You are on page 1of 14

ISSN 1733-8670

ZESZYTY NAUKOWE NR 10(82)


AKADEMII MORSKIEJ
W SZCZECINIE

IV MIDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA


EXPLO-SHIP 2006
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych


na charakterystyki sprawnoci
Sowa kluczowe: turbina gazowa, ukady gazowo-parowe

W artykule przedstawiono dwie metodologie okrelania sprawnoci elektrowni


gazowo-parowych. Dla kadej metodologii przedstawiono przykady obliczeniowe.
Opracowane metodologie pozwalaj wyznaczy sprawno badanych ukadw w funkcji
temperatury na wlocie do turbiny gazowej i stopnia sprania przy optymalnej czci
parowej ukadu. Obliczenia wykonano dla rnych struktur elektrowni: z kotem
jednocinieniowym, dwucinieniowym z przegrzewem i bez przegrzewu
midzystopniowego oraz trjcinieniowym z przegrzewem midzystopniowym.

The Influence of the Structure of a Gas-And-Steam


Power Station on the Characteristics of Efficiency
Key words: gas turbine engine, combined cycle

The paper deals with two methods of determining the efficiency of combined gas-
and-steam power stations. For each of them examples of calculations have been quoted.
These two methods permit to determine the efficiency of investigated systems as a
function of temperature at the inlet to the gas turbine and the compression ratio for the
optimal steam part of the system. Calculations have been carried out concerning various
structures of power stations with a single-pressure waste-heat boiler, a double-pressure
waste-heat boiler with and without reheat and a triple-pressure waste-heat boiler and
reheat.

273
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

Wprowadzenie

Aby zmniejszy straty egzergii w czci parowej ukadu gazowo-parowego


naley dy do zblienia przebiegu temperatury spalin i czynnika obiegowego
w kotle. Uzyskuje si to przez zastosowanie dwch lub trzech obiegw cinie-
niowych w kotle odzyskowym [1, 3]. W konsekwencji ronie sprawno energe-
tyczna obiegu parowego i elektrowni gazowo-parowej. Wynika z tego koniecz-
no modelowania i obliczania charakterystyk rnych elektrowni, poczwszy
od ukadu z kotem jednoprnym a do ukadu z kotem trjprnym.
Z termodynamicznego punktu widzenia za kryterium doboru rozmieszcze-
nia powierzchni ogrzewalnych w kotle odzyskowym naley wybra minimaliza-
cj strat strumienia egzergii przy nieodwracalnym przepywie ciepa pomidzy
spalinami a wod i par. Dobr rozmieszczenia powierzchni ogrzewalnych
w kotle odzyskowym prowadzi si z wykorzystaniem metody pinch [11, 12].
O ostatecznym wyborze struktury caego ukadu zawsze decyduj kryteria eko-
nomiczne [9, 10]. Opacalno ekonomiczna procesw energetycznych jest prze-
wanie jednak wysza ze wzrostem sprawnoci energetycznych.
W prowadzonych obliczeniach znaczenie ma przyjcie zarwno
rozmieszczenia powierzchni ogrzewalnych, jak i parametrw projektowych kota
takich jak:
minimalne spitrzenie (przewenie) temperaturowe pomidzy
czynnikami w parowniku t Ypp (Y = h wysokiego cinienia, Y = i
redniego cinienia, Y = l niskiego cinienia);
Y
niedogrzanie wody na wlocie do walczaka cinienia tap ;
graniczna (dopuszczalna) temperatura spalin wylotowych z kota t5agr;
straty cinienia w kotle.
W prezentowanym artykule przedstawiono niektre rezultaty bada czterech
rnych struktur elektrowni gazowo-parowych. Pierwsz stanowi ukad z kotem
jednoprnym pokazany na rysunku 1. Analiz tego ukadu przedstawiono
midzy innymi w [5]. Drug struktur ukadu gazowo-parowego z kotem
odzyskowym dwuprnym pokazano na rysunku 2. Rozkad powierzchni ogrze-
wanych w kotle jest szeregowo-rwnolegy. Rwnolegle rozmieszczone s:
niskocinieniowy podgrzewacz wody i pierwsza cz wysokocinieniowego
podgrzewacza wody oraz druga cz wysokocinieniowego podgrzewacza
wody i przegrzewacz pary niskiego cinienia. Pokazany na rysunku 2 ukad,
przez wprowadzenie przegrzewu midzystopniowego, doprowadza do kolejnej
struktury, tj. ukadu gazowo-parowego dwucinieniowego z przegrzewem
midzystopniowym. Miejsce wprowadzenia przegrzewacza zaznaczono lini
kropkowan na schemacie z rysunku 2. Obliczenia takiego ukadu autor przed-

