INTERAKSI ANTARA BENDA HIDUP

Haiwan berkumpulan dan haiwan bersendirian

Bersendirian Berkumpulan
Ciri-ciri : Ciri-ciri:
Mencari makanan sendiri Mencari makanan bersama-sama
Mencari tempat berlindung sendirian Membina tempat berlindung bersama-sama
Melindungi diri sendirian Melindungi diri dengan bergerak secara kumpulan
Contoh : Contoh:
Harimau, beruang, burung helang, harimau bintang, Semut, singa, lebah, gajah, kuda belang
ular
Sebab : Sebab:
Untuk menghindari persaingan mendapatkan makanan Untuk keselamatan
dan ruang Untuk mencari makanan
Untuk membina tempat perlindungan

Persaingan
Antara haiwan Antara tumbuhan
Bersaing untuk : Bersaing untuk :
a. Makanan a. Cahaya matahari
b. Air b. Air
c. Pasangan c. Ruang
d. Tempat d. Nutrien
e. Ruang
Jenis Persaingan
Intraspesies Interspesies
Persaingan antara spesies yang sama Persaingan antara spesies yang berbeza

Persaingan yang sengit berlaku apabila:

Bilangan hidupan bertambah
Sumber keperluan hidupan terhad

Melindungi spesies yang terancam

Haiwan pupus Haiwan dan tumbuhan yang terancam
Dinosaur, burung dodo, gajah Orang utan, harimau, penyu belimbing, panda, tapir, badak sumbu, paus biru,
berbulu, aquagga, harimau burung enggang, bunga pakma, pokok periuk kera, pokok bakau
tasmania dan harimau siberia
Faktor:
Pembalakan haram dan berleluasa
Pemburuan haram dan berleluasa
Pembangunan yang meluas
Pengambilan telur
Pencemaran air
Cara untuk mencegah:
Mendidik orang awam
Kuat kuasakan undang-undang
Membina pusat pemulihan/pemuliharaan
Memelihara hutan simpan
Pembalakan terancang
Penanaman semula

Kesan daripada aktiviti manusia

Aktiviti Manusia Kemusnahan alam Sekitar
a. Pembalakan haram dan berleluasa a. Hakisan tanah d. Pencemaran air
b. Pemburuan haram dan berleluasa b. Runtuhan tanah e. Pencemaran udara
c. Kelemahan pengurusan pembangunan c. Banjir kilat
 TENAGA

Daya
Tidak boleh dilihat tetapi kita boleh rasa dan lihat kesannya
Adalah tolakan dan tarikan
Tolakan Tarikan
Menggerakkan objek jauh dari badan Menggerakkan objek dekat kepada badan
Contoh : Contoh:
Mengetuk pintu, membuka suis, menyepak bola Menarik keluar paku, mengangkat kotak, membuka
pintu
Tarikan dan tolakan
Mendayung sampan, memerah kain basah, mengepam tayar, memetik gitar, menggergaji kayu

Kesan-kesan daya
a. Mengubah pergerakan objek b. Mengubah bentuk objek
Boleh gerakkan objek yang pegun : menendang bola Sementara Tetap
Memberhentikan objek yang bergerak : menangkap Memicit span Mengoyakkan kertas
bola Meregangkan gelang Mengemekkan tin
Mengubah arah pergerakan objek yang bergerak : getah
tendang bola dari arah yang berlainan - Objek tidak elastik
Mengubah kelajuan objek yang bergerak : objek - Objek elastik
bergerak laju atau perlahan

Geseran
Daya yang menentang pergerakan
Berlaku apabila dua permukaan yang bergerak bersentuhan antara satu sama lain
Contoh :
a. Menggolek bola di atas lantai
b. Memadam perkataan
c. Memegang gelas
d. Mengelap tingkap
e. Mengetuk paku

Faktor
a. Keadaan permukaan
Semakin bertambah kasar jenis permukaan semakin bertambah geseran dihasilkan
b. Berat objek
Semakin bertambah berat objek semakin bertambah geseran dihasilkan
Kesan-kesan geseran Cara kurangkan geseran
Hasilkan haba Gunakan penggolek atau guli
Berlawanan pergerakan Melicinkan permukaan
Menyebabkan haus dan koyak Guna pelincir (minyak/gris)
Memperlahankan dan memberhentikan objek yang Guna bentuk aerodinamik
bergerak Gunakan bedak talcum/kusyen udara

