28 Temmuz itM>4

nmnHHlHH'ummniH

KTAP D N Y A S I __
A ziz stanbul ( x )
li olmutur. Bursay, Edirney i
Kitaba, Yahya Kemal Enstit
Trk slbunda yaratan imar
s Mdr Nihat Sami Bana*-
kudreti bu defa stanbulda gr
lnn yazd ek yazda. Aziz s
tanbul airin yedi ciltte topla nyor. ,
Kitaptan, stanbul semtlerinin
nacak olan nesir, makale, tenkid,
her birinin, kendine has mimar
tetkik, deneme, seyahat, htrat
zelliklerle ve renklerle nasl
yazlarnn birinci cildi olarak
doduunu adm adm takip eda
takdim edilmektedir.
Bu birinci ciltte Yahya Kemalin bilirsiniz.
Boazii, air iin bir ayn lem,
1913 ten 1954 e kadar 41 yl iin
bir ayr medeniyet, bir baka
de stanbula dair yazd yazlar
sevgidir. Belki de iirinin formel,
ve verdii konferanslarn bir ks
ll kalplarnda bu sevgiyi
m toplanm. Kitabn ad. ai
byle tafsiltl ve rahata ifade
rin Bir baka tepeden adl ii
imkn olmad iin Yahya K e
rindeki Sana dn bir tepeden
mal, nesirlerinde daha rahat,
baktm aziz stanbul msramdan
daha iten, daha samimi. Dinli-
alnm. yenler. onun ahs sohbetlerinde,
Yahya Kemal bir stanbul airi
bu itenlik ve samimiyette daha
dir. nsan Aziz stanbulu okudu
da czip ve benzersiz olduunu
u kadar onun bu ehri neden,
iyi hatrlyacaklardr.
nasl ve ne gzle sevdiini pek
Aziz stanbulda Yahya Kema
gzel anlyor, Yahya Kemale g
lin, zerinde byk bir ehemmi
re stanbul sade padiahlar ve
yetle durduu asl mesele, stan-
stanbullular tarafndan bina e-
hulun onun zamanndaki hli
dilmi deildir. Vatann drt bu
dir. air sk sk ehir iinde ge
candan, Konyadan, Bursadan,
zintiler yapar. Yannda ya bir
Edirneden, Sivas ve Tokattan,
Erzurumdan Hicazdan, Badat- dostu vardr, veya ou zaman
yalnzdr. Bu gezintilerde o, da
tan, Tunus, Trablus, Cezayir g i
ima, stanbulun mtarekeden
bi marip topraklarndan, bura
fetih senesine kadar giden eski
lara gidip gelen, yahut buralar
hlini arar. Doduumdan beri,
dan gelip stabulda kalan, bu
der; kitap sayfalarnda frenke
rada yerleen nice mslman
Tiirkler, kadnlar ihtiyarlar ile, yeni bir kelime gibi grdm va
tan mefhumunu, stanbulun top
el sanatlar, musikileri, halk ve
randa tabiata karm mahiyet
divan iirleri ile, ehir, sokak,
oda, ev mimarileriyle, hsl va te gryorum.
Muhtelif ifadelerle tekrarlanan
tann ve tarihin her buca ile
her asrdan getirdikleri hnerler bu sevgi Yahya Kemali, gemi
asrlarn bir payitahtlar airi ya
ve htralarla bu ehri hep bir
den bina etmilerdir. O kadar ki pan en mhim millerden biridir.
Cumhuriyetin kurulu yllarnn
stanbul btn Trk tarihinin,
Trk corafyasnn bir terkibi, adam olduu halde o, bu mevzu
bir hlsas, tecellisi olmutur. da stanbulda kalm, yeni ufuk
te Yahya Kemale stanbulu lara alma arzu ve gayretini gs
bylesine sevdiren bu idrak ve termemitir. Yahya Kemalin ken
dinden sonra gelenlerle belki de
anlay olmu, kendisi de bunu
Anladm ki hakiki vatan ve in en mhim farkn bu nokta tekil
san mesut edecek tek yer. btn eder.
vatann ruhunu tekil eden bu Yahya Kemal, beyinleri yeni
ehirdir diye ifade etmitir. dedikleri bir mikropla alanm
Sair iin Istanbulu en sihirli, kendi neslinin ocuklarndan i
en mucizeli en efsaneli hdisesi kyetidir. nk son asiT Trk-
fetihtir. Onun iin stanbulun leri bu illet, bu yeni sar'asyle
fethi, mnevi bir hdise olarak kr kazmay kaptlar, yklmadk
