Temperatura i termiki reim stanita

(2/10)

Katedra za ekologiju i geografiju biljaka

Bioloki fakultet, Univerzitet u Beogradu

Gordana Andreji
2017/2018
 Toplota ukupna kinetika energija svih atoma i molekula koje
izgrauju neko telo

Temperatura mera prosene energije kretanja po molekulu ili atomu

koji izgrauju dato telo
Osnovni izvor toplote na Zemlji
je Sunevo zraenje

Osim toga, toplota se oslobaa:

iz uarenog Zemljinog jezgra
razgradnjom organskih jedinjenja i
iz antropogenih izvora

Aktivne povrine imaju najvaniju

ulogu u termikom prometu u toku
dana
Temperatura izraava intenzitet toplote, ali ne i njenu koliinu !

Toplota se uvek prenosi sa toplijeg na hladnije telo

Postoje tri naina prenoenja toplote

1. Zraenje (radijacija)
2. Provoenje (kondukcija)
3. Strujanje (konvekcija)
Toplotni balans nekog predela na Zemlji odreen je
razlikom izmeu primljene i rashodovane toplote
EFEKAT STAKLENE BATE
Kretanje toplote tokom dana:

Tokom dana se aktivne povrine sve vie zagrevaju

One imaju najviu temperaturu u odnosu na vie slojeve
vazduha i dublje slojeve zemljita, stena, vode
Izrauju je ka gornjim slojevima vazduha i donjim slojevima
zemljita (dugotalasno izraivanje)
Ovaj tip kretanja toplote se zove TIP ZRAENJA ili
INSOLACIJE
Kretanje toplote tokom noi:

aktivne povrine se polako hlade

postaju hladnije u odnosu na gornje slojeve vazduha i
donje slojeve zemljita (nona temperaturna inverzija):
temperaturni minimum pre izlaska Sunca
TIP IZRAIVANJA
 Srednja januarska temperatura vazduha 1959-1997

Sa svakim stepenom geografske irine i na svakih 100 m

nadmorske visine
srednja godinja temperatura se smanjuje za 0.6C
 Temperatura deluje na vie naina

Distributivan znaaj

Horizontalno zoniranje:

Zonalan raspored
temperature

Zonalan raspored klime

Zonalan raspored
vegetacije
 Temperatura deluje na vie naina

Distributivan znaaj

Vertikalno zoniranje:

Zonalan raspored
temperature

Zonalan raspored klime

Zonalan raspored
vegetacije
Temperatura deluje na vie naina

Utie na:
stepen isparavanja vode (evaporaciju i transpiraciju)
definie uslove vlanosti stanita

Na primer:
visoka temperatura +mala koliina padavina = veoma suno (zemljite i vazduh)
(npr. pustinje)
visoka temperatura + velika koliina padavina = velika vlanost vazduha (npr.
tropske kine ume)
niske temperature + mala koliina padavina = sua (hladne pustinje)
niske temperature + velika koliina padavina = zamrznuta podloga, sua (tajge)
Temperatura deluje na vie naina

fizioloke procese (svaki fizioloki proces se odvija unutar

specifinog temperaturnog opsega)

utie na mikrobijalnu aktivnost zemljita (suvie hladna ili

topla zemljita imaju slabu aktivnost)

utie na prirast biomase

Osnovi ekologije 2011-2012 Katedra za

ekologiju i geografiju biljaka
 Adaptacije organizama na temperaturne uslove na
stanistu

Organizmi su prilagoeni ivotu na odreenim

temperaturama.
Svaki fizioloki proces se odvija unutar specifinog
temperaturnog opsega temperaturna amplituda

Ova amplituda ima 3 kardinalne take:

temperaturni minimum
temperaturni optimum
temperaturni maksimum
ime je uslovljen temperaturni minimum?

Temperaturni minimum je uslovljen koliinom energije

neophodne za vrenje datog fiziolokog procesa.

Moe doi do stvaranja kristala leda u intercelularima biljaka,

kao i unutar elija sto dovodi do SMRTI ORGANIZMA
ime je uslovljen temperaturni maksimum?

Temperaturni maksimum je definisan temperaturom na kojoj

je odreeni enzim veoma slabo aktivan ili na kojoj dolazi do
denaturacije proteina (enzimi, strukturni proteini)
Da li su ove kardinalne take iste za organizam u svim fazama
ivota?

Da li su iste i za sve fizioloke procese kod istog organizma?

Organizmi su prilagoeni: viim ili niim temperaturama
termofilni organizmi (bakterije i alge do 80C)
(npr. pustinjska i mediteranska vegetacija)
frigorifilni organizmi (snene alge na 4C)
(npr. vegetacija tundre, tajge i polarna vegetacija)

Temperaturne amplitude:
uske > stenotermni organizmi
iroke > euritermni organizmi
 Temperaturna variranja:

dnevno nona
(posebno dobro izrazena u pustinjama, kontinentalnim
oblastima i delovima bez razvijene vegetacije)
sezonska
(posebno izraena u umerenim i hladnim kontinentalnim
podrujima)
Temperatura zemljita
Postoji dnevno-nono i sezonsko variranje temperature
Na odreenoj dubini ovih temperaturnih kolebanja nema:
u podruju ekvatora je na dubini od oko 5 m
dok je u severnim oblastima na dubini od oko 25 m

Zavisi od:
Boje zemljita
Njegove ekspozicije
Vlanosti
Prisustva vegetacije
Temperatura vazduha

Zagreva se dugotalasnim izraivanjem sa aktivnih povrina

Toplota se kroz vazduh prenosi

Molekularnom termikom provodljivou

Konvekcijom
Turbulencijom

Postoji sezonska i dnevno-nona dinamika koja je najizraenija

u prizemnim slojevima
Merenje temperature na stanitu

Temperatura se meri kontinuirano tokom godine.

Iz dobijenih vrednosti se izraunavaju srednje mesene
vrednosti temperature.

Mere se:
temperatura vazduha
temperatura zemljita
temperatura vode

Termometar sa sondama
 Temperatura zemljita ili vode se meri na nekoliko
dubina:
- na povrini zemljita / vode
- na 1, -2, -5, -10, -20, -30, -50 i 100 cm, itd.
- geotermometri

Temperatura vazduha se meri na nekoliko visina:

-+1, +5, +10, +30, +50, +100, +150, +200 cm, itd.

Oitavanje vrednosti se vri na svaka 2 sata.