You are on page 1of 16

folleto exposicion GORDILLO.

qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 1

LUIS GORDILLO
[GL/ES/EN]

Confesión xeral
CENTRO GALEGO DE ARTE CONTEMPORÁNEA
30 xuño / 17 setembro 2017

Planta primeira, planta baixa e Dobre Espazo

A exposición Luis Gordillo. Confesión xeral preséntase como unha La exposición Luis Gordillo. Confesión general se plantea como una
antolóxica que percorre todas as etapas do artista sevillano desde antológica que recorre todas las etapas del artista sevillano desde
finais dos anos cincuenta ata as súas obras máis recentes. Ao longo finales de los años cincuenta hasta sus obras más recientes. A lo largo
da súa carreira, Gordillo mantivo unha permanente tensión creativa de su carrera, Gordillo ha mantenido una permanente tensión creativa
que o converteu nun pintor de referencia no panorama artístico que lo ha convertido en un pintor de referencia en el panorama
español e nun símbolo da vitalidade da pintura. artístico español y un símbolo de la vitalidad de la pintura.
A mostra propón un percorrido cronolóxico que comeza na planta La muestra propone un recorrido cronológico que comienza en la
baixa e conclúe na primeira planta do CGAC. Cada sección reflicte as planta baja y concluye en la primera planta del CGAC. Cada sección
características dunha etapa: os debuxos automáticos de finais dos anos refleja las características de una etapa: los dibujos automáticos de finales
cincuenta marcan a súa conexión co informalismo; as cabezas de de los años cincuenta marcan su conexión con el informalismo; las
mediados dos anos sesenta, xunto aos tricuatropatas, os peóns e os cabezas de mediados de los años sesenta, junto a los tricuatropatas, los
automobilistas, están emparentadas co pop británico; o debuxo é un peatones y los automovilistas, están emparentadas con el pop británico;
elemento vertebrador da súa produción dos anos setenta xunto coas el dibujo es un elemento vertebrador de su producción de los años setenta
experiencias coa imaxe fotográfica e a serialidade; os complexos e junto con las experiencias con la imagen fotográfica y la serialidad; los
variados anos oitenta están representados principalmente pola serie complejos y variados años ochenta están representados principalmente
dos meandros, que conecta co debuxo automático informalista e cunha por la serie de los meandros, que conecta con el dibujo automático
visión científica do orgánico e do corpo como fragmento; os anos informalista y con una visión científica de lo orgánico y del cuerpo como
noventa sintetízanse en cadros cun sentido escenográfico e espectacular fragmento; los años noventa se sintetizan en cuadros con un sentido
que o artista fotografa compulsivamente durante a súa execución escenográfico y espectacular que el artista fotografía compulsivamente
mostrando as infinitas combinatorias que aparecen no proceso; os durante su ejecución mostrando las infinitas combinatorias que aparecen
2000 caracterízanse pola experimentación con soportes e técnicas así en el proceso; los 2000 se caracterizan por la experimentación con
como pola incorporación do dixital; e o percorrido conclúe cunha nova soportes y técnicas así como por la incorporación de lo digital; y el
serie de cabezas realizadas no ano 2015, que dalgunha maneira recorrido termina con una nueva serie de cabezas realizadas en el año
pecha un círculo autorreferencial. 2015, que de alguna manera cierra un círculo autorreferencial.
Fronte á pintura de Gordillo, a miúdo prodúcese a sensación de Frente a la pintura de Gordillo, a menudo se produce la sensación
estar a contemplar ou descubrir con asombro unha física e unha de estar contemplando o descubriendo con asombro una física y una
química inventadas. Estes fragmentos de realidade, propios da química inventadas. Estos fragmentos de realidad, propios de la
imaxinación, conclúen ou estrutúranse nunha especie de ciencia visual imaginación, concluyen o se estructuran en una especie de ciencia
das cousas e tamén (en termos do propio Gordillo) das anti-cousas, visual de las cosas y también (en términos del propio Gordillo) de las
unha idea moi difusa sempre recorrente no seu universo. anti-cosas, una idea muy difusa siempre recurrente en su universo.
A produción de Gordillo caracterizouse por facer máis La producción de Gordillo se ha caracterizado por hacer más
complexas as categorías estéticas e os dilemas artísticos, buscando complejas las categorías estéticas y los dilemas artísticos, buscando

Luis Gordillo: Keops’s Psychoanalysis, 2015. © Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 2

saírse das simples definicións e de marcos preestablecidos. Con este salirse de las simples definiciones y de marcos preestablecidos. Con
fin desenvolveu unha constante investigación que o levou a unha este fin ha desarrollado una constante investigación que lo ha llevado
experimentación permanente. Desde os anos setenta, destaca na súa a una experimentación permanente. Desde los años setenta, destaca
obra o papel da fotografía como catalizador desta vertente en su obra el papel de la fotografía como catalizador de esta vertiente
experimental e, xa nos 2000, a súa obra pictórica céntrase en experimental y, ya en los 2000, su obra pictórica se centra en
procesos e metodoloxías de carácter fotográfico. Para esclarecer esta procesos y metodologías de carácter fotográfico. Para esclarecer esta
peculiar e pioneira faceta de Gordillo reproducimos a continuación peculiar y pionera faceta de Gordillo reproducimos a continuación un
un texto do artista sobre a súa relación coa fotografía e unha texto del artista sobre su relación con la fotografía y una conversación
conversación con Santiago Olmo. con Santiago Olmo.

FOTOS: PROCESOS E TRANSFORMACIÓNS FOTOS: PROCESOS Y TRANSFORMACIONES


Os que se interesasen pola miña obra decataríanse da importancia Los que se hayan interesado por mi obra se habrán percatado de la
que teñen nela procesos de relación radicais e tensos, entre importancia que tiene en ella procesos de relación radicales y tensos,
extremos dificilmente conciliables como son a expresión gratificante entre extremos difícilmente conciliables como son la expresión
e a neutralización extrema. E é nese extremo neutralizador onde gratificante y la neutralización extrema. Y es en ese extremo
interveu principalmente a foto. Vaia por diante que considero a neutralizador donde ha intervenido principalmente la foto. Vaya por
miña obra como esencialmente pictórica e que a foto interveu só en delante que considero mi obra como esencialmente pictórica y que la
certos períodos e como instrumento transformador do pictórico, foto ha intervenido sólo en ciertos períodos y como instrumento
revertendo os resultados ao material de onde xurdiran. O meu transformador de lo pictórico, revirtiendo los resultados al material de
apetito devorador é amplo; todo pode ser deglutido e asimilado donde habían surgido. Mi apetito devorador es amplio; todo puede
para unha densificación última do cadro: colección obsesiva de ser deglutido y asimilado para una densificación última del cuadro:
fotos de prensa e de obxectivos baratos, técnicas de transformación colección obsesiva de fotos de prensa y de objetos baratos, técnicas
como a foto, a imprenta, a fotocopia, a colaxe e todas estas fontes de transformación como la foto, la imprenta, la fotocopia, el collage
e procesos reciclándose e traballando en espiral. Debo advertir y todas estas fuentes y procesos reciclándose y trabajando en espiral.
tamén que na fase de traballo na que me encontro abandonei todo Debo advertir también que en la fase de trabajo en la que me
tipo de procesos transformatorios e atéñome á pura pintura. Vou encuentro he abandonado todo tipo de procesos transformatorios y
expoñer algunhas das miñas experiencias coa foto que foron me atengo a la pura pintura. Voy a exponer algunas de mis
crecendo en complexidade ao longo do tempo. Temo que sexa árido experiencias con la foto que han ido creciendo en complejidad a lo
para o lector. largo del tiempo. Me temo que sea árido para el lector.
a) A principios dos sesenta emprego a foto dentro da ortodoxia a) A principios de los sesenta empleo la foto dentro de la ortodoxia
pop, como imaxe para captar no cadro ou como colaxe directa nel. Pop, como imagen a captar en el cuadro o como collage directo en él.
b) A principios dos setenta empezo a usar a foto como b) A principios de los setenta empiezo a usar la foto como
neutralización de pinturas xa realizadas, pinturas obsesivamente neutralización de pinturas ya realizadas, pinturas obsesivamente
problematizadas ao nivel da cor, o que eu chamei “esquizofrenización problematizadas al nivel del color, lo que yo he llamado
da cor”. Valéndome da foto en branco e negro do cadro, pintaba un “esquizofrenización del color”. Valiéndome de la foto en blanco y
dobre monocromo, “relaxado”, do primeiro. Ao final a obra negro del cuadro, pintaba un doble monocromo, “relajado”, del
quedaba constituída en “dúplex”, é dicir, a orixinal pintura tensa máis primero. Al final la obra quedaba constituida en “dúplex”, es decir, la
o monocromo. original pintura tensa más el monocromo.
Coa neutralización da imaxe pictórica abríaseme a posibilidade Con la neutralización de la imagen pictórica se me abría la
da súa transformación por medios mecánicos; obtención de diferentes posibilidad de su transformación por medios mecánicos; obtención
monocromos traballando no laboratorio con papeis de cor, pintando de diferentes monocromos trabajando en el laboratorio con papeles
cadros baseados no negativo da imaxe, usando superposicións de de color, pintando cuadros basados en el negativo de la imagen,
clixés negativos e positivos lixeiramente desprazados que producían usando superposiciones de clichés negativos y positivos ligeramente
unha sensación de relevo, etc. desplazados que producían una sensación de relieve, etc.
Seguindo esta liña traballei tamén da seguinte maneira: Siguiendo esta línea trabajé también de la siguiente manera:
fotografaba a cabeza dun personaxe xa pintado por min, facía fotografiaba la cabeza de un personaje ya pintado por mí, hacía una
unha ampliación da foto, situábaa horizontalmente no chan, ampliación de la foto, la situaba horizontalmente en el suelo, la cubría
cubríaa cun cristal, sobre o que debuxaba ou pintaba cuns materiais con un cristal, sobre el que dibujaba o pintaba con unos materiales
facilmente borrables e fotografaba o resultado; tras cada foto fácilmente borrables y fotografiaba el resultado; tras cada foto
borraba o cristal e volvía a intervir e fotografar. Elixidos os borraba el cristal y volvía a intervenir y a fotografiar. Elegidos los
resultados máis brillantes, trasladábaos ao lenzo pintándoos. Parte resultados más brillantes, los trasladaba al lienzo pintándolos. Parte
do material así obtido empregueino en facer as que chamei series del material así obtenido lo empleé en hacer las que llamé series
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 3

