SPor I parnica

Pojmom parnica oznaava se konkretan postupak k o j i s e v o d i i z m e u p a r n i n i h s t r a n a k a , a

p o v o d o m odreenog tubenog zahtjeva koji postavlja tuilac i od suda trai zatitu. Posredstvom
parnice se parnini postupak prilagoava potrebama svakog pojedinog
predmeta u vrenju sudske funkcije. Parnini postupak je postupak u kome se odluuje o (ne)postojanju
subjektivnog prava, primjenom materijalnog prava na postojeeinjenino stanje.
Prema najirem shvatanju, spor je svako stanje u pravnim odnosima kada se postavljeni zahtjev sukobljava
saodreenim otporom ili suprotstavljanjem. To je uvijek odreeni stepen neslaganja izmeu 2 subjekta u
pravnomodnosu. Obino prethodi parnici, ali ne mora dovesti do nje. Subjekti spora mogu svoj spor rijeiti
sporazumomili putem arbitrae. Samo ako jedan od subjekata zatrai sudsku zatitu, tada dolazi do
parnice kao procesno- pravnog odnosa. Mada se parnica pokree povodom spora, ona je u svojoj
egzistenciji od njega nezavisna.Graans kopravni odnos povodom kojeg je dolo do parnice moe se i
ugasiti, ali to samo po sebi nee imati uticaja na postojanje parnice kao procesnopravnog odnosa.

organizacija sudova
Zakonom o ureenju sudova propisano je da se sudovi osnivaju i ukidaju zakonom. Sudska vlast je jedinstvena na
teritoriji Republike Srbije i pripada sudovima opte i posebne nadlenosti. Sudovi opte nadlenosti su osnovni, vii,
apelacioni sudovi i Vrhovni kasacioni sud. Sudovi posebne nadlenosti su privredni sudovi, Privredni apelacioni
sud, prekrajni sudovi, Prekrajni apelacioni sud i Upravni sud.

NAcela parnicnog postupka

1. specifina ili odreujua naela GPP - naelo dispozitivnosti i raspravno naelo;
2. naela koja su podignuta na nivo ustavnih naela - kontradiktornost, javnost, pruanje pomoi
neukimstrankama;
DISPOZITIVNOST I OFICIJELNOST
Znaaj naelaPrava i obaveze titulara graansko-pravnih odnosa reguliu se dispozitivnim normama.

Naelo dispozitivnosti se manifestuje u vie aspekata: u pokretanju postupka, odreivanju predmeta parnice, u
pogleduraspolaganja tubenim zahtjevom, te u pogledu kretanja i okonanja postupka.
RASPRAVNOST I ISTRANOST
Odreenje pojmova.
Da bi sud mogao donijeti pravilnu odluku, on mora utvrditi pravno relevantne injenice izatim ih podvesti pod
odgovarajuu pravnu normu. U tom cilju je potrebno dati odgovor na 2 pitanja: injeninoi pravno. Raspravno
naelo u naem graanskom postupku ima mjesto osnovnog naela. Stepenaktivnosti suda u prikupljanju
injenica zavisi od prirode predmeta spora. Ako je predmet spora zahtjev kojimstranke mogu disponirati, sud je
vezan za injenice koje mu stranke prezentiraju. Sud je duan da na pogodannain navede stranke da dopune svoje
injenine navode, ali ne moe sam prikupljati injenice, niti zasnovatiodluku na injenicama koje mu stranke nisu
prezentirale
USMENOST I PISMENOST
U naem parninom postupku usmenost je osnovno naelo. Ono podrazumijeva da sud
po p r a v i l u s v o j u o d l u k u m o e z a s n o v a t i s a m o n a o s n o v u p r o c e s n e g r a e k o j a j e b i
l a p r e d m e t u s m e n o g raspravljanja. Naelo usmenosti ostvaruje se na roitu. Postoje 2 vrste
roita: pripremno (fakultativno)
ir o i t e z a g l a v n u r a s p r a v u ( o b l i g a t o r n o ) . P r i p r e m n o r o i t e j e p r i m a r n o u f u n k c i
j i r a z j a n j a v a n j a i rasvjetljavanja spornog injeninog stanja, a roite za glavnu raspravu
jefunkciji utvrivanja istinitostiinjeninih tvrdnji stranaka
NEPOSREDNOST I POSREDNOST
Dejstvo neposrednosti.
Prema naelu neposrednosti, sud svoju odluku po pravilu moe zasnivati samo naosnovu neposrednog raspravljanja.
To u krajnjoj liniji znai:1.da u donoenju odluke mogu uestvovati samo sudije koje su uestvovale na
glavnoj raspravi;2.da sud sva saznanja na kojima zasniva svoju odluku sti e neposrednim
zapaanjem, bez posredovanjatreeg.Puna vrijednost naela neposrednosti dolazi do izraaja u primjeni zajedno
sa naelom usmenosti. Vrijednostnaela neposrednosti posebno dolazi do izraaja u oblasti izvoenja
dokaza. Dokazi se izvode na gla vnojraspravi, pred vijeem koje je nadleno da sudi o tubenom zahtjevu.
Shodno tome, dokazi se ne mogu izvoditina pripremnom roitu.
Dejstvo posrednosti.
Prema naelu posrednosti, sud svoje saznanje o injeninom osnovu za odluivanje stie posredstvom treeg.
Odstupanje od naela neposrednosti u korist naela posrednosti dozvoljeno je samo u vrloogranienoj mjeri.
Najvanija odstupanja se odnose na izmjenu u sastavu vijea tokom glavne rasprave, te namogunost posrednog
izvoenja dokaza.Ako se vijee izmijeni tokom glavne rasprave, glavna rasprava mora ponovo
zapoeti.Meutim, vijee moeodluiti, nakon to se o tome izjasne stranke, da se ve izvedeni
dokazi ne izvode ponovo nego da se samo proita zapisnik o izvoenju tih dokaza

