Professional Documents
Culture Documents
tkanek głębokich
W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Art Riggs
Zaawansowany rolfer, CM T
W stę p ............................................................................................................... 39
Czym jest masaż tkanek głębokich? ................................................... 4°
Po co się uczyć masażu tkanek g łę b o k ic h ? .......................................... 42
Rozdział pierwszy
Teorie o g ó l n e ................................................................................................. 53
Zasady masażu tkanek g łę b o k ic h ....................................................... 53
Czytanie ciała............................................................................................ 56
Wysubtelnianie swojego d o ty k u ............................................................ 57
Jakość d o t y k u ................................................................................... 58
Jak ćwiczyć swój d o t y k ? ................................................................. 59
Starajcie się o masaż u uznanych s p e c ja lis tó w ............................ 59
Dokształcajcie się .......................................................................... 59
Umówcie się na prywatne l e k c j e ................................................... 60
Ćwiczcie palpację .......................................................................... 60
Kilka cech określających d o t y k ............................................................ 62
MASAŻ T KANEK G ŁĘ B O K I C H. WIZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Miękki d o t y k ................................................................................... 62
Rozróżnienie między uciskaniem a rozciąganiem tkanki . . . 63
Biom echanika................................................................................... 63
Właściwa odległość do pracy z pacjentem ................................ 64
Najważniejsze - topnienie się tkanki m ię śn io w e j....................... 66
Kilka słów na temat bólu.......................................................................... 67
Kierunek r u c h ó w ................................................................................... 68
Kilka podstawowych strategii ruchu w m a s a ż u ................................ 69
Ruchy w yd łu żające .......................................................................... 69
Zahacz i r o z c ią g n ij.......................................................................... 69
Praca w kierunku ro z cią g a n ia ....................................................... 70
Ruchy w poprzek włókien................................................................. 71
Oddzielanie przedziałów mięśniowych.......................................... 72
Uwalnianie uwięźniętych m ię ś n i................................................... 73
Pozwalanie na skrócenie m ię śn ia ................................................... 74
Rozdział drugi
Techniki o g ó l n e ............................................................................................ 79
Hierarchia s i ł y ........................................................................................ 79
Po prostu powiedz kciukom n i e ............................................................ 80
Właściwe użycie palców ..................................................................... 81
Używanie kostek palców zamiast k c iu k ó w .......................................... 82
Przykład: kostki palców i palce - potylica, czoło, sk ro n ie ................... 84
Używanie pięści ................................................................................... 85
Używanie przedramienia.......................................................................... 88
Używanie łokcia ................................................................................... 90
Strategie o g ó ln e ........................................................................................ 92
Układanie mięśni w pozycji rozciągniętej..................................... 92
Pozycja leżenia na b o k u ................................................................. 95
Praca na przywodzicielach w pozycji leżenia na boku . . . . 96
Inne zastosowania pozycji leżenia na b o k u ................................ 97
Wybierajcie najlepszą p o z y c ję ....................................................... 98
Rozdział trzeci
Strategie masażu tkanek głębokich dla poszczególnych części ciała . . 10 1
Praca ze stopą i podudziem ................................................................. 10 1
Wysokie i niskie wysklepienia s t o p y ....................... 10 1
Powierzchnia podeszwowa s t o p y .................................... 105
Troczek prostowników..................................................................... 108
Przednia strona podudzia................................................................. 108
Tylna strona p o d u d zia..................................................................... 111
Pozycja leżenia p rz o d e m ................................................................. 111
Leżenie na boku i pozycja leżenia t y ł e m ..................................... 111
Praca z udem ................................................................ 116
Praca na przywodzicielach w pozycji leżenia na boku................... 116
Odmiany masażu tkanek głębokich dla u d a ................................ 116
Odwodziciele kończyny d o ln ej....................................................... 118
Naprężacz powięzi szerokiej ....................................................... 120
Praca z m ie d n ic ą ................................................................................... 122
Mięsień pośladkowy w i e l k i ............................................................ 122
Zewnętrzne rotatory b io d ra ............................................................ 123
Inne opcje miedniczne..................................................................... 124
Kość krzyżowa .............................................................................. 124
K ośćgu ziczn a................................................................................... 124
Więzadło krzyżowo-guzowe ....................................................... 125
Praca z miednicą i kręgosłupem lędźwiowo-krzyżowym.................. 126
'' Mięsień czworoboczny lę d ź w i....................................................... 127
Praca z powłokami brzusznymi i jamą b rz u sz n ą ................................ 129
Mięsień biodrowy i lędźwiowy ................................................... 129
Praca z o d d ech em ................................................................................... 132
Praca z górnym i środkowym odcinkiem kręgosłupa . . . . ' . 135
Kręgi, żebra i mięśnie p rz y k rę g o w e .............................................. 136
Techniki w leżeniu na b o k u ............................................................ 140
Wyprost kręgosłupa ..................................................................... 140
Zgięcie k rę g o s łu p a .......................................................................... 140
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rozdział czwarty
Twoja rola w dbaniu o zdrowie swoich pacjen tów ..................................... 183
Rozdział piąty
Strategie terapeutyczne zalecane w przypadku powszechnych
dolegliwości i urazów .......................................................................... 195
Radzenie sobie z problemami klinicznymi p acjen tó w ....................... 196
Leczenie pacjenta, a nie tylko u r a z u .............................................. 200
Planowanie s e s j i .............................................................................. 204
Postawa w pracy - wasz sposób uzdrawiania................................ 205
Biurokracja........................................................................................ 206
Rachunki dotyczące zapłaty za usługi m a s a ż u ............................ 209
Z asto so w an ia................................................................................... 210
K o s t k a ..................................................................................................... 212
Strategie m iękkotkan kow e............................................................ 213
Praca z wykorzystaniem g r a w it a c ji.............................................. 215
Strategie wzm acniania..................................................................... 216
Strategie rozciągania.......................................................................... 217
Zapalenie rozścięgna podeszwo w e g o ................................................... 218
Strategie m iękkotkan kow e............................................................ 218
Strategie r o z c ią g a n ia ..................................................................... 219
K o la n o ..................................................................................................... 220
Ustawienie rzepki .......................................................................... 220
Strategie m iękkotkan kow e............................................................ 221
Pasmo biodrowo-piszczelowe....................................................... 222
Praca z przywodzicielami ............................................................ 224
Ruch kolana ................................................................................... 225
Strategie wzm acniania..................................................................... 227
Strategie r o z c ią g a n ia ..................................................................... 231
