 141 (rys. 4),
elektrod wolframow o rednicy 2,4 mm z dodat-
kiem 2% tlenku toru. Gazem osonowym i formuj-
cym by argon. Jako materiau dodatkowego uyto dru-
tw firmy Bhler o handlowej nazwie P24IG. Rysu-
nek 5 przedstawia schemat przygotowania zcza oraz
Tablica II. Przyjte warianty spawania
Table II. Accepted versions of welding
Numer Podgrze-
Wyarza-
prbki wanie Ukadanie ciegw
nie
(wariant) wstpne
z kontrol temperatury midzy-
1PC + 1PF 180C
ciegowej (<200C)
bez kontroli temperatury - cieg
2PC + 2PF 180C 300C/3h
po ciegu
bez kontroli temperatury - cieg
3PC + 3PF 180C
po ciegu
bez kontroli temperatury - cieg
4PC + 4PF
po ciegu
PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010 9
 Rys. 4. a podgrzewanie wstpne przed spawaniem, b spawanie
Fig. 4. a initial preheating before welding, b welding
Rys. 5. Sposb przygotowania zcza przed spawaniem oraz sche-
mat sczepiania obwodowego
Fig. 5. Method of preparing the joints before welding and diagram of
circumferential tack welding
sposb sczepiania obwodowego przed spawaniem.
Podgrzewanie wstpne (rys. 4a) realizowanie byo za
pomoc nagrzewania palnikiem gazowym (gaz palny
propan-butan). Temperatur podgrzewania oraz tem-
peratur midzyciegow kontrolowano za pomoc pi-
rometru laserowego. Wyarzanie po spawaniu wykony-
wano za pomoc specjalnie przystosowanej wyarzarki.
Po spawaniu wykonano nastpujce badania: nie-
niszczce w 100% (wizualne, radiograficzne i magne-
tyczno-proszkowe) oraz niszczce (wytrzymao na
rozciganie zcza, udarno, twardo, badania ma-
kroskopowe i mikroskopowe).
Badania nieniszczce
Badania wizualne nie wykryy adnych niezgod-
noci, przeprowadzono zatem badania magnetycz-
no-proszkowe i badania radiograficzne 72 h po zako-
czeniu spawania oraz powtrne badania magnetycz-
no-proszkowe 120 h po spawaniu, w celu ujawnienia
ewentualnych pkni zwocznych. Wyniki bada ze-
stawiono w tablicy III. Badania magnetyczno-proszko-
we ujawniy w przejciu lica spoiny do materiau liniowe
wskazania na caej dugoci spoiny, ktre dyskwalifiko-
way zcza. W celu potwierdzenia obecnoci niezgod-
noci spawalniczych na wszystkich krcach przepro-
wadzono badania radiograficzne. Przykad wskaza li-
niowych w badaniach magnetyczno-proszkowych oraz
odpowiadajcy im eliptyczny radiogram przedstawiono
na rysunku 6. Aby sprawdzi charakter wskaza ma-
gnetycznych, w krcach z dwch kolejnych wariantw
zeszlifowano lico spoiny i ponownie poddano je bada-
niom magnetyczno-proszkowym po 120 h. Po zeszli-
fowaniu lica uzyskano wymagan klas jakoci zcza
bez liniowych wskaza. Badania rentgenowskie wyka-
zay jedynie przyklejenia, zakwalifikowane do klasy D.
10 PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010
Rys. 6. Przykady bada nieniszczcych zczy doczoowych: a ra-
diogram zcza doczoowego, b wygld powierzchni lica spoiny po
badaniach magnetyczno proszkowych. Strzakami zaznaczono li-
niowe wskazania proszku magnetycznego
Fig. 6. Examples of non-destructive testing of butt joints: a X-ray
photograph of a butt joint, b appearance of surface of a face of weld
after magnetic particle inspections. Line indication of magnetic par-
ticles are marked with arrows
Rys. 7. Wskazania liniowe ujaw-
nione w badaniach magnetycz-
no-proszkowych (zaznaczono
strzakami)
Fig. 7. Line indications disclo-
sed in magnetic particle inspec-
tions (marked with arrows)
Rys. 8. Przykady pomiarw kta zwilania: a brzeg dolny,
b brzeg grny spoiny
Fig. 8. Examples of measurements of wetting angle: a lower toe,
b upper toe of weld
W celu wyjanienia przyczyn wystpowania wska-
za liniowych w badaniach magnetyczno-proszko-
wych wykonano dodatkow prb polegajc na na-
pawaniu warstw licowych na krciec przy rnych pa-
rametrach prdowo-napiciowych (1 120A/10V;
2 i 3 170A/12V) w pozycji PC. Badania magnetycz-
no-proszkowe wykazay obecno liniowych wskaza
zwaszcza na przejciu ciegu dolnego (rys. 7). Aby
stwierdzi przyczyn wystpowania wskaza, z obsza-
rw wykazujcych obecno wskaza liniowych i bez
wskaza wycito prbki do bada makroskopowych
i mikroskopowych. Badania te nie potwierdziy obecno-
ci pkni. Zmierzono wic kt zwilania przejcia lica
spoiny do materiau rury. Pomiary wykazay, e redni
kt przejcia dla wszystkich prbek (kt zwilania dla
Tablica III. Wyniki bada magnetyczno-proszkowych i radiograficznych pocze spawanych
Table III. Results of magnetic particle and radiographical inspection of welded joints
Badania Magnetyczno-proszkowe Radiograficzne Magnetyczno-proszkowe
(72 h po spawaniu) (72 h po spawaniu) (120 h po spawaniu)

