Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu

Umiejtno oceny niekontrolowanego ruchu oraz przywracania kontroli ruchu naley do kluczowych
kwalifikacji wszystkich zajmujcych si leczeniem blu miniowo-szkieletowego, rehabilitacj, profilaktyk
urazw, a take promocj zdrowia, medycyn sportow i medycyn pracy.
Niniejszy podrcznik, oparty na wynikach najnowszych bada, pozwoli czytelnikom:
rozwin umiejtnoci kliniczne w zakresie oceny niekontrolowanego ruchu oraz przywracania
kontroliruchu;
wypracowa warsztat diagnostyczny, ktry uatwi okrelanie dysfunkcji, tkanek wraliwych na bl Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
imechanizmw blu;
korzysta z testw kontroli ruchu w diagnostyce niekontrolowanego ruchu.
W ksice przedstawiono zagadnienia dotyczce dysfunkcji w zakresie kontroli ruchu, w tym unikatowe
narzdzie klasyfikacji i oceny Kinetic Control. Zawiera ona te bezcenne wskazwki na temat postpowania
krok po kroku w zaburzeniach motoryki w obrbie krgosupa, a take staww ramiennych i biodrowych.
Podrcznik ten, oparty na 25-letnim dowiadczeniu autorw, stanowi cenne rdo wiedzy dla kadego
klinicysty, ktry chce poszerzy swoje kompetencje w zakresie leczenia zaburze miniowo-szkieletowych.
Mark Comerford
Mark Comerford, BPthy, MCSP, MAPA
Sarah Mottram
W roku 1992 Mark Comerford rozpocz prowadzenie kursw podyplomowych dotyczcych stabilnoci
dynamicznej i rwnowagi miniowej, ktre nastpnie przeksztaciy si w kursy obejmujce zaburzenia
ruchowe zwizane z kontrol ruchu. Kursy Kinetic Control maj obecnie ugruntowan pozycj na caym
wiecie, s prowadzone w ponad 25 krajach, w 10 jzykach. Mark Comerford jest dyrektorem zaoycielem
kursw Kinetic Control, realizuje w ich ramach wykady na poziomie magisterskim na Keele University
wWielkiej Brytanii, prowadzi te praktyk kliniczn w Performance Rehab w Brisbane.
Redakcja wydania polskiego
Sarah Mottram, MSc, MCSP, MMACP
Sarah Mottram przyczya si do programu Kinetic Control w roku 1995 jako dyrektor zaoyciel. Wykada Micha Hadaa
na caym wiecie, w tym na Keele University w Wielkiej Brytanii na poziomie magisterskim. Pracuje naukowo
na University of Southampton, prowadzi praktyk kliniczn w orodku The Movement Works w Chichester
whrabstwie West Sussex.

ISBN 978-83-65625-18-2

Tytu oryginau: Kinetic Control. The

Management of Uncontrolled Movement.
Publikacj wydano na podstawie umowy z Elsevier.

www.edraurban.pl
Kinetic Control
Ocena i reedukacja
niekontrolowanego ruchu

Mark Comerford
Sarah Mottram

Redakcja wydania polskiego

Micha Hadaa
Tytu oryginau: KINETIC CONTROL. The Management of Uncontrolled Movement
FIRST EDITION
Autorzy: Mark Comerford, BPhty, MCSP, MAPA (Director, Movement Performance Solutions),
i Sarah Mottram, MSc, MCSP, MMACP (Director, Movement Performance Solutions)

CHURCHILL LIVINGSTONE is an imprint of Elsevier

Elsevier Australia. ACN 001 002 357

(a division of Reed International Books Australia Pty Ltd)
Tower 1, 475 Victoria Avenue, Chatswood, NSW 2067

2012 Elsevier Australia. Reprinted 2013, 2014.

All rights reserved

ISBN: 978-0-7295-4167-1

This edition of Kinetic Control. The Management of Uncontrolled Movement, 1e, by Mark Comerford, BPhty, MCSP, MAPA,
and Sarah Mottram, MSc, MCSP, MMACP, is published by arrangement with Elsevier Australia.

Ksika Kinetic Control. The Management of Uncontrolled Movement, wyd. 1, autorzy: Mark Comerford, BPhty, MCSP,
MAPPA, i Sarah Mottram MSc, MCSP, MMACP, zostaa opublikowana zgodnie z umow z Elsevier Australia.

Wszelkie prawa zastrzeone, zwaszcza prawo do przedruku i tumaczenia na inne jzyki. adna z czci tej ksiki
nie moe by w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa. Dotyczy to rwnie
sporzdzania fotokopii i mikrofilmw oraz przenoszenia danych do systemw komputerowych.

Ze wzgldu na stay postp w naukach medycznych oraz odmienne nieraz opinie na temat leczenia, jak rwnie
moliwo wystpienia bdu, prosimy, aby w trakcie podejmowania decyzji uwanie ocenia zamieszczone w ksice
informacje. Pomoe to zmniejszy ryzyko wystpienia bdu lekarskiego.

Copyright for the Polish edition by Edra Urban & Partner, Wrocaw 2017

Redakcja naukowa wydania polskiego: dr Micha Hadaa

Tumaczenie z jzyka angielskiego:

mgr Marek Barna (rozdziay 1, 2, 3, 4, 7 oraz Przedmowy)
mgr Szymon Gryckiewicz (rozdzia 5)
mgr Jakub awnicki (rozdzia 6)
mgr Mateusz Worobel ( rozdzia 9)
mgr Wojciech Zarba (rozdzia 8)

ISBN 978-83-65625-18-2

Prezes Zarzdu: Giorgio Albonetti

Redaktor naczelny: lek. med. Edyta Baejewska
Redaktor tekstu: AD VERBUM Iwona Kresak
Redaktor prowadzcy: Irena Zaucha-Nowotarska
Opracowanie skorowidza: Dominika Macuta

amanie i przygotowanie do druku: PolSerwis KG

Druk: LCL d

Edra Urban & Partner

ul. Kociuszki 29
50-011 Wrocaw
tel.: + 48 71 726 38 35
biuro@edraurban.pl
www.edraurban.pl

iv
Chapter |1|

Spis treci

Przedmowa ..................................................... vii Cz 2

Sowo wstpne ................................................. ix
5 Kompleks ldwiowo-miedniczny ........ 90
Podzikowania ................................................. xi
Recenzenci ...................................................... xiii
6 Krgosup szyjny .................................. 242
Przedmowa do wydania polskiego ............ xv

7 Krgosup piersiowy ........................... 322

Cz 1
8 Obrcz barkowa ...................................... 392
1 Pojcie niekontrolowanego ruchu ............ 3

9 Biodro ....................................................... 444

2 Funkcja i fizjologia mini ....................... 25
Skorowidz ...................................................... 535

3 Badanie i klasyfikacja
niekontrolowanego ruchu (NR) ............ 47

4 Strategie reedukacji
niekontrolowanego ruchu ...................... 69

v
 Przedmowa do
wydania polskiego

Szesnacie lat temu, zaczynajc przygod z fizjoterapi, poszukiwaem narzdzi,

ktre pozwoliyby w uniwersalny sposb oceni zarwno narzd ruchu, jak
i postpy pracy z pacjentem. Napotykaem wiele trudnoci, a najwiksz barier
by brak norm i zasad odnoszcych si do prostych wzorcw ruchowych, takich
jak: podniesienie rki, powrt ze skonu do pozycji pionowej, wchodzenie czy
schodzenie po schodach. Dowiadczaem, e podejcie strukturalne przynosi
efekty, ale pacjent czsto nie by w stanie utrzyma zadowalajcego wyniku i po
kilku godzinach czy dniach nastpowaa utrata uzyskanego efektu. Brakowao
narzdzi, ktre pozwoliyby na utrwalenie wypracowanych wynikw terapii.
Podczas poszukiwa rozwizania natrafiem na pierwsze prace Marka Comer-
forda, ktre opisyway wzorce ruchowe, jak rwnie nowy model oceny i analizy
funkcjonalnej pracy mini. Wszystkie te informacje rniy si od tego, co byo
dostpne w tradycyjnej fizjoterapii. Szybko zrozumiaem, e jeeli mona co zmie-
rzy, to istnieje moliwo kontroli. Cho nie byy to informacje proste, dotaro do
mnie, e dziedzin fizjoterapii czeka rewolucja w zwizku z powstaniem nowych
narzdzi, ktre czyni niewidzialne widzialnym.
To wanie swoisty proces badania, polegajcy na ocenie wzorca ruchowego
w poczeniu z procesem wnioskowania klinicznego daje fizjoterapeucie ogromne
moliwoci diagnostyczno-terapeutyczne. Rozrnienie prawidowego ruchu od
tego co jest kompensacj bd nieprawidow adaptacj pomaga w zrozumieniu
wspzalenoci, jakie maj miejsce w acuchach kinematycznych na poziomie
zarwno jednego stawu, jak i ssiadujcych odcinkw. Zgbianie powiza, jakie
zachodz pomidzy zakresem (iloci) ruchu a jego kontrol (jakoci) w poszcze-
glnych paszczyznach anatomicznych pozwala znale odpowied na wiele sta-
wianych wczeniej pyta. Dostarcza wskazwek dotyczcych wyznaczania
priorytetw w terapii, tj. kiedy naley w pierwszej kolejnoci uruchomi ogranicze-
nia stawowe, kiedy poprawi elastyczno mini, a kiedy wybra zupenie inn
ciek pracy, odchodzc od mobilizacji na rzecz kontroli ruchu.
Posiadajc t wiedz, na bazie ktrej rozwijaem nowe umiejtnoci, przede
wszystkim stawaem si kompetentnym fizjoterapeut detektywem, ktrego
gwnym celem jest znalezienie przyczyny oraz optymalizacja ruchu pacjenta
poprzez ocen i reedukacj w odniesieniu do konkretnych jego parametrw kore-
spondujcych z problemem ruchowym.
Ksika Kinetic Control. Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu jest pierwsz
pozycj dla fizjoterapeuty na rynku polskim traktujc narzd ruchu w tak zoony

xv
 Przedmowa do wydania polskiego

i rzetelny sposb. Poddano w niej wyczerpujcej analizie wzorce ruchowe krgo-

supa ldwiowego, piersiowego, szyjnego, obrczy biodrowej i barkowej. Przed-
stawiony materia omawia najistotniejsze zaburzenia ukadu ruchu oraz dostarcza
fizjoterapeucie nowe narzdzia pracy.
Gorco polecam t lektur, ycz wielu odkry oraz sukcesw w pracy
klinicznej.