ok derindi. Asker, m illi, mede ne resm daire kald, ne konak;
n tesirleriyle hudutsuz bir ky dalmadk ne eya kald, ne d
meti haizdi. stanbul fethi ile A- eme diye hayflanr. Bu hayf
nadolu ve Rumeli birlemi olu (anmann altnda. Cumhuriyeti
yorlard. Vatan yekpre bir ek kuranlarn d a r p anlaylar, da
le giriyordu. ha dorusu garb ve garpl
anlaylar meselesi vardr ve bu
Aziz stanbul kitabndaki yaz bakmdan mhimdir. air bu en
larmda buradan balyarak Yah
dieyle frsat bulduu her yer
ya Kemal, bilhassa mesele - de ve her zaman stanbulun ima
zeride durmutur: Trkln r mevzuundaki fikirlerini syli
stabulu fethedinceye kadar ge yecek, yazacak, anlatacaktr. Bu
irdii maceralar ve fetih: Trk fikirlerdeki hakikat pay, bugn,
ln bu diyar ne kadar benim hatlar daha keskinletike ve da
semi. nasl yeni batan ve Trk- ha belirli bir ekil aldka bsb
stanbul olarak yaratm olduu
tn meydana kmaktadr Bu ba
na dair intibalar; ve amzda
kmdan stanbulun imar ile va
anlalmam, terkedilmi, trl
zifeli olanlarn, Yahya Kem alin
yenilie kurban edilmi stan
imar mevzuundaki fikirlerini ok
bul. iyi bilmelerinde byk faydalar
Trk stanbul (II) balkl vardr. Fakat Yahya Kemale g
yazda air, ok parlak fetih re stanbulun imarnda vazife ala
vakalar, Istanbulu fethinden caklarm Trk domu olmas,
evvelki asrlarda da sonraki asr Trk ismi tamas kfi deildir.
larda da yzlerce defa Vukubul- Trk gibi dnmek lzmdr.
mu, lkin hi biri stanbulun Fakat yine oa gre. Bu inkiaf
fethi kadar efsunlu bir tesir b bizim mtehassslarmzn eline
rakmam, onun kadar derinden brakacak kadar bizim byle
duyulmam, onun kadar srekli m illi bir mtehassumz yoktur.
bir merakla hatrlanmamtr. Bu Bu yaznn yazlmasndan bu ya
gr, her trl edeb iirmeler na geen otuz sene iinde stan
den ar bir grtr. dncesi}' bul imar mevzuunda hl bir
le fethin tahliline giriyor ve te netice alamadmz, aksine.
sirleri. neticeleri zerinde ince lerin her gn biraz daha sarpa
ince duruyor. Bu satrlar okur sardn dnnce insan. Yah
ken insan. Yahya Kemal byle ya Kemalin bu endielerinde ne
kopuk kopuk sohbetlerin, kk kadar hakl olduunu kabul et
konferanslarn dnda, vaz ge mekten de kendini alamyor.
tik tam bir Osmani tarihinden,
hi deilse bir fetih tarihi neden (x ) Yahya Kemal: A ziz stan
yazmam sanki diye esef ediyor. bul. tstanbui Fetih Cemiyeti
Ama nedense bizim insanlarm Yahya Kemal Enstits yaynla
za, esasl bir terkip eseri meyda rndan. Yahya Kemal Klliyat
na getirmektense, bilgisini, g nn 5. kitab. 1964. Fiat: 20 T l.
rlerini byle dost sohbetlerin
de. kk makalelerde, tenkid
yazlarnda harcamak daha ko
lay gelmektedir. Halbuki Yahya
Kemal byle bir terkip yapabi
lecek apta adamd. nk, biz
de henz onunki kadar aydn,
onunki kadar diiriist, terazili,
serin kanl, fakat ayn zamanda
sevimli, terkipli bir anlayla,
tarihimizin hi bir sayfas yazl
mamtr. Bu. sevimli, kelimesi
zerinde durmak lzm. Genleri
mizin tarih sevgisizliinde ve ma
zi ile lgisizliinde yazlagelcn
tarihlerimizin sevimsiz slbu
nun hyiik tesirleri olmaktadr
Trk - stanbulun kurulu ve
gelimesi air iin sanki ikinci
bir fetihtir. Fetihten sonra s
tanbul imar lemc balad, der.
O devirde harl ne kadar srekli
olmusa imar da o kadar srek

Kiisel Arivlerde stanbul Bellei

Taha Toros Arivi

* 0 0 1 5 0 6 4 ? 6 0 0 6 *