Eval Continua C Naturales 6 GLLG

c
Presentacion
Un completo sistema de avaliacion

O proxecto Saber Facer ofrece un amplo conxunto de recursos para facilitar o labor do
profesorado e responder as suas necesidades, atendendo a todos os aspectos da avaliacion:
Avaliacions externas: introducion e probas
liberadas. Analise das avaliacions externas de
ambito autonomico, nacional e internacional,
destinadas aos alumnos de Educacion Primaria, e
mostras das probas de anos anteriores que se
encontran liberadas.
Avaliacion de contidos. Probas de control para cada unidade didactica e probas de
avaliacion trimestrais e finais, para comprobar o nivel de adquisicion dos principais conceptos e
procedementos.
Avaliacion por competencias. Probas que avalian o
grao de adquisicion das competencias.
Rubricas de avaliacion. Documento en que se proporcionan, para cada unidade didactica,
criterios para a observacion e o rexistro do grao de avance dos alumnos, de acordo cos
estandares de aprendizaxe.
Xerador de probas de avaliacion. Ferramenta informatica que permite elaborar probas de
avaliacion personalizadas mediante a seleccion de actividades a traves dun sistema de filtros.
Tamen permite editar e modificar as actividades e que o profesorado inclua outras de
elaboracion propia.
Xestor de avaliacion. Aplicacion informatica que esta conectada a un xestor de programacion
e que facilita levar un rexistro detallado das cualificacions dos alumnos.
Informes e estatfsticas. Ferramenta que permite elaborar informes de avaliacion, asi como
graficos comparativos a partir dos datos do xestor.
Recursos para a avaliacion de contidos

A avaliacion de contidos permite controlar o proceso de ensinanza e aprendizaxe efectuando
unha comprobacion permanente do nivel de adquisicion dos contidos. Como apoio para facilitar
este labor, ofrecense estes recursos:
1. Avaliacion inicial. Proba destinada a realizar unha valoracion da situacion de partida dos
alumnos ao iniciar o curso.
2 Ciencias da Natureza 6
2. Avaliacion das unidades didacticas. Para cada
unidade proporcionanse os seguintes elementos:
Probas de control. Ofrecense tres probas de diferente nivel:
- os
Proba B. Proba de nivel basico en que se avalian os contidos minimos que todos
alumnos deben adquirir.
- Proba A. Proba de nivel avanzado.
- Test. Proba composta de dez preguntas de tipo test.
Estandares de aprendizaxe e solucions. Nunha taboa relacionanse os estandares de
aprendizaxe do curriculo e os indicadores de logro de cada unidade didactica coas
actividades das probas propostas. Incluense, ademais, as solucions de todas as
actividades.
3. Avaliacions trimestrais. Para levar a cabo un
seguimento dos alumnos ao fi- nalizar cada
trimestre, proporcionanse estes recursos:
Probas de avaliacion trim estral. Estan
destinadas a avaliar os contidos mais importantes
que se traballaron durante cada trimestre.
Facilitanse catro probas:
- Avaliacion trimestral B. Proba de nivel basico.
- Avaliacion trimestral A. Proba de nivel avanzado.
- Avaliacion trimestral E. Proba destinada a un
nivel de excelencia, que su- pon un maior reto
intelectual.
- Test. Proba composta de dez preguntas de tipo test.
Estandares de aprendizaxe avaliables e solucions.
4. Avaliacion final. Para realizar unha avaliacion global da aprendizaxe, incluense os seguintes
elementos:
Probas de avaliacion final. Desenadas para
avaliar o grao de adquisicion dos contidos
fundamentais do curso. Proporcionanse tres
probas:
- Avaliacion final B. Proba de nivel basico.
- Avaliacion final A. Proba de nivel avanzado.
- Test. Proba composta de vinte preguntas de tipo test.
Estandares de aprendizaxe avaliables e solucions.
5. Rexistro de cualificacions. Ofrecese un cadro de
rexistro para recoller as cualificacions que obtiveron
os alumnos nas diferentes probas.
Ciencias da Natureza 63
fadice CONTROL E AVALIACION
Avaliacion in icia l ............... 8
Probas de control unidade 1
Proba de nivel basico (B) ... 12
Proba de nivel avanzado (A)14
Avaliacion do primeiro trimestre
Proba de excelencia (E) ..... 28
Avaliacion do segundo trimestre
Proba de excelencia (E) ..... 46
Probas de control unidade 8 ESTANDARES d e a p r e n d iz a x e
Proba de nivel basico (B).......................... 52 E SOLUCIONS
Proba de nivel avanzado (A)......................54
Estandares de aprendizaxe 84
Avaliacion do terceiro trimestre Avaliacion in icia l ............. 90
Proba de nivel avanzado (A)......................58
Unidade 1 ............................ 92
Proba de excelencia (E)............................ 60
Unidade 2 ............................ 94
Avaliacion final Unidade 3 ............................ 96
Proba de nivel avanzado (A)......................64 Avaliacion do primeiro
trim estre ........................... 98
Tests Unidade 4 .......................... 102
Unidade 1 ................................69
Unidade 2....................................................70 ............................. Unidade
5 104
Unidade 3.................................................... 71 ..................................
Unidade
6 do primeiro trimestre ... 72
Test 106
Unidade 4....................................................73 Avaliacion do segundo
Unidade 5....................................................74 ............................. trim
estre 108
Unidade 6....................................................75 ............................. Unidade
7 112
Test do segundo trimestre ...76
Unidade 7....................................................77 ............................. Unidade
8 114
Unidade 8....................................................78 Avaliacion do terceiro
Test do terceiro trimestre............................79 ............................. trim
estre 116
Test da avaliacion final ........ 80
Avaliacion fin a l ............... 120
Rexistro de cualificacions
....................................... 124
Avaliacin inicial
Nome Data
1 Escribe o nome das partes do aparello dixestivo e contesta as preguntas.

Como se denominan os lquidos que se segregan
no estmago, o pncreas e o fgado?
Cales son as tres fases do proceso dixestivo?
2 Contesta as seguintes preguntas sobre a respiracin.

Cal a funcin da caixa torcica? Cales son os sos que a forman?
Onde se produce o intercambio de gases? Que gases se intercambian?
3 Observa o debuxo e contesta.

Rodea en vermello os ventrculos e en azul as aurculas.
Cales son os vasos sanguneos que levan o sangue desde

o corazn aos rganos? E dos rganos ao corazn?
4 A funcin de excrecin lvase a cabo no aparello excretor e nas glndulas

sudorparas. Que substancias de refugo se producen?
Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L. Ciencias da Natureza 6 9

AVALIACIN INICIAL
5 Rodea en vermello as partes do corpo que cambian nos nenos durante a puberdade
e en azul as que o fan nas nenas. Despois, explica brevemente eses cambios.
Cambios nas nenas:
Cambios nos nenos:
6 Escribe a palabra adecuada para completar o texto.
sistema organismo vitais clula clulas rgano

tecido aparello pluricelulares niveis
Todos os seres vivos realizan as funcins e estn formados
por . As persoas somos seres e no noso
distnguense varios de organizacin,
que, do mis simple ao mis complexo, son: , ,
, e .
7 Escribe das caractersticas propias de cada un dos cinco reinos.

Animais: .
Plantas: .
Protistas: .
Fungos: .
Bacterias: .
8 Completa o esquema.
A
n
i vertebrados
m
a esponxas
i
s
8 Ciencias da Natureza 6 Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L.

AVALIACIN INICIAL
9 Relaciona mediante frechas.

musgos
plantas con flores anxiospermas Non producen sementes.
plantas sen flores fentos Producen sementes.
ximnospermas
10 Marca cun X os cadros que correspondan a cada grupo.
Fungos Animais Plantas Algas Bacterias
AA
Alimntanse doutros seres vivos.
Fabrican o seu propio alimento.
Desprzanse.
Non se desprazan.
Viven en medios acuosos.
Viven na terra.
11 Describe os tipos de bacterias das fotografas e contesta.
A B C D
Son todas as bacterias prexudiciais para o ser humano? Razoa a resposta e pon algns
exemplos dos usos que se poden dar s bacterias.

AVALIACIN INICIAL
12 Responde as seguintes preguntas sobre as propiedades da materia.

Que a masa?
Que o volume?
Explica como se mide cada unha delas.
13 Que a enerxa? Enumera catro propiedades da enerxa.
14 En que se diferencian as fontes de enerxa renovables das fontes de enerxa

non renovables? Pon exemplos de cada unha delas.
15 Indica que tipo de corpo segundo o modo de comportarse ante unha forza.
16
17

1 A nutricin I: dixestin e respiracin CONTROL B
Nome Data
1 Define os seguintes termos e responde a pregunta.

Nutricin:
Nutriente:
Respiracin celular:
Que nos proporcionan os nutrientes?
2 Pon dous exemplos de alimentos en que se encontren os seguintes nutrientes.

Hidratos de carbono ou glcidos:
Graxas ou lpidos:
Protenas:
Vitaminas:
Auga e sales minerais:
3 Enumera os procesos da dixestin e os rganos onde se produce cada un deles.
4 Marca cunha cruz os rganos onde se realizan as fases do proceso dixestivo.
Fase Boca Estmago Intestino delgado Intestino groso
Dixestin
Absorcin
Eliminacin de refugos

1
CONTROL B
5 Completa o texto.
A absorcin o paso dos do intestino ao sangue.
O intestino moi rugoso no seu interior, xa que est repleto de repregamentos
chamados , o que fai que haxa moita superficie
de contacto entre o , que contn os nutrientes, e as paredes do intestino.
6 Enche as caixas cos nomes dos rganos que aparecen no debuxo.
7 Escribe o nome dos procesos representados nas imaxes.
8 Sublia a palabra correcta en cada caso.
Durante o intercambio de gases, o osxeno / nitrxeno do aire pasa dos

bronquolos / alvolos ao sangue, e o monxido / dixido de carbono que hai
no sangue / na linfa pasa ao interior do alvolo e explsase coa inspiracin / expiracin.
9 Anota dous consellos para conseguir unha dieta equilibrada.
10 Sinala un efecto inmediato e outro a longo prazo do consumo de tabaco.

1 A nutricin I: dixestin e respiracin CONTROL A
Nome Data
1 Que a nutricin? Explica o proceso de respiracin celular e o que se obtn dela.
2 Cales son os diferentes nutrientes que existen? Pon dous exemplos de alimentos onde
se encontre cada un deles.
3 Enumera os procesos da dixestin e os rganos onde se produce cada un deles.
4 Escribe o nome dos diferentes rganos onde se dan as fases do proceso dixestivo.
Dixestin:
Absorcin:
Eliminacin de refugos:
5 Explica como se produce o proceso de absorcin de nutrientes.

1
CONTROL A
6 Fai un debuxo do aparello respiratorio e escribe o nome de todos os seus rganos.
7 Anota o nome dos procesos representados nas imaxes. Explica brevemente

como se producen.
8 Describe como se realiza o intercambio de gases durante a respiracin.
9 Define dieta. Que significa que unha dieta saudable debe ser equilibrada?
10 Describe o que ocorre cos pulmns das persoas fumadoras.

Que o mellor que podemos facer fronte ao tabaco?

2 A nutricin II: circulacin e excrecin CONTROL B
Nome Data
1 Completa o seguinte esquema.
Sangue
clulas
transporta tipos
substancias de outras
substancias
2 Une cunha frecha cada vaso sanguneo coa sa funcin.

veas Levan o sangue desde o corazn aos rganos.
arterias Conducen o sangue polo interior dos rganos.
capilares Conducen o sangue desde os rganos ata o corazn.
3 Coloca correctamente no debuxo as palabras do cadro.
aurcula esquerda ventrculo dereito vlvula ventrculo esquerdo aurcula dereita
4 Que son a sstole e a distole?

5

2
CONTROL B
5 Completa as seguintes frases coas palabras axeitadas.

Entre o corazn e os pulmns, o sangue segue un circuto denominado
_____________________ _____________________
O percorrido que realiza o sangue por todo o corpo, excepto polos pulmns,
constite a .
6 Nomea os rganos e aparellos do corpo humano onde se leva a cabo a funcin

de excrecin.
7 Escribe do 1 ao 4 nos cadros para ordenar os rganos polos que pasa a urina
desde a sa formacin ata a sa sada ao exterior.
urteres riles uretra vexiga da urina
8 Le as seguintes afirmacins e determina se son verdadeiras (V) ou falsas (F).

Algunhas glndulas sudorparas forman suor e outras forman urina.
A suor est formada por auga, sales e substancias de refugo.
As glndulas sudorparas encntranse unicamente en axilas e inguas.
9 Constre oracins coas seguintes palabras.

endurecemento arteriosclerose graxa arterias interior
rega sangunea infarto de miocardio corazn
10 Cita dous hbitos que debemos levar a cabo para manter a sade
do noso aparello excretor.

2 A nutricin II: circulacin e excrecin CONTROL A
Nome Data
1 Determina a que clulas sanguneas se refiren as seguintes definicins.

: encrganse de defender o noso corpo fronte s infeccins.
: cando se produce unha hemorraxia, axudan a pechar as feridas.
: transportan o osxeno no sangue.
2 Nomea os tipos de vasos sanguneos, describe as sas caractersticas e explica

brevemente a funcin de cada un deles.
3 Fai un debuxo esquemtico do corazn, indicando con rtulos as seguintes partes

deste: aurcula esquerda, aurcula dereita, ventrculo esquerdo, ventrculo dereito,
vlvula.
4 Nomea os movementos do corazn e explica a sa funcin e en que consiste cada

un deles.

2
CONTROL A
5 Explica as diferenzas entre os dous tipos de circulacin do sistema circulatorio

dos seres humanos.
6 Define substancias de refugo. Despois, nomea as que se producen no corpo

humano e especifica en que rgano ou aparello se produce cada unha delas.
7 Escribe en orde os rganos polos que pasa a urina desde que se forma ata
a sa sada ao exterior.
8 Describe como unha glndula sudorpara, especificando as partes que a forman.
9 Pon un exemplo de enfermidade do aparello circulatorio e explica como podemos

previla.
10 Explica por que beber suficiente auga e manter a pel limpa nos axuda a manter a sade
do noso aparello excretor.

3 A reproducin CONTROL B
Nome Data
1 Escribe nos cadros P se se trata dunha carcter sexual primario e S se se trata

dun carcter sexual secundario.
vaxina tero peluxe corporal
barba mamas desenvolvidas voz aguda
cadeiras anchas pene prstata
2 Escribe nos cadros os nomes dos rganos do aparello reprodutor feminino.
3 Escribe os nomes dos rganos do aparello reprodutor masculino que cumpren

as funcins enunciadas a continuacin.
: leva os espermatozoides ao exterior.
: fabrica un lquido que constite o alimento e o transporte

dos espermatozoides.
: onde se forman os espermatozoides.
: a travs do seu extremo desemboca a uretra.
4 Le os seguintes enunciados e indica nos cadros se son verdadeiros (V)

ou falsos (F).
As clulas sexuais masculinas son os vulos.
As clulas sexuais femininas son os espermatozoides.
Os espermatozoides frmanse nos testculos.
Os vulos son unhas clulas moito mis grandes ca os espermatozoides.

3
CONTROL B
5 Responde as seguintes preguntas.

Que a fecundacin?
Onde se ten que producir o encontro das clulas sexuais masculina e feminina para que se poida
producir a fecundacin?
6 Completa este texto sobre o desenvolvemento do embrin coas palabras correctas.
O embrin, ao adherirse parede do tero, encntrase envolto nunha bolsa chea dun lquido
denominado lquido . Ademais, frmase no tero un rgano
que se chama , que est unido ao embrin mediante
o cordn . O embrin vai medrando dentro do tero e, cando alcanza
os tres meses, recibe o nome de .
7 Ordena as fases do parto escribindo nos cadros nmeros do 1 ao 4.

dilatacin romper augas libramento expulsin
8 Observa a imaxe e responde as cuestins.

Como se chama esta etapa de crecemento do acabado de nacer?
Cal o alimento que proporciona a nai ao menio?
9 Escribe o nome dos mdicos definidos a continuacin.

o mdico encargado da sade dos rganos do aparello reprodutor
masculino.
o mdico encargado da sade dos rganos do aparello reprodutor
feminino.
10 Escribe as medidas de prevencin que se deben levar a cabo para evitar as seguintes
enfermidades: cancro de mama, cancro de prstata, cancro de colo do tero.
11

3 A reproducin CONTROL A
Nome Data
1 Explica as diferenzas entre caracteres sexuais primarios e caracteres sexuais secundarios

e indica en que etapa da vida aparece cada un dos tipos.
2 Realiza un debuxo esquemtico do aparello reprodutor feminino, indicando mediante rtulos

os nomes de todos os seus rganos.
3 Explica brevemente as funcins dos seguintes rganos.

Testculos: .
Prstata: .
Uretra: .
Condutos deferentes: .
4 As seguintes afirmacins son falsas. Escrbeas correctamente.

As nenas, ao naceren, xa teen todos os vulos maduros nos seus ovarios.
A menstruacin consiste na sada ao exterior dun ovario maduro xunto cunha pequena cantidade
de sangue.
Os espermatozoides son circulares e mvense mediante pseudpodos.

3
CONTROL A
5 Responde as seguintes cuestins.

Que a fecundacin?
En que se diferencia o cigoto do embrin?
6 Describe as caractersticas que presenta o tero dunha muller cando queda embarazada,
especificando os elementos que permiten o desenvolvemento do embrin.
7 Explica en que consisten as fases do parto citadas a continuacin.

Dilatacin: .
Libramento: .
Expulsin: .
Romper augas: .
8 Explica por que o que est ocorrendo na fotografa tan importante

para o acabado de nacer e di os beneficios que lle achega.
9 Cales son os mdicos encargados da sade dos rganos sexuais masculinos e femininos?
Especifica cal se encarga de cada un.
10 Pon dous exemplos de enfermidades relacionadas cos caracteres sexuais

e escribe as medidas que existen para previlas.
11

Avaliacin do primeiro trimestre CONTROL B
Nome Data
1 Relaciona cada nutriente coa sa definicin.
Son fundamentais e encntranse en alimentos

hidratos de carbono como as froitas, as verduras e o leite.
lpidos Obtense ao beber e cos alimentos.
protenas Necestanse para medrar e reparar o noso corpo.
vitaminas Achegan enerxa dunha forma rpida.
auga Achegan moita enerxa, pero mis lentamente.
sales minerais Son indispensables para o correcto funcionamento
do noso organismo.
2 Indica se as seguintes afirmacins son verdadeiras (V) ou falsas (F).
A dixestin comeza na boca, contina no estmago e termina no intestino groso.
A absorcin de nutrientes prodcese no intestino delgado, a travs

das rugosidades intestinais.
A eliminacin de refugos prodcese no intestino groso.
3 Marca o grupo de alimentos que corresponde a unha dieta equilibrada.
4 Escribe nos cadros nmeros do 1 ao 6 para indicar a orde dos rganos que atravesa
o aire ao percorrer as vas respiratorias.
traquea farinxe bronquolos
fosas nasais larinxe bronquios
5 Sublia a palabra correcta en cada caso.
O sangue ten dous compoentes: o lquido / plasma e as clulas sanguentas / sanguneas.

Existen tres tipos de clulas sanguneas: os glbulos / lbulos vermellos,
os glbulos planos / brancos e as placas / plaquetas.

CONTROL B
6 Escribe oracins coas seguintes palabras.
circulacin pulmonar pulmns sangue corazn
circulacin xeral pulmns sangue corpo
7 Rodea os rganos ou aparellos en que se produce a funcin de excrecin.
ano pulmns aparello circulatorio glndulas sudorparas aparello excretor
8 Completa a tboa.
Caracteres sexuais Definicin Desenvolvemento

Primarios Estn presentes desde
o nacemento.
Son caractersticas fsicas

que permiten distinguir as mulleres
dos homes e que non son
os rganos reprodutores.
9 Completa as oracins coas palabras do cadro.
ovarios femininas testculos masculinas
Os vulos son as clulas sexuais e prodcense
nos .
Os espermatozoides son as clulas sexuais e prodcense
nos .
10 Marca a medida que sirva para detectar precozmente enfermidades sexuais.
Lavar os rganos sexuais das veces por semana.
Acudir ao urlogo ou ao xineclogo ante calquera molestia, dor ou irritacin dos nosos
rganos sexuais.
Facer unha mamografa unicamente cando sintamos molestias.