274
Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych na charakterystyki sprawnoci

stawi w [6]. Jeszcze inn struktur stanowi moe elektrownia gazowo-parowa


z trjcinieniowym kotem, zarwno bez jak i z przegrzewem midzystopnio-
wym, pokazana na rysunku 3. Analiz efektywnoci tej ostatniej autor
przedstawi w [4].
1p 4s 5s 6s
1a
3a 2a
KS

Nel

TG SP TP G

3s 8s
3.2s

WZ
3.1s
1s

4a 5a

Rys. 1. Elektrownia gazowo-parowa z kotem jednoprnym (TG, TP turbina gazowa i parowa,


SP sprarka powietrza, KS komora spalania, G generator)
Fig. 1. Combined gas-and-steam power station with a single-pressure boiler

3.2s(l) 7s 8s
3.2s(h)
W(h) W(l)

3.1s(l) WZ

3.1s(h)
1s(l) 1s(h)

5a
4a

1p 3.3s(l) 2s(h)

1a 4s(l)
2a KS
3a 3s(h) 3.4s(l) 4s(h) 3s(l)

Nel
TP TP
SP TG
(h) (l)
G

Rys. 2. Elektrownia gazowo-parowa z kotem dwucinieniowym bez i z przegrzewem


midzystopniowym
Fig. 2. Gas-and-steam power station with a double-pressure boiler without and with interstage
superheating

275
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

4s(l) 5s 6s
gaz
powietrze
KS
3a 2a 1a' 1a 8s
TG SP G TP(h) TP(i) TP(l)

Nel
4s(h) 4s(i) 3s(l) WZ

3.3s(i)
3s(h)
3s(i) 3.2s(h) 3.2s(i) 3.2s(l)
W(h) W(i) W(l)
1s(l) 1s(h)
1s(i)

3.4s(i)
4a 3.1s(h)
3.1s(i)
3.1s(l)

KO ppa(l) 5a

ppa(h)
ppa(i)

2s(i)
2.1s(h) 2s(h)

Rys. 3. Schemat elektrowni gazowo-parowej z kotem trjcinieniowym i przegrzewem midzy-


stopniowym (TG, TP turbina gazowa i parowa, SP sprarka powietrza, KS komora spalania,
G generator, W walczak)
Fig. 3. Diagram of a gas-and-steam power station with a triple-pressure boiler and reheat

1. Podstawowe charakterystyki badanych ukadw

Sprawno wytwarzania energii elektrycznej w elektrowni gazowo-parowej


(bez dopalania) zdefiniowana jest zalenoci:

N elTG + N elTP
elg p = (1)
( m pWd )
gdzie:
NelTG, NelTP moc elektryczna: instalacji turbiny gazowej i parowej,
(mpWd) strumie energii chemicznej zawarty w paliwie.
Zaleno (1) moemy przeksztaci do postaci:
elg p = elTG (1 + max elTP ) (2)

W rwnaniu tym elTP i elTG s interpretowane jako sprawno wytwarzania


N
energii elektrycznej w czci parowej i gazowej ukadu ( elTP = elTP ,
Q4 a
N elTG Q4 a
elTG = ), a max jest rwne .
( m pWd ) N elTG

276
Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych na charakterystyki sprawnoci