Łokieć tenisisty i łokieć g o lfis t y ............................................................ 234
Strategie m iękkotkan kow e............................................................ 234
Strategie wzm acniania..................................................................... 235
Strategie r o z c ią g a n ia ..................................................................... 236
Rozdział szósty
Planowanie sesji m a s a ż u .............................................................................. 259
Ustalanie strategii dla sesji m a sa ż u ....................................................... 259
Napięcie pierwotne i w tórne............................................................ 261
Mięsień krótki i napięty a mięsień długi i n a p ię ty ....................... 262
Czytanie ciała............................................................................................ 263
Równowaga mięśniowa od przodu do tyłu (w płaszczyźnie
strzałk o w ej).............................................................................. 264
Równowaga mięśniowa od boku do boku (w płaszczyźnie
c z o ło w e j)................................................................................... 265
Wzorce wewnętrzne a wzorce zewnętrzne..................................... 266
Ruch aktywny a ruch pasywny................................................................. 268
Praca w pozycji sied zącej................................................................. 269
Praca z mięśniem czworobocznym w pozycji siedzącej . . . . 270
Praca z łopatką w pozycji s ie d z ą c e j.............................................. 271
Prostowanie kręgosłupa piersiowego.............................................. 272
Rozciąganie powięzi lę d ź w io w e j................................................... 272
SPIS TREŚCI
Rozdział siódmy
Osiąganie satysfakcji dzięki dobrze prosperującej p r a k t y c e .................. 277
Rozwijanie swojej w i e d z y ..................................................................... 278
Zarządzanie czasem ..................................................................... 279
Inne problemy, które ograniczają wasz r o z w ó j............................ 280
Realia wchodzenia w zawód m a s a ż y s ty .............................................. 283
Sprawy p ra k ty c z n e .......................................................................... 283
Poczucie własnej w a r t o ś c i ............................................................ 285
Wyróżnianie s i ę .............................................................................. 286
Spełnienie się poprzez wyrażanie samego s i e b ie ................................ 287
O autorze.......................................................................................................... 296
Indeks 297
Wykaz rycin
Rozdział pierwszy
Rycina 1-1. Autopalpacja szyjnego odcinka kręgosłupa ....................... 60
Rycina 1-2. Idealna odległość do pracy ................................................... 64
Rycina 1-3. Praca zbyt b l i s k o ..................................................................... 65
Rycina 1-4. Idealna odległość do pracy - jednoczesne wykorzystanie
grawitacji i siły p o z i o m e j..................................................................... 65
Rycina 1-5. Zbyt d a l e k o .............................................................................. 66
Rycina 1-6. Dekompresja s t a w u ................................................................. 68
Rycina 1-7. Zahacz i rozciągnij ( k o la n o ) ................................................... 70
Rycina 1-8. Zahacz i rozciągnij (kręgosłu p ).............................................. 70
Rycina 1-9. Praca w kierunku w y d łu ż e n ia .............................................. 70
Rycina 1-10. Anatomia mięśnia czw o ro gło w ego ..................................... 71
Rycina 1 - 1 1 . Oddzielanie przedziałów mięśniowych (mięsień
naramienny lub piersiowy większy) ................................................... 72
Rycina 1-12 . Unoszenie mięśnia od głębszych ograniczeń tkankowych . 73
Rycina 1-13 . Mobilizowanie mięśni prostownika grzbietu ................... 74
Rycina 1-14. Różnicowanie mięśnia mostkowo-obojczykowo-
- s u tk o w e g o ............................................................................................ 74
17
MASAŻ TKANEK G Ł Ę BO KI C H. WIZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rozdział drugi
Rycina 2-1. Niewłaściwe użycie k c iu k ó w ................................................... 80
Rycina 2-2. Zaburzona mechanika nadgarstka podczas używania
k c i u k ó w ................................................................................................. 81
Rycina 2-3. Właściwe użycie palców ....................................................... 81
Rycina 2-4. Wzmocnienie palców przez użycie obu rąk ....................... 82
Rycina 2-5. Niewłaściwe użycie p a l c ó w ................................................... 82
Rycina 2-6. Używanie kostek palców zamiast k c iu k ó w ............................ 83
Rycina 2-7. Używanie kostek palców na podeszwowej powierzchni
stopy ..................................................................................................... 83
Rycina 2-8. Kostki palców - troczek prostow ników ................................ 83
Rycina 2-9. Kostki palców - właściwa rotacja ramienia ....................... 83
Rycina 2-10. Kostki palców - niewłaściwa rotacja ram ien ia................... 84
Rycina 2 -11. Praca z c z a s z k ą ..................................................................... 84
Rycina 2-12. Kostki palców w pracy na c z o l e ......................................... 84
Rycina 2-13. Kostki palców na wyrostku su tk o w a ty m ............................ 84
Ryciny 2-14 a i b. Właściwe używanie p ię śc i.............................................. 86
Rycina 2-15. Usztywnienie łokcia na b i o d r z e ......................................... 86
Ryciny 2-16 a i b. Niewłaściwe używanie pięści ..................................... 87
Rycina 2-17. Pięść a mechanika c i a ł a ....................................................... 87
Rycina 2-18. Niewłaściwa mechanika ciała a p i ę ś ć ................................ 88
Rycina 2-19. Adaptowanie mechaniki ciała w celu właściwego użycia
pięści ..................................................................................................... 88
Rycina 2-20. Właściwe używanie p rzed ram ien ia..................................... 89
Rycina 2-21. Niewłaściwe używanie przedram ienia................................ 89
Rycina 2-22. Używanie przedramienia na mięśniu czworogłowym . . 89
Rycina 2-23. Niewłaściwa mechanika ciała a p i ę ś ć ................................ 90
WY KA Z RYCIN
Rozdział trzeci
Rycina 3-1. Wysklepienia s t o p y ..................................................... 10 1
Rycina 3-2. Stopa z wysokim w y sk le p ie n ie m .............................. 102
Rycina 3-3. Stopa z niskim w y sk le p ie n ie m ................................... 102
Rycina 3-4. Anatomia zginaczy i prostowników s t o p y ................. 103
Rycina 3-5. Anatomia zginaczy stopy z punktami spustowymi . . . . 104
Rycina 3-6. Anatomia warstw mięśni p o d u d z i a ......................... 104
Rycina 3-7. Poruszanie podudziem, aby pozwolić na zgięcie kostki . . 105
Rycina 3-8. Łokieć w precyzyjnym masażu na łuku bocznym . . . . 105
Rycina 3-9. Mobilizacja kości piętowej palcami ..................................... 105
Rycina 3-10. Anatomia mięśnia piszczelowego p r z e d n ie g o ................... 106
Rycina 3 -11. Anatomia mięśni strzałkowych .......................................... 107
Ryciny 3-12 a i b. Praca z troczkiem pro sto w n ikó w ................................ 108
19
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
20
WY KA Z RYCIN
21
MASAŻ T KA NE K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U AL NY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
— -
WY KA Z RYCIN
23
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rozdział czwarty
Rycina 4-1. Niewłaściwe wstawanie z k r z e s ł a ............................. 187
Rycina 4-2. Właściwe wstawanie z k r z e s ł a .................................. 187
Rozdział piąty
Ryciny 5-1 a i b. Uwalnianie mięśni przedniego podudzia i łydki . . . 213
Ryciny 5-2 a i b. Zmiękczanie ścięgna A c h i l l e s a ......................... 214
Rycina 5-3. Unoszenie ścięgna Achillesa od głębszych tkanek . . . . 214
Rycina 5-4. Rozciąganie przedziału tylnego w pozycji leżenia
p r z o d e m .................................................................................... 214
Rycina 5-5. Praca na troczku prostowników w pozycji stojącej . . . . 21 5
WY KA Z RYCIN
25
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R Z E W O DN I K PO T E C H N I K A C H
Rozdział szósty
Rycina 6-1. Wydłużone i napięte mięśnie kulszowo-goleniowe . . . . 263
Rycina 6-2. Skrócone i napięte mięśnie kulszowo-goleniowe . . . . 263
Rycina 6-3. Dominujący zgięciowy wzorzec p o s t a w y ............. 264
Rycina 6-4. Dominujący wyprostny wzorzec p o s t a w y ............. 264
Rycina 6-5. Krzywizna „C ” .......................................................................... 265
266
27
MASAŻ T KA N E K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U AL NY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
30
SŁOWO WS TĘPNE
masażyście, co zrobić, jak zrobić i - co jest nie mniej ważne - w jaki sposób czegoś
nie robić, aby uniknąć urazu pacjenta lub terapeuty. Z przyjemnością polecałem
pierwsze wydanie tej książki wraz z płytami dvd moim studentom i jestem szczęś
liwy, że poproszono mnie o napisanie przedmowy do drugiego wydania.
