III.

Toezicht financile sector

R. Feltkamp 2015/11 pag. 46

Algemeen

Opzet
- Goede werking van het financile systeem garanderen
- Bescherming van de spaarders en de beleggers

- 2 3oorten
- Prudentieel toezicht => stabiliteit financile instellingen
- Microprudentieel: bewaken van de financile stabiliteit van individuele financile instellingen => via kapitaal en
liquiditeitsvereisten
- Risicobeheersing om de mate waarin de instelling bloot staat aan omgevingsrisicos te verminderen en daarnaast de
schokbestendigheid van de instelling te vergroten
- Gericht op bescherming van de klant van de financile instelling

- Financile stabiliteit in zijn geheel (systeemtoezicht intussen ook macroprudentieel)

- Beperking van systeembrede risicos => richt zich op de samenhang tussen financile instellingen,
markten en infrastructuur, alsmede op de interactie van de financile sector met de rele economie
- Vermijden dat bij financile problemen deze overslaat naar andere instellingen (domino effect)
- Micro en macro vullen elkaar meestal aan, maar conflicteren soms
- Bijv. afhankelijkheid liquiditeiten => bij problemen: microprudentieel: vasthouden kredeiten / macroprudetieel => systeemrisico

- Conduct of business / Gedragstoezicht => gedrag op de markt / individuele behandeling van de deelnemers
op de markt
- Goede werking van de markt
- Genformeerde beslissing name (vnl. via disclosure)
- Eerlijke transacties
=> Beoogt bescherming van de beleeger / consument, maar ook tot stabiliteit FI (via reputatie)

R. Feltkamp 2015/11 pag. 47

Algemeen

Evolutie
- Micro => Micro + Macro

- Sectoraal (bank, verzekering, markten/ financle instrumenten) =>

functioneel (in fnctie van het opzet van het toezicht) twin peaks model

- Nationaal => Europees

- Uitbreiding prudentile vereisten => buffers (zie infra)

Organisatie
- Europees systeem van financieel toezicht

- Belgisch toezicht => twin peaks model

R. Feltkamp 2015/11 pag. 48

III.1 Europees toezicht

R. Feltkamp 2015/11 pag. 49

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (1)

2009 Verslag de Larosire http://ec.europa.eu/internal_market/finances/docs/

de_larosiere_report_en.pdf

- Financile crisis => toezicht moet verbeterd worden

- Opdracht EC in 2008 aan werkgroep o.l.v. J. Larosire om voorstellen tot

verbetering van financile toezichtsregelingen

- Verslag => voorstellen herstructurering toezicht financile sector

2012 Bankenunie

Resolutie van het Europees Parlement van 11 maart 2014 met

aanbevelingen van de Commissie over de evaluatie van het Europees
systeem voor financieel toezicht (ESFT)
- http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-
TA-2014-0202+0+DOC+XML+V0//NL)
- Zie Report from the Commission to the European Parliament and the Council 8.8.2014 on the
operation of the European Supervisory Authorities (ESAs) and the European System of Financial
Supervision (ESFS) http://ec.europa.eu/finance/general-policy/docs/committees/140808-esfs-
review_en.pdf

R. Feltkamp 2015/11 pag. 50

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (2)

2009 Verslag de Larosire extract mbt oorzaken financile crisis

- Te veel liquiditeit
Ample liquidity and low interest rates have been the major underlying factor behind the present crisis, but
financial innovation amplified and accelerated the consequences of excess liquidity and rapid credit
expansion. Strong macro-economic growth since the mid- nineties gave an illusion that permanent and
sustainable high levels of growth were not only possible, but likely. This was a period of benign
macroeconomic conditions, low rates of inflation and low interest rates. Credit volume grew rapidly and, as
consumer inflation remained low, central banks - particularly in the US - felt no need tighten monetary
policy. Rather than in the prices of goods and services, excess liquidity showed up in rapidly rising asset
prices. These monetary policies fed into growing imbalances in global financial and commodity markets.
In turn, very low US interest rates helped create a widespread housing bubble. This was fuelled by
unregulated, or insufficiently regulated, mortgage lending and complex securitization financing techniques.
Insufficient oversight over US government sponsored entities (GSEs) like Fannie Mae and Freddie Mac and
strong political pressure on these GSEs to promote home ownership for low income households aggravated
the situation.
()
This was accompanied by the accumulation of huge global imbalances. The credit expansion in the US was
financed by massive capital inflows from the major emerging countries with external surpluses, notably
China. By pegging their currencies to the dollar, China and other economies such as Saudi Arabia in
practice imported loose US monetary policy, thus allowing global imbalances to build up. Current account
surpluses in these countries were recycled into US government securities and other lower-risk assets,
depressing their yields and encouraging other investors to search for higher yields from more risky
assets...

R. Feltkamp 2015/11 pag. 51

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (3)

2009 Verslag de Larosire extract mbt oorzaken financile crisis

- Zoektocht naar hogere returns => complexe producten => nemen van grotere risicos

In this environment of plentiful liquidity and low returns, investors actively sought higher yields
and went searching for opportunities. Risk became mis-priced. Those originating investment
products responded to this by developing more and more innovative and complex instruments
designed to offer improved yields, often combined with increased leverage.
()
This contributed to credit expansion and the belief that risks were spread.
()
This led to increases in leverage and even more risky financial products. In the macro conditions
preceding the crisis described above, high levels of liquidity resulted finally in risk premia falling to
historically low levels. Exceptionally low interest rates combined with fierce competition pushed
most market participants both banks and investors to search for higher returns, whether
through an increase in leverage or investment in more risky financial products. Greater risks were
taken, but not properly priced as shown by the historically very low spreads. Financial institutions
engaged in very high leverage (on and off balance sheet) - with many financial institutions having
a leverage ratio of beyond 30 - sometimes as high as 60 - making them exceedingly vulnerable to
even a modest fall in asset values.

