Onderwijssysteem Roemenie

Landen-
module
Roemenië
Waardering van buitenlandse

getuigschriften in Nederland
Informatie over de structuur van het onderwijsstelsel van Roemenië en
de waardering van getuigschriften uit Roemenië met het oog op toelating
tot en inpassing in opleidingen in het Nederlandse hoger onderwijs.
Afdeling Onderwijsvergelijking
2012 Nuffic, Den Haag
Landenmodule Roemenië © Nuffic | 2e editie maart 2011 | versie 2, augustus 2012 -1-
Waarderingstabel
In onderstaand schema is aan de linkerkant het buitenlandse diploma met de overeenkomstige
niveaus in het EHEA en Europese kwalificatieraamwerk weergegeven. Het rechter gedeelte geeft de
Nederlandse waardering weer met de overeenkomstige niveaus in het Nederlandse en Europese
kwalificatieraamwerk.
Buitenlands diploma en EQF Nederlandse waardering en EQF

EHEA-QF niveau niveau NLQF niveau niveau
Diploma de absolvire a scolii mbo-diploma (kwalificatieniveau 1 1/2 1/2

profesionale/ Diploma de of 2)
absolvire a scoli de ucenici
Certificat de absolvire a scolii mbo-diploma (kwalificatieniveau 3 3/4 3/4

post-liceale of 4)
Certificat de absolvire a ten minste 4 jaar havo

liceului
Diploma de Bacalaureat havo-diploma 4 4

(behaald vóór 2005)
Diploma de Bacalaureat vwo-diploma * 4+ 4

(behaald vanaf 2005)
Diploma de absolvire 3 jaar hbo 6 6

(University college)
Diploma de Licenţă ten minste de graad van bachelor 6 6

(5 tot 6 jaar) in het wo
Diploma de Licenţă graad van bachelor in het hbo of 2 6 6

(4 jaars) jaar wo
Diploma de Licenţă (Ciclul I) 1

e
6 graad van bachelor in het hbo of 6 6
(3 jaar, behaald na 2005) wo
Diploma de Licenţă 1
e
6 graad van master in het wo of hbo 7 7
(5 tot 6 jaar, behaald na
2005 in een medische
richting)
e
Diploma de Studii 1 6 graad van master in het wo of hbo 7 7
aprofundate
(1-3 semesters)
e
Diploma de studii academice 2 7 graad van master in het wo of hbo 7 7
postuniversitare
(2- 4 semesters)
e
Diploma de Master 2 7 graad van master in het wo of hbo 7 7
(1 tot 2 jaar)
e
Diploma de Master (Ciclul II) 2 7 graad van master in het wo of hbo 7 7
(1 tot 2 jaar, behaald na
2005)
e
Diploma de studii 2 7 graad van master in het wo of hbo 7 7
postuniversitare de
specializare
(ten minste 1 jaar)
e
Certificat de Absolvire 2 7 graad van master in het wo of hbo 7 7
(cursuri de perfectionare
postuniversitare)
NB
* De waardering van deze graad is gewijzigd ten opzichte van versie 1, maart 2011.
- het betreft hier een globaal advies waaraan geen rechten kunnen worden ontleend.
- NLQF = Nederlands kwalificatieraamwerk. EQF = Europees kwalificatieraamwerk.
- informatie over de Nederlandse waarderingen is beschikbaar in de landenmodule
Nederland. Zie: www.nuffic.nl/international-organizations/docs/diploma-
recognition/countrymodules/country-module-netherlands.pdf
- de uitspraken over buitenlandse opleidingen op vmbo- en mbo-niveau worden afgegeven door
de stichting SBB, de stichting voor Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven.
Inleiding
Roemenië is sinds 1990 een parlementaire republiek met als staatshoofd een president. Van 1965 tot
eind 1989 was Roemenië een socialistische staat onder leiding van de regering van Nicolae
Ceaucescu. Na de val van Ceaucescu is het land in een overgangsperiode terecht gekomen, waarin
gestreeft werd naar de realisatie van een vrije markteconomie, toetreding tot de Europese Unie en
onderwijshervormingen.
In de jaren negentig werd het onderwijssysteem hervormd en werden er veel onderwijswetten