brandas: as fotos ían dentro de bolsas de plástico que, unha vez blandas: las fotos iban dentro de bolsas de plástico que, una vez
pegadas, formaban unha especie de tapiz; interviña plasticamente pegadas, formaban una especie de tapiz; intervenía plásticamente
sobre as fotos ou sobre as bolsas. sobre las fotos o sobre las bolsas.
c) Outra das direccións nas que traballei foi tomado como base c) Otra de las direcciones en que he trabajado ha sido tomando
unha postal ou unha foto da prensa. Así, por exemplo, no caso do como base una postal o una foto de la prensa. Así, por ejemplo, en el
Niño verdeencantador (Neno verdeencantador) do 74. Partía dunha caso del Niño verdeencantador del 74. Partía de una linda postal en
linda postal en cor dun neno americano, facía versións de debuxos color de un niño americano, hacía versiones dibujísticas de él muy
del moi irónicas e compoñía un conxunto ordenado como recadros irónicas y componía un conjunto ordenado como celdillas o como un
ou como un cómic, no que se alternaban fotocopias, ás veces tebeo, en el que se alternaban fotocopias, a veces transformadas de la
transformadas da postal, e as versións miñas. postal, y las versiones mías.
d) Para non alongarme nesta exposición tan árida e pasando por d) Para no alargarme en esta exposición tan árida y pasando por
encima doutras experiencias, atereime ás últimas, ás que pertencen as encima de otras experiencias, me atendré a las últimas, a las que per-
imaxes que acompañan este escrito. Animado pola experiencia do tenecen las imágenes que acompañan este escrito. Animado por la
Niño verdeencantador, propúxenme levala máis lonxe transformando experiencia del Niño verdeencantador, me propuse llevarla más lejos
a cor da imaxe elixida. Nesta ocasión traballei sobre unha foto, que me transformando el color de la imagen elegida. En esta ocasión trabajé
chocaba especialmente, tomada dun semanario; nela aparecía Peter sobre una foto, que me chocaba especialmente, tomada de un semana-
Sellers en pantalóns curtos, cun maletín na man e camiñando por un rio; en ella aparecía Peter Sellers en pantalones cortos, con un maletín en
parque moi californiano. Esta vez actuei servíndome da imprenta; la mano y caminando por un parque muy californiano. Esta vez actué
propúxenme facer unha separación de cores, as da cuadricromía, sirviéndome de la imprenta; me hice hacer una separación de colores, los
amarelo, maxenta, azul, gris, máis o negro normal, e encarguei gran de la cuatricromía, amarillo, magenta, azul, gris, más el negro normal,
cantidade de copias de cada cor. Mediante cortes e colaxes alternando y encargué gran cantidad de copias de cada color. Mediante cortes y
as cores da cuadricromía, fun creando uns espazos nos que aos poucos collages alternando los colores de la cuatricromía, fui creando unos
foi desaparecendo a personaxe, quedando só un aroma do ambiente espacios en los que poco a poco fue desapareciendo el personaje,
inicial, o seu impacto cultural e estilístico. As transformacións foron quedando tan solo un aroma del ambiente inicial, su impacto cultural y
cada vez máis intensas, o que fixo aparecer elementos doutras series, estilístico. Las transformaciones fueron cada vez más intensas, haciendo
intervindo plasticamente, etc. dun primeiro estadio deste proceso saíron aparecer elementos de otras series, interviniendo plásticamente, etc. de un
cadros, de enorme formato, como os Payseyes, Los chinos (Os primer estadio de este proceso salieron cuadros, de enorme formato,
chineses), etc. As colaxes servíanme de modelo, de maquetas, que como los Payseyes, Los chinos, etc. Los collages me servían de modelo,
trasladaba fielmente á tea ela, pintándoas. de maquetas, que trasladaba fielmente a la tela, pintándolos.
Outro paso máis deino empregando a ampliadora de cor do Otro paso más lo di empleando la ampliadora de color del
laboratorio fotográfico, ao alterar o material existente dunha maneira laboratorio fotográfico, alterando el material existente de una manera

Luis Gordillo: Logotipos de sí mismos, 2010 e Insistencia lingüística, 2004. Vista da exposición Luis Gordillo. Confesión general, CAAC, Sevilla, 2016. Fotógrafo: Claudio
del Campo. © Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 4

arbitraria. Co material resultante, moi abundante, e mediante a arbitraria. Con el material resultante, muy abundante, y mediante
colaxe, iniciei de novo o camiño. Teño que advertir que o sistema de collages, inicié de nuevo el camino. Tengo que advertir que el sistema
colaxe que empreguei neste momento non era o ortodoxo, pois non de collage que empleé en este momento no era el ortodoxo, pues no
había cola. Organizaba unha especie de quebracabezas, poñía un había pegamento. Organizaba una especie de puzle, ponía un cristal
cristal encima e fotografaba, en cor, o resultado; os elementos encima y fotografiaba, en color, el resultado; los elementos quedaban
quedaban disoltos e aptos para ser reordenados doutras formas. disueltos y aptos para ser reordenados de otras formas. se trataba de
Tratábase dunha colaxe activa, aberta. O proceso facíase dunha un collage activo, abierto. El proceso se hacía de una riqueza
riqueza enorme, pois podían intervir materiais de todo tipo: papeis enorme, pues podían intervenir materiales de todo tipo: papeles
debuxados ou pintados, fotos da prensa, fotos feitas por min, dibujados o pintados, fotos de la prensa, fotos hechas por mí,
elementos xa moi complexos do proceso en curso, etcétera. elementos ya muy complejos del proceso en curso, etcétera.
e) Realicei outro tipo de traballo baseándome na imprenta, pero e) Realicé otro tipo de trabajo basándome en la imprenta, pero sin
sen utilizar a cuadricromía. Compuxen tres conxuntos independentes, utilizar la cuatricromía. Compuse tres conjuntos independientes,
compostos por imaxes heteroxéneas provenientes de diferentes compuestos por imágenes heterogéneas provenientes de diferentes
campos e empregando só o branco e o negro. Na imprenta campos y empleando sólo el blanco y el negro. En la imprenta se
realizáronse variantes, un centenar por cada conxunto, cambiando a realizaron variantes, un centenar por cada conjunto, cambiando el
cor do papel e o da tinta, monocroma, coa que se imprimía. O color del papel y el de la tinta, monocroma, con la que se imprimía.
resultado final foi impresionante pola calidade e pola cantidade. El resultado final fue impresionante por la calidad y por la cantidad.
Eu apuntaría dúas razóns esenciais polas que empreguei métodos Yo apuntaría dos razones esenciales por las que he empleado
automáticos de reprodución e transformación: métodos automáticos de reproducción y transformación:
1. Fuxida da esquizofrenización da cor, da pulsionalidade 1. Huida de la esquizofrenización del color, de la pulsionalidad
extrema do espazo-cor que a niveis subxectivos me eran dificilmente extrema del espacio-color que a niveles subjetivos me eran difícilmente
soportables. soportables
2. Desexos de apartarme das gamas tradicionais da pintura 2. deseos de apartarme de las gamas tradicionales de la pintura
moderna, que repiten esencialmente os achados obtidos polos moderna, que repiten esencialmente los hallazgos obtenidos por los
impresionistas: contraposición de tons quentes e fríos, vibración impresionistas: contraposición de tonos calientes y fríos, vibración
luminística, etc. Traballar con medios mecánicos introduce amplamente luminística, etc. El trabajar con medios mecánicos introduce ampliamente
a aparición da casualidade, o achado de gamas, de acordes de cores la aparición de la casualidad, el hallazgo de gamas, de acordes de
máis aló do loxicamente imaxinable. Tratábase de crear unha colores más allá de lo lógicamente imaginable. se trataba de crear
neutralidade colorística, de subverter a atmosfera colorística da una neutralidad colorística, de subvertir la atmósfera-color de la
modernidade, de lle dar a volta ao calcetín da profundidade creando modernidad, de dar la vuelta al calcetín de la profundidad creando
un espazo laico? un espacio ¿laico?
Luis Gordillo Luis Gordillo