R. Feltkamp 2015/11 pag. 52

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (4)
2009 Verslag de Larosire extract mbt oorzaken financile crisis
- Gebrekkige risicobeoordeling o.a. door regulatoren

There have been quite fundamental failures in the assessment of risk, both by financial firms and by those who
regulated and supervised them. There are many manifestations of this: a misunderstanding of the interaction between
credit and liquidity and a failure to verify fully the leverage of institutions were among the most important. The
cumulative effect of these failures was an overestimation of the ability of financial firms as a whole to manage their
risks, and a corresponding underestimation of the capital they should hold.
The extreme complexity of structured financial products, sometimes involving several layers of CDOs, made proper
risk assessment challenging for even the most sophisticated in the market. Moreover, model-based risk assessments
underestimated the exposure to common shocks and tail risks and thereby the overall risk exposure. Stress-testing
too often was based on mild or even wrong assumptions. Clearly, no bank expected a total freezing of the inter-bank
or commercial paper markets.
()
These pressures were not contained by regulatory or supervisory policy or practice. Some long-standing policies such
as the definition of capital requirements for banks placed too much reliance on both the risk management capabilities
of the banks themselves and on the adequacy of ratings. In fact, it has been the regulated financial institutions that
have turned out to be the largest source of problems. For instance, capital requirements were particularly light on
proprietary trading transactions while (as events showed later) the risks involved in these transactions proved to be
much higher than the internal models had expected.
()
One of the mistakes made was that insufficient attention was given to the liquidity of markets. In addition, too much
attention was paid to each individual firm and too little to the impact of general developments on sectors or markets
as a whole.
()
Regulators and supervisors focused on the micro-prudential supervision of individual financial institutions and not
sufficiently on the macro-systemic risks of a contagion of correlated horizontal shocks. Strong international
competition among financial centres also contributed to national regulators and supervisors being reluctant to take
unilateral action.

R. Feltkamp 2015/11 pag. 53

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (5)
2009 Verslag de Larosire aanpassingen m.b.t. toezicht
- Focus te veel micro => link macro-economie en regulatoir beleid
Te veel liquiditeit en lage interest => verhoging risiconeming door beleggers, banken en
financile instellingen
Excessieve liquiditeit tgv van een te losse monetair beleid
Ingevolge monetair beleid => prijsbubble
Indien monetair beleid strikter zou zijn geweest, minder expansie in VS, beperktere
prijsstijgingen, minder betalingsbalans tekorten
Vraag: hoe kunnen de bevoegde overheden het risico op bubbels vermijden (in de plaats van
ex post liquiditeit injecteren)
Overheden kunnen niet vermijden, maar informatieuitwisseling m.b.t. bezorgdheden en
ingrijpen via een strenger monetair beleid

- Regulatoir kader moet Europees zijn

Een eengemaakte financile markt kan niet goed werken als het regelgevend kader verschilt
van LS to LS
Diversiteit in regelgeving leidt tot concurrentie distortie tussen financile instellingen en
bevordert regulatory arbitrage
Voor cross-border groepen (multinationals) gaat regelgevende diversiteit in tegen efficintie,
de groepsbenadering m.b.t. Risicobeleid en kapitaalallocatie
Bij falen is het beheer van cross-border instellingen veel moeilijker bij een disparaat
regelgevend kader
- Rol ECB: wel macro prudentieel, niet micro prudentieel; ESRB moet worden
opgericht

R. Feltkamp 2015/11 pag. 54

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (6)

Resultaat: gedecentraliseerd toezichtssysteem

- Europees Systeem voor Financieel Toezicht (ESFT) (European System of
Financial Supervision ESFS)
Macroprudentieel toezicht: Europees Comit voor Systeemrisicos => European
Systemic Risk Board (ESRB) => onder toezicht ECB

Microprudentieel toezicht aan 3 Europese toezichthoudende autoriteiten (ETAs)

(European Supervisory Authorities ESAs)
Europese Bank Autoriteit (European Banking Authority - EBA) => opvolger
Committee of European Banking Supervisors
Europese Autoriteit Verzekeringen en Bedrijfspensioenen (European
Insurance and Occupational Pensions Authority - EIOPA) => opvolger
Committee of European Insurance and Occupational Pensions Supervisors
Europese Autoriteit voor effecten en markten (European Securities and
Markets Authority - ESMA), opvolger van Committee of European
Securities Regulators (CESR)
Gemengd Comit van de Europese toezichthoudende Autoriteiten => grote
grensoverschrijdende instellingen

NTA / ECB

R. Feltkamp 2015/11 pag. 55

III.1.1 Evolutie sinds financile crisis (7)

Overzicht (bron: http://www.esma.europa.eu/page/European-Supervisory-

Framework)

R. Feltkamp 2015/11 pag. 56

III.1.2 Juridische grondslag ESFT
Art. 26 en 114 VwEU, art. 290, 291 en 127, lid 6 VwEU
Verordening (EU) nr. 1092/2010 betreffende macroprudentieel toezicht van de
Europese Unie op het financile stelsel en tot oprichting van een Europees Comit
voor systeemrisico's
Verordening (EU) nr. 1093/2010 tot oprichting van een Europese toezichthoudende
autoriteit (Europese Bankautoriteit) verschillende keren gewijzigd
Verordening (EU) nr. 1094/2010 tot oprichting van een Europese Toezichthoudende
Autoriteit (Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen)
Verordening (EU) nr. 1095/2010 tot oprichting van een Europese Toezichthoudende
Autoriteit (Europese Autoriteit voor effecten en markten)
Verordening (EU) nr. 1096/2010 van de Raad tot toewijzing aan de Europese
Centrale Bank van specifieke taken betreffende de werking van het Europees
Comit voor Systeemrisicos
Richtlijn 2010/78/EU van het Europees Parlement en de Raad van 24 november
2010 tot wijziging van de Richtlijnen 98/26/EG, 2002/87/EG, 2003/6/EG, 2003/41/
EG, 2003/71/EG, 2004/39/EG, 2004/109/EG, 2005/60/EG, 2006/48/EG, 2006/49/
EG en 2009/65/EG wat de bevoegdheden van de Europese toezichthoudende
autoriteit (Europese Bankautoriteit), de Europese toezichthoudende autoriteit
(Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen) en de Europese
toezichthoudende autoriteit (Europese Autoriteit voor effecten en markten) betreft
Voor de EER relevante tekst (4Omnibusrichtlijn)
Aanpassing van diverse richtlijnen