Avaliacin do primeiro trimestre CONTROL A
Nome Data
1 Escribe a que nutriente se refire cada oracin.
. Necestanse para medrar e reparar o noso corpo.
. Obtense ao beber e cos alimentos.
. Son fundamentais e encntranse en alimentos como

as froitas, as verduras e o leite.
. Achegan enerxa dunha forma rpida.
. Achegan moita enerxa, pero mis lentamente.
. Son indispensables para o correcto funcionamento do noso

organismo.
2 En que rgano ou rganos se producen as fases do proceso dixestivo?
Dixestin: .
Absorcin de nutrientes: .
Eliminacin de refugos: .
3 Completa o texto.
A dieta o conxunto de que come unha persoa de maneira habitual. Unha
dieta saudable debe ser , dicir, que achegue a cantidade necesaria
de cada dependendo das necesidades de cada persoa en funcin
da sa , do seu , da sa actividade fsica, etc.
4 Enumera os rganos que atravesa o aire tras entrar nas vas respiratorias.
5 Completa o texto escribindo as palabras que faltan.
O sangue ten dous compoentes: o e as
. Existen tres tipos de clulas sanguneas: os
, os _ __________________________
e as .

CONTROL A
6 Explica o percorrido que realiza o sangue nos dous tipos de circulacin.
Circulacin pulmonar:
Circulacin xeral:
7 Nos seguintes rganos ou aparellos lvase a cabo a funcin de excrecin.

Escribe as substancias que excreta cada un.
Aparello excretor: .
Glndulas sudorparas: .
Pulmns: .
8 Define os caracteres sexuais. Cando se desenvolven?
Caracteres sexuais primarios:
Caracteres sexuais secundarios:
9 Escribe debaixo de cada imaxe que tipo de clula e o rgano onde se produce.
A. B.
10 Contesta as seguintes preguntas.
Como deben estar os nosos aparellos reprodutores para se manteren sans?
Que un xineclogo? E un urlogo?

Avaliacin do primeiro trimestre CONTROL E
Nome Data
1 Nomea os nutrientes, escribe a caracterstica principal de cada un deles

e pon un exemplo de alimento onde se encontre.
2 Enumera as tres fases do proceso dixestivo e especifica en que rgano ou rganos

se levan a cabo.
1. .
2. .
3. .
3 Escribe tres consellos para conseguir unha dieta equilibrada.
4 Explica o percorrido que realiza o aire tras entrar nas vas respiratorias.
5 Cales son os compoentes do sangue? E os tipos de clulas sanguneas?

CONTROL E
6 Resume en que consisten os dous tipos de circulacin dos seres humanos.
7 Nomea os rganos en que se produce a funcin de excrecin e as substancias

que excretan.
8 Define os dous tipos de caracteres sexuais. Cando se desenvolven?
9 Debuxa os dous tipos de clulas sexuais, indicando cal a masculina e cal

a feminina, e os rganos onde se producen.
A. B.
10 Describe brevemente o que debemos facer para manter a sade e a hixiene

dos nosos aparellos reprodutores e pon dous exemplos de medidas preventivas
que sirvan para coidar a sa sade.

4 A organizacin dos seres vivos CONTROL B
Nome Data
1 Define os seguintes conceptos.

Clula:
Ser vivo unicelular:
Ser vivo pluricelular:
2 Observa a imaxe e explica cales son os aspectos das clulas

dun organismo que diferencian unhas doutras.
3 Nomea os compoentes principais de todas as clulas.
4 Determina o tipo de clula representada na imaxe e completa os cadros

cos nomes dos seus diferentes elementos.
Clula .
5 Escribe en orde, de menor a maior complexidade, os niveis de organizacin dos seres vivos
pluricelulares.
6

4
CONTROL B
6 Relaciona ambas as columnas.

rgano Formado por varios rganos do mesmo tipo e coa mesma funcin.
aparello Unin de todos os aparellos e sistemas.

Unin de varios tecidos organizados para funcionar conxuntamente.
organismo
Formado por rganos diferentes ou por varios sistemas, que
tecido funcionan de maneira coordinada para realizaren un traballo.
sistema Agrupacin de clulas do mesmo tipo.
7 Explica as diferenzas existentes entre un sistema e un aparello.
8 Unha bacteria non presenta nin tecidos, nin rganos, nin sistemas, nin aparellos.
Pode ser considerada un organismo? Razoa a resposta.
9 Observa as seguintes imaxes e escribe debaixo o nome do tecido ao que representa cada
unha.
A. B. C. D.
10 Completa a tboa.
Funcin Tecidos animais Tecidos vexetais

Protectora Sber

Almacn de substancias Tecido adiposo
Transporte de substancias Tecido condutor

4 A organizacin dos seres vivos CONTROL A
Nome Data

Por que se di que as clulas son as unidades vivas mis pequenas que existen?
Como se clasifican os seres vivos en funcin do nmero de clulas que os forman?
2 Cales son os aspectos das clulas dun organismo que fan que se diferencien
unhas doutras?
3 Define as seguintes partes dunha clula.

Membrana: .
Citoplasma: .
Ncleo: .
Orgnulos: .
4 Indica o tipo de clula da imaxe e completa

os nomes dos seus elementos. Despois,
di cal ou cales dos elementos son
propios deste tipo de clulas.
Clula .
Elementos propios:
5 Ordena do 1 ao 5 os niveis de organizacin dos seres vivos pluricelulares.

Despois, escribe debaixo de cada imaxe o nome do nivel a que corresponde.
A. B. C. D. E.

4
CONTROL A
6 Determina a que nivel de organizacin corresponde cada definicin.

: formado por varios rganos do mesmo tipo e coa mesma funcin.
: unin de todos os aparellos e sistemas.
: unin de varios tecidos organizados para funcionaren conxuntamente.
: formado por rganos diferentes ou por varios sistemas, que funcionan

de maneira coordinada para realizaren un traballo.
: Agrupacin de clulas do mesmo tipo.
7 Observa as seguintes imaxes e determina

A A
se se corresponden cun sistema ou cun aparello.
Xustifica a resposta.
8 Cres que todos os seres vivos, para seren considerados como tales, deben presentar
todos os niveis de organizacin? Razoa a resposta.
9 Observa a seguinte imaxe e contesta.

un tecido animal ou vexetal?
Como se denomina este tecido? Cal a sa funcin?
10 Determina, en cada caso, os tecidos animais e vexetais que comparten as funcins

enunciadas a continuacin.
Funcin protectora: .
Funcin de almacn de substancias: .
Funcin de transporte de substancias: .

5 A clasificacin dos seres vivos CONTROL B
Nome Data
1 Marca cun X os cadros correspondentes.
Fabrican Toman
Son Son Pdense Non poden
o seu alimento
unicelulares pluricelulares desprazar desprazarse
alimento do medio
Animais
Plantas
Algas
Fungos
Bacterias
2 Escribe nos cadros verdadeiro (V) ou falso (F).

As bacterias mis grandes considranse pluricelulares.
Os fungos, igual ca as plantas, fabrican o seu propio alimento.
As plantas e as algas fabrican o seu propio alimento.
As plantas terrestres non se desprazan, pero as acuticas si.
3 Relaciona as tres columnas.

polbo mamfero
golfio molusco vertebrado
ourizo de mar peixe
tiburn equinodermo invertebrado
4 Escribe o nome do grupo de animais a que se refire cada unha

das seguintes descricins.
Son ovparos e respiran por branquias toda a sa vida: .
Respiran por pulmns e teen a pel cuberta de escamas: .
Carecen de patas e presentan un corpo brando e alongado: .
O seu corpo xelatinoso e presentan tentculos para cazar: .
5 Escribe as diferenzas existentes entre os anfibios e os rptiles.

5
CONTROL B
6 Escribe debaixo de cada fotografa o grupo de invertebrados a que representa.
A. B. C. D. E.
7 Que planta mostra a fotografa? Explica como chegaches a esa conclusin.
8 Que plantas se reproducen mediante sementes? E mediante esporas?
9 Nomea os rganos onde se encontran as esporas ou as sementes

nos seguintes grupos de plantas.
Fentos: .
Musgos: .
Anxiospermas: .
Ximnospermas: .
10 Completa o texto coas palabras axeitadas.
As plantas ximnospermas presentan flores e pouco ,

mentres que as das anxiospermas adoitan ser e .
As plantas ximnospermas non producen , xa que as sas sementes

se forman en , ao contrario que as anxiospermas, que si producen
, no interior das cales se encontran as sementes.

5 A clasificacin dos seres vivos CONTROL A
Nome Data
1 Completa a tboa escribindo as caractersticas de cada reino.
Alimentacin Nmero de clulas Desprazamento
Animais A maiora desprzanse.
Fabrican o seu propio

Plantas
alimento.
Algas
Algns son unicelulares
Fungos
e outros, pluricelulares.
Bacterias
2 As seguintes afirmacins son falsas. Escrbeas correctamente.
As bacterias mis grandes considranse pluricelulares.
Os fungos, igual ca as plantas, fabrican o seu propio alimento.
As plantas terrestres non se desprazan, pero as acuticas si.
3 Determina se os seguintes animais son vertebrados ou invertebrados e escribe

o nome do grupo de animais a que pertence cada un.
Polbo. Gamba.
Golfio. Tartaruga.
Ourizo de mar. Tiburn.
4 Describe as principais caractersticas dos seguintes grupos de animais.

Peixes: .
Anfibios: .
Equinodermos: .
Artrpodos: .

5
CONTROL A
5 Escribe as diferenzas e semellanzas existentes entre anfibios e rptiles.
6 Describe as caractersticas mis importantes dos animais invertebrados

e nomea os grupos en que se clasifican.
7 Describe as principais caractersticas dos musgos e escribe o nome do grupo

de plantas a que pertencen.
8 Nomea os elementos que empregan para reproducirse as plantas con flores

e as plantas sen flores e describe eses elementos.
9 Nomea e describe os rganos onde se encontran as esporas nos musgos

e os fentos.
10 Explica as diferenzas que existen entre anxiospermas e ximnospermas con respecto

s sas flores e aos rganos que conteen as sementes.

6 Os fungos e outros reinos CONTROL B
Nome Data
1 Pon dous exemplos para cada un dos seguintes grupos de fungos.

Unicelulares:
Pluricelulares:

De que se alimentan os fungos?
Que organismo xorde a partir da asociacin dunha alga e un fungo?
3 Escribe os nomes das partes dos fungos con cogomelo que cumpren as funcins
enunciadas a continuacin.
: a parte do fungo que intervn na sa reproducin.
: xeran novos fungos.
: crece baixo a terra e encrgase de absorber o alimento.
4 Escribe nos cadros B, se se trata dun fungo beneficioso para as persoas,

e P, se se trata dun prexudicial.
fermento fungo cndida p de atleta

champin nscaro mofo do pan
5 Observa estas imaxes e responde as preguntas.
A B C D
A que reino pertencen os organismos das imaxes?
Cal o nome de cada organismo?

6
CONTROL B
6 Indica a que reino pertence e que tipo de organismo o ser vivo da fotografa.
Escribe as principais caractersticas destes seres vivos.
Reino: Organismo:
7 Determina se as seguintes afirmacins son verdadeiras (V) ou falsas (F).

Todas as bacterias provocan enfermidades ao resto de seres vivos.
Todas as partes do noso planeta estn habitadas por bacterias.
Algunhas bacterias fabrican o seu propio alimento e outras tmano do medio.
O corpo dalgunhas bacterias est formado por varias clulas.
No noso corpo viven millns de bacterias.
8 Indica a forma de cada tipo de bacteria.

vibrin: coco: espirilo: bacilo:
9 Di se as seguintes relacins que se establecen entre as bacterias e as persoas

son de beneficio, de prexuzo ou de utilidade.
Algunhas bacterias provocan diarrea nas persoas:
Emprganse para producir algunhas mencias:
Na pel hai unha flora bacteriana que forma unha barreira protectora:
Utilzanse para a fabricacin do iogur:
10 Completa coas palabras necesarias os ocos que faltan no seguinte texto.
Os virus, como o da sida ou o da gripe, non se consideran verdadeiros seres vivos, e por iso
non se inclen en ningn . A causa disto que a sa nica forma
de dentro dun organismo, ao que causan .
A pesar de que os virus non poden desprazarse, pasan dunhas persoas a outras
polo ou por . A maneira de evitar contraer
algunhas enfermidades vricas mediante as .

6 Os fungos e outros reinos CONTROL A
Nome Data
1 Nomea os grupos en que se clasifican os fungos e pon dous exemplos de cada un deles.

Que dous organismos se asocian para formar un lique?
Que se proporcionan un a outro?
3 Escribe a funcin de cada unha dos seguintes elementos dos fungos con cogomelo.
Micelio: .
Cogomelo: .
Esporas: .
4 Di se os seguintes fungos son beneficiosos ou prexudiciais para as persoas

e explica por que.
Mofo do pan:
Fermento:
5 Que protozoo mostra cada imaxe? Rodea os seus elementos de desprazamento.
A. B. C. D.

6
CONTROL A
6 Cal a caracterstica das algas pluricelulares que se utiliza para clasificalas?

Escribe o nome dos tipos de algas pluricelulares que existen e explica
o uso que as persoas facemos delas.
7 As seguintes afirmacins son falsas. Escrbeas para que sexan verdadeiras.

Todas as bacterias provocan enfermidades ao resto dos seres vivos.
O corpo dalgunhas bacterias est formado por varias clulas.
As bacterias necesitan unhas condicins moi especiais para vivir, polo que habitan
en moi poucos lugares.
8 Escribe a forma que teen as bacterias citadas a continuacin.

Coco: .
Bacilo: .
Vibrin: .
Espirilo: .
9 Explica brevemente os tres tipos de relacins que se establecen entre as persoas

e as bacterias.
10 Por que os virus non se inclen en ningn reino? Razoa a resposta.

Avaliacin do segundo trimestre CONTROL B
Nome Data

Que teen en comn todos os seres vivos?
En funcin da resposta pregunta anterior, podemos considerar que unha clula est viva?
2 Observa as imaxes e escribe o nome do tipo de clula a que corresponde cada unha.
A B
A.
B.
3 Escribe o nome dos tecidos animais ou vexetais a que se refire cada unha
das seguintes definicins.
: est especializado en acumular graxas.
: serve de almacn de substancias e nel realzase a fotosntese.
: encrgase do movemento nos animais.
: est nos talos e races vellas e cumpre unha funcin protectora.
4 Cita os reinos que comparten as seguintes caractersticas.

Non se desprazan:
Todos os seus representantes son pluricelulares:
Son todos terrestres:
5 Escribe debaixo de cada fotografa o grupo de animais a que pertence e se se trata

dun animal vertebrado ou invertebrado.
A. B. C. D. E.

CONTROL B
6 Explica as diferenzas entre as follas das plantas ximnospermas

e as das anxiospermas.
7 Elixe a palabra correcta en cada caso e sublaa.

Os fungos con cogomelo estn formados por unha rede de fos subterrnea
denominada raicia / micelio, que se encarga de absorber o alimento. Estes
filamentos, cando se dan as condicins axeitadas, dan orixe aos cogomelos /
fermentos, que son a parte que intervn na reproducin / dispersin do fungo. neles
onde se producen as sementes / esporas, que despois darn lugar a novos fungos.
8 Nomea os rganos que utilizan para desprazarse os seguintes tipos de protozoos.

Tripanosoma:
Ameba:
Vorticela:
Paramecio:
9 Observa as fotografas e escribe debaixo de cada unha delas o nome do tipo

de bacteria que aparece.
A. B. C. D.
10 Explica coas tas propias palabras o que son os virus.

Avaliacin do segundo trimestre CONTROL A
Nome Data
1 Explica o que unha clula e define os grupos en que se clasifican os seres vivos
en funcin do seu nmero de clulas.
2 Observa as imaxes e escribe o nome do tipo de clula a que corresponde

cada unha.
A B
A.
B.
3 Define a funcin dos tecidos citados a continuacin.

Tecido seo: .
Tecido nervioso: .
Parnquima: .
Sber: .
4 Explica as diferenzas existentes entre os seguintes reinos.

Bacterias Fungos:
Animais Plantas:
Fungos Plantas:
5 Nomea os grupos de vertebrados e invertebrados que existen.

CONTROL A
6 Explica como son as follas tanto das ximnospermas coma das anxiospermas.
7 Completa o seguinte texto coas palabras axeitadas.
Os fungos con cogomelo estn formados por unha rede de fos subterrnea denominada
, que se encarga de absorber o alimento. Estes filamentos, cando
se dan as condicins axeitadas, dan orixe aos , que son a parte
que intervn na do fungo. neles onde se producen
as , que despois darn lugar a novos fungos.
8 Nomea os catro tipos de protozoos que estudaches e cita os rganos que cada
un deles utiliza para desprazarse.
9 Fai un debuxo esquemtico dos catro tipos de bacterias que estudaches e escribe
o seu nome debaixo do cadro.
A. B. C. D.
10 Escribe un texto coas palabras do cadro.
enfermidades seres vivos virus vacinas persoas autnticos

Avaliacin do segundo trimestre CONTROL E
Nome Data
1 Explica o que unha clula e define os grupos en que se clasifican os seres vivos
en funcin do seu nmero de clulas. Pon ademais un exemplo de ser vivo
pertencente a cada un deses grupos.
2 Explica as diferenzas e semellanzas entre as clulas animais e as clulas vexetais.
3 Nomea dous tecidos animais e dous vexetais e define brevemente a sa funcin.

.
4 Explica as diferenzas e semellanzas existentes entre os seguintes reinos.

Bacterias Protistas:
Fungos Plantas:
5 Nomea os grupos en que se clasifican os invertebrados e pon un exemplo

de animal de cada un deles.

CONTROL E
6 Observa as imaxes e escribe debaixo de cada unha se a planta que aparece ximnosperma
ou anxiosperma.
A. B. C. D.
7 Explica brevemente o proceso de formacin da cogomelo e o micelio dun fungo.
8 Fai un debuxo esquemtico dos catro tipos de protozoos nomeados a continuacin,

sinalando e nomeando na representacin o rgano que utilizan para desprazarse.
tripanosoma ameba vorticela paramecio
9 Nomea os catro tipos de bacterias que estudaches e describe a forma que ten
cada unha delas.
10 Explica a relacin que se establece entre os virus e as persoas.

7 A enerxa e os cambios da materia CONTROL B
Nome Data
1 Escribe o nome das formas de enerxa que se poen de manifesto nas seguintes situacins.
Os alimentos proporcinannos este tipo de enerxa. .
Un submarino utiliza plutonio para navegar. .
Acendo unha lmpada na mia casa. .
Lanzo moi lonxe unha pequena pedra cun tiracroios. .
2 A prata, o hidrxeno e o diamante, son mesturas ou substancias puras? Razoa a resposta.
3 Nomea os tipos de mesturas que existen e pon un exemplo de cada unha delas.
4 Determina o mtodo de separacin de mesturas a que se refire cada unha

das seguintes frases.
. Utilzase para separar, por exemplo, alcohol e auga.
. Emprgase para separar aceite e auga.
. Obtense as o sal nas salinas.
. Serve para separar dous slidos con distinto tamao.
5 Escribe debaixo das imaxes o cambio de estado que se est producindo

en cada unha delas.
A. B. C.

7
CONTROL B

Como se chama a temperatura que se alcanza cando o ferro pasa de slido a lquido?
E cando o alcohol pasa de lquido a gas?
7 As vas polas que pasan os trens estn compostas por barras de ferro.
Cando se constren, dixase un espazo entre barra e barra. Por que cres
que se deixa esta separacin entre barra e barra?
8 Considrase unha reaccin qumica o paso de auga lquida a vapor de auga?

Razoa a resposta.
9 Relaciona as columnas.
Arde un papel e transfrmase en dixido de carbono e cinza.
oxidacin
Nela estn implicadas algunhas bacterias e fermentos durante
fermentacin a producin dalgns alimentos.
combustin Unha substancia combnase con osxeno e transfrmase
noutra substancia diferente.
10 Pon un exemplo de situacin da ta vida diaria en que se produza unha

reaccin qumica.

7 A enerxa e os cambios da materia CONTROL A
Nome Data
1 Escribe o nome das formas de enerxa que estudaches e pon un exemplo de situacin
onde se manifeste cada unha delas.
2 Explica as diferenzas existentes entre unha substancia pura e unha mestura. Despois, pon
un exemplo de cada unha delas.
3 Contesta as preguntas.
Que son as aliaxes?
Por que son tiles para as persoas? Xustifica a resposta cun exemplo.
4 Pon tres exemplos de mtodos para a separacin de mesturas e explica en que consiste
cada un deles.
5 Determina, en cada unha das seguintes situacins, o cambio de estado que

se produce e se implica unha perda ou unha ganancia de calor.
Ponse unha pota na vitrocermica para ferver auga e, ao cabo dun anaco, est baleira.
As flores dun xardn teen gotas de orballo.
Un xeo sobre unha mesa acaba transformndose en auga lquida.