Micha Hadaa PT, PhD, CMP

Fizjoterapeuta, trener, doktor nauk medycznych,
Wykadowca Uniwersytetu Katolickiego w Walencji
Zaoyciel i pomysodawca Fizjo-Sport

Dzikuj za pomoc w przekadzie ksiki na jzyk polski caemu zespoowi:

Markowi Barnie, Szymonowi Gryckiewiczowi, Jakubowi awnickiemu, Wojciechowi
Zarbie, Mateuszowi Worobelowi.
Podzikowania rwnie dla Grzegorza Kuzdro i Jakuba Chudego z FIZJO-SPORT.

xvi
 ROZDZIA 5
KOMPLEKS LDWIOWO-MIEDNICZNY

Kontrola zgicia (tyopochylenia miednicy)

T1 w staniu: test pochylenia tuowia do przodu 103
T2 w klku podpartym: test przeniesienia ciaru ciaa do tyu 108
T3 w leeniu tyem z ugitymi nogami: test uniesienia ugitych
koczyn dolnych 112
T4 w siadzie: test pochylenia do przodu 118
T5 w siadzie: test obnienia klatki piersiowej 122
T6 w siadzie: test wyprostu staww kolanowych 127
T7 ze stania do siadu: test przeniesienia ciaru ciaa na guzy kulszowe 130

Kontrola wyprostu (przodopochylenia miednicy/ustawienia miednicy w sway)

T8 w staniu: test wyprostu odcinka piersiowego (test sway) 139
T9 w staniu: test wyprostu odcinka piersiowego (test tilt) 144
T10 w siadzie: test uniesienia klatki piersiowej (test tilt) 148
T11 w siadzie: test pochylenia do przodu 153
T12 w klku podpartym: test przeniesienia ciaru ciaa do przodu 156
T13 w leeniu tyem z ugitymi nogami: test opuszczenia ugitych
koczyn dolnych 160
T14 w leeniu przodem: test zgicia staww kolanowych 166
T15 w leeniu przodem: test wyprostu w stawie biodrowym 171
T16 w staniu: test wyprostu w stawie biodrowym przez lizg stopy 176

Kontrola rotacji/zgicia bocznego (acuch otwarty)

T17 w leeniu tyem: test lizgu stopy 184
T18 w leeniu tyem: test opadania ugitego kolana na zewntrz 190
T19 w leeniu bokiem: test rotacji zewntrznej 195
T20 w leeniu przodem: test rotacji w stawie biodrowym 199
T21 w leeniu przodem: test zgicia w stawie kolanowym 204
T22 w leeniu przodem: test wyprostu w stawie biodrowym 207
T23 w siadzie: test wyprostu w stawie kolanowym 210

Kontrola rotacji/zgicia bocznego (acuch zamknity)

T24 w leeniu tyem z ugitymi nogami: test mostu jednon
z wyprostowan przeciwn koczyn doln 213
T25 w staniu: test rotacji odcinka piersiowego 218
T26 w staniu: test rotacji obu koczyn dolnych 223
T27 w staniu: test zgicia bocznego tuowia 230
T28 w staniu: test przemieszczenia bocznego miednicy 235
 Rozdzia
Kompleks ldwiowo-miedniczny
WPROWADZENIE
Wraz z rozwojem nauki badacze i klinicyci
doszli do zgodnego wniosku, e rozwj wiedzy
na temat diagnostyki bazujcej na ocenie ruchu
jest przyszoci leczenia przewlekych i nawra-
cajcych dolegliwoci blowych dolnego odcinka
krgosupa. Systemy poparte najwiksz liczb
dowodw naukowych zajmuj si badaniem
wzajemnych relacji pomidzy zaburzonymi
wzorcami rekrutacji mini a strategiami kon-
troli motorycznej; ustanawiaj take mechanizm
oparty na kierunku prowokowania lub ago-
dzenia symptomw (Sahrmann 2002; Dankaerts
i wsp. 2006; Luomajoki i wsp. 2008; Van Dillen
i wsp. 2009; Vibe Fersum i wsp. 2009). Takie
podejcie do odcinka ldwiowego jest obecnie
dobrze ugruntowane. W leczeniu niespecyficz-
nych dolegliwoci blowych dolnego odcinka
krgosupa dzielenie pacjentw na podgrupy
oraz klasyfikacja objaww pacjenta na podsta-
wie oceny ruchu i kontroli motorycznej stao si
waniejsze ni sama prba identyfikacji patolo-
gii (Sahrmann 2002; Fritz i wsp. 2007; Gombatto
i wsp. 2007). Opisano wpyw bdw motorycz-
nych na bl (Van Dillen i wsp. 2009), podobnie
jak zwizek pomidzy kierunkiem niekontrolo-
wanego ruchu w testach na kontrol motoryczn
w niskim obcieniu a ruchem prowokujcym
bl (Sahrmann 2002; O Sullivan 2005; Dankaerts
2012 Elsevier Australia
DOI: 10.1016/B978-0-7295-3907-4.00005-0
5
i wsp. 2006; Luomajoki i wsp. 2008; Vibe Fersum
i wsp. 2009). Badania naukowe podkrelaj nie-
wielk (sab do umiarkowanej) skuteczno
leczenia przewlekych specyficznych dolegliwo-
ci dolnego odcinka krgosupa z wykorzysta-
niem obecnych metod pracy, zwracajc uwag na
potrzeb dalszych bada i klinicznego rozwoju
tego tematu (Airaksinen i wsp. 2006).
W tym rozdziale przedstawiono ocen i re-
edukacj niekontrolowanego ruchu (NR) kom-
pleksu ldwiowo-miednicznego. Zrozumienie
rozwoju NR w obszarze ldwiowo-miednicz-
nym i procesu oceny i diagnostyki NR obszaru
ldwiowo-miednicznego jest integralnym ele-
mentem w procesie odtworzenia kontroli ruchw
i postaw prowokujcych dolegliwoci blowe tej
okolicy. Zanim zostan wyjanione szczegy
oceny i reedukacji NR w rejonie ldwiowo-
-miednicznym, konieczne jest krtkie omwienie
zmian w kontroli ruchu i postawy w tej okolicy
ciaa.
miany w kontroli ruchu i kontroli
postawy w kompleksie
ld wiowo miednicznym
Rne postawy ciaa mog powodowa zmiany
w aktywacji mini tuowia (O Sullivan i wsp.
2002a; O Sullivan i wsp. 2006). Przede wszystkim
w rejonie ldwiowo-miednicznym w postawie
wyprostowanej (z utrzymaniem odpowiedniego
91
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
ksztatu lordozy odcinka ldwiowego i odpo-
wiedniego przodopochylenia miednicy) ma
miejsce wiksza aktywacja mini skonych
wewntrznych i powierzchownych wkien
mini wielodzielnych w porwnaniu z postaw
pionow z wyprostowanym odcinkiem piersio-
wym. W tym przypadku wystpuje mniejsza
ilo wyprostu w odcinku ldwiowym i przodo-
pochylenia miednicy, co wie si z mniejsz
rekrutacj powierzchownych wkien minia
wielodzielnego i skonego wewntrznego oraz
z wiksz aktywacj prostownika krgosupa.
Podobnie w pozycji stojcej sway i siedzcej
zwieszonej (slump sitting) dochodzi do zmniejsze-
nia aktywnoci mini skonych wewntrznych
i wielodzielnych, dodatkowo w postawie stoj-
cej sway wystpuje zwikszona aktywno
minia prostego brzucha. Te zmiany we wzorcu
rekrutacji miniowej czy si z wystpowaniem
dolegliwoci blowych w kompleksie ldwio-
wo-miednicznym (Sahrmann, 2002; O Sullivan
2005; Dankaerts i wsp. 2006; O Sullivan i wsp.
2002b, 2003, 2006).
U pacjentw, u ktrych wystpuje bl odcinka
ldwiowego zwizany z ruchem zgicia, zaob-
serwowano zmiany w ustawieniu tej czci
krgosupa (O Sullivan i wsp. 2006). Osoby te
siedz z odcinkiem ldwiowym krgosupa
ustawionym bliej kocowego zakresu zgicia
oraz z miednic znajdujc si w wikszym tyo-
pochyleniu w porwnaniu z osobami zdrowymi
z grupy kontrolnej, bez dolegliwoci blowych.
Interesujce jest zmniejszenie wytrzymaoci
mini krgosupa w porwnaniu z grup kon-
troln, co sugeruje zwizek pomidzy zmianami
w funkcji mini a zmianami w postawie ciaa.
Zmiany w postawie siedzcej i w kontroli neu-
tralnej pozycji krgosupa ldwiowego zostay
wykryte u pacjentw z blem plecw (Trudelle-
-Jackson i wsp. 2008).
Dysfunkcj segmentarn zdiagnozowano
u pacjentw z blem dolnej czci plecw
wykazujcych segmentarnie niekontrolowany
ruch w obrbie strefy neutralnej, co zostao
opisane przez Panjabi (1992), podczas zgicia
krgosupa ldwiowego (Teyhen i wsp. 2007).
Dysfunkcje motoryczne wystpuj podczas
wczesnej fazy ruchu, kiedy to wykonywany
ruch powinien by kontrolowany przez system
92
nerwowo-miniowy, a nie w kocowym zakre-
sie ruchu, kiedy pasywny ukad kostno-wiza-
dowy przyczynia si do utrzymania stabilnoci.
Zmiany te ilustruj zaburzenia w segmentarnej
kontroli ruchu.
Gombatto i wsp. (2007) zaobserwowali rne
wzorce ruchowe dla ruchw odcinka ld-
wiowego podczas zgicia bocznego tuowia
w dwch podgrupach z dolegliwociami blo-
wymi dolnego odcinka krgosupa. U osb
z niekontrolowanym ruchem wyprostu i rotacji
odcinek ldwiowy prezentowa asymetri ruchu
i wykazywa wicej zgicia bocznego, zwaszcza
we wczesnej fazie skonu bocznego po jednej
stronie. To sugeruje, e ten ruch odcinka ld-
wiowego bdzie generowa jednostronne obci-
enie na jednym lub wikszej liczbie segmentw,
a powtarzane obcienie tkanek podczas funk-
cjonalnych ruchw, przy ktrych wykonywane
jest zgicie boczne, bdzie powodowa kumula-
cj obcie odcinka ldwiowego i moe skut-
kowa powstawaniem dolegliwoci blowych.
Van Dillen i wsp. (2009) wykazali, e testy
motoryczne mog prowokowa objawy u osb
z dolegliwociami blowymi dolnego odcinka
krgosupa. Badacze przeanalizowali wpyw mo-
dyfikacji lub korekty symptomatycznej pozycji
bd ruchu u osb z dolegliwociami blowymi
dolnej czci plecw. Dokonano tego za pomoc
korekty ustawienia krgosupa lub korekty
ruchu, ktre wystpoway w momencie pojawia-
nia si symptomw. Modyfikacje uwzgldniay:
1) ograniczenie ruchu w odcinku ldwiowym,
z jednoczesnym przeniesieniem ruchu na inne
okolice (np. krgosup piersiowy lub biodra);
i 2) korygowanie i utrzymywanie odcinka ld-
wiowego w pozycji neutralnej podczas ruchu,
podobnie jak to zostao opisane w rozdziaach 3
i 4. Powysze modyfikacje spowodoway zmniej-
szenie symptomw u wikszoci pacjentw. To
ilustruje system klasyfikacji pacjentw z blem
dolnego odcinka krgosupa oparty na kierun-
ku(ach) ustawienia i ruchu, trwale powizany
ze zmian symptomw.
Luomajoki i wsp. (2008) wykazali istotne
rnice w zakresie zdolnoci do kontroli ru-
chu odcinka ldwiowego z wykorzysta-
niem zestawu szeciu testw kontroli moto-
rycznej pomidzy grup osb zdrowych, bez