R. Feltkamp 2015/11 pag. 57

III.1.3 Europees Comit voor
Systeemrisicos (ESRB)
Soft law orgaan

Organen (art. 4 e.v. V 1092)

- Algemene Raad => neemt de besluiten
- Stuurcomit => ondersteunt het besluitvormingsproces
(voorbereiding vergaderingen algemene raad)
- Secretariaat => dagelijkse werking + ondersteuning
- Wetenschappelijk adviescomit
- Technisch adviescomit

R. Feltkamp 2015/11 pag. 58

III.1.3 Europees Comit voor
Systeemrisicos (ESRB) (2)

Organen - Algemene Raad

- Stemgerechtigde leden:
Vz (= President ECB voor de eerste 5 jaar)
President NCB
Lid Commissie
Vz EBA, EIOPA, ESMA
Vz+ vicevoorzitters wetenschappelijk adviescomit
Vz technisch comit
- Niet-stemgerechtigde leden

V 1096
- President + vice president ECB = lid van de algemene raad ESRB
- ECB => secretariaat ECB + analytische, statistische en
administratieve ondersteuning

R. Feltkamp 2015/11 pag. 59

III.1.3 Europees Comit voor
Systeemrisicos (ESRB) (3)
Algemene opdracht (art. 3.1 V 1092)
- Macroprudentieel toezicht financieel stelsel in de EU
- Doel: voorkoming en beperking systeemrisico's voor de financile
stabiliteit in EU
Risk warning mechanism
Rekening houden met macro-economische ontwikkelingen, zodat
perioden van wijdverbreide financile onrust worden voorkomen
Moet zorgen voor een duurzame bijdrage van de fincancile sector
aan de economische groei

- Begrippen
Financieel stelsel: alle financile instellingen, markten, producten en
marktinfrastrucutren

Systeemrisico: een risico op verstoring van het financile stelstel

met mogelijk ernstige negatieve gevolgen voor de interne markt
en de rele economie

R. Feltkamp 2015/11 pag. 60

III.1.3 Europees Comit voor
Systeemrisicos (ESRB) (4)

Specifieke taken (art. 3.2. V 1092 + verdere uitwerking)

- Vergaren en analyseren van alle informatie nodig om algemene opdracht
te vervullen => in kaart brengen van de risicos
- Signaleren en prioriteren van systeemrisicos
- Uitbrengen van waarschuwingen bij significante systeemrisicos +
openbaar maken => gericht tot Unie, LS, ESA(s), NTA(s)
- Formuleren van aanbevelingen voor corrigerende maatregelen
- Uitbrengen van een vertrouwelijke waarschuwing en het voorleggen van
een beoordeling aan de Raad als het ESRB vaststelt dat een noodsituatie
zou kunnen ontstaan
- Volgen van de follow-up van waarschuwingen en aanbevelingen =>
comply or explain, informeren Raad + ETA bij niet opvolging
- Samenwerken met andere partijen in het ESFS en de andere ESAs
informatie bezorgen
- Cordinerend optreden met internationale organisaties (IMF / Raad voor
financile stabiliteit (FSB))
- Uitvoeren van andere in de wetgeving van de Unie bepaalde taken

R. Feltkamp 2015/11 pag. 61

III.1.3 Europees Comit voor
Systeemrisicos (ESRB) (5)

Bijzondere bepalingen inzake werking

- Onpartijdigheid (art. 7 V 1092)
Onpartijdig + handelen in belang Unie

Geen instructies van LS, instellingen Unie of andere publiek- of

privaatrechtelijke organen

- Beroepsgeheim (art. 8 V 1092)

Pijnpunt
- Aard van de aanbevelingen
- Nauwe connectie met instellingen die formele beslissingsmacht
hebben zou waarborg zijn voor efficintie (reputational body)
- Geadresseerde van de aanbeveling kan niet zonder reactie blijven

R. Feltkamp 2015/11 pag. 62

III.1.4 Europese Bankautoriteit (EBA)

Gecoordineerde versie V 1093/2010

- http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:
02010R1093-20140819&from=EN

Instelling van de Unie met rechtspersoonlijkheid (zetel London) (art.

5, 7 V 1093)
- https://www.eba.europa.eu

Organen (art. 6 V 1093)

- Raad van toezichthouders
Vz (geen stemrecht)
Hoofden NTA
Vertegenwoordiger zonder stemrecht
Commissie,
ECB
ESRB
ESMA + EIOPA
- Raad van bestuur
- Voorzitter
- Uitvoerend directeur
- Bezwaarcommissie

R. Feltkamp 2015/11 pag. 63

III.1.4 Europese Bankautoriteit (EBA) (2)

Werkterrein (art. 1.3 V 1093)

- Kredietinstellingen, financile conglomeraten, beleggingsondernemingen,
betalingsinstellingen, instellingen elektronisch geld
- Binnen toepassingsgebied van het in art. 1.2 opgesomd regelgevend
kader, maar voor zaken die hier niet rechtstreeks onder vallen
(ondernemingsbestuur, accountantscontrole, financile verslaggeving)
Algemeen doel (art. 1.5 V 1093)
- De collectieve belangen beschermen door bij te dragen tot de stabiliteit en
doeltreffendheid van het financile stelsel op de korte, middellange en lange
termijn, in het belang van de economie, de burgers en het bedrijfsleven van de
Unie
- Bijdragen tot
Werking interne markt
Verzekeren integriteit, transparantie, efficintie en ordelijke werking financile
markten
Versterking internationale cordinatie toezicht
Voorkomen reguleringsarbitrage bevorderen gelijke concurrentievoorwaarden
Waarborgen behoorlijke regulering en toezicht mbt tot kredietrisicos en andere
risicos
Betere consumentenbescherming
Bijzondere aandacht voor systeemrisicos bij uitoefening taken