7
CONTROL A
6 Explica as diferenzas e semellanzas entre as temperaturas de fusin

e de ebulicin dunha substancia.
7 Explica a relacin que existe entre a calor, a temperatura dos corpos

e o cambio de volume destes.
8 Determina cal das seguintes imaxes

A B
se corresponde cunha reaccin qumica
e explica por que.
9 Explica en que consisten as seguintes reaccins qumicas.

Oxidacin:
Combustin:
Fermentacin:
10 Que reaccin qumica se emprega xeralmente na industria alimentaria?

Que produtos obtemos dela?

8 A electricidade e o magnetismo CONTROL B
Nome Data
1 Que a carga elctrica dun corpo?
2 Completa as seguintes frases coas palabras axeitadas.

Un corpo que presenta as mesmas cargas positivas ca negativas considrase electricamente
Cando un corpo presenta mis cargas positivas ca negativas, est cargado .
Un corpo est cargado cando ten mis cargas negativas ca positivas.
3 Os signos + e dos obxectos das imaxes que podes observar a continuacin

representan as sas cargas elctricas. Debuxa as frechas necesarias en cada imaxe
para indicar se se atraern ou se repelern.
A B C
4 Define imn e explica brevemente as sas caractersticas principais.
5 Escribe debaixo das fotografas o tipo de forza magntica que se dar en cada caso.
A. B. C.

8
CONTROL B
6 Que lles pasa s cargas elctricas cando se encontran cun material

condutor? E cando se encontran cun material illante?
7 Explica brevemente o funcionamento dun electroimn.
8 Escribe o nome do efecto que a corrente elctrica produce en cada un

dos seguintes aparellos.
Pantalla dun ordenador: .
Calefactor elctrico: .
Batera recargable: .
Coche elctrico: .
9 Relaciona as columnas.
Posen no seu interior substancias con enerxa qumica
alternadores que utilizan para producir electricidade.
bateras Producen enerxa elctrica grazas ao xiro de grandes
imns que hai no seu interior.
paneis fotovoltaicos
Transforman a luz en enerxa elctrica.
10 Determina o nome dos elementos dun circuto elctrico que representan os seguintes
smbolos.
A. C.
+
B. D.

8 A electricidade e o magnetismo CONTROL A
Nome Data
1 Por que tras refregar un bolgrafo contra un xersei de la, se o achegamos a uns anacos
de papel, estes quedan pegados a el?
2 Define os tres estados en que se pode encontrar un corpo en funcin

da carga elctrica que presente.
3 Se dous corpos se repelen, estarn cargados positivamente ou negativamente?

Razoa a resposta.

Que o magnetismo?
Por que o magnetismo terrestre tan til para as persoas?
5 Escribe un exemplo de situacin onde se dean os seguintes tipos de forzas.

Forzas magnticas de atraccin.
Forzas magnticas de repulsin.

8
CONTROL A
6 Explica en que consiste a corrente elctrica e pon dous exemplos de materiais

condutores e outros dous de materiais illantes.
7 Di o que un electroimn e un alternador. Explica como ambos relacionan

o magnetismo e a corrente elctrica.
8 Pon un exemplo de aparello para cada un dos seguintes efectos producidos

pola corrente elctrica.
Efecto mecnico. .
Efecto calorfico. .
Efecto qumico. .
Efecto luminoso. .
9 Determina os xeradores a que se refire cada un dos seguintes enunciados.

. Posen no seu interior substancias con enerxa qumica
que se utiliza para producir electricidade.
. Producen enerxa elctrica grazas ao xiro de grandes

imns que hai no seu interior.
. Transforman a luz en enerxa elctrica.
10 Fai un debuxo esquemtico

dun circuto elctrico,
especificando nesa
representacin o nome
de cada un dos seus elementos.

Avaliacin do terceiro trimestre CONTROL B
Nome Data
1 Relaciona ambas as columnas.

Unha pila fai funcionar un reprodutor de CD.
enerxa nuclear
Un barco transatlntico utiliza uranio para navegar.
enerxa luminosa
Un bloque de formign encntrase suspendido
enerxa qumica a cen metros de altura colgado dun guindastre.
enerxa mecnica Tras recibir un raio de sol, un panel fotovoltaico
xera enerxa elctrica.
2 Marca cun X as mesturas heteroxneas.
mineral. bote con lentellas e

sopa de fideos. garavanzos. rocha de granito.
vaso de auga con sal.
3 Para cada un dos seguintes mtodos de separacin de mesturas, pon un exemplo

de mestura que separaras.
Decantacin:
Evaporacin:
Destilacin:
Filtracin:
4 Escribe nos cadros P se implica unha perda de calor e G se implica unha ganancia.
evaporacin fusin solidificacin

condensacin sublimacin ebulicin
5 Explica a reaccin qumica que se produciu no obxecto da fotografa.

CONTROL B
6 Que o magnetismo?
7 Como se denomina o instrumento que utilizamos para orientarnos aproveitando

o magnetismo terrestre?
8 Observa os obxectos das seguintes fotografas e escribe debaixo de cada unha

delas o efecto da corrente elctrica que aproveitan para funcionar.
A. B. C. D.
9 Escribe nos cadros os nomes dos compoentes do circuto elctrico representado

a continuacin.
10 Debuxa nos cadros os smbolos dos compoentes citados debaixo de cada un.
lmpada cable condutor pila interruptor

Avaliacin do terceiro trimestre CONTROL A
Nome Data
1 Escribe debaixo de cada imaxe a forma de enerxa que se d na situacin representada.
A. B. C. D.
2 Explica as diferenzas existentes entre as mesturas heteroxneas e as homoxneas

e pon un exemplo de cada unha delas.
3 Observa as fotografas e escribe debaixo o nome do mtodo de separacin de mesturas que

empregaras con cada un dos aparellos.
A. B. C. D.
4 Pon dous exemplos de cambios de estado que impliquen unha ganancia de calor e outros
dous que impliquen unha perda de calor.
Ganancia de calor.
Perda de calor.
5 Explica detalladamente o proceso que se d durante unha combustin e pon un exemplo

deste.

CONTROL A

Que a magnetita?
Que propiedades ten?
7 Observa a fotografa e contesta.

Como se denomina o instrumento da fotografa?
En que consiste o seu funcionamento?
8 Escribe o nome dos efectos da corrente elctrica definidos a continuacin.

: a corrente elctrica emprgase para producir un movemento.
: a corrente elctrica, ao pasar por un material condutor,

fai que a temperatura deste aumente.
: a corrente elctrica converte en imns algns materiais

que antes non o eran.
9 Une mediante unha frecha cada compoente elctrico coa sa funcin.

Nel frmase a enerxa elctrica.
interruptor Conduce a corrente elctrica desde o xerador
receptor cara aos outros compoentes do circuto.
cable Interrompe ou restablece a corrente elctrica.
xerador Ao recibir a corrente elctrica, convrtea

en movemento, calor, luz
10 Representa graficamente
un circuto que funciona
cunha pila e permite
acender unha lmpada
ao accionar un interruptor.

Avaliacin do terceiro trimestre CONTROL E
Nome Data
1 Pon un exemplo de situacin en que ocorran as seguintes formas de enerxa.

Enerxa mecnica. .
Enerxa qumica. .
Enerxa nuclear. .
Enerxa calorfica. .
2 Explica o que son as aliaxes. En que tipo de mesturas se engloban? Xustifica a resposta.
3 Explica brevemente en que consisten os seguintes mtodos de separacin de mesturas.

Decantacin:
Evaporacin:
Destilacin:
4 Pon un exemplo dos seguintes cambios de estado.

Sublimacin. .
Condensacin. .
Ebulicin. .
5 Explica as diferenzas e semellanzas existentes entre a oxidacin e a combustin,

e pon un exemplo de cada unha delas.
6

CONTROL E
6 En que se parecen e en que se diferencian os imns naturais e os artificiais?
7 Explica o funcionamento dun comps e indica a propiedade do noso planeta

que utiliza para funcionar.
8 Explica en que consisten os seguintes efectos da corrente elctrica.

Efecto magntico:
Efecto calorfico:
Efecto mecnico:
9 Nomea os compoentes principais dun circuto elctrico e explica brevemente

a sa funcin.
: .
: .
: .
: .
10 Representa graficamente
un circuto que funciona
cunha batera e permite
que soe un timbre
e se acendan das lmpadas
ao accionar un pulsador.

Avaliacin final CONTROL B
Nome Data
1 Completa as seguintes oracins coas palabras axeitadas.

O proceso polo cal obtemos nutrientes dos alimentos denomnase .
As glndulas anexas son o eo , que segregan

no intestino o zume ea ,
respectivamente.
A absorcin dos nutrientes prodcese a travs das intestinais

no intestino .
2 Nomea os rganos que forman parte das vas respiratorias.
3 Escribe nos cadros V se se trata dunha vea e A se se trata dunha arteria.

cava superior aorta cartide cava inferior xugular
4 Rubn est experimentando no seu corpo cambios tanto fsicos coma emocionais
e mentais.
Como se chama este conxunto de cambios?
En que etapa da sa vida est Rubn?
5 Escribe nos cadros nmeros do 1 ao 6 para ordenar os niveis de organizacin

dos seres vivos pluricelulares. Despois, pon un exemplo de cada un deles.
rgano. Exemplo:
organismo. Exemplo:
aparello. Exemplo:
clula. Exemplo:
sistema. Exemplo:
tecido. Exemplo:

CONTROL B
6 Escribe V se verdadeiro e F se falso.

Os rptiles, os anfibios e os peixes teen a pel cuberta de escamas.
Os mamferos e as aves respiran por pulmns.
Os artrpodos teen esqueleto, pero externo.
Todos os equinodermos estn cubertos de pugas.
Algns vermes teen patas.
7 Relaciona correctamente ambas as columnas.

As sas sementes frmanse en pias.
musgos Reprodcense mediante sementes.
fentos As sas flores adoitan ser grandes e vistosas.
ximnospermas Reprodcense mediante esporas.
anxiospermas As sas esporas encntranse dentro da cpsula.

O seu talo groso e subterrneo.
8 Escribe debaixo de cada fotografa o nome do reino a que pertence o organismo

que aparece nela.
A. B. C. D.
9 Nomea as reaccins qumicas definidas a continuacin.

: despois de producirse este tipo de reaccin, desprndese
gran cantidade de calor e, xeralmente, prodcese dixido de carbono.
: estas reaccins prodcense pola accin de bacterias ou de fermentos.
: ocorre cando algns materiais, a mido metais, se combinan

con osxeno.
10 En que casos se repelen dous corpos electrizados? E cando se atraen?

Avaliacin final CONTROL A
Nome Data
1 Constre oracins coas seguintes palabras.

alimentos dixestin nutrientes
delgado bile pncreas glndulas anexas zume pancretico fgado
nutrientes pilosidades delgado absorcin
2 Explica a disposicin dos rganos que constiten as vas respiratorias dentro do aparello
respiratorio.
3 Explica a funcin das veas e das arterias e pon tres exemplos de cada unha delas.
4 Explica brevemente o que a puberdade e os cambios que se producen durante

esta etapa da vida.
5 Escribe en orde os niveis de organizacin dos seres vivos pluricelulares

e pon un exemplo de cada un deles.
1. 4.
2. 5.
3. 6.

CONTROL A
6 Le as seguintes oracins, sublia a parte incorrecta e escrbeas correctamente.

Os rptiles, os anfibios e os peixes teen a pel cuberta de escamas.
Todos os equinodermos estn cubertos de pugas.
Os mamferos teen plumas e as aves, pelo.
7 Completa a tboa.
rganos que
Reprodcense conteen
Tipo de talo Flores
mediante as esporas
ou as sementes
Musgos
Fentos soros
Ximnospermas leoso
Anxiospermas grandes e vistosas
8 Explica as diferenzas e semellanzas entre:

Algas e protozoos.
Bacterias e fungos.
9 Nomea as reaccins qumicas que estudaches.
10 Representa esquematicamente os 3 casos

de forzas de atraccin e repulsin entre
2 obxectos electrizados que se poden dar,
debuxando as frechas e signos + e
que sexan necesarios.

1 A nutricin I: dixestin e respiracin TEST
Nome Data
1 Que proceso biolxico empregamos para obter a enerxa dos nutrientes?

a. A inspiracin do osxeno.
b. A queima de graxas.
c. A respiracin celular.
2 Os grupos en que se clasifican os nutrientes son

a. azucres, aceites, protenas, vitaminas e auga mineral.
b. hidratos de carbono, lpidos, protenas, vitaminas, auga e sales minerais.
c. froitas, verduras, carnes, graxas, auga e sales minerais.
3 A papa con alimentos parcialmente dixeridos que se forma no estmago

denomnase
a. quimo. b. bolo alimenticio. c. quilo.
4 A absorcin de nutrientes durante o proceso dixestivo prodcese

a. nas glndulas anexas.
b. nas pilosidades intestinais.
c. nos pregamentos intestinais.
5 Cal dos seguintes rganos non forma parte das vas respiratorias?
a. Esfago. b. Farinxe. c. Larinxe.
6 Os pulmns estn protexidos

a. polo peito.
b. pola caixa torcica.
c. polos bronquolos.
7 Durante a expiracin, a caixa torcica e os pulmns

a. expndense. b. diltanse. c. contrense.
8 O intercambio de gases prodcese nos

a. bronquios.
b. bronquolos.
c. alvolos.
9 Unha dieta saudable debe ser

a. equilibrada. b. sustentable. c. deliciosa.
10 A actitude mis intelixente fronte ao tabaco

a. fumar cigarros electrnicos.
b. fumar s un ou dous cigarros ao da.
c. non empezar a fumar.

2 A nutricin II: circulacin e excrecin TEST
Nome Data
1 As clulas que defenden o noso corpo fronte s infeccins son

a. os glbulos brancos. b. as plaquetas. c. os glbulos vermellos.
2 Cales son os vasos sanguneos mis grosos e elsticos do noso sistema

circulatorio?
a. As veas. b. Os capilares. c. As arterias.
3 As aurculas conctanse cos ventrculos mediante

a. arterias.
b. cmaras.
c. vlvulas.
4 O movemento de contraccin do corazn denomnase

a. latexo cardaco.
b. sstole.
c. distole.
5 Cales son os dous tipos de circulacin do sistema circulatorio humano?

a. Circulacin pulmonar e circulacin xeral.
b. Circulacin pulmonar e circulacin cardaca.
c. Circulacin pulmonar e circulacin orgnica.
6 Cales son os rganos ou aparellos que levan a cabo a funcin de excrecin?

a. O aparello excretor, as glndulas sudorparas e os pulmns.
b. O aparello excretor e o intestino.
c. O aparello excretor e o sistema circulatorio.
7 O tubo que comunica a vexiga da urina co exterior do corpo

a. o urinario. b. o urter. c. a uretra.
8 A funcin que cumpren os riles no aparello excretor consiste en

a. extraer a urina do sangue.
b. filtrar o sangue e reter as substancias de refugo que transporta.
c. expulsar a urina ao exterior do corpo.
9 Cada glndula sudorpara comuncase co exterior a travs

a. dun pelo. b. dun poro. c. dun capilar.
10 Marca a opcin verdadeira.

a. O infarto de miocardio prodcese porque se deposita graxa no corazn.
b. O infarto de miocardio pode provocar a arteriosclerose.
c. A arteriosclerose pode provocar o infarto de miocardio.

3 A reproducin TEST
Nome Data
1 Marca a resposta correcta.

a. Durante a puberdade prodcense cambios no fsico e na forma de ser e de pensar.
b. A puberdade comeza coa adolescencia.
c. A adolescencia comeza coa puberdade.
2 Durante o embarazo, o menio desenvlvese

a. no tero.
b. na vulva.
c. na vaxina.
3 Cal dos seguintes rganos unha glndula?

a. A prstata.
b. A uretra.
c. O testculo.
4 A sada ao exterior, a travs da vaxina, dun vulo maduro xunto a unha pequena
cantidade de sangue denomnase
a. menstruacin.
b. menopausa.
c. expulsin.
5 Con que frecuencia se producen os espermatozoides nos testculos?

a. Cada 28 das.
b. Cada 7 das.
c. Continuamente.
6 Os espermatozoides chegan vaxina durante

a. a fecundacin. b. a cpula. c. a menstruacin.
7 Tras a unin do vulo e o espermatozoide, xrase unha nova clula chamada

a. embrin. b. feto. c. cigoto.
8 Cal a ltima fase do parto, na cal se expulsa a placenta?

a. A expulsin. b. A dilatacin. c. O libramento.
9 Que un urlogo?
a. O mdico encargado da sade dos rganos sexuais do aparello urinario.
b. O mdico encargado da sade dos rganos sexuais do aparello reprodutor masculino.
c. O mdico encargado da sade dos rganos sexuais do aparello reprodutor feminino.
10 Marca a enfermidade que se pode previr cunha vacina.

a. Cancro de mama. b. Cancro de colo de tero. c. Cancro de prstata.

Primeiro trimestre TEST
Nome Data
1 Os grupos en que se clasifican os nutrientes son

a. froitas, verduras, carnes, auga e sales minerais.
b. glcidos, lpidos, protenas, vitaminas, auga e sales minerais.
c. froitas, verduras, carne e peixe.
2 Que aparello se encarga de expulsar os refugos dos alimentos?

a. O aparello excretor.
b. O aparello dixestivo.
c. O aparello respiratorio.
3 Durante a expiracin
a. a caixa torcica contrese e sae o aire dos pulmns.
b. a caixa torcica expndese e sae o aire dos pulmns.
c. a caixa torcica contrese e entra o aire aos pulmns.
4 As cmaras do corazn comuncanse por

a. aurculas. b. ventrculos. c. vlvulas.
5 Os glbulos brancos
a. axudan a pechar as feridas cando se produce unha hemorraxia.
b. defenden o noso corpo das infeccins.
c. transportan o osxeno e son de cor branca.
6 Cal destes rganos non pertence ao aparello excretor?

a. Ril. b. Uretra. c. Intestino groso.
7 Cal das seguintes afirmacins non correcta?

a. Unha nena, ao nacer, xa ten todos os vulos nos seus ovarios.
b. Os espermatozoides fabrcanse nos testculos desde a puberdade.
c. A fecundacin a unin do ovario e o espermatozoide.
8 Como se chama a primeira clula que se forma tras a fecundacin?

a. Cigoto. b. Embrin. c. Feto.
9 Ao embrin chganlle os nutrientes e o osxeno a travs

a. da placenta.
b. do lquido amnitico.
c. do cordn umbilical.
10 A expulsin da placenta ao final do parto chmase

a. libramento. b. dilatacin. c. expulsin.

4 A organizacin dos seres vivos TEST
Nome Data
1 En funcin do nmero de clulas que tean os seres vivos, estes clasifcanse en

a. unicelulares e multicelulares.
b. unicelulares e pluricelulares.
c. simples e complexos.
2 Onde se encontran os orgnulos dunha clula?

a. Dentro do ncleo.
b. No citoplasma.
c. Pegados membrana.
3 Que elementos estn presentes nas clulas vexetais pero non nas animais?
a. A parede celular.
b. Os cloroplastos.
c. a e b son correctas.
4 Polo xeral, as clulas vexetais presentan unha forma

a. prismtica.
b. circular.
c. ameboide.
5 Como se chama a unin de clulas do mesmo tipo?

a. organismo.
b. rgano.
c. tecido.
6 A agrupacin de rganos diferentes ou de varios sistemas funcionando de maneira

coordinada para realizar un traballo denomnase
a. organismo. b. sistema. c. aparello.
7 A unin de varios tecidos que funcionan de forma conxunta denomnase

a. aparello. b. sistema. c. rgano.
8 Marca a resposta correcta.

a. Todos os organismos presentan todos os niveis de organizacin.
b. Non todos os organismos presentan todos os niveis de organizacin.
c. Os seres vivos unicelulares non se poden considerar organismos.
9 Cal dos seguintes tecidos animais cumpre unha funcin protectora?

a. O tecido epitelial. b. O tecido seo. c. O tecido adiposo.
10 Cal dos seguintes tecidos serve de almacn de substancias?

a. O parnquima. b. O sber. c. O tecido epidrmico.

5 A clasificacin dos seres vivos TEST
Nome Data
1 En cal destes reinos non hai seres vivos que sexan capaces de fabricar
o seu propio alimento?
a. Fungos.
b. Protistas.
c. Bacterias.
2 Todas as bacterias
a. fabrican o seu propio alimento.
b. son unicelulares.
c. vense a simple vista.
3 Marca o grupo de animais que non respiran por pulmns durante toda a sa vida.
a. Aves.
b. Rptiles.
c. Anfibios.
4 Que tipo de animal unha pntega?

a. Un anfibio. b. Un rptil. c. Un peixe.
5 Cal destes animais non un invertebrado?

a. Ourizo de mar. b. Serpe. c. Caracol.
6 Que grupo de animais presenta un esqueleto interno formado por placas?

a. Os equinodermos. b. Os artrpodos. c. Os vertebrados.
7 A cpsula un avultamento onde se encontran as esporas

a. dos fentos. b. dos musgos. c. das plantas sen flores.
8 Como o talo dos fentos?

a. Moi pequeno e sen vasos condutores.
b. Groso e con moitas ramas que saen superficie.
c. Groso e subterrneo.
9 A maiora das ximnospermas

a. son de folla caduca.
b. son de folla perenne.
c. carecen de follas.
10 Cales son as plantas que producen froitos?

a. As rbores.
b. As plantas ximnospermas.
c. As plantas anxiospermas.

