Professional Documents
Culture Documents
PHN 1. HM S
S NG BIN NGHCH BIN CA HM S
1. nh ngha
x1, x 2 K , x 1 x 2 ( K l khong hoc on hoc na khong).
f x1 f x 2 y f x ng bin trn K th i ln t tri sang phi.
u u .v v .u C C .u
Thng:
v2
, v 0
u2
v u
o hm hm hp: Nu y f u , u u x yx yu .ux .
Bng cng thc tnh o hm:
o hm ca hm s cp o hm ca hm hp
C 0 (C l hng s). x .x
1
x .x
1
u . u
1
.u
1 1 1 u
2 (x 0) 2 u 0
x x u u
x
1
2 x
x 0 u
u
2 u
u0
sin x cos x sin u u.cos u
cos x sin x cos u u.sin u
e e
x x
e u.e
u u
a a .ln a
x x
a u.a .ln a
u u
ln x x1 ln u uu
u
log x x ln1 a
a log u u.ln
a
a
Cng thc tnh nhanh o hm hm phn thc:
a b a c b c
x2 2 x
ax b ad bc ax 2 bx c d e d f e f
. ; 2 .
cx d dx ex f
2 2
cx d dx 2 ex f
o hm cp 2 :
+ nh ngha: f x f x
f x g x
cng ng bin (nghch bin) tr n K. Tnh cht ny c th kh ng ng i vi hiu
f x g x .
Nu hm s f x v g x l cc hm s dng v cng ng bin (nghch bin) tr n
cng xc nh vi x a;b .
Quy tc xt tnh n iu ca hm s.
Gi s hm s f c o hm trn K
Nu f ' x 0 vi mi x K v f ' x 0 ch ti mt s hu hn im x K th
hm s f ng bin trn K .
Nu f ' x 0 vi mi x K v f ' x 0 ch ti mt s hu hn im x K
Gi s y f x ax 3 bx 2 cx d f x 3ax 2 2bx c.
0
*
a 0
Bc 3: Hm s n iu trn khong c di bng l
* *
2
x1 x 2 l x1 x 2 4x1x 2 l 2 S2 4P l 2
Bc 4: Gii * v giao vi * * suy ra gi tr m cn tm.
CC TR HM S
1. nh ngha
Gi s hm s f xc nh tr n tp K v x 0 K .
+ x0 l im cc tiu ca hm s f nu tn ti mt khong a; b cha x 0 sao cho
a; b K v f x f x , x a;b \ x .
0 0
Khi f x c gi l gi tr cc tiu ca hm s f .
0
Khi f x 0 c gi l gi tr cc i ca hm s f .
Ch :
o hm f x c th bng 0 ti im x0 nhng hm s f kh ng t cc tr ti
im x0 .
Hm s c th t cc tr ti mt im m ti hm s kh ng c o hm.
Hm s ch c th t cc tr ti mt im m ti o hm ca hm s bng 0
hoc ti hm s kh ng c o hm.
3. iu in hm s t cc tr
nh l 2: Gi s hm s f t cc tr ti im x 0 . Khi , nu hm s f c o hm ti
im x 0 th f ' x0 0 . N u f x 0 tr n khong x 0 h; x 0 v f x 0 trn khong
x ; x h th x l m t i m cc ai ca hm s f x .
0 0 0
x l m t i m cc ti u ca hm s f x .
0
Quy tc tm cc tr
Quy tc 1:
Bc 1: Tm tp xc nh. Tm f x .
Bc 2: Tm cc im x i i 1;2;... m ti o hm ca hm s bng 0 hoc
nh l 3: Gi s y f x c o hm c p 2 trong khong x 0 h; x 0 h vi h 0.
Nu f x 0, f x 0 th hm s
0 0
f t cc i ti x 0 .
Nu f x 0, f x 0 th hm s
0 0
f t cc tiu ti x 0 .
T nh l trn, ta c mt quy tc khc tm cc tr ca hm s
Quy tc 2:
Bc 1: Tm tp xc nh. Tm f x .
Bc 2: Tm cc nghim x i i 1;2;... ca phng trnh f x 0.
Bc 3: Tnh f x v tnh f x i .
Nu f x 0 th hm s f
i
t cc i ti im x i .
Nu f x 0 th hm s f
i
t cc tiu ti im xi .
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 4
MT S DNG TON LIN QUAN N CC TR HM S
I. CC TR CA HM A THC BC BA:
1. Tm iu kin hm s c cc i, cc tiu tha mn honh cho trc
i to n t ng quat: Cho hm s y f x ; m ax 3 bx 2 cx d. Tm tham s m hm
c 2:
Hm s c cc tr (hay c hai cc tr, hai cc tr phn bit hay c cc i v cc tiu)
y 0 c hai nghim phn bit v y i du qua 2 nghim
phng trnh y 0 c hai nghim phn bit
A 3a 0
a 0
2 m D1.
y B 2 4AC 4b 2 12ac 0 b 3ac 0
c 3: Gi x 1, x 2 l hai nghim ca phng trnh y 0.
B 2b
x 1 x 2 A 3a
Khi : .
x .x C c
1 2 A 3a
c 4: Bi n i i u ki n K v da ng t ng S v ti ch P . T gii ra tm c
m D2 .
c 5: K t lun cc gi tr m tha mn: m D1 D2 .
* Ch : Hm s bc ba: y ax 3 bx 2 cx d a 0 .
Ta c: y ' 3ax 2bx c.
2
iu kin Kt lun
b 3ac 0
2
Hm s kh ng c cc tr.
b 2 3ac 0 Hm s c hai im cc tr.
iu kin hm s c cc tr cng du, tri du.
Hm s c 2 cc tr tri du
phng trnh y 0 c hai nghim phn bit tri du ac 0.
Hm s c hai cc tr cng du
y 0
phng trnh y 0 c hai nghim phn bit cng du C
P x 1.x 2 0
A
Hm s c hai cc tr cng du dng
y 0
B
phng trnh y 0 c hai nghim dng phn bit S x 1 x 2 0
A
P x .x C
0
1 2
A
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 5
Hm s c hai cc tr cng du m
y ' 0
B
phng trnh y 0 c hai nghim m phn bit S x 1 x 2 0
A
P x .x C
0
1 2
A
Tm iu kin hm s c hai cc tr x 1, x 2 tha mn:
x1 x 2
x1 x 2
x1 x 2
Hai cc tr x 1, x 2 tha mn x1 x 2
x1 x 2 0 x1.x 2 x1 x 2 2 0
Hai cc tr x 1, x 2 tha mn x1 x 2
1
x x2 0
x .x x1 x 2 0
1 2
2
x x 2 2 x x 2 2
1 1
Hai cc tr x 1, x 2 tha mn x1 x 2
x x2 0
1
x .x x1 x 2 0
1 2
2
x x 2 2 x x 2 2
1 1
Phng trnh bc 3 c 3 nghim lp thnh cp s cng
b d
khi c 1 nghim l x , c 3 nghim lp thnh cp s nhn khi c 1 nghim l x 3 .
3a a
b 3
Tng qut: cot 2 A
2 8a
O x
B C
b 4a b 4a
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 8
GI TR LN NHT - GI TR NH NHT
I. nh ngha.
Cho hm s y f x xc nh trn tp D.
f (x ) M , x D
S M gi l gi tr ln nht ca hm s y f x trn D nu:
x 0 D, f (x 0 ) M
K hiu: M max f ( x) .
xD
f (x ) m, x D
S m gi l gi tr nh nht ca hm s y f x trn D nu: x D, f (x 0 ) m
0
K hiu: m min f (x ) .
x D
Tm cc im x1, x 2,..., x n trn khong a;b , ti f x 0 hoc f x
kh ng xc nh.
Bc 2: Tnh f a , f x1 , f x 2 ,..., f x n , f b .