R. Feltkamp 2015/11 pag. 64

III.1.4 Europese Bankautoriteit (EBA) (3)

Taken en bevoegdheden - algemeen (art. 8 V 1093)

- Bijdragen tot gemeenschappelijke regulerings- en toezichtsnormen en
praktijken
- Bijdragen tot de consistente toepassing juridisch bindende handelingen van de
Unie => gemeenschappelijke toezichtspraktijk
- Nauw samenwerken met ESRB
Via adviezen, richtsnoeren, aanbevelingen, ontwerpen technische reguleringsnormen
(delegatie of uitvoering), individuele besluiten gericht tot bevoegde autoriteiten /
financile instellingen (als rechtstreeks toepasselijk Unierecht), adviezen EP/ER/EC
Bevoegde autoriteiten / financile instellingen moeten zich tot het uiterste inspannen
om aan de richtnsoeren/aanbevelingen te voldoen
Bi 2 maanden moet bevoegde autoriteit bevestigen of zij de richtsnoeren/aanbevelingen zal
volgen => indien niet => kan worden bekend gemaakt

Bijzondere taak consumentenbescherming / financile

activiteiten (art. 9 V 1093)
- Bevorderen transparantie, eenvoud en billijkheid op de markt voor financile
producten of diensten aan consumenten, o.m. door
Opvolgen trends
Evalueren kennis bevoegde autoriteiten
Ontwikkeling opleidingsnormen
Commissie financile innovatie => gecordineerde benadering voor regelgeving/
toezicht nieuwe / innoverende financile activiteiten
Tijdelijk verbod bepaalde activiteiten

R. Feltkamp 2015/11 pag. 65

III.1.4 Europese Bankautoriteit (EBA) (4)

Waarborgen m.b.t. uitoefening taken

- Art. 1.5 V 1093
Ona$ankelijk handelen
Objec/ef handelen
Op niet discriminerende wijze handelen,
In het belang van de EU als geheel

- Art. 3 V 1093
Verantwoordingsplicht aan het EP en de Raad

R. Feltkamp 2015/11 pag. 66

III.1.4 Europese Bankautoriteit (EBA) (6)

Beroep tegen handelingen EBA

- Bezwaarcommissie
Art. 60 V 1093: Elke natuurlijke of rechtspersoon, met inbegrip van
een bevoegde autoriteit, kan bezwaar aantekenen tegen een in de
artikelen 17, 18 en 19 bedoeld besluit van de EBA en tegen andere
door de EBA overeenkomstig de in artikel 1, lid 2, bedoelde
handelingen van de Unie genomen besluiten die gericht zijn tot die
persoon, of tegen een besluit dat van rechtstreeks en individueel
belang is voor die persoon, ook als het tot een andere persoon is
gericht.

Art. 61 1093 EHJ: tegen beslissingen van de bezwaarcommissie of, bij

ontbreken van recht op bezwaar bij de bezwaarcommissie, tegen
beslissingen van de EBA

R. Feltkamp 2015/11 pag. 67

III.1.4 Europese Bankautoriteit (EBA) (7)

Aansprakelijkheid art. 69 V 1093

- In geval van niet-contractuele aansprakelijkheid vergoedt EBA
overeenkomstig de algemene beginselen die de wetgevingen van
de lidstaten gemeen hebben, alle schade die door EBA zelf of
door het personeel ervan bij de uitoefening van hun taken is
veroorzaakt
EHJ heeft rechtsbevoegdheid in geschillen over de vergoeding van
dergelijke schade

- De persoonlijke geldelijke en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid

van de personeelsleden van EBA ten aanzien van EBA wordt
beheerst door de desbetreffende voor het personeel van EBA
geldende voorschriften

R. Feltkamp 2015/11 pag. 68

III.1.5 Europese Autoriteit voor Verzekeringen en
Bedrijfspensioenen (EIOPA)

Instelling van de Unie met rechtspersoonlijkheid (zetel Frankfurt)

art. 5 + 7 V 1094)
- https://eiopa.europa.eu
- Samenstelling => gelijkaardige structuur als EBA

- Werkterrein (art. 1.3 V 1094): verzekeringsondernemingen,

herverzekeringsondernemingen, financile conglomeraten,
instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening en
verzekeringstussenpersonen

- Algemene doelstelling (art. 1.6 V 1094)

Idem EBA maar voor haar werkterrein

- Taken en bevoegdheden (art. 8 V 1094)

Idem EBA maar voor haar werkterrein

- Beroep (art. 60 + 61 V 1094): bezwaarcommissie + EHJ

- Aansprakelijkheid (art. 69 V 1094)

R. Feltkamp 2015/11 pag. 69

III.1.6 Europese Autoriteit voor Effecten en
Markten (ESMA)

Instelling Unie met rechtspersoonlijkheid (Parijs) art. 5 + 7

V 1095)
- https://www.esma.europa.eu
- Samenstelling => gelijkaardige structuur als EBA

- Werkterrein (art. 1.2 en 1.3 V 1095): financile markten en

marktdeelnemers

- Algemene doelstelling (art. 1.5 V 1095)

Idem EBA maar voor haar werkterrein

- Taken en bevoegdheden (art. 8 V 1095)

Idem EBA maar voor haar werkterrein

- Beroep (art. 60 + 61 V 1095): bezwaarcommissie + EHJ

- Aansprakelijkheid (art. 69 V 1095)

R. Feltkamp 2015/11 pag. 70

III.1.7 Gemengd Comit

Inrichting door V 1093 art. 54 e.v.