UNHA CONVERSACIÓN DE SANTIAGO OLMO CON LUIS UNA CONVERSACIÓN DE SANTIAGO OLMO CON LUIS
GORDILLO DURANTE A MONTAXE DA EXPOSICIÓN GORDILLO DURANTE EL MONTAJE DE LA EXPOSICIÓN
SO. Confesión xeral é unha exposición antolóxica. Fixeches a túa SO. Confesión general es una exposición antológica. Hiciste tu
primeira antolóxica en 1974 no espazo M11 de Sevilla e esta é a primera antológica en 1974 en el espacio M11 de Sevilla y esta es
última revisión, pero ao longo de toda a túa traxectoria as la última revisión, pero a lo largo de toda tu trayectoria las antológicas
antolóxicas foron algo recorrente no teu traballo expositivo, como han sido algo recurrente en tu trabajo expositivo, ¿cómo has vivido
viviches esa cíclica revisión da túa propia obra? esa cíclica revisión de tu propia obra?
LG. Para explicar isto vénme á cabeza a imaxe dun mosteiro onde os LG. Para explicar esto me viene a la cabeza la imagen de un monasterio
monxes estivesen obrigados periodicamente a facer unha revisión da donde los monjes estuvieran obligados periódicamente a hacer una
súa vida ante o reitor ou o abade para ver que tal vai a carreira e se revisión de su vida ante el rector o el abad para ver qué tal va la carrera
se pode perfeccionar, situala no tempo, que logros houbo, etc. Ten y si se puede perfeccionar, situarla en el tiempo, qué logros ha habido,
algo diso unha antolóxica. etc. Tiene algo de eso una antológica.

SO. Nesta exposición, como viviches ese proceso de volver revisar SO. En esta exposición, ¿cómo has vivido ese proceso de volver a
tendo relativamente próximas outras revisións como foron a do Reina revisar teniendo relativamente cercanas otras revisiones como han sido
Sofía en Madrid e a do MACBA en Barcelona? la del Reina Sofía en Madrid y la del MACBA en Barcelona?
LG. A verdade é que a historia das revisións a min sempre me interesou. LG. La verdad es que la historia de las revisiones a mí siempre me ha
O meu traballo variou moito ao longo de toda a miña traxectoria, non interesado. Mi trabajo ha variado mucho a lo largo de toda mi
foi un traballo homoxéneo, todo iso convida un pouco a ganduxar a trayectoria, no ha sido un trabajo homogéneo, todo ello invita un poco
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 5

narración, a dicir: “Por que fixen isto aquí, por que cambiei despois, a hilvanar la narración, a decir: “¿Por qué he hecho esto aquí, por qué
que sentido ten...?”, e velo non como batallas, senón como algo que he cambiado después, qué sentido tiene...?”, y verlo no como batallas,
realmente tivo un fío condutor. Máis que rupturas, aparece unha sino como algo que realmente ha tenido un hilo conductor. Más que
continuidade profunda. É dicir, o pasar de A a B, mesmo á antípoda, rupturas, aparece una continuidad profunda. Es decir, el pasar de A a
non ten por que verse como unha negación rotunda do anterior, que B, incluso a la antípoda, no tiene por qué verse como una negación
sería quizá a tentación. E está claro que houbo unha serie de persoas rotunda de lo anterior, que sería quizá la tentación. Y está claro que ha
que viron a necesidade —ou a oportunidade— de elaborar unha habido una serie de personas que han visto la necesidad —o la
narración ordenada do meu traballo. oportunidad— de elaborar una narración ordenada de mi trabajo.

SO. Conectar uns períodos con outros desde argumentos a SO. Conectar unos períodos con otros desde argumentos a cuestiones
cuestións sígnicas, formais ou de construción dos cadros foi para os sígnicas, formales o de construcción de los cuadros ha sido para los
comisarios de Confesión xeral un dos obxectivos da exposición, e comisarios de Confesión general uno de los objetivos de la exposición,
todo iso apréciase moi ben, por exemplo, a través dos debuxos. Hai y todo eso se aprecia muy bien por ejemplo a través de los dibujos.
sutís conexións entre as distintas etapas. Nalgunha ocasión, en Hay sutiles conexiones entre las distintas etapas. En alguna ocasión, en
textos e entrevistas, expuxeches a ausencia dun estilo identificable. textos y entrevistas, has planteando la ausencia de un estilo identificable.
E con todo, a túa pintura é, nos cambios, dunha coherencia Y sin embargo, tu pintura es, en los cambios, de una coherencia
absoluta. É dicir, estás a cambiar pero en realidade estás a facer un absoluta. Es decir, estás cambiando pero en realidad estás haciendo un
pouco o mesmo. Ti tes esa mesma sensación? poco lo mismo. ¿Tú tienes esa misma sensación?
LG. Eu durante moito tempo tiven unha sensación negativa e LG. Yo durante mucho tiempo he tenido una sensación negativa y lo
escribino ás veces. Hai vinte anos eu aínda pensaba que era un erro he escrito a veces. Hace veinte años yo todavía pensaba que era un
atribuíble ao meu carácter temperamental, ao feito de que non error atribuible a mi carácter temperamental, al hecho de que no
acababa de crerme algo e por iso se producía esa ruptura. Sempre acababa de creerme algo y por eso se producía esa ruptura. Siempre
o dixen, durante moito tempo eu non confiei na miña obra. lo he dicho, durante mucho tiempo yo no he confiado en mi obra. Me
Faltábame confianza no meu traballo. Custoume moito chegar a crer faltaba confianza en mi trabajo. Me ha costado mucho llegar a creer
na miña obra e por iso tamén estiven máis aberto aos cambios, en mi obra y por eso también he estado más abierto a los cambios,
porque se non cres nunha cousa o corpo está a pedirche acertar porque si no crees en una cosa el cuerpo te está pidiendo acertar por
doutra banda. Coido que niso inflúe moito o meu temperamento. otro lado. En eso influye mucho mi temperamento, creo yo.

SO. O teu temperamento e a túa tendencia á autorreflexión. SO. Tu temperamento y tu tendencia a la autorreflexión.
LG. Totalmente, pero a autorreflexión en min é unha cousa LG. Totalmente, pero la autorreflexión en mí es una cosa neurótica. Y
neurótica. E con autorreflexión non quero dicir “Que autorreflexivo con autorreflexión no quiero decir “¡Qué autorreflexivo es Gordillo!”,
é Gordillo!”, senón máis ben “Que fodido é Gordillo!”, “Que sino más bien “¡Qué jodido es Gordillo!”, “¡Qué jodido es Gordillo
fodido é Gordillo que non ten máis remedio que facer estes que no tiene más remedio que hacer estos cambalaches!”. Pero
trocos!”. Pero evidentemente son trocos moi sentidos porque están evidentemente son cambalaches muy sentidos porque están en la
na estrutura central do meu temperamento. Cando era moi novo e estructura central de mi temperamento. Cuando era muy joven y
estaba a empezar, a miña orientación non era a cambiar de estilo, estaba empezando, mi orientación no era a cambiar de estilo, sino a
senón a deixar a pintura. Era o mesmo pero en máis radical. dejar la pintura. Era lo mismo pero en más radical.