opgesteld. Allereerst een overgangswet in 1990, de Interim Education Decree, die de leerplicht op
7 jaar vaststelde, privé-instellingen weer toestond en een nieuw accreditatiesysteem bepleitte. In 1993
werd de Law on the Accreditation of Higher Education Institutions and the Recognition of Diploma no.
88/1993 aangenomen, gevolgd door de Law on Education no. 84/1995, inclusief amendementen die
gedurende deze periode werden uitgevoerd. In 2004 werd de Lege nr. 288/2004 Privind Organizarea
Studiilor Universitare aangenomen, waarmee het hoger onderwijs werd hervormd en aangepast aan
het Bolognaproces door het hoger onderwijs te verdelen in drie cycli: Bachelor, Master en Doctor.
De politieke verantwoordelijkheid voor het onderwijssysteem valt onder het ministerie van Onderwijs,
dat in de loop der tijd regelmatig van naam is veranderd. In de jaren tachtig droeg dit ministerie de
naam Ministerul Educatiei si Invatamintului (Ministry of Education and Training), in de jaren negentig
Ministerul Invatamintului si Stiintei (Ministry of Education and Science), daarna Ministerul
Invatamantului (Ministry of Education), vervolgens Ministerul Educatiei Nationale (Ministry of National
Education), Ministerul Educatiei, Cercetarii si Tineretului (Ministry of Education, Research and Youth)
en Ministerul Educatiei, Cercetarii şi Inovării (Ministry of Education, Research and Inovation). De
huidige naam is Ministerul Educatiei, Cercetarii, Tineretului şi Sportului (Ministry of Education,
Research, Youth and Sports).
Roemenië heeft een unitair hoger onderwijssysteem, waarbij hoger onderwijsinstellingen zowel
wetenschappelijke als beroepsgerichte studieprogramma’s kunnen verzorgen. Gedurende het
communistische tijdperk was het onderwijssysteem centralistisch van aard. Ten behoeve van de
ontwikkeling van de economie werd de nadruk gelegd op technische programma’s. Een component
vakken die naar inhoud pasten binnen het gedachtegoed van het communisme, maakte deel uit van
de curricula. Instellingen waren zeer specialistisch van karakter en privé-onderwijs was verboden.
Begin jaren negentig kregen onderwijsinstellingen meer autonomie en werd afstand genomen van het
communistische tijdperk door middel van nieuwe wetgeving, aangepaste curricula, vermindering van
het aantal technische studieprogramma’s en het toestaan van privé-instellingen. Tot 2005 kende het
Roemeense hoger onderwijssysteem drie soorten onderwijsprogramma’s, te weten korte cyclus
programma’s, lange cyclus programma’s en postgraduate programma’s.
Na de hervorming in 2004, is vanaf het studiejaar 2005-2006 de bachelor-masterstructuur ingevoerd.
Daarnaast heeft de toetreding tot de EU in 2007 er toe geleid dat de structuur van het onderwijs is
herzien en voor zover mogelijk gelijk is gesteld aan dat van de (omringende) Europese landen.
In maart 2011 heeft de Roemeense minister van Onderwijs, Onderzoek, Jeugd en Sport de
implementatie van een ingrijpende hervorming in het hoger onderwijs aangekondigd, waarvoor de hulp
van de European University Association (EUA) is gevraagd. De hervorming, die voor het hele hoger
onderwijs geldt, houdt in dat alle (private en publieke) universiteiten worden ingedeeld in één van de
volgende drie categoriën onderwijsinstellingen: (1) research intensive, (2) teaching and research
oriented en (3) mainly teaching institutions. In de eerste fase zal de universiteiten gevraagd worden
zichzelf te evalueren en aan te geven in welke van de drie onderscheiden categorieën zij denken te
behoren.
De officiële onderwijstaal is het Roemeens, maar ook opleidingen verzorgd in het Hongaars en Duits
(ten behoeve van kleine minderheden die deze talen spreken) en het Engels en Frans komen voor.
Sinds 2003 duurt de leerplicht 10 jaar (Form I-X) tot de leerling 18 jaar is. Verplicht onderwijs is gratis.
De bovenbouw van het voortgezet onderwijs en het hoger onderwijs worden gesubsidieerd door
publiek budget, hoewel sommige instellingen verschillende kosten aan de student in rekening kunnen
brengen, zoals bijvoorbeeld examengeld of schoolgeld.
Het academisch jaar loopt van september/oktober tot juni, beslaat 34 tot 36 weken en is verdeeld in
semesters van elk 17 tot 18 weken.
Basis en voortgezet onderwijs
Basisonderwijs
Het lager onderwijs (invatamantul primar) duurt in Roemenië 4 jaar (Form I-IV) en is bedoeld voor
leerlingen van 6/7 tot 10/11 jaar. Dit type onderwijs wordt verzorgd aan een scoala primara.
Voortgezet onderwijs
De onderbouw van het voortgezet onderwijs (invatatamantul gimnazial, secundar inferior, vaak
vertaald als middle education) duurt eveneens 4 jaar (Form V-VIII) en wordt verzorgd aan een
gimnazia voor de leerlingen in de leeftijd van 11 tot 15 jaar. Form VIII werd tot 2004 afgesloten met het
Certificat de Capacitate dat wordt uitgereikt na het afleggen van een nationaal eindexamen, het
zogenaamde examen de capacitate, vanaf 2004 genaamd Test National de Cunostinte. Tot 1999 was
dit getuigschrift bekend onder de naam Certificat de absolvire a invatamintului de 8 ani (certificate of
completion of 8 years of education). Na het afleggen van een toelatingsexamen kan men kiezen voor
verdere studie aan de bovenbouw van het algemeen vormend voortgezet onderwijs of in het
middelbaar beroepsonderwijs. Degenen die het nationaal eindexamen niet hebben behaald, stromen
automatisch door naar het middelbaar beroepsonderwijs.
Toelating tot de bovenbouw van het voortgezet onderwijs is gebaseerd op het cijfer (nota) voor de
nationale thesis van Form VIII (Tezele nationale unice) en op het jaargemiddelde van Form V-VIII.
De bovenbouw van het algemeen vormend onderwijs (Form IX-XII) kent twee niveaus: invatamantul
liceal (lager voortgezet onderwijs) en secundar superior (hoger voortgezet onderwijs). Indien de
opleiding door middel van avondonderwijs wordt gevolgd, duurt deze 1 jaar langer (Form XIII). Het
onderwijs is onderverdeeld in:
- theoretisch middelbaar onderwijs met een nominale duur van 4 jaar. Men kan kiezen tussen de
twee profielen umanist (humanist) en real (wetenschap) met de volgende specialisatie-
mogelijkheden: matematica-fizica (wiskunde – natuurkunde), filologie (letterkunde), istorie-stiinte
sociale (geschiedenis-sociale wetenschappen), informatica (informatica), limbi straine (vreemde
talen). Elk profiel biedt de mogelijkheid voor verdere specialisatie.
- technische middelbaar onderwijs dat eveneens 4 jaar duurt en de volgende profielen kent:
technologie, dienstverlening, milieubescherming, en het exploiteren van natuurlijke hulpbronnen.
- het middelbaar beroepsonderwijs met een nominale duur van 4 tot 5 jaar met de profielen militair,
theologie, sport, kunst en pedagogie.
Leerlingen die het programma hebben doorlopen, kunnen afsluitend een landelijk eindexamen
afleggen (examenul de bacalaureat) om het Diploma de Bacalaureat te verkrijgen, dat toelating biedt
tot de toelatingsexamens van de hoger onderwijsinstellingen. Voor het examenul de bacalaureat moet
het gemiddelde van de totaal behaalde cijfers minimaal 6 zijn en het cijfer voor elk vak moet minimaal
5 zijn.
In 2004 is het hoger onderwijssysteem in Roemenië hervormd en is vanaf het studiejaar 2005-2006 op
het bachelor-mastersysteem overgegaan. Daarnaast heeft de toetreding tot de EU op 1 januari 2007
er toe geleid dat de structuur van het onderwijs is herzien en voor zover mogelijk is gelijk is gesteld
aan dat van de (omringende) Europese landen. Als gevolg hiervan is de waardering van dit diploma
gewijzigd.
Het niveau van het Diploma de Bacalaureat, behaald vóór 2005, is vergelijkbaar met dat van een
havo-diploma.
Het niveau van het Diploma de Bacalaureat, behaald vanaf 2005, is vergelijkbaar met dat van een
vwo-diploma.
Legt men het eindexamen niet af of haalt men het Diploma de Bacalaureat niet, dan kan de leerling
het Certificat de absolvire a liceului (Certificate of secondary school completion) aanvragen. Hiermee
heeft men geen toegang tot het hoger onderwijs, maar wel tot het postsecundaire onderwijs en de
arbeidsmarkt. Bij de technische en middelbare beroepsopleidingen kan tevens een examen de
certificare worden afgenomen, dat leidt tot het Certificat de competente profesionale.
Het niveau van het Certificat de absolvire a liceului is vergelijkbaar met dat van ten minste 4 jaar
havo.
Middelbaar beroepsonderwijs
Situatie tot 2003