6 Os fungos e outros reinos TEST
Nome Data
1 Cales son os dous principais grupos en que se clasifican os fungos?

a. Cogomelos e fermentos.
b. Mofos e cogomelos.
c. Unicelulares e pluricelulares.
2 Como se denomina a asociacin dun fungo e unha alga?

a. Lique.
b. Fungo vexetal.
c. Fungo acutico.
3 O elemento dos fungos a partir do cal se xera un novo fungo

a. o cogomelo.
b. a espora.
c. o micelio.
4 Na elaboracin do vio participan uns fungos chamados

a. nscaros.
b. mofos.
c. fermentos.
5 Algns protozoos desprzanse mediante falsos ps ou

a. cilios. b. flaxelos. c. pseudpodos.
6 As algas verdes, as algas pardas e as algas vermellas son

a. algas cosmticas. b. algas unicelulares. c. algas pluricelulares.

a. As bacterias non se consideran autnticos seres vivos.
b. Todas as bacterias producen enfermidades nas persoas.
c. As bacterias habitan todos os lugares do noso planeta.
8 As bacterias con forma de coma son os

a. cocos. b. vibrins. c. bacilos.
9 Os grupos de bacterias que viven no noso corpo reciben o nome de

a. antibitico. b. fauna. c. flora.
10 Como se transmiten os virus dunhas persoas a outras?

a. Polo aire ou por contacto fsico.
b. Mediante cilios, pseudpodos ou flaxelos.
c. Voando.

Segundo trimestre TEST
Nome Data
1 O requisito para considerar que un determinado ser est vivo que realice
as tres funcins vitais, que son:
a. nacemento, vida e morte.
b. alimentacin, expresin e emocin.
c. nutricin, relacin e reproducin.
2 Cal destes elementos est presente nas clulas vexetais pero

non nas animais?
a. Membrana plasmtica.
b. Parede celular.
c. Ncleo.
3 Que funcin cumpre o parnquima nas plantas?

a. Protectora.
b. Transporte de substancias.
c. Almacn de substancias.
4 Marca o reino en que todos os seus representantes sexan unicelulares.

a. Protistas. b. Fungos. c. Bacterias.
5 A que grupo de animais pertencen os polbos?

a. Aos peixes. b. Aos moluscos. c. s medusas.
6 En que grupo de plantas as follas adoitan ser en forma de agulla ou de escama?

a. Fentos. b. Ximnospermas. c. Anxiospermas.
7 Como se denomina a parte subterrnea dos fungos con cogomelo?

a. Talo. b. Raz. c. Micelio.
8 O tripanosoma desprzase mediante o movemento

a. do flaxelo. b. dos seudpodos. c. dos cilios.
9 Que forma presentan as bacterias de tipo bacilo?

a. Forma de coma.
b. Forma circular.
c. Forma alargada.
10 Cal a forma de evitar contaxiarse por algunhas das enfermidades

producidas polos virus?
a. Non sar da casa.
b. Ir sempre con mscara e traxe protector.
c. Poer as vacinas oportunas.

7 A enerxa e os cambios da materia TEST
Nome Data
1 A enerxa que, nas pilas, se transforma en enerxa elctrica chmase enerxa

a. mecnica. b. nuclear. c. qumica.
2 Marca a substancia pura.

a. Cuarzo. b. Aceiro. c. Auga de mar.
3 unha mestura homoxnea

a. a sopa de fideos.
b. a auga de mar.
c. a macedonia de froitas.
4 As aliaxes son un tipo de

a. mesturas heteroxneas.
b. disolucins.
c. mesturas homoxneas.
5 O mtodo mis indicado para separar unha mestura de auga e azucre a

a. filtracin.
b. evaporacin.
c. destilacin.
6 Que proceso ocorre cando unha substancia pasa de estado slido

a estado gasoso?
a. Vaporizacin. b. Evaporacin. c. Sublimacin.
7 Cal a temperatura de fusin da auga?

a. 100 C. b. 2 C. c. 0 C.
8 Marca a reaccin qumica.

a. Unha barra de ferro crtase pola metade e transfrmase en das barras
de ferro.
b. Quntase alcohol lquido nun cazo e convrtese en alcohol en estado gasoso.
c. A gasolina do motor dun coche que est funcionando transfrmase en dixido de carbono
e vapor de auga.
9 Unhas tesoiras feitas de ferro adquiriron unha cor avermellada. Que tipo de reaccin
qumica experimentou?
a. Fermentacin. b. Oxidacin. c. Combustin.
10 Que tipo de reaccin qumica se leva a cabo na elaboracin da cervexa con fermentos?
a. Combustin.
b. Fermentacin.
c. Oxidacin.

8 A electricidade e o magnetismo TEST
Nome Data
1 Os corpos que presentan a mesma cantidade de cargas negativas e positivas

son electricamente
a. igualados. b. neutros. c. isoelctricos.
2 Que ocorrer se achegamos un obxecto cargado positivamente a outro cargado

negativamente?
a. Os obxectos repeleranse.
b. Os obxectos atraeranse.
c. Non ocorrer nada, xa que as cargas positivas e as negativas se anulan.
3 Os dous polos dun imn denomnanse

a. polo positivo (+) e polo negativo ().
b. polo leste (L) e polo oeste (O).
c. polo norte (N) e polo sur (S).
4 Por que o magnetismo terrestre resulta til para as persoas?

a. Porque nos podemos orientar mediante o comps.
b. Porque podemos pegar obxectos de ferro superficie terrestre.
c. Porque a forza que evita que saiamos voando cando saltamos.
5 Cal destes un material condutor da corrente elctrica?

a. Madeira. b. Plstico. c. Aceiro.
6 Cal destes un material illante da corrente elctrica?

a. Cobre. b. Cristal. c. Ferro.
7 Unha barra de ferro arredor da cal se enrola un cable condutor chmase

a. alternador. b. electroimn. c. xerador.
8 Cando conectamos un trade a un enchufe, prodcese un efecto

a. sonoro. b. calorfico. c. mecnico.
9 Nun circuto elctrico, o elemento que corta ou restablece a corrente elctrica

a. o interruptor.
b. o receptor.
c. o xerador.
10 Marca o xerador que transforma a luz en enerxa elctrica.

a. Batera.
b. Alternador.
c. Panel fotovoltaico.

Terceiro trimestre TEST
Nome Data
1 Que forma de enerxa ten un tarro que cae desde unha terraza a 50 metros de altura?
a. Enerxa qumica. b. Enerxa trmica. c. Enerxa mecnica.
2 Un anel de ouro macizo est formado por

a. unha mestura homoxnea. b. unha aliaxe. c. unha substancia pura.
3 Marca a mestura que separaras mediante o mtodo de decantacin.

a. Auga e alcohol. b. Auga e aceite. c. Auga con sal.
4 A auga, cando alcanza os 100 C, comeza a ferver e pasa a estado gasoso rapidamente.
Como se chama este proceso?
a. Evaporacin. b. Ebulicin. c. Vaporizacin.
5 Cal das seguintes unha reaccin qumica?

a. Un vaso de cristal cae ao chan e fai rudo, transformndose en anacos de cristal.
b. Un anaco de tea quimase e convrtese en cinza e dixido de carbono.
c. Tres litros de auga lquida conxlanse e transfrmanse en tres quilos de xeo.
6 Un obxecto electricamente neutro aquel que

a. non est composto por ningn tipo de carga elctrica.
b. ten unha cantidade moi baixa de cargas elctricas, tanto positivas coma negativas.
c. ten a mesma cantidade de cargas positivas ca de cargas negativas.
7 Se ao achegar dous obxectos electrizados se repelen, estarn cargados

a. positivamente.
b. negativamente.
c. a e b son correctas.
8 Un material a travs do cal as cargas elctricas se moven con facilidade un

a. material condutor.
b. material illante.
c. material electrizado.
9 Unha barra de ferro cun cable condutor enrolado, que sa vez est conectado
a unha pila, un
a. imn natural.
b. alternador.
c. electroimn.
10 Nun ventilador, a electricidade xera un efecto

a. calorfico. b. mecnico. c. sonoro.

Avaliacin final TEST
Nome Data
1 Cales dos seguintes nutrientes nos achegan enerxa de forma rpida?

a. Os hidratos de carbono. b. As vitaminas. c. Os lpidos.
2 Como se chama o zume que segrega o fgado?

a. Zume gstrico.
b. Zume intestinal.
c. Bile.
3 En que parte dos pulmns se produce o intercambio de gases?

a. Nos bronquios.
b. Nos bronquolos.
c. Nos alvolos pulmonares.
4 O aire sae dos pulmns tras a contraccin da caixa torcica e os pulmns,

o cal ocorre durante a
a. inspiracin. b. expiracin. c. transpiracin.
5 Cales son os vasos sanguneos encargados de levar o sangue desde os rganos

ata o corazn?
a. As arterias. b. Os capilares. c. As veas.

a. Os riles encrganse de filtrar o sangue e reter os nutrientes que transporta.
b. As glndulas sudorparas participan na funcin de excrecin.
c. As uretras son os condutos que transportan a urina desde os riles ata a vexiga
da urina.
7 Durante a puberdade desenvlvense os caracteres sexuais

a. primarios. b. secundarios. c. terciarios.
8 Que son os vulos e os espermatozoides?

a. As clulas sexuais masculinas e femininas, respectivamente.
b. As clulas sexuais femininas e masculinas, respectivamente.
c. Os rganos reprodutores feminino e masculino, respectivamente.
9 Cal dos seguintes elementos est presente nas clulas vexetais pero
non nas animais?
a. A parede celular. b. A membrana celular. c. O ncleo.
10 Marca o nivel de organizacin mis complexo.

a. Aparello. b. rgano. c. Sistema.

AVALIACIN FINAL TEST
11 Todos os rptiles
a. carecen de patas.
b. teen a pel cuberta de escamas.
c. respiran por branquias.
12 Que animais presentan un esqueleto interno feito de placas?

a. Os vertebrados. b. Os equinodermos. c. Os artrpodos.
13 As esporas dos fentos frmanse

a. nas cpsulas. b. nos soros. c. nas pias.
14 As sas follas poden ser caducas ou perennes, e poden ser herbas, arbustos ou rbores.
De que tipo de plantas estamos falando?
a. Das plantas sen flores.
b. Das ximnospermas.
c. Das anxiospermas.

a. Todos os fungos son beneficiosos para o ser humano.
b. Todos os protistas son unicelulares.
c. Todas as bacterias son unicelulares.
16 Cales destes organismos fabrican o seu propio alimento?

a. Os protozoos. b. Os fungos. c. As algas.
17 En que procesos se produce a transformacin dunhas substancias noutras?

a. Nas reaccins qumicas.
b. Nos cambios de estado.
c. Na separacin de mesturas.
18 As substancias pasan de estado slido a estado lquido cando alcanzan

a temperatura de
a. vaporizacin. b. ebulicin. c. fusin.
19 A magnetita
a. un imn artificial.
b. un imn natural.
c. un mineral electrizado.
20 Nun circuto elctrico, o elemento encargado de producir a enerxa elctrica o

a. cable. b. xerador. c. enchufe.

Estnares
Estndares de aprendizaxe da rea de Ciencias
da Natureza para Educacin Primaria*
BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA
1.1. Busca, selecciona e organiza informacin concreta e relevante, analzaa, obtn

conclusins, comunica a sa experiencia, reflexiona acerca do proceso seguido e
comuncao oralmente e por escrito.
1.2. Utiliza medios propios da observacin.
1.3. Consulta e utiliza documentos escritos, imaxes e grficos.
1.4. Desenvolve estratexias axeitadas para acceder informacin dos textos de carc-
ter cientfico.
2.1. Manifesta autonoma na planificacin e execucin de accins e tarefas e ten

iniciativa na toma de decisins.
3.1. Utiliza, de maneira adecuada, o vocabulario correspondente a cada un dos bloques

de contidos.
3.2. Expn oralmente de forma clara e ordenada contidos relacionados coa rea, mani-
festando a comprensin de textos orais e/ou escritos.
4.1. Usa de forma autnoma o tratamento de textos (axuste de pxina, insercin de

ilustracins ou notas, etc.).
4.2. Fai un uso axeitado das tecnoloxas da informacin e a comunicacin como recur-
so de lecer.
4.3. Coece e emprega as medidas de proteccin e seguridade persoal que debe

utilizar no uso das tecnoloxas da informacin e a comunicacin.
4.4. Presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa, en soporte papel e

dixital.
4.5. Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, mostrando
habilidades para a resolucin pacfica de conflitos.
4.6. Coece e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos

materiais de traballo.
5.1. Realiza experiencias sinxelas e pequenas investigacins: formulando problemas,

enunciando hipteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusins
e comunicando os resultados.
* Real decreto 126/2014, do 28 de febreiro, polo que se establece o currculo bsico da Educacin Primaria.
5.2. Realiza un proxecto, traballando de forma individual ou en equipo, e presenta un
informe utilizando soporte papel e/ou dixital, recollendo informacin de diferentes
fontes (directas, libros, Internet), con diferentes medios e comunicando de forma
oral a experiencia realizada, apoindose en imaxes e textos escritos.
BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE
1.1. Identifica e localiza os principais rganos implicados na realizacin das funcins

vitais do corpo humano: nutricin (aparellos respiratorio, dixestivo, circulatrio e
excretor), reproducin (aparello reprodutor) e relacin (rganos dos sentidos,
sistema nervioso, aparello locomotor).
2.1. Identifica e describe as principais caractersticas das funcins vitais do ser

humano.
2.2. Identifica as principais caractersticas dos sistemas do corpo (aparellos respirato-

rio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor) e explica as sas principais
funcins.
3.1. Recoece estilos de vida saudables e os seus efectos sobre o coidado e o man-
temento dos diferentes rganos e aparellos.
3.2. Identifica e valora hbitos saudables para previr enfermidades e mantn unha
conduta responsable.
3.3. Identifica e adopta hbitos de hixiene, coidado e descanso.
3.4. Coece e explica os principios das dietas equilibradas, identificando as prcticas

saudables para previr e detectar os riscos para a sade.
3.5. Recoece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.
3.6. Observa, identifica e describe algns avances da ciencia que melloran a sade
(medicina, producin e conservacin de alimentos, potabilizacin da auga, etc.).
3.7. Coece e utiliza tcnicas de primeiros auxilios, en situacins simuladas e reais.
3.8. Identifica emocins e sentimentos propios, dos seus compaeiros e dos adultos,
manifestando condutas empticas.
3.9. Coece e aplica estratexias para estudar e traballar de maneira eficaz.
3.10. Reflexiona sobre o traballo realizado, saca conclusins sobre como traballa e
aprende e elabora estratexias para seguir aprendendo.
3.11. Planifica de forma autnoma e creativa actividades de lecer e tempo libre,

individuais e en grupo.
Ciencias da Natureza 6 85
3.12. Manifesta autonoma na planificacin e execucin de accins e tarefas;
desenvolve iniciativa na toma de decisins, identificando os criterios e as
consecuencias das decisins tomadas.
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
1.1. Identifica e explica as diferenzas entre seres vivos e seres inertes.
1.2. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos (clulas, tecidos, rganos,
aparellos e sistemas), identificando as principais caractersticas e funcins de cada
un deles.
2.1. Observa e identifica as caractersticas dos seres vivos. Clasifica os seres vivos
(reino animal, reino das plantas, reino dos fungos, outros reinos).
2.2. Observa directa e indirectamente, identifica caractersticas, recoece e clasifica

animais invertebrados.
2.3. Observa directa e indirectamente, identifica caractersticas, recoece e clasifica

animais vertebrados.
2.4. Observa directa e indirectamente, identifica caractersticas e clasifica plantas.
2.5. Utiliza guas na identificacin de animais e plantas.
2.6. Explica a importancia da fotosntese para a vida na Terra.
3.1. Identifica e explica as relacins entre os seres vivos. Cadeas alimentarias.

Poboacins, comunidades e ecosistemas.
3.2. Identifica e explica algunhas das causas da extincin de especies.
3.3. Observa e identifica as principais caractersticas e compoentes dun ecosistema.
3.4. Recoece e explica algns ecosistemas (pradara, charca, bosque, litoral e cidade)
e os seres vivos que neles habitan.
3.5. Observa e identifica diferentes hbitats dos seres vivos.
4.1. Mostra condutas de respecto e coidado cara aos seres vivos.
4.2. Usa a lupa e outros medios tecnolxicos nos diferentes traballos que realiza.
4.3. Manifesta unha certa precisin e rigor na observacin e na elaboracin dos

traballos.
4.4. Observa e rexistra algn proceso asociado vida dos seres vivos, utilizando os
instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolxicos apropiados, comunicando de
maneira oral e escrita os resultados.
4.5. Respecta as normas de uso, de seguridade e de mantemento dos instrumentos
de observacin e dos materiais de traballo.
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA
1.1. Observa, identifica, describe e clasifica algns materiais polas sas propiedades
(dureza, solubilidade, estado de agregacin, condutividade trmica).
2.1. Utiliza diferentes procedementos para a medida da masa e o volume dun corpo.
2.2. Identifica e explica fenmenos fsicos observables en termos de diferenzas de

densidade.
2.3. Identifica e explica as principais caractersticas da flotabilidade nun medio lquido.
3.1. Coece as leis bsicas que rexen fenmenos, como a reflexin da luz ou a trans-
misin da corrente elctrica.
3.2. Coece as leis bsicas que rexen os cambios de estado e as reaccins qumicas
(combustin, oxidacin e fermentacin).
4.1. Planifica e realiza sinxelas experiencias e pred cambios no movemento, na forma

ou no estado dos corpos por efecto das forzas ou das achegas de enerxa,
comunicando o proceso seguido e o resultado obtido.
4.2. Identifica e explica algunhas das principais caractersticas das diferentes formas
de enerxa: mecnica, lumnica, sonora, elctrica, trmica ou qumica.
4.3. Identifica e explica algunhas das principais caractersticas das enerxas

renovables e non renovables, identificando as diferentes fontes de enerxa, as
materias primas enerxticas e a sa orixe.
4.4. Identifica e explica os beneficios e riscos relacionados coa utilizacin da enerxa

(esgotamento, chuvia cida, radioactividade), expoendo posibles actuacins
para un desenvolvemento sustentable.
5.1. Identifica e expn as principais caractersticas das reaccins qumicas de combus-

tin, oxidacin e fermentacin.
5.2. Separa os compoentes dunha mestura mediante destilacin, filtracin,

evaporacin ou disolucin.
5.3. Observa de maneira sistemtica, aprecia e explica os efectos da calor no aumento

de temperatura e dilatacin dalgns materiais.
5.4. Identifica, experimenta e exemplifica algns cambios de estado e a sa
reversibilidade.
5.5. Investiga, a travs da realizacin de experiencias sinxelas, sobre diferentes

fenmenos fsicos e qumicos da materia: formulando problemas, enunciando
hipteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusins, comunican-
do resultados, manifestando competencia en cada unha das fases, as como no
coecemento das leis bsicas que rexen os fenmenos estudados.
5.6. Investiga, a travs da realizacin de experiencias sinxelas, para achegarse ao

coecemento das leis bsicas que rexen fenmenos como a reflexin da luz, a
transmisin da corrente elctrica, o cambio de estado e as reaccins qumicas
(combustin, oxidacin e fermentacin).
5.7. Respecta as normas de uso, seguridade e conservacin dos instrumentos e dos

materiais de traballo na aula e no centro.
BLOQUE 5. A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS
1.1. Identifica diferentes tipos de mquinas e clasifcaas segundo o nmero de pezas, a

maneira de accionalas e a accin que realizan.
1.2. Observa, identifica e describe algns dos compoentes das mquinas.
1.3. Observa e identifica algunha das aplicacins das mquinas e aparellos, e a sa

utilidade para facilitar as actividades humanas.
2.1. Constre algunha estrutura sinxela que cumpra unha funcin ou condicin para
resolver un problema a partir de pezas moduladas (unha escaleira, unha ponte, un
tobogn, etc.).
3.1. Observa e identifica os elementos dun circuto elctrico e constre un.
3.2. Observa, identifica e explica algns efectos da electricidade.
3.3. Expn exemplos de materiais condutores e illantes, argumentando a sa

exposicin.
3.4. Observa e identifica as principais caractersticas dos imns e relaciona electricida-

de e magnetismo.
3.5. Coece e explica algns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade.
4.1. Elabora un informe como tcnica para o rexistro dun plan de traballo, comunicando
de forma oral e escrita as conclusins.
4.2. Valora e describe a influencia do desenvolvemento tecnolxico nas condicins de
vida e no traballo.
4.3. Coece e explica algns dos avances da ciencia no fogar e na vida coti, na
medicina, na cultura e o lecer, na arte, a msica, o cine e o deporte, as como nas
tecnoloxas da informacin e a comunicacin.
4.4. Efecta buscas guiadas de informacin na rede.
4.5. Coece e aplica estratexias de acceso e traballo en Internet.
4.6. Utiliza algns recursos ao seu alcance, proporcionados polas tecnoloxas da

informacin, para comunicarse e colaborar.
Probas de avaliacin AVALIACIN INICIAL
ESTNDARES DE
INDICADORES DE LOGRO Actividades
APRENDIZAXE
Identifica e localiza os principais rganos implicados na realizacin das funcins
B2-1.1 1, 3, 5
vitais do corpo humano: nutricin, reproducin e relacin.
Identifica e describe as principais caractersticas das funcins vitais