SO. Nesta exposición, por exemplo, tratamos de reflectir cada un dos SO. En esta exposición, por ejemplo, hemos tratado de reflejar cada
períodos, pareceunos oportuno que houbese una certa cronoloxía e uno de los periodos, nos ha parecido oportuno que hubiera una cierta
que cada período, á súa vez, estivese acompañado dos seus debuxos, cronología y que cada periodo, a su vez, estuviera acompañado de
como nos anos sesenta e setenta, pero tamén lle concedemos moito sus dibujos, como en los años sesenta y setenta, pero también hemos
protagonismo á fotografía, aos traballos fotográficos. Ao longo da túa concedido mucho protagonismo a la fotografía, a los trabajos
traxectoria ti sentícheste pintor, pero á vez tamén estiveches moi fotográficos. A lo largo de tu trayectoria tú te has sentido pintor, pero
dedicado ao fotográfico. Como viviches esa relación? a la vez también has estado muy volcado hacia lo fotográfico. ¿Cómo
LG. Eu creo que o fotográfico entra na miña obra por influencia do has vivido esa relación?
pop: cando pinto unha cara, nos sesenta, cópioa dalgunha revista. LG. Yo creo que lo fotográfico entra en mi obra por influencia del
De todos os xeitos eu coleccionei sempre, obsesivamente, fotos de pop: cuando pinto una cara, en los sesenta, la copio de alguna revista.
prensa. Nos setenta penso que en parte emprego a foto para De todas formas yo he coleccionado siempre, obsesivamente, fotos de
neutralizar a pintura: a pintura pintada. A partir de finais dos prensa. En los setenta pienso que en parte empleo la foto para neutrali-
sesenta pintar estaba considerado como anticuado; quizais coa foto zar la pintura: la pintura pintada. A partir de finales de los sesenta pintar
eu tentaba salvarme da queima. A min as miñas obras fotográficas estaba considerado como anticuado; quizás con la foto yo intentaba
dos setenta, polas que vos inclinastes os dous comisarios fronte aos salvarme de la quema. A mí mis obras fotográficas de los setenta, por las
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 6

cadros da mesma época, gústanme moito; pero creo que continuar que os habéis inclinado los dos comisarios frente a los cuadros de la
nesa liña non me satisfaría o suficiente. De todos os xeitos neutralizar misma época, me gustan mucho; pero creo que continuar en esa línea no
a pintura a través da foto foi un mecanismo constante na miña obra. me hubiera satisfecho lo suficiente. De todas formas neutralizar la pin-
tura a través de la foto ha sido un mecanismo constante en mi obra.
SO. Pero neses anos ti combinas a pintura coa experiencia
fotográfica. Eu creo que no teu traballo habería que falar máis de SO. Pero en esos años tú simultaneas la pintura con la experiencia
experiencia fotográfica porque, ademais, empregas eses fotográfica. Yo creo que en tu trabajo habría que hablar más de
experimentos para facer cadros. experiencia fotográfica porque, además, empleas esos experimentos
LG. Si, todo empeza a converterse nun círculo. Ese é un elemento para hacer cuadros.
fundamental na miña obra e foi aumentando progresivamente, LG. Sí, todo empieza a convertirse en un círculo. Ese es un elemento
porque aínda nos setenta penso que o círculo non se completou, é fundamental en mi obra y ha ido aumentando progresivamente, porque
dicir, facer fotos e despois da foto facer cadros, eu penso que iso se todavía en los setenta pienso que el círculo no se había completado, es
estaba iniciando. Pero ese círculo dinámico acrecentouse moito co decir, hacer fotos y después de la foto hacer cuadros, yo pienso que eso
tempo e, a partir dos oitenta, funciona a pleno rendemento na miña se estaba iniciando. Pero ese círculo dinámico se ha acrecentado mucho
obra e convértese nunha estrutura dinámica, á que, na miña opinión, con el tiempo y, a partir de los ochenta, funciona a pleno rendimiento en
non se lle outorgou o seu verdadeiro valor. É dicir, eu estou a mi obra y se convierte en una estructura dinámica, a la que, en mi
traballar no estudio e fago fotos constantemente. Algún día haberá opinión, no se le ha otorgado su verdadero valor. Es decir, yo estoy
que ensinar todo iso, porque son caixas e caixas cheas de fotos. Eu trabajando en el estudio y hago fotos constantemente. Algún día habrá
fotografo todo o proceso e partes do proceso, e iso, si, xa dá pé a que enseñar todo eso, porque son cajas y cajas llenas de fotos. Yo
unha produción de novos cadros e proxectos. Niso que eu chamo fotografío todo el proceso y partes del proceso, y eso, sí, ya da pie a
círculo inclúo diferentes materiais, por unha banda, e basicamente, una producción de nuevos cuadros y proyectos. En eso que yo llamo
fotos do proceso pictórico máis todo tipo de fotos da miña colección círculo incluyo diferentes materiales, por un lado, y básicamente, fotos
da prensa, debuxos, etc. Todo iso métoo na túrmix e a xogar. Hai en del proceso pictórico más todo tipo de fotos de mi colección de la
todo este proceso algo paracientífico. prensa, dibujos, etc. Todo eso lo meto en la túrmix y a jugar. Hay en
todo este proceso algo paracientífico.
SO. De feito, é un traballo sobre o teu traballo, unha fotografía sobre
os teus cadros que logo á súa vez empregas para xerar novos SO. De hecho, es un trabajo sobre tu trabajo, una fotografía sobre tus
cadros. Entón hai unha retroalimentación continua. cuadros que luego a su vez empleas para generar nuevos cuadros.
LG. De súpeto ocórreseme que todo este proceso de retroalimentación Entonces hay una retroalimentación continua.
pode ser unha metáfora da sesión psicanalítica: ponse en marcha un LG. De pronto se me ocurre que todo este proceso de retroalimentación
circuíto superalimentado de múltiples sesións anteriores. Non todo é tan puede ser una metáfora de la sesión psicoanalítica: se pone en marcha
automático, vaise creando unha estrutura racional. un circuito superalimentado de múltiples sesiones anteriores. No todo es
tan automático, se va creando una estructura racional.
SO. Dalgunha maneira a pintura para ti foi tamén como un espello de
carácter psicanalítico? Foi un espazo de expresión que che permitise...? SO. ¿De alguna manera la pintura para ti ha sido también como un
LG. Isto non me atrevería a dicilo. Eu creo que a miña pintura é moi espejo de carácter psicoanalítico? ¿Ha sido un espacio de expresión
autoalimenticia. que te permitiera...?
LG. Esto no me atrevería a decirlo. Yo creo que mi pintura es muy
SO. Autorreferencial? autoalimenticia.
LG. Basicamente si pero xa dixen que no batedor interveñen máis
cousas. Incluso o máis autista dos mortais vive no mundo. Pero insisto, SO. ¿Autorreferencial?
a miña obra está feita desde dentro e é como unha masa que eu collo LG. Básicamente lo es pero ya he dicho que en la batidora intervienen
e transformo, é un proceso case escultórico, unha escultura dinámica: más cosas. Incluso el más autista de los mortales vive en el mundo. Pero
estala manexando, estírala, pero é sempre esa masa, unha masa que insisto, mi obra está hecha desde dentro y es como una masa que yo
quizais vaia crecendo co tempo, quizais se enriqueza co tempo, aínda cojo y transformo, es un proceso casi escultórico, una escultura dinámica:
que eu a vexo moi autónoma, case enfermizamente autónoma. la estás manejando, la estiras, pero es siempre esa masa, una masa que
quizá vaya creciendo con el tiempo, se enriquezca con el tiempo,
SO. Logo hai unha cousa que me parece tamén moi interesante no aunque yo la veo muy autónoma, casi enfermizamente autónoma.
teu traballo e é que ao longo de toda a túa traxectoria aparecen
as mesmas cuestións temáticas por dicilo dalgún modo, como as SO. Luego hay una cosa que me parece también muy interesante en tu
cabezas, os circuítos gástricos... e todas elas se refiren ao corpo. trabajo y es que a lo largo de toda tu trayectoria aparecen las mismas
As cabezas pertencen a unha etapa pop pero logo tamén cuestiones temáticas por decirlo de algún modo, como las cabezas, los
reaparecen ao longo doutros períodos, nos últimos anos volven circuitos gástricos... y todas ellas se refieren al cuerpo. Las cabezas
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 7

aparecer as cabezas, daquela as pernas, os membros, cos pertenecen a una etapa pop pero luego también reaparecen a lo largo
Tricuatropatas... de otros periodos, en los últimos años vuelven a aparecer las cabezas,
LG. E as tripas, as vísceras… luego las piernas, los miembros, con los Tricuatropatas...