dolegliwoci blowych plecw, a grup osb
z dolegliwociami blowymi (Luomajoki i wsp.
2008). Wspomnianych sze testw (z ktrych
wszystkie s opisane w dalszej czci tego roz-
dziau) jest opartych na kognitywnej kontroli
zgicia i wyprostu odcinka ldwiowego oraz
rotacji kompleksu ldwiowo-miednicznego.
Osoby z dolegliwociami blowymi plecw nie
zaliczyy znacznie wikszej liczby tych testw
w porwnaniu z osobami zdrowymi. Dodat-
kowo zdolno wykonania tych szeciu testw na
kontrol motoryczn moe pokazywa rnice
pomidzy pacjentami z przewlekymi dolegli-
wociami dolnego odcinka krgosupa a pacjen-
tami z ostrym i podostrym blem (Luomajoki
i wsp. 2008).
Rzetelno o serwac i ruchu
Rzetelno identyfikacji NR przez terapeut i po-
stawienie odpowiedniej diagnozy klinicznej na
podstawie obserwacji ruchu jest istotnym ele-
mentem. Van Dillen i wsp. (2009), Dankaerts
i wsp. (2006), Luomajoki i wsp. (2007), Vibe
Fersum i wsp. (2009), a take Roussel i wsp. (2009)
potwierdzili dobr powtarzalno dla danego
badajcego oraz dobr zgodno midzy rnymi
badaczami jeli chodzi o wzrokow ocen zdolno-
ci pacjenta do wykonania kognitywnie wyuczo-
nych wzorcw ruchowych lub testw kontroli
motorycznej. Van Dillen i wsp. (2009) oraz Mor-
rissey i wsp. (2008) wykazali, e obserwacja doko-
nana przez terapeutw jest mocno skorelowana
z analiz ruchu w systemie 3D.
Skuteczno leczenia i reedukac i NR
kompleksu ld wiowo miednicznego
Skuteczno reedukacji aktywacji minio-
wej, ktra przyczynia si do stabilnoci kom-
pleksu ldwiowo-miednicznego, jest dobrze
poparta literatur naukow (Hides i wsp. 2001;
Hodges 2003; O Sullivan 2005; Tsao i Hodges
2008; Luomajoki i wsp. 2010). Ostatnie dowody
pochodz z randomizowanych bada klinicz-
nych, ktre mwi o korzystnym wpywie pro-
gramw treningowych opartych na odtworze-
niu kontroli motorycznej (Macedo i wsp. 2009).
wiczenia stabilizacyjne maj wpyw na bl
Kompleks ldwiowo-miedniczny Rozdzia |5|
i niepenosprawno (O Sullivan i wsp. 1997;
Moseley 2002; Stuge i wsp. 2004) i mog skutecz-
nie zredukowa nawroty dolegliwoci blowych
plecw w dugoterminowej obserwacji (Hides
i wsp. 2001). Specyficzna rekrutacja gbokich
mini stabilizujcych wydaje si wan czci
reedukacji (Hall i wsp. 2007).
Zaburzenia kontroli motorycznej podczas
funkcjonalnych zada ruchowych mog ulec
zmianie po wprowadzeniu treningu motorycz-
nego (Dankaerts i wsp. 2007; O Sullivan i Beales
2007a). Kiedy lokalizacja i kierunek NR zostan
okrelone, specyficzna reedukacja miniowa
moe zosta wykorzystana do odtworzenia kon-
troli danej dysfunkcji. Na przykad komenda
wcignij brzuch (drawing in the abdominal
wall), wykorzystywana do aktywacji gbokich
mini brzucha, powoduje zmniejszenie aktyw-
noci mini prostownikw krgosupa i zwik-
szenie aktywnoci mini poladkowych wiel-
kich w tecie wyprostu biodra w pozycji leenia
przodem (Oh i wsp. 2007).
U pacjentw ze spondyloz i krgozmykiem
trening stabilnoci obrczy ldwiowo-mied-
nicznej powodowa zmniejszenie intensywnoci
blu, a take zmniejszenie wartoci na opiso-
wej skali blu oraz popraw funkcjonalnego
poziomu sprawnoci (O Sullivan i wsp. 1997).
Terapia oparta na wiczeniach zostaa opisana
na podstawie ewaluacji ustawienia krgosupa
podczas analizy postawy oraz podczas aktyw-
nych ruchw zarwno krgosupa, jak i koczyn
(Maluf i wsp. 2000; Van Dillen i wsp. 2009). Ich
podejcie do leczenia zakada nauczenie pacjenta
specyficznych strategii pozwalajcych na zre-
dukowanie objaww zwizanych z ruchem,
by umoliwi wykonanie czynnoci, ktrych
pacjent w innym przypadku musiaby unika.
Rwnie u osb z blem w obrbie stawu
krzyowo-biodrowego (SKB) i miednicy zaob-
serwowano zaburzone strategie kontroli moto-
rycznej. O Sullivan i wsp. (2002b) zaobserwowali
nieprawidow kinematyk przepony i dna
miednicy podczas testu aktywnego uniesienia
wyprostowanej nogi (acti e straight leg raise test
ASLR) u pacjentw z blem SKB. Odnotowano,
e wystpujce zaburzenia w strategiach kon-
troli motorycznej mona wyeliminowa poprzez
manualn kompresj podczas testu. Ponadto
93
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
osoby te wykazyway strategi usztywnienia,
ktra nie wystpowaa u osb bez dolegliwo-
ci blowych. Rekrutacja minia poprzecznego
brzucha powodowaa zwikszenie sztywno-
ci stawu krzyowo-biodrowego w wikszym
stopniu ni oglny wzorzec wicze mini
brzucha. Podkrela to rol stabilizacyjn tego
minia dla SKB (Richardson i wsp. 2002).
Osoby z blem w obrbie ukadu minio-
wo-szkieletowego wykazuj utrzymujce si
zmiany we wzorcach rekrutacji miniowej
podczas wykonywania funkcjonalnych ruchw
i w czasie kontroli postawy. Istniej dowody
potwierdzajce t ocen i model klasyfika-
cji zaburzonych wzorcw niekontrolowanego
ruchu, identyfikujcych podgrupy w ramach
populacji z niespecyficznymi dolegliwociami
blowymi ukadu miniowo-szkieletowego.
Ten NR moe by poddany reedukacji, a korek-
cja tych zaburzonych wzorcw ruchowych jest
zalecana jako efektywna interwencja terapeu-
tyczna. W tym rozdziale szczegowo opisano
ocen NR kompleksu ldwiowo-miednicznego
i wskazano kluczowe strategie reedukacji.
R P NAN M SCA R N
BR B DC N A D G kiem ldwiowym utrzymywanym w strefie
Okrelenie lokalizacji i kierunku NR krgo-
supa ldwiowego dokonuje si z wykorzysta-
niem poj miejsca (odcinek ldwiowy) i kie-
runku zgicia, wyprostu i rotacji zgicia bocz-
nego (asymetria) (tabela 5.1). Jak w przypadku
kadego NR, deficyt kontroli motorycznej moe
objawia si jako niekontrolowany ruch transla-
cji (np. krgozmyk L5-S1) lub jako niekontrolo-
wany zakres funkcjonalnego ruchu (np. zgicie
krgosupa ldwiowego) (Sahrmann 2002;
O Sullivan 2005).
Tabela 5.1 Miejsce i kierunek NR w obrbie odcinka
ldwiowego
MIEJSCE R N
Odcinek ldwiowy Zgicie
Wyprost
Rotacja/zgicie boczne
94
Zdiagnozowanie NR wymaga ewaluacji kli-
nicznych priorytetw. Jest to oparte na zwizku
pomidzy NR a wystpujcymi objawami. Tera-
peuta powinien zwrci uwag na poczenie
pomidzy kierunkiem NR (bdem) a kie-
runkiem prowokujcym objawy: a) czy miejsce
wystpowania NR jest zwizane z miejscem
lub stawem, ktre pacjent wskazuje jako rdo
objaww ; b) czy kierunek testw motorycznych
lub obciajcych jest zwizany z kierunkiem
lub pozycj prowokujcymi objawy To wyzna-
czy kliniczne priorytety.
Miejsce i kierunek NR w odcinku ldwio-
wym mog by zwizane z rnym obrazem kli-
nicznym, rnymi postawami i aktywnociami,
nasilajcymi symptomy. Typowe wyniki oceny
odcinka ldwiowego zostay przedstawione
w tabeli 5.2.
D NT AC A M SCA R N
NR R CH DC N D M
Podstawowe zasady oceny i klasyfikacji NR
zostay wczeniej opisane w rozdziale 3. Wszyst-
NR kie testy dysocjacyjne s wykonywane z odcin-
neutralnej.
Segmentarny i odcinkowy
niekontrolowany ruch
w paszczy nie strzakowe
Jeli obserwuje si w krgosupie specyficzny kie-
runek niekontrolowanego ruchu w paszczynie
strzakowej (zgicie lub wyprost), moe objawia
si on w dwojaki sposb. Moe wystpowa albo
jako NR na poziomie segmentu, albo jako NR na
poziomie odcinka.
NR na poziomie segmentu
Na poziomie pojedynczego segmentu NR moe
wystpowa jako niestabilno zwizana
z nadmiernym translatorycznym przemieszcze-
niem podczas zgicia (niestabilno segmentarna
w zgiciu) lub podczas wyprostu (niestabilno
segmentarna w wyprocie). Jest to obserwo-
wane jako niestabilno, nadmierny obrt ruch