Tot 2003 werd het middelbaar beroepsonderwijs (invatamantul profesional) verzorgd aan de scoli
profesionale (middelbare beroepsscholen) in 2-3 jaar durende programma’s bestemd voor leerlingen
in de leeftijd van 15 tot 18 jaar, en aan de scoli de ucenici (apprenticeship schools) die opleidingen
verzorgen met een duur van 2 jaar.
Toelating tot de scoli profesionale is mogelijk met een Certificat de Capacitate, lage cijfers en een
toets. Het programma van de scoli profesionale wordt afgesloten met een Diploma de absolvire a scolii
profesionale (Diploma of completion of vocational school).
Voor de scoli de ucenici geldt weliswaar een toelatingstest, maar het Certificat de Capacitate is niet
verplicht. Na afsluiting van de scoli de ucenici ontvangt men het Certificat de absolvire a scolii de
ucenici.
Het niveau van het Diploma de absolvire a scolii profesionale/Diploma de absolvire a scoli de ucenici
is vergelijkbaar met dat van een mbo-diploma op kwalificatieniveau 1 of 2, afhankelijk van
opleidingsduur en richting.
Op basis van een 3 jaar durend programma in het middelbaar beroepsonderwijs (vocational secondary
education) en het Diploma de absolvire a scolii profesionale hebben leerlingen toegang tot het an
complementar: één jaar voortzetting aan het algemeen vormend middelbaar onderwijs (upper
secondary education) en de mogelijkheid aldus het Diploma de Bacalaureat te behalen.
Het Diploma de absolvire a scolii profesionale en het Diploma de absolvire a scolii de ucenici geven
geen toegang tot de toelatingsexamens voor het hoger onderwijs.
Situatie vanaf 2003

Vanaf 2003 wordt het middelbaar beroepsonderwijs verzorgd aan Scoala de arte si meserii (craft and
trade schools) en past men kwalificatieniveaus toe. Een overzicht van de Scoala de arte si meserii is
beschikbaar op de website van het ministerie van Onderwijs, zie onder Adressen. Het betreft 2-jarige
beroepsopleidingen, die zeer praktijkgericht van aard zijn. Aan het eind van de opleiding wordt het
Certificat de absolvire uitgereikt. Men kan daarnaast tevens een Certificat de calificare profesionala
nivel I behalen als het examen de certificare succesvol is afgelegd. Verdere studie aan de onderbouw
van het voortgezet onderwijs is mogelijk na het afronden van een aanvullende jaar (an de completare)
aan het eind waarvan een Certificat de absolvire wordt verleend. Men kan tevens deelnemen aan een
examen de certificare om het Certificat de calificare profesionala nivel II te behalen. Na afronding van
de bovenbouw van het voortgezet onderwijs (Form XI en XII) mogen leerlingen het nationale examen
de bacalaureat en het examen de certificare a competentelor profesionale afleggen. Indien beide
examens behaald zijn worden zowel het Diploma de Bacalaureat als het Certificat de calificare
profesionala de nivel III uitgereikt.
Toegang tot de Scoala de arte si meserii is gebaseerd op het algemene cijfer (nota) behaald voor de
Test nationale cunostinte en het jaargemiddelde van de cijfers behaald tijdens het volgen van Form V-
VIII.
Postsecundair onderwijs
Postsecundair onderwijs (invatamant postliceal) valt in Roemenië onder het pre-universitaire onderwijs.
De opleidingen hebben een nominale duur van 1 tot 3 jaar en worden verzorgd aan Scoli de
specializare postliceala (specialized postsecondary schools) en Scoli de Maistri. Aan het eind van de
opleiding wordt het Certificat de absolvire a scolii post-liceale (de specialitate) verleend.
Afgestudeerden van een lyceum komen in aanmerking voor toelating na het afleggen van een
toelatingstoets (concurs), het Diploma de Bacalaureat is niet verplicht. De opleidingen zijn bedoeld als
eindonderwijs met als doel toetreding tot de arbeidsmarkt.
Het Certificat de absolvire a scolii postliceale geeft geen toegang tot het hoger onderwijs.
Het niveau van het Certificat de absolvire a scolii post-liceale is vergelijkbaar met dat van een mbo-
diploma op kwalificatieniveau 3 of 4, afhankelijk van opleidingsduur en richting.
Toelating tot hoger onderwijs
Toelating tot het hoger onderwijs geschiedt op basis van het Concurs de dosare, waarbij het Diploma
de Bacalaureat met een gemiddeld cijfer van minimaal 6 moet worden aangetoond.
Daarnaast kan de hoger onderwijsinstelling de aankomende studenten een competitief
toelatingsexamen laten afleggen, het Examen de Admitere. Dit toelatingsexamen moet in ten minste
twee, soms in drie vakken, worden afgelegd, afhankelijk van de gekozen studierichting. Ook een
toelatingsgesprek kan deel uitmaken van de toelatingsprocedure. De uiteindelijke beslissing ligt bij de
hoger onderwijsinstellingen.
Hoger onderwijs
Vanaf 1990 onderging het hoger onderwijs vele veranderingen. Vele privé-instellingen openden hun
deuren, met name in de hoofdstad Boekarest, omdat het reguliere onderwijs de verhoogde vraag naar
onderwijs niet aankon nu de toelatingsquota versoepeld werden. Daarnaast openden
staatsinstellingen nevenvestigingen in andere steden. Alle instituten voor junior engineers (institutul de
subingineri) die 3-jarige technische (leraren)opleidingen hadden aangeboden, die leidden tot het
Diploma de Subinginer, kregen van overheidswege een universitaire status, bijvoorbeeld de
Universitatea din Bacau, Universitatea Eftimie Murgu din Resita, Universitatea din Oradea,
Universitatea din Pitesti, Universitatea Stefan cel Mare, din Suceava en de Universitatea Tehnica din
Tirgu Mures.
Technische studierichtingen, zo belangrijk geacht door het communistische regime om een