B2-2.1 2, 4
do ser humano.
Identifica e describe a estrutura dos seres vivos (clulas, tecidos, rganos,

B3-1.2 aparellos e sistemas), identificando as principais caractersticas e funcins 6
de cada un deles.
Recoece e describe a estrutura dos seres vivos, identificando as principais

B3-1.3 7, 10
caractersticas e funcins de cada un deles.
Observa e identifica as caractersticas dos seres vivos. Clasifica os seres vivos

B3-2.1 8, 11
(reino animal, reino das plantas, reino dos fungos, outros reinos).
B3-2.4 Observa directa e indirectamente. Identifica caractersticas e clasifica plantas. 9
B4-2.1 Utiliza diferentes procedementos para a medida da masa e o volume dun corpo. 12
Planifica e realiza sinxelas experiencias e pred cambios no movemento,

B4-4.1 na forma ou no estado dos corpos por efecto das forzas ou das achegas 15
de enerxa; comunica o proceso seguido e o resultado obtido.
Identifica e explica algunhas das principais caractersticas das diferentes formas

B4-4.2 14
de enerxa: mecnica, lumnica, sonora, elctrica, trmica ou qumica.
Identifica e expn as principais caractersticas das reaccins qumicas

B4-5.1 13
de combustin, oxidacin e fermentacin.
Solucins
1. R. G. Comprobar que se rotulan polo menos O intercambio de gases prodcese
estas partes: a boca, a farinxe, o esfago, nos alvolos pulmonares.
o estmago, o intestino delgado, o intestino O sangue que pasa polos pulmns
groso, o ano. Tamn poden rotularse crgase de osxeno e queda libre
o fgado e o pncreas. de dixido de carbono.
O estmago segrega os zumes gstricos, 3. R. G.
o pncreas segrega o zume pancretico As arterias conducen o sangue desde
e o fgado segrega a bile. o corazn aos rganos. As veas levan
O proceso dixestivo ten tres fases: o sangue desde os rganos ata o corazn.
a dixestin, a absorcin e a eliminacin 4. Nos riles prodcese a urina
de refugallos. e nas glndulas sudorparas, a suor.
2. A caixa torcica protexe os pulmns Tanto a urina coma a suor conteen
e o corazn. Est formada por varios sos: auga, sales e substancias de refugallo.
o esterno, as costelas e parte da columna
vertebral.
AVALIACIN INICIAL
5. R. G. Non se desprazan: plantas, algas, bacterias.

Cambios nas nenas: medran as mamas, Viven en medios acuosos: algas, bacterias.
ensanchan as cadeiras, aparece peluxe Viven no solo: fungos.
na pube e nas axilas, mdrase en estatura, 11. A. bacterias tipo coco, son esfricas;
aparece a primeira menstruacin, maduran B. bacterias tipo vibrin, teen forma
os rganos sexuais. de coma; C. bacterias tipo espirilo,
Cambios nos nenos: aparece peluxe na cara, teen forma de espiral; D. bacterias tipo
na pube e noutras partes do corpo, desenvlvese bacilo, son de forma rectangular.
a musculatura, cambia a voz, mdrase R. M. Hai bacterias beneficiosas e bacterias
en estatura, maduran os rganos sexuais. prexudiciais para o ser humano. Son
6. Todos os seres vivos realizan as funcins vitais prexudiciais as que producen enfermidades,
e estn formados por clulas. como a bacteria da pneumona, da farinxite,
As persoas somos seres pluricelulares da salmonelose Son beneficiosas
e no noso organismo distnguense varios as bacterias que usamos para fabricar iogur,
niveis de organizacin, que, do mis sinxelo queixo e vinagre e as que viven no noso
ao mis complexo, son: clula, tecido, rgano, intestino.
sistema e aparello. 12. A masa a cantidade de materia que ten
7. R. M. un corpo.
Animais: son pluricelulares, alimntanse O volume o espazo que ocupa un corpo.
doutros seres vivos e a maiora pdense A masa mdese con balanzas e bsculas.
desprazar. O volume mdese con probetas.
Plantas: fabrican o seu propio alimento 13. A enerxa a causante de que ocorran cambios
e non se desprazan. na materia. A enerxa transfrmase, dicir,
Protistas: incle seres unicelulares unha forma de enerxa pode pasar a outra
e pluricelulares. Algns, como as algas, poden forma; a enerxa transfrese, dicir, pode pasar
fabricar o seu alimento. duns corpos a outros; a enerxa almacnase
Fungos: toman o seu alimento do medio e a enerxa transprtase, dicir, pode viaxar
e non se desprazan. dun lugar a outro.
Bacterias: son unicelulares. Algunhas fabrican 14. As fontes de enerxa renovables son as que non
o seu propio alimento e outras tmano se gastan porque se producen continuamente:
do medio. sol, vento, etc. As fontes de enerxa non
8. De esquerda a dereita e de arriba abaixo: renovables son recursos limitados porque se
vertebrados: peixes; anfibios; rptiles; aves; poden esgotar: carbn, petrleo, gas natural.
mamferos 15. De esquerda a dereita: plstico, elstico,
invertebrados: esponxas; medusas; vermes; indeformable.
moluscos; equinodermos; artrpodos
9. Plantas con flores anxiospermas producen
sementes; plantas con flores ximnospermas
producen sementes; plantas sen flores
musgos non producen sementes; plantas
sen flores fentos non producen sementes.
10. Alimntanse doutros seres vivos: fungos,
animais, algas, bacterias.
Fabrican o seu propio alimento: plantas,
algas, bacterias.
Desprzanse: animais, algas, bacterias.
Probas de avaliacin UNIDADE 1
Actividades
ESTNDARES DE
INDICADORES DE LOGRO** Nivel Nivel
APRENDIZAXE*
bsico avanzado Test
Control B Control A
Recoece e nomea os diversos aparellos e rganos
B2-1.1 que interveen na nutricin e explica os procesos 4,6 3, 6 4, 5, 6
que ocorren en cada un deles.
B2-2.1 Describe as caractersticas das funcins de nutricin. 1 1 1
Describe as funcins dos rganos que interveen

B2-2.2 3, 4, 5, 7, 8 3, 4, 5, 7, 8 3, 4, 7, 8
nas funcins de nutricin.
Identifica e expn as prcticas saudables relacionadas

B2-3.4 2, 9 2, 9 2, 9
coa nutricin e adopta e explica unha dieta saudable.
Comprende a necesidade de coidado do corpo humano

B2- 3.5 para sentirse saudable, evitando o consumo de produtos 10 10 10
nocivos.
Solucins
Control B Absorcin: intestino delgado
Eliminacin de refugallos: intestino groso
1. Nutricin: conxunto de procesos mediante
os cales obtemos a enerxa e os materiais 5. A absorcin o paso dos nutrientes
de construcin que necesitamos. do intestino delgado ao sangue. O intestino
delgado moi rugoso no seu interior,
Nutriente: substancia sinxela que forma parte
xa que est ateigado de repregamentos
dos alimentos.
chamados pilosidades intestinais, o que fai
Respiracin celular: conxunto de reaccins que haxa moita superficie de contacto
qumicas que ocorren nas clulas. Nelas, entre o quilo, que contn os nutrientes,
os nutrientes combnanse con osxeno e as paredes do intestino.
e producen enerxa e substancias de refugallo.
6. De arriba abaixo e de esquerda a dereita: fosas
Os nutrientes proporcinannos enerxa
nasais, alvolos pulmonares, bronquio, pulmn,
ou srvennos como materiais de construcin.
farinxe, larinxe, traquea.
2. R. M.
7. Esquerda, inspiracin, e dereita, expiracin.
Hidratos de carbono ou glcidos: patacas, pan.
8. Durante o intercambio de gases, o osxeno
Graxas ou lpidos: manteiga, aceite de oliva.
do aire pasa dos alvolos ao sangue,
Protenas: lentellas, sardias. e o dixido de carbono que hai no sangue
Vitaminas: maz, tomate. pasa ao interior do alvolo e explsase
Auga e sales minerais: uvas, cogombro. coa expiracin.
3. Formacin do bolo alimentario, na boca. 9. R. M. Comer alimentos variados e repartir
Formacin do quimo, no estmago. Formacin as comidas ao longo do da.
do quilo, no intestino delgado. 10. R. M. Efecto inmediato: tose. Efectos
4. Dixestin: boca, estmago, intestino delgado a longo prazo: danos nos pulmns.
* Estndares de aprendizaxe do currculo oficial para a etapa de Primaria.

** Concrecin dos estndares de aprendizaxe para cada curso e unidade didctica.
PROBAS DE AVALIACIN 1
Control A 6. R. G. Comprobe que estn rotulados estes

rganos: fosas nasais, alvolos pulmonares,
1. R. M. A nutricin o conxunto de procesos
bronquio, bronquolo, pulmn, farinxe, larinxe,
mediante os cales obtemos a enerxa
traquea.
e os materiais de construcin que necesitamos.
A respiracin celular un conxunto de reaccins 7. Esquerda, inspiracin; dereita, expiracin
qumicas que ocorren nas clulas. Nelas, Durante a inspiracin, a caixa torcica
os nutrientes combnanse con osxeno expndese e con ela tamn os pulmns.
e producen enerxa e substancias de refugallo. Isto fai que o aire entre nos pulmns.
2. Hidratos de carbono ou glcidos. Exemplos Durante a expiracin, a caixa torcica
modelo: patacas, pan. contrese e, con ela, os pulmns. Isto fai
que o aire saia deles.
Graxas ou lpidos. Exemplos modelo: manteiga,
aceite de oliva. 8. O sangue que pasa polos pulmns crgase
Protenas. Exemplos modelo: lentellas, sardias. de osxeno e queda libre de dixido de
Vitaminas. Exemplos modelo: maz, tomate. carbono. O osxeno do aire pasa dos alvolos
pulmonares ao sangue. O dixido de carbono
Auga e sales minerais. Exemplos modelo: uvas,
que hai no sangue pasa ao interior do alvolo
cogombro.
e explsase coa expiracin.
3. Formacin do bolo alimentario, na boca.
9. A dieta o conxunto de alimentos que unha
Formacin do quimo, no estmago. Formacin
persoa toma normalmente, inclundo as bebidas.
do quilo, no intestino delgado.
Unha dieta saudable debe ser equilibrada,
4. Dixestin: boca, estmago, intestino delgado. dicir, dbenos achegar a cantidade adecuada
Absorcin: intestino delgado. de cada nutriente.
Eliminacin de refugallos: intestino groso. 10. R. M. O tabaco dana gravemente a sade
5. R. M. A absorcin o paso dos nutrientes dos pulmns. O fume e as substancias
do intestino delgado ao sangue. A absorcin que contn irritan as vas respiratorias, destren
prodcese cando os nutrientes que estn as clulas do pulmn e poden producir cancro.
no interior do intestino delgado pasan Fronte ao tabaco, o mellor evitalo totalmente.
aos capilares sanguneos das pilosidades
intestinais. A travs do sangue os nutrientes
chegarn a todas as clulas do corpo.
Test
1. c; 2. b; 3. a; 4. b; 5. a; 6. b; 7. c; 8. c; 9. a; 10. c.
Actividades
ESTNDARES DE
INDICADORES DE LOGRO Nivel Nivel
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Recoece e nomea as partes do aparello circulatorio
B2-1.1 1, 2, 3 2, 3 1, 2, 3
e explica os procesos que ocorren en cada unha delas.
Explica a circulacin do sangue e como sucede cada

B2-2.1 4, 5 4, 5 4, 5
un dos procesos que forman parte dela.
Explica en que consiste a excrecin e como sucede

B2-2.1 6, 7 6, 7 6, 7, 8
cada un dos procesos que forman parte dela.
Describe as funcins do aparello excretor,

B2-2.2 8 8 9
das glndulas sudorparas e dos pulmns.
Identifica, valora e explica os principais hbitos

B2-3.2 9 9 10
saudables para coidar o aparello circulatorio.
Identifica, valora e explica os principais hbitos

B2-3.2 10 10
saudables para coidar o aparello excretor.
Solucins
7. 2 urteres; 1 riles; 4 uretra; 3 vexiga
Control B da urina.
1. De arriba abaixo e de esquerda a dereita: 8. Algunhas glndulas sudorparas forman
plasma; nutrientes; refugallo; glbulos suor e outras forman urina. F
vermellos; glbulos brancos; plaquetas A suor est formada por auga, sales
2. veas Conducen o sangue desde os rganos e substancias de refugallo. V
ata o corazn. As glndulas sudorparas atpanse
arterias Levan o sangue desde o corazn unicamente nas axilas e na ingua. F
aos rganos. 9. A arteriosclerose consiste no endurecemento
capilares Conducen o sangue polo interior das arterias por acumulacin de graxa no
dos rganos. seu interior. O infarto de miocardio prodcese
3. R. G. cando unha parte do corazn queda sen a rega
sangunea.
4. Son movementos do corazn. A sstole
un movemento de contraccin e a distole, 10. Beber suficiente auga e manter a pel limpa.
de relaxacin.
Control A
5. Entre o corazn e os pulmns, o sangue
segue un circuto denominado circulacin 1. Glbulos brancos: encrganse de defender
pulmonar. o noso corpo fronte s infeccins.
O percorrido que realiza o sangue por todo Plaquetas: cando se produce unha
o corpo, excepto polos pulmns, constite hemorraxia, axudan a pechar as feridas.
a circulacin xeral. Glbulos vermellos: transportan o osxeno
6. O aparello excretor, as glndulas sudorparas no sangue.
e os pulmns.
2. R. M. As arterias conducen o sangue desde 7. Ril urter vexiga da urina uretra

o corazn aos rganos; as veas levan o sangue 8. R. M. A glndula sudorpara consiste nun tubo
desde os rganos ata o corazn, e os capilares longo que se enrola formando unha especie
conducen o sangue polo interior dos rganos. de globo e que se comunica co exterior
3. R. G. por un poro polo que sae a suor.
4. Os movementos do corazn chmanse 9. R. M. Arteriosclerose; pdese previr tomando
sstole e distole. A sstole o movemento unha dieta saudable sen excesos
de contraccin e a distole o movemento de graxas.
de relaxacin. 10. R. M. Debemos beber suficiente auga
5. A circulacin pulmonar o circuto que segue porque continuamente perdemos auga
o sangue entre o corazn e os pulmns a travs da urina, a suor, a respiracin
e a circulacin xeral o percorrido do sangue e a evaporacin a travs da pel.
por todo o corpo, excepto os pulmns.
6. As substancias de refugallo prodcense
nas clulas e pasan ao sangue. Son txicas
e non se poden acumular no noso corpo,
polo que necesario expulsalas.
Test
1. a; 2. c; 3. c; 4. b; 5. a; 6. a; 7. c; 8. b; 9. b; 10. a.
Actividades
ESTNDARES DE
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Recoece e nomea os caracteres sexuais primarios
B2-1.1 1, 2 1, 2 1, 3
e secundarios na muller e no home.
Recoece e describe os rganos do aparello

B2-1.1 3 3 5
reprodutor feminino e masculino.
B2-2.1 Explica en que consiste a fecundacin. 5 5 4 ,6, 7
Describe as clulas sexuais masculina e feminina 4

B2-2.2 4 4
e explica as sas caractersticas.
Explica as diferenzas entre embrin e feto, e responde

B2-2.2 6, 7, 8 6, 7, 8 2, 8
preguntas sobre o embarazo e o parto.
Identifica as funcins sanitarias do xineclogo