Bc 3: Khi :
max f x max f x 1 , f x 2 ,..., f x n , f a , f b .
a ,b
2. ng tim cn ng
ng thng x x 0 c gi l ng tim cn ng (hay tim cn ng) ca
th hm s y f ( x) nu t nht mt trong cc iu kin sau c tha mn:
lim f (x ) , lim f (x ) , lim f ( x) , lim f ( x)
x x 0 x x 0 x x0 x x0
ax b
Lu : Vi th hm phn thc dng y
cx d
c 0; ad bc 0 lu n c tim cn
a d
ngang l y v tim cn ng x .
c c
2 nghim ph n it
1
1
O x
1
1
O x
y
Phng trnh y 0 c
/ y
nghim kp
1
1
1
O x
1
O x
Phng trnh y / 0 v y y
nghim
1
O 1
1 x
1
O x
b) HM S TRNG PHNG y ax 4 bx 2 c a 0
TRNG HP a 0 a0
Phng trnh y 0 c
/
y y
3 nghim ph n it
1
1
1 1
O x
O x
1 nghim.
1
1
1 O x
1
O x
ax b
c) HM S NHT BIN y
cx d
c 0, ad bc 0
D ad bc 0 D ad bc 0
MT S PHP BIN I TH
Dng 1:
T th C : y f x suy ra th C : y f x .
f x
khi x 0
Ta c y f x
f x khi x 0
V d: T th C : y f x x 3 3x y
C : y x
2
3
3x
suy ra th C : y x 3 x .
3
Bin i C :
-1 O x
+ B phn th ca C bn tri
-2
-2
* Cch v C t C :
+ Gi nguyn phn th pha tr n Ox ca th (C): y f x .
+ B phn th pha di Ox ca (C), ly i xng phn th b b qua Ox.
V d: T th C : y f x x3 3x y
suy ra th y x 3x . 3
2
C : y x 3
3x
1
Bin i C : -1 O x
+ B phn th ca C di -2
Ox , gi nguyn C pha trn Ox.
y
+ Ly i xng phn th b b
qua Ox . 2
C : y x 3
3x
-1 O 1 x
Ch vi dng: y f x ta ln lt bin i 2 th y f x v y f x
V d: T th y
C : y f x x 3
3x suy ra th C : y
3
x 3x
2
3
y x 3 x . Bin i C c
3
th C : y x 3 x . Bin i
C : y x
3
3 x ta c th -1 O 1 x
C : y x
3
3x .
Dng 3:
T th C : y u x .v x suy ra th C : y u x .v x .
u x .v x f x
khi u x 0
Ta c: y u x .v x
u x .v x f x khi u x 0
* Cch v C t C :
(C')
y + Ly i xng phn th b b qua
Ox.
y
1
1
O 1 x
O
1 x
(C)
Nhn xt: Trong qu trnh thc hin php Nhn xt: i vi hm phn thc th n n
suy th n n ly i xng cc im c ly i xng cc ng tim cn thc
it ca (C): giao im vi Ox, Oy, C, CT hin php suy th mt cch tng i
chnh xc.
TIP TUYN
1. Tip tuyn : Cho hm s y f x , c th (C). Tip tuyn ca
x x y .
th (C) ti im M 0 x 0 ; y0 (C ) c dng: y y x 0 0 0
f x g x
th C v C tip xc nhau khi ch khi h phng trnh: c nghim.
f x g x
/ /
y
TNG GIAO TH
y0
Cho hm s y f (x ) c th (C 1 ) v y g(x ) c th (C2 ) .
x
Phng trnh honh giao im ca (C 1 ) v (C2 ) x0 O
l f (x ) g(x ) 1 . Khi :
Nghim x 0 ca phng trnh 1 chnh l
y f x hoc y g x .
im M x0 ; y0 l giao im ca (C 1 ) v (C 2 ) .
IM C BIT CA H NG CONG
1. Bi ton tm im c nh ca h ng cong
Xt h ng cong (C m ) c phng trnh y f (x, m) , trong f l hm a thc theo
bin x vi m l tham s sao cho bc ca m khng qu 2. Tm nhng im c nh thuc h
ng cong khi m thay i?
Phng php gii:
+ Bc 1: a phng trnh y f ( x, m) v dng phng trnh
theo n m c dng sau: Am B 0 hoc Am2 Bm C 0 .
+ Bc 2: Cho cc h s bng 0 , ta thu c h phng trnh v gii h phng trnh:
A 0
A 0
hoc B 0 .
B 0 C 0
+ Bc 3: Kt lun:
- Nu h v nghim th h ng cong (C m ) kh ng c im c nh.
- Nu h c nghim th nghim l im c nh ca (C m ) .
2. Bi ton tm im c ta nguy n:
Cho ng cong (C ) c phng trnh y f (x ) (hm phn thc). Hy tm nhng im
c ta nguy n ca ng cong?
Nhng im c ta nguyn l nhng im sao cho c honh v tung ca
im u l s nguyn.
Phng php gii:
+ Bc 1: Thc hin php chia a thc chia t s cho mu s.
+ Bc 2: Lp lun gii bi ton.
3. Bi ton tm im c tnh cht i xng:
Cho ng cong (C ) c phng trnh y f (x ) . Tm nhng im i xng nhau qua mt
im, qua ng thng.
Bi ton 1: Cho th C : y Ax 3 Bx 2 Cx D trn th C tm nhng cp im
Bi ton 3: Cho th C : y Ax 3 Bx 2 Cx D trn th C tm nhng cp im
x y
2 2
+ Cho hai im A x1; y1 ; B x 2 ; y2 AB 2
x1 2
y1
Ax 0 By0 C
h M ;d .
A B2 2
ax b
+ Cho hm phn thc: y tip tuyn ti M ct TC, TCN A v B th M l trung
cx d
im ca AB.
2
Din tch tam gic IAB kh ng i: SIAB ad bc .
c2
Cc bi ton thng gp:
Bi ton 1: Cho hm s y
ax b
cx d
c 0, ad bc 0 c th C . Hy tm trn (C )
hai im A v B thuc hai nhnh th hm s sao cho khong cch AB ngn nht.
Phng php gii:
Theo u bi ta c y k x
y kx
f x kx
.
y kx f x kx
Bi ton 4: Cho th hm s (C ) c phng trnh
ax b
y f ( x)
cx d
c 0, ad bc 0 . Tm ta im M trn (C ) sao cho di MI ngn
nht (vi I l giao im hai tim cn).
Phng php gii:
d a
Tim cn ng x ; tim cn ngang y .
c c
d a
Ta tm c ta giao im I ; ca hai tim cn.
c c
2 2
d a
Gi M x M ; yM l im cn tm. Khi : IM x M yM g x M
2
c c
S dng phng php tm GTLN - GTNN cho hm s g thu c kt qu.
Bi ton 5: Cho th hm s (C ) c phng trnh y f (x ) v ng thng
d : Ax By C 0 . Tm im I trn (C ) sao cho khong cch t I n d l ngn nht.
Phng php gii:
Gi I thuc (C ) I x 0 ; y0 ; y0 f (x 0 ) .
Ax 0 By 0 C
Khong cch t I n d l g(x 0 ) h I ; d
A2 B 2
Kho st hm s y g(x ) tm ra im I tha mn y u cu.
LY THA V HM S LY THA.
1. KHI NIM LY THA.
Ly tha vi s m nguyn.
Cho n l mt s nguy n dng.
Vi a l s thc ty , ly tha bc n ca a l tch ca n tha s a .
a n a.a......a ( n tha s).
n
Vi a 0.
1
a0 1 a n
an
Ta gi a l c s, m l m s. V ch 00 v 0 n kh ng c ngha.
+ Mt s tnh cht ca ly tha
Gi thuyt rng mi biu thc c xt u c ngha:
a
a a a ; a ; (a ) a . ; (ab) a b ;
a
a a a b
;
b
b b
a
Nu a 1 th a a ;
Nu 0 a 1 th a a .
Vi mi 0 a b , ta c: a m bm m 0 ; a m bm m 0
Ch :
+ Cc tnh cht tr n ng trong trng hp s m nguy n hoc kh ng nguy n.
+ Khi xt ly tha vi s m 0 v s m nguy n m th c s a phi khc 0 .
+ Khi xt ly tha vi s m kh ng nguy n th c s a phi dng.