geïndustrialiseerde maatschappij op te bouwen, werden minder populair en er kwam een breder
aanbod aan nieuwe studierichtingen waaronder economische, sociologische en filologische
opleidingen. Decentralisatie van het onderwijs met meer autonomie voor de instellingen was tevens
een aandachtspunt in de nieuwe wetgeving, evenals verbetering van de kwaliteit van het onderwijs.
Ten gevolge hiervan werd een nieuw accreditatieorgaan opgericht en nieuwe kwaliteitsstandaarden
werden vastgesteld. Toen de privé-instellingen begin jaren negentig hun deuren openden, liep de
wetgeving achter. Met het vaststellen van nieuwe kwaliteitszorgcriteria, zagen 14 privé-instellingen
zich in 2002 gedwongen hun activiteiten te staken, aangezien ze niet aan de accreditatie-eisen
konden voldoen.
Voordat het Bolognaproces zijn intrede deed in Roemenië werd het hoger onderwijs verzorgd aan
universiteiten, instituten, academies en university colleges. Het onderwijs was vroeger altijd sterk
gecentraliseerd, voorzien van standaardcurricula waarbij het accent nadrukkelijk werd gelegd op
kennis van feiten. Creativiteit en probleemoplossend denken werden minder relevant geacht.
Tegenwoordig is het principe van universitaire autonomie wijd verbreid en elke universiteit beschikt
over een University Chart. Bij wet is bepaald dat iedereen toegang heeft tot het hoger onderwijs, dat
politiek of ideologie geen invloed mogen hebben op het onderwijs en dat instellingen over meer
autonomie mogen beschikken en zelf hun programma’s, onderzoeksactiviteiten, curricula en
aanstellingen mogen bepalen.
In 2009 werd het hoger onderwijs door 56 staatsinstellingen en 28 erkende en geaccrediteerde privé-
instellingen verzorgd. De privé-instellingen verzorgen een derde van het totale aanbod hoger
onderwijs en richten zich met name op beroepsgerichte studieprogramma’s op het gebied van
economie, management, filologie, theologie en recht. De privé-instellingen worden voornamelijk van
inkomsten voorzien uit collegegelden en geld van sponsors.
Het hoger onderwijs is unitair van karakter. Wetenschappelijk georiënteerde en beroepsgerichte

opleidingen worden aan dezelfde instellingen verzorgd. Opleidingen kunnen op verschillend manieren
worden gevolgd: voltijds (invatamant de zi), in deeltijd (invatamant cu frecventa redusa), door middel
van dag-, avond- (invatamant seral) en door afstandsonderwijs (invatamant la distanta).
Studieprogramma’s die gevolgd worden als avond- en afstandsonderwijs kunnen 1 jaar langer duren.
Het Roemeense hoger onderwijs kent vier soorten opleidingen:

- de korte cyclus programma’s (invatamant universitar de scurta durata) met een studieduur van 3
jaar, verzorgd aan university colleges;
- de lange cyclus programma´s met een duur van 4 tot 6 jaar (invatamant universitar de lunga
durata);
verschillende soorten postgraduate programma’s met korte programma´s variërend in duur van 1
tot 2 jaar;
- het doctoraat van 3 tot 5 jaar.
Met ingang van het studiejaar 2005-2006 is het hoger onderwijs verdeeld in drie cycli:
1. Licenţă (180-240 ECTS), 2. Master (60-120 ECTS), en 3.Doctor (3-5 jaar). De ongedeelde
opleidingen tot apotheker, arts, tandarts, en dierenarts hebben respectievelijk een studieduur van 5, 6,
6 en 6 jaar en worden afgesloten met een Diploma de Licenţă.
Universitair onderwijs
Het Roemeense universitair onderwijs is ingedeeld in drie cycli van studies.
In Roemenië worden aan de universiteiten naast wetenschapstheoretische opleidingen ook praktijk-

en beroepsgerichte opleidingen verzorgd, waardoor het mogelijk is dat een opleiding verzorgd aan een
universiteit vergeleken wordt met een Nederlandse hbo-opleiding.
Situatie tot 2005
Korte cyclus opleidingen (invatamant universitar de scurta durata)

De korte cyclus opleidingen duren 3 jaar en worden verzorgd door university colleges. Aan het eind
van de opleiding wordt een examen de absolvire (eindexamen) afgelegd en schrijft men een scriptie
of voert men een afstudeerproject uit. Het Diploma de absolvire wordt verleend aan succesvolle
kandidaten. Pas dan is doorstroming in lange cyclus programma’s of toegang tot de arbeidsmarkt
mogelijk. Slaagt men niet voor het examen de absolvire, dan wordt een Certificat (de studii
universitare de scurta durata) uitgereikt.
Het niveau van het Diploma de absolvire van een university college is vergelijkbaar met dat van 3 jaar
hoger beroepsonderwijs.
Lange cyclus opleidingen (invatamant universitar de lunga durata)

De lange cyclus opleidingen duren 4 tot 6 jaar. Voor de 4-6 jarige programma’s wordt de opleiding
afgesloten met een zgn. examen de Licenţă. Het Licenţă-examen bestaat uit twee delen:
fundamentele en specialistische kennis van het vakgebied en een scriptie of een project. Na
verdediging van de scriptie wordt aan succesvolle kandidaten de kwalificatie Licentiat verleend met
vermelding van een specifieke studierichting, evenals het Diploma de Licenţă.
De technische studierichtingen en de studierichtingen landbouw duren 5 jaar en worden afgesloten
met het Diploma de Inginer. Opleidingen in de richting (dier-)geneeskunde en architectuur duren 6 jaar
en sluiten af met een Diploma de Doctor-Medic, Diploma de Doctor Veterinar of een Diploma de
Arcitect. Voor deze opleidingen geldt dat men drie keer herexamen mag afleggen binnen 5 jaar.
Slaagt men niet voor het afsluitende Licenţă-examen, dan wordt het Certificat de studii universitare de
lunga durata afgegeven. Het Diploma de Licenţă geeft toegang tot de doctorale studies, het voortraject
binnen het promotietraject.
Het niveau van het Diploma de Licenţă behaald na een nominaal 5 of 6-jarige opleiding aan een
universiteit is vergelijkbaar met dat van (ten minste) een bachelorgraad in het wetenschappelijk
onderwijs.
Het niveau van het Diploma de Licenţă behaald na een nominaal 4-jarige opleiding aan een
universiteit is vergelijkbaar met dat van een bachelorgraad in het hoger beroepsonderwijs of met 2 jaar
wetenschappelijk onderwijs, afhankelijk van de studierichting en het karakter van de opleiding.
N.B: Wanneer het programma van een 4-jarige Licenţă qua programma en structuur meer weg heeft
van de Licenţă opleidingen van na de hervormingen van 2005 (weinig algemeen vormende vakken en
voldoende aandacht geschonken aan methoden en technieken voor het verrichten van
wetenschappelijk onderzoek) kunnen deze opleidingen worden vergeleken met een afgeronde
bachelorgraad uit het wetenschappelijk onderwijs.
Postgraduate onderwijs (invatamant postuniversitar)