= forum dat zorgt voor de intersectorale samenhang EBA,

ESMA en EIOPA

Eigen personeel => terbeschikking gesteld door de ESAs

R. Feltkamp 2015/11 pag. 71

III.1.8. Bankenunie

Pijlers
- Gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (GTM) Single Supervisory
Mechanism (SSM)
- Gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (GAM)
- Gemeenschappelijk depositogarantiestelsel
- Gemeenschappelijk rulebook=> zie interactive rulebook EBA
CRD IV, RL 2014/49/EU depositobeschermingsregeling, RL 2014/59/EU Herstel
& afwikkeling

Juridische grondslag GTM

- Verordening 1022/2013 van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van
Verordening (EU) nr. 1093/2010 => aanpassing werking EBA in het licht
bevoegdheden ECB
- Verordening 1024/2013 van de Raad van 15 oktober 2013 waarbij aan de Europese
Centrale Bank specifieke taken worden opgedragen betreffende het beleid inzake het
prudentieel toezicht op kredietinstellingen => overheveling bevoegdheden ECB
- Uitwerking
Verordening (EU) Nr. 468/2014 van de Europese Centrale Bank van 16 april 2014 tot vaststelling van
een kader voor samenwerking binnen het Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme tussen de
Europese Centrale Bank en nationale bevoegde autoriteiten en met nationale aangewezen autoriteiten
(GTM-kaderverordening)
Zie legal framework for banking supervision Vol 1 + 2 https://www.bankingsupervision.europa.eu/
legalframework/regulatory/html/index.en.html

R. Feltkamp 2015/11 pag. 72

III.1.8 Bankenunie (2)

Gemeenschappelijk toezichtsmechanisme (GTM)

- Opzet: zorgen voor een coherent en consistent toezicht op KI om
versnippering in markt voor financile diensten en arbitrage te
voorkomen => unie

- Deelnemers
Eurozone LS (UK wou souvereiniteit niet afstaan)
Ander LS die willen aansluiten via protocol

- Toepassingsgebied => KI van deelnemende LS (+ bankengroepen)

Ander FI niet => quid als KI betalingsdienten / beleggingsdiensten
leveren?

- Opzet
Waarborgen van de veiligheid en soliditeit van het Europese bankenstelsel
Vergroten van de financile integratie en stabiliteit
Waarborgen van consistent toezicht

R. Feltkamp 2015/11 pag. 73

III.1.8 Bankenunie (3)

GTM
- Nieuwe organisatie prudentieel toezicht over KI
Sinds november 2014

- Overdracht van bevoegdheden naar ECB => via Toezichtsraad

Samenwerking ECB met ESA(s), ESRB + NBA (art. 3 V 1024)
Ondersteunende taak / voorbereidend werk NBA

Afhankelijk van omvang KI => prudentieel toezicht (art. 4 + 6 V 1024/2013)

Belangrijke KI => ECB
Minder belangrijke KI => NBA, maar ECB kan overnemen / onrechtstreeks toezicht

Uitzondering => ECB bevoegd voor alle banken

Vergunning
Taken inzake gekwalificeerde deelnemingen

Pijnpunten
ECB moet Unierecht toepassen + nationaal recht (indien RL)
Belangen conflicten afdelingen ECB
Beroep bij gezamenlijk uitgeoefende bevoegdheden
Afbakening bevoegdheden ECB BNA
Activiteiten KI geregeld door bijzondere teksten
Gedragsregels MiFID, bescherming consument

R. Feltkamp 2015/11 pag. 74

III.1.8 Bankenunie (4)

Afbakening ECB-BNA- Overweging 28 art. 4 V

1024/2013
- De nationale autoriteiten moeten belast blijven met de toezichttaken die
niet aan de ECB worden opgedragen. Zo moeten zij de bevoegdheid
behouden om kennisge- vingen van kredietinstellingen met betrekking tot
het recht van vestiging en het vrij verrichten van diensten te ontvangen,
om toezicht te houden op organisaties die niet onder de definitie van
kredietinstellingen in het kader van het Unierecht vallen, maar waarop
toezicht wordt gehouden op basis van hun kwalificatie als krediet-
instelling in het kader van nationaal recht, om toezicht te houden op
kredietinstellingen uit derde landen die in de Unie een bijkantoor vestigen
of grensoverschrijdende diensten verrichten, om toezicht te houden op
betalings- diensten, om kredietinstellingen dagelijks te verifiren, om de
functie van bevoegde autoriteiten voor krediet- instellingen uit te oefenen
met betrekking tot de markten voor financile instrumenten, met
betrekking tot de voor- koming van het gebruik van het financile stelsel
voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, en met
betrekking tot consumentenbescherming.

R. Feltkamp 2015/11 pag. 75

III.1.8 Bankenunie (5)

GTM
- Criterium belangrijkheid wordt bepaald aan de hand van
Omvang
Belang voor de economie van de Unie of van een deelnemende lidstaat;
Belang grensoverschrijdende activiteiten

- Niet minder belangrijk (tenzij gerechtvaardigd op grond van

bijzondere omstandigheden) indien een van de volgende criteria zijn
vervuld
De totale waarde activa > 30 miljard EUR
Het aandeel van de totale activa in het bbp van de deelnemende lidstaat van
vestiging > 20 %, tenzij de totale waarde van de activa < 5 miljard EUR
bedraagt
Kwalificatie door NBA als groot en bevestiging door ECB

- ECB ook bevoegd voor:

Instelling die steun heeft gevraagd of gekregen van de Europees Fonds voor
Financile Stabiliteit of van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM)
Drie belangrijkste kredietinstellingen in elke deelnemende lidstaat, tenzij
gerechtvaardigd op grond van bijzondere omstandigheden
Vergunning + deelnemingen

R. Feltkamp 2015/11 pag. 76

 III.2
Belgisch toezicht

R. Feltkamp 2015/11 pag. 77

III.2.1 Algemeen

Binnen Europees toezicht

- Elke LS moet zijn eigen bevoegde autoriteiten aanduiden
NBAs bevoegd voor microprudentieel toezicht maken deel uit van het
ESFS

Belgi
- Macroprudentieel toezicht => NBB
- Twin peaks model: verdeeld over NBB en FSMA