Kelebihan geseran Kelemahan geseran

Menghentikan kenderaan bergerak Memperlahankan kenderaan
Memegang objek Menyebabkan permukaan objek haus
Menetapkan posisi Menghasilkan haba
Mengelakkan daripada tergelincir Pencemaran bunyi
Mengasah pisau Meningkatkan kos
Pergerakan
Laju
Berapa laju objek bergerak
a. Setiap objek yang bergerak mempunyai kelajuan
b. Objek yang berbeza mempunyai kelajuan yang berbeza
i. Objek yang lebih laju melalui jarak yang lebih panjang mengikut masa yang diberi
ii. Objek yang laju mengambil masa yang lebih singkat melalui jarak yang diberi

Pengiraan laju
a. Halaju = jarak bahagi masa (Halaju = jarak/masa)
b. Unit : km/j, m/s, cm/s
 PENGAWETAN MAKANAN

Kerosakan Makanan
Dikenalpasti melalui : pemerhatian, sentuhan, bau dan rasa
Ciri-ciri makanan yang rosak Keadaan untuk mikroorganisma bertumbuh

Bau tidak menyenangkan : masam, busuk Udara

Rasa tidak menyenangkan : masam, teruk Air
Berubah warna : kegelapan, kekuningan Nutrien
Berubah jalinan : melekit, layu, mendakan Suhu yang sesuai
Berkulat : tompokan hitam i. Suhu tinggi mati
ii. Suhu rendah tidak aktif
Keadaan asid yang sesuai
Makanan yang rosak boleh menyebabkan keracunan makanan : muntah-muntah, cirit birit, sakit perut

Pengawetan Makanan
Kekurangan
Cara Pengawetan Proses Contoh-contoh makanan

1. Pengeringan Keringkan makanan di Ikan, udang, sotong, buah Kurang nutrisi

bawah terik matahari
Panaskan makanan pada
suhu yang tinggi
2. Pemanasan Panaskan atau masak Daging, ikan, sayur Mengubah rasa dan kurang
makanan nutrisi
3. Pendinginan Simpan makanan pada Sayur, buah Makanan mudah rosak
suhu yang rendah : 0 apabila dikeluarkan
50C
4. Penyejukbekuan Simpan makanan pada Ayam, daging, udang, sotong Makanan mudah rosak
suhu yang sangat rendah apabila dikeluarkan
: bawah 00C
5. Pengasapan Asapkan makanan di Daging, ikan Mengubah rasa makanan
atas api
6. Penjerukan Rendam makanan dalam Buah, sayur Mengubah rasa makanan
larutan berasid (cuka) dan kurang nutrisi
atau larutan gula tepu
7. Pempasteuran Panaskan makanan pada Susu, jus, ais krim Makanan hanya bertahan
suhu 630C selama 30 selepas beberapa hari dibuka
minit diikuti dengan
penyejukan yang pantas
bawah 100C
8. Pelilinan Gosokan makanan Sayur, buah Makanan hanya bertahan
dengan lilin beberapa minggu
9. Pembotolan, pengetinan Panaskan makanan pada Daging, ikan, buah, sayur Mengubah rasa makanan
suhu yang sangat tinggi dan kurang nutrisi
dan simpan makanan di
dalam tin atau botol
yang kedap udara
10. Pengasinan Letak garam yang Ikan, daging, telur, sayur, Mmengubah rasa makanan
banyak pada makanan buah dan kurang nutrisi
Rendam makanan dalam
larutan gula
11. Pembungkusan vakum Simpan makanan dalam Kacang, biskut, susu tepung Kurang nutrisi
persekitaran bervakum
Kepentingan pengawetan makanan
Makanan tahan lebih lama Makanan lebih mudah disimpan Mengurangkan makanan terbuang

Buah-buahan, sayur-sayuran, ikan dan Mudah diedarkan dari satu tempat ke Lebih makanan boleh disimpan di dalam
daging boleh disimpan lebih lama tempat yang lain peti sejuk untuk masa makan yang
berikutnya

Pengurusan bahan buangan

Bahan yang tidak diperlukan lagi dan perlu dibuang

Jenis Bahan
Pepejal Cecair Gas

Lebihan makanan, surat khabar lama, Pencuci, minyak, sisa kimia, sisa Asap, gas bertoksik, habuk, gas beracun
beg plastik, tin minuman kumbahan
Sumber Bahan
Rumah, kilang, pertanian, kenderaan bermotor, gerai makanan, pembakaran terbuka

Cara buang bahan buangan

Cara yang betul Cara yang tidak betul

Buang bahan buangan di tempat yang betul Buang sampah merata-rata

Rawat bahan buangan sebelum mengalir keluar Pembakaran terbuka
Tanam bahan buangan yang boleh reput dalam tanah Melepaskan bahan buangan ke dalam sungai
Asingkan bahan buangan dan guna semula bahan kitar Melepaskan asap ke udara
semula