Oglnie rzecz biorc ukady parowy i gazowy, wchodzce w skad ukadu


kombinowanego, nie s autonomiczne. Jeeli jednak zaoy, e dokonano
doboru turbiny gazowej wraz z parametrami termodynamicznymi okrelajcymi
jej warunki pracy, to zagadnienie optymalizacji sprawnoci ukadu gazowo-
parowego sprowadza si do optymalizacji sprawnoci czci parowej ukadu (wg
jednej z przedstawionych niej metodologii). W tym wypadku, przy staej
wartoci ciepa odpadowego z ukadu gazowego odprowadzonego do ukadu
parowego, optymalnej wartoci parametrw pary produkowanej w kotle naley
poszukiwa cznie z okrelaniem wartoci stosunku strumieni masy pary i gazu.
Warunek maksymalnej sprawnoci obiegu parowego, przy uwzgldnieniu
niezmiennej wartoci cinienia w skraplaczu, mona w takim przypadku
sprowadzi do dania:
elTP , N elTP = max (3)

Jeeli zaoymy, e okrelone s parametry paliwa, utleniacza i odniesienia


oraz parametry zwizane z czynnikami technologicznymi, takie jak sprawnoci:
wewntrzne maszyn, mechaniczne i generatorw, komory spalania, wymiany
ciepa w kotle itd. oraz przyjmujc: parametry projektowe kota, straty cinienia,
jak i straty nieszczelnoci i chodzenia, to oglnie moemy zapisa [4, 6]:

elg p = f [ t 3a , K , ( S Y , t3Ys , p3Ys ) ] (4)


gdzie:
t3a temperatura spalin na wylocie z komory spalania,
K stosunek cinie w sprarce powietrza,
SY stosunek strumienia masy pary do gazu,
t3Ys , p3Ys temperatura i cinienie pary (Y = h wysokiego cinienia, Y = i
redniego cinienia, Y = l niskiego cinienia).
Dla elektrowni kombinowanej z kotem trjprnym ilo parametrw
wystpujca w rwnaniu (4) moe by rwna 11 [4], gdy wielkoci stosunku
strumienia pary i gazu oraz cinienia i temperatury pary na dolocie do turbiny
wystpuj odrbnie dla czci wysoko- (Y = h), rednio- (Y = i) i niskoprnej
(Y = l). Dla ukadu dwucinieniowego w (4) wystpuje do 8 parametrw [6],
a dla ukadu z kotem jednocinieniowym do 5 parametrw. W przypadku
ukadw gazowo-parowych z dopalaniem w (4) znajduje si rwnie stopie
dopalania [2].
Odpowiednio dobrane parametry (termodynamiczne) mog zapewni osi-
gnicie maksymalnej sprawnoci w ukadzie gazowo-parowym. Jeeli speniony
jest warunek okrelony rwnaniem (3), to rwnanie (4) przyjmuje posta:
elg p = elg p ( elTP , N elTP = max ) = f (t 3 a , K )
*
(5)