Ten podręcznik mówi zarówno o praktykach dnia codziennego, które są ko
nieczne do wykonywania pracy - anatomia, ułożenie rąk i ciała terapeuty oraz za
mierzony efekt - jak i o związanych z tym subtelniejszych kwestiach, pozwalających
na upewnienie się, że praca zostanie wykonana we właściwy sposób, co pozwoli
osiągnąć najlepsze rezultaty. Książka ta jest ważnym uzupełnieniem wiedzy każ
dego początkującego terapeuty strukturalnego, ale będzie cenna również dla tych,
którzy chcą przypomnieć sobie podstawy naszej sztuki.
Plastyczność przestrzeni nerwowo-mięśniowo-powięziowych jest podstawo
wym założeniem „medycyny przestrzennej”. Zmiany, które obserwowaliśmy, stosując
:ego rodzaju techniki tkanek głębokich - używane rozsądnie, wrażliwie i sekwen-
cvinie - mogą przyczynić się do osiągnięcia wyższego poziomu funkcjonowania,
co pokazuje, jak podatne na owe techniki jest ciało ludzkie nawet w późniejszych
dekadach życia. Podczas gdy ulga w bólu jest zarówno celem szczytnym, jak i prak-
Tvcznym, efekty tej pracy mogą czasami wyjść poza „wyleczenie problemu” i sięgnąć
transformacji rozwojowej, która wskazuje na ciekawą przyszłość tej dziedziny i jej
praktyków. Jeśli zdecydujecie się pracować w zakresie terapii manualnej tkanek
piębokich, czeka was porywająca, odkrywcza podróż, w której rzadko będziecie
:ę nudzić, a często staniecie przed koniecznością sprostania wyzwaniom i ciągle
rydziecie nagradzani tym, co najlepszego ma do zaoferowania kojąca interakcja -
połączeniem wdzięczności, pokory i afirmacji, która według świętego Franciszka
r>t dobra dla duszy.
Thomas W. Myers
Autor książki Anatomy Trains
Przedmowa do amerykańskiej edycji z 2007 roku
krótkim czasie po ukazaniu się pierwszego wydania Masażu tkanek głębokich,
które miało miejsce pięć lat temu, w dziedzinie masażu zaszły radykalne zmia
ny. Nie tylko masaż relaksacyjny rozwijał się żywiołowo z roku na rok - zwiększała
się zarówno ilość osób go praktykujących, jak i akceptacja społeczna - ale również
masaż „terapeutyczny” stał się coraz bardziej akceptowany przez opinię publiczną
i zawody medyczne jako niezmiernie skuteczne narzędzie terapii różnych dolegli
wości (proszę zobaczyć podsumowanie na temat ostatnich badań w tej dziedzinie
na stronach 196-198). Masaż nie jest już traktowany jako element alternatywnego
leczenia przez „uzdrawiaczy”, ale jest coraz częściej zalecany przez lekarzy, a firmy
ubezpieczeniowe płacą za zabiegi masażu, gdyż przekonują się, że jako metoda le
czenia jest skuteczny i pozwala im oszczędzić pieniądze.
Większość zachodzących zmian jest pozytywna, ale „przemysł” boryka się z kło
potami rozwojowymi, które można dostrzec chociażby w regulacjach dotyczących
wydawania licencji lub wymogów dodatkowego szkolenia, mających często niewiele
wspólnego z dobrem pacjentów i praktyków. Władze stanowe, lokalne, duże orga
nizacje związane z masażem oraz konkurujące ze sobą szkoły masażu rywalizują
0 władzę i studentów. Niestety wszechmocny pieniądz jest często siłą motywującą,
która stoi za arbitralnymi wymogami dotyczącymi szkoleń i kursów. Te wymogi nie
zawsze są korzystne dla rozwoju terapeutów w ich pracy, szczególnie w sytuacji gdy
nie ma porozumienia w kwestii tego, co składa się na odpowiedni poziom umie
jętności lub kompetencji.
Szkoły masażu oferują wspaniałe szkolenia, ale często są one bardzo drogie
1 składają się z kilkuset godzin zajęć i kursów, które stają się coraz bardziej wyspe
cjalizowane i wprost onieśmielające dla części zainteresowanych. Wielu masażystów
czuje presję, aby radykalnie zmienić metody pracy, którą kochają, gdyż muszą „być
na bieżąco” z rozwojem technik i nauki. Od większości terapeutów, starających się
o pracę w centrach odnowy biologicznej, gabinetach chiropraktycznych i innych
P R Z E D M O W A DO A M E R Y K A Ń S K I E J EDYCJ I Z 2 0 0 7 R OKU
miejscach, wymaga się teraz certyfikatu „tkanek głębokich ”, chociaż nie ustalono
jeszcze, co on poświadcza, z wyjątkiem tego, iż w przypadku masażu tkanek głę
bokich centra odnowy biologicznej mogą żądać więcej pieniędzy za ten sam czas
zabiegu, a od terapeuty oczekuje się, że będzie silniej naciskał podczas masażu. To
nowe wydanie Masażu tkanek głębokich próbuje precyzyjniej wytłumaczyć, jak stwo
rzyć podstawy własnej praktyki terapeutycznej na bazie masażu tkanek głębokich
i uwalniania mięśniowo-powięziowego niezależnie od specjalizacji.