B2-3.1 9 9 9
e do urlogo.
Valora as revisins peridicas para evitar enfermidades

B2-3.2 10 10 10
nos aparellos reprodutores.
Solucins
Control B
1. vaxina P; tero P; peluxe corporal S; barba S; 6. O embrin, ao adherirse parede do tero,
mamas desenvolvidas S; voz aguda S; cadeiras encntrase envolto nunha bolsa chea dun
anchas S; pene P; prstata P lquido denominado lquido amnitico. Ademais,
frmase no tero un rgano que se chama
2. R. G.
placenta, que est unido ao embrin mediante
3. Conduto deferente: leva os espermatozoides o cordn umbilical. O embrin vai medrando
ao exterior. dentro do tero e, cando alcanza os tres meses,
Prstata: fabrica un lquido que constite recibe o nome de feto.
o alimento e o transporte dos espermatozoides. 7. 2 dilatacin; 1 romper augas; 3 expulsin;
Testculos: onde se 4 libramento
forman os espermatozoides.
8 A etapa de crecemento do menio que acaba
Pene: a travs do seu extremo desemboca de nacer a lactacin.
a uretra.
Leite materno.
4. As clulas sexuais masculinas son os vulos. F
9. Urlogo. o mdico encargado da sade dos
As clulas sexuais femininas son
rganos do aparello reprodutor masculino.
os espermatozoides. F
Xineclogo. o mdico encargado da sade
Os espermatozoides frmanse nos testculos. dos rganos do aparello reprodutor feminino.
V
Os vulos son unhas clulas moito mis
grandes ca os espermatozoides. V
5. A fecundacin a unin do vulo
e o espermatozoide e d orixe a un cigoto.
Na trompa de Falopio.
10. Cancro de mama: mamografas e revisins O cigoto divdese orixinando das clulas
peridicas; cancro de prstata: probas e prodcese un proceso de divisin continua
especficas e revisins peridicas; cancro ata que se transforma nunha pequena esfera
de colo do tero: vacina e revisins peridicas. de moitas clulas, o embrin.
6. No tero da muller embarazada frmase
Control A
un rgano chamado placenta. A unin
1. R. M. Os caracteres sexuais primarios entre a placenta e o embrin o cordn
son os rganos dos aparellos reprodutores, umbilical. A travs deste cordn pasan
aparecen no nacemento. Os caracteres sexuais desde a nai os alimentos e o osxeno
secundarios son caractersticas fsicas que o embrin necesita.
que permiten distinguir os homes das mulleres, 7. Dilatacin: o colo do tero brese pouco
e desenvlvense a partir da puberdade. a pouco.
2. R. G. Libramento: finaliza o proceso de dar a luz
3. Testculos: onde se forman coa expulsin da placenta.
os espermatozoides. Expulsin: O beb sae ao exterior.
Prstata: fabrica un lquido que constite Romper augas: ruptura da bolsa que contn
o alimento e o transporte dos espermatozoides. o lquido amnitico.
Uretra: leva os espermatozoides ao exterior. 8. O neno est sendo alimentando pola nai
Condutos deferentes: conducen co seu leite materno. Porque o leite materno
os espermatozoides desde os testculos contn todo o alimento que necesita e defensas
ata a uretra. contra moitas enfermidades.
4. As nenas, ao naceren, xa teen todos 9. O urlogo encrgase da sade dos rganos
os vulos nos seus ovarios. sexuais masculinos e o xineclogo encrgase
A menstruacin, cada 28 das, consiste da sade dos rganos sexuais femininos.
na expulsin dunha pequena cantidade 10. Cancro de mama: mamografa e revisins
de sangue pola vaxina da muller. peridicas; cancro de prstata: probas
Os espermatozoides son alongados especficas e revisins peridicas; cancro
e mvense mediante un flaxelo. de colo de tero: vacina e revisins peridicas.
5. A fecundacin a unin do vulo co
espermatozoide para formar o cigoto.
Test
1. a; 2. a; 3. a; 4. a; 5. c; 6. b; 7. c; 8. c; 9. b; 10. b.
Probas de avaliacin. Primeiro trimestre
Actividades
ESTNDARES
DE INDICADORES DE LOGRO Nivel Nivel Nivel
APRENDIZAXE bsico avanzado excelencia Test
Control B Control A Control E
Recoece e nomea os principais rganos do
4, 5,
B2-1.1 corpo que interveen na nutricin e a reproducin, 4, 5, 7, 8, 9 4, 5, 7, 8, 9 2, 5, 7, 8, 9
6, 8
e relacinaos coas actividades que realizan.
2, 3,
Describe as funcins dos rganos que interveen
B2-2.2 2, 6 2, 6 4, 6 7, 9,
nas funcins de nutricin e de reproducin.
10
Identifica e expn as prcticas saudables
B2-3.1 10 10 10
relacionadas coa nutricin e a reproducin.
Adopta e explica unha dieta saudable. Coece
B2-3.4 1, 3 1, 3 1, 3 1
as propiedades dos nutrientes.
Solucins
Control B 6. R. M.
A circulacin pulmonar o circuto que segue
1. hidratos de carbono Achegan enerxa dunha
o sangue entre o corazn e os pulmns.
forma rpida.
A circulacin xeral o percorrido que realiza
lpidos Proporcionan moita enerxa
o sangue por todo o corpo, excepto polos
pero mis lentamente.
pulmns.
protenas Necestanse para medrar e reparar
o noso corpo. 7. Glndulas sudorparas, aparello excretor.
vitaminas Son indispensables para o correcto 8.
funcionamento do noso organismo.
auga Obtense ao beber e cos alimentos. Caracteres
Definicin Desenvolvemento
sales minerais Son fundamentais e atpanse sexuais
en alimentos como as froitas, as verduras Primarios Son os rganos Estn presentes
e o leite. dos aparellos desde o
2. V A dixestin comeza na boca, contina reprodutores, nacemento.
no estmago e termina no intestino groso. distintos
nas mulleres
F A absorcin de nutrientes prodcese
e nos homes.
no intestino delgado, a travs das rugosidades
intestinais. Secundarios Son as Desenvlvense
caractersticas a partir
V A eliminacin de refugallos prodcese
fsicas que da puberdade.
no intestino groso.
permiten
3. Marcar o primeiro debuxo da esquerda. distinguir
4. 4 traquea; 2 farinxe; 6 bronquolos as mulleres
1 fosas nasais; 3 larinxe; 5 bronquios dos homes
e que non
5. O sangue ten dous compoentes: o plasma
son os rganos
e as clulas sanguneas. Existen tres tipos
reprodutores.
de clulas sanguneas: os glbulos vermellos,
os glbulos brancos e as plaquetas.
PRIMEIRO TRIMESTRE
9. Os vulos son as clulas sexuais femininas 8. Caracteres sexuais primarios: son os rganos
e prodcense nos ovarios. dos aparellos reprodutores, que son distintos
Os espermatozoides son as clulas nas mulleres e nos homes. Estes caracteres
sexuais masculinas e prodcense estn presentes desde o nacemento.
nos testculos. Caracteres sexuais secundarios: son
10. Acudir ao urlogo ou ao xineclogo caractersticas fsicas que permiten distinguir
ante calquera molestia, dor ou irritacin as mulleres dos homes e que non son
dos nosos rganos sexuais. os rganos reprodutores. Desenvlvense
a partir da puberdade.
Control A 9. A. un vulo, unha clula sexual feminina,
1. Protenas Necestanse para medrar e reparar prodcese nos ovarios. B. un espermatozoide,
o noso corpo. unha clula sexual masculina, prodcese
Auga Obtense ao beber e cos alimentos. nos testculos.
Sales minerais Son fundamentais 10. Os rganos sexuais deben estar limpos.
e atpanse en alimentos como as froitas, O xineclogo o mdico encargado da sade
as verduras e o leite. dos rganos sexuais femininos. O urlogo
Hidratos de carbono Achegan enerxa o mdico encargado da sade dos rganos
dunha forma rpida. sexuais masculinos.
Lpidos Achegan moita enerxa
pero mis lentamente. Control E
Vitaminas Son indispensables para
1. R. M.
o correcto funcionamento do noso organismo.
Protenas. Necestanse para medrar e reparar
2. Dixestin: boca, estmago, intestino delgado.
o noso corpo. Peixe.
Absorcin: intestino delgado.
Auga. Obtense ao beber e cos alimentos. Uvas.
Eliminacin de refugallos: intestino groso.
Sales minerais. Son fundamentais para
3. A dieta o conxunto de alimentos que come o funcionamento do corpo, por exemplo
unha persoa de maneira habitual. Unha dieta dos msculos. Tomate.
saudable debe ser equilibrada, dicir,
Hidratos de carbono. Achegan enerxa
que achegue a cantidade necesaria de cada
dunha forma rpida. Pan.
nutriente dependendo das necesidades
Lpidos. Achegan moita enerxa pero mis
de cada persoa en funcin da sa idade,
lentamente. Aceite de oliva.
do seu peso, da sa actividade fsica, etc.
Vitaminas. Son indispensables para o correcto
4. Fosas nasais, farinxe, larinxe, traquea,
funcionamento do noso organismo,
bronquios, pulmns (bronquolos).
por exemplo, o crecemento e mantemento
5. O sangue ten dous compoentes: o plasma dos sos. Laranxa.
2. 1. Dixestin: boca, estmago, intestino delgado.
de clulas sanguneas: os glbulos vermellos,
os glbulos brancos e as plaquetas. 2. Absorcin: intestino delgado.
3. Eliminacin de refugallos: intestino groso.
6. Circulacin pulmonar: circuto que segue
o sangue entre o corazn e os pulmns. 3. R. M. Comer verduras e froita cada da; evitar
Circulacin xeral: percorrido que realiza a repostara industrial e as bebidas azucradas;
o sangue por todo o corpo, excepto comer verduras cras, sen cociar; beber auga
polos pulmns. abundante.
7. Aparello excretor: urina, que contn 4. O aire entra nas vas respiratorias polas fosas
auga e sales. nasais ou pola boca e despois percorre
Glndulas sudorparas: suor, que contn auga a farinxe, a larinxe e a traquea. A traquea
e sales. divdese en dous bronquios e cada un deles
entra nun pulmn. No interior dos pulmns
Pulmns: dixido de carbono.
os bronquios vanse dividindo en bronquolos
PRIMEIRO TRIMESTRE
que son cada vez mis finos. Ao final do caractersticas fsicas que permiten distinguir
bronquolo atpanse os alvolos pulmonares. as mulleres dos homes e que non son
os rganos reprodutores. Desenvlvense
5. O sangue ten dous compoentes: o plasma
a partir da puberdade.
de clulas sanguneas: os glbulos vermellos, 9. R. G.
os glbulos brancos e as plaquetas. A. O vulo a clula sexual feminina,
prodcese nos ovarios. B. O espermatozoide
6. A circulacin pulmonar o circuto que segue
a clula sexual masculina, prodcese
o sangue entre o corazn e os pulmns.
nos testculos.
A circulacin xeral o percorrido que realiza
o sangue por todo o corpo, excepto polos 10. Os rganos sexuais deben estar limpos.
pulmns. Na ducha diaria debmonos lavar todo o corpo
e tamn os rganos sexuais externos.
7. Nos riles prodcese a urina, que contn
auga, sales e substancias de refugallo. Ante calquera molestia, dor ou irritacin debe
Nas glndulas sudorparas prodcese a suor, consultarse cun mdico, quen dar
que contn auga, sales e substancias un diagnstico e, se necesario, indicar
de refugallo. Nos pulmns, o dixido un tratamento. As revisins peridicas
de carbono. e as mamografas son medidas preventivas
que serven para coidar a sade do aparello
8. Os caracteres sexuais primarios son os rganos
reprodutor.
dos aparellos reprodutores, que son distintos
nas mulleres e nos homes. Estes caracteres
estn presentes desde o nacemento.
Os caracteres sexuais secundarios son
Test
1. b; 2. b; 3. b; 4. c; 5. b; 6. c; 7. a; 8. a; 9. c; 10. a.

4
Probas de avaliacin UNIDADE
Actividades
ESTNDARES DE
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Coece e explica o que unha clula e as sas partes,
B3-1.2 sinalando as semellanzas e diferenzas entre as clulas 1, 3 1, 2, 3 1, 2, 3, 4
animais e as clulas vexetais.
Identifica a estrutura dos seres vivos e describe

os tecidos, os rganos, os sistemas, os aparellos 5, 6, 7, 8,
B3-1.2 5, 6, 7, 8, 10 5, 6, 7, 8, 10
e os organismos, diferenciando entre os tecidos 9, 10
animais e os tecidos vexetais.
Observa imaxes sobre diferentes tecidos e clulas,

B3-4.3 2, 4, 9 4, 9
clasifcaas e debxaas.
Solucins
Control B 7. R. M. O sistema est formado por varios
rganos do mesmo tipo que realizan a mesma
1. Clula: a unidade mis pequena que forman
funcin e o aparello est formado por rganos
os seres vivos e que, sa vez, est viva.
diferentes ou por varios sistemas que funcionan
Ser vivo unicelular: ser vivo formado de maneira coordinada para realizar un traballo.
por unha soa clula.
8. R. M. Si, a bacteria, malia que formada s
Ser vivo pluricelular: ser vivo formado
por unha clula, un ser vivo porque esta clula
por un gran nmero de clulas.
realiza todas as funcins vitais do ser vivo.
2. A forma, o tamao e a posicin do ncleo.
9. A. Tecido epitelial; B. Tecido nervioso; C. Tecido
3. Os compoentes da clula son a membrana, sanguneo; D. Tecido muscular.
o citoplasma e os orgnulos.
10. De esquerda a dereita e de arriba a abaixo:
4. Clula animal. Tecido epitelial; Tecido epidrmico; Parnquima;
R.G. Tecido sanguneo.
5. Clula, tecido, rganos, sistema, aparello,
organismo. Control A
6. rgano Unin de varios tecidos organizados 1. Porque son as unidades mis pequenas
para funcionaren conxuntamente. que forman os seres vivos e que estn vivas.
aparello Formado por rganos diferentes Unicelulares e pluricelulares.
ou por varios sistemas, que funcionan de maneira 2. O tamao e a forma.
coordenada para realizaren un traballo.
3. Membrana: cuberta que rodea a clula
organismo Unin de todos os aparellos e a separa do exterior.
e sistemas.
Citoplasma: est formada por auga
tecido Agrupacin de clulas do mesmo tipo. con numerosas substancias disoltas.
sistema Formado por varios rganos Constite a maior parte da clula.
do mesmo tipo e coa mesma funcin.

4
PROBAS DE AVALIACIN
Ncleo: parte que controla o correcto B. o sistema nervioso, formado por varios
funcionamento da clula. rganos, cerebro, cerebelo, bulbo raqudeo
Orgnulos: estn no citoplasma. Hainos que son do mesmo tipo e realizan a mesma
de varios tipos e cada un realiza funcin.
unha funcin diferente. 8. R. M. Non, por exemplo as bacterias
4. Clula vexetal. s presentan clulas e non teen outros niveis
R. G. de organizacin e, anda as, son seres vivos
porque realizan todas as funcins vitais
Elementos propios: parede celular e
na clula.
cloroplastos.
9. un tecido vexetal.
5. A. Clula, 1; B. Ser humano, 5; C. Sistema seo,
4; D. corazn, 3; E. Tecido epitelial, 2. O parnquima. A sa funcin a de almacenar
substancias e tamn a de realizar
6. Sistema: formado por varios rganos a fotosntese.
do mesmo tipo e coa mesma funcin.
10. Funcin protectora: tecido epitelial (en animais)
Organismo: unin de todos os aparellos
e tecido epidrmico e sber (en plantas).
e sistemas.
Funcin de almacn de substancias: tecido
rgano: unin de varios tecidos organizados
adiposo (en animais) e parnquima
para funcionaren conxuntamente.
(en plantas).
Aparello: formado por rganos diferentes
Funcin de transporte de substancias: tecido
ou por varios sistemas, que funcionan
sanguneo (en animais) e tecido condutor
de maneira coordenada para realizaren
(en plantas).
un traballo.
Tecido: agrupacin de clulas do mesmo tipo.
7. A. o sistema muscular, que xunto co sistema
esqueltico forma o aparello locomotor.
Test
1. a; 2. b; 3. c; 4. a; 5. c; 6. b; 7. c; 8. b; 9. a; 10. a.

5
Actividades
ESTNDARES DE
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Obtn informacin sobre os seres vivos, clasifcaa
B1-1.3 1 1 1, 2
e estrutraa, segundo uns criterios establecidos.
Observa directa e indirectamente e clasifica

B3-2.1 os seres vivos en diferentes tipos, segundo 2 2
as sas caractersticas.
Coece as caractersticas dos animais invertebrados,

B3-2.2 3, 6 3, 4, 6 5, 6
explcaas e utilzaas para clasificalos.
Coece as caractersticas dos animais vertebrados,

B3-2.3 3, 4, 5 3, 4, 5 3, 4
explcaas e utilzaas para clasificalos.
Coece as caractersticas dos diferentes tipos

B3-2.4 7, 8, 9, 10 7, 8, 9, 10 7, 8, 9, 10
de plantas, explcaas e utilzaas para clasificalas.
Solucins
Control B 3. polbo molusco invertebrado
1. De esquerda a dereita e de arriba abaixo. golfio mamfero vertebrado
Animais. Toman alimento do medio. ourizo de mar equinodermo invertebrado
Son pluricelulares. Pdense desprazar. tiburn peixe vertebrado
Plantas. Fabrican o seu propio alimento.
4. Son ovparos e respiran por branquias
Son pluricelulares. Non se poden desprazar.
toda a sa vida: Peixes.
Algas. Fabrican o seu propio alimento ou toman
Respiran por pulmns e a sa pel est cuberta
alimento do medio. Son unicelulares
de escamas: Rptiles.
ou pluricelulares. Unhas poden desprazarse,
outras non. Carecen de patas e presentan un corpo brando
e alongado: Vermes.
Fungos. Toman alimento do medio. Son
unicelulares ou pluricelulares. Non se poden O seu corpo xelatinoso e presentan
desprazar. tentculos para cazar: Medusas.
Bacterias. Fabrican o seu propio alimento 5. Os anfibios respiran por branquias ao naceren
ou toman alimento do medio. Son unicelulares. e por pulmns de adultos, e os rptiles respiran
Pdense desprazar. sempre por pulmns. Os anfibios, de adultos,
teen patas e os rptiles poden ter patas
2. As bacterias mis grandes considranse
(lagarta), aletas (tartaruga de mar) ou carecer
pluricelulares. F
delas (serpe).
Os fungos, o mesmo que as plantas, fabrican
o seu propio alimento. F 6. A. Equinodermos; B. Artrpodos; C. Vermes; D.
Esponxas; E. Moluscos.
As plantas e as algas fabrican o seu propio
alimento. V 7. Un fieito. R. M. Porque os fieitos teen
As plantas terrestres non se desprazan, as esporas dentro dos soros.
pero as acuticas si. F

5
PROBAS DE AVALIACIN
8. As plantas con flores, anxiospermas Anfibios: son ovparos. Respiran por branquias
e ximnospermas, reprodcense mediante ao naceren e por pulmns cando son adultos.
sementes e as plantas sen flores, musgos De adultos teen patas.
e fieitos, mediante esporas. Equinodermos: teen un esqueleto interno feito
9. Fentos: soros. de placas. Algns estn cubertos de pugas.
Musgos: cpsula. Artrpodos: teen esqueleto externo e patas
Anxiospermas: froito. articuladas.
Ximnospermas: pia. 5. Diferenzas. Os anfibios respiran por branquias
ao naceren e por pulmns na idade adulta,
10. As plantas ximnospermas presentan flores
e os rptiles respiran sempre por pulmns.
simples e pouco vistosas, mentres que as das
Os anfibios, de adultos, teen patas e os rptiles
anxiospermas adoitan ser grandes e vistosas.
poden ter patas (lagarta), aletas (tartaruga
As plantas ximnospermas non producen de mar) ou carecer delas (serpe).
froitos, xa que as sas sementes se forman
Semellanzas. Os anfibios e rptiles son
en pias, ao contrario ca as anxiospermas,
vertebrados ovparos.
que si producen froitos, no interior das cales
se encontran as sementes. 6. R. M. Os invertebrados non teen esqueleto
de sos e carecen de columna vertebral.
Control A Os principais grupos de invertebrados son:
esponxas, medusas, vermes, moluscos,
1. De esquerda a dereita e de arriba abaixo. equinodermos, artrpodos.
Toman alimento do medio. Son pluricelulares.
Son pluricelulares. Non poden desprazarse. 7. R. M. Os musgos son plantas moi pequenas,
Fabrican o seu propio alimento ou toman viven en lugares moi hmidos. Teen follas
alimento do medio. Son unicelulares diminutas e un pequeno talo sen vasos
ou pluricelulares. Unhas poden desprazarse, condutores. Suxitanse ao solo por raicias.
outras non. Toman alimento do medio. As esporas estn dentro dunha cpsula.
Non se poden desprazar. Fabrican o seu propio Os musgos pertencen ao grupo das plantas
alimento ou toman alimento do medio. sen flores.
Son unicelulares. Pdense desprazar. 8. As plantas con flores reprodcense por
2. As bacterias son sempre unicelulares, sementes e as plantas sen flores, por esporas.
independentemente do seu tamao. R. M. As sementes conteen unha planta
Os fungos, do mesmo xeito ca os animais, en miniatura e substancias alimenticias
toman o seu alimento do medio. para facilitar o seu crecemento. As esporas
son clulas especiais que estn protexidas
As plantas terrestres non se desprazan
por unha cuberta moi resistente.
e as acuticas tampouco.
9. Nos musgos as esporas encntranse
3. Polbo. Invertebrado. Molusco.
na cpsula, que unha estrutura que se forma
Golfio. Vertebrado. Mamfero. no extremo dun filamento que sae do pequeno
Ourizo de mar. Invertebrado. Equinodermo. talo. Nos fieitos as esporas atpanse nos soros,
Gamba. Invertebrado. Artrpodo. unha zona de cor escura que est detrs
Tartaruga. Vertebrado. Rptil. das sas follas.
Tiburn. Vertebrado. Peixe. 10. As ximnospermas teen flores simples e pouco
4. Peixes: son ovparos. A sa pel est cuberta vistosas e as sementes atpanse nas pias.
de escamas. Respiran por branquias. As anxiospermas teen flores grandes
Teen aletas. e vistosas e as sementes encntranse
nos froitos.
Test
1. a; 2. b; 3. c; 4. a; 5. b; 6. a; 7. b; 8. c; 9. b; 10. c.