Tabela 5.2 Zaleno midzy miejscem i kierunkiem NR a rnymi objawami klinicznymi
M SC R N NR
NR ZGICIA ODCINKA LDWIOWEGO
Moe wystpowa w postaci:
niestabilnoci segmentarnej w zgiciu
(zazwyczaj na poziomie L5-S1,
sporadycznie L4-L5 lub L3-L4)
odcinkowej hipermobilnoci w kierunku
zgicia (obejmuje wszystkie segmenty
odcinka ldwiowego)
NR WYPROSTU ODCINKA
LDWIOWEGO
Moe wystpowa w postaci:
niestabilnoci segmentarnej w wyprocie
(zazwyczaj na poziomie L5-S1,
sporadycznie L4-L5 lub L3-L4)
odcinkowej hipermobilnoci w kierunku
wyprostu (obejmuje wszystkie segmenty
odcinka ldwiowego)
NR ROTACJI/ZGICIA BOCZNEGO
WKOMPLEKSIE LDWIOWO-MIEDNICZNYM
(asymetria naoona na jeden z powyszych
zespow NR zgicie lub wyprost) czy si z niekontrolowanym
Moe wystpowa w postaci:
niekontrolowanej rotacji lub zgicia
bocznego odcinka ldwiowego
NR rotacji lub zgicia bocznego
wystpuje z reguy asymetrycznie (tzn.
bardziej widoczny albo po prawej, albo
po lewej stronie)
na poziomie segmentu lub jako nadmierna sia
translatoryczna podczas testowania ruchowego.
Identyfikacja zjawiska segmentarnie NR jest
opisana poniej.
iestabilno segmentarna w zgiciu (powoduje
otwarcie krgw do tyu i translacj tyln) moe
by rozpoznana podczas testowania ruchowego
w nastpujcy sposb:
1. Naley przyklei krtki kawaek plastra
(taping) na poziomie najbardziej nie-
stabilnego segmentu. Skra pomidzy
segmentem znajdujcym si poniej
i powyej zostaje naprona. Jeli badany
nie moe zapobiec zgiciu na przebiegu
tego segmentu, plaster odklei si od skry
w momencie wygenerowania niekontrolo-
wanego ruchu zgicia.
Kompleks ldwiowo-miedniczny Rozdzia |5|
ST P C B A PR C R CH ,
P STA A T N C
Objawy wystpuj w odcinku Symptomy wywoane ruchami,
ldwiowym postawami zwizanymi ze zgiciem
Moe wystpowa segmentarnie (szczeglnie gdy s powtarzane lub
zlokalizowany wzorzec blowy utrzymywane)
bl korzeniowy pochodzcy ze Na przykad dugotrwae siedzenie,
strony struktur miniowo- schylanie si, jazda samochodem,
-powiziowych i stawowych podnoszenie, spanie na plecach
bl pochodzcy z tkanki namikkim materacu
nerwowej
Objawy wystpuj w odcinku Symptomy wywoane ruchami
ldwiowym ipostawami zwizanymi z wyprostem
Moe wystpowa segmentarnie (szczeglnie gdy s powtarzane lub
zlokalizowany wzorzec blowy utrzymywane)
bl korzeniowy pochodzcy ze Na przykad chodzenie (zwaszcza
strony struktur miniowo- zgrki), patrzenie w gr, siganie
-powiziowych i stawowych rkoma nad gow, dugotrwae stanie,
bl pochodzcy z tkanki leenie na brzuchu
nerwowej
Objawy wystpuj jednostronnie Jednostronne objawy wywoywane
jednostronne objawy ruchami lub postawami
korzeniowe utrzymywanymi z dala od linii
rodkowej ciaa
ruchem zgicia lub wyprostu Na przykad objawy podczas rotacji lub
(omwione powyej) zgicia bocznego zazwyczaj s wiksze
Symptomy mog by w jednym z kierunkw
zlokalizowane albo na poziomie Jednostronne objawy wywoywane s
jednego segmentu, albo na zarwno przez aktywnoci zwizane
przebiegu caego odcinka zruchem zgicia lub wyprostu bd te
ldwiowego z utrzymywaniem postawy zwizanej
zNR w jednym z tych kierunkw
2. Naley umieci jeden palec na wyrostku
kolczystym najbardziej niestabilnego seg-
mentu oraz kolejne palce na wyrostkach
kolczystych ssiednich segmentw (powyej
i poniej). Jeli badany nie jest w stanie
zapobiec zgiciu na tym segmencie, tera-
peuta wyczuje niekontrolowane otwieranie
(wyrostki kolczyste oddalaj si).
iestabilno segmentarna w wy ro cie (powo-
duje zamykanie krgw do tyu i translacj
przedni) moe by rozpoznana podczas testo-
wania ruchowego w nastpujcy sposb:
1. Naley umieci jeden palec na wyrostku
kolczystym najbardziej niestabilnego seg-
mentu. Podczas prawidowego wyprostu
mona wyczu palpacyjnie nieznaczny
ruch do przodu wyrostkw kolczystych
95
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
(powierzchnie stawowe si zbliaj i ulegaj
kompresji), nastpnie mona wyczu ruch
wyrostka kolczystego do tyu i w d,
poniewa powierzchnie stawowe grnego
segmentu lizgaj si do tyu na dolnym
segmencie. Jeli badany nie jest w stanie
zapobiec wyprostowi lub translacji na tym
segmencie, terapeuta wyczuje niekontrolo-
wane i nadmierne przednie przemieszczenie
wyrostka kolczystego podczas aktywnego
wyprostu (wyrostek kolczysty przemieszcza
si za daleko do przodu) przy jednoczesnym
deficycie odpowiedniego lizgu tylnego.
2. Naley umieci jeden palec na wyrostku
kolczystym najbardziej niestabilnego seg-
mentu oraz kolejne palce na wyrostkach
kolczystych ssiednich segmentw (powyej
i poniej). Jeli badany nie jest w stanie
zapobiec wyprostowi na tym segmencie,
terapeuta wyczuje niekontrolowane zamyka-
nie (wyrostki kolczyste zbliaj si) podczas
wyprostu krgosupa ldwiowego.
NR na poziomie odcinka
NR na poziomie odcinka wystpuje jako hipermo-
bilny ruch zgicia (nadmierne zgicie na poziomie
odcinka) lub wyprostu (nadmierny wyprost na
poziomie odcinka), wystpujc na kilku ssied-
nich poziomach stawowych. Jest to obserwowane
albo jako nadmierne zaznaczenie krzywizny kr-
gosupa, albo hipermobilny zakres ruchu.
admierne zgicie na oziomie odcinka moe
by rozpoznane podczas testowania ruchowego
w nastpujcy sposb:
1. Naley dokona obserwacji lub palpacji
na kilku segmentach krgosupa (np. caa
lordoza odcinka ldwiowego od L1 do
S1). Terapeuta opiera si na obserwacji lub
manualnej palpacji w celu okrelenia, czy
badany jest w stanie utrzyma neutraln
pozycj lordozy odcinka ldwiowego
i zapobiec zgiciu podczas testu motorycz-
nego. Pacjent wykazuje zmniejszenie gbo-
koci, spaszczenie lub odwrcenie krzywi-
zny lordozy, podczas gdy jest instruowany,
eby zapobiega zgiciu.
2. Naley przyklei dugi kawaek plastra
(taping) na przebiegu caej grupy
96
segmentw krgosupa (np. caa lordoza
odcinka ldwiowego od L1 do S1). Skra
od najniej pooonego segmentu do seg-
mentu pooonego najwyej zostaje napita.
Jeli badany nie jest w stanie zapobiec
zgiciu na poziomie tego odcinka, plaster
odklei si od skry w momencie wygenero-
wania niekontrolowanego ruchu zgicia.
admierny wy rost na oziomie odcinka moe
by rozpoznany podczas testowania ruchowego
w nastpujcy sposb:
1. Naley dokona obserwacji lub palpacji
na kilku segmentach krgosupa (np. caa
lordoza odcinka ldwiowego od L1 do
S1). Terapeuta opiera si na obserwacji lub
manualnej palpacji w celu okrelenia, czy
badany jest w stanie utrzyma neutraln
pozycj lordozy odcinka ldwiowego
i zapobiec wyprostowi podczas wykonywa-
nego testu motorycznego. Pacjent wykazuje
pogbienie krzywizny lordozy, podczas gdy
jest instruowany, eby zapobiec wyprostowi.
2. Naley przyklei dugi kawaek plastra
(taping) na przedniej cianie brzucha (np.
od KBPG (kolca biodrowego przedniego
grnego) do dolnych ukw ebrowych po
stronie przednio-bocznej lub wzdu prze-
biegu minia prostego brzucha). Skra na
przebiegu plastra, od dolnego do grnego
jego przyczepu, zostaje napita. Jeli badany
nie jest w stanie zapobiec przodopochyleniu
miednicy lub wyprostowi krgosupa na
poziomie tego odcinka, plaster odklei si od
skry w momencie wygenerowania niekon-
trolowanego ruchu wyprostu.
Zdarza si, e dysfunkcja segmentarna
i odcinkowa wystpuj jednoczenie.
PR PAD NC N
NR wyprostu odcinka ld wiowego
Pacjent skary si na dolegliwoci zwizane
z ruchem wyprostu odcinka ldwiowego. Kr-
gosup ldwiowy wykazuje NR wy rostu wzgl-
dem bioder lub odcinka piersiowego podczas
obcie w wyprocie. W czasie wykonania