Kiedy w latach osiemdziesiątych zaczynałem pracować jako masażysta, tera W języku polskim
peuci debatowali nad poprawnością terminów „masażysta” i „bodyworker”* jako nie ma odpowiednika
dwóch pierwotnych rozróżnień, które miały definiować rodzaj ich praktyki. Teraz angielskiego słowa
„bodyworker”.
potencjalny student staje przed oszałamiającą różnorodnością wyboru kierunków
swojej pracy zawodowej, ponieważ wydaje się, że każda szkoła lub nauczyciel two
rzy własną nazwę na to, czego uczy. Nie chcę przez to powiedzieć, że nie mamy do
czynienia z bardzo ważnym postępem w wiedzy, którą oferuje się zarówno nowym
studentom, jak i praktykującym terapeutom, lecz raczej że podstawowe zasady sku
tecznego dotyku pozostają takie same. To znaczy, że niektóre elementy nowej no
menklatury są po prostu zabiegiem marketingowym - „Róża pod każdą inną nazwą
pachniałaby tak samo słodko”. Znam terapeutów, którzy czują się zastraszeni przez
przymuszanie do specjalizacji w poszczególnych rodzajach masażu, podczas gdy
oni woleliby korzystać z dobrodziejstw eklektycznego zbioru narzędzi i czerpać
przyjemność z pracy z różnymi pacjentami.
Dostrzegam nawet pewnego rodzaju tendencję do tworzenia się elit - wyda-
e się, że specjaliści traktują „zwykłych” masażystów protekcjonalnie. Podobnie jak
v konwencjonalnej medycynie lekarze ogólni, tak w tym wypadku masażyści „ogól
ni" powinni być szanowani ze względu na szeroki zakres wiedzy i zdolności, któ-
rvmi mogą pomóc dużej części społeczeństwa. Dopracowane i skuteczne techniki
—asażu tkanek głębokich być może nie sprawiają wrażenia atrakcyjnych, ale mogą
?vć najbardziej skutecznym sposobem osiągnięcia zróżnicowanej i dającej satys
fakcję pracy. To jest to, co ta książka oferuje.
Praktycy stosujący w swej pracy techniki i propozycje zaprezentowane w tej
«oiążce zyskają również pewność siebie, co pozwoli im zajmować się pacjentami,
córzy są podobnie zagubieni w tych wszystkich dostępnych możliwościach le
czenia. Czy osoba z bolącym barkiem powinna poddać się ortobionomii, mobili
zacji tkanek miękkich, terapii nerwowo-mięśniowej, masażowi ortopedycznemu
i -eżeli tak, to jakiego rodzaju?), integracji strukturalnej, uwalnianiu mięśniowo-
r awięziowemu, czy też coraz bardziej wyspecjalizowanym „sekretom” masażu,
: których każdy jest zdecydowanie lepszy od zeszłorocznej nowinki? Takie techniki
sak ..zahacz i rozciągnij” lub „przytrzymaj i rozciągnij”, chociaż przez wiele dekad były
MAS AŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
- -rzez tę książkę] sposób mojej pracy ocł razu się zmienił, a to, czego się nauczyłem,
.izgle się rozrasta".
- Masaż tkanek głębokich] już zmienił sposób, w jaki pracuję. To było absolutniefan-
izsf.czne. Tak chcę praktykować masaż. Odwijałem zgięte barki, umieszczałem nie
ci eh ludzi w pozycji na boku, poszukiwałem pierwszych żeber i dostawałem się do
mięsni pochyłych. Ludzie uwielbiają to powolne topnienie i mówią o prawdziwych
- : ::cach w odczuwaniu swoich ciał”.
Ci terapeuci nie wspominają o uczeniu się jakiś atrakcyjnych ruchów rąk, czy
też sztuczek, ale twierdzą, że zmienili swoje postrzeganie masażu, stosują inny
dotyk i mają odmienny cel. Uważam, że większość terapeutów wykonuje masaże,
nie wykorzystując swojego potencjału tak, by spowodować istotne zmiany u swo
ich pacjentów, ponieważ nie jest świadoma tego, jak kilka prostych zmian w tech
nice, sposobie patrzenia, a przy tym zwracanie uwagi na cele, a nie na same ruchy,
może zmodyfikować ich pracę.
Dzisiejsi praktycy prawdopodobnie zastanawiają się, czy mogą pozwolić so
bie na skupienie się na podstawach skutecznego dotyku, jeżeli zamiast tego mają
możliwość rozwijania umiejętności w jakiejś wyspecjalizowanej dziedzinie masażu.
Jednak w masażu istnieją nieliczne - jeżeli jakiekolwiek istnieją - panacea, a wspa
niały dotyk i gama umiejętności często pomagają praktykom dostarczyć korzyści
większej liczbie pacjentów. Tak jak wspominam w rozdziale czwartym: „Jeżeli dasz
człowiekowi młotek, to cały świat staje się gwoździem”. Należy pamiętać o tym w wy
specjalizowanych formach masażu i koniecznie trzeba to wykluczyć, bo praktycy,
którzy chcą zajmować się wieloma pacjentami cierpiącymi na różne dolegliwości,
mogą potrzebować zróżnicowanych narzędzi, aby leczyć poszczególne objawy. Zbyt
duża specjalizacja może ograniczyć skuteczność terapeuty i zmniejszyć liczbę pa
cjentów, którym potrafi pomóc.
W obecnych czasach, gdy wzrastają wymogi dodatkowej edukacji, a miarą
doskonałości terapeuty coraz częściej jest liczba dyplomów na ścianie, zauwa
żam niefortunną polaryzację środowiska masażystów. Niektórzy terapeuci po
gardliwie stwierdzają, że już dawno przestali wykonywać „masaż relaksacyjny”,
natomiast inni wciąż opierają swój masaż na relaksacji, nie chcą tego zmienić
i twierdzą, że nie mają kontaktu z pacjentami, którzy cierpią na dolegliwości bó
lowe lub związane z urazem. Wielu takich masażystów kategorycznie oświadcza,
że nie są zainteresowani dołączeniem do szeregów medycznie nastawionych prak
tyków „terapeutycznych”, gdyż wyobrażają sobie konieczność noszenia fartucha,
prowadzenia drogiego gabinetu z rejestratorką i formularzami ubezpieczenio
wymi oraz wykonywania zimnych i bezosobowych form masażu na wybranej
grupie pacjentów.
Takie uogólnienia i polaryzacje są niefortunne. Badania naukowe wykazują, że
centralny układ nerwowy jest ważnym, jeżeli nie najważniejszym, czynnikiem bólu.