Phng trnh x n b.
Ta c kt qu bin lun s nghim ca phng trnh xn b nh sau:
Trng hp n l:
Vi mi s thc b , phng trnh c nghim duy nht.
Trng hp n chn:
+ Vi b 0 , phng trnh v nghim.
+ Vi b 0 , phng trnh c mt nghim x 0.
+ Vi b 0 , phng trnh c hai nghim tri du, k hiu gi tr dng l b , cn
n
gi tr m l b .
n
Mt s tnh cht ca cn bc n
Vi a,b ;n , ta c:
*
+
2n
a a ;
a 2n +
2n 1
a 2n 1 a a .
+
2n
ab 2n b , ab 0 ;
a 2n +
2n 1
ab 2n 1 a 2 n 1 b a ,b .
2n 1
a 2n
a a a
+ 2n , ab 0,b 0 ; + 2n 1 a, b 0 .
b 2n
b b 2n 1
b
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 18
a m n a , a 0 , n nguy n dng, m nguyn.
m
n
+
a nm a , a 0 , n , m nguy n dng.
n m
+
p q
+ Nu th n
a p m a q , a 0, m, n nguy n dng p, q nguyn.
n m
c bit: a mn a m .
n
2. HM S LY THA.
Khi nim.
Xt hm s y x , vi l s thc cho trc.
Hm s y x , vi , c gi l hm s ly tha.
Ch .
Tp xc nh ca hm s ly tha y x ty thuc vo gi tr ca . C th.
Vi nguy n dng, tp xc nh l .
Vi nguyn m hoc bng 0 , tp xc nh l \0 .
Vi khng nguyn, tp xc nh 0; .
Kho st hm s ly tha.
Tp xc nh ca hm s ly tha y x lun cha khong 0;
vi mi . Trong trng hp tng qut, ta kho st hm s y x trn khong ny.
y x , 0. y x , 0.
1. Tp xc nh: 0; .
1. Tp xc nh: 0; .
2. S bin thin 2. S bin thin
y ' .x 1
0 x 0. y ' .x 1 0 x 0.
Gii hn c bit: Gii hn c bit:
lim x 0, lim x . lim x , lim x 0.
x 0 x x 0 x
log a b a b.
Khng c logarit ca s m v s 0.
Bng tm tt cng thc M-loarrit thng gp:
a 0 1, a 0 .
loga 1 0, 0 a 1
a log a 1, 0 a 1
1
a a
1 log a , 0 a 1
a
a
a
, 0 a 1
1
log a a
a
a log a b .log a b, a, b 0, a 1
1
loga b .log b
a .b a
a
a . b
a.b log a b .log a b
a
a
,b 0 loga b loga c loga bc
b
b
b
loga b loga c loga
a a ,
* c
1
.
a a loga b
logb a
a b log b
a
Vi 0 a 1 , ta c th
Vi 0 a 1 , ta c th sau.
Sn A 1 r
n
r% n
Sn
A
Sn
1
A
1 r
n
S .r
n log1r n
1
A
A 1r
Sn 1 r
1 1 r
n
r Sn .r
A
1 r 1 r 1
n
4. Gi ngn hng v rt tin gi hng thng:
a) C ng thc tnh: Gi ngn hng s tin l A ng vi li sut r% /thng. Mi thng vo
ngy ngn hng tnh li, rt ra s tin l X ng. Tnh s tin cn li sau n thng l bao
nhiu?
1 r
r
X A 1 r Sn
n n
1
n
Sn A 1 r X
n
r 1r 1
1 r
n
1
n
A 1r X 0
r
n
A 1r .r
X
1 r
n
1
1 r
k
1
C ng thc tnh: Tng s tin nhn c sau kn thng l Skn Ak
r
7. Bi ton tng trng dn s:
C ng thc tnh tng trng dn s
m n
Xm Xn 1 r , m, n ,m n
Trong :
r % l t l tng dn s t nm n n nm m
X m dn s nm m
X n dn s nm n
Xm
T ta c c ng thc tnh t l tng dn s l r % m n 1
Xn
8. Li p li n tc:
Gi vo ngn hng A ng vi li kp r% /nm th s tin nhn c c vn ln li sau
n l: S
n
n nm *
n
A 1r . Gi s ta chia mi nm thnh m k hn tnh
r
li v li sut mi k hn l % th s tin thu c sau n nm l:
m
m .n
r
Sn A 1
m
Khi tng s k hn ca mi nm l n v cc, tc l m , gi l hnh thc li kp ti n
tc th ngi ta chng minh c s tin nhn c c gc ln li l:
S Ae n .r ( c ng thc tng trng m)
Hm s F x c gi l nguy n hm ca hm s f x trn K
nu F ' x f x vi mi
x K . K hiu: f x dx F x C .
nh l:
1) Nu F x trn K th vi mi hng s C , hm s
l mt nguy n hm ca f x
f x dx f x v f ' x dx f x C ; d f x dx f x dx
Nu F(x) c o hm th: d F(x ) F(x ) C
kf x dx k f x dx vi k l hng s khc 0 .
f x g x dx f x dx g x dx
Cng thc i bin s: Cho y f u v u g x .
Nu f (x )dx F(x ) C th f g(x ) g '(x )dx f (u)du F (u) C
3. S tn ti ca nguy n hm
nh l: Mi hm s f x li n tc tr n K u c nguy n hm trn K .
1 dx 1
5. x dx ln x C 18. ln ax b c
ax b a
6. e xdx e x C 1
19. eax bdx eax b C
a
ax 1 a kx b
7. a xdx C 20. a kx bdx C
ln a k ln a
a
Bng nguy n hm m rng
dx 1 x x x
a 2
x 2
arctg c
a a arcsin a dx x arcsin a a2 x 2 c
dx 1 a x x x
a 2 x 2 2a ln a x c arccos a dx x arccos a a2 x 2 c
x 2 a 2 ln x x a c
dx x x a
arctan a dx x arctan a 2 ln a x2 c
2 2 2
dx x x x a
a 2 x 2 arcsin a c arc cot a dx x arc cot a 2 ln a x2 c
2
dx 1 x dx 1 ax b
x x a
2 2
a
arccos c
a sin ax b a ln tg 2
c
dx 1 a x 2 a2 dx 1 ax b
x x 2 a 2 a ln x
c sin ax b a ln tan 2
c
a 2 b2
x a2 x 2 a2 x
a 2 x 2 dx arcsin c eax a sin bx b cos bx
e sin bx dx c
ax
2 2 a
a 2 b2
1
t x atant ; vi t ; .
a x2 2 2
2
b. i bin dng 2:
Nu hm s f(x) li n tc th t x t . Trong t cng vi o hm ca n
( ' t l nhng hm s li n tc) th ta c :
Bc 1: Chn t= x . Trong x l hm s m ta chn thch hp .
Hm s : f x ; x t x
a.s inx+b.cosx x
Hm f x c.s inx+d.cosx+e
x
t tan ; cos 0
2 2
1 Vi : x a 0 v x b 0 .
Hm f x
x a x b t : t x a x b
Vi x a 0 v x b 0 .
t : t x a x b
2. NGUYN HM TNG PHN
Nu u(x) , v(x) l hai hm s c o hm li n tc tr n K:
u(x ).v '(x )dx u(x ).v(x ) v(x ).u '(x )dx
Hay udv uv vdu
( vi du u x dx,dv v x dx )
PHNG PHP CHUNG
sin x
Dng I: I P (x ) cos x .dx
e x
u P (x ) u '.du P '(x )dx
cos x cos x
sin x cos x
t Vy I = P(x) sin x - sin x .P '(x )dx
dv cos x .dx v sin x e x e x
e x e x
sin x
Dng III I ex dx
cos x
u e x du e xdx
cos x cos x
t sin x
cos x Vy I = e x -
x
e dx
dv v sin x
.dx sin x sin x
cos x
cos x
Bng phng php tng t ta tnh c e dx sau thay vo I
x
sin x
TCH PHN
1. C ng thc tnh tch phn
b
b
f (x )dx F (x )
a
a
F (b) F (a ) .