277
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

2. Metodologie okrelania sprawnoci

Obliczenia dla jednej wartoci stosunku cinie (K) w sprarce powietrza


instalacji turbiny gazowej realizowane s w nastpujcej kolejnoci. W
pierwszym rzdzie prowadzone s obliczenia dla czci gazowej obiegu.
Dotycz one: sprarki powietrza, komory spalania, turbiny gazowej. Obliczenia
te prowadzone s dla jednostki strumienia masy spalanego gazu w komorze
spalania i wykonywane s dla zadanej temperatury spalin na wlocie do turbiny
gazowej t3a. Zakada si, e dla czci gazowej znane s:
sprawnoci wewntrzne i mechaniczne maszyn oraz sprawno
generatora i komory spalania;
parametry paliwa, powietrza i odniesienia;
straty cinienia w poszczeglnych wzach instalacji, jak i straty
nieszczelnoci i chodzenia.
W konsekwencji przeprowadzonych oblicze wyznaczane s parametry
termodynamiczne w poszczeglnych punktach czci gazowej obiegu, w tym
rwnie temperatura na wylocie z turbiny gazowej (t4a) oraz:
sprawno wytwarzania energii elektrycznej w czci gazowej ukadu
(elTG),
stosunek strumienia ciepa na wylocie z turbiny gazowej do mocy
elektrycznej turbiny gazowej (max),
stosunek midzy strumieniem powietrza a strumieniem gazu,
doprowadzonymi do komory spalania.
W dalszej kolejnoci rozwizywana jest cz parowa ukadu, ktr stanowi
kocio odzyskowy z turbin parow i odgazowywacz. W prowadzonych
obliczeniach w czci parowej przyjmuje si [4, 5, 6]:
sta rnic temperatur tY (Y = h, i, l) pomidzy spalinami
dopywajcymi do przegrzewacza (Y = h wysokiego cinienia, Y = i
redniego cinienia, Y = l niskiego cinienia) a temperatur pary
wytworzon w nim (zasada ta nie obowizuje w przypadku wytwarzania
pary nasyconej suchej), przy czym temperatura tej pary moe
przyjmowa wartoci od temperatury nasycenia w walczaku do
temperatury granicznej (t3sgr) podyktowanej wymaganiami
konstrukcyjnymi;
temperatur wody na dolocie do walczaka rwn temperaturze nasycenia
Y
dla p3Ys pomniejszon o sta wielko tap ;
graniczn temperatur spalin t5agr (dla ktrej moe wystpi korozja
niskotemperaturowa), przy czym temperatura wylotowa spalin z kota t5a
musi by nie mniejsza od wartoci t5agr, tj. t5a t5agr;

278
Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych na charakterystyki sprawnoci

graniczny stopie suchoci pary X4sgr (wynikajcy z moliwoci erozji


ukadu opatkowego), przy czym stopie suchoci pary na wylocie z
turbiny X4s musi by wikszy lub rwny od wartoci X4sgr, tj. X4s X4sgr.
Ponadto w prowadzonych obliczeniach zakada si:
stae cinienie pary w kondensatorze (p4s) i odgazowywaczu (p8s),
sta temperatur wody zasilajcej (twz).
Obliczenia sprawnoci czci parowej ukadu zasadniczo mona prowadzi
wedug dwch metodologii. Podane wyej uwagi dotycz obu metodologii, niej
podano rnice.
W metodologii I zakada si sta minimaln rnic temperatur
(t Ypp = const ) w parowniku pomidzy spalinami (T ppa
Y
) a wod:
Y
Tppa TnY = t Ypp (6)

gdzie:
TnY temperatura nasycenia dla cinienia p3Ys .

Zaoenie t Ypp = const pozwala wyznaczy, wykorzystujc bilanse


energii odpowiednich elementw ukadu parowego (kota,
odgazowywacza), stosunek strumienia pary (wytworzonej w walczaku i
doprowadzonej do turbiny) do strumienia gazu doprowadzonego do komory
spalania SY. Dla zadanej wartoci p3Ys znajdujemy elTP . Poszukiwanie
wartoci maksymalnej elTP (lub NelTP) prowadzi si zmieniajc p3Ys z
krokiem p3Ys w przedziale p3Ys,o p3s p3Ys, k (o warto pocztkowa, k
warto kocowa). Dysponujc wartoci maksymaln elTP , wyznaczamy
dla danego stosunku spru wielko elg
*
p .

Podstawowe zaoenie w metodologii II mwi, e minimalna rnica


temperatur w parowniku pomidzy spalinami a wod jest wiksza od lub
rwna przyjtej wartoci t YPP , co zapiszemy:

Y
Tppa TnY t Ypp (7)

Dla zadanej wartoci p3Ys oraz SY znajdujemy elTP . Poszukiwanie war-


toci maksymalnej elTP (lub NelTP) prowadzi si w tym wypadku cznie
w zadanych przedziaach: cinienia p3Ys,o p3s p3Ys, k i stosunkw strumie-
nia masy pary do strumienia gazu S Y , o S Y S Y , k . Dysponujc wartoci

279
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

maksymaln elTP , wyznaczamy dla danego stosunku spru wielko


elg
*
p .