Kesan buruk daripada pembuangan bahan buangan yang tidak betul

Pencemaran air boleh membunuh ikan dan tumbuhan
Pencemaran udara merosakkan paru-paru, tidak elok dipandang
Banjir kilat merosakkan harta benda
Hujan asid boleh membunuh tumbuhan dan menghakis bangunan
Kesakitan dan penyakit tifoid, demam denggi

Bahan buangan
Bahan buangan yang boleh reput (biodegradasi) Bahan buangan yang tidak boleh reput (non- biodegradasi)

Makanan, suratkhabar, kayu, kain kapas Plastic, gelas, logam, bekas polisterin

Kelebihan Kekurangan
Mengurangkan jumlah bahan buangan dalam Mengeluarkan gas beracun dan bau yang tidak enak
persekitaran Menganggu kesihatan manusia
Untuk menyuburkan tanah sebagai nurien Menarik kedatangan haiwan perosak
Mencemari sumber air
Mengurangkan kandungan oksigen dalam air
 GERHANA

Gerhana Bulan
Bumi berada di antara Matahari dan Bulan dalam satu garis yang lurus
Bumi menghalang cahaya Matahari daripada sampai ke Bulan
Berlaku pada waktu malam dalam masa 1 jam
Hanya berlaku pada hari yang ke-15 dalam Takwim Qamari
Boleh dilihat mengguna mata kasar
Bulan kelihatan kemerahan, kelabu atau perang
Gerhana Bulan separa berlaku apabila sebahagian permukaan bulan dilindungi oleh baying-bayang Bumi
Gerhana Bulan penuh berlaku apabila keseluruhan permukaan bulan dilindungi oleh bayang-bayang Bumi

Gerhana Matahari
Bulan berada diantara Matahari dan Bumi dalam satu garis yang lurus
Cahaya Matahari dihalang oleh Bulan
Berlaku pada waktu siang dalam masa hanya beberapa minit
Bayang-bayang Bulan jatuh ke atas permukaan Bumi
Tidak boleh dilihat mengguna mata kasar
Hari siang menjadi gelap menjelang gerhana penuh
Gerhana Bulan separa berlaku apabila sebahagian bayang-bayang Bulan jatuh pada permukaan Bumi
Gerhana Bulan penuh berlaku apabila keseluruhan bayang-bayang bulan kjatuh pada permukaan Bumi
 MESIN

Mesin Ringkas
Mesin ringkas bermaksud alat yang membenarkan kita menggunakan kurang daya untuk melakukan kerja dengan mudah
dan pantas

Mesin ringkas Ciri-ciri Fungsi Contoh

Tuas Terdiri daripada bar yang Untuk menggerakkan objek Pembuka botol, tukul,
disokong oleh penyokong yang dengan mudah pengetip kuku
dinamakan fulkrum

Roda dan gandar Terdiri daripada roda yang Untuk menggerakkan atau Spanar, stering kereta, tobol
bersambung dengan gandar memusingkan objek pintu

Takal Mempunyai roda yang Untuk menggerakkan objek ke Kereta kabel, kren
bergerak bebas dengan tali atas, kebawah atau ke tepi

Baji Mempunyai satah condong Untuk memotong atau Kapak, penyendal pintu, pahat
pada satu bahagian mengasing objek
permukaan atau kedua-duanya

Satah condong Satu permukaan rata yang Untuk menggerakkan objek ke Tangga, gelongsor, cerun
condong untuk tempat yang lebih tinggi atau
menyambungkan aras yang lebih rendah
berbeza

Skru Mempunyai satah condong Untuk mengetatkan dua benda Bukaan botol, skru
yang membentuk lilitan bersama

Gear Roda atau silinder yang bergigi Untuk megubah kelajuan atau Gerudi, jam tangan, rantai
arah pergerakan basikal

Mesin Kompleks
Terdiri lebih dari satu mesin ringkas

Pemukul telur : roda dan gandar, gear Jam tangan : gear, roda dan gandar

Basikal : roda dan gandar, gear Kereta sorong : tuas, roda dan gandar

Gerudi tangan : gear, skru, roda dan gandar

Mesin
Menghargai mesin yang dicipta membuatkan hidup menjadi senang
i. Untuk membawa atau mengangkat benda dengan mudah (jimat tenaga) : kren, lif
ii. Untuk berkomunikasi dengan manusia lebih cepat dan mudah : computer, satelit
iii. Untuk pergi dari satu tempat ke tempat yang lain : kapal terbang, bas
iv. Untuk emngsan penyakit : mesin dialysis
v. Untuk membuat kerja lebih cepat (jimat masa) : traktor
Rekacipta mesin untuk menyelesaikan masalah
i. Kenalpasti masalah (lukis pelan)
ii. Kenalpasti bahan
iii. Bina model (prototaip)
iv. Uji model (samada boleh digunakan atau tidak)