R. Feltkamp 2015/11 pag. 78

III.2.2 Macroprudentieel toezicht

Juridische grondslag Wet 22/2/1998 zoals gewijzigd door Wet

25/4/2014
NBB:
- Bijdragen tot de stabiliteit van het financile stelsel (art. 12
WNBB)
Zorgen overeenkomstig de bepalingen van Hoofdstuk IV/3 voor de
opsporing, de beoordeling en de opvolging van de
verschillende factoren en ontwikkelingen die de stabiliteit van
het financile stelsel kunnen aantasten,
Door middel van aanbevelingen bepalen welke maatregelen de
diverse betrokken autoriteiten ten uitvoer zouden moeten leggen om
bij te dragen tot de stabiliteit van het financile stelsel als geheel,
met name door de robuustheid van het financile stelsel te
versterken, door systeemrisico's te voorkomen en door de gevolgen
van een eventuele verstoring te beperken, en met dat doel de onder
haar bevoegdheid vallende maatregelen vaststellen

R. Feltkamp 2015/11 pag. 79

III.2.2 Macroprudentieel toezicht (2)

NBB
- Macroprudentieel toezicht fincile sector (36/3 WNBB)
Tussenkomen bij het opsporen van mogelijke bedreigingen voor de
stabiliteit van het financile stelsel, in het bijzonder door in te staan
voor de opvolging en de beoordeling van de strategische
ontwikkelingen en het risicoprofiel van de systeemrelevante financile
instellingen
De federale regering en het federale parlement adviseren over de
maatregelen die noodzakelijk of nuttig zijn voor de stabiliteit, de
deugdelijke werking en de doelmatigheid van het financile stelsel van het
land
Het beheer van financile crisissen cordineren
Bijdragen tot de opdrachten van de Europese en internationale
instellingen, organisaties en organen in de domeinen beschreven in
eerste 3 taken, en in het bijzonder samenwerken met de Europese Raad
voor Systeemrisico's
Wanneer NBB van oordeel is dat een systeemrelevante financile
instelling een onaangepast risicoprofiel heeft of wanneer het beleid van
de instelling een negatieve weerslag kan hebben op de stabiliteit van het
financile stelsel, kan zij aan de betrokken instelling specifieke
maatregelen opleggen, waaronder bijzondere vereisten inzake
solvabiliteit, liquiditeit, risicoconcentratie en risicoposities

R. Feltkamp 2015/11 pag. 80

III.2.3 Twin peaks toezicht

Sind 1/4/2011
- NBB
Integraal prudentieel toezicht op banken, verzekeringsondernemingen en
andere financile instellingen (tenzij ingevolge Bankenunie voorbehouden
aan ECB)

- Autoriteit voor Financile Diensten en Markten (FSMA)

Toezicht op de financile markten en de consumentenbescherming
Goede werking, de transparan/e en de integriteit van de nancile
markten
Toezicht op het onrechtma/g aanbieden van producten en nancile
diensten
Toezicht op de naleving van de gedragsregels waaraan de nancile
tussenpersonen onderworpen zijn teneinde een loyale, billijke en
professionele behandeling van hun clinten te waarborgen
Bron
- WNBB, WTFS, regelingen verschillende statuten financile instellingen

R. Feltkamp 2015/11 pag. 81

III.2.3 Twin peaks toezicht (2)

NBB
- Taken
Prudentieel toezicht uit te oefenen op (art. 36/3 WNBB)
Systeemrelevante nancile instellingen (strategische beslissingen)
Kredie/nstellingen
Beleggingsondernemingen met het statuut van beursvennootschap
Verzekeringsondernemingen
Herverzekeringsondernemingen
Maatschappijen voor onderlinge borgstelling
Centrale tegenpar/jen
Vereeningsinstellingen, de met vereeningsinstellingen gelijkgestelde
instellingen
Betalingsinstellingen
Instellingen voor elektronisch geld

R. Feltkamp 2015/11 pag. 82

III.2.3 Twin peaks toezicht (3)

NBB
- Taken

Toezicht op financile instellingen overeenkomstig deze wet en de

bijzondere wetten die het toezicht op deze instellingen regelen en
overeenkomstig de Europese regels betreffende het
Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme (Art. 12bis, 1 WNBB)

Kan reglementen vaststellen => goed te keuren door Koning

R. Feltkamp 2015/11 pag. 83

III.2.3 Twin peaks toezicht (4)

NBB
- Moet bij uitoefening van taken rekening houden met Europees beleid = >
veronderstelt:
Deelname aan de werkzaamheden van de Europese Bankautoriteit
Respecteren van de richtsnoeren, aanbevelingen, normen en andere door de
EBA vastgestelde maatregelen => als zij dat niet doet => motiveren

- Moet bij de uitoefening van haar algemene taken naar behoren de mogelijke
gevolgen in overweging nemen die haar besluiten, met name in noodsituaties,
kunnen hebben voor de stabiliteit van het financile stelsel van alle andere
betrokken lidstaten, uitgaande van de op het desbetreffende tijdstip
beschikbare informatie

- Voert toezichtsopdracht uitsluitend in algemeen belang uit (12bis, 3 W

22/2/1998)

- Aansprakelijkheid (12bis, 3 W 22/2/1998): NBB, de leden van haar organen

en haar personeelsleden zijn niet burgerlijk aansprakelijk voor hun
beslissingen, niet-optreden, handelingen of gedragingen in het kader van de
uitoefening van de wettelijke toezichtsopdracht NBB, behalve in geval van
bedrog of zware fout

R. Feltkamp 2015/11 pag. 84

III.2.3 Twin peaks toezicht (5)

NBB
- Middelen van toezicht
Onderzoek via auditeur
Verhoor
Onderzoeksbevoegdheden (art. 36/19 W 22/2/1998) / bijzondere weXelijke
bepalingen)
Informa/e opeisen

Sanctiecommissie

Bijzondere maatregelen opleggen

Administratieve sancties (36/12/1 W 22/2/1998)

Dwangsommen (art. 36/12/2 W 22/2/1998)

(voorstel tot) intrekking vergunning

R. Feltkamp 2015/11 pag. 85

III.2.3 Twin peaks toezicht (6)