SO. E as tripas, que ocupan todo o período gástrico; o cerebro, LG. Y las tripas, las vísceras…
células... SO. Y las tripas, que ocupan todo el periodo gástrico; el cerebro,
LG. E ademais chámoas Células. células...
LG. Y además las llamo Células.
SO. Hai sempre unha referencia ao corpo nunha pintura, doutra
banda, que tende a non ser propiamente representativa... SO. Hay siempre una referencia al cuerpo en una pintura, por otro
LG. Non figurativa. Ti sabes que eu me opoño. Cando a xente me di lado, que tiende a no ser propiamente representativa...
que a miña pintura é abstracta hai algo en min que se indigna e é LG. No figurativa. Tú sabes que yo me opongo. Cuando la gente me
curioso porque hai cadros meus que se podería dicir que son dice que mi pintura es abstracta hay algo en mí que se indigna y es
abstractos. Con todo é unha cousa que me ofende. Non é que eu curioso porque hay cuadros míos que se podría decir que son abstractos.
teña nada contra a abstracción, Deus me libre, pero non sei por que, Sin embargo es una cosa que me ofende. No es que yo tenga nada
oféndeme. contra la abstracción, Dios me libre, pero no sé por qué, me ofende.

SO. É que dalgunha maneira eses elementos abstractos están a SO. Es que de alguna manera esos elementos abstractos se están
referirse como a ampliacións, coma se mirases co microscopio. refiriendo como a ampliaciones, como si mirases con el microscopio.
LG. Quizais é esa relación co corporal que ti dis. É coma se eu LG. Quizá es esa relación con lo corporal que tú dices. Es como si yo
dixese: “Non, non, se estou a falar do fígado, por que me din que dijese: “No, no, si estoy hablando del hígado, ¿por qué me dicen que
son abstracto?”. De todas as maneiras, esa antinomía que había soy abstracto?”. De todas maneras, esa antinomia que había entre la
entre a abstracción e a figuración a principios do século XX, a abstracción y la figuración a principios del siglo XX, la verdad es que
verdade é que iso se perdeu, son ganas de crear un problema onde eso se ha perdido, son ganas de crear un problema donde ya no
xa non existe. De Kooning é abstracto ou é figurativo? Pois as dúas existe. ¿De Kooning es abstracto o es figurativo? Pues las dos cosas,
cousas, aí está, porque a súa obra está chea de corporalidade, a ahí está, porque su obra está llena de corporalidad, la misma acción
mesma acción xa non é abstracta, a acción é algo moi corporal. A ya no es abstracta, la acción es algo muy corporal. La prensa en
prensa en Madrid tomouno como unha cousa miña fundamental. “O Madrid lo ha tomado como una cosa mía fundamental. “El pintor
pintor abstracto Luis Gordillo”, como cando dicían “o pintor sevillano abstracto Luis Gordillo”, como cuando decían “el pintor sevillano Luis
Luis Gordillo”, e nisto último, evidentemente, si que tiñan razón. Gordillo”, y en esto último, evidentemente, sí que tenían razón.

SO. Quizais ti te rebelas ante iso poñendo eses títulos tan narrativos SO. Quizás tú te rebelas ante eso poniendo esos títulos tan narrativos
e con tanto humor ás túas obras. y con tanto humor a tus obras.
LG. E tan divertidos. Si, quizá iso sexa un síntoma de que non acepto LG. Y tan cachondos. Sí, quizá eso sea un síntoma de que no acepto
ese xogo. Home, quizais o nivel irónico supera o cadro algunhas ese juego. Hombre, quizás el nivel irónico supera al cuadro algunas
veces, pero a min é un traballo que me gusta moito. Non en todos os veces, pero a mí es un trabajo que me gusta mucho. No en todos los
cadros, porque claro, hai cadros que lles poño o título porque hai cuadros, porque claro, hay cuadros que pongo el título porque hay que
que poñelo, pero en moitos cadros o traballo de titular para min é ponerlo, pero en muchos cuadros el trabajo de titular para mí es
importante, é un capítulo fundamental da engrenaxe e, ás veces, é importante, es un capítulo fundamental del engranaje y, a veces, es ese
ese bautizar o cadro o que o constitúe dalgunha maneira, o que lle bautizar el cuadro lo que lo constituye de alguna manera, lo que le da
dá o poder digamos... Si, convérteo nunha entidade doutro xénero, el poder digamos... Sí, lo convierte en una entidad de otro género, una
unha entidade poética, simbólica. entidad poética, simbólica.

SO. E con respecto aos últimos traballos gustaríame que abordases SO. Y con respecto a los últimos trabajos me gustaría que abordaras
tamén esa dimensión de espazo público que tiveron algúns dos teus también esa dimensión de espacio público que han tenido algunos de
traballos como a túa intervención no metro de Madrid en estacións tus trabajos como tu intervención en el metro de Madrid en estaciones
ou con lonas de gran formato. Como foi esa experiencia? o con lonas de gran formato. ¿Cómo ha sido esa experiencia?
LG. Intervir na estación de metro Alsacia en Madrid foi todo un reto LG. Intervenir en la estación de metro Alsacia en Madrid fue todo un reto
para min. Cústame moito aceptar propostas que me sacan da miña para mí. Me cuesta mucho aceptar propuestas que me sacan de mi
zona de confort que é o Estudio. Acepteino de mala gana e logo zona de confort que es el estudio. Lo acepte a regañadientes y luego
resultou unha sorpresa moi gratificante. Traballei no computador resultó una sorpresa muy gratificante. Trabajé en el ordenador mucho
moito con Juan Carlos Melero e realizamos numerosas probas en con Juan Carlos Melero y realizamos numerosas pruebas en distintos
distintos materiais que eu nunca empregara antes. Tituleino Sueños materiales que yo nunca había empleado antes. Lo titulé Sueños
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 8

Fotografías do proceso de creación de Mondrian inspira, Mondrian expira, 1997. © Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017

enterrados (Soños enterrados) e aí está, unha instalación de máis de enterrados y ahí está, una instalación de más de mil metros por donde
mil metros por onde pasan infinidade de persoas. pasan infinidad de personas.
As lonas ás que te refires foron unha proposta do arquitecto Juan Las lonas a las que te refieres fueron una propuesta del
Cuenca, encargado da restauración da ponte romana e contorna arquitecto Juan Cuenca, encargado de la restauración del Puente
histórica en Córdoba. As lonas coas miñas obras, de máis de 5 Romano y entorno histórico en Córdoba. Las lonas con mis obras,
metros de alto por 20 metros de longo, serviron para revestir os de más de 5 metros de alto por 20 metros de largo, sirvieron para
monumentos mentres durou a rehabilitación. Tamén me custou moito revestir los monumentos mientras duró la rehabilitación. También me
aceptar o encargo e poñerme en situación pero o resultado foi costó mucho aceptar el encargo y ponerme en situación pero el
certamente espectacular. resultado fue ciertamente espectacular.

SO. Iso ensaiáchelo dalgunha maneira tamén na exposición do SO. Eso lo ensayaste de alguna manera también en la exposición del
Raíña, na que tiveches ocasión de traballar coa imprenta. Reina, en la que tuviste ocasión de trabajar con la imprenta.
LG. Esa exposición foi moi especial para min, fun o comisario e tiven LG. Esa exposición fue muy especial para mí, fui el comisario y tuve toda
toda a liberdade para traballar. Fixen realmente unha nova obra la libertad para trabajar. Hice realmente una nueva obra basándome en
baseándome nos meus cadros xa existentes. Unha das salas eu mis cuadros ya existentes. Una de las salas yo quería dedicarla
quería dedicala exclusivamente ao debuxo, pequenos debuxos case exclusivamente al dibujo, pequeños dibujos casi automáticos. Tuve que
automáticos. Tiven que elixir entre encher o espazo de moreas de elegir entre llenar el espacio de montones de dibujos o coger tres y
debuxos ou coller tres e levalos a tamaños xigantes. Escollín a llevarlos a tamaños gigantes. Escogí la segunda opción.
segunda opción.
SO. Este tipo de trabajo, de serialización, ampliación-reducción, lo
SO. Este tipo de traballo, de serialización, ampliación-redución, habías ensayado en los setenta con los elementos gráficos, con las
ensaiáralo nos setenta cos elementos gráficos, coas eleccións de cor, coas elecciones de color, con las cuatricomías, todos esos trabajos que hiciste
cuatricomías, todos eses traballos que fixeches con TF, e que nesta con TF, y que en esta exposición están presentes en las Variaciones sobre
exposición están presentes nas Variaciones sobre Andarín cabezón Andarín cabezón. Aunque en aquel momento no creaste un espacio de
(Variacións sobre Andarín cabezón). Aínda que naquel momento non carácter ambiental, tenías el material ya realizado.
creaches un espazo de carácter ambiental, tiñas o material xa realizado. LG. El material era muy amplio y lo sigo teniendo aunque es bastante
LG. O material era moi amplo e sígoo tendo aínda que é bastante frágil. Eso fue en la primera imprenta de Titto Ferreira, que era de su
fráxil. Iso foi na primeira imprenta de Titto Ferreira, que era do seu padre, una imprenta de tamaño medio. Sin ser amigo cercano, le
pai, unha imprenta de tamaño medio. Sen ser amigo próximo, propuse un trabajo y respondió de una manera muy positiva. Significó
propúxenlle un traballo e respondeu dunha maneira moi positiva. mucho para mí. Llevé a la imprenta diferentes cartulinas con fotos de
Significou moito para min. Levei á imprenta diferentes cartolinas con mis cuadros, fotos de prensa y collage. Se iban cogiendo papeles de
fotos dos meus cadros, fotos de prensa e colaxe. Íanse collendo colores que iban sobrando y sobre ellos se imprimían, con colores
papeis de cores que ían sobrando e sobre eles imprimíanse, con especiales fuera de la cuatricromía ortodoxa, esas series de imágenes
cores especiais fóra da cuadricromía ortodoxa, esas series de imaxes que yo había llevado. Era una especie de ordenador infantil. De ahí
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 9

