GABAY SA PAG-AARAL maraming pinairal na mga programang
pampubliko si Pericles. Lahat ay naglalayong
MODYUL 2, ARALIN 1, 2 AT 3
ARALING PANLIPUNAN 8 - KASAYSAYAN NG
DAIGDIG
ARALIN 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga
Klasikal na Lipunan sa Europe
Ang mga Minoans
Ayon sa mga arkeologo, ang kaunaunahang
sibilisasyong Aegean ay nagsimula sa Crete mga
3100 B.C.E. o Before the Common Era. Tinawag
itong Kabihasnang Minoan batay sa pangalan
niHaring Minos, ang maalamat na haring
sinasabing nagtatag nito. Kilala ang mga Minoan
bilang mahuhusay gumamit ng metal at iba pang
teknolohiya. Nakatira sila sa mga bahay na yari sa
laryo (bricks) at may sistema sila ng pagsulat.
Magagaling din silang mandaragat.
Ang mga Mycenaean
Bago pa man salakayin at sakupin ng mga
Mycenaean ang Crete, nasimulan na nilang
paunlarin ang ilang pangunahing kabihasnan sa
Timog Greece. Ang Mycenaea na matatagpuan 16
kilometro ang layo sa aplaya ng karagatang
Aegean ang naging sentro ng kabihasnang
Mycenaean. Ang mga lungsod dito aypinag-ugnay
ng maayos na daanan at mga tulay. Napapaligiran
ng makapal na paderang lungsod.
Sparta - ang Pamayanan ng mga Mandirigma.
Athens - Sa pagsapit ng 500 B.C.E., dahil sa lahat
ng mga repormang naipatupad sa Athens, ang
pinakamahalagang naganap ay ang pagsilang ng
demokrasya sa Athens, kung saan nagkaroon ng
malaking bahagi ang mga mamamayan sa
pamamalakad ng kanilang pamahalaan.
Ginintuang Panahon ng Athens.
Noong 461 B.C.E., si Pericles, isang strategos o
heneral na inihalal ng mga kalalakihang
mamamayan ang namuno sa Athens. Taon-taon
ay nahahalal si Pericles hanggang sa sumapit ang
kaniyang kamatayan noong 429 B.C.E. Sa loob ng
mahabang panahon ng kaniyang panunungkulan,
gawing pinakamarangyang estado ang Athens.
Nais ni Pericles na lumawak pa ang umiiral na
demokrasya sa Athens kung kayat dinagdagan
niya ang bilang ng mga manggagawa sa
pamahalaan at sinuwelduhan niya ang mga ito.
Lahat ng mamamayan ay nagkaroon
pagkakataong makapagtrabaho sa pamahalaan
mayaman man o mahirap. Kaya di nagtagal mga
ikatlong bahagi (1/3) ng populasyon ng Athens ay
bahagi na ng mga gawain ng pamahalaan.
Kinilala rin ang kontribusyon ni Herodotus sa
larangan ng kasaysayan. Ang kanyang mga
paglalakbay sa Asya at Sparta ay nakatulong upang
maging obra maestro niya ang Kasaysayan ng
Digmaang Persian. Tinawag siyang Ama ng
Kasaysayan.
Ang Republikang Romano
Sang-ayon sa tradisyon, pinaalis ng mga Roman
ang punong Etruscan at nagtayo ng Republika,
isang pamahalaang walang hari. Noong 509 B.C.E,
namuno si Lucius Junius Brutus at nagtagumpay sa
pagtataboy sa mga Etruscan. Pagkatapos
maitaboy ang huling haring Etruscan na si
Tarquinius Superbus, itinatag ni Lucius Junius
Brutus ang isang Republika. Tumagal ito mula 509
hanggang 31 B.C.E. Sa halip na pumili ng hari,
naghalal ang mga Roman ng dalawang konsul na
may kapangyarihang tulad ng hari at nanungkulan
sa loob lamang ng isang taon. Bawat isa ay may
kapangyarihang pigilin ang pasya ng isa. Dahil sa
pagkakahati ng kapangyarihan ng mga konsul,
humina ang sangay tagapagpaganap. Sa oras ng
kagipitan, kinakailangang pumili ng diktador na
manunungkulan sa loob lamang ng anim na
buwan. Nagtatamasa ang diktador ng higit na
kapangyarihan kaysa mga konsul. Republika
lamang sa pangalan.