b b
* Nhn xt: Tch phn ca hm s f t a n b c th k hiu bi f (x )dx hay
a
f (t )dt. Tch
a
2. f (x )dx f (x )dx .
a b
b c b
5. kf (x )dx k . f (x )dx .
a
a
b
7. Nu x a;b : f (x ) g(x ) f (x )dx g(x )dx . (Bt ng thc trong tch phn )
a a
b
8. Nu x a;b Nu M f (x ) N th M b a f (x )dx N b a .
a
f (x )dx g u(x ) u '(x )dx g(u)du th: I f (x )dx g(u )du .
a u (a )
b b u (b )
u(x )v (x )dx u(x )v(x )
'
a v(x )u (x )dx '
Hay udv uv a
vdu
a a a a
e
x x
tin: P (x )e dx P (x )ln xdx P (x )cos xdx cos xdx
a a a a
Lc-a-m-lng
u P(x) lnx P(x) ex
dv e xdx P(x)dx cosxdx cosxdx
Ch : N n chn u l phn ca f(x) m khi ly o hm th n gin, chn dv v 'dx l phn
ca f(x)dx l vi phn mt hm s bit hoc c nguy n hm d tm.
TCH PHN CC HM S S CP C BN
1. Tch phn hm hu t
dx 1 adx 1
Dng 1: I = ln ax b . (vi a0)
ax b a ax b a
dx 1 1
Ch : Nu I = (ax b)k a (ax b) .adx a(1 k ) .(ax b)
k k 1
dx
Dng 2: I 2
bx c
a 0 ( ax 2 bx c 0 vi mi x ; )
ax
Xt b 2 4ac .
b b
+ Nu > 0: x 1 ; x2
2a 2a
1 1 1 1 1
th :
ax 2 bx c a(x x1 )(x x 2 ) a(x1 x 2 ) x x 1 x x 2
1
1 1 1 1 x x1
ln x x1 ln x x 2
I dx ln
a(x1 x 2 ) x x1 x x 2 a(x1 x 2 ) a(x 1 x 2 ) x x2
1 1 b
+ Nu = 0: x0
ax bx c a(x x 0 )2
2
2a
dx 1 dx 1
th I = 2
ax bx c a (x x 0 )2
a(x x 0 )
dx dx
+ Nu 0 th I 2
ax bx c 2
2
b
a x
2a 4a 2
1
t x
b
2a
4a 2
tan t dx
2 a 2
1 tan2 t dt
mx n
Dng 3: I 2
bx c
dx, a 0 .
ax
mx n
(trong f (x ) li n tc tr n on ; )
ax 2 bx c
+) Bng phng php ng nht h s, ta tm A v B sao cho:
A(2ax b)
. Tch phn
ax 2 bx c
dx = A ln ax 2 bx c
dx
Tch phn
ax
2
bx c
thuc dng 2.
b
P (x )
Tnh tch phn I Q(x ) dx vi P(x) v Q(x) l a thc ca x.
a
R(x, f (x ))dx
a
Trong R(x, f(x)) c dng:
a x
+) R x , t x acos2t , t [0; ]
a x 2
+) R x, a x t x a sin t hoc x a cos t
2 2
ax b ax b
+) R x , n t t n
cx d cx d
+) R x , f (x ) 1
Vi x 2 x k ax b
(ax b) x 2 x
1
t t x 2 x , hoc t t
ax b
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 32
+) R x, a 2 x 2 t x = a tan t , t 2 ; 2
+) R x, x a t x
a
2 2
, t 0; \
cos x 2
+) R x ; x ;...; x Gi k BSCNN n ; n ; ...; n t x t
n1 n2 ni k
1 2 i
1
a. Tch phn dng : I dx a 0
ax bx c
2
b
2
x u
b 2a
2
T : f(x)=ax bx c a x
2 du dx
2a 4a
K
2a
Khi ta c :
- Nu 0, a 0 f (x ) a u 2 k 2 f (x ) a . u 2 k 2 (1)
2 a 0
b
- Nu : 0 f (x ) a x b (2)
2a f (x ) a x 2a a . u
- Nu : 0 .
+ Vi a>0 : f (x ) a x x1x x f (x ) a . x x x x (3)
2 1 2
+ Vi a<0 : f (x ) a x x x x f (x ) a . x x x x (4)
1 2 1 2
Khi t : ax 2 bx c t a .x
t2 c 2
x ;dx tdt
bx c t 2 ax
2
b 2 a b 2 a
x t t0 , x t t1 t2 c
t a .x t a
b 2 a
2 a 0
b
* Trng hp : 0 f (x ) a x b
2a f (x ) a x 2a a . u
1 b b
ln x : x 0
1 1
1 a 2a 2a
Khi : I dx dx
b a b
1 ln x b : x b 0
a x
x
2a 2a a 2a 2a
* Trng hp : 0, a 0
- t :
x x t
ax 2 bx c a x x 1 x x 2 1
x x 2
t
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 33
* Trng hp : 0, a 0
- t :
x x t
ax 2 bx c a x 1 x x 2 x 1
x 2 x t
mx n
b. Tch phn dng : I dx a 0
ax 2 bx c
Phng php :
1
+Bc4 : Tnh I = 2A ax 2 bx c B dx (2)
ax bx c
2
1
Trong dx a 0 bit cch tnh tr n
ax 2 bx c
1
a. Tch phn dng : I dx a 0
mx n ax bx c
2
Phng php :
1 1
+Bc 1: Phn tch : . (1)
mx n ax 2 bx c n
m x ax 2 bx c
m
1 n 1
y t dy dx
1 n x t m x t
+Bc 2: t : x 2
y m x 1 t ax 2 bx c a 1 t b 1 t c
y y y
'
dy
+Bc 3: Thay tt c vo (1) th I c dng : I
' Ly 2 My N
.
x
d. Tch phn dng : I R x ;y dx R x ; m
dx
x
Trong R x ; y : l hm s hu t i vi hai bin s x,y v , , , l cc hng s bit
Phng ph p :
x
+Bc 1: t : t m
x
+Bc 2: Tnh x theo t : Bng cch nng ly tha bc m hai v ta c dng x t
+Bc 3: Tnh vi phn hai v : dx ' t dt v i cn
x
'
+Bc 4: Tnh : R x ;
m dx R t ; t ' t dt
x
'
tan tan 8
cos cos
2. Phng php
2.1. Nu n chn th s dng c ng thc h bc
2.2. Nu n 3 th s dng c ng thc h bc hoc bin i theo 2.3.
2.3. Nu 3 n l (n 2p 1) th thc hin bin i:
1 1 1 k
k
1 p
p
C p cos x C
2k 1 2 p 1
C p cos x C p cos x ...
0 3
C p cos x ...
3 2k 1 2p 1
1 1 1 k
k
1 p
p
C p sin x C p sin x C
2k 1 2 p 1
C p sin x C p sin x ...
0 3
...