W zakresie najczciej wystpujcych temperatur na wlocie do kota t4a


(oprcz niewielkich wartoci K) obie przedstawione metodologie oblicze
prowadz do tych samych charakterystyk elg p = f ( K ) .
*

3. Dane do oblicze

Dla czci gazowej wszystkich badanych ukadw przyjto:


1) paliwo: gaz ziemny o skadzie 95% CH4, 5%N2;
2) temperatura powietrza pobieranego z otoczenia i paliwa: 15C;
3) cinienie otoczenia: 0,101325 MPa;
4) sprawno izentropowa turbiny gazowej i sprarki powietrza: 0,9
i 0,86;
5) sprawno mechaniczna maszyn oraz generatora: 0,99;
6) straty ciepa w komorze spalania: 1% (mp Wd);
7) straty cinienia w wzach instalacji, straty nieszczelnoci i chodzenia
jak w [4, 5, 6].
Ponadto w obliczeniach czci gazowej zmieniano:
1) stosunek cinie w sprarce powietrza w przedziale 8 K 30, z
krokiem rwnym 0,25;
2) temperatur gazw spalinowych na wlocie do turbiny gazowej (t3a)
w zakresie1150C t3a 1400C co 50C; podstawowe obliczenia
wykonano dla t3a = 1200C i 1300C.
Dla czci parowej wszystkich badanych elektrowni zaoono:
1) graniczn temperatur pary i spalin t3sgr = 540C, t5agr = 80C;
2) graniczny stopie suchoci pary X4sgr = 0,89;
3) cinienie pary w kondensatorze p4s = 0,005 MPa i odgazowywaczu
p8s = 0,14 MPa;
4) temperatur wody zasilajcej twz = 60C;
5) sprawno wewntrzn (izentropow) pomp 0,85;
6) iloczyn sprawnoci mechanicznej pompy i jej silnika elektrycznego
rwny 0,855.
Ze wzgldu na specyfik badanych ukadw, dla kadego z nich przyjto
indywidualne dane i zakresy zmiennych podane niej.

280
Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych na charakterystyki sprawnoci

W prowadzonych badaniach elektrowni z kotem jednocinieniowym


przyjto sprawno izentropow turbiny parowej 0,84 oraz th = 28 K,
t hpp = 7 K, tap
h
= 6 K. W obliczeniach cinienie pary wysokoprnej
zmieniano w przedziale 2 MPa p3hs 11 MPa z krokiem p3s = 0,02 MPa.
W przypadku elektrowni z kotem dwucinieniowym z przegrzewem i bez
przyjto:
dla czci wysokoprnej: sprawno wewntrzna turbiny 0,86,
th = 28 K, t hpp = 7 K, tap
h
= 6 K;
dla czci niskoprnej: sprawno wewntrzna turbiny 0,84, t l = 10 K,
t lpp = 9 K, tap
l
= 6 K.

W trakcie oblicze ukadu dwucinieniowego cinienia pary zmieniano


w przedziale:
dla czci wysokoprnej: 2 MPa p3hs 11 MPa z krokiem 0,01 MPa;
dla czci niskoprnej: 0,2 MPa p3l s 0,6 MPa z krokiem 0,01 MPa.
Dla ukadu dwucinieniowego z przegrzewem cinienia pary zmieniano
w przedziale:
dla czci wysokoprnej: 10 MPa p3hs 19 MPa z krokiem 0,1 MPa;
dla czci niskoprnej: 0,4 MPa p3l s 3,6 MPa z krokiem 0,01 MPa.
Analiz elektrowni z kotem trjcinieniowym z przegrzewem
przeprowadzono przyjmujc nastpujce dane i zakresy zmiennych:
1) dla czci wysokoprnej: sprawno wewntrzna turbiny 0,86,
h h
t h = 28 K, t pp = 7 K, tap = 6 K; cinienie pary w obliczeniach
zmieniano w przedziale 10 MPa p3hs 19 MPa z krokiem 1 MPa;
2) dla czci rednioprnej: sprawno wewntrzna turbiny 0,89,
t i = 10 K, t ipp = 9 K, tap
i
= 9 K; cinienie pary w obliczeniach zmie-
niano w przedziale 1,4 MPa p3i s 5 MPa z krokiem 0,4 (0,2) MPa;
3) dla czci niskoprnej: sprawno wewntrzna turbiny 0,79,
t lpp = 9 K, t ap
l
= 6 K; cinienie pary w obliczeniach zmieniano
w przedziale 0,15 MPa p3l s 0,9 MPa z krokiem 0,1(0,03) MPa.
W przypadku oblicze ukadw z przegrzewem midzystopniowym
zaoono rwno temperatury pary wysokiego cinienia i po przegrzewie.