ARALIN 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga
Klasikal na Lipunan sa America, Africa, at mga Pulo
sa Pacific
Kabihasnang Maya (250 C.E. 900 C.E.) Namayani
ang Kabihasnang Maya sa Yucatan Peninsula, ang
rehiyon sa Timog Mexico hanggang Guatemala.
Nabuo rito ang mga pamayanang lungsod ng
Maya tulad ng Uaxactun, Tikal, El Mirador, at
Copan. Nakamit ng Maya ang rurok ng kaniyang
kabihasnan sa pagitan ng 300 C.E. at 700 C.E.
Kabihasnang Inca (1200-1521)
Noong ika-12 siglo, isang pangkat ng mga taong
naninirahan sa hilagang-kanlurang bahagi ng Lake
Titicaca sa matabang lupain ng Lambak ng Cuzco.
Sa pamumuno ni Manco Capac, bumuo sila ng
maliliit na lungsod-estado.
Sa pagdating ni Francisco Pizarro, ang Espanyol na
mananakop ng Inca noong 1532, ang lupain ng
Imperyong Inca ay sumasaklaw mula sa hilaga sa
kasalukuyang Colombia hanggang sa katimugan sa
bahagi ng Chile at Argentina. Subalit dahil sa mga
tunggalian tungkol sa pamumuno at kawalang
kapanatagan sa mga nasakop na bagong teritoryo,
unti-unting humina ang imperyo. Dagdag pa rito
ang tila napakalaking saklaw ng Imeryong Inca na
naging malayo mula sa sentrong pangangasiwa sa
Cuzco. Nariyan din ang malaking pagkakaiba ng
mga pangkat ng tao sa ilalim ng kanilang
kapangyarihan.
Aztec
Ang lupa sa paligid ng mga lawa ay mataba subalit
hindi lubos na malawak. Upang madagdagan ang
lupang tinataniman, tinabunan ng lupa ng mga
Aztec ang mga sapa at lumikha ng mga chinampas,
mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay mga
floating garden.
Ang Kalakalang Trans-Sahara
Noong 3000 B.C.E., isang masaganang kalakalan
ang umunlad sa pagitan ng Hilagang Africa at
Kanlurang Sudan, ang rehiyon sa timog ng Sahara.
Tinawag na Trans-Sahara ang kalakalang naganap
dito. Ang kalakalang TransSahara ay tumagal
hanggang ika-16 na siglo. Tinawag itong
kalakalang TransSahara dahil tinawid ng mga
nomadikong mangangalakal ang Sahara sa
pamamagitan ng caravan, dala-dala ang ibat
ibang uri ng kalakal. Kamelyo ang kadalasang
gamit sa mga caravan. Ang caravan ay pangkat ng
mga taong magkakasamang naglalakbay.
Ang mga Pulo sa Pacific
Ang mga pulo sa Pacific o Pacific Islandsay
nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang
Polynesia, Micronesia, at Melanesia. Ang mga
katawagang ito ay iginawad ng mga Kanluranin
matapos nilang makita ang kaayusan ng mga pulo
at ang anyo ng mga katutubo nito.
Ang pangunahing kabuhayan ng mga Polynesian
ay pagsasaka at pangingisda.Ang karaniwang
tanim nila ay taro o gabi, yam o ube, breadfruit,
saging, tubo, at niyog.Sa pangingisda naman
nakakakuha ng tuna, hipon, octopus, at iba pa.
Nanghuhuli rin sila ng pating. Sa larangan ng
pananampalataya, naniniwala sila sa banal na
kapangyarihan o mana. Ang katagang mana ay
nangangahulugang bisa o lakas.Sa mga
sinaunang Polynesian, ang mana ay maaaring nasa
gusali, bato, bangka, at iba pang bagay.
May mga batas na sinusunod upang hindi mawala
o mabawasan ang mana. Halimbawa, bawal
pumasok sa isang banal na lugar ang
pangkaraniwang tao. Ang sinaunang kababaihan
sa Marquesas ay hindi maaaring sumakay sa
bangka sapagkat malalapastangan niya ang
bangka na may angking mana. Gayundin, ang mga
lalaking naghahanda sa pakikipaglaban o para sa
isang mapanganib na gawain ay dapat nakabukod.
Bawal silang makihalubilo sa babae at pili lang ang
dapat nilang kainin upang hindi mawala ang
kanilangmana. Ang tawag sa mga pagbabawal o
prohibisyong ito ay tapu. Kamatayan ang
pinakamabigat na parusang igagawad sa
matinding paglabag sa tapu.