Javnost kao procesnopravna garantija.

Naelo javnosti je kao pravo utvreno ustavom, a kao
procesnopravnag a r a n t i j a Za k o n o m o p a r n i n o m p o s t u p k u . N a e l o j a v n o s t i k a o p r a v o o m o g u a
v a s v a k o m p u n o l j e t n o m graaninu da prisustvuje raspravi pred sudom, te da o sadraju i
rezultatima rasprave bude informiran putemmedija
PRUANJE POMOI NEUKIM STRANKAMA
EKONOMINOST
Naelo ekonominosti zahtijeva pravovremeno pruanj e pravne zatite uz to manji utroak
v r e m e n a i sredstava.Da bi postupak udovoljio svojoj drutvenoj funkciji, on istovremeno mora
ostvariti i naelo ekonominosti
in a e l o z a k o n i t o s t i . O v a d v a n a e l a s u u z n a t n o j m j e r i m e u s o b n o s u p r o t s t a v l j e n a : u s t a n o v
e k o j i m a s e obezbjeuje ostvarenje naela zakonitosti idu na tetu naela ekonominosti i obrnuto
SUDSKO UPRAVLJANJE POSTUPKOM

SLOBODNA OCJENA DOKAZA

MATERIJALNA ISTINA

Stranacka I parnicna sposobnost

Parnicna sposobnost je sposobnost da se u gradjansko-pravnom postupku odnosno parnici ucestvuje kao stranka.
Inace osoba koja je delimicno lisena poslovne sposobnosti ima potpunu parnicnu sposobnost u onim sporovima koji
se ticu pravnih radnji u kojima njena poslovna sposobnost nije ogranicena (a koje su to poslovi odredjuje organ
starateljstva)
Stranka u postupku moe biti svako fiziko i pravno lice.
Posebnim propisima odreuje se ko osim fizikih i pravnih lica moe biti stranka u postupku.
Parnini sud moe, izuzetno s pravnim dejstvom u odreenoj parnici, priznati svojstvo stranke i onim oblicima
udruivanja i organizovanja koji nemaju stranaku sposobnost u smislu st. 1. i 2. ovog lana ako utvrdi da, s
obzirom na predmet spora, u sutini ispunjavaju bitne uslove za sticanje stranake sposobnosti, a naroito ako
raspolau imovinom na kojoj se moe sprovesti izvrenje.
Protiv reenja iz stava 3. ovog lana kojim se priznaje svojstvo stranke u parnici nije dozvoljena posebna alba
Stranaka sposobnost daje odgovor na pitanje ko moe biti stranka u parnici kao procesno-
pravnom odnosuuope. Ona se izvodi iz pravne sposobnosti. Svako ko ima pravnu sposobnost
istovremeno ima i stranakusposobnost. Meutim, stranaka sposobnost je neto ira od pravne
sposobnosti, obzirom da je mogu imati idrutvene tvorevine koje nemaju svojstvo pravnog lica.
Takve tvorevine mogu stei stranaku sposobnost naosnovu zakona ili sudske odluke. Npr.
Porodini zakon u sporovima za ponitaj braka priznaje stranakusposobnost javnom tuiocu i organu
starateljstva, koji ne posjeduju pravnu sposobnost.Stranaku sposobnost odreenom obliku udruivanja
koji nema pravni subjektivitet moe priznati i sud, alisamo u konkretnom sluaju za odreenu parnicu, i to
ako ti oblici ispunjavaju dva uslova:1.da udovoljavaju bitnim uslovima za sticanje
pravne sposobnosti;2.da raspolau sredstvima na kojima se moe sprovesti izvrenje.Stranaka
sposobnost ima znaaj procesne pretpostavke, o ijem postojanju sud vodi rauna po
slubenojdunosti tokom cijelog postupka. Ako utvrdi da jedna od stranaka nema stranaku
sposobnost, sud e prvo pozvati tuitelja da otkloni nedostatke tako to e izvriti odgovarajue prepravke u
tubi. Ako se nedostaci neotklone, sud e tubu odbaciti kao nedoputenu i ponititi sve preduzete procesno-pravne
radnje