testw na kontrol motoryczn zwizanych
z aktywnym wyprostem stawu biodrowego lub
odcinka piersiowego, w ktrych pacjent jest
instruowany, aby zapobiega ruchowi wyprostu
odcinka ldwiowego (dysocjacja), mona zaob-
serwowa niekontrolowany ruch w obszarze
ldwiowo-miednicznym. Objawia si on jako:
niestabilno segmentarna w wyprocie
niekontrolowany wyprost segmentu
wraz z translatorycznymi siami cinania
w miejscu nadmiernego obrotu (przede
wszystkim na poziomie L5-S1, ale potencjal-
nie rwnie na L3-4-5)
lub
nadmiar wyprostu na poziomie odcinka
niekontrolowany, nadmierny wyprost
odcinka ldwiowego i zwikszone przodo-
pochylenie miednicy.
Podczas prby wykonania dysocjacji odcinka
ldwiowego wzgldem wyizolowanego wypro-
stu biodra lub odcinka piersiowego, badany albo
nie jest w stanie odpowiednio kontrolowa NR
wyprostu odcinka ldwiowego, albo zadanie
wymaga nadmiernej koncentracji i wysiku.
NR zgicia odcinka ld wiowego
Pacjent skary si na dolegliwoci zwizane
z ruchem zgicia odcinka ldwiowego. Krgo-
sup ldwiowy wykazuje R zgicia wzgldem
bioder lub odcinka piersiowego podczas obci-
e w zgiciu. W czasie wykonania testw na
kontrol motoryczn zwizanych z aktywnym
zgiciem stawu biodrowego lub odcinka piersio-
wego, w ktrych pacjent jest instruowany, aby
zapobiega ruchowi zgicia odcinka ldwio-
wego (dysocjacja), mona zaobserwowa nie-
kontrolowany ruch w obszarze ldwiowo-mied-
nicznym. Objawia si on jako:
niestabilno segmentarna w zgiciu
niekontrolowane zgicie segmentu
wraz z translatorycznymi siami cinania
w miejscu nadmiernego obrotu (przede
wszystkim na poziomie L5S1)
lub
nadmiar zgicia na poziomie odcinka nie-
kontrolowane, nadmierne zgicie odcinka
ldwiowego i zwikszone tyopochylenie
miednicy.
Kompleks ldwiowo-miedniczny Rozdzia |5|
Podczas prby wykonania dysocjacji odcinka
ldwiowego wzgldem wyizolowanego zgicia
biodra lub odcinka piersiowego, badany albo
nie jest w stanie odpowiednio kontrolowa NR
zgicia odcinka ldwiowego, albo zadanie
wymaga nadmiernej koncentracji wysiku.
NTR A R CH P STA CA A
R AC D STA R
B DR G (S B) M DN C
Zaleno pomidzy blem SKB lub obrczy
miednicznej a niewystarczajc stabilnoci
w rejonie ldwiowo-miednicznym stanowi
obecnie obszar aktywnych bada (Hunger-
ford i wsp. 2003; Stuge i wsp. 2004; O Sullivan
i Beales 2007b). Klasyfikacja NR pod wzgldem
miejsca i kierunku dla SKB i miednicy to temat,
ktry zdobywa coraz wiksz rozpoznawalno,
a doniesienia dotyczce precyzyjnego opisu
ruchu i bdw posturalnych s widoczne w lite-
raturze (Cibulka 2002).
Zakres ruchu, jaki dostpny jest w SKB, jest
bardzo niewielki jeli chodzi o ruch translacji
i rotacji pomidzy koci krzyow a komi
miednicznymi. Dane s rozbiene, ale gene-
ralnie akceptuje si, e w przyblieniu wyst-
puje 26 rotacji i 2 mm translacji (Sturesson
i wsp. 1989; Bogduk 1997; Lee 2004). Ten nie-
wielki zakres ruchu mona zmierzy tylko
i wycznie z wykorzystaniem specjalistycz-
nych technik radiologicznych (Sturesson i wsp.
1989). W zwizku z tym wizualny pomiar tego
zakresu ruchu nie jest moliwy, a klasyfikacja
miejsca i kierunku ruchu SKB nie bdzie w peni
wiarygodna.
Jednak minie, ktre zapewniaj kontrol
ruchu i funkcjonaln stabilno dla odcinka ld-
wiowego i biodra rwnie pozwalaj skutecznie
kontrolowa ruch i stabilno SKB i miednicy.
Zaburzone strategie kontroli motorycznej
w obrbie tych mini mog si potencjalnie
przyczyni do blu i dysfunkcji obrczy mied-
nicznej. Dlatego strategie promujce kontrol
motoryczn i funkcjonaln stabilno w odcinku
ldwiowym mog mie pozytywny wpyw
na zmniejszenie dolegliwoci blowych SKB
i obrczy miednicznej.
97
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
Diagnostyka NR w S B i miednicy
U osb z blem w obrbie SKB i miednicy zaob-
serwowano zaburzone strategie kontroli moto-
rycznej. O Sullivan i wsp. (2002b) zaobserwo-
wali nieprawidow kinematyk przepony i dna
miednicy podczas testu aktywnego uniesienia
wyprostowanej nogi u pacjentw z blem SKB.
Odnotowano, e wystpujce zaburzenia w stra-
tegiach kontroli motorycznej mona wyelimino-
wa poprzez zastosowanie manualnej kompresji
podczas testu. Ponadto osoby te wykazyway
strategi usztywnienia, ktra nie wystpowaa
u osb bez dolegliwoci blowych. Rekrutacja
minia poprzecznego brzucha powodowaa
zwikszenie sztywnoci stawu krzyowo-biodro-
wego w wikszym stopniu ni oglny wzorzec
wicze mini brzucha. Podkrela to rol sta-
bilizacyjn tego minia dla SKB (Richardson
i wsp. 2002).
W przeszoci rozpoznanie dysfunkcji doty-
czcych SKB byo trudne w ocenie (Riddle i Fre-
burger 2002). Laslett i wsp. (2005) wykazali, e
zestawy testw prowokacyjnych maj pewn
warto w diagnozie klinicznej dla objaww
SKB, ale nie oceniaj bdw motorycznych i nie
zapewniaj penej diagnozy. Niektrzy autorzy
rozwaaj wpyw ryglowania siowego (force
closure), ale bez szczegowej specyficznej oceny
bdw motorycznych (Pool-Goudzwaard 1998).
O Sullivan i Beales (2007a) zbadali, e bdy
motoryczne mog by czci dysfunkcji SKB,
ale nie uszczegawiaj miejsca i kierunku NR.
Zmienione strategie kontroli motorycznej i zabu-
rzenie funkcji oddechowej mog wystpowa
u pacjentw z blem SKB (O Sullivan i Beales
2007a). Hungerford i wsp. (2003) potwierdzili
opniony czas aktywacji minia skonego
wewntrznego, wielodzielnego i poladkowego
wielkiego w nodze podporowej podczas zgicia
biodra u pacjentw ze zmianami w obrbie
SKB, co moe wiadczy o zaburzeniu kon-
troli obszaru ldwiowo-miednicznego. Wyka-
zano rwnie, e dysfunkcja rekrutacji minia
jest odwracalna: zindywidualizowany specy-
ficzny program wicze treningowych okaza
si bardziej efektywny ni oglna fizjoterapia
stosowana u kobiet po ciy, ktre zmagaj si
z blem obrczy miednicznej (Stuge i wsp. 2004).
98
Tabela 5.3 Potencjalne miejsce i kierunek NR
wrejonie obrczy miednicznej
MIEJSCE R N
Skrcenie przednie
Ko krzyowa Skrcenie tylne
Nutacja i zgicie boczne
(jednostronne zgicie)
Kontrnutacja i zgicie boczne
(jednostronny wyprost)
Rotacja przednia
Ko miedniczna Rotacja tylna
Ustawienie grne
Ustawienie dolne
Ustawienie w zamkniciu
Ustawienie w otwarciu
Ustawienie grne
Spojenie onowe Ustawienie dolne
Ustawienie przednie
Ustawienie tylne
Wprawdzie badania naukowe potwierdziy
obecno bdw motorycznych u osb z blem
SKB lub obrczy miednicznej (Mens i wsp. 2002;
Hungerford i wsp. 2004), ale testom tym brakuje
odpowiedniej trafnoci i rzetelnoci. Jednak
Hungerford i wsp. (2007) wykazali, e fizjote-
rapeuci mog trafnie podda palpacji i rozpo-
znawa zaburzone wzorce w obrbie ruchw
miednicy, podczas przemieszczenia ciaru ciaa
z fazy podporowej na dwch nogach do jedno-
stronnego zgicia biodra.
Zakres ruchu w SKB jest tak niewielki, e
obserwacja prawidowego ruchu stawowego
pomidzy koci krzyow a komi mied-
nicznymi nie jest moliwa. W zwizku z tym,
nie jestemy w stanie zdiagnozowa zarwno
miejsca, jak i kierunku NR w SKB, wykorzystu-
jc obserwacje ruchu. Natomiast stosujc ocen
palpacyjn podczas funkcjonalnych testw
motorycznych, mona wyczu ruch pomidzy
koci krzyow a komi miednicznymi. Warto
jednak zauway, e prawie nie ma bada poka-
zujcych dobr rzetelno dla egzaminatora
i pomidzy egzaminatorami, jeli chodzi o pal-
pacj ruchu SKB.
Osteopatyczny proces diagnozy posturalnej,
prezentowany przez Mitchell i wsp. (1979) oraz
Greenman (2003), wykorzystuje manualn pal-
pacj miednicy podczas funkcjonalnych testw