ARALIN 3: ANG DAIGDIG SA PANAHON NG
TRANSISYON: MGA PANGYAYARING NAGBIGAY-
DAAN SA PAG-USBONG NG EUROPE SA
PANAHONG MEDIEVAL
Timeline ng Holy Roman Empire
481- Pinag-isani Clovis ang ibat ibang tribung
Franks at sinalakay ang mga Romano
496- Naging Kristiyano si Clovis at ang kaniyang
buong sandatahan
511- Namatay si Clovis at hinati ang kaniyang
kaharian sa kanyang mga anak
687- Pinamunuan ni Pepin II ang tribung Franks
717- Humalili kay Pepin II ang kaniyang anak na si
Charles Martel
751- Ang anak ni Charles Martel na si Pepin the
Short ay hinirang bilang Hari ng mga Franks sa
halip na Mayor ng Palasyo
Si Pope Leo III ang humirang kay Charlemagne
bilang Emperor of the Holy Roman Empire. Ayon
sa ilang aklat, nangangahulugan ito na ang ideya
ng mga Romano ng isang sentralisadong
pamahalaan ay hindi naglaho.
Mga Salik na Nakatulong sa Paglawak ng
Kapangyarihan ng Kapapahan
1. Pagbagsak ng Imperyong Roman.
2. Matatag at Mabisang Organisasyon ng
Simbahan.
3. Uri ng Pamumuno sa Simbahan
4. Pamumuno ng mga Monghe.
Kapapahan- tungkulin, panahon ng
panunungkulan at kapangyarihang panrelihiyon
ng Papa bilang pinuno ng simbahang Katoliko,
gayundin sa kapangyarihang pampulitika bilang
pinuno ng Estado ng Vatican.
ANG KRUSADA
Ang salitang Crusade ay nagmula sa salitang
Latin na crux na nangangahulugang cross. Ang
mga Krusador ay taglay ang simbolo ng Krus sa
kanilang kasuotan.
Krusada- ekspedisyong militar na inilunsad ng mga
Kristiyanong Europeo laban sa mga Turkong
Muslim upang mabawi ang Jerusalem sa kamay ng
mga ito.
Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na
inilunsad ng Kristiyanong Europeo dahil sa
panawagan ni Pope Urban II noong 1095. Sa
panawagan ni Papa Urban, hinimok niya ang mga
kabalyero (knights) na maging krusador at
pinangakuan niya ang mga ito na papatawarin sila
sa kanilang mga kasalanan; kalayaan sa mga
pagkautang; at kalayaang pumili ng fief mula sa
lupa na kanilang masakop.
Resulta ng Krusada
Napalaganap ang komersyo at ito ay nagsilbing
salik sa pag-unlad ng mga lungsod at malalaking
daungan. Ang kulturang Kristiyano ay napayaman
din. Ang krusada ay naglantad ng tunay na mga
layunin ng mga sumama sa gawaing ito. Hindi
pagmamalasakit sasimbahan ang naging dahilan
sapagsama sa banal na laban na ito kundi ang
pagkakataong makapaglakbay at mangalakal.
Ang Piyudalismo
Mula sa ikasiyam hanggang ika-14 na siglo, ang
pinakamahalagang anyo ng kayamanan sa Europe
ay lupa. Kinakailangang pangalagaan ang
pagmamay-ari ng lupa.Pangunahing nagmamay-
ari ng lupa ang hari.
Dahil sa hindi niya kayang ipagtanggol ang lahat ng
kaniyang lupain, ibinabahagi ng hari ang lupa sa
mga nobility o dugong bughaw. Ang mga dugong
bughaw na ito ay nagiging vassal ng hari. Ang hari
ay isang lord o panginoong may lupa. Ang iba pang
katawagan sa lord ay liege o suzerain. Samantala,
ang lupang ipinagkakaloob sa vassal ay tinatawag
na fief. Ang vassal ay isa ring lord dahil siya ay may-
ari ng lupa. Ang kaniyang vassal ay maaaring isa
ring dugong bughaw.
Ang knight ay isang mandirigmang nakasakay sa
kabayo at nanumpa ng katapatan sa kaniyang lord.
Isang magandang alaala ng Piyudalismo ang
sistemang kabalyero (knighthood).
Kinapapalooban ang kodigo ng kagandahang asal
ng mga kabalyero (chivalry) ng katapangan,
kahinahunan, pagiging marangal at maginoo lalo
na sa kaibigan. Nagpapalaganap din ng mga
saloobing Kristiyano ang sistemang kabalyero
tulad ng pagtatanggol sa mga naaapi at paggalang
sa kababaihan.