TUZBA

Tuba je procesnopravna forma kojom se u parninom postupku ostvaruje ustavom zagarantirano

pravo na p r a v n u z a t i t u . P o d i e j e s u b j e k t p o v r i j e e n o g i l i u g r o e n o g p r a v a i t a d a s e
p r e t v a r a u s t r a n k u - s u b j e k t procesnog prava. Kao procesna radnja usmjerena je ka sudu, a
posredstvom suda i prema drugoj stranci -tuenom, kome se dostavlja primjerak tube. Dostavljanje tube
sudu za posljedicu ima pokretanje parnice.Obavezni elementi tube su:- odreenje suda kojem se tuilac obraa za
pravnu zatitu;- odreenje obje stranke (tuioca i tuenog);- predmet spora;- osnov tube;- dokazi;- tubeni zahtjev
Razlikuju se injenini i pravni osnov tube. injenini je obligatoran, a pravni fakultativan.

injenini osnov
obrazuju pravno relevantne injenice iz kojih tuilac kao pravnu posljedicu izvodi tubeni zahtjev.
Karakter pravno relevantnih injenica imaju samo one injenice za koje pravne norme veu odreene pravne
posljedice
Pravni osnov
je fakultativan element (za razliku od injeninog osnova). Pravnu prirodu predm eta sporautvruje
sud
putem pravne kvalifikacije, tako to stvarne injenice supsumira pod odgovarajue n
o r m e materijalnog prava. Zato pravne tvrdnje tuioca ne obavezuju sud, niti tuilac moe imati tetne posljedice jer
jedao pogrenu pravnu kvalifikaciju
Prema sadraju pravne zatite

koja se tubom trai, razlikuju se 3 vrste tubi: osuujue ili

kondemnatorne
,utvrujue ili
deklaratorne
i preobraajne ili
konstitutivne
.
Obzirom na pravno dejstvo
na subjektivna prava koja se tite, tube se dijele na
stvarne i line
. Stvarnimtubama se tite apsolutna subjektivna prava koja djeluju
erga omnes
, a l i n i m t u b a m a s e t i t e r e l a t i v n a subjektivna prava sa dejstvom
inter partes
KONDEMNATORNE tube (dosuujue). Ova vrsta tube je upravljena na ostvarenje, od strane
tuioca, postavljenog tubenog zahtjeva. Tubeni zahtjev kod ovih tubi uvijek je upravljen na
neku radnju, trpljenjeili proputanje
KONSTITUTIVNE (preobraajne) tube su tube u kojima je tubeni zahtjev
u p r a v l j e n n a o s t v a r e n j e odreene pravne promjene
POJAM I CILJ GRADJANSKO PROCESNOG PRAVA
Graansko procesno pravo obuhvata 2 vrste procesnih normi: organizacione i funkcionalne. Organizacionim
seustanovljavaju sudovi-organizacija, sastav i nadlenost. U funkcionalne spadaju pravila kojima se
ureuje postupak. Prema tome GPP je samostalna pravna grana u koje spadaju pravila kojima se
reguliu procesno- pravna djelatnost sudova i ostalih uesnika u ostvarivanju sudske finkcije.
Izvori graanskog procesnog prava
mogu se podijeliti na formalne i faktike. Formalni su ustav, zakoni i podzakonski akti. U faktike
spadaju sudska praksa (
iudicatura
) i pravna nauka )
DOSTVNICA
Dostavnica

je isprava kojom se dokazuje da je dostavljanje izvreno. Kao dokazno sredstvo dostavnica imasnagu
javne isprave, ali nije jedino dokazno sredstvo za utvrivanje dostavljanja - ako nestane, dostavljanje semoe
dokazivati i drugim dokaznim sredstvima.