Zrozumienie tego pociąga za sobą nowe ekscytujące terapie, które są bardziej cało
ściowe, a nie skupiają się tylko na tym miejscu, które boli. Pomimo korzyści płyną
cych ze stosowania określonych technik służących uwolnieniu zrostów lub innych
czynników znajdujących się w miejscu bólu możemy przywrócić masażowi relak
sacyjnemu jego właściwe miejsce, jako silnego czynnika pozwalającego na powrót
36
P RZ E D MO WA DO A ME RY K A Ń S K I E J EDYCJI Z 2 0 0 7 ROKU
Art Riggs ;.
Styczeri 2007
Wstęp
N
aukę masażu można by porównać do studiowania matematyki, również w tej
dziedzinie wiedzę i doświadczenie zdobywa się pewnymi etapami. Niemożli
we jest nauczenie się rachunku różniczkowego bez wcześniejszego poznania algebry.
Tak samo doskonałe początkowe programy szkoleniowe, kończące się uzyskaniem
certyfikatu ukończenia kursu masażu, byłyby niemądre i niebezpieczne zarówno dla
-:udenta, jak i pacjenta, gdyby przed mistrzowskim opanowaniem podstawowych
cchnik masażu, usiłowano uczyć na nich czegoś skomplikowanego. Po kilku mie
lc a c h lub latach pracy wielu terapeutów stwierdza, że ich wiedza na temat ciała
-dzkiego wzrosła, ich umiejętności są na zdecydowanie wyższym poziomie i teraz
r : *rzebują oni głębszego kontaktu z ciałem, tak na poziomie fizycznym, jak i emocjo-
" ilnym, a jednocześnie są gotowi, aby uczyć się masażu tkanek głębokich.
Studenci przychodzący na zajęcia często obawiają się nauki głębszego masa-
r_ Zyskują dzięki temu zdrowy dystans, ponieważ aby nauczyć się głębokiej pracy
*_v2nkowej, konieczny jest czas. Jednak często w tak charakterystycznym dla na-
r eh czasów pośpiechu ludzie chcieliby stać się specjalistami w kilka godzin lub dni.
: nczą weekendowe seminaria, uważając się za ekspertów. Mój przyjaciel nazywa
■: .pewną siebie ignorancją”. Ta książka powstała, by poszerzyć wasze postrzeganie
~ii i oraz urozmaicić pracę z pacjentami. Przede wszystkim może być podręczni
kom uzupełniającym profesjonalne, zaawansowane kursy masażu. Masaż tkanek
rscckich. Wizualny przewodnik po technikach nie jest jedynie zbiorem reguł, które
o_eżv ślepo stosować; techniki i wskazówki teoretyczne zawarte tutaj pozwalają,
r e zyskując doświadczenie, mogli z czasem stworzyć własny styl masażu, od-
5?» idający potrzebom waszych pacjentów.
w ułożeniu ciała. W trosce o pacjenta wszystkie omówione techniki, poza siedzącymi i sto
jącymi, w konwencjonalnym masażu można stosować, używając okrycia.
Z
anim zdefiniujemy termin „masaż tkanek głębokich” warto wymienić pewne
błędne sposoby jego rozumienia. Co najważniejsze, nie jest to rutynowa tech
nika polegająca na stosowaniu przepisanych ruchów, czy też używaniu silnej „ar
tylerii”, jak kostki palców, pięści lub łokcie. Gdy pisałem książkę o masażu tkanek
głębokich, najbardziej bałem się tego, by czytelnicy nie ograniczali się do naślado- j
wania pokazanych ruchów, bez zrozumienia, jak należy głęboko pracować z tkanką
(nie na tkance). Głęboki masaż tkankowy nie jest bolesny, może być bardzo delikat
ny i opiekuńczy. Wielu pacjentów niesłusznie sądzi, że działania wywołujące ból są
bardziej skuteczne, że „bez bólu, nie ma korzyści”
(§ ) Głęboki masaż nie jest „twardym" masażem, nie jest wywieraniem większego nacisku;
nie wymaga od terapeuty niezwykłej siły.
Masaż tkanek głębokich nie wymaga więcej wysiłku niż masaż bardziej powierz
chowny, a jest korzystny dla większości pacjentów. Wielu studentów boi się, że głę
boki masaż będzie wyczerpuj ący lub że zaostrzy istniejące urazy, powstałe w wyniku
wcześniejszych powierzchownych zabiegów Boją się, że będą musieli zrezygnować
ze swojej dotychczasowej praktyki masażu i pozyskać całkowicie nową klientelę, że
tylko sportowcy, pracownicy fizyczni lub masochiści potrzebują głębokiego masażu.
Te obawy rozwiewają się, gdy tylko studenci uświadamiają sobie, że zasady masa
żu tkanek głębokich mogą być od razu włączone w ich obecną praktykę. Poznanie
tych technik poszerzy krąg korzystających z ich zabiegów i pozwoli z mniejszym
wysiłkiem pracować głębiej z dotychczasowymi pacjentami. Wraz ze zdobywaniem
wprawy w masażu tkanek głębokich, zwracaniem uwagi na właściwą mechanikę
ciała, praca masażystów staje się łatwiejsza i bardziej skuteczna. Wolniejszy masaż,
skupienie wymagane w nowym sposobie kontaktu z pacjentami oraz przyjemność
rozwiązywania problemów powinny spowodować, iż zarówno terapeuci, jak i pa
cjenci będą się czuć zrelaksowani i wzmocnieni.
© Masaż nigdy nie powinien składać się w całości z pracy głębokiej. To byłoby wyczer
pujące zarówno dla pacjenta, jak i dla terapeuty. Techniki masażu tkanek głębokich stosuje
40
się, gdy jest to konieczne, nawet kilka razy podczas jednej sesji. To jest tak jakbyście pro
wadząc samochód na wiejskiej drodze, musieli zwalniać i redukować bieg przy pokonywa
niu wzgórz lub ostrych zakrętów.
Ale czym jest masaż tkanek głębokich? Najprostsza możliwa definicja to: Zrozw-
'nienie warstw ciała i możliwości pracy z tkankę w tych warstwach zmierzającej do
rozluźnienia, wydłużenia i uwolnienia utrzymujących się wzorców nieprawidłowych
napięć w możliwie najbardziej skuteczny i energooszczędny sposób. Nie istnieje ostra
linia oddzielająca „zwykły” masaż od pracy na tkankach głębokich. Chociaż konkret
ne umiejętności i techniki masażu tkanek głębokich mogą być w pewnym stopniu
opisane przez głębokość nacisku, szybkość ruchu czy używanie łokci i kostek pal
iów, jego praktyczne zastosowanie może się różnić zależnie od terapeuty, miejsca
. pacjenta. Masaż tkanek głębokich może być inaczej definiowany w ośrodku od
nowy biologicznej, a inaczej w gabinecie chiropraktyka. Niektórzy terapeuci mogą
nagle wykonywać relatywnie lekkie masaże, używając swoich łokci i przedramion,
iby pracować bardziej skutecznie, inni natomiast mogą od czasu do czasu zwolnić
:empo masażu, aby użyć metod pracy z tkankami głębokimi wtedy, gdy pojawi się
potrzeba skutecznego ich rozluźnienia.