281
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

Prowadzc obliczenia wedug metodologii okrelonej jako II naley


dodatkowo zaoy przedzia wartoci stosunku strumienia pary do strumienia
paliwa S Y ,o S Y S Y ,k oraz krok SY.

4. Rezultaty oblicze

Na rysunku 4 przedstawiono przebieg zalenoci sprawnoci wytwarzania


energii elektrycznej w ukadzie jednocinieniowym dla t3a = 1200C i rnych
wartoci stosunku strumienia pary do strumienia paliwa SY (Y = h) od SY = 80 do
SY = 140 kg pary/kmol gazu, co SY = 10 kg pary/kmol gazu. Kad z narysowa-
nych tam charakterystyk elg p = f ( K ) dla S = const otrzymano wyznaczajc
* Y

maksymaln sprawno wytwarzania energii elektrycznej w czci parowej


ukadu wg metodologii II, ograniczajc przedzia poszukiwa S Y ,o S Y S Y ,k do
okrelonej wartoci SY. Z rysunku 4 wynika, e przy zadanym stosunku cinie
K (dla okrelonej t3a) maksymalna sprawno elg*
p osigana jest tylko dla

jednej wartoci stosunku strumienia pary do strumienia paliwa. Wyznaczone


charakterystyki e*lg p = f ( K ) dla Sh = const posiadaj maksimum, dla Sh
z przedziau 80140 kg pary/kmol paliwa zmienia si ono w zakresie 0,4737
0,5078 i osigana jest przy coraz niszym K wraz ze wzrostem wartoci Sh.
Rysujc krzyw obwiedniow po wyznaczonych przebiegach elg p = f ( K )
*

dla Sh = const, ktr pokazano na rysunku 4 lini grub, uzyskamy przebieg


elg p = f ( K ) (dla p3 s p3 s p3 s
* Y ,o Y ,k
i S Y , o S Y S Y , k ). Aby wyznaczy na
niej dokadne ekstremum, naley w obszarze zaznaczonym na rysunku
prostoktem wykona obliczenia z mniejszym krokiem SY.
Na rysunku 5 pokazano obliczone charakterystyki elg p = f ( K ) przy
*

t3a = 1300C dla wszystkich badanych ukadw. Do wyznaczenia charakterystyk


dla innego zestawu danych (np. dla t3a = 1250C) mona rwnie
wykorzystywa algorytmy neuronowe [8].
Wykorzystujc obliczone charakterystyki elg p = f ( K ) dla t3a = const,
*

okrela si maksymaln warto tej funkcji elg


max
p ( ) i konstruuje zalenoci
elg p = f (t 3a ) , ktre pokazano na rysunku 6 dla wszystkich badanych struktur
max

elektrowni gazowo-parowych.