3 2k 1 2p 1
II. Dng 2: I = sin m x cos n x dx (m, nN)
1. Phng php:
1.1. Trng hp 1: m, n l c c s nguyn
a. Nu m chn, n chn th s dng c ng thc h bc, bin i tch thnh tng.
b. Nu m chn, n l (n 2p 1) th bin i:
1 sin2 x d sin x
m 2p+1 m 2p m p
I= sinx cosx dx sin x cos x cos xdx sin x
m
sin x C p0 C p1 sin2 x ... 1 C pk sin2 x ... 1 C pp sin2 x d sin x
k k p p
sin x m 1
m 3
sin x
2k 1m
sin x
2 p 1m
1 sin x
... 1 C p ... 1 C p
k p
C p
0
Cp k p
C
m 1 m3 2k 1 m 2p 1 m
c. Nu m chn, n l (n 2p 1) th bin i:
cos x n 1
n 3
cos x
2k 1n
cos x
2 p 1n
1 cos x
k p
Cp 0
Cp ... 1 C p k
... 1 C p p
C
n 1 n3 2k 1 n 2p 1 n
dx
1 cot x dx sin x d cot x cot x C
2
2
sin xd cos x
tan xdx cos x dx cos x
ln cos x C
cos x d sin x
cot xdx dx ln sin x C
sin x sin x
NG DNG TCH PHN
1. Din tch hnh phng
a) Din tch hnh phng gii hn bi th hm s y f (x ) li n tc tr n on a;b ,
b
trc honh v hai ng thng x a , x b c xc nh: S f (x ) dx
a
y
y f (x)
y f (x) b
y 0
(H )
S f (x ) dx
x a
a
O a c1 c2 c3 b x
x b
b) Din tch hnh phng gii hn bi th hm s y f (x ) , y g(x ) li n tc tr n on
b
a;b v hai ng thng x a , x b c xc nh: S f (x ) g(x ) dx
a
y
(C1 ) : y f1 ( x )
(C1 )
(C ) : y f2 ( x )
(H ) 2
x a
(C2 ) x b
b
O a c1 c2 b x S f (x ) f (x ) dx
a
1 2
b b
( )
b
x V S (x )dx
O a b x a
S(x)
y f (x)
(C ) : y f ( x )
(Ox ) : y 0
b
Vx f ( x ) dx
2
a b
O x x a a
x b
- Th tch khi trn xoay c sinh ra khi quay hnh phng gii hn bi cc ng
x g(y) , trc honhy v hai ng thng y c , y d quanh trc Oy:
d (C ) : x g( y )
(Oy ) : x 0
d
V y g( y ) dy
2
y c c
c y d
O x
- Th tch khi trn xoay c sinh ra khi quay hnh phng gii hn bi cc ng
y f (x ) , y g(x ) v hai ng thng x a , x b quanh trc Ox:
b
V f 2 (x ) g 2 (x ) dx
a
b l phn o, i l n v o, i 2 1.
+ Tp hp s phc k hiu: .
+ z l s thc phn o ca z bng 0 b 0 .
+ z l s o (hay cn gi l thun o) phn thc bng 0 a 0 .
S 0 va l s thc va l s o.
2. Hai s phc bng nhau
Hai s phc z1 a bi a , b v z 2
c di c, d bng nhau khi phn thc v
phn o ca chng tng ng bng nhau.
a c
Khi ta vit z1 z 2 a bi c di
b d
3. Biu din hnh hc s phc
S phc z a bi a, b c biu din bi im M a;b y
hay bi u a;b trong mt phng phc vi h ta Oxy .
M (a;b)
4. S phc li n hp
O x
S phc li n hp ca z a bi a, b l z a bi .
Mt s tnh cht:
z z
+ z z; z z' z z'; z .z ' z .z '; 1 1 ; z .z a 2 b 2 .
z z
2 2
+ z l s thc z z ; z l s o z z .
5. M un ca s phc
di ca vect OM c gi l m un ca s phc z v k hiu l z .
Vy z OM hay z a bi OM a 2 b 2 .
Mt s tnh cht:
+ z a b zz OM ; z z
2 2
+ z 0, z ; z 0 z 0 .
z1 z1 z1 z1 z 2
+ z1.z 2 z1 . z 2 ; ; 2
.
z2 z2 z2 z2
+ z1 z 2 z1 z 2 z1 z 2 .
z z a bi c di ac bd ad bc i .
1 2
+ Vi mi s thc k v mi s phc z a bi a, b , ta c
k.z k. a bi ka kbi.
c it: 0.z 0 vi mi s phc z .
+ Ly tha ca i : i 1, i 1 i, i 2 1, i 3 i 2 .i i
0
i 4n 1 i, i 4n 2 1, i 4n 3 i, .
i 4n 1, n
3. Chia hai s phc
1
S phc nghch o ca z khc 0 l s z 1 2
z.
z
z' z '.z z '.z
Php chia hai s phc z ' v z 0 l z ' z 1 2 .
z z z .z
III. TP HP IM BIU DIN S PHC
Mt s tp hp im biu din s phc z thng gp:
+ ax by c 0 tp hp im l ng thng
+ x 0 tp hp im l trc tung Oy
+ y 0 tp hp im l trc honh Ox
x a y b R
2 2
2
+ tp hp im l ng trn c
x 2 y 2 2ax 2by c 0
tm I a;b , bn knh R a b c
2 2
x 2 y2
+ 1 tp hp im l ng Elip
a 2 b2
x 2 y2
+ 2 2 1 tp hp im l ng Hyperbol
a b
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 40
IV. PHNG TRNH BC HAI VI H S THC
a. Cn bc hai ca s thc m
+ Cho s z , nu c s phc z 1 sao cho z12 z th ta ni z 1 l mt cn bc hai ca z .
+ Mi s phc z 0 u c hai cn bc hai.
+ Cn bc hai ca s thc z m l i z .
z2 r1 z2 r1
max P z3 v min P z3
z1 z1 z1 z1
+ Cho s phc z tha mn z1.z z 2 z1.z z 2 k, k 0 .
2
k k 2 4 z2
max z v min z
2 z1 2 z1
Mien ngoai
iem trong
iem ngoai
M
v
MM ' v .
bin mi im M khng thuc P th|nh im M ' sao cho P I
MM ' . M
O
O c gi l| t}m i xng ca H
d) Php i xng qua ng thng (php i xng trc ):
c gi l| trc i xng ca H
* Nhn xt:
Thc hin lin tip cc php di hnh s c mt php di hnh.
Php di hnh bin a din H thnh a din H ' , bin nh, cnh, mt ca H thnh
nh, cnh, mt tng ng ca H ' .
2. Hai hnh bng nhau:
Hai hnh c gi l| bng nhau nu c mt php di hnh bin hnh n|y th|nh hnh kia.
I. Khi a din li
Khi a din c gi l| khi a din li nu vi bt k hai im A v| B n|o ca n th
mi im ca on AB cng thuc khi .
T din u 4 6 4
3; 3 6
Khi lp phng 8 12 6
4; 3 9
Bt din u 6 12 8
3; 4 9
Mi hai mt u 20 30 12
5; 3 15
Hai mi mt u 12 30 20
3;5 15
Khi a din u loi n, p c nh, C cnh v| M mt: p 2C nM .
1
Th t ch khi chp: V S .h
3 y
+ S y : Din tch mt {y.
+ h : d|i chiu cao khi chp.
1
VS.ABCD d .S
3 S,ABCD ABCD
Th t ch khi h p ch nh t: V a.b.c
Th t ch khi l p phng: V a3
* Ch :
ng cho ca hnh vung cnh a l a 2
ng cho ca hnh lp phng cnh a l : a 3
ng cho ca hnh hp ch nht c 3 kch thc a,b, c l : a b c
2 2 2
a 3
ng cao ca tam gic u cnh a l:
2
nh ch p c t ABC .ABC
C
V
h
3
B B BB A B
B H C
AB 2 AC 2 BC 2 AB 2 BH .BC
AC 2 CH .BC AH .BC AB.AC
1 1 1
AH 2 BH .HC 2
2
AH AB AC 2
AB BC.sinC BC.cos B AC . tanC AC .cot B
b) Cho ABC c d|i ba cnh l|: a, b, c di cc trung tuyn l ma , mb , mc bn knh ng trn
ngoi tip R; bn knh ng trn ni tip r na chu vi p.
nh l h|m s cosin:
a 2 b 2 c 2 - 2bc.cos A; b 2 c 2 a 2 2ca.cos B; c 2 a 2 b 2 2ab.cosC
a b c
nh l h|m s sin: 2R
sin A sin B sinC
b2 c2 a 2 c2 a 2 b2 a 2 b2 c2
d|i trung tuyn: ma2 ; mb2 ; mc2
2 4 2 4 2 4
2. Cc cng thc t nh din t ch
a) Tam gic:
1 1 1 1 1 1
S a.ha b.hb c.hc S bc sin A ca.sin B ab sinC
2 2 2 2 2 2
abc
S S pr
4R
CT He-ron: S
p p a p b p c
AB.AC BC .AH
ABC vung ti A: S
2 2
a 3 a2 3
ABC u, cnh a: AH , S
2 4
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 46
b) Hnh vung: S a 2 (a: cnh hnh vung)
c) Hnh ch nh t: S ab (a, b: hai kch thc)
d) Hnh bnh hnh: S = y cao AB.AD.sin BAD
1
e) Hnh thoi: S AB.AD.sin BAD AC .BD
2
1
f) Hnh thang:
2
S
a b h (a, b: hai y, h: chiu cao)
1
g) T gic c hai ng cho vung gc: S AC .BD
2
Cho hnh chp SABC vi c{c mt phng SAB , SBC , SAC A
phng SAB v| SBC vung gc vi nhau,
BSC , ASB . C
A
SB .sin 2 . tan
3
Khi : VS .ABC
12 B
cnh b n bng b .
a 2 3b 2 a 2
Khi : VS .ABC
12 A C
G
M
B
to vi mt phng {y gc .
a 3 tan
Khi : VS .ABC
24 A C
G
M
B
b n to vi mt phng {y gc .