Luis Gordillo: Mondrian inspira, Mondrian expira, 1997. © Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017

que eu levara. Era unha especie de computador infantil. De aí saíu salió toda una época de cuadros. Antes de la llegada del ordenador
toda unha época de cadros. Antes da chegada do computador eu yo también trabajé en el laboratorio de la foto en color, con el offset,
tamén traballei no laboratorio da foto en cor, co offset, con con fotocopias, con variaciones serigráficas etc. Cuando llego el
fotocopias, con variacións serigráficas, etc. Cando chegou o ordenador, Mario Barberá me invito a trabajar en el Centro de
computador, Mario Barberá convídoume a traballar no Centro de Cálculo de la Complutense de Madrid y curiosamente dije que no.
Cálculo da Complutense de Madrid e curiosamente dixen que non. Cuando yo me comprometo más con el ordenador es en la
Cando eu me comprometo máis co computador é na Calcografía Calcografía Nacional. Me llamaron para realizar, junto con otros
Nacional. Chamáronme para realizar, xunto con outros artistas, unhas artistas, unas obras utilizando unas máquinas, por entonces muy
obras utilizando unhas máquinas, por entón moi novas, de reprodución novedosas, de reproducción digital con motivo del Tratado de
dixital con motivo do Tratado de Adhesión de España á Comunidade Adhesión de España a la Comunidad Europea en 1986. Juan Carlos
Europea en 1986. Juan Carlos Melero, co que colaborei moito Melero, con el que colaboré mucho posteriormente, era el encargado
posteriormente, era o encargado dese proxecto e axudoume moito. O de ese proyecto y me ayudó mucho. Mi miedo a las nuevas
meu medo ás novas tecnoloxías foi desaparecendo á vez que tecnologías fue desapareciendo a la par que aumentaba mi
aumentaba o meu entusiasmo polos resultados que ía obtendo. entusiasmo por los resultados que iba obteniendo.

SO. Non obstante, o debuxo segue sendo á man. SO. Sin embargo, el dibujo sigue siendo a mano.
LG. O debuxo é puro instinto, é moi biolóxico, esa é a súa LG. El dibujo es puro instinto, es muy biológico, esa es su
excepcionalidade. Eu agora debuxo moito, sobre todo para descansar excepcionalidad. Yo ahora dibujo mucho, sobre todo para descansar
do traballo dos cadros, que é moi duro. Nos setenta en cambio del trabajo de los cuadros, que es muy duro. En los setenta en cambio
empregaba o debuxo como modelo dos seres ou monifates que logo empleaba el dibujo como modelo de los seres o monigotes que luego
pintaba nos cadros. E o que si é certo, como ti dis, é que ás veces o pintaba en los cuadros. Y lo que sí es cierto, como tú dices, es que a
debuxo sinala a miña traxectoria mellor que a pintura. veces el dibujo señala mi trayectoria mejor que la pintura.
Xuño de 2017 Junio de 2017
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 10

LUIS GORDILLO
General Confession

Luis Gordillo. General Confession has been conceived as an PHOTOS: PROCESSES AND TRANSFORMATIONS
anthological exhibition which explores all of the Seville-born artist’s People who might have been interested in my work will have noticed
stages from the end of the 1950s to his most recent works. Throughout the importance to it of radical, extended processes for relating the
his career, Gordillo has maintained a permanent creative tension that barely reconcilable extremes that are gratifyirig expression and
has made him a painter of reference within the Spanish art scene and extreme neutralization. It is in that neutralizing extreme that the photo
a symbol of painting’s vitality. has largely intervened. It goes without saying that I consider my work
The exhibition takes us on a chronological tour of his work, to be essentially pictorical and that the photo has only intervened
beginning on the ground floor and concluding on the first floor of the during certain periods and as a tool for transforming the pictorial, the
CGAC. Each section reflects the characteristics of a specific period: results reverting to the material they had emerged out of. My
the automatic drawings from the end of the 1950s mark his ravenous appetite is wide-ranging: anything can be ingested and
connection with informalism; the heads from the mid-1960s, together assimilated for a final densification of the picture: an obsessive
with his ‘three-four-legged’ creatures, pedestrians and motorists, are collecting of magazine photos and cheap objects, techniques of
related to British pop music; drawings form the backbone of his transformation like the photo, printing, the photocopy and collage,
production in the 1970s along with experiences with the with all these sources and processes being recycled and working in a
photographic image and seriality; the complex and varied years of spiral way. I must also warn that in the work phase I find myself in I’ve
the 1980s are represented mainly by the ‘meandering’ series, which given up all transformational processes and am sticking to pure
connects with the informalist automatic drawing and with a scientific painting. I’m going to describe some of my experiments with the
vision of the organic and the body as a fragment; the nineties are photo, experiments that have become ever more complex over time.
synthesised in paintings with a scenographic and spectacular I’m afraid the reader may find this very dry.
meaning which the artist would photograph compulsively as he was a) At the beginning of the 1960s I use the photo in an orthodox
working on them, showing the infinite combinative series that appear Pop way, as an image to be inducted into the picture or collaged
in the process; the 2000s are characterised by experiments with directly onto it.
media and techniques as well as by the incorporation of digital b) At the beginning of the 1970s I start to use the photo as a
elements; and the tour of his work ends with a new series of heads neutralization of paintings already made, paintings obsessively
painted in 2015, which to some extent closes a self-referential circle. problematized at the level of color, what I have called ‘schizo-
Faced with Gordillo’s painting, one often experiences the phrenization of the color.’ Making use of the black-and-white photo
sensation of contemplating or discovering invented physics and of the picture, I painted a ‘relaxed’ monochrome double of it. At the
chemistry with astonishment. These fragments of reality, characteristic end of the day the work was constituted in twin (dúplex) versions; that
of the imagination, are completed or structured into a sort of ‘visual is, the original painting tightens up the monochrome one.
science’ of things and also (in Gordillo’s own terms) of ‘anti-things,’ a The neutralization of the pictorial image would offer me the
very diffuse and always recurrent idea in his universe. possibility of transforming it by mechanical means: obtaining different
Gordillo’s production has been characterised by making aesthetic monochromes by working in the photographic laboratory with
categories and artistic dilemmas more complex, seeking to break away colored papers; by painting pictures based on the negative of the
from simple definitions and pre-established frameworks. With this aim image; by using superimpositions of negative and positive snapshots,
in mind, he has developed a constant investigation that has led him to slightly displaced so as to produce a sensation of relief, etc.
permanent experimentation. Since the 1970s, the role of photography Exploring this line, I also worked in the following way: I
as a catalyser of this experimental facet features prominently in his work photographed the head of a figure already painted by me, blew up
and, when reaching the 2000s, his painting focuses on photographic the photo, placed it horizontally on the floor, covered it with a sheet
processes and methodologies. In order to illustrate this aspect of of glass on which I drew or painted with different easily erasable
Gordillo, below we include a text by the artist on his relationship with materials and photographed the result: after each photo I wiped the
photography and a conversation with Santiago Olmo. glass clean and did the same thing again, rephoto<<<graphing it.
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 11