motorycznych, w celu oceny ograniczenia ruchu
w SKB. Wrd klinicystw wykorzystujcych
to podejcie nie ma konsensusu co do tego,
ktre testy ruchowe identyfikuj ograniczenie
w funkcji i gdzie dokadnie naley dokona
palpacji na miednicy, aby zinterpretowa ada-
ptacyjne zmiany w ustawieniu. Gdy zostaje zlo-
kalizowane ograniczenie, ktre zwizane jest
z nieprawidow ruchomoci koci krzyowej, tym acuchu.
lewej lub prawej koci miednicznej, palpacyjna
ocena punktw orientacyjnych zlokalizowanych
na miednicy jest wykorzystywana w celu okre-
lenia adaptacyjnie zmienionej pozycji.
Ten proces diagnozowania pozycyjnego
stanowi prb identyfikacji i okrelenia miejsca
i kierunku wystpowania nabytej kompensacji
ruchu miednicy, ktre wydaj si by powi-
zane z miejscem i kierunkiem NR. Proces dia-
gnozowania pozycyjnego aktualnie obejmuje
zmiany w obrbie trzech oddzielnych elemen-
tw obrczy miednicznej: 1) ko krzyowa; 2)
ko miedniczna; 3) spojenie onowe. W obrbie
tych trzech obszarw mog pojawia si specy-
ficzne kierunki zmian kompensacyjnych lub NR
(tabela 5.3).
Jeli proces manualnej palpacji wykorzysty-
wany do okrelenia pozycyjnej adaptacji seg-
mentarnego ruchu w SKB ostatecznie zostanie
potwierdzony, wwczas klinicyci bd mieli
poredni metod diagnostyczn dla okre-
lenia miejsca i kierunku niekontrolowanego
ruchu kompleksu krzyowo-biodrowego. Gdy
ta diagnoza zostanie postawiona na podstawie
manualnej palpacji, wwczas restrykcje mog
by mobilizowane z wykorzystaniem ruchu
danego segmentu w kierunku przeciwnym
do kompensacji. Ponadto NR moe by stabi-
lizowany poprzez trening z wykorzystaniem
odpowiednich strategii rekrutacji ukadu mi-
niowo-powiziowego w celu zapobiegania lub
ograniczenia ruchu w kierunku kompensacji i w
obrbie miejsca, w ktrym wystpowa (ko i czuciowej informacji zwrotnej (feedback), toro-
krzyowa, miedniczna lub spojenie onowe).
W przypadku, gdy trudno jest zaobserwo-
wa miejsce i kierunek NR w obrbie kompleksu
krzyowo-biodrowego, ten proces diagnozo-
wania z wykorzystaniem manualnej palpacji
jest potencjalnie alternatywn metod identy-
fikacji miejsca i kierunku niekontrolowanego
Kompleks ldwiowo-miedniczny Rozdzia |5|
ruchu okolicy krzyowo-biodrowej. Pierwotny
NR w SKB cechuje si dobr kontrol zgicia
odcinka ldwiowego, mimo e pacjent zazwy-
czaj skary si na objawy zwizane z ruchem
zgicia. Dysfunkcje kontroli motorycznej SKB
i obrczy miednicznej wystpuj z reguy
po jednej stronie i zawsze charakteryzuj si
wyranym NR rotacji w otwartym lub zamkni-
W celu wczesnego rozpoczcia leczenia blu
SKB i obrczy miednicznej, potrzebna jest odpo-
wiednia ocena i reedukacja niekontrolowanej
rotacji bdzie to priorytet terapii. Nastpnie,
jeli jest moliwe, dokonanie diagnozy miejsca
i kierunku NR w obrbie obrczy miednicznej,
mona zastosowa specyficzne korekcje moto-
ryczne. Jednak ze wzgldu na brak odpowied-
niej rzetelnoci i trafnoci w ocenie palpacyjnej
pozwalajcej zlokalizowa ograniczony ruch
lub kompensacyjne ustawienie, specyficzna dia-
gnoza miejsca i kierunku NR w SKB nie zostaa
opisana w tej ksice.
T ST AN NR P DSTA
ZASADY
W celu identyfikacji miejsca i kierunku NR wyko-
rzystuje si kognitywne testy kontroli moto-
rycznej, ktre pokazuj moliwo uczenia si
i wykonania danych umiejtnoci ruchowych
poprzez wykonanie dysocjacji ruchu. Zadaniem
jest aktywne zapobieganie ruchowi w danej
okolicy (w kierunku ruchu prowokujcego bl
w obrbie systemu stawowego podczas wyko-
nania aktywnego ruchu w tym samym kierunku
na ssiednim stawie). Kiedy terapeuta jest prze-
konany, e dana osoba rozumie test motoryczny
i wie, czego wymaga si w tecie, wwczas ma
ona za zadanie wykona test bez wzrokowej
wania sownego czy instrukcji korygujcej. Tera-
peuta ocenia wtedy wykonanie testu, stosujc
nastpujc ocen:
(dobra kontrola miejsca i kierunku)
(niewystarczajca kontrola miejscu
i kierunku)
(brak kontroli miejsca i kierunku).
99
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu

Kady kierunek jest oceniany oddzielnie! Jeeli podczas
testu oceniajcego jeden konkretny kierunek (np. zgicie),
wykonywany jest ruch winnym kierunku (np. wyprost),
moliwe jest otrzymanie oceny za wykonany test. Na
przykad, gdy podczas testu na kontrol zgicia odcinka
ldwiowego, krgosup ldwiowy porusza si wkierunku adnego specyficznego torowania ruchu. Ocena
wyprostu, moliwe jest, e wystpuje problem zkontrol
wyprostu odcinka ldwiowego. Umiejtno kontroli tego
potencjalnie NR powinna zosta oceniona specyficznymi
testami na kontrol wyprostu. Jeli jednak nie
obserwowano NR zgicia, oznacza to, e zgicie nie jest
kierunkiem wystpowania NR, atest kontroli zgicia
powinien zosta oceniony jako .
Wyjtek: jeli podczas testu wdanym kierunku ruchu
badany wykonuje ruch wprzeciwnym kierunku, osigajc
regularnie jego kocowy zakres, wwczas wiadczy to
oniewystarczajcej kontroli ruchu poddawanego ocenie.
Na przykad, gdy podczas testu na kontrol zgicia odcinka
ldwiowego, krgosup ldwiowy regularnie wykorzystuje
maksymalny zakres wyprostu wcelu zapobiegania zgiciu
[zablokowanie wwyprocie przyp. tum.], wwczas
wiadczy to oniewystarczajcej kontroli zgicia itest na
kontrol zgicia powinien by oceniony jako .
Aby uzyska ocen , badany musi wykaza
dobr kontrol w wymaganym zakresie, test
motoryczny musi wyglda i by odczuwany
jako atwy w wykonaniu, a badany nie wymaga
lub dla danego testu oznacza wystpo-
wanie NR. Niekontrolowany ruch jest zawsze
klasyfikowany za pomoc okrelenia miejsca
i kierunku wystpowania.
Oceny lub wyznaczaj lub diagnozuj
dysfunkcj stabilnoci. Diagnoza powinna okre-
la zarwno MIEJSCE, jak i KIERUNEK nie-
kontrolowanego bdu.
W dalszej czci omwiono specyficzne
procedury testowania NR dla odcinka ld-
wiowego.

100
 Kompleks ldwiowo-miedniczny Rozdzia |5|

T ST N NTR AN G BS R AC A ANA A G CA
R CH D A MP S DC N D M
D M DN C N G P CH N A D PR D (S N)

ontrola zgicia w odcinku pis idealnego wzorca

ld wiowym
T ST R HAB TAC A D A NTR
G CA
Testy na kontrol zgicia oceniaj ilo NR zgicia
w odcinku ldwiowym krgosupa i zdolno
systemu dynamicznej stabilizacji do odpowied-
niej kontroli obcie i przecie w zgiciu.
Gdy pacjent zgasza lub dowiadcza symptomw
lub niepenosprawnoci zwizanych z ruchem
zgicia, wwczas priorytetem bdzie ocena NR
zgicia.
Badany jest instruowany, aby stan ze stopami
ustawionymi w naturalnej pozycji i wykona
skon tuowia do przodu w swobodny sposb.
Idealnie powinno doj do rwnomiernego
zgicia odcinka ldwiowego i piersiowego
ze zgiciem bioder w przyblieniu do 70 .
Zgicie krgosupa i bioder powinno wystpo-
wa jednoczenie. Opuszki palcw powinny
dotrze do podogi bez koniecznoci zgicia
kolan (rycina 5.1). Powinna wystpowa dobra
symetria ruchu, bez jakichkolwiek bocznych
odchyle, pochylenia lub rotacji tuowia bd
miednicy. Podczas powrotu do pozycji wypro-
stowanej ruch powinien zachodzi na mied-
nicy i biodrach, na ktrych krgosup odrolo-
wuje si, a do momentu osignicia pozycji
wyprostowanej.