W masażu tkanek głębokich podstawowym celem nie jest przyjemność, bar
ie iej zwraca się uwagę na zmienianie struktury i ograniczeń ruchomości mięśni.
Sie znaczy to jednak, że praca ta nie jest przyjemna. Większość pacjentów, gdy już
~e przyzwyczai do dobrodziejstw wynikających z głębokiej pracy na tkankach, woli
r.skać zwiększenie rozluźnienia, zmniejszenie bólu i długotrwałe korzyści. Osta-
riznie to zaowocuje sukcesem waszej praktyki.
(§ ) Uwaga do odnośników do płyt DVD: jako pomoc dla czytelników, którzy uczą się z tej
książki, korzystając jednocześnie z płyt DVD, dodano odnośniki. Dla przykładu, odnośnik
na stronie 44 zapisano w ten sposób: (DVD 1, 20:13 do 52:09). Ten system odnośników
podaje numer płyty DVD, a po nim czas w minutach i sekundach, kiedy na tej płycie zaczy
na się i kiedy kończy dany materiał. Używając wyświetlacza czasu, przesuńcie nagranie
do odpowiedniej części materiału lub korzystając z Menu odtwarzacza płyt DVD, znajdźcie
materiał po tytule, który znajduje się na początku każdej płyty DVD. Broszura dołączona do
zestawu płyt DVD również zawiera kompletną listę tytułów materiału i czasów, od których
się zaczynają.
Po pierwsze bezpieczeństwo.
Środki ostrożności
Z
awsze jestem zadowolony, gdy widzę studentów skłaniających się raczej ku
ostrożności w yin-yang bezpieczeństwa niż ku zbyt agresywnym zabiegom.
-lilepiej nie wykonywać jakiegokolwiek ruchu czy procedury terapeutycznej, jeśli
:^e iesteście przekonani, że jest ona zupełnie bezpieczna, i nie czujecie się pewnie
tym, co robicie. Niemniej, podobnie jak jedno chińskie słowo oznacza jedno
cześnie niebezpieczeństwo i możliwość, miejsca, w których masaż tkanek głębokich
mógłby niewłaściwie wpłynąć na nerwy lub krążenie, są jednocześnie miejscami,
- których masaż może uwolnić zrosty lub uwięźnięcia i spowodować znaczącą
zoprawę. Nadmierna ostrożność może spowodować, że pacjent nie odczuje po-
: rawy, można tego uniknąć, zdobywając rzetelną wiedzę o obszarach potencjalnie
z_¿bezpiecznych. Uczestnicząc w zajęciach z masażu, nie można uczyć się, w jaki
-osób bezpiecznie pracować wokół pewnych struktur, dopóki nie osiągnie się do-
ozzecznego poziomu wiedzy i umiejętności. Słusznie przestrzega się początkują-
r di studentów i radzi się im, aby nie pracowali w rejonie przednim szyi, brzucha
. : ichwin, wokół niektórych tętnic, żył i nerwów powierzchownych. Istnieje duża
*: znica pomiędzy niepracowaniem w ogóle lub tylko działaniem powierzchow-
z zzi w danym obszarze a uczeniem się na bardziej zaawansowanych kursach, jak
rczpiecznie pracować na tym samym obszarze ciała.
T~:ez lata obserwowałem, jak masaż tkanek głębokich niepokoił nowych studen-
^ le*-. odkrywających granice swojej pewności i bezpieczeństwa pacjenta podczas
-.iziżu. Uspokaja dostrzegalna w tym niepokoju troska o dobre samopoczucie pa-
: : roow. Doszedłem jednak do wniosku, że owa ostrożność jest po części strachem
: powodu niedostatecznej wiedzy o strukturach anatomicznych, które wymagają
43
MASAŻ T KA NE K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
ostrożności. Jeżeli nie wiecie, których struktur się obawiać lub jak bezpiecznie pra
cować wokół nich, ciało może stać się dla was zamglonym polem minowym bo-
jaźliwego wahania.
44
PO P I E R WSZE B E Z P I E C Z E Ń S T W O . ŚRODKI O S T R O Ż N O Ś C I
Hsrwy. Nauczcie się, którędy przechodzą najważniejsze nerwy, i gdy pracujecie, uwa-
r.ncie na oznaki uwięźnięcia, takie jak zdrętwienia lub mrowienia. Można wiele zy-
-.<ać, pracując na takich obszarach ciała jak wlot klatki piersiowej, gdzie ruchomość
im ’ " " " ” "
S:awy. Wiele czynności opisanych w tej książce pokazuje ruch kończyn w celu roz-
: zgnięcia mięśni. Należy wspomnieć o dwóch sytuacjach, które wymagają uwagi.
'
45
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
6. Ślinianka podżuchwowa
20. Kaletki
naczyniowy, nerw
pośrodkowy i tokciowy 10. Wyrostek mieczykowaty
pachowa
20. Kaletki
MASAŻ T KANEK G Ł Ę BO KI C H. WI ZUAL NY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
5. Ślinianka przyuszna. Przez ten gruczoł przechodzi siódmy nerw czaszkowy (twa
rzowy).
6. Ślinianka podżuchwowa. Gruczoł usytuowany poniżej i wzdłuż dolnej krawędzi
żuchwy. Poniżej ślinianki podżuchwowej znajdują się węzły chłonne.
7. Pach a. Ten obszar zawiera węzły chłonne i pęczek nerwowo - naczyniowy Jeżeli
nie ma szczególnych powodów terapeutycznych, aby pracować w tym regionie,
to najlepiej jest go unikać.
8. Pęczek nerwowo-naczyniowy, nerw pośrodkowy i łokciowy oraz żyła i tętnica pacho
wa. Te struktury znajdują się pomiędzy mięśniem dwugłowym i trójgłowym
ramienia w połowie długości kości ramieniowej.
9. Bruzda łokciowa. Nerw łokciowy leży blisko kostnej powierzchni łokcia.
10. Wyrostek mieczykowaty. Unikajcie bezpośredniego nacisku na tę kość; niewiele
jest powodów uzasadniających pracę na nim.
11. Kanał nadgarstka. Nerw pośrodkowy biegnie przez kanał nadgarstka. Uważajcie,
aby nie uciskać tego obszaru, rozciąganie tkanek na boki po jednej albo drugiej
stronie może jednak otworzyć kanał i zmniejszyć ucisk w tym obszarze.
12. Wyrostek haczykowaty kości haczykowatej. Ta wyrosi kostna na dłoni jest łatwa
do wybadania palpacyjnego. Unikajcie bezpośredniego nacisku na kość ha
czykowatą, gdyż może on spowodować kompresję nerwu łokciowego.
13. Wątroba. Uważajcie ze stosowaniem głębokiego nacisku bezpośrednio pod lu
kiem żebrowym, gdy pracujecie z przeponą.