6
Actividades
ESTNDARES DE
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Coece a importancia e as caractersticas dos fungos,
B3-2.1 explcaas e compara os fungos cos cogomelos 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4
e cos animais.
Describe os seres pertencentes ao reino dos protistas,

sinala as diferenzas e as semellanzas entre protozoos
B3-2.1 5, 6 5, 6 5, 6
e algas, e explica a relacin entre os protistas
e as persoas.
Coece as caractersticas do reino das bacterias,

B3-2.1 7, 8, 9 7, 8, 9 7, 8, 9
explcaas e analiza a sa relacin coas persoas.
Describe as caractersticas xerais dos virus e os seus

B3-2.1 10 10 10
efectos nas persoas.
Solucins
Control B Todas as partes do noso planeta estn
habitadas por bacterias. V
1. Unicelulares: fermentos e Candida albicans.
Algunhas bacterias fabrican o seu propio
Pluricelulares: nscaro e mofo do queixo.
alimento e outras tmano do medio. V
2. Os fungos toman o alimento do medio. O corpo dalgunhas bacterias est formado
Da asociacin dunha alga e un fungo xorde por varias clulas. F
o lique. No noso corpo viven millns de bacterias. V
3. Cogomelo: a parte do fungo que intervn 8. vibrin: forma de coma; coco: forma circular;
na sa reproducin. espirilo: forma en espiral; bacilo: forma
Esporas: xeran novos fungos. alongada.
Micelio: medra baixo a terra e encrgase 9. Algunhas bacterias provocan diarrea
de absorber o alimento. nas persoas. Prexuzo
4. fermento B; fungo cndida P; p de atleta P; Emprganse para producir algunhas
champin B; nscaro B; mofo do pan P mencias. Utilidade
5. Ao reino protista. Na pel hai unha flora bacteriana que forma
A. Vorticela; B. Paramecio; C. Ameba; unha barreira protectora. Beneficio
D. Tripanosoma.
Utilzanse para a fabricacin do iogur.
6. Reino protista. Organismo: alga. As algas Utilidade
son seres vivos unicelulares ou pluricelulares.
As sas clulas son parecidas s das plantas, 10. Os virus, como o da sida ou o da gripe,
son capaces de fabricar o seu alimento e viven non se consideran verdadeiros seres vivos,
en medios acuticos. e por iso non se inclen en ningn reino.
A causa disto que a sa nica forma de vivir
7. Todas as bacterias provocan enfermidades dentro dun organismo, ao que lle causan
ao resto de seres vivos. F enfermidades. A pesar de que os virus

6
PROBAS DE AVALIACIN
non poden desprazarse, pasan dunhas persoas 6. As algas pluricelulares clasifcanse segundo
a outras polo aire ou por contacto fsico. a sa cor. A alga verde sase en alimentacin,
A maneira de evitar contraer algunhas como nori ou ulva, e en medicamentos.
enfermidades vricas mediante as vacinas. A alga vermella utilzase para elaborar produtos
cosmticos. A alga parda consmese
Control A na alimentacin, como a laminaria.
1. Unicelulares: lvedos e Candida albicans. 7. Todos os virus lle provocan enfermidades
Pluricelulares: nscaro e mofo do queixo. ao resto de seres vivos.
O corpo de todas as bacterias est formado
2. Unha alga e un fungo ascianse para formar
por unha soa clula.
un lique.
As bacterias habitan en todos os lugares
O fungo proporcinalle humidade alga
do planeta.
e a alga achgalle alimento ao fungo.
8. Coco: forma circular.
3. Micelio: medra baixo o solo e encrgase
de absorber o alimento. Bacilo: forma alongada.
Cogomelo: a parte do fungo que intervn Vibrin: forma de coma.
na sa reproducin. Espirilo: forma de espiral.
Esporas: xeran novos fungos. 9. Bacterias que nos son tiles, como das
4. Mofo do pan: prexudicial para as persoas que se obteen o iogur e o queixo. Bacterias
porque forma sobre o pan unha peluxe que poden causarnos enfermidades, como
que pode producir diarreas. a pneumona. Bacterias que son beneficiosas,
como as da nosa flora intestinal.
Fermento: beneficioso para as persoas
porque se poden elaborar con el distintos 10. R. M. Os virus non se inclen en ningn reino
alimentos, como a cervexa e o pan. porque non se consideran autnticos seres
vivos. S se poden reproducir dentro dalgn
5. A. vorticela, cilios; B. paramecio, cilios;
organismo, ao que lle causan enfermidades.
C. ameba, pseudpodos; D. tripanosoma,
flaxelo.
Test
1. c; 2. a; 3. b; 4. c; 5. c; 6. c; 7. c; 8. b; 9. c; 10. a.

Probas de avaliacin SEGUNDO TRIMESTRE
Actividades
ESTNDARES
Coece e explica o que unha clula e as sas
B3-1.2 partes, e sinala as semellanzas e diferenzas 1, 2 1, 2 1, 2 2
entre as clulas animais e as clulas vexetais.
Identifica a estrutura dos seres vivos e describe

os tecidos, os rganos, os sistemas, os aparellos
B3-1.2 3 3 3 3
e os organismos, diferenciando entre os tecidos
animais e os tecidos vexetais.
Observa directa e indirectamente e clasifica

B3-2.1 os seres vivos en diferentes reinos, segundo 4 4 4 4
Coece as caractersticas dos animais

invertebrados, explcaas e utilzaas
B3-2.2 para clasificalos.
5 5 5 5
B3-2.3 Coece as caractersticas dos animais
invertebrados, explcaas e utilzaas
para clasificalos.
Coece as caractersticas dos diferentes tipos

B3-2.4 6 6 6 6
de plantas, explcaas e utilzaas para clasificalas.
Coece a importancia e as caractersticas

B3-2.1 dos fungos, explcaas e compara os fungos 7 7 7 7
cos cogomelos e cos animais.
Describe os seres pertencentes ao reino dos

protistas, sinala as diferenzas e as semellanzas
B3-2.1 8 8 8 8
entre protozoos e algas, e explica a relacin
entre os protistas e as persoas.
Coece as caractersticas do reino das bacterias,

B3-2.1 9 9 9 9
explcaas e analiza a sa relacin coas persoas.
Describe as caractersticas xerais dos virus

B3-2.1 10 10 10 10
e os seus efectos nas persoas.
Solucins
Control B 2. A. Clula vexetal. B. Clula animal
1. Os seres vivos teen en comn que realizan 3. Tecido adiposo: est especializado
as tres funcins vitais e, ademais, que estn en acumular graxas.
formados por clulas. Parnquima: serve de almacn
R. M. Si, xa que a clula a unidade mis de substancias e nel realzase a fotosntese.
pequena dos seres vivos.

SEGUNDO TRIMESTRE
Tecido muscular: encrgase do movemento Parnquima: ten das funcins: nel realzase
nos animais. a fotosntese e tamn almacena substancias,
Sber: est nos talos e races vellas e cumpre en plantas.
unha funcin protectora. Sber: ten funcin protectora, nas plantas.
4. Non se desprazan: reino dos fungos e reino 4. Bacterias Fungos. As bacterias son todas
das plantas. unicelulares e unhas fabrican o seu propio
Todos os seus representantes son alimento e outras tmano do medio. Os fungos
pluricelulares: reino dos animais e reino son pluricelulares e toman o alimento
das plantas. do medio.
Son todos terrestres: reino dos fungos. Animais Plantas. Os animais toman
o alimento do medio e desprzanse,
5. A. artrpodo, invertebrado; B. equinodermo,
e as plantas fabrican o seu propio alimento
invertebrado; C. mamfero, vertebrado; D.
e non se desprazan.
anfibio, vertebrado; E. rptil, vertebrado
Fungos Plantas. Os fungos son unicelulares
6. R. M. As follas das ximnospermas son duras e pluricelulares e toman o alimento do medio,
e perennes e as das anxiospermas son e as plantas son pluricelulares e fabrican
caducas, non son duras e cambian de cor o seu propio alimento.
no outono.
5. Vertebrados: mamferos, aves, rptiles, anfibios
7. Os fungos con cogomelo estn formados e peixes. Invertebrados: esponxas, medusas,
por unha rede de fos subterrnea denominada vermes, moluscos, equinodermos, artrpodos.
micelio, que se encarga de absorber o alimento.
Estes filamentos, cando se dan as condicins 6. R. M. As follas das ximnospermas son duras
axeitadas, dan orixe aos cogomelos, que son e perennes e as das anxiospermas son
a parte que intervn na reproducin. neles caducas, non son duras e cambian de cor
onde se producen esporas, que despois darn no outono. As ximnospermas engloban rbores
lugar a novos fungos. de gran tamao, e as anxiospermas rbores,
arbustos e herbas.
8. Tripanosoma: flaxelo
7. Os fungos con cogomelo estn formados
Ameba: pseudpodo
por unha rede de fos subterrnea denominada
Vorticela: cilios micelio, que se encarga de absorber o alimento.
Paramecio: cilios Estes filamentos, cando se dan as condicins
9. A. Vibrin; B. Coco; C. Espirilo; D. Bacilo axeitadas, dan orixe aos cogomelos, que son
a parte que intervn na reproducin do fungo.
10. R. M. Os virus non se consideran seres vivos,
neles onde se producen as esporas, que
xa que s se poden reproducir dentro dalgn
despois darn lugar a novos fungos.
organismo, ao que lle causan enfermidades
como a gripe, a varicela ou a sida. 8. ameba: seudpodos; tripanosoma: flaxelo;
paramecio: cilios; vorticela: cilios.
Control A 9. R. G. A. Coco; B. bacilo; C. Vibrin; D. Espirilo.
1. R. M. A clula a unidade mis pequena 10. R. M. Os virus non son autnticos seres vivos,
que forman os seres vivos e que, sa vez, xa que s poden reproducirse dentro doutro
estn vivas. En funcin do nmero de clulas, organismo, como as persoas, s que lles
os organismos divdense en pluricelulares causan enfermidades. Estas enfermidades
se teen moitas clulas e unicelulares poden previrse con vacinas.
se s estn formados por unha clula.
2. A. Clula vexetal. B. Clula animal.
3. Tecido seo: funcin de soporte, en animais. Control E
Tecido nervioso: a sa funcin levar 1. R. M. A clula a unidade mis pequena
informacin ao cerebro e respostas ao resto que forman os seres vivos e que, sa vez,
do corpo, en animais. est viva. En funcin do nmero de clulas,
os organismos poden ser unicelulares

SEGUNDO TRIMESTRE
e pluricelulares. Os unicelulares estn formados alimento. Nin os fungos nin as plantas

por unha soa clula, como as bacterias se desprazan.
e os protozoos, e os pluricelulares estn 5. Esponxas. Exemplo modelo: esponxas.
formados por moitas clulas, como os animais Medusas. Exemplo modelo: medusa aurelia.
e as plantas. Vermes. Exemplo modelo: mioca. Moluscos.
2. R. M. As clulas animais e as clulas vexetais Exemplo modelo: polbo. Equinodermos.
teen en comn que estn formadas Exemplo modelo: estrela de mar. Artrpodos.
pola membrana, o citoplasma, o ncleo Exemplo modelo: araa.
e os orgnulos. Diferncianse en que 6. A. trigo, anxiospermas; B. abeto,
a clula vexetal ten ademais parede celular ximnospermas; C. laranxeira, anxiospermas;
e cloroplastos; adoitan ser mis grandes D. teixo, ximnospermas.
e teen forma regular, normalmente prismtica.
Non obstante, as clulas animais presentan 7. R. M. A partir das esporas frmanse filamentos
gran variedade en canto sa forma e tamao. moi finos; estes filamentos de signo sexual
contrario fndense e dan lugar a un novo
3. Tecidos animais modelo: micelio. Del frmase o cogomelo, que se
Tecido seo: Ten funcin de soporte. desenvolve e medra ata que madura.
Tecido muscular: Encrgase do movemento. No sombreirio frmanse as esporas.
Tecidos vexetais modelo: 8. R. G. De esquerda a dereita: tripanosoma,
Parnquima. Almacena substancias flaxelo; ameba, pseudpodos; paramecio, cilios.
e nel realzase a fotosntese. 9. Coco: forma esfrica
Tecido condutor: Transporta substancias. Bacilo: forma alongada
4. R. M. O reino das bacterias caracterzase Vibrin: forma de coma
por seren todas unicelulares e o reino Espirilo: forma espiral
dos protistas presenta individuos unicelulares
e tamn pluricelulares. En ambos os reinos hai 10. R. M. Os virus s poden reproducirse dentro
individuos que toman o alimento do medio dalgn organismo, como as persoas, s que lles
e outros que fabrican o seu alimento. causan enfermidades como a gripe, a varicela
As bacterias desprzanse e no reino protista hai Para evitar algunhas enfermidades causadas
uns individuos que se poden desprazar por virus, vacinmonos.
e outros que non se desprazan.
Hai fungos unicelulares e fungos pluricelulares;
todas as plantas son pluricelulares. Os fungos
deben tomar os seus alimentos do medio,
mentres que as plantas fabrican o seu propio
Test
1. c; 2. b; 3. c; 4. c; 5. b; 6. c; 7. c; 8. a; 9. c; 10. c.

7
Actividades
ESTNDARES DE
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Identifica, cita e explica situacins en que interveen
B4-4.2 1 1 1
as diferentes formas de enerxa.
Explica o que a materia, substancia pura, mestura

B4-4.5 2, 3 2, 3 2, 3, 4
heteroxnea, mestura homoxnea e aliaxe.
Explica o proceso que cmpre seguir para separar

B4-4.5 os compoentes de distintas mesturas, que se dan 4 4 5
na vida coti, mediante os mtodos adecuados.
Describe os cambios de estado, experimntaos,

B4-5.4 explica as diferenzas entre os distintos cambios 5, 6 5, 6 6, 7
e pon exemplos para cada caso.
Busca informacin e explica os resultados sobre

aplicacins prcticas dos efectos de dilatacin
B4-5.3 7 7
e aumento de temperatura que produce a calor
sobre os corpos.
Investiga, realiza hipteses e experiencias sinxelas,

relacionadas coa vida coti, nas que se producen
B4-5.5 8, 9, 10 8, 9, 10 8, 9, 10
reaccins; expn as sas conclusins, explicndoas
con argumentos e xustificndoas.
Solucins
Control B
Decantacin. Emprgase
1. Os alimentos proporcinannos este tipo para separar aceite e auga.
de enerxa: enerxa qumica. Evaporacin. Obtense as o sal nas salinas.
Un submarino utiliza plutonio para navegar: Filtracin. Serve para separar dous slidos
enerxa nuclear. con distinto tamao.
Acendo unha lmpada na mia casa: enerxa 5. A. Condensacin do vapor de auga en auga; B.
lumnica. Fusin de slido a lquido; C. Ebulicin
Lanzo moi lonxe unha pequena pedra de lquido a gas.
cun tiracroios: enerxa mecnica.
6. Temperatura de fusin
2. A prata, o hidrxeno e o diamante son Evaporacin
substancias puras porque estn formadas
por un s tipo de materia. 7. R. M. Dixase esta separacin entre barra
e barra porque, cando os corpos aumentan
3. As mesturas poden ser heteroxneas, como de temperatura, se produce un aumento
unha sopa de fideos, ou homoxneas, de volume, dicir, diltanse.
como a auga de mar.
8. R. M. O paso de auga lquida a vapor de auga
4. Destilacin. Utilzase para separar, non unha reaccin qumica porque a auga
por exemplo, alcohol e auga.

7
PROBAS DE AVALIACIN
non se transforma noutra substancia, s cambia mesturas heteroxneas de substancias

dun estado a outro. con distinta densidade.
9. oxidacin Unha substancia combnase 5. Ponse unha pota na vitrocermica para ferver
con osxeno e transfrmase noutra substancia auga, e ao cabo dun anaco est baleira:
diferente. de lquido a gas con perda de calor.
fermentacin Nela estn implicadas As flores dun xardn teen gotas de orballo:
algunhas bacterias e fermentos durante de vapor de auga a lquido con ganancia
a producin dalgns alimentos. de calor.
combustin Arde un papel e transfrmase Un xeo sobre unha mesa acaba
en dixido de carbono e cinza. transformndose en auga lquida: de slido
10. R. M. No aparello dixestivo prodcense a lquido con perda de calor.
reaccins qumicas que transforman 6. R. M. A temperatura de fusin dunha substancia
os alimentos en nutrientes. a temperatura cal pasa de estado slido
a estado lquido, e a temperatura de ebulicin
Control A dunha substancia a temperatura cal pasa
de estado slido a estado gasoso.
1. R. M. Enerxa mecnica: un corpo ao caer
ao chan desde unha altura concreta; enerxa 7. R. M. Canto maior a temperatura dun corpo,
qumica: os alimentos; enerxa elctrica: maior a sa enerxa calorfica. A enerxa
os raios; enerxa luminosa: a luz; enerxa calorfica pasa dun corpo que est mis quente
trmica: un prato de sopa a 40 C; enerxa a outro que est mis fro. Cando un corpo
nuclear: combustibles como o uranio. aumenta de temperatura, aumenta tamn
de volume e, se dimine a temperatura, dimine
2. Unha substancia pura est formada por un s
tamn de volume.
tipo de materia. Exemplo modelo: o diamante.
Unha mestura est formada por varias 8. A B unha reaccin qumica porque se produce
substancias puras diferentes. Exemplo modelo: unha transformacin dunhas substancias
o granito. noutras.
3. As aliaxes son un tipo especial de mestura 9. Oxidacin: unha substancia combnase
homoxnea en que unha ou varias con osxeno e transfrmase noutra substancia
das substancias son metais. diferente.
Son tiles porque teen diferentes Combustin: un tipo de oxidacin
propiedades das dos compoentes puros que ocorre moi rapidamente. Unha substancia
sen mesturar. Por exemplo, o aceiro moito combnase con osxeno, prodcese unha lapa
mis resistente ca o ferro puro. e desprndese moita calor e, normalmente,
tamn dixido de carbono.
4. R. M. Filtracin: serve para separar mesturas
heteroxneas formadas por un slido Fermentacin: estn implicadas bacterias
e un lquido, ou por dous slidos de distinto e fermentos on lvedos e producen reaccins
tamao; evaporacin: serve para separar qumicas que ocorren nos seres vivos.
mesturas homoxneas formadas por un slido 10. Na industria alimentaria prodcense normalmente
e un lquido; decantacin: serve para separar fermentacins. Delas obtemos produtos como
o iogur, a cervexa, o pan, o vio e o vinagre.
Test
1. c; 2. a; 3. b; 4. a; 5. a; 6. c; 7. c; 8. c; 9. b; 10. b.

8
Actividades
ESTNDARES DE
APRENDIZAXE
bsico avanzado Test
Control B Control A
Explica o que a carga elctrica, os tipos de cargas
B4-4.2 elctricas que existen e o comportamento dos corpos 1, 2, 3, 6 1, 2, 3, 6 1, 2
segundo a carga que teen.
Explica o que o magnetismo e o comportamento

B4-4.2 4, 5 4, 5 3
dos corpos magnetizados.
Relaciona o magnetismo co funcionamento

B4-4.2 de instrumentos como o comps e cos polos 7 7 5, 6, 7
magnticos da Terra.
Explica o que a corrente elctrica, como se transmite

B5-3.2 8, 9 8, 9 8
e algns efectos da electricidade.
Identifica e representa os elementos dun circuto

elctrico, diferenciando entre circuto aberto e pechado
B5-3.1 e os seus efectos consecuentes; relaciona estes 10 9, 10
conceptos coas sas aplicacins prcticas na vida
coti.
B5-3.1 Constre un circuto elctrico sinxelo. 10
Solucins
Control B
separar. Se se parte un imn, obtense dous
1. A carga elctrica a propiedade dos corpos imns mis pequenos, cada un cos seus
de atraeren obxectos pequenos. dous polos.
2. Un corpo que presenta as mesmas 5. A. Forza de repulsin; B. Forza de atraccin; C.
cargas positivas ca negativas considrase Forzas de atraccin.
electricamente neutro. 6. R. M. Se as cargas elctricas se encontran
Cando un corpo presenta mis cargas cun material condutor, mvense con facilidade
positivas ca negativas est cargado a travs del. Se as cargas elctricas se atopan
positivamente. cun material illante, non se moven a travs del.
Un corpo est cargado negativamente 7. R. M. Un electroimn consiste nunha barra
cando ten mis cargas negativas ca positivas. de ferro arredor da cal se enrola un cable
3. R. G. A: das cargas positivas repeleranse; condutor. Cando pasa a corrente
B: das cargas negativas repeleranse; C: polo cable, a barra de ferro convrtese
unha carga positiva e outra negativa atraeranse. nun imn. Cando deixa de pasar a corrente,
a barra perde o seu magnetismo.
4. Un imn un obxecto capaz de atraer outros
obxectos metlicos, sobre todo os que estn 8. Pantalla dun ordenador: efecto luminoso.
fabricados con ferro. Unha propiedade Calefactor elctrico: efecto calrico.
dos imns que teen dous polos, un positivo Batera recargable: efecto qumico.
e outro negativo e que, ademais, non se poden
Coche elctrico: efecto mecnico.

8
PROBAS DE AVALIACIN
9. alternadores Producen enerxa elctrica Forzas magnticas de repulsin. Exemplo

grazas ao xiro de grandes imns que hai modelo: ao achegar dous imns polos
no seu interior. mesmos polos.
bateras Posen no seu interior substancias 6. A corrente elctrica o movemento das cargas
con enerxa qumica que utilizan para producir elctricas a travs dun material. Exemplos
electricidade. modelo de materiais condutores: o cobre
paneis fotovoltaicos Transforman a luz e o ferro. Exemplos modelos de materiais
en enerxa elctrica. illantes: a madeira e o plstico.
10. A. lmpada; B. cable condutor; C. pila; 7. R. M. Un electroimn consiste nunha barra
D. interruptor de ferro arredor da cal se enrola un cable
condutor. Cando pasa a corrente polo cable,
Control A a barra de ferro convrtese no seu imn.
Se deixa de pasar a corrente, a barra perde
1. Porque ao refregar un bolgrafo contra un xersei
o seu magnetismo. Se un imn se move cerca
pasan cargas negativas do xersei ao bolgrafo.
dun cable, no cable prodcese corrente
2. Neutro, se ten o mesmo nmero de cargas elctrica. Un alternador unha mquina
positivas e negativas; cargado negativamente, en que se fai xirar un imn no interior dun rolo
se ten mis cargas negativas ca positivas; de cable condutor para conseguir unha corrente
cargado positivamente, se ten mis cargas elctrica.
positivas ca negativas.
8. Efecto mecnico. Un trade elctrico.
3. R. M. Se dous corpos se repelen, ambos teen Efecto calorfico. Un ferro de pasar.
o mesmo tipo de cargas, sexan negativas
Efecto qumico. Unha batera.
ou positivas. S se atraen os corpos
que teen distinto tipo de cargas. Efecto luminoso. Unha lmpada.
4. O magnetismo unha propiedade que teen 9. Bateras. Posen no seu interior substancias
algns obxectos de atraer obxectos metlicos. con enerxa qumica que se utiliza para
produciren electricidade.
Porque o magnetismo terrestre nos permite
orientarnos grazas ao comps. Alternador. Producen enerxa elctrica
grazas ao xiro de grandes imns que hai
5. Forzas magnticas de atraccin. Exemplo no seu interior.
modelo: ao achegar dous imns polos seus
Paneis fotovoltaicos. Transforman a luz
polos diferentes.
en enerxa elctrica.
10. R. G.
Test
1. b; 2. b; 3. a; 4. a; 5. c; 6. b; 7. b; 8. c; 9. a; 10. c.