3b 3 .sin cos2
Khi : VS .ABC
4 A C
G
M
B
Cho hnh chp tam gi{c u S.ABC c c{c cnh {y bng a, cnh S
b n to vi mt phng {y gc .
a 3 . tan
Khi : VS .ABC
12 A C
G
M
B
cnh bng a, v| SA SB SC SD b .
a 2 4b 2 2a 2
Khi : VS .ABC
6 D A
O M
C B
bi mt b n v| mt phng {y l| .
a 3 . tan
Khi : VS .ABCD
6 A D
O M
B C
vi ;
4 2
D A
a 3 tan2 1
Khi : VS .ABCD O M
6 C B
S
Cho hnh chp t gi{c u S.ABCD c c{c cnh b n bng a, gc to
bi mt b n v| mt {y l| vi 0; .
2
A
4a 3 . tan D
Khi : VS .ABCD M
3 O
3 2 tan2 B C
C
a 3 cot
x
gc gia P vi mt phng {y l| . Khi : VS .ABCD G
24 M
cnh a. D'
O1 C'
3
a O2
Khi : V
O4
6 A O3 B
O
D C
khi lp phng.
G2
3
2a 2 A G1
D
Khi : V N
27 B
M
C
S'
d AB,CD d, AB,CD 6
Cng thc tnh khi bit 2 cnh i, khong cch v gc 2 cnh
2S1S2 sin
S SAB S1, S SAC S2 , SA a VSABC
SAB , SAC 3a
Cng thc tnh khi bit mt cnh, din tch v gc gia 2 mt k
SA a, SB b, SC c
abc
SAB , SAC VS .ABC
6
sin sin sin
Cng thc tnh khi bit 3 cnh, 2 gc nh v 1 gc nh din
ASB , ASC
T din u a3 2
tt c c{c cnh bng a VABCD
12
AB CD a
T din gn u AC BD b
AD BC c
VABCD
2
12
a 2
b2 c2 b2 c2 a 2 a 2 c2 b2
00 900 , mp P cha d , . P quay quanh trc
vi gc khng i
mt nn trn xoay nh O.
+ gi l| trc.
+ d c gi l| ng sinh.
Gc 2 gi l| gc nh.
2) Khi n n
L| phn khng gian c gii hn bi mt hnh nn O
Din t ch (h nh tr n): S y r 2 .
1 2
+ Th t ch khi n n: V r h .
3
c{ch nhau mt khong bng r . Khi quay mt phng P xung quanh
r
th ng thng l sinh ra mt mt trn xoay c gi l| mt tr trn
xoay, gi tt l| mt tr.
ng thng gi l| trc. l
ng thng l l| ng sinh.
r
r l| b{n knh ca mt tr .
l| chiu cao ca hnh tr.
b) Khi tr trn xoay hay khi tr l| phn khng gian c gii hn bi mt hn h tr
trn xoay k c hnh tr trn xoay . Nhng im khng thuc khi tr gi l| nhng
im ngo|i ca khi tr. Nhng im thuc khi tr nhng khng thuc hnh tr tng
ng gi l| nhng im trong ca khi tr. Mt {y, chiu cao, ng sinh, b{n knh ca
mt hnh tr cng l| mt {y, chiu cao, ng sinh, b{n knh ca khi tr tng ng.
Th t ch: V r 2h .
III. MT CU KHI CU
1. Mt cu
Cho im I c nh v| mt s thc dng R .
Tp hp tt c nhng im M trong khng gian
c{ch I mt khong R c gi l| mt cu t}m I,
b{n knh R.
K hiu: S I ; R . Khi :
S I ; R M IM R
P d IH
l| khong c{ch t I n mt phng P . Khi :
d R d R d R
Mt cu v| mt phng Mt phng tip xc mt cu: Mt phng ct mt cu
khng c im chung.
P l| mt phng tip din theo thit din l| ng
trn c t}m
ca mt cu v| H: tip im.
I v| b{n knh
r R2 IH 2
Lu : Khi mt phng P i qua t}m I ca mt cu th mt phng P c gi
l| mt phng k nh v| thit din lc c gi l| ng tr n ln.
3. V tr tng i gia mt cu v ng thng
Cho mt cu S I ; R v| ng thng . Gi H l| hnh chiu ca I l n . Khi :
IH R IH R IH R
khng ct mt cu. tip xc vi mt cu. : ct mt cu ti hai im
Tip tu n ca S v| H: ph}n bit.
tip im.
d I ; IH
ct S ti
im A, B th b{n knh R ca S : AB .
2
R IH AH IH
2 2 2
2
l| v tuyn ca mt cu.
Hai giao im ca mt cu vi trc
c gi l| hai cc ca mt cu
kinh tuyen B
OA OB OC OD OS r
A B
D C
Cho mt cu S I ; R
+ Din t ch mt cu: S 4 R2 .
4
+ h t ch khi cu: V R3 .
3
A I B
A I B
A I B
AC SMI
Gc gia SAC v| ABC l| gc SMI.
Dng 4 Bi ton h nh n n c t
Khi ct hnh nn bi mt mt phng song song vi {y th phn mt phng nm trong hnh nn l|
mt hnh trn. Phn hnh nn nm gia hai mt phng ni tr n c gi l| h nh n n c t.
Cho hnh nn ct c
R, r, h ln lt l| b{n
Din tch xung quanh ca hnh nn ct: Sxq l R r .
knh {y ln, b{n knh
S y 1 r 2
{y nh v| chiu cao.
Din tch {y (hnh trn):
S y r 2 R2 .
S y 2 R
2
h
Stp l R r r 2 R2 .
d OO '; BGHC OM D C
d AB;OO ' OM . A
O
A
O O B
A3
v| O ' . Lc ,
I
mt cu ni tip hnh l ng tr ng c: An
- Tm: I vi I l| trung im ca OO ' . A1
O
- Bn k nh: R IA1 IA2 ... IA . ' A2
n A3
S S
c/ Hnh chp c cc nh nhn on thng ni 2 nh
c n li di 1 gc vung.
chng hn nh mp SAO , ta v ng trung trc ca cnh SA M
I
l| ct SA ti M v| ct SO ti I I l| t}m ca mt cu.
A
- B{n knh:
O
SM SI D
Ta c: SMI SOA B{n knh l|: B
SO SA
C
SM .SA SA2
R IS IA IB IC ...
SO 2SO
Cho hnh chp S .ABC ... c cnh b n SA {y ABC... v| {y ABC... ni tip c
trong ng trn t}m O . T}m v| b{n knh mt cu ngoi tip hnh chp S .ABC ... c
x{c nh nh sau:
S
- T t}m O ngoi tip ca ng trn
{y, ta v ng thng d vung gc vi mp ABC... ti O . d
- Trong mp d, SA , ta dng ng trung M
I
2
f/ Hnh chp khc.
- Dng trc ca {y.
- Dng mt phng trung trc ca mt cnh b n bt k.
- I I l| t}m mt cu ngoi tip hnh chp.
O O O
O
O
B
B
B H C C
H C
H
A A
A
S
SA SI O
4. Nh n xt: I A
MA MB MC
M , S : SM l| trc ng trn ngoi tip ABC .