14. Aorta brzuszna. Spójrzcie na zamieszczoną wyżej, część ogólną tego wstępu.
15. Wyrostek robaczkowy. Nie ma powodu, żeby pracować bezpośrednio nad wy
rostkiem robaczkowym. Pojawienie się bólu w okolicy wyrostka robaczko
wego podczas pracy ogólnej na jamie brzusznej może wskazywać na jego
stan zapalny, szczególnie jeżeli pacjent skarży się na złe samopoczucie lub go
rączkę.
16. Nerw skórny boczny uda. Ten nerw przechodzi bezpośrednio pod więzadłem
pachwinowym.To nie j est obszar często poddawany masażowi, ale możecie na
trafić na niego podczas pracy z mięśniem lędźwiowym, biodrowym lub przy
czepem mięśni na kolcu biodrowym przednim górnym.
17. Trójkąt udowy. Przez ten obszar przechodzą: tętnica i żyła udowa, nerw udowy
oraz węzły i naczynia chłonne.
18. Węzły Chłonne. Nie powinniście poddawać masażowi żadnych węzłów chłon
nych, ale musicie umieć rozpoznać, czy węzły są obrzęknięte lub zbyt twarde.
W takim wypadku najlepiej jest unikać masażu w tej okolicy.
19. Kanał Stępu. Za kostką przyśrodkową biegnie nerw piszczelowy tylny, tętnica
i żyła piszczelowa.
20. Kaletki
9. Bruzda łokciowa
20. Kaletki. Gdziekolwiek ścięgno krzyżuje się ze stawem, istnieje możliwość, że ka
letka będzie chronić ścięgno przed ocieraniem się o kość. Ważniejszymi miej
scami dla kaletek są: bark, biodro, kolano i łokieć. Kaletki nie reagują dobrze
na masaż, aczkolwiek praca wokół nich może przynieść ulgę stawom po urazie.
Pacjenci często będą was informować, że mają zapalenie kaletki jakiegoś stawu.
Dobrze jest dowiedzieć się, czy to profesjonalna diagnoza pracownika służby
zdrowia, czy też domysł kogoś mniej wykwalifikowanego. Często myli się za
palenie kaletki i zapalenie ścięgna, a ich leczenie jest bardzo różne. Wrażliwe
ścięgna często dobrze reagują na masaż poprzeczny i lód, podczas gdy masaż
może podrażnić zapalenie kaletki, które reaguje dobrze na ciepło.
21. Wolne żebra. Te dolne żebra nie są przyczepione do chrząstki żebrowej lub
mostka, są bardziej mobilne i delikatne. Nie stosujcie tutaj szerokiego nacisku
z powodu ruchomości wolnych żeber i znajdujących się pod nimi nerek.
22. Nerki. Wolne żebra leżą bezpośrednio nad nerkami. Unikajcie zbyt dużego bez
pośredniego nacisku na żebra; pracujcie w tym obszarze skośnie.
23. Nerwy pośladkowe (skórne). Chociaż grzebień kości biodrowej jest ważnym
miejscem, którym należy się zająć, używajcie ruchów skośnych. Na ogół nie
przestrzega się przed pracą na tym obszarze, lecz gdy pacjent podczas masażu
grzebienia biodrowego skarży się na odczucia nerwowe w pośladkach, zacznij
cie pracować w pewnym oddaleniu od miejsca, w którym powstają te wrażenia.
24. Nerw kulszowy. Najbardziej powszechnym miejscem ucisku na ten nerw pod
czas masażu jest mięsień gruszko waty oraz obszar pomiędzy guzowatością kul-
szową a krętarzem większym kości udowej. Pamiętajcie, by na całym obszarze
pośladkowym wykonywać skośne ruchy, zapobiegając uciskaniu nerwów na
kościach miednicy.
25. Żylaki. Spójrzcie na zamieszczoną wyżej, część dotyczącą naczyń krwionośnych.
26. Obszar podkolanowy. Powolna i ostrożna praca w tylnej części kolana może być
bardzo skuteczna, jeśli chcemy rozluźnić ścięgna mięśni kulszowo-goleniowych
i brzuchatych łydki oraz mięsień podkolanowy i mięsień podeszwowy. Składo
we nerwu kulszowego, tętnice i żyły również biegną do tyłu od torebki stawu
kolanowego.
27. Część tuskowata kości skroniowej i skrzydła większe kości klinowej. Kości czaszki
są w tym miejscu bardzo cienkie. Kość klinowa, jak na kość czaszki, jest względ
nie ruchoma i ucisk może ją przemieścić. Na tym obszarze używajcie tylko naj
delikatniejszego nacisku.
28. Nerw strzałkowy wspólny. Ten nerw, bezpośrednio za głową kości strzałkowej,
jest najwrażliwszy.
29. Nerw piętowy boczny.
50
51
Rozdział pierwszy
I
Teorie ogólne
T r onkretne techniki masażu tkanek głębokich, przedstawione w tej książce, są
lv o p a r t e na ogólnych zasadach masażu i muszą być omawiane w takim kontek-
N
igdy się nie wysilajcie: praca głęboka różni się od pracy twardej. Jeżeli nadwyrę
życie się lub zauważycie u siebie drżenie z powodu zbyt silnego masażu, albo
rracujcie lżej i wolniej, albo zmieńcie „narzędzie” na takie, jak łokieć czy przedra
mię. Jeżeli narzucacie nacisk przekraczający wasze możliwości, bardzo trudno jest
* oprószyć napięcie w ciele pacjenta.
Jżywajcie mało olejku. Olejek lub płyn nawilżający jest oczywiście niezbędny, aby
: :pobiec tarciu skóry; jednak większość studentów używa go znacznie więcej niż
■: konieczne. Jeżeli kiedykolwiek próbowaliście obrócić gałkę w drzwiach natłusz
czonymi dłoniami, to wiecie, jak wiele wysiłku potrzeba, aby wykonać to proste
MASAŻ TKA NEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
zadanie. Gdy wykonujecie masaż tkanek głębokich, dla waszego dobrego samopo
czucia jest ważne, aby się nie wysilać. Marnujecie swoją energię, ponieważ nadmiar
nawilżacza rozpraszają na warstwie skóry, zamiast koncentrować na tej głębokości
tkanek, na której staracie się pracować.
54
TEORIE OGÓLNE
55
MASAŻ T KANEK G ŁĘ B OK I C H . WIZUALNY P R ZE W OD NI K PO T E C H N I K A C H
Nie używajcie kciuków do żadnego głębokiego masażu. Kciuki są zbyt ważnym na
rzędziem w masażu ogólnym, aby zostały nadwyrężone lub uszkodzone podczas
wykonywania masażu głębokiego. 90% technik masażu tkanek głębokich, które są
zazwyczaj wykonywane kciukami, mogą być wykonane kostkami palców, pięściami
lub nawet łokciami. Używajcie ich, a zaczniecie czuć komfort i własną skuteczność,
tak jak podczas pracy kciukami.