Bdy zwi zane z ruchem zgicia

odcinka ld wiowego
Wzgldna sztywno (ograniczenie)
Ograniczenie mi ni kulszowo-goleniowych
w ywaj ce na zgicie bioder: bdzie uniemo-
liwiao osignicie prawidowego zakresu
zgicia bioder wynoszcego 70 , podczas
wykonywanego skonu z pozycji stojcej.
Na skutek zmniejszenia mobilnoci biodra,
czsto dochodzi do kompensacyjnego zwik-
szenia zgicia odcinka ldwiowego. Roz-
cigliwo mini kulszowo-goleniowych
moe by oceniana pasywnie i aktywnie za
pomoc manualnego badania elastycznoci
minia.
Ograniczenie zgicia odcinka iersiowego
wystpuje w jego rodkowej i grnej
czci. Ograniczenie moe si take przy-
czynia do kompensacyjnego zwikszenia
zakresu zgicia w krgosupie ldwiowym.
Potwierdza to manualna ocena segmen-
tarna (np. ocena biernych fizjologicznych
Rycina 5.1 Idealny wzorzec zgicia odcinka ldwiowego
(skon). ruchw midzykrgowych lub ocena

101
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
biernej midzykrgowej gry stawowej wg
Maitlanda) (Maitland i wsp. 2005).
Wzgldna elastyczno (potencjalnie NR)
Zgicie odcinka ld wiowego krgosup ld-
wiowy moe inicjowa ruch zgicia i przy-
czynia si bardziej do wykonywanego
skonu, podczas gdy biodra i odcinek pier-
siowy startuj pniej i maj mniejszy wkad
w wykonywany ruch. W kocowej fazie
skonu mona zaobserwowa nadmierny
lub hipermobilny zakres zgicia w odcinku
ldwiowym. Podczas powrotu do pozycji
neutralnej miednica jest duej utrzymy-
wana w tyopochyleniu, a odcinek ld-
wiowy wykonuje ruch powrotny pniej ni
powinien.
Podczas oceny kontroli zgicia, niekontrolowany
ruch moe wystpowa albo jako NR na pozio-
mie segmentarnym, albo jako NR na poziomie
odcinka.
iestabilno segmentarna w zgiciu. Jeli tylko
jeden z wyrostkw kolczystych jest bardziej
widoczny i wystaje poza lini pozostaych
wyrostkw kolczystych, wwczas NR jest
interpretowany jako niestabilno segmentarna
w zgiciu. Ten specyficzny objaw piwotu na
danym segmencie naley wychwyci i odno-
towa. Sytuacja taka najczciej wystpuje
na segmencie L5-S1. W prawidowej sytuacji
podczas oceny kontroli zgicia krgosupa
ldwiowego, gdy zadaniem jest zgicie
biodra lub odcinka piersiowego, naley
utrzyma odpowiednie ustawienie pomi-
dzy doln czci krgosupa ldwiowego
i miednic. Jeli stabilno i kontrola kom-
pleksu ldwiowo-miednicznego bdzie
niewystarczajca, wwczas pacjent nie
bdzie w stanie utrzyma pozycji pomidzy
L5 a koci krzyow. Ponadto podczas
testw oceniajcych kontrol zgicia,
segmenty L5 i S1 otwieraj si (wyrostki
102
kolczyste oddalaj si), natomiast miednica
wykonuje tyopochylenie, zamiast porusza
si do przodu wraz z krgosupem. Grna
cz lordozy moe by utrzymana w pra-
widowej pozycji, za bd kontroli moe
pojawi si tylko na poziomie przejcia
ldwiowo-miednicznego.
admierne zgicie na oziomie odcinka. Jeli
natomiast dochodzi do nadmiernego lub
hipermobilnego zgicia w odcinku ldwio-
wym, ale aden z wyrostkw kolczystych
nie wystaje poza lini pozostaych krgw,
wwczas NR jest interpretowany jako nad-
mierne zgicie na poziomie odcinka. Mona
to zaobserwowa jako nadmierne odkszta-
cenie lordozy ldwiowej i nadmiernie
zgity cay odcinek ldwiowy. Zamiast
utrzymania kontroli pozycji lordozy ld-
wiowej i miednicy podczas wykonywanego
zgicia biodra lub odcinka piersiowego,
zaobserwowa mona niekontrolowane
zgicie odcinka ldwiowego i tyopochyle-
nie miednicy.
skazania do testowania NR zgicia
odcinka ld wiowego
Obserwacja lub palpacja:
1. Hipermobilny zakres zgicia odcinka
ldwiowego.
2. Nadmierna inicjacja przez zgicie odcinka
ldwiowego podczas skonu.
3. Symptomy (bl, dyskomfort, nadmierne
napicie) zwizane z ruchem zgicia.
Dotyczy osb, u ktrych pojawiaj si objawy
zwizane z ruchem zgicia krgosupa ldwio-
wego. Podczas wykonywanego zgicia, odcinek
ldwiowy wykonuje wikszy bd zgicia
wzgldem bioder lub wzgldem odcinka pier-
siowego. Dysfunkcj naley potwierdzi testami
kontroli motorycznej opartymi na dysocjacji
zgicia.
 Kompleks ldwiowo-miedniczny
Testy kontroli zgicia odcinka
ld wiowego
T STAN T ST P CH NA
T A D PR D (test NR zgicia
odcinka ld wiowego)
Ten test ocenia zdolno do aktywnego dyso-
cjowania i kontrolowania zgicia odcinka ld-
wiowego oraz tyopochylenia miednicy podczas
pochylenia tuowia do przodu, poprzez ruch
zgicia w stawach biodrowych w pozycji stojcej.
Procedura testu
Badany powinien posiada umiejtno aktyw-
nego pochylenia do przodu poprzez zgicie
w stawach biodrowych, kontrolujc jednoczenie
Rycina 5.2 Pozycja wyjciowa dla testu pochylenia tuowia
do przodu.
Rozdzia |5|
odcinek ldwiowy i miednic. Pacjent stoi
wyprostowany, z prostymi nogami oraz z odcin-
kiem ldwiowym i miednic ustawionymi
w pozycji neutralnej (rycina 5.2). Ruch kom-
pleksu ldwiowo-miednicznego jest monitoro-
wany przez terapeut.
Terapeuta ocenia neutralne ustawienie
odcinka ldwiowo-krzyowego za pomoc
palpacji wyrostkw kolczystych krgw: L2, L5
i S2 (rycina 5.3). Jeli podczas testowania palce
wykonujce ocen palpacyjn si nie ruszaj,
Rycina 5.3 Ocena palpacyjna ustawienia kompleksu
ldwiowo-krzyowego.
Rycina 5.4 Ocena palpacyjna ustawienia kompleksu
ldwiowo-krzyowego podczas ruchu.
103
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
Rycina 5.5 Wymagana norma dla testu pochylenia tuowia
do przodu.
wiadczy to o zdolnoci do utrzymania pozycji
neutralnej odcinka ldwiowo-krzyowego
(rycina 5.4). Jeli palce wykonujce palpacj
oddalaj si od siebie, wiadczy to o wystpo-
waniu niekontrolowanego segmentarnie zgicia
odcinka ldwiowego.
Badany jest instruowany, aby z pozycji
wyprostowanej wykona tzw. ukon (bow) lub
pochylenie tuowia do przodu przez stawy bio-
drowe, utrzymujc neutraln pozycj krgo-
supa. W prawidowej sytuacji badany powinien
by w stanie dysocjowa odcinek ldwiowy
wzgldem zgicia staww biodrowych, wyko-
nujc 50 pochylenia do przodu, zapobiegajc
zgiciu krgosupa ldwiowego lub tyopochy-
leniu miednicy (rycina 5.5). Ten test powinien
by wykonany bez adnego feedbacku (palpacji
wykonanej przez pacjenta, podpowiedzi wzro-
kowej, plastra itp.) lub bez informacji dotyczcej
korekty.
104
NR zgicia krgosupa
ld wiowego
Dotyczy osb, u ktrych pojawiaj si objawy
zwizane z ruchem zgicia krgosupa ld-
wiowego. Na poziomie odcinka ldwiowego
pojawia si NR zgicia wzgldem staww bio-
drowych, podczas obcie w zgiciu. W trakcie
aktywnego zgicia bioder, odcinek ldwiowy
zaczyna si zgina zanim badany osignie 50
pochylenia do przodu. Podczas prby wykona-
nia dysocjacji odcinka ldwiowego wzgldem
wyizolowanego zgicia bioder, badany albo
nie jest w stanie odpowiednio kontrolowa NR,
albo zadanie wymaga nadmiernej koncentracji
i wysiku.
Jeli tylko jeden zwyrostkw kolczystych jest bardziej
widoczny iwystaje poza lini pozostaych wyrostkw
kolczystych, wwczas NR jest interpretowany jako
niestabilno segmentarna wzgiciu. Ten specyficzny
objaw piwotu na danym segmencie naley wychwyci
iodnotowa.
Jeli dochodzi do nadmiernego zgicia wodcinku
ldwiowo-miednicznym, ale aden zwyrostkw
kolczystych nie wystaje poza lini pozostaych krgw,
wwczas NR jest interpretowany jako nadmierne zgicie
na poziomie odcinka.
Kliniczne uwagi dotyczce testowania kontroli
motorycznej wokrelonym kierunku
Jeli jaki inny ruch (np. niewielka ilo wyprostu lub rotacji)
jest obserwowany podczas testu kontroli motorycznej
(dysocjacji) na kontrol zgicia, nie naley ocenia takiej
sytuacji jako niekontrolowanego zgicia. Testy kontroli
motorycznej wyprostu irotacji pozwol zidentyfikowa, czy
obserwowany ruch mona oceni jako niekontrolowany.
Test na NR zgicia odcinka ldwiowego daje pozytywny
wynik tylko wtedy, gdy wystpuje niekontrolowane zgicie
wtej okolicy.
cena i diagnostyka NR zgicia
krgosupa ld wiowego
(T1.1 i T1.2)
Korekcja
Badany stoi wyprostowany, z prostymi nogami,
oraz z odcinkiem ldwiowym i miednic usta-
wionymi w pozycji neutralnej. Naley monito-
 Kompleks ldwiowo-miedniczny
rowa neutralne ustawienie okolicy ldwiowo-
-krzyowej za pomoc palpacji wyrostkw kol-
czystych krgw L2, L5 i S2 (rycina 5.6). Pacjent
jest instruowany, aby z pozycji wyprostowanej
wykona tzw. ukon lub pochylenie tuowia do
przodu przez stawy biodrowe, utrzymujc neu-
traln pozycj krgosupa. Jeli palce wykonujce
palpacj nie oddalaj si od siebie, zgicie odcinka
ldwiowego jest kontrolowane (rycina 5.7).
Rycina 5.6 Samodzielna palpacja ustawienia kompleksu
ldwiowo-krzyowego.
Rycina 5.7 Samodzielna palpacja kompleksu ldwiowo-
-krzyowego podczas korekcji.
Rozdzia |5|
Rycina 5.8 Reedukacja kontroli zgicia krgosupa
ldwiowego zczciowym podparciem.
Badany powinien samodzielnie monitoro-
wa ustawienie i kontrolowa obszar ldwio-
wo-miedniczny z wykorzystaniem rnych
opcji feedbacku (T1.3). W niektrych przypad-
kach przydatne moe by wykorzystanie plastra
(taping), ktry naley przyklei do skry na prze-
biegu niekontrolowanych segmentw. Strategia
taka bdzie dostarczaa czuciowej informacji
zwrotnej i mechanicznego wsparcia, uatwiaj-
cego kontrol zgicia.
Wizualny feedback (np. obserwacja w lustrze)
jest rwnie uytecznym narzdziem w reedu-
kacji. W prawidowej sytuacji badany powinien
by w stanie wykona dysocjacj odcinka ld-
wiowego wzgldem zgicia staww biodro-
wych, wykonujc 50 pochylenia do przodu,
zapobiegajc zgiciu krgosupa ldwiowego
lub tyopochyleniu miednicy. W zakresie, w kt-
105
 Kinetic Control: Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu

T 1.1 Szczegowa ocena testu pochylenia do przodu wykonywanego w niskim obcieniu

OCENA
Punkty kontroli:
Zapobiegaj zgiciu odcinka ldwiowego i tyopochyleniu miednicy
Zapobiegaj zgiciu na poziomie segmentu i tyopochyleniu miednicy
Zadanie ruchowe: zgicie bioder (w pozycji stojcej)
Wymagany zakres: 50 pochylenia tuowia do przodu, przez wyizolowane zgicie bioder

C NA NTR R N D A ADAN A
lub
Zdolno do zapobiegania NR w testowanym
kierunku. Poprawna dysocjacja wzorca ruchowego
Zapobiegaj NR odcinka ldwiowego w postaci:
tyopochylenia miednicy i nadmiernego zgicia
na poziomie odcinka
tyopochylenia miednicy a take niestabilnoci
segmentarnej w zgiciu, wykonaj zgicie
wstawach biodrowych
Dysocjuj ruch przez osignicie wymaganego
zakresu: 50 pochylenia tuowia do przodu,
wykorzystujc wyizolowane zgicie w stawach
biodrowych
Pacjent powinien by w stanie aktywnie
kontrolowa jedynie zakres ruchu wymagany w
tecie, nawet jeli dysponuje wikszym zakresem
ruchu ni okrela to norma.
Bez wstrzymywania oddechu (akceptowalna jest
zmiana toru oddechowego)
Kontrola podczas fazy ekscentrycznej
Kontrola podczas fazy koncentrycznej
NS M PR G P B D C
lub
Ruch wyglda swobodnie i w ocenie badacza
wykonywany jest z atwoci
Zadanie wydaje si pacjentowi atwe w wykonaniu.
Badany ma wystarczajc wiadomo tego wzorca
ruchowego, aby z atwoci zapobiec NR w
testowanym kierunku
Wykonywany wzorzec dysocjacji jest pynny podczas
fazy zarwno koncentrycznej, jak
i ekscentrycznej
Nie wykorzystuje (regularnie) kocowego zakresu
ruchu w kierunku przeciwnym do testowanego,
wcelu zapobiegania NR
Nie potrzebuje dodatkowego feedbacku (dotykowego,
wizualnego lub sownego)
Nie potrzebuje zewntrznego oparcia lub odcienia
Naturalny, swobodny oddech (nawet jeli nieidealny,
tak dugo jak naturalny wzorzec si nie zmienia)
Brak zmczenia

P PRA N RCA D S C AC A NAN A

T 1.2 Diagnoza miejsca ikierunku NR wtecie T 1.3 Rodzaje feedbacku wykorzystywane

pochylenia tuowia do przodu wprocesie reedukacji

P C A ST CA T ST P CH NA RODZAJE R STAN
T A D PR D DBAC
Miejsce Kierunek Segment/odcinek lub Samodzielna palpacja Palpacja umoliwiajca ocen
ustawienia stawu

Odcinek Zgicie Niestabilno Obserwacja Obserwacja ruchu wlustrze

ldwiowy segmentarna wzgiciu lubwsposb bezporedni
(wska poziom)
Taping Napicie skry jako informacja
Nadmiar zgicia na
czuciowa
poziomie odcinka
Korekcja sowna Podpowied sowna ze strony
obserwatora

106

rym NR zgicia jest kontrolowany, nie powinny
si pojawia adne objawy podczas obcie
zgiciowych.
Jeli kontrola ruchu jest saba, wzorzec pochy-
lenia do przodu przez wyizolowane zgicie
bioder z utrzymaniem prawidowej pozycji
krgosupa powinien by wykonywany tylko
do momentu, w ktrym zgicie odcinka ld-
wiowego i tyopochylenie miednicy mog by
aktywnie kontrolowane lub wyeliminowane.
Dodatkowo mona odciy koczyny grne
i tuw poprzez zastosowanie wsparcia dla rk,
w celu zmniejszenia obcienia, ktre musi by
kontrolowane przez lokalne i globalne minie
Kompleks ldwiowo-miedniczny Rozdzia |5|
stabilizujce (rycina 5.8). Gdy umiejtno kon-
troli NR stanie si atwiejsza i pacjent bdzie
czu, e wzorzec dysocjacji jest dla niego bardziej
naturalny, wwczas wiczenie mona utrudni
przez wyeliminowanie dodatkowego podparcia.
To wiczenie moe by rwnie wykonane przy
ugitych kolanach, w celu zmniejszenia wpywu
mini kulszowo-goleniowych lub zaakcentowa-
nia ekscentrycznej kontroli biodra przez minie
poladkowe. Gdy wzorzec dysocjacji zostanie
opanowany przez pacjenta i stanie si atwy
w wykonaniu, naley przej do integracji tego
ruchu w rnych funkcjonalnych postawach
i czynnociach.
107
 Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
Umiejtno oceny niekontrolowanego ruchu oraz przywracania kontroli ruchu naley do kluczowych
kwalifikacji wszystkich zajmujcych si leczeniem blu miniowo-szkieletowego, rehabilitacj, profilaktyk
urazw, a take promocj zdrowia, medycyn sportow i medycyn pracy.
Niniejszy podrcznik, oparty na wynikach najnowszych bada, pozwoli czytelnikom:
rozwin umiejtnoci kliniczne w zakresie oceny niekontrolowanego ruchu oraz przywracania
kontroliruchu;
wypracowa warsztat diagnostyczny, ktry uatwi okrelanie dysfunkcji, tkanek wraliwych na bl Ocena i reedukacja niekontrolowanego ruchu
imechanizmw blu;
korzysta z testw kontroli ruchu w diagnostyce niekontrolowanego ruchu.
W ksice przedstawiono zagadnienia dotyczce dysfunkcji w zakresie kontroli ruchu, w tym unikatowe
narzdzie klasyfikacji i oceny Kinetic Control. Zawiera ona te bezcenne wskazwki na temat postpowania
krok po kroku w zaburzeniach motoryki w obrbie krgosupa, a take staww ramiennych i biodrowych.
Podrcznik ten, oparty na 25-letnim dowiadczeniu autorw, stanowi cenne rdo wiedzy dla kadego
klinicysty, ktry chce poszerzy swoje kompetencje w zakresie leczenia zaburze miniowo-szkieletowych.
Mark Comerford
Mark Comerford, BPthy, MCSP, MAPA
Sarah Mottram
W roku 1992 Mark Comerford rozpocz prowadzenie kursw podyplomowych dotyczcych stabilnoci
dynamicznej i rwnowagi miniowej, ktre nastpnie przeksztaciy si w kursy obejmujce zaburzenia
ruchowe zwizane z kontrol ruchu. Kursy Kinetic Control maj obecnie ugruntowan pozycj na caym
wiecie, s prowadzone w ponad 25 krajach, w 10 jzykach. Mark Comerford jest dyrektorem zaoycielem
kursw Kinetic Control, realizuje w ich ramach wykady na poziomie magisterskim na Keele University
wWielkiej Brytanii, prowadzi te praktyk kliniczn w Performance Rehab w Brisbane.
Redakcja wydania polskiego
Sarah Mottram, MSc, MCSP, MMACP
Sarah Mottram przyczya si do programu Kinetic Control w roku 1995 jako dyrektor zaoyciel. Wykada Micha Hadaa
na caym wiecie, w tym na Keele University w Wielkiej Brytanii na poziomie magisterskim. Pracuje naukowo
na University of Southampton, prowadzi praktyk kliniczn w orodku The Movement Works w Chichester
whrabstwie West Sussex.

ISBN 978-83-65625-18-2

Tytu oryginau: Kinetic Control. The

Management of Uncontrolled Movement.
Publikacj wydano na podstawie umowy z Elsevier.

www.edraurban.pl