SA SB SC
* K THUT S DNG HAI TRC X[C NH T]M MT CU NGOI TIP A DIN
Cho hnh chp S .A1A2 ...An (tha mn iu kin tn ti mt cu ngoi tip). Thng thng
xc nh mt cu ngoi tip hnh chp ta thc hin theo hai bc:
Bc 1: {c nh t}m ca ng trn ngoi tip a gi{c {y. Dng : trc ng trn
ngoi tip a gi{c {y.
Bc 2: {c nh trc d ca ng trn ngoi tip mt mt b n (d xc nh) ca khi chp.
Lc :
T}m I ca mt cu: d I S
+ B{n knh: R IA IS . Tu vo tng
R
trng hp.
I d
A
B
A D
A C
B C
B
SA2 K
khi : R R
2 2
.
D
I
4 C
A
abc
RD ( p : na chu vi). O
4 p p a p b p c B
SA2
SA SB SC SD : R .
2SO
ABCD l| hnh vung, hnh ch nht, khi O l|
giao hai ng cho. A D
AB 2 K
R2 R12 R22
4 B
Loi 5 : Chp S.ABCD c ng cao SH , t}m ng trn ngoi tip {y l| O . Khi ta gii
2
phng trnh: SH x OH 2 x 2 RD2 . Vi gi{ tr x tm c ta c: R2 x 2 RD2 .
3V
Loi 6: B{n knh mt cu ni tip: r .
Stp
S 2 Rh r 2 h 2
xq
h r
2 h h 2
Chm cu:
V h R h 3r 2
3 6 R
Hnh tr ct:
S R h h
xq 1 2
h h h2
(phin tr ) V R 2
1
2
2 h1
R
2 3
Hnh n m loi 1: V R tan
3
2
Hnh n m loi 2: V R 3 tan
2 3
3
S' x
3
S 4 a
Parabol b c hai. parabol 3 Rh; S h R R R
Parabol tr n 1 1 h
V R h Vtru
2
xoay.
2 2
Din t ch Elip v Selip ab b
Th t ch khi 4 a a
Vxoay quanh 2a ab 2
tr n xoa sinh
3
b
b i Elip V 4 2
a b
xoay quanh 2b 3
R
Din tch hnh v|nh
kh n S R2 r 2 r
i j ik jk 0
2. Ta vc t: u (x ; y; z ) u(x ; y; z ) u xi y j zk
3. Ta im: M (x ; y; z ) OM xi y j zk
4. Cc c ng thc ta cn nh: Cho u (a;b;c), v (a ;b;c)
a a
a) u v b b
c c
b) u
v a a ;b b;c c
c) ku (ka; kb; kc)
d) u.v u . v .cos(u,v) aa bb cc
u.v aa bb cc
e) cos(u,v )
u .v u .v
2
f) u u a 2 b2 c2
g) u v u.v 0
h) AB x B x A; yB yA; z B z A
x y z
2 2 2
i) AB AB B
xA B
yA B
zA
AB k AC AB, AC 0
VN 3: Phng trnh mt cu
vit phng trnh mt cu S , ta cn xc nh tm I v bn knh R ca mt cu.
Dng 1: S c t}m I a; b; c v| b{n knh R :
(S): (x a) (y b) (z c) R
2 2 2 2
Dng 2: S c t}m I a; b; c v| i qua im A :
Khi bn knh R IA.
Dng 3: S nhn on thng AB cho trc l|m ng knh:
Tm I l trung im ca on th ng AB :
xA xB yA yB zA zB
xI ; yI ; zI .
2 2 2
AB
Bn knh R IA
.
2
Dng 4: S i qua bn im A, B, C , D (mt cu ngoi tip t din ABCD ):
Gi s phng trnh mt cu S c dng:
Xc nh tm J v bn knh R ' ca mt cu T .
Ch : Vi phng trnh mt cu S :
x 2 y 2 z 2 2ax 2by 2cz d 0 vi a 2 b2 c 2 d 0
th S c t}m I a; b; c v| b{n knh R a b c d .
2 2 2
Cho hai mt cu S1 I 1, R1 v S2 I 2, R2 .
I 1I 2 R1 R2 S ,
1 S trong nhau
2
I 1I 2 R1 R2 S ,
1 S ngoi nhau
2
I 1I 2 R1 R2 S ,
1 S tip xc trong
2
I 1I 2 R1 R2 S ,
1 S tip xc ngoi
2
R1 R2 I 1I 2 R1 R2 S ,
1 S ct nhau theo mt ng trn.
2
VN 5: T p hp im l mt cu T p hp tm mt cu
1. p hp i m l mt cu
Gi s tm tp hp im M tho tnh cht P no .
Tm h thc gia cc to x, y, z ca im M.
(x a)2 (y b)2 (z c)2 R2
hoc: x 2 y 2 z 2 2ax 2by 2cz d 0
Tm gii hn qu tch (nu c).
2. m tp hp tm mt cu
x f (t )
Tm to ca tm I , ch ng hn: y g(t ) *
z h(t )
Kh t trong * ta c phng trnh tp hp im.
Tm gii hn qu tch (nu c).
lp phng trnh mt ph ng ta cn xc nh mt im thuc v mt VTPT ca n.
Dng 1: i qua im M x 0 ; y0 ; z 0 c TPT n A; B;C :
: A x x B y y C z z 0
0 0 0
Dng 2: i qua im M x 0 ; y0 ; z 0 c cp TCP a , b :
Khi mt VTPT ca l n a ,b .
Dng 3: i qua im
M x 0 ; y0 ; z 0 v| song song vi mt phng
: A x x B y y C z z 0
0 0 0
Dng 4: i qua 3 im khng thng h|ng A, B,C
Khi ta c th xc nh mt VTPT ca l: n AB, AC
Dng 5: i qua mt im M v| mt ng thng d khng cha M :
Trn d ly im A v VTCP u .
Mt VTPT ca l: n AM , u
Dng 6: i qua mt im M , vung gc vi ng thng d :
VTCP u ca ng th ng d l mt VTPT ca .
Dng 7: i qua ng thng ct nhau d1, d2 :
Xc nh cc VTCP a , b ca cc ng th ng d1, d2 . .
Mt VTPT ca l: n a ,b .
Ly mt im M thuc d1 hoc d2 M .
Dng 8: cha ng thng d1 v| song song vi ng thng d2 ( d1, d2 cho nhau ) :
Xc nh cc VTCP a , b ca cc ng th ng d1, d2 .
Mt VTPT ca l: n a ,b .
Ly mt im M thuc d1 M .
Dng 9: i qua im M v| song song vi hai ng thng cho nhau d1, d2 :
Xc nh cc VTCP a , b ca cc ng th ng d1, d2 .
Mt VTPT ca l: n a ,b .
Dng 10: i qua mt ng thng d v| vung gc vi mt mt phng :
Xc nh VTCP u ca d v VTPT n ca .
Mt VTPT ca l: n u, n .
Ly mt im M thuc d M .
Xc nh cc VTPT n , n ca v .
Mt VTPT ca l: n u , n .
Dng 12: i qua ng thng d cho trc v| c{ch im M cho trc mt khong k
cho trc:
Gi s () c phng trnh: Ax By Cz+D 0 A2 B 2 C 2 0 .
Ly 2 im A, B d A, B ( ta c hai phng trnh 1 , 2 ).
Nguyn Chin - Hng Qun: 0973.514.674
Page | 69
T iu kin khong cch d(M,( )) k , ta c phng trnh 3 .
2, 3 (bng cch cho gi tr mt n, tm cc n cn li).
Gii h phng trnh 1 ,
Gi s mt cu S c tm I v bn knh R.
Mt VTPT ca l: n IH
Khi : P ct P A : B : C A : B : C.
A B C D
P // P .
A B C D
A B C D
P P .
A B C D
P P n P n P n P .n P 0 AA BB CC 0.