Hieronder vallen verschillende soorten opleidingen:
- advanced studies (studii aprofundate) met een nominale duur van 1 tot 3 semesters. Aan het eind
van de opleiding wordt een scriptie (disertatie) geschreven. De opleiding behelst verdere
specialisatie op het terrein dat tijdens de lunga durata studies werd bestudeerd. Na succesvolle
afronding van de opleiding wordt het Diploma de Studii aprofundate uitgereikt.
- postgraduate academic studies (studii academice postuniversitare) met een nominale duur van 2
tot 4 semesters. Het Diploma de studii academice postuniversitare wordt verleend aan succesvolle
kandidaten.
- masterat met een nominale duur van 2 tot 4 semesters. De opleiding behelst een verdieping in
een bepaald onderwerp en uitbreiding van competenties. Afgestudeerden met een diploma van
een lunga durata programma (behaald aan een universiteit), ongeacht de specialisatie, mogen
aan dit studieprogramma deelnemen. Aan het eind van de opleiding wordt een scriptie (disertatie)
geschreven die verdedigd wordt. Na succesvolle afronding wordt het Diploma de Master uitgereikt.
- specialisation studies (studii postuniversitare de specializare) duren tenminste 2 semesters en zijn
toegankelijk voor afgestudeerden van de lange cyclus opleidingen. Aan het eind wordt een
Diploma de studii postuniversitare de specializare verleend.
- continuing education (cursuri de perfectionare postuniversitare) is toegankelijk voor
afgestudeerden van zowel korte als lange cyclus opleidingen. De duur van de opleiding wordt door
het bestuur van de instelling bepaald. De opleiding is bedoeld voor professionele doeleinden,
zoals het beroep van leraar, dokter en advocaat. Het Certificat de Absolvire wordt verleend aan
succesvolle kandidaten.
Het niveau van de postgraduate getuigschriften na een opleiding met een nominale duur van ten
minste 1 jaar is vergelijkbaar met dat van een mastergraad in het wetenschappelijk onderwijs of in het
hoger beroepsonderwijs, afhankelijk van de studierichting en het karakter van de opleiding.
Doctorate
Het doctoraat duurt 3 tot 5 jaar en wordt verzorgd door middel van dagonderwijs of afstandsonderwijs.
Er zijn twee soorten doctoraten: academische doctoraten en beroepsgerichte doctoraten. De opleiding
kent twee periodes verdeeld in de zgn stadiu de pregatire (opleidingsstadium) of stagiu de doctorat
(doctoraatsopleiding) en het schrijven van de eigenlijke thesis binnen het promotietraject. De eerste
periode bestaat uit het afleggen van examens, het schrijven van wetenschappelijke rapporten (2-3
semesters), het promotietraject bestaat uit het verrichten van onderzoek dat leidt tot het schrijven van
een dissertatie die in het openbaar verdedigd wordt (3-4 semesters). Tevens moest tijdens het
voortraject worden aangetoond dat een kandidaat vloeiend is in een tweede taal naast het Roemeens.
Wanneer de kandidaat succesvol was gebleken voor de examens en de papers mocht hij/zij een
promotievoorstel indienen voor een comité van professoren geselecteerd door de promotor. Indien
succesvol kon door worden gegaan met het schrijven van de thesis binnen het promotietraject.
De opleiding wordt uitsluitend verzorgd door universiteiten en onderzoeksinstellingen (IOD Institutii

organizatoare de doctorat) die daarvoor toestemming hebben gekregen van het ministerie. Voor
toelating tot de stagiu de pregatire is een toelatingsexamen benodigd (concurs) en een Diploma de
Master, of een Diploma de Licenţă zoals behaald voor de implementatie van het Bologna proces (Wet
no. 288/2004).
Het Diploma de Doctor wordt afgegeven door de instelling met toestemming van de National Council
for the Recognition of Academic Titles, Diplomas and Certificates. Het niveau van het 3-5-jarige
doctorate getuigschrift is vergelijkbaar met dat van de graad van doctor in het wetenschappelijk
onderwijs.
Situatie vanaf 2005

In het studiejaar 2005-2006 is het systeem van hoger onderwijs in Roemenië als volgt opgezet:
Studii universitare de Licenţă

De eerste cyclus van hoger onderwijs duurt 3 jaar, de technische opleidingen duren 4 jaar. Praktische
werkervaring vormt een verplicht onderdeel van de technische opleidingen. Het programma wordt
afgesloten met een Diploma de Licenţă waarmee de betrokkene toegang heeft tot de arbeidsmarkt of
tot het masterprogramma (Hotărârea Guvernului nr.88/2005).
Het niveau van het Diploma de Licenţă (EHEA-QF 1 cyclus/ EQF niveau 6) na een nominaal 3-jarige
e
opleiding aan een universiteit is vergelijkbaar met dat van een bachelorgraad in het hoger
beroepsgericht onderwijs of het wetenschappelijk onderwijs, afhankelijk van de studierichting en het
karakter van de opleiding.
Voor een volledige beschrijving van de leeruitkomsten van dit niveau, zie:
http://ec.europa.eu/education/pub/pdf/general/eqf/leaflet_en.pdf
Studii universitare de masterat
De tweede cyclus van hoger onderwijs duurt 1 tot 2 jaar. Het is ook mogelijk om de studieprogramma’s
voor het behalen van het Diploma de Licenţă en het Diploma de Master gecombineerd als één
studieprogramma te volgen. In dat geval duurt de opleiding 5 tot 6 jaar (geneeskunde,
diergeneeskunde en architectenopleidingen duren 6 jaar). Deze ongedeelde opleidingen worden
afgesloten met een Diploma de Licenţă.
Het Diploma de Licenţă geeft toegang tot de studii universitare de masterat. Het masterat programma
is gericht op verdieping in het onderwerp dat men tijdens de opleiding voor het behalen van het
Diploma de Licenţă heeft bestudeerd (Hotărârea Guvernului nr.404.2006). Na afronding van de
opleiding wordt het Diploma de Master uitgereikt.
e
Het niveau van het Diploma de Master (EHEA-QF 2 cyclus/ EQF niveau 7) na een nominaal 1 of 2-
jarige opleiding aan een universiteit is vergelijkbaar met dat van een mastergraad in het
wetenschappelijk onderwijs of in het hoger beroepsonderwijs, afhankelijk van de studierichting en het
karakter van de opleiding.
Voor een volledige beschrijving van de leeruitkomsten van dit niveau, zie:
http://ec.europa.eu/education/pub/pdf/general/eqf/leaflet_en.pdf
Studii universitare de doctorat