Probas de avaliacin TERCEIRO TRIMESTRE
Actividades
ESTNDARES
Identifica, cita e explica situacins en que
B4-4.2 1 1 1 1
interveen as diferentes formas de enerxa.
Explica o que a materia, substancia pura,

B4-4.5 mestura heteroxnea, mestura homoxnea 2 2 2 2
e aliaxe.
Explica o proceso que hai que seguir para

separar os compoentes de distintas mesturas,
B4-4.5 3 3 3 3
que se dan na vida coti, mediante os mtodos
adecuados.
Describe os cambios de estado, experimntaos,

B4-5.4 explica as diferenzas entre os distintos cambios 4 4 4 4
e pon exemplos para cada caso.
Explica as reaccins qumicas sinxelas,

B4-5.1 analizando as diferenzas entre oxidacins 5 5 5 5
e combustins.
Explica o que o magnetismo

B4-4.2 6 6 6 9
e o comportamento dos corpos magnetizados.
Relaciona o magnetismo co funcionamento

B4-4.2 de instrumentos como o comps e cos polos 7 7 7
magnticos da Terra.
Explica o que a corrente elctrica, como se 6, 7,

B5-3.2 8 8 8
transmite e algns efectos da electricidade. 8, 10
Identifica e representa os elementos dun circuto

elctrico, diferenciando entre circuto aberto
B5-3.1 e pechado e os seus efectos consecuentes; 9, 10 9, 10 9, 10
relaciona estes conceptos coas sas aplicacins
prcticas na vida coti.
Solucins
Control B 2. sopa de fideos, bote de lentellas e garavanzos,
1. enerxa nuclear Un barco transatlntico rocha de granito
utiliza uranio para navegar. 3. Decantacin: auga e aceite
enerxa luminosa Tras recibir un raio de sol, Evaporacin: auga e sal
un panel fotovoltaico xera enerxa elctrica. Destilacin: auga e alcohol
enerxa qumica Unha pila fai funcionar Filtracin: auga e area
un reprodutor de CD.
4. evaporacin P; fusin P; solidificacin G;
enerxa mecnica Un bloque de formign condensacin G; sublimacin G; ebulicin P
encntrase suspendido a cen metros de altura
colgado dun guindastre.

TERCEIRO TRIMESTRE
5. R. M. Ocorreu unha reaccin de oxidacin. Efecto calorfico: a corrente elctrica,

O cravo, en contacto co osxeno, oxidouse ao pasar por un material condutor, fai que
e formouse xido de ferro. a temperatura deste aumente.
6. O magnetismo a propiedade que teen certos Efecto magntico: a corrente elctrica
obxectos de atraeren outros obxectos metlicos, converte en imns algns materiais que antes
principalmente de ferro. non o eran.
7. O comps o instrumento que nos permite 9. interruptor Interrompe ou restablece
orientarnos porque aproveita o magnetismo a corrente elctrica.
terrestre. receptor Ao recibir a corrente elctrica,
8. A. Efecto sonoro; B. Efecto calorfico; C. Efecto convrtea en movemento, calor, luz...
qumico; D. Efecto magntico. cable Conduce a corrente elctrica desde
o xerador cara aos outros compoentes
9. R. G. De arriba abaixo e de esquerda a dereita;
do circuto.
pila, cable, interruptor, lmpada.
xerador Nel frmase a enerxa elctrica.
10. R. G.
10. R. G.
Control A
Control E
1. A. Enerxa lumnica; B. Enerxa mecnica;
C. Enerxa qumica; D. Enerxa elctrica. 1. Enerxa mecnica. Exemplo modelo:
unha maz que cae dunha rbore.
2. Na mestura heteroxnea distnguense
Enerxa qumica. Exemplo modelo:
os seus compoentes, por exemplo,
a que conteen os alimentos.
o granito; en cambio, na mestura homoxnea
non se distinguen os seus compoentes, Enerxa nuclear. Exemplo modelo:
como o aire e a auga. a que contn o uranio.
Enerxa calorfica. Exemplo modelo:
3. A. Evaporacin; B. Destilacin; C. Decantacin;
a que proporciona un radiador.
D. Filtracin.
2. R. M. Unha aliaxe unha mestura homoxnea
4. Ganancia de calor. Exemplo modelo:
en que unha ou varias substancias son metais.
condensacin. Exemplo modelo: sublimacin.
unha mestura homoxnea porque non se
Perda de calor. Exemplo modelo: fusin.
poden distinguir os seus compoentes.
Exemplo modelo: evaporacin.
Por exemplo, o aceiro unha aliaxe de ferro
5. Unha combustin un tipo especial e carbono.
de oxidacin que ocorre moi rapidamente.
3. Decantacin: utilzase para separar mesturas
Unha substancia, por exemplo un anaco
heteroxneas de substancias con distinta
de madeira, combnase con osxeno. Prodcese
densidade.
unha lapa, desprndese moita calor, a madeira
transfrmase en dixido de carbono e cinza. Evaporacin: utilzase para separar mesturas
homoxneas formadas por un slido
6. A magnetita un mineral, un imn natural e un lquido.
que se atopa na natureza.
Destilacin: un tipo de evaporacin en que
A de atraer obxectos de ferro; a de non poder o vapor se recolle e se condensa. Separa
separar os seus dous polos. disolucins de slidos en lquidos e de lquidos
7. Comps. con distintas temperaturas de ebulicin.
unha agulla imantada montada sobre 4. Sublimacin. Exemplo modelo: a naftalina
un eixe para que poida xirar facilmente. O polo que se pon na roupa para gardala
norte da agulla indica o polo norte terrestre no armario.
e o polo sur indica o polo sur terrestre. Condensacin. Exemplo modelo: as gotas
8. Efecto mecnico: a corrente elctrica de orballo da ma.
emprgase para producir un movemento. Ebulicin. Exemplo modelo: a auga que
se pon a ferver para cocer pasta.

TERCEIRO TRIMESTRE
5. R. M. A oxidacin unha reaccin qumica Efecto mecnico: nos motores elctricos

en que unha substancia se transforma noutra a corrente elctrica utilzase para producir
ao combinarse co osxeno, e a combustin movemento.
un tipo de oxidacin na cal se forma unha lapa 9. Cable condutor: conduce a corrente elctrica.
e se desprende moita calor e dixido
Interruptor: interrompe ou restablece
de carbono. Exemplos: unha lata intemperie
a corrente elctrica.
oxdase, e a lea arde co lume.
Lmpada: receptor; a enerxa elctrica
6. R. M. Os imns naturais e os artificiais son pasa a enerxa luminosa.
capaces de atraer obxectos metlicos,
Pila: xerador; a enerxa qumica pasa
especialmente os fabricados con ferro.
a enerxa elctrica.
A magnetita un imn natural, e os imns
artificiais estn feitos con diferentes materiais 10. R. L.
e son mis potentes ca os naturais.
7. R. M. Un comps unha agulla imantada
montada sobre un eixe para que poida xirar
facilmente. O polo norte do comps apunta
ao polo norte terrestre, e o polo sur do comps,
ao polo sur terrestre. A Terra comprtase coma
se fose un imn xigantesco. Os polos norte
e sur magnticos encntranse cerca dos polos
xeogrficos sur e norte, respectivamente.
8. Efecto magntico: a capacidade da corrente
elctrica de xerar magnetismo.
Efecto calorfico: cando a corrente elctrica
pasa por un material condutor, este quece.
Test
1. c; 2. c; 3. b; 4. b; 5. b; 6. c; 7. c; 8. a; 9. c; 10. b.

Probas de avaliacin AVALIACIN FINAL
Actividades
ESTNDARES
DE INDICADORES DE LOGRO Nivel Nivel
APRENDIZAXE bsico avanzado Test
Control B Control A
Identifica e explica as caractersticas dos distintos
B2-2.2 1 1
aparellos que interveen na nutricin.
Describe as funcins dos aparellos e dos diversos rganos

B2-2.2 2 2 2, 3, 4, 6
que interveen na nutricin.
Describe as funcins do corazn, dos vasos sanguneos

B2-2.2 3 3 5
e das clulas do sangue.
Identifica e expn as prcticas saudables relacionadas

B2-3.4 1
coa nutricin.
Describe as caractersticas da puberdade

B2-2.1 e da adolescencia, sinalando os cambios que se producen 4 4 7
nestas etapas.
Describe as clulas sexuais masculina e feminina e explica

B2-2.1 8
Identifica a estrutura dos seres vivos e describe os tecidos,

os rganos, os sistemas, os aparellos e os organismos,
B3-1.2 5 5 10
diferenciando entre os tecidos animais e os tecidos
vexetais.
Identifica a estrutura dos seres vivos e describe os tecidos,

os rganos, os sistemas, os aparellos e os organismos,
B3-1.2 9
diferenciando entre os tecidos animais e os tecidos
vexetais.
Observa directa e indirectamente e clasifica os seres vivos

B3-2.1 6, 8 6, 8 11, 12, 16
en diferentes tipos, segundo as sas caractersticas.
Coece as caractersticas dos diferentes tipos de plantas,

B3-2.4 7 7 13, 14
explcaas e utilzaas para clasificalas.
Explica as reaccins qumicas sinxelas, analizando

B4-5.1 9 9 17
as diferenzas entre oxidacins e combustins.
Describe os cambios de estado, experimntaos, explica

B4-5.4 as diferenzas entre os distintos cambios e pon exemplos 18
para cada caso.
Explica o que a carga elctrica, os tipos de cargas

B4-4.2 elctricas que existen e o comportamento dos corpos 10 10 20
segundo a carga que teen.
Explica o que o magnetismo e o comportamento

B4-4.2 19
dos corpos magnetizados.
AVALIACIN FINAL
Solucins
Control B Fermentacin: estas reaccins prodcense
pola accin de bacterias ou de fermentos.
1. O proceso polo cal obtemos nutrientes dos
alimentos denomnase proceso dixestivo. Oxidacin: ocorre cando algns materiais,
a mido metais, se combinan con osxeno.
As glndulas anexas son o fgado e
o pncreas, que segregan no intestino 10. R. M. Dous corpos electrizados replense se
delgado o zume pancretico e a bile, teen o mesmo tipo de carga e atrense cando
respectivamente. teen dous tipos de carga distintas, dicir, unha
A absorcin dos nutrientes prodcese a travs positiva e outra negativa.
das pilosidades no intestino delgado.
Control A
2. Fosas nasais, farinxe, larinxe, traquea,
bronquios e bronquolos. 1. R.M.
3. V cava superior; A aorta; A cartide; V cava Grazas dixestin dos alimentos, obtemos
inferior; V xugular. os nutrientes que necesitamos para realizar
as nosas funcins vitais.
4. Puberdade.
Adolescencia. As glndulas anexas son das, o fgado
e o pncreas; o primeiro segrega bile
5. 3 rgano, so; 6 organismo, persoa; e o segundo, zume pancretico, que van
5 aparello, aparello locomotor; 1 clula, clula ao intestino delgado para facilitar a dixestin.
sea; 4 sistema, sistema esqueltico; 2 tecido,
tecido seo. Os nutrientes absrbense a travs das
pilosidades do intestino delgado.
6. Os rptiles, os anfibios e os peixes teen
a pel cuberta de escamas. F 2. R. M. O aire entra nas vas respiratorias polas
fosas nasais ou pola boca e despois percorre
Os mamferos e as aves respiran por pulmns.
a farinxe, a larinxe e a traquea. A traquea
V
divdese en dous bronquios e cada un deles
Os artrpodos teen esqueleto, entra nun pulmn. No interior do pulmn,
pero externo. V. os bronquios vanse dividindo en bronquolos
Todos os equinodermos estn cubertos cada vez mis finos.
de pugas. F
3. As veas levan o sangue desde os rganos ata
Algns vermes teen patas. F o corazn e as arterias levan o sangue desde
7. musgos Reprodcense mediante esporas. o corazn ata os rganos. Exemplos modelos.
As sas esporas encntranse dentro dunha Veas: xugular, subclavia, cava superior. Arterias:
cpsula. aorta, cartide, subclavia.
fentos Reprodcense mediante esporas. 4. Na puberdade maduran os rganos do aparello
O seu talo groso e subterrneo. reprodutor e desenvlvense os caracteres
ximnospermas As sas sementes frmanse sexuais secundarios.
en pias. Reprodcense mediante sementes. 5. 1. Clula. Exemplo modelo: clula muscular;
anxiospermas Reprodcense mediante 2. Tecido. Exemplo modelo: tecido muscular;
sementes. As sas flores poden ser grandes 3. rgano. Exemplo modelo: msculo;
e vistosas. 4. Sistema. Exemplo modelo: sistema muscular;
8. A. Protistas; B. Bacterias; C. Fungos; 5. Aparello. Exemplo modelo: aparello
D. Protistas. locomotor; 6. Organismo. Exemplo
modelo: persoa.
9. Combustin: despois de producirse este tipo
de reaccin, desprndese gran cantidade 6. Os rptiles, os anfibios e os peixes teen
de calor e, xeralmente, prodcese dixido a pel cuberta de escamas. Os rptiles
de carbono. e os peixes teen a pel cuberta de escamas.
AVALIACIN FINAL
Todos os equinodermos estn cubertos Bacterias e fungos. As bacterias son

de pugas. Algns equinodermos, como unicelulares e os fungos poden ser
os ourizos de mar, estn cubertos de pugas. unicelulares ou pluricelulares. Algunhas
Os mamferos teen plumas e as aves, pelo. bacterias fabrican o seu propio alimento
Os mamferos teen pelo e as aves, plumas. e outras tmano do medio e os fungos deben
tomalo do medio; as bacterias habitan
7. De esquerda a dereita e de arriba abaixo:
en calquera parte do noso planeta e pdense
esporas; cpsula; talo sen vasos condutores;
desprazar; os fungos non se desprazan.
sen flores.
esporas; soros; talo groso; sen flores. 9. Nas reaccins qumicas, unha substancia
transfrmase noutra. Oxidacin, combustin
sementes; pia; pequenas e pouco vistosas.
e fermentacin.
sementes; froito; leoso e herbceo.
10. R. G. Dous obxectos cargados positivamente,
8. Algas e protozoos. Ambos pertencen ao reino forzas de repulsin; dous obxectos cargados
protista e viven en medios acuticos. As algas negativamente, forzas de repulsin; un obxecto
son capaces de fabricar o seu alimento; cargado positivamente e outro cargado
os protozoos alimntanse doutros seres vivos. negativamente, forzas de atraccin.
As algas poden ser unicelulares
e pluricelulares; os protozoos son unicelulares.
Test
1. a; 2. c; 3. c; 4. b; 5. c; 6. b; 7. b; 8. b; 9. a; 10. a; 11. b;
12. b; 13. b; 14. c; 15. c; 16. c; 17. a; 18. b; 19. b; 20. b.

Rexistro de cualificacins
Unidade Unidade Unidade Avaliacin Unidade

Alumnos
1 2 3 1. trimestre 4
PROBAS DE AVALIACIN CONTINUA
Unidade Unidade Avaliacin Unidade Unidade Avaliacin Avaliaci

5 6 2. trimestre 7 8 3. trimestre n final
Notas
Notas
Direccin de arte: Xos Crespo.
Proxecto grfico: Estudio Pep Carri.
Fotografa de portada: Leila Mndez.
Xefa de proxecto: Rosa Marn.
Coordinacin de ilustracin: Carlos Aguilera.
Xefe de desenvolvemento de proxecto: Javier Tejeda.
Desenvolvemento grfico: Ral de Andrs, Rosa Barriga, Olga de Dios, Jorge Gmez e Julia Ortega.
Direccin tcnica: Jorge Mira Fernndez.

Subdireccin tcnica: Jos Luis Verdasco Romero.
Coordinacin tcnica: Francisco Moral.
Confeccin e montaxe: Hilario Simn e Victoria Lucas.
Asesoramento lingstico: Ramiro Combo, Antonio F. Guiadanes e Antn Palacio.
Documentacin e seleccin fotogrfica: Maril Rodriglvarez.
Fotografa: ARQUIVO SANTILLANA
2014 by Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L.

Entrecercas, 2
15705 Santiago de Compostela
Printed in Spain
A presente obra est protexida polas leis de dereitos de autor e a sa propieda-
de intelectual correspndelle a Santillana / Obradoiro. Aos seus lextimos usua-
rios s lles est permitido realizar fotocopias para o seu uso como material da
aula. Queda prohibida calquera utilizacin fra dos usos permitidos, especial-
mente a que tea fins comerciais.
CP: 672316

Eval Continua C Naturales 6 GLLG

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Eval Continua C Naturales 6 GLLG

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

c

Un completo sistema de avaliacion

Recursos para a avaliacion de contidos

1 Escribe o nome das partes do aparello dixestivo e contesta as preguntas.

Cales son as tres fases do proceso dixestivo?

2 Contesta as seguintes preguntas sobre a respiracin.

Onde se produce o intercambio de gases? Que gases se intercambian?

3 Observa o debuxo e contesta.

Cales son os vasos sanguneos que levan o sangue desde

4 A funcin de excrecin lvase a cabo no aparello excretor e nas glndulas

Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L. Ciencias da Natureza 6 9

Cambios nas nenas:

Cambios nos nenos:

6 Escribe a palabra adecuada para completar o texto.

sistema organismo vitais clula clulas rgano

Todos os seres vivos realizan as funcins e estn formados

por . As persoas somos seres e no noso

distnguense varios de organizacin,

que, do mis simple ao mis complexo, son: , ,

7 Escribe das caractersticas propias de cada un dos cinco reinos.

8 Ciencias da Natureza 6 Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L.

9 Relaciona mediante frechas.

10 Marca cun X os cadros que correspondan a cada grupo.

Fungos Animais Plantas Algas Bacterias

Fabrican o seu propio alimento.

Viven en medios acuosos.

11 Describe os tipos de bacterias das fotografas e contesta.

Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L. Ciencias da Natureza 6 11

12 Responde as seguintes preguntas sobre as propiedades da materia.

Explica como se mide cada unha delas.

13 Que a enerxa? Enumera catro propiedades da enerxa.

14 En que se diferencian as fontes de enerxa renovables das fontes de enerxa

10 Ciencias da Natureza 6 Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L.

1 Define os seguintes termos e responde a pregunta.

Que nos proporcionan os nutrientes?

2 Pon dous exemplos de alimentos en que se encontren os seguintes nutrientes.

Auga e sales minerais:

3 Enumera os procesos da dixestin e os rganos onde se produce cada un deles.

4 Marca cunha cruz os rganos onde se realizan as fases do proceso dixestivo.

Fase Boca Estmago Intestino delgado Intestino groso

12 Ciencias da Natureza 6 Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L.

A absorcin o paso dos do intestino ao sangue.

O intestino moi rugoso no seu interior, xa que est repleto de repregamentos

chamados , o que fai que haxa moita superficie

de contacto entre o , que contn os nutrientes, e as paredes do intestino.

6 Enche as caixas cos nomes dos rganos que aparecen no debuxo.

7 Escribe o nome dos procesos representados nas imaxes.

8 Sublia a palabra correcta en cada caso.

Durante o intercambio de gases, o osxeno / nitrxeno do aire pasa dos

9 Anota dous consellos para conseguir unha dieta equilibrada.

10 Sinala un efecto inmediato e outro a longo prazo do consumo de tabaco.

Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L. Ciencias da Natureza 6 13

1 Que a nutricin? Explica o proceso de respiracin celular e o que se obtn dela.

3 Enumera os procesos da dixestin e os rganos onde se produce cada un deles.

5 Explica como se produce o proceso de absorcin de nutrientes.

14 Ciencias da Natureza 6 Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L.

7 Anota o nome dos procesos representados nas imaxes. Explica brevemente

8 Describe como se realiza o intercambio de gases durante a respiracin.

10 Describe o que ocorre cos pulmns das persoas fumadoras.

Material fotocopiable 2015 Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. L. Ciencias da Natureza 6 15

1 Completa o seguinte esquema.

2 Une cunha frecha cada vaso sanguneo coa sa funcin.

3 Coloca correctamente no debuxo as palabras do cadro.