Nr Klasa wymagana2 Klasa uzyskana2 Klasa wymagana1 Klasa uzyskana1 Klasa wymagana2 Klasa uzyskana2
2x NS3i B Dab
1PC
2x NS3i B Da
1PF 2x NS3i B Dab
2x NS3i B Da
2PC
2x NS3i B B
2PF 2x NS3i B Dabcd
3PC 2x 2x B Bx 2x 2x
3PF 2x 2x B Bx 2x 2x
4PC 2x 2x B Bx 2x 2x
4PF 2x 2x B Bx 2x 2x
1)
Klasa wymagana i uzyskana wedug normy PN-EN 1435.
2)
Klasa wymagana i uzyskana wedug normy PN-EN 1291.
a)
Przyklejenie [klasa D], b) podtopienie [klasa B], c) pcherz gazowy [klasa B], d) wyciek [klasa B].
x)
Usunite lico metod szlifowania mechanicznego.
i)
Wskazania liniowe na caej dugoci spoiny poziom akceptacji NS3 nie spenia kryteriw odbioru.

Tablica IV. Wyniki pomiarw kta zwilania stycznej natenia pola magnetycznego, widocznej na
Table IV. Results of measurement of wetting angle rysunku 9. Jak wida, pole rozproszenia od wady zlo-
Nr prbki Krawd redni kt zwilania, w stopniach kalizowanej bezporednio w spoinie jest mniejsze od
dolna 35
samego magnetycznego pola rozproszenia zwizane-
Prbka 1
grna 10 go z przejciem pomidzy materiaem rodzimym a spo-
dolna 25 in. Oznacza to, e wystpienie w tym miejscu wska-
Prbka 2 zania nie musi odzwierciedla rzeczywistej obecnoci
grna 8
dolna 24 niezgodnoci spawalniczej, jednake nie zmienia to
Prbka 3
grna 4 faktu, e wedug normy poczenie takie nie moe zo-
sta dopuszczone do eksploatacji.

ciegu dolnego) wynosi ok. 30o (rozrzut 2450o), nato-

miast ciegu grnego 8o (rozrzut 418o). Przykady za-
znaczonych ktw przejcia pokazano na rysunku 8,
natomiast wyniki pomiarw zamieszczono w tablicy IV.

Specyfika bada
magnetyczno-proszkowych
Brak wyranych pkni powierzchniowych lub
podpowierzchniowych, jak rwnie wystarczajca zwil-
alno cieczy jeziorka napoiny skania do analizy zja-
wisk fizycznych wystpujcych podczas badania ma-
gnetyczno-proszkowego. Niezgodnoci wykrywane s
dziki wystpowaniu zakcenia magnetycznego pola
rozproszenia w okolicach niezgodnoci powierzchnio-
wych i podpowierzchniowych (rys. 9). Przejawia si to
tym, e linie si omijaj niecigo, przez co cz ule-
ga zagszczeniu w materiale, a cz wychodzi na ze-
wntrz, zagszczajc naniesiony na powierzchni ele-
mentu ferromagnetyczny proszek [8, 9]. Magnetycz-
ne pola rozproszenia mog rwnie powstawa na nie-
rwnociach spoin, w miejscach gwatownej zmiany
przekroju oraz waciwoci magnetycznych pocze-
Rys. 9. Magnetyczne pole rozproszenia: a na szczelinie powierzch-
nia [9]. Wpyw nierwnoci powierzchni na wielko niowej, b przy brzegu spoiny
pola mona przedstawi za pomoc zmiany skadowej Fig. 9. Magnetic stray field: a on a surface gap, b at a toe of weld

PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010 11

 Twardo napoin
Wykonano badania twardoci napoin metod Vic-
kersa. Jako kryterium odbiorowe dotyczce maksy-
malnej twardoci (ze wzgldu na brak bezpored-
niej wartoci w normie [6]) przyjto twardo dopusz-
czaln dla stali grupy 6, obrobionej cieplnie, rwn
350 HV10. Podczas bada warto ta w zasadzie nie
zostaa przekroczona dwa przypadki podczas pomia-
ru twardoci prbki 1, spawanej z nisz energi linio-
w, na poziomie 351 HV10 mieszcz si w granicy b-
du pomiarowego. Spawanie wyszym prdem (prb-
ki 2 i 3), poza szersz SWC, powoduje wikszy rozrzut
twardoci w tej strefie (rys. 10).
Rys. 10. Rozkad twardoci w obszarze napoin wykonanych z r-
nymi parametrami (prbka 1 120A/10V, prbki 2 i 3 170A/12V)
Fig. 10. Hardness distribution in area of pudding welds carried out
with different parameters (sample 1 120A/10V, samples 2 and
3 170A/12V)
Badania makroskopowe
i mikroskopowe
Badania makroskopowe przeprowadzono na
wszystkich wykonanych krcach. Stwierdzono po-
prawny ukad ciegw bez niezgodnoci spawalniczych
(rys. 11).
Badania mikroskopowe wykonano dla wszystkich
obszarw zcza spawanego. Materia rodzimy mia
Rys. 11. Makrostruktura pocze spawanych: a zcze wykonane
wg wariantu 1 z kontrol temperatury midzyciegowej, b zcze
wykonane wg wariantu 2 bez kontroli temperatury midzyciegowej
Fig. 11. Macrostructure of welded joints: a joint carried out accor-
ding to version 1 with control of inter-run temperature, b joint car-
ried out without control of inter-run temperature
12 PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010
Rys. 12. Mikrostruktura zcza spawanego: a materia rodzimy,
b strefa nagrzana do temperatur Ac1-Ac3, c strefa przegrzania,
d spoina
Fig. 12. Microstructure of welded joint: a native material, b zone
heated to temperatures Ac1-Ac3, c zone of overheating, d fusion
weld
mikrostruktur odpuszczonego bainitu (rys. 12a). Na-
grzanie do zakresu temperatur Ac1-Ac3 spowodowa-
o czciow przemian banitu w austenit i przy cho-
dzeniu powstanie wieego bainitu. W strukturze wy-
stpuje wic wysokoodpuszczony bainit i bainit wie-
y (rys. 12b). W strefie normalizowania wystpuje ba-
init drobnoziarnisty, a w obszarze nagrzania do wyso-
kich temperatur bainit z grubym ziarnem byego auste-
nitu (rys. 12c). Spoina ma kolumnowe ziarna z baini-
tyczn mikrostruktur (rys. 12d). Na podstawie doko-
nanych obserwacji wszystkich prbek stwierdzono, e
parametry spawania w sposb istotny nie wpywaj na
mikrostruktur spoiny i strefy wpywu ciepa.
Waciwoci mechaniczne
zczy spawanych
Badania twardoci wykonano wzdu dwch li-
nii, 1 mm od powierzchni grnej lica spoiny i 1 mm
od powierzchni dolnej graniowej. Przedstawione na
rysunku 13 rozkady twardoci wskazuj, e twar-
doci w strefie wpywu ciepa przekroczyy warto
350 HV10, co wedug normy dyskwalifikuje zcze
i moe by przyczyn powstawania pkni zimnych.
Wystpujca niesymetryczno twardoci w strefie
wpywu ciepa przy grani spowodowana jest nierw-
nomiernymi cyklami cieplnymi, wynikajcymi z tech-
nologii spawania.
Przeprowadzone badania wytrzymaoci na rozci-
ganie zczy spawanych wykazay, e wybr warian-
tu spawania nie wpywa na wytrzymao, a wszystkie
wyniki speniaj wymagania normy [11] (rys. 14a). Po-
dobny poziom wytrzymaoci wynika z faktu, e pka-
nie prbek w czasie rozcigania wystpowao w ma-
teriale rury. Wyniki te s wic wytrzymaoci stali,
a nie spoin.