Choosing the best results, I conveyed them to the canvas by painting stylistic impact. The transformations became ever more dramatic, with
them. I used part of the material obtained in this way to make what I elements being introduced from other series, by intervening plastically,
called the soft series: the photos went inside plastic bags which, once etc. Out of an early stage of this process there grew large-format
stuck down, formed a kind of wall hanging: I intervened with paint on pictures like the Payseyes and the Chinos pictures, etc. The collages
the photos or on the bags. served me as a model, as maquettes, that I faithfully transcribed to the
c) Another of the directions l’ve worked in has been to take a canvas in paint. Another advance I made was in using the photo lab’s
postcard or magazine photo as a starting-point. This, for example, in color enlarger, altering the existing material in an arbitrary way. With
the case of Niño verdeencantador (Enchantinggreen Child) of 1974. I the resulting material, lots of it, and by using collage, I went off in
started with a pretty color postcard of an American child, did very another direction. I have to point out that the system of collage I used
ironical drawn versions of it and put together a group of these, ordered at the time wasn’t the orthodox one, since there wasn’t any glue
like little cells or a comic strip in which photo-copies, sometimes involved. I organized a kind of jigsaw, put a sheet of glass on top and
transformed from the postcard, were alternated with my own versions. photographed the result in color: the elements remained loose, ready
d) So as not to drag out this very dry description, and passing over for reordering into other configurations. This was an open, active
other experiments, I will concentrate on the most recent ones, those collage. The process was becoming ever richer, since materials of all
that the images accompanying this text belong to. Excited by the kinds could intervene: drawn or painted bits of paper, photos from
experience of the Niño verdeencantador, I decided to take it further magazines, photos made by me, the already highly complex elements
by transforming the color of the chosen image. On this occasion I of the process under way, etcetera.
worked on a photo that particularly startled me, taken from a weekly e) I undertook another type of work based on printing, but without
magazine: in it Peter Sellers appeared in shorts, a small bag in his using the four-color process. I put together three different sets,
hand, walking through a typically Californian park. This time I consisting of heterogeneous images from different areas and using
proceeded by making use of the printer’s: I had a color separation only black and white. Variants of these were made at the printer’s, a
made, the four-color kind, yellow, magenta, blue, grey, plus normal hundred of each set, changing the color of the paper and of the
black, and ordered a large number of copies of each color. By means monochrome ink with which they were printed. The final result was
of cutouts, collages alternating the colors of the four-color process, I impressive—in both its quality and quantity. I would point to two
gradually created various spaces in which the person disappeared bit essential reasons for me using automatic methods of reproduction
by bit, leaving just a whiff of the initial surroundings, its cultural and and transformation:

Luis Gordillo: Gran cabeza introvertida, 1965; Cabeza roja, 1965; Mano en ojo, 1965; Cabeza con letra C, 1964; Cabeza con letra B, 1964; Dos perfiles, 1964
and Cabeza con franjas, 1964. Luis Gordillo. Confesión general (installation view), CAAC, Seville, 2016. Photographer: Claudio del Campo. © Luis Gordillo, VEGAP,
Santiago de Compostela, 2017
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 12

1. A flight from the schizophrenization of color, from the extreme your painting is totally consistent. I mean, you are changing, but
pulsionality of spacecolor that was almost unbearable for me at the really what you are doing is more of the same. Do you get the
subjective level. same feeling?
2. A desire to move away from the traditional range of modern LG. For a long time, I’ve had a negative feeling, and at times I’ve
painting, which essentially repeats the discoveries made by the written about it. Twenty years ago, I still thought it was an error
Impressionists: the counterposing of warm and cold tones, the that could be attributed to my temperamental character, to the fact
vibration of light, etc. Working with mechanical means brings with that I didn’t believe that I was anyone and which led to that
it the appearance of chance, the discovery of color ranges and rupture. I’ve always said it, for a long time I didn’t trust in my
harmonies extending beyond the logically imaginable. This entailed work. I lacked confidence in it. I have found it very difficult to
creating a coloristic neutrality, subverting the color-atmosphere of come to believe in my work and so I’ve also been more open to
modernism, trying something different with depth by creating a lay changes, because if you don’t believe in one thing, your body
(?) space. demands that you succeed in another. I believe my temperament
Luis Gordillo has a lot to do with it.

SO. Your temperament and your inclination towards self-


A CONVERSATION BETWEEN SANTIAGO OLMO AND LUIS reflection.
GORDILLO WHILE SETTING UP THE EXHIBITION LG. Absolutely. But in me, self-reflection is something neurotic.
SO. General Confession is a retrospective exhibition. You And by self-reflection, I don’t mean ‘Gordillo is so self-reflective!’;
organised your first retrospective back in 1974 in the M11 space rather ‘Gordillo is so fucked up!,’ ‘Gordillo is so fucked up that
in Seville, and this is the latest revision. But throughout your he’s got no choice but to churn out all this junk!’ But clearly it is
career, retrospectives have been a recurring theme in your deeply felt junk, as it forms part of the core structure of my
expository work. How have you experienced this cyclical review temperament. When I was young, just starting out, my orientation
of your own work? wasn’t to change style, but to abandon painting. It was the same
LG. To explain this, an image comes to mind of a monastery thing, but more radical.
where the monks were periodically required to review their lives
with the rector or the abbot, to see how their careers were SO. In this exhibition, for example, we have tried to reflect each
progressing and if there was any room for improvement, to situate of the periods. We felt that there should be a certain chronology
them in time, to note what had been achieved, etc. There’s a hint and that each period, in turn, should be accompanied by its
of that in a retrospective. drawings, as in the sixties and seventies, but we’ve also given
centre stage to photography, to the photographic works.
SO. In this exhibition, how have you experienced that process of Throughout your career, you’ve seen yourself as a painter, but at
re-reviewing other fairly recent reviews, such as those in the Reina the same time, you’ve been highly focused on the photographic.
Sofía in Madrid and the MACBA in Barcelona? How have you experienced that relationship?
LG. If the truth be known, I’ve always found the review history LG. I feel that the photographic comes into my work through the
interesting. Over my career, my work has changed a lot; it hasn’t influence of pop: in the seventies, when I painted a face, I’d copy
been homogeneous work, which leads you to weave a narrative, it from a magazine. In any case, I’ve always been an obsessive
to say: ‘Why did I do this here? Why did I then go on to change? collector of press photos. In the seventies, I think that, in part, I
What’s the meaning...?’ And to view it, not as a series of battles, used the photo to neutralise painting: painting painted, as it were.
but as something which has genuinely had a central thread. More After the end of the seventies, painting was considered passé;
than ruptures, there appears to be a deep continuity. That is to perhaps with the photo I was trying to save myself from the burn
say, the passage from A to B, even to the complete opposite, need out. I really like my photographic work from the seventies, which
not have anything to do with a categorical denial of preceding you, the curators, have both opted for as opposed to the paintings
work, which could perhaps be the temptation. And clearly there from the same period. But I feel that continuing along those lines
have been a number of people who have seen the need—or the wouldn’t have been sufficiently satisfying for me. In any case,
opportunity—to draw up a well-ordered account of my work. neutralising painting through the photo has been a constant
mechanism in my work.
SO. For the curators of General Confession, one of the exhibition’s
objectives was to connect certain periods with others through SO. But back then you combined painting with the photographic
arguments on matters pertaining to signs, forms or construction, experience. I feel that in your work one should speak more of
and all this can be seen very clearly, for example, through the photographic experience as you also use those experiments to
drawings. There are subtle connections between the different produce paintings.
stages. In texts and interviews, you have, on occasion, suggested LG. Yes, everything begins to be transformed into a circle. That’s
the absence of an identifiable style. Nonetheless, in the changes, a fundamental element in my work, and it’s been gradually
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 13