De derde cyclus in het hoger onderwijs duurt 3 jaar en biedt de mogelijkheid tot een verlenging met 1
of 2 jaar. Nieuwe wetgeving met betrekking tot deze cylcus is aangenomen in Roemenië in 2005
(Hotărârea de Guvernului, nr 567/2005). In het nieuwe systeem wordt onderscheid gemaakt tussen
twee typen programma’s:
- een academisch/wetenschappelijk programma, dat enerzijds uit een praktische training en advanced
university studies (programul de pregatire) bestaat met een duur van 2 tot 3 semesters. Anderzijds
omvat de studie advanced research (programul de cercetare stiintifica) en het schrijven van een
thesis. Deze fase duurt 3 tot 4 semesters.
- een professioneel programma, dat gevolgd kan worden op het terrein van sport, muziek en kunsten.
Kandidaten voor deze opleiding moeten een toelatingsexamen doen en een Diploma de Masterat
overleggen. Het Diploma de Licenţă behaald voor implementatie van het Bolognaproces is
voldoende voor toegang tot het toelatingsexamen.
Na het succesvol doorlopen van beide programma’s wordt het Diploma de Doctor verleend. Het
niveau van het Diploma de Doctor na een nominaal 3-jarig programma aan een universiteit is
vergelijkbaar met dat van de graad van doctor.
Postdoctoral studies
Vanaf het studiejaar 2005-2006 zijn postdoctorale programma’s met een duur van 2 jaar opgezet.
Deze programma’s worden gefinancierd door het ministerie van Onderwijs en Onderzoek door middel
van beurzen op voorstel van de National Council of Higher Education Scientific Research.
Beoordelingssystemen
Er wordt zowel in het voortgezet als hoger onderwijs een 10-punten systeem gehanteerd, waarbij 5 het
minimum is om te slagen.
In cijfers Omschrijving Roemeense omschrijving Betekenis
10 Zece Excellent excellent

9 Noua Excellent excellent
8 Opt Bun good
7 Sapte Bun good
6 Sase Suficient sufficient
5 Cinci Suficient sufficient
4 Patru fail
3 Trei fail
2 Doi fail
1 Unu fail
ECTS werd in 1998 aanbevolen en is nu verplicht gesteld.
Nadere informatie over het ECTS systeem is beschikbaar in de ECTS gebruikershandleiding van de
Europese Commissie: http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc/ects/guide_en.pdf.
Zie voor cijferconversie: http://www.nuffic.nl/diplomawaardering/diplomawaardering/cijfersystemen.
Bolognaproces
Met de nieuw aangenomen wet, Lege nr. 288 van juni 2004, betreffende de organisatie van
universitaire studies, heeft het Roemeense hoger onderwijssysteem zich geconformeerd aan het
Bolognaproces. Het hoger onderwijs heeft hiermee een structuur gekregen van drie cycli: Studii
universitare de Licenţă met een nominale duur van 3 tot 4 jaar (180-240 ECTS); Studii universitare de
masterat met een nominale duur van 1 tot 2 jaar (60-120 ECTS) en Studii universitare de doctorat met
een nominale duur van 3 jaar. Het Diploma Supplement (Suplimentul la Diploma) dient gratis in een
vreemde taal afgegeven te worden door de instellingen en het gebruik van ECTS is verplicht.
Informatie over de huidige stand van zaken is te vinden op de officiële website van de Europese
Hoger Onderwijsruimte (EHEA): www.ehea.info/country-details.aspx?countryId=38.
Kwalificatieraamwerken
In 2005, werd het Bologna Framework (overarching framework for qualifications of the European
higher education area) aangenomen. Een volledig nationaal kwalificatieraamwerk, inclusief de
kwalificaties in het secundair onderwijs, is nog in ontwikkeling.
Het National Agency for Qualifications in Higher Education (ACPART) bestaat sinds 2005. Doel van
deze organisatie is om een nationaal kwalificatieraamwerk voor het hoger onderwijs te ontwikkelen en
te implementeren. Dit nationaal kwalificatieraamwerk zal drie kwalificatieniveaus bevatten, te weten
level 6 – Licenţă, level 7 – Masterat en level 8 – Doctorat. Aan elk niveau is een pakket van
descriptoren verbonden zoals kennisniveau, competenties en vaardigheden.
De categorieën van titels en kwalificaties die worden verleend door hoger onderwijsinstellingen zijn
reeds geïdentificeerd en opgenomen in het National Qualifications Register for Higher Education.
Nadere informatie over de methodologie voor de ontwikkeling van het National Qualifications
Framework in Higher Education is beschikbaar op de website van het Agentia Nationala Pentru
Calificarile din Invatamantul Superior si Parteneriat cu Mediul Economic si Social (zie onder
Adressen).
Kwaliteitszorg en accreditatie
De behoefte aan kwaliteitszorg in het hoger onderwijs kreeg begin jaren negentig een extra stimulans
door de oprichting van veel nieuwe instellingen en nieuwe studieprogramma’s, waaronder ook privé-
instellingen. In 1993 is de National Council for Academic Evaluation and Accreditation (NCAEA)
opgericht met als taak de accreditatie van hoger onderwijsinstellingen. Tot die tijd werden
studieprogramma’s en instellingen goedgekeurd door het ministerie.
Alle staatsinstellingen die eind 1989 bestonden en functioneerden, werden zonder meer erkend door
de staat met de nieuwe accreditatiewet. In deze Law on the Accreditation of Higher Education
Institutions and Diploma Recognition (Law no. 88/1993) staan twee fasen genoemd in het
accreditatieproces: voorlopige autorisatie en accreditatie. De eerste fase duurt minimaal 3 jaar.
Gedurende deze tijd mag de instelling geen eindexamens organiseren, geen graden verlenen en geen
diploma’s afgeven. Dit moet een erkende hoger onderwijsinstelling aan het eind van de opleiding doen.
Bij voorlopige autorisatie mag een instelling wel studenten aannemen en hiertoe toelatingsexamens
organiseren, curricula opstellen, onderzoeksactiviteiten ontplooien en opleidingen verzorgen. In deze
fase stelt de instelling een self-assessment report op en dient een aanvraag in bij de NCAEA. Hierbij
gelden vijf criteria: inhoud van de studieprogramma’s, kwalificaties en competenties van het
onderwijzend personeel, wetenschappelijke onderzoeksactiviteiten, materiële voorzieningen en
financiën. Na de definitieve accreditatie volgt elke vijf jaar een assessment. In gevallen waarbij de
NCAEA de aanvraag voor definitieve accreditatie niet honoreerde, kreeg de instelling één jaar om
alsnog te voldoen aan de gestelde eisen.
Law no. 87/2006, goedgekeurd door de Emergency Government Act no.75/2005 over kwaliteitszorg in
onderwijs, heeft een transsectorale benadering van kwaliteitszorg mogelijk gemaakt door alle
onderwijsaanbieders in Roemenië in het proces van kwaliteitszorg te betrekken. De volgende
onderwerpen komen daarbij aan bod:
- de methodologie van kwaliteitszorg in onderwijs
- kwaliteitszorg op het niveau van de instellingen
- externe beoordeling van quality education
- institutionele organisatie betrokken bij kwaliteitszorg
De kwaliteit van het onderwijssysteem wordt gewaarborgd door de volgende processen:

- behalen van een reële planning en verwachte leerresultaten
- monitoren van resultaten
- interne en externe beoordeling van resultaten
- voortdurende verbetering van onderwijsresultaten
Interne kwaliteitszorg
Elke hoger onderwijsinstelling is wettelijk verplicht een comité voor kwaliteitszorg en evaluatie in te
stellen. De leden van dit comité moeten bestaan uit vertegenwoordigers van de belangrijkste
stakeholders en studentenorganen.
Externe beoordeling van kwaliteitszorg

Externe beoordeling van kwaliteitszorg behelst de volgende componenten: institutionele
capaciteitsbeoordeling van de onderwijsinstelling; beoordeling van de effectiviteit van de
onderwijsinstelling, beoordeling van kwaliteitsmanagement op instellingsniveau, kwaliteitsbeoordeling
van studieprogramma’s, beoordeling van de balans tussen een interne beoordeling en de werkelijke
situatie; vergelijking van hetzelfde type studieprogramma aan verschillende onderwijsinstellingen.
Het Roemeense Agency for Quality Assurance in Preuniversity Education (Agentia Romana pentru
Asigurarea Calitatii in Invatamantul Preuniversitar – ARACIP) en het Roemeense Agency for Quality
Assurance in Higher Education (Agentia Romana pentru Asigurarea Calitatii in Invatamantul Superior
– ARACIS) zijn autonome en onafhankelijke publieke instellingen die het nationaal belang dienen.
Beide organisaties beschikken over competenties op het gebied van accreditatie en extern kwaliteits-
assessment.
De website van het Roemeense Ministerie van Onderwijs bevat lijsten met erkende
hogeronderwijsinstellingen. Voor meer informatie, zie: www.edu.ro/index.php/base/frontpage
Internationale verdragen
Roemenië heeft de Lissabon Conventie in 1997 ondertekend en in 1999 geratificeerd (wet 172/1998).
Er zijn bilaterale overeenkomsten van wederzijdse erkenning op het gebied van onderwijs met Cyprus,
Hongarije, Slowakije, Bulgarije,Moldavië, Oekraïne en de Russische Federatie. Nadere informatie over
deze verdragen is te vinden op de website van het Centrul National de Recunoaştere şi Echivalare a
Diplomelor (CNRED), de Roemeense ENIC/NARIC (zie onder Adressen). .
Adressen
www.cnred.edu.ro
Website van het Centrul National de Recunoaştere şi Echivalare a Diplomelor (CNRED), de
Roemeense ENIC/NARIC.
www.cnred.edu.ro/#cadru-legal-specific-pentru-recunoasterea-studiilor.
Website van het CNRED met nadere informatie over bilaterale overeenkomsten met diverse.
www.edu.ro
Website van het ministerie van Onderwijs, Onderzoek, Jeugd en Sport (voornamelijk in het
Roemeens).
www.edu.ro/index.php/articles/c105
Website van het ministerie van Onderwijs, Onderzoek, Jeugd en Sport met nadere informatie over en
een overzicht van de Scoala de arte si meserii.
www.edu.ro/index.php/articles/c108/
Website van het Ministerie van Onderwijs, met lijsten van erkende hogeronderwijsinstellingen.
www.edu.ro/index.php/articles/6603
Website van het ministerie van Onderwijs, Onderzoek, Jeugd en Sport met informatie over het
Diploma Supplement.
www.aracis.ro
Website van de Romanian Agency for Quality Assurance in Higher Education.
www.cdep.ro/pls/legis
Website van de Roemeense Chamber of Deputies met informatie over de wetgeving in het hoger
onderwijs.
www.rncis.ro/portal/page?_pageid=54&_dad=portal&_schema=PORTAL
Website met het Roemeens hoger onderwijs programmaregister.
http://bacalaureat.edu.ro/
Website van het ministerie van Onderwijs, Onderzoek, Jeugd en Sport waar de resultaten van het
Bacalaureat kunnen worden geverifieerd.
www.s-bb.nl
Website van SBB, de stichting samenwerking beroepsonderwijs bedrijfsleven.
Diploma Supplement
Vanaf het studiejaar 2005-2006 is elke hoger onderwijsinstelling in Roemenië bij de wet verplicht
kosteloos een Diploma Supplement af te geven in een gangbare vreemde taal. Nadere informatie is
beschikbaar op de website van het ministerie van Onderwijs (zie onder Adressen).
Meer informatie over het Diploma Supplement is verkrijgbaar op de website van de Europese
Commissie: http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc1239_en.htm.
Samenstelling dossier
Voor een compleet dossier is een diploma en cijferlijst vereist in het Roemeens, vergezeld van een
beëdigde vertaling in het Nederlands, Engels, Duits of Frans.
Lijst hoger onderwijsinstellingen
www.edu.ro/index.php/articles/c108.
Website van het ministerie van Onderwijs, Onderzoek, Jeugd en Sport met een overzicht van alle
geaccrediteerde publieke en privé hoger onderwijsinstellingen en alle domeinen, specialisaties en
profielen ten behoeve van Licenţă studies, vastgelegd in de Government Decision (Hotărârea
Guvernului) nr. 676/2007 en aangepast aan de Government Decision no. 981/2007 (modificata prin
Hotărârea Guvernului nr. 981/2007).
Diplomă de Bacalaureat – diploma voortgezet onderwijs
- KLIK OP HET DIPLOMA OM WEER TERUG TE GAAN NAAR HET ONDERWIJSSYSTEEM -
Diplomă de Bacalaureat (vakkenoverzicht)
Certificat de absolvire a liceului – certificaat voortgezet onderwijs
- KLIK OP HET DIPLOMA OM WEER TERUG TE GAAN NAAR HET ONDERWIJSSYSTEEM –
Diplomă de absolvire a scolii profesional – diploma middelbaar beroepsonderwijs
Diplomă de absolvire a scolii profesional – vakkenoverzicht diploma middelbaar
beroepsonderwijs
Diplomă de licentă
Diplomă de licentă - vakkenoverzicht
Diplomă de master
Diplomă de master - vakkenoverzicht
Getuigschrift - Roemenië
Diploma de Bacalaureat (behaald vanaf 2005)
___________________________________________________________________
 diploma algemeen vormend voortgezet onderwijs
 biedt in eigen land, via een toelatingsexamen, toegang tot het gehele hoger
onderwijs
__________________________________________________________________
Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met het vwo-diploma.
NB het betreft een globaal advies waaraan geen rechten kunnen worden ontleend
Diploma de Absolvire
___________________________________________________________________
 1e cyclus diploma hoger onderwijs (EHEA – Qualifications Framework)
 biedt in eigen land toegang tot de arbeidsmarkt en tot de masteropleiding
 heeft een nominale studieduur van 3 jaar
___________________________________________________________________
Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met 3 jaar hoger