Banal at isang propesyon na pinagpala ng
simbahan ang pagiging kabalyero. Kalakip nito ang
tungkuling ipagtanggol at itaguyod ang
Kristiyanismo.
Lipunan sa Panahong Piyudalismo
Nahahati sa tatlong pangkat ang lipunang
Europeo sa panahong Piyudalismo- ang mga pari,
kabalyero o maharlikang sundalo at mga alipin
(serf)
Mga Pari. Hindi itinuturing ang mga pari na
natatanging sektor ng lipunan sapagkat hindi
namamana ang kanilang posisyon dahil hindi sila
maaaring mag-asawa. Maaaring manggaling ang
mga pari sa hanay ng maharlika, manggagawa at
mga alipin.
kanilang ikabubuhay sa pagsasaka sa manor.
Sakabilang dako ang kanilang panginoon ay dito
rin umaasa sa kita ng pagsasaka samanor na
kaniyang magiging kayamanan.
Guild System - Marami sa mga naninirahan sa
bayan ay sumali sa guild. Ang guild sa samahan ng
mga taong nagtatrabaho sa magkatulad na
hanapbuhay.

Mga Kabalyero. Noong panahon ng kaguluhan
kasunod ng pagkamatay ni Charlemagne, may
matatapang at malalakas na kalalakihan na
nagkusang loob na maglingkod sa mga hari at sa
mga may-ari ng lupa upang iligtas ang mga ito sa
mga mananakop. Dahil sa hindi umiiral ang
paggamit ng salapi, ang magigiting na sundalo o
kabalyero ang pinagkalooban ng mga kapirasong
lupa bilang kapalit ng kanilang paglilingkod. Ang
mga kabalyero ang unang uri ng mga maharlika,
tulad ng mga panginoon ng lupa, na maaaring
magpamana ng kanilang lupain.
Mga Serf o villain. Ito ang bumubuo ng masa ng
tao noong Medieval Period. Nanatili silang
nakatali sa lupang kanilang sinasaka. Kaawa-awa
ang buhay ng mga serf. Nakatira sila sa maliit at
maruming silid na maaaring tirahan lamang ng
hayop sa ngayon. Napilitan silang magtrabaho sa
bukid ng kanilang panginoon nang walang bayad.
Wala silang pagkakataon na umangat sa susunod
na antas ng lipunan tulad ng maharlika at
malayang tao.Makapag-aasawa lamang ang isang
serfsa pahintulot ng kaniyang panginoon. Lahat ng
kaniyang gamit, pati na ang kaniyang mga anak, ay
itinuturing na pag-aari ng panginoon. Wala silang
maaaring gawin na hindi nalalaman ng kanilang
panginoon.
Merchant Guild - Ang mga unang guild ay
binalangkas ng mga mangangalakal. Nagpatayo
sila ng mga bulwagang pinagdarausan ng pulong
tungkol sa mga detalyeng kanilang negosyo.
Kontrolado ng guild ng mga mangangalakal ang
lahat ng kalakalan sa bayan. Maaari rin nilang
hadlangan ang mga dayong mangangalakal sa
pagnenegosyo sa kanilang bayan.
Sinikap nila na magkaroon ng iisang batayan ng
timbang at panukat na maaaring gamitin ng lahat.
Minsan, ginagampanan nila ang papel bilang mga
pulis na naglalaan ng proteksyon. Maaari rin
nilang impluwensiyahan ang mga lord na alisin ang
toll o bayad ng mga daan sa mga lupain nito.
Craft Guild - Nang lumaki ang mga bayan, ang mga
artisan ay nagtatag ng sariling guild. Ang bawat
craft o kasanayan ay may sariling guild.
Halimbawa, ang mga karpintero, barbero,
panadero, sastre, at iba pang hanapbuhay ay may
sariling guild. Ang sinumang hindi kasapi sa isang
guild ay hindi maaaring gumawa ng produkto na
ginagawa ng nasabing guild.

Bourgeoise- mga mangangalakal at banker na

bagaman may salapi ay hindi nabibilang sa mga lipi
ng maharlika at kaparian.

Pagasasaka: Batayan ng Sistemang Manor

Ang Sistemang Manor ang sentro ng lipunan at

ekonomiya ng mga tao na nakatira dito. Ang isang
fief ay binubuo ng maraming manor na
nakahiwalay sa isat isa. Ito ay maaaring
maihalintulad sa isang pamayanan (village) kung
saan angmga naninirahan dito ay umaasa ng