Luis Gordillo: Pareja americuana, 1974. © Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017

increasing, but back in the seventies, I feel that the circle had supercharged circuit of multiple previous sessions is set in
yet to be completed—that is, taking photos and then painting motion. Not everything is so automatic; a rational structure is
pictures of the photo—I feel that it was just starting. But over gradually created.
time, that dynamic circle has grown significantly and, starting
in the eighties, it was fully operational in my work and it was SO. Has painting always been, in some way, like a sort of
transformed into a dynamic structure, which, to my way of psychoanalytical mirror? Has it been a space for expression that
thinking, has not been attributed its true value. I mean, I am has allowed you to...?
working in the study and I take photos constantly. One day all LG. I wouldn’t go as far as saying that. I feel that my painting is
this will need to be put on display, because there are boxes and highly self-sustaining.
boxes full of photos. I photograph the entire process and parts
of the process, and that, indeed, does give rise to the SO. Self-referential?
production of new paintings and projects. In what I call the LG. Basically it is, but as I’ve already said, there are more things
‘circle,’ I include, on one hand, different materials, and in the blender. Even the most autistic of mortals lives in the world.
basically photos of the pictorial process, as well as all manner But, I insist, my work is produced from within; it’s like a sort of
of photos from my press collection, drawings, etc. I throw it all dough which I take and transform. It’s almost a sculptural process,
in the blender and away we go. There is something para- a dynamic sculpture: you knead it, you stretch it, but it’s always
scientific in this process. dough, a dough which can perhaps grow gradually over time,
become enriched over time, although I see it as highly
SO. In fact, it’s a work on your own work, photography of your autonomous—almost unhealthily autonomous.
paintings, which you then go on to use to generate new paintings.
So there is a sort of continuous feedback. SO. There’s one thing that I always find highly interesting in your
LG. It suddenly occurred to me that this entire feedback process work, and it’s that, throughout your entire career, the same themes
could be a metaphor for the psychoanalytic session: a crop up, in a manner of speaking, such as heads, gastric
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 14

Luis Gordillo: Perspectiva por adherencia, 1998, and Perspectiva elástica B, 1998. Confesión general (installation view), CAAC, Seville, 2016. Photographer: Claudio del
Campo. © Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017

circuits... and they all refer to the body. The heads belong to a pop as something that is fundamentally mine. ‘The abstract painter, Luis
stage, but then they also reappear throughout other periods: in Gordillo,’ like when they used to say ‘the painter from Seville, Luis
recent years, the heads have reappeared, then legs, limbs, with Gordillo,’ and in the latter case, evidently, they were right.
the Tricuatropatas (Three-four-legged Creatures)...
LG. And the guts and the viscera… SO. Perhaps you’re rebelling against that, giving your works such
descriptive titles, so full of humour.
SO. And the intestines, which occupy the entire gastric period; the LG. And so funny. Yet, perhaps that’s a symptom of my not
brain, cells... accepting that game. I mean, perhaps at times the level of irony
LG. And what’s more, I call them Células (Cells). exceeds the painting, but for me it’s a job that I really enjoy. Not
in all paintings, but, of course, there are those which you give a
SO. There is always a reference to the body in a painting, on one title because you have to. But with many paintings, the task of
hand, which tends not to be truly representative... giving a title is really important for me: it’s an essential aspect of
LG. Not figurative. You know I’m against that. When people tell me the machinery and, at times, it’s that ‘christening’ of the painting
that my painting is abstract, there is something within me which is which, in some way, constitutes it, which, lets say, endows it with
indignant, and it’s strange because there are paintings of mine power... Yeah, it transforms it into an entity belonging to another
which one could say are abstract. Nonetheless, it’s something I find genre: into a poetic or symbolic entity.
offensive. It’s not that I’ve got anything against abstraction, God
forbid. But for some reason, and I don’t know why, it offends me. SO. And turning to your latest works, I’d also like you to talk about
that dimension of public space that some of your works have had,
SO. It’s just that, in some way, those abstract elements are self- such as the intervention in stations in the Madrid metro, or with
referencing, like enlargements, as if you were looking though a large-scale canvases. What was that experience like?
microscope. LG. For me, intervening in the Alsacia Metro station in Madrid
LG. Perhaps it’s that relationship with the corporeal which you was a real challenge. I find it really difficult to accept proposals
mentioned. It’s if I were saying, ‘No, no. If I’m speaking about the which take me out of my comfort zone; namely, the studio.
liver, why do they say that I’m abstract?’ In any case, the truth is that Somewhat grudgingly, I took it on and it turned out to be a
the antinomy that existed between abstraction and figuration at the surprisingly rewarding experience. I worked on the computer a
start of the twentieth century has been lost; they’re seeking to create lot with Juan Carlos Melero and we carried out a number of
a problem where one no longer exists. Is de Kooning abstract, or is tests in different materials with which, until then, I’d never
he figurative? Well both things, actually, because his work is full of worked. I gave it the title Sueños enterrados (Buried Dreams),
corporeality. The action itself is no longer abstract; it’s something and there it is: a thousand-metre-plus installation through which
that is highly corporal. The Madrid-based press has considered it an endless stream of people pass.
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 15

Luis Gordillo: Peter Sellers series, 1978, and Los chinos, 1979. Confesión general (installation view), CAAC, Seville, 2016. Photographer: Claudio del Campo.
© Luis Gordillo, VEGAP, Santiago de Compostela, 2017

The canvases you refer to were a proposal from the architect a number of different cardboard posters with photos of my works,
Juan Cuenca, who had been entrusted with the refurbishment of press photos and collages to the print shop. We’d pick up pieces
the Roman Bridge and the historic quarter in Córdoba. The of leftover coloured paper, on which we’d print those series of
canvases bearing my works—over 5 m tall and 20 m long—were images that I’d taken, with special colours beyond the standard
used to cover the monuments during their refurbishment. I also four-colour printing scheme. It was a type of kids’ computer. And
found it difficult to accept the commission, and put myself in the that gave rise to an entire period of paintings. Before the advent
situation, but the result was unquestionably spectacular. of the computer, I’d also worked in the colour photo laboratory,
with offset, with photocopies, with silkscreen variations, etc. With
SO. You also tried that out in some way in the Riena Sofía the arrival of the computer, Mario Barberá invited me to work in
exhibition, where you had the opportunity of working with the the Calculation Centre at the Complutense University in Madrid,
print shop. and for some strange reason I refused.
LG. That exhibition was really special for me. I was the curator It was at the National Intaglio Printing Centre when I became
and was given a totally free rein in the work. I produced a truly more committed to the computer. They called me, along with
new work based on my already existing paintings. I wanted to some other artists, to create some works using digital
devote one of the halls exclusively to drawing—small, almost reproduction machines—at that time highly innovative—to
automatic drawings. I had to choose between filling the space commemorate Spain’s signing the Treaty of Accession to the EEC
with heaps of sketches or selecting several and enlarging them to in 1986. Juan Carlos Melero, with whom I would went on to
gigantic dimensions. I went for the second option. collaborate extensively, was in charge of the project, and he
helped a great deal. My fear of the new technologies gradually
SO. You had already tried that type of work—serialisation, dissipated, at the same time as my enthusiasm for the results we
enlargement/reduction—in the seventies, with the choices of were obtaining grew.
colour, with the cuatricomías (four-colour prints), all those works
you did with TF, and which are present in this exhibition in the SO. Nonetheless, drawing is still by hand.
Variaciones sobre Andarín cabezón (Variations on the Big- LG.Drawing is pure instinct. It’s highly biological, that’s its
Headed Walker). Although at that time you didn’t create a space uniqueness. Now I’m drawing a lot more, above all to take a
of an environmental nature, you already had the material done. break from work on paintings, which is really hard. In the
LG. The material was very extensive, and I’ve still got it, even seventies, however, I used drawing as a model for the beings or
though it’s quite fragile. That was Titto Ferreira’s first print shop, a creatures that I would then incorporate into the paintings. And
medium-sized print shop that belonged to his father. Without what is true, as you say, is that at times drawing maps out my
being close friends, I proposed a work project to him and he career better than painting.
responded in a highly positive way. That meant a lot to me. I took June 2017
folleto exposicion GORDILLO.qxd:Maquetación 1 27/6/17 12:17 Página 16

XUNTA DE GALICIA
Presidente da Xunta de Galicia
Alberto Núñez Feijóo

Conselleiro de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria


Román Rodríguez González

Secretario xeral técnico


Jesús Oitavén Barcala

Secretario xeral de Cultura


Anxo M. Lorenzo Suárez

CENTRO GALEGO DE ARTE CONTEMPORÁNEA


Director
Santiago Olmo

Xerente
Marina Álvarez Moreira

EXPOSICIÓN
Comisariado
Juan Antonio Álvarez Reyes, Santiago Olmo

Coordinación
Cruz Provecho

Rexistro
Lourdes P. Seoane

Traducións
Interlingua Traduccións, Estrela Seivane, David M. Smith

Montaxe
Carlos Fernández, David Garabal (CGAC)

Deseño
Cecilia Labella

Coproducido por:

C GAC
CENTRO GALEGO DE ARTE CONTEMPORÁNEA
Ramón del Valle Inclán 2
15703 Santiago de Compostela
cgac@xunta.gal / www.xunta.cgac.gal
aberto de martes a domingo
D.L.: C 1074-2017

de 11 a 20 h [luns pechado]

You might also like