282
Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych na charakterystyki sprawnoci

elg-p

0,5

0,48
140
0,46
130

0,44 120

110
0,42 104
100
0,4
90
Sh=80 [kg pary/kmol paliwa]
0,38
5 10 15 20 25 30

Rys. 4. Wpyw stosunku strumienia pary do strumienia paliwa na przebieg zalenoci *elg-p =
f(K) dla elektrowni gazowo-parowej z kotem jednocinieniowym dla t3a =1200C
Fig. 4. The influence of the steam/fuel flux ratio on the relation *elg-p= f(K) concerning
a gas-and-steam power station with a single-pressure boiler when t3a=1200C

Aproksymujc wyznaczone zalenoci rwnaniem liniowym uzyskamy


odpowiednio dla ukadu:
(i) z kotem trjcinieniowym z przegrzewem midzystopniowym
(oznaczanym 3PR)
3
elg
max
p = 0,1767 10 t 3 a + 0,32598

gdzie: t 3a jest bezwymiarow temperatur rwn liczbowo wartoci t3a


wyraonej w C, R2 = 0,9968;
(ii) z kotem dwucinieniowym z przegrzewem midzystopniowym (2PR)
3
elg
max
p = 0,1818 10 t 3a + 0,30324 ( R 2 = 0,9998 );

(iii) z kotem dwucinieniowym (oznaczanym 2P)


3
elg
max
p = 0,1946 10 t 3a + 0,28525 ( R 2 = 0,9889 );

(iv) z kotem jednocinieniowym (oznaczanym 1P)


3
elg
max
p = 0,2289 10 t 3a + 0,23045 ( R 2 = 0,9932 ).

283
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

*elg-p
0,56
0,555
3PR
0,55
0,545
2P
0,54
0,535
2P
0,53
1P
0,525
0,52
0,515
0,51
8 12 16 20 24 28 K

Rys. 5. Zalenoci *elg-p = f(K), (ukad: 1P jednocinieniowy, 2P dwucinieniowy,


2PR dwucinieniowy z przegrzewem, 3PR trjcinieniowy z przegrzewem)
Fig. 5. Relations *elg-p = f(K), (1P single-pressure system, 2P double-pressure system, 2PR
double-pressure system with a reheat, 3PR triple-pressure system with reheat)

maxelg-p
0,58

3PR
0,56
2PR

2P
0,54

1P
0,52

0,5

0,48
1150 1200 1250 1300 1350 1400 t 3a [C]

Rys. 6. Wpyw przyjcia struktury badanego ukadu na sprawno maksymaln *elg-p


(ukad: 1P jednocinieniowy, 2P dwucinieniowy, 2PR dwucinieniowy
przegrzewem, 3PR trjcinieniowy z przegrzewem)
Fig. 6. The effect of adopting the structure of the investigated system on the maximum
efficiency *elg-p

284
Badania wpywu struktury elektrowni gazowo-parowych na charakterystyki sprawnoci

Podsumowanie

1. Wraz z rozwojem technologii wykonania turbin gazowych (wzrost t3a) i roz-


budow struktury elektrowni nastpuje wzrost sprawnoci ukadu. O osta-
tecznym wyborze struktury ukadu decyduje analiza ekonomiczna. W przy-
padku ukadw zasilanych gazem ziemnym istotne znaczenie ma jego cena
[7].
2. Wyznaczone charakterystyki elg p = f ( K ) dla wszystkich badanych
*

struktur elektrowni gazowo-parowych s stosunkowo paskie, szczeglnie w


przedziale zawierajcym ekstremum (tym bardziej, im wysza jest
temperatura t3a). W konsekwencji stosunek cinie prowadzcy do
sprawnoci zblionej do maksymalnej mona dobiera z szerokiego
przedziau, pod warunkiem e pozostae parametry s waciwie dobrane.
3. Wykorzystujc wyznaczone charakterystyki elg p = f ( K )
*
okrelono
przedstawion na rysunku 6 maksymaln sprawno wytwarzania energii
elektrycznej dla wszystkich badanych struktur elektrowni w funkcji
temperatury t3a. W kadym przypadku nastpuje przyrost elg
max
p wraz ze

wzrostem t3a. Dobre wspczynniki korelacji uzyskano aproksymujc


zalenoci elg p = f (t 3a ) rwnaniami liniowymi.
max

4. Rnica wyznaczonych maksymalnych sprawnoci elektrowni z


rozbudowan struktur i ukadu z kotem jednocinieniowym zmniejsza si
ze wzrostem temperatur spalin na wylocie z komory spalania.
Dla t3a = 1150oC rnica elg
max
p pomidzy ukadami 3PR a 1P wynosi