Khong cch t im M 0 x 0 ; y0 ; z 0 n mt ph ng ( ) : Ax By Cz D 0
Ax 0 By0 Cz 0 D
d M 0,( )
A2 B 2 C 2
Khong cch gia hai mt ph ng song song bng khong cch t mt im bt k trn mt
ph ng ny n mt ph ng kia.
Ch : Nu hai mt ph ng khng song song th khong cch gia chng bng 0.
MH , n cung phuong
im H l hnh chiu ca im M trn P
H (P )
im M ' i xng vi im M qua P MM 2MH
c phng trnh:
Cho hai mt ph ng ,
: A x B y C z D 0 : A x B y C z D 0
1 1 1 1 2 2 2 2
Ch : 00 ( ),( ) 900 ; ( ) ( ) A1A2 B1B2 C1C 2 0
Cho mt ph ng : Ax By Cz D 0 v mt cu S : (x a )2 (y b)2 (z c)2 R2
NG THNG
I. Phng trnh ca ng thng:
1) Vect ch phng ca ng thng:
nh ngha: Cho ng thng d . Nu vect a 0 v| c gi{ song song hoc trng vi
ng phng d th vect a c gi l| vect ch phng ca ng phng d . K hiu:
a (a1;a2 ;a3 )
Ch :
1) a l| TCP ca d th k .a (k 0) cng l| TCP ca d
) Nu d i qua hai im A, B th AB l| mt TCP ca d
3) Trc Ox c vect ch phng a i (1; 0; 0)
4) Trc Oy c vect ch phng a j (0;1; 0)
5) Trc Oz c vect ch phng a k (0; 0;1)
2.Phng trnh tham s ca ng thng:
Phng trnh tham s ca ng thng () i qua im M 0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) v| nhn a (a1;a2 ;a3 )
l|m TCP l| : z
a
( )
x x ta
M ( x, y, z ) y () : y y ta
0 1
t
M0
0 2
O z z ta
0 3
x
3. Phng trnh ch nh tc ca ng thng:
nh l : Trong Kg Oxyz cho: ng thng () : y y 0 a2t (2) c TCP a (a1;a2 ;a3 )
z z a t (3)
0 3
d ct mp P ti mt im Pt * c mt nghim t .
d nm trong P Pt * c v s nghim t .
Cho ng thng d: y y 0
a 2
t (2) v| mt cu S : (x a )2 (y b)2 (z c)2 R2 c
z z a t (3)
0 3
nh l : Trong Kg Oxyz cho hai mt
n2 ( A2 ; B2 ; C 2 )
phng , x{c nh bi phng trnh :
( ) : A1x B1y C 1z D1 0
a
( ) : A2x B2y C 2z D2 0
Gi l| gc gia hai mt phng ( ) & ( ) ta c cng thc: 0 0 90 0
b
A1A2 B1B2 C 1C 2
cos ( )
A B C . A B C
2
1
2
1
2
1
2
2
2
2
2
2
a (a; b; c)
2. Gc gia ng thng v mt phng: n ( A; B; C )
x x0 y y0 z z0
Cho ng thng () :
a b c a
v| mt phng ( ) : Ax By Cz D 0
Gi l| gc gia hai mt phng () & ( ) ta c cng thc: 0 0 90 0
Aa Bb Cc
sin
A2 B 2 C 2 . a 2 b 2 c 2
0 0 90 0
Gi l| gc gia hai mt phng (1 ) & (2 ) ta c cng thc:
aa ' bb ' cc '
cos
a 2 b 2 c 2 . a '2 b '2 c '2
u'
M '
0 2
C[C DNG THNG GP
VN 1: L p phng trnh ng thng
(d ) : y yo a2t ( t R)
z z a t
o 3
Cch 2: Gi P l mt ph ng i qua A v vung gc vi d ; Q l mt ph ng i qua A v cha d.
Khi d P Q
Dng 8: d i qua im M 0 (x 0 ; y0 ; z 0 ) v| ct hai ng thng d1, d2 :
Cch 1: Gi M1 d1, M2 d2 . T iu kin M , M1, M 2 th ng hng ta tm c M1, M 2 .
T suy ra phng trnh ng th ng d .
Cch 2: Gi P (M 0, d1 ) , Q (M 0, d2 ) . Khi d P Q . Do , mt VTCP
ca d c th chn l a nP , nQ .
Dng 9: d nm trong mt phng P v| ct c hai ng thng d1, d2 : Tm cc giao im
A d1 P , B d2 P . Khi d chnh l ng th ng AB.
Dng 10: d song song vi v| ct c hai ng thng d1, d2 :
d P Q .
Dng 11: d l| ng vung gc chung ca hai ng thng d1, d2 cho nhau:
MN d1
Cch 1: Gi M1 d1, M2 d2 . T iu kin , ta tm c M , N . Khi , d l
MN d2
ng th ng MN.
Cch 2:
V d d1 v d d2 nn mt VTCP ca d c th l: a ad , ad .
1 2
Lp phng trnh mt ph ng P cha d v d1, bng cch:
+ Ly mt im A trn d1.
+ Mt VTPT ca P c th l: nP a , ad .
1
Tng t lp phng trnh mt ph ng Q cha d v d2 .
Khi d P Q .
Khi d P Q .
Cch 3:
Gi N x ; y; z d. Tnh MN 2 theo t (t tham s trong phng trnh ng
th ng d).
Tm t MN 2 nh nht.
Khi N H. Do d M , d MH .
2. Khong cch gia hai ng thng cho nhau
Cho hai ng th ng cho nhau d1 v d2 . Bit d1 i qua im M1 v c VTCP a1 , d2 i qua im M 2
cha d 2
v song song vi d1.
3. Khong cch gia hai ng thng song song
Khong cch gia hai ng th ng song song bng khong cch t mt im thuc ng th ng ny
n ng th ng kia.
4. Khong cch gia mt ng thng v mt mt phng song song
Khong cch gia ng th ng d vi mt ph ng song song vi n bng khong cch t mt
im M bt k trn d n mt ph ng .
VN 6: Gc
ng th ng d v mt ph ng bng gc gia ng th ng d vi hnh chiu d ' ca n trn .
Aa1 Ba2 Ca 3
sin d,( )
A2 B 2 C 2 . a12 a22 a 32
MT CU
I. Phng trnh mt cu:
1. Phng trnh ch nh tc:
Phng trnh ca mt cu S t}m I a;b;c , b{n knh R
l|: (S ) : (x a )2 (y b)2 (z c) R 1
2 2
Phng trnh 1 c gi l| phng trnh chnh tc ca mt cu
c bit: Khi I O th (C ) : x y z R
2 2 2 2
trnh ca mt cu S c t}m I a;b; c , b{n knh R a b c d .
2 2 2
P d IH d I , P .
dR dR dR
Mt phng tip xc mt cu.
P l| mt phng tip din Mt phng ct mt cu theo
Mt cu v| mt phng khng thit din l| ng trn c
ca mt cu v|
c im chung. t}m I v| b{n knh
H: tip im.
r R2 IH 2
Dng 1: S c t}m I a;b;c v| b{n knh R : S : (x a )2 (y b)2 (z c)2 R2
vi a 2 b2 c 2 d 0 th S c t}m I a; b; c v| b{n knh R a b c d .
2 2 2
Cho hai mt cu S I , R v| S I , R .
1 1 1 2 2 2
I I R R
1 2 1 2
S , S trong nhau
1 2
I I R R
1 2 1 2
S , S ngo|i nhau 1 2
I I R R
1 2 1 2
S , S tip xc trong 1 2
I I R R
1 2 1 2
S , S tip xc ngo|i 1 2
R R I I R R
1 2 1 2 1
S , S ct nhau theo mt ng trn
2 1 2
M xo , yo , zo thuc v| c t}m I thuc ng thng d cho trc.
Phng php
it phng trnh mt phng P i qua im M v| vung gc vi ng thng .
To t}m I P l| nghim ca phng trnh.
MA MB ' AB '
Cho im M x M ; yM ; z M kh ng thuc
cc trc v mt phng ta . Vit P : 3xx
y
z
1
phng trnh P qua M v ct 3 tia M
3yM 3z M