beroepsonderwijs.
Diploma de Licenta (behaald na 2005)
___________________________________________________________________
 biedt in eigen land toegang tot de masteropleiding
 heeft een nominale studieduur van 3 jaar
___________________________________________________________________
Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met de graad van bachelor in

het hoger beroepsonderwijs of in het wetenschappelijk onderwijs, afhankelijk van de
studierichting en het karakter van de opleiding.
Diploma de Master
___________________________________________________________________
 biedt in eigen land toegang tot het promotietraject
 heeft een nominale studieduur van 1-2 jaar
___________________________________________________________________
Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met de graad van master in

het wetenschappelijk onderwijs of in het hoger beroepsonderwijs, afhankelijk van de
studierichting en het karakter van de opleiding.

Onderwijssysteem Roemenie

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Onderwijssysteem Roemenie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Landen-

Waardering van buitenlandse

Buitenlands diploma en EQF Nederlandse waardering en EQF

Diploma de absolvire a scolii mbo-diploma (kwalificatieniveau 1 1/2 1/2

Certificat de absolvire a scolii mbo-diploma (kwalificatieniveau 3 3/4 3/4

Certificat de absolvire a ten minste 4 jaar havo

Diploma de Bacalaureat havo-diploma 4 4

Diploma de Bacalaureat vwo-diploma * 4+ 4

Diploma de absolvire 3 jaar hbo 6 6

Diploma de Licenţă ten minste de graad van bachelor 6 6

Diploma de Licenţă graad van bachelor in het hbo of 2 6 6

Diploma de Licenţă (Ciclul I) 1

In de jaren negentig werd het onderwijssysteem hervormd en werden er veel onderwijswetten

Situatie tot 2003

Situatie vanaf 2003

Technische studierichtingen, zo belangrijk geacht door het communistische regime om een

Het hoger onderwijs is unitair van karakter. Wetenschappelijk georiënteerde en beroepsgerichte

Het Roemeense hoger onderwijs kent vier soorten opleidingen:

In Roemenië worden aan de universiteiten naast wetenschapstheoretische opleidingen ook praktijk-

Situatie tot 2005

Korte cyclus opleidingen (invatamant universitar de scurta durata)

Lange cyclus opleidingen (invatamant universitar de lunga durata)

Postgraduate onderwijs (invatamant postuniversitar)

De opleiding wordt uitsluitend verzorgd door universiteiten en onderzoeksinstellingen (IOD Institutii

Situatie vanaf 2005

Studii universitare de Licenţă

Studii universitare de doctorat

In cijfers Omschrijving Roemeense omschrijving Betekenis

10 Zece Excellent excellent

ECTS werd in 1998 aanbevolen en is nu verplicht gesteld.

Zie voor cijferconversie: http://www.nuffic.nl/diplomawaardering/diplomawaardering/cijfersystemen.

De kwaliteit van het onderwijssysteem wordt gewaarborgd door de volgende processen:

Externe beoordeling van kwaliteitszorg

Diplomă de Bacalaureat (vakkenoverzicht)

Diploma de Bacalaureat (behaald vanaf 2005)

 diploma algemeen vormend voortgezet onderwijs

Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met het vwo-diploma.

 1e cyclus diploma hoger onderwijs (EHEA – Qualifications Framework)

 biedt in eigen land toegang tot de arbeidsmarkt en tot de masteropleiding

 heeft een nominale studieduur van 3 jaar

Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met 3 jaar hoger

Diploma de Licenta (behaald na 2005)

 1e cyclus diploma hoger onderwijs (EHEA – Qualifications Framework)

 biedt in eigen land toegang tot de masteropleiding

 heeft een nominale studieduur van 3 jaar

Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met de graad van bachelor in

 2e cyclus diploma hoger onderwijs (EHEA – Qualifications Framework)

 biedt in eigen land toegang tot het promotietraject

 heeft een nominale studieduur van 1-2 jaar

Dit getuigschrift is in Nederlandse termen vergelijkbaar met de graad van master in

You might also like