Rys. 13. Rozkady twardoci w zczach spawanych
Fig. 13. Hardness distributions in welded joints
Podsumowanie
Przeprowadzone badania nie wykazay wyranego
wpywu parametrw prdowo-napiciowych na wsp-
czynnik zwilania i struktur napoin. Wikszy kt zwil-
ania przy dolnej krawdzi napoiny by wynikiem cie-
kania metalu spoiny przy spawaniu w pozycji PC. Ob-
serwowane podczas bada magnetyczno-proszkowych
liniowe wskazania nie s wic pkniciami i przykleje-
niami. Ich obecno jest wynikiem zjawisk fizycznych
zwizanych z rozproszeniem pola magnetycznego w
miejscu duego kta przejcia midzy spoin a mate-
riaem spawanym. Przy maych ktach styku od strony
grnej spoiny (ostatni cieg) wskaza liniowych nie ob-
serwowano. Twardo wykonanych napoin nie przekro-
czya w zasadzie dopuszczalnej wartoci 350 HV10, a
stwierdzone podczas pomiarw pojedyncze wyniki na
poziomie 351 HV10 naley uzna za wartoci miesz-
czce si w granicach bdu pomiarowego. Mona za-
tem przyj, e zarwno napoina, jak i strefa wpywu
ciepa maj twardoci speniajce wymagania normy.
Praca amania prbek z karbem V w SWC jest bar-
dzo wysoka (rys. 14b), natomiast aden z wariantw
spawania nie zapewni w spoinie pracy amania powy-
ej 27J wymaganych przez norm [11].
> > > > > > > > >
Rys. 14. a wytrzymao na rozciganie, b praca amania zczy
wykonanych wg rnych wariantw
Fig. 14. a tensile strength, b breaking work, of joints carried out
according to different versions
Wytrzymao na rozciganie zczy spawanych
wedug rnych wariantw spenia wymagania nor-
my, lecz niewiele si rni midzy sob. Jest to zro-
zumiae, gdy prbki pkay w materiale rurki, a za-
tem wytrzymao zcza jest wytrzymaoci mate-
riau spawanego. Praca amania w strefie wpywu cie-
pa nie zaley istotnie od przyjtego wariantu spa-
wania i charakteryzuje si wysokimi wartociami po-
wyej 107 J. Natomiast praca amania w spoinie we
wszystkich czterech przyjtych wariantach jest nisza
od 27 J i nie spenia wymaga normy.
W spoinach doczoowych twardoci w strefie
wpywu ciepa przekraczaj dopuszczaln twardo
350 HV10. Naley zatem uzna, e zcza doczoowe
nie speniaj wymaga normy. Poniewa aden z wa-
riantw spawania nie zapewni wymaganych waci-
woci spoin, dlatego konieczne jest przy takiej grubo-
ci cianek wykonanie obrbki cieplnej po spawaniu
w temperaturze wyszej od 300oC.
PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010 13
 Literatura
[1] PN-EN 10216-2:2009, Rury stalowe bez szwu do zastoso-
wa cinieniowych -- Warunki techniczne dostawy Cz
2: Rury ze stali niestopowych i stopowych z okrelonymi
waciwoci ami w temperaturze podwyszonej.
[2] Zieliska-Lipiec A.: Analiza stabilnoci mikrostruktury mody-
fikowanych stali martenzytycznych 9% Cr w procesie wya-
rzania i pezania. Praca habilitacyjna. Krakw, AGH, Uczel-
niane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, 2005.
[3] Brzda J., Pasternak J.: Heat resisting steels of the new ge-
neration and examples of their application in supercritical
boilers designed for the polish power plants. 1st Internatio-
nal Conference Super-High Strenght Steels, Rome-Italy, 2-4
November 2005.
[4] Hahn B., Spiegel M., Bendick W.: T23, T24 and VM12
Structure, Properties, Application. VGB Workshop: Material
and Quality Assurance, Copenhagen, May 13-15 2009.
[5] Brzda J., Zeman M., Pasternak J., Fudali S.: arowytrzy-
mae stale bainityczne nowej generacji ich spawalno i
Referat pt. Waciwoci pocze spawanych stali bainitycznej w gatunku 7CrMoVTiB10-10 zosta wygoszony przez Krzysztofa Pacikiewicza na XLVII Sesji Studenckich K
Naukowych Pionu Hutniczego AGH w Sekcji Inynieria Spajania oraz wyrniony I nagrod. Opiekun pracy ze strony ZRE mgr in. Sawomir Kwiecie, opiekun naukowy refe-
ratu prof. dr hab. in. Edmund Tasak.
waciwoci zczy spawanych. Materiay Konferencji Ma-
teriay i technologie stosowane w budownictwie kotw nad-
krytycznych i spalarni odpadw, Katowice 2009.
[6] PN-EN ISO 15614-1:2008, Specyfikacja i kwalifikowanie
technologii spawania metali Badanie technologii spawa-
nia Cz 1: Spawanie ukowe i gazowe stali oraz spawa-
nie ukowe niklu i stopw niklu.
[7] Tasak E.: Obrbka ubytkowa i spajanie. Krakw, AGH,
Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, 2001.
[8] Czuchryj J., Wnk T.: Badania nieniszczce zczy spawa-
nych. Gliwice, Instytut Spawalnictwa, 1998.
[9] Szymaski A.: Kontrola i zapewnianie jakoci w spawalnic-
twie. Tom 2. Gliwice, Wydawnictwo Politechniki lskiej,
1998.
[10] Tasak E.: Metalurgia Spawania. Krakw, wyd. JAK, 2009.
[11] PN-EN 12952-2:2004, Koty wodnorurowe i urzdzenia po-
mocnicze Cz 2: Materiay na czci cinieniowe kotw
i wyposaenie.