~3,19 punktu procentowego, z kolei pomidzy ukadami 2P (lub 2PR) a 1P


jest rwna ~1,55 punktu procentowego.
Dla t3a = 1400C rnice te wynosz:
~2,5 punktu procentowego pomidzy ukadem 3PR a 1P;
~0,97 punktu procentowego pomidzy ukadem 2PR a 1P;
~0,66 punktu procentowego pomidzy ukadem 2P a 1P.
Rnice elg
max
p pomidzy ukadami dwucinieniowym z przegrzewem

i bez s nieznaczne. Korzyci z zastosowania przegrzewu s widoczne


dopiero przy bardzo wysokich temperaturach t3a.

Bibliografia
1. Chmielniak T., Obiegi termodynamiczne turbin cieplnych, Ossolineum,
Wrocaw 1988.

285
Janusz Kotowicz, Tadeusz Chmielniak

2. Chmielniak T., Kotowicz J., Analysis of combined gas-steam cycles with


supplementary firing, Archiwum Energetyki, Nr 3 4, 1997, s. 71 83.
3. Chmielniak T., Rusin A., Czwiertnia K., Turbiny gazowe, Ossolineum,
Wrocaw 2001.
4. Kotowicz J., Analiza efektywnoci elektrowni gazowo-parowych; ukad
z trjcinieniowym kotem i przegrzewem midzystopniowym, Archiwum
Energetyki, tom XXXI (2002), nr 1 2, s. 1 21.
5. Kotowicz J., Wpyw wybranych parametrw na efektywno pracy
elektrowni gazowo-parowej z kotem jednocinieniowym, Gospodarka
Paliwami i Energia, nr 1, 2003.
6. Kotowicz J., Wpyw wybranych parametrw na efektywno wytwarzania
energii elektrycznej w elektrowni gazowo-parowej z dwucinieniowym ko-
tem i przegrzewem midzystopniowym, Prace naukowe, Mechanika. Z. 190,
Politechnika Warszawska, Warszawa 2001, s. 217 228.
7. Kotowicz J., Chmielniak T., Methods of determining the admissible price of
fuels for combined heat and power generating plants fired with natural gas,
Archiwum Energetyki, nr 3 4, 2001, s. 27 41.
8. Kotowicz J., Chmielniak T., Remiorz L., Modelowanie optymalnych
ukadw parowo-gazowych z wykorzystaniem algorytmw neuronowych,
Gospodarka Paliwami i Energi, nr 10, 2001, s. 13 17.
9. Kotowicz J., Lepszy S., Wpyw temperatury otoczenia i strumieni ciepa
grzewczego na charakterystyki termodynamiczne elektrociepowni gazowo-
parowej, Inynieria Chemiczna i Procesowa nr 26, 2005, s. 907 922.
10. Skorek J., Ocena efektywnoci energetycznej i ekonomicznej gazowych
ukadw kogeneracyjnych maej mocy, Wydawnictwo Politechniki lskiej,
Gliwice 2002.
11. Szargut J., Hoinca K., Zastosowanie metody pinch do doboru rozmieszczenia
powierzchni ogrzewalnych w kotle odzyskowym turbiny gazowej,
Gospodarka Paliwami i Energi, nr 6, 2000.
12. Szargut J., Zibik A., Podstawy energetyki cieplnej, PWN, Warszawa 1998.

Wpyno do redakcji w kwietniu 2006 r.


Recenzent
dr hab. in. Cezary Behrendt, prof. AM

Adresy Autorw
dr hab. in. Janusz Kotowicz
prof. dr hab. in. Tadeusz Chmielniak
Politechnika lska, Instytut Maszyn i Urzdze Energetycznych
44-100 Gliwice, ul. Konarskiego 22

286

You might also like