Czytanie ciała
ajlepsi terapeuci sprawiają wrażenie, jakby od razu wiedzieli, gdzie w ciele pa
cjenta znajduje się napięcie. Ta umiejętność nie jest czymś, z czym się urodzili,
rozwija się z praktyką. Wiąże się z odczytywaniem wskazówek wizualnych, doty
kowych, werbalnych i intuicyjnych. Wykorzystujcie czas przed położeniem się pa
cjenta, kiedy można dostrzec u niego napięcie i nawyki postawy w momencie, gdy
stoi lub chodzi, a nie gdy leży na stole. Kiedy pacjent wchodzi do waszego pokoju,
spróbujcie od razu określić dwa lub trzy miejsca, które mogą utrzymywać napię
cie. Czy jedno biodro porusza się z łatwością, podczas gdy drugie jest nierucho
me? Czy jedno ramię wisi swobodnie, podczas gdy łokieć po przeciwnej stronie
jest sztywny i przenosi napięcie do barku? Czy ból w środkowym odcinku kręgo
słupa jest odpowiedzią na napięcie w klatce piersiowej? Potwierdźcie te wrażenia
w masażu. Tak będziecie kształtować swoją wizualną świadomość. (Bardziej szcze
gółowe omówienie sposobu oceny wzorców napięć przy czytaniu ciała znajdziecie
w rozdziale szóstym).
Masaż powinien być wynikiem połączenia informacji pochodzącej z waszej
oceny (wpływ) i manipulacji (wypływ). W rzeczywistości samo badanie palpacyjne
napięcia jest terapeutyczne, stosując je, można także efektywnie wykorzystać czas
na rozluźnienie pacjenta. Gdy pacjent ułoży się na stole, zamiast zaczynać pracę na
wyizolowanym miejscu, poczekajcie kilka chwil, aby ocenić całe ciało. Zbadajcie
palpacyjnie większe grupy mięśniowe, aby wyczuć napięcie lub spazm. Łagodnie
kołyszcie ciałem pacjenta, zauważcie, jak utrzymuje on napięcie i jakie ma nawyki
TEORIE OGÓLNE
57
MASAŻ T KA NEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
© Niektóre z technik omówionych w tej książce nie będą odpowiadały pewnym terapeu
tom, a inne nie będą dobre dla niektórych pacjentów. Gdy wiecie, w których technikach
czujecie się najlepiej, wasz masaż może zyskać łatwość i płynność. Poznanie prezento
wanych technik to tylko początek - eksperymentujcie i wyrażajcie siebie. Przyjemnością
naszej pracy jest unikanie rutyny, aby móc wyrazić swą kreatywność i intuicją w ciągłej
relacji z pacjentem.
Jakość dotyku
© Wyobraźcie sobie, że masuje was zupełnie obcy człowiek... Ile czasu potrzebujecie,
aby określić jakość masażu? Większość ludzi odpowiada, że może to zrobić w ciągu pierw
szych dwóch lub trzech minut, oceniwszy dotyk, który na początku masażu zademonstru
je terapeuta.
£ ; kształcajcie się
Zzam terapeutów, którzy przez lata nie wzięli udziału w żadnym kursie. Niektórzy
: zich obawiają się wydatków, nie chcą brać urlopu lub poświęcać swojego wolne-
. czasu. Inni mają zbyt wielu pacjentów lub decydują się wyłącznie na kursy, dzię-
L .corym zyskują pewne uprawnienia. Pomyślcie jednak o tym, że uczestnicząc
* • _rsach, nie tylko uczycie się, ale również zyskujecie kilka godzin dobrej pracy
ca - soich ciałach.
59
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Zastanówcie się również nad kursami z innych dyscyplin, ponieważ bardzo od
mienne rodzaje pracy mogą rozszerzyć wasze umiejętności. Największy wpływ na
masaż tkanek głębokich, który wykonuję, używając Rolfingu®, miały umiejętności,
które nabyłem na dwóch kursach czaszkowo-krzyżowych.
Ćwiczcie palpację , =)
(dvd 1 9 30
60
TEORIE OGÓLNE
61
MASAŻ TKA NE K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U AL NY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Miękki dotyk
@ Naszym zadaniem jest uwolnienie napięcia w ciele pacjenta. Próby rozluźnienia pacjen
tów poprzez wprowadzanie napięcia sztywnymi palcami lub stosowanie wysiłku mięśniowego
są nieskuteczne. Na wyeliminowanie wysiłku wpływa wiele czynników, na przykład własna
siła i waga, właściwa biomechanika, szybkość stosowanych ruchów, ilość używanego na
wilżacza i, co najważniejsze, świadomość reakcji pacjenta na masaż. Jeżeli pacjent opiera
się waszym wysiłkom, stosowanie większej siły rzadko jest właściwym rozwiązaniem.
Zawsze zwracajcie uwagę na oznaki przemęczenia waszego ciała. Jeżeli wasze ręce
staną się twarde i mało giętkie lub zauważycie drżenie podczas pracy, jest to pewny
znak, że powinniście pracować lżej. Próby wymuszenia rozluźnienia są mentalnie i
fizycznie wyczerpujące, a w dodatku narażacie na uraz siebie i pacjenta.
© Podstawę dla pracy bez przemęczenia się stanowi niepisana umowa pomiędzy wami
i pacjentami, którą ja nazywam poddaniem. Obie strony muszą porzucić swoje oczekiwania
lub podporządkować je kompromisowi opartemu na zaufaniu. Poddanie nie jest porażką lub
utratą władzy. Jako terapeuci musicie pozbyć się wszelkich przekonań o zmuszaniu mięś
ni do rozluźnienia. Możecie jedynie stymulować otwarcie i rozluźnienie, pozwalając, a nie
sprawiając, aby one nastąpiły. Łączy się to z zaniechaniem prób kontroli wyniku masażu.
Bez tego masaż może stać się walką pomiędzy wami a pacjentem. Jeżeli pacjenci mogą
poczuć wasze współczucie i zauważyć reagowanie na ich potrzeby, potrafią odrzucić opór
bez uczucia porażki lub poddania swojej woli.
62
TEORIE OGÓLNE
63
MASAŻ T KANEK G ŁĘ B OK I C H . WIZUALNY P R Z E W O DN I K PO T E C H N I K A C H
że stół jest zbyt niski do właściwego masażu stóp. Wiele technik omawianych w tej
książce wykorzystuje pozycję leżenia na boku. To oznacza, że trzeba podnieść wy
sokość stołu o około dwadzieścia centymetrów w porównaniu z pacjentem leżącym
na plecach lub na brzuchu. Rozwiązaniem często może być wykorzystanie innego
narzędzia, jak łokieć czy pięść, albo przybliżanie się lub