Sekcja Spawalnicza

Inicjatywa Zarzdu Gwnego Sekcji Spawalniczej SIMP emisji monet powiconych

wybitnym polskim spawalnikom: in. Stanisawowi Olszewskiemu i prof. Stefanowi Bryle

12 kwietnia 2010 roku prezes dr in. Jan Plewniak w imieniu ZG Sekcji Spawalniczej SIMP zwrci si do Narodowego Banku Polskiego
z prob o emisj dwch monet kolekcjonerskich upamitniajcych wielkich Polakw: in. Stanisawa Olszewskiego i prof. Stefana Bry.
Poniej prezentujemy odpowied NBP dotyczc tej inicjatywy.

Narodowy Bank Polski Warszawa, 21.06.2010
Departament Emisyjno -Skarbowy

Pan
Jan Plewniak
Prezes Zarzdu Gwnego Sekcji Spawalniczej
Stowarzyszenia Inynierw i Technikw Mechanikw Polskich

Szanowny Panie Prezesie,

W odpowiedzi na Pana list z dnia 12 kwietnia br. pragn serdecznie podzikowa za przekazanie inicjatywy emisji monety kolek-
cjonerskiej upamitniajcej dwch wielkich Polakw in. Stanisawa Olszowskiego i prof. Stefana Bryy.
Uprzejmie informuj, i wszystkie monety kolekcjonerskie Narodowego Banku Polskiego musz by emitowane zgodnie z rocz-
nym planem emisji monet kolekcjonerskich obejmujcym monety zote, srebrne oraz wykonane ze stopu Nordic Gold. Przy tworzeniu
powyszego planu brane s pod uwag zarwno inicjatywy wewntrzne, jak i wysoce cenione przez NBP inicjatywy zewntrzne. Jed-
noczenie zgodnie z obowizujcym w Narodowym Banku Polskim zasadami decyzje dotyczce emisji monet kolekcjonerskich, po-
dejmowane s po uprzednim zaopiniowaniu zgoszenia inicjatywy emisyjnej przez Rad Historykw (organ opiniodawczo-doradczy).
W zwizku z powyszym, propozycja Pana Stowarzyszenia zostaa przedoona Radzie Historykw do rozpatrzenia na posie-
dzeniu, ktre odbyo si w kwietniu 2010 r.
Czonkowie Rady Historykw po zapoznaniu si z zaproponowan inicjatyw uznali, i zasadnym jest upamitnienie tych dwch
wybitnych polskich naukowcw, majc przy tym na wzgldzie, i ewentualna emisja takich monet powinna odby si w przyszoci.
w ramach nowej serii, ktra zastpiaby obecn seri powicon Polskim podrnikom i badaczom.
Przekazujc powysze, jeszcze raz bardzo dzikuj za przekazanie do NBP bardzo cennej inicjatywy Pana Prezesa.

Z powaaniem
Wz. Dyrektora Departamentu
Emisyjno -Skarbowego
Micha Rudy

14 PRZEGLD SPAWALNICTWA 8/2010