FSMA
- Taken (art. 45 WTFS, zoals gewijzigd)
Toezien op de naleving van de regels die de bescherming van de belangen
van de belegger beogen bij verrichtingen in financile instrumenten en op
de naleving van de regels die de goede werking, de integriteit en de
transparantie van de markten voor financile instrumenten moeten
waarborgen
Toezicht op de instellingen opgesomd in art. 45, 2 WTFS
Vennootschappen vermogensbeheer en beleggingsadvies
Financieel planners
Kredietondernemingen en kredietbemiddelaars, verzekeraars en
herverzekeringtussenpersonen
Beheerders (alternatieve) instellingen collectieve belegging, wisselkantoren
(alternatieve)instellingen voor collectieve belegging
Gereglementeerde vastgoedvennootschappen
Toezicht op naleving door bepaalde instellingen (de kredietinstellingen, de
verzekeringsondernemingen, de beursvennootschappen, de centrale
tegenpartijen, de vereffeningsinstellingen en de met
vereffeningsinstellingen gelijkgestelde instellingen) van de bepalingen
opgesomd in art. 45, 3 WTFS, voor zover die op hen van toepassing zijn

R. Feltkamp 2015/11 pag. 86

III.2.3 Twin peaks toezicht (7)

FSMA
- Taken (art. 45 WTFS (zoals gewijzigd))
Bijdragen tot de naleving van de regels bedoeld om de afnemers van
financile producten of diensten en kredietnemers te beschermen tegen
het onwettelijk aanbod of de illegale levering van financile producten of
diensten of van kredieten

Bijdragen tot de financile vorming van de afnemers van financile

producten of diensten => wikifin.be

Bijdragen tot de naleving van de bepalingen van boek VI van het Wetboek
Economisch Recht en zijn uitvoeringsbesluiten die betrekking hebben op
financile diensten als bedoeld in boek I van hetzelfde Wetboek door de
ondernemingen die onder haar toezicht staan of waarvan de verrichtingen
of producten onder haar toezicht staan

- 3 soorten toezicht
Markttoezicht
Producttoezicht
Gedragstoezicht

R. Feltkamp 2015/11 pag. 87

III.2.3 Twin peaks toezicht (8)

FSMA
- Moet bij uitoefening taken rekening houden met Europees beleid = >
veronderstelt:
Deelname aanaan de werkzaamheden van de Europese Bankautoriteit;
Respecteren van de richtsnoeren, aanbevelingen, normen en andere door de
EBA vastgestelde maatregelen => als zij dat niet doet => motiveren

- Moet bij de uitoefening van haar algemene taken naar behoren de mogelijke
gevolgen in overweging nemen die haar besluiten, met name in noodsituaties,
kunnen hebben voor de stabiliteit van het financile stelsel van alle andere
betrokken lidstaten, uitgaande van de op het desbetreffende tijdstip
beschikbare informatie

- Voert haar opdrachten uitsluitend in het algemeen belang uit (art. 68 WTFS)

- Aansprakelijkheid: FSMA, de leden van haar organen en haar personeelsleden

zijn niet burgerlijk aansprakelijk voor hun beslissingen, handelingen of
gedragingen in de uitoefening van de wettelijke opdrachten van de FSMA
behalve in geval van bedrog of zware fout (art. 68 WTFS)

R. Feltkamp 2015/11 pag. 88

III.2.3 Twin peaks toezicht (9)

FSMA
- Middelen van toezicht
Informatie opvragen, inspecties, commissarisen vragen om bijzondere
verslagen, verhandeling van instrumenten op financile markten/
MTFs schorsen, (art. 34 WTFS)
Onderzoeksbevoegdheden (art. 78 WTFS/ bijzondere wettelijke
bepalingen)
Informa/e opeisen
Verhoren van personen (art. 79 WTFS)
Administratieve sancties (art. 86 bis WTFS)
Bijstand vragen van revisoren (art. 87 ter WTFS)
Mistery shopping (art. 87 quinquies e.v. WTFS)
Vergunning

R. Feltkamp 2015/11 pag. 89

III.2.3 Twin peaks toezicht (10)

Overzicht
verdeling toezicht instellingen
NBB FSMA
Systeemrelevante nancile Vennootschappen
instellingen (strategische beslissingen) vermogensbeheer en
beleggingsadvies
Kredie/nstellingen
Financieel planners
Beleggingsondernemingen met het Kredietondernemingen en
statuut van beursvennootschap kredietbemiddelaars, verzekeraars
Verzekeringsondernemingen en herverzekeringtussenpersonen
Herverzekeringsondernemingen Beheerders (alternatieve)
Maatschappijen voor onderlinge instellingen collectieve belegging,
borgstelling wisselkantoren
Centrale tegenpar/jen (alternatieve)instellingen voor
collectieve belegging
Vereeningsinstellingen, de met Gereglementeerde
vereeningsinstellingen gelijkgestelde vastgoedvennootschappen
instellingen
Betalingsinstellingen
Instellingen voor elektronisch geld

R. Feltkamp 2015/11 pag. 90

III.2.4 Organisatie NBB

Organen (art. 17 WTFS)

- Gouverneur: leidt NBB en zit DC voor
- Directiecomit
- Regentraad
- College van Censoren
- Sanctiecommissie
- Afwikkelingscommissie

R. Feltkamp 2015/11 pag. 91

III.2.4 Organisatie NBB (2)

Organen (art. 17 WNBB)

- Directiecomit
Taken
Bestuurt en beheert NBB en bepaalt het beleid
Reglementaire macht in de gevallen door de wet bepaald
Residuaire bevoegdheid
Samenstelling
Min 5/max 7 directeurs (NL=Fr, zonder Gouverneur)

- Regentraad (art. 20 WNBB)

Samenstellling: Gouverneur (Jan Smets), DC-leden, 10 regenten (NL=FR)
Taken:
Wisselt van gedachten over de algemene kwesties met betrekking tot de NBB, het
monetaire beleid en de economische toestand van het land en van de EU, het
toezichtsbeleid op elke sector die onder het toezicht van de NBB staat, de Belgische,
Europese en internationale ontwikkelingen op het gebied van het toezicht, en in het
algemeen elke ontwikkeling betreffende het financieel stelsel dat onder toezicht van de
NBB staat, zonder daartoe over enige bevoegdheid te beschikken om tussen te komen
op het operationele vlak of kennis te nemen van individuele dossier
Begroting

R. Feltkamp 2015/11 pag. 92

III.2.4 Organisatie NBB (3)

Organen (art. 17 WNBB)

- College van Censoren
Taken: ziet toe op de voorbereiding en de uitvoering van de begroting
= auditcomit van de NBB en oefent in die hoedanigheid de bevoegdheden
bedoeld in artikel 21bis uit

- Sanctiecommissie (36/8 WNBB)

Oordeelt over het opleggen van sancties
Samenstelling: 6 aangeduid door de Koning, voor 6 jaar
(hernieuwbaar)
En staatsraad of erestaatsraad, aangeduid op voordracht van de eerste voorzitter van
de Raad van State;
En raadsheer bij het Hof van Cassatie of n ereraadsheer bij het Hof van Cassatie,
aangeduid op voordracht van de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie;
Twee magistraten die geen raadsheren zijn bij het Hof van Cassatie noch bij het hof van
beroep te Brussel;
Twee andere leden

- Afwikkelingscollege (zie infra)

R. Feltkamp 2015/11 pag. 93

III.2.5. Organisatie FSMA

Organen
- Raad van Toezicht (+ auditcomit)
- Sanctiecommissie
- Directiecomit
- Voorzitter (Jean-Paul Servais)=> Leidt de FSMA + zit DC
voor

Diensten => organigram

R. Feltkamp 2015/11 pag. 94

III.2.5. Organisatie FSMA (2)

Raad van Toezicht - bevoegdheden (art. 48 WTFS)

- Van gedachten wisselen betreffende algemene aangelegenheden inzake haar
bevoegdheden het toezicht op de ondernemingen die onder haar toezicht
staan en de ontwikkelingen op het gebied van het toezicht op de Belgische,
Europese en internationale financile markten
- Adviezen geven aan het directiecomit aangaande de algemene prioriteiten
inzake het toezichtsbeleid van de FSMA en bespreking plan van toezicht
- Adviezen verstrekken aan het directiecomit inzake alle aangelegenheden
betreffende de voorbereiding en uitvoering van haar beleid en in verband met
alle voorstellen betreffende de toezichtsdomeinen die aan de FSMA zijn
toevertrouwd
- De jaarlijkse begroting, de jaarrekening en het deel van het jaarverslag dat de
raad van toezicht aanbelangt, goedkeuren
- Aan de Koning, op voorstel van het directiecomit, de algemene regels
voorstellen inzake de financiering van de activiteit van de FSMA ten laste van
de ondernemingen onderworpen aan haar controle
- Advies verstrekken over de ontwerpen van reglementen voorgelegd door het
directiecomit met toepassing van artikel 49, 3
- Een advies geven aan de Koning voorafgaand aan de benoemingen bedoeld in
de artikelen 49, 6, 50, 2 en 51, 3
- Algemeen toezicht uitoefenen op het integer, wetsconform, doelmatig en
doeltreffend functioneren van de FSMA

R. Feltkamp 2015/11 pag. 95

III.2.5. Organisatie FSMA (2)

Raad van Toezicht samenstelling (art. 48 W WTFS)

- 10-14 leden, benoemd door de Koning voor 6 jaar
(hernieuwbaar), evenveel NL/Fr
- Bijeenkomst: minstens 4 X per jaar, of als Vz / 3 leden het
noodzakelijk achten
- Besluitvorming
Quorum: meerderheid aanwezig
Beslissing: meerderheid
- Leden DC wonen bij, zonder stemrecht

R. Feltkamp 2015/11 pag. 96

III.2.5. Organisatie FSMA (2)

Sanctiecommissie (art. 48bis WTFS)

- Oordeelt over het opleggen van administratieve boetes
- Samenstelling: 10 leden, benoemd voor 6 jaar (hernieuwbaar)
Twee staatsraden of erestaatsraden, aangeduid op voordracht van de
eerste voorzitter van de Raad van State
Twee raadsheren bij het Hof van Cassatie of ereraadsheren bij het Hof
van Cassatie aangeduid op voordracht van de eerste voorzitter van
het Hof van Cassatie
Twee magistraten die geen raadsheren bij het Hof van Cassatie of bij
het hof van beroep te Brussel zijn
Vier andere leden

- Besluitvorming
Quorum: 2 leden + voorzitter (of 3 leden als voorzitter verhinderd is)
Geen recht om te beslissen als persoonlijk belang

R. Feltkamp 2015/11 pag. 97

III.2.5. Organisatie FSMA (2)
Directiecomit taken (art. 49 WTFS)
- Beheer en bestuur FSMA
Bepaalt de orintatie van haar beleid + prioriteiten toezicht + jaarlijks plan
Reglementen (op advies RvT)
Neemt kennis van de ontwikkelingen en algemene vragen op economisch,
systemisch of structureel vlak die invloed kunnen hebben op de
bevoegdheidsdomeinen van de FSMA en van alle vragen betreffende de
toepassing van de wetgeving of de reglementering in de
bevoegdheidsdomeinen van de FSMA
- Benoeming personeel + bezoldigingen
- Residuaire bevoegdheid
- Samenstelling: Vz+ 3 leden (evenveel NL als Fr, moeten Belg zijn)
- Bijeenkomst: telkens Vz/lid erom verzoekt en minstens 12x /
kwartaal
- Besluitvorming:
Quorum: min. 2 leden
Beslissing: eenparigheid, indien niet => meerderheid; staking van
stemmen => belissing wordt gracht niet te zijn genomen

R. Feltkamp 2015/11 pag. 98

Conclusie mbt splisting toezicht

Pro splitsing Contra splitsing

Betere focus / exper/se om voorwerp Kosten
toezicht (pruden/eel vs Verdubbeling inspanningen
gedragstoezicht)
Loopholes / a_akening bevoegdheden

Ecin/e (gebrek aan samenwerking /
cordina/e)

Machtsplibng Ontwikkeling gemeenschappelijke

losoe

R. Feltkamp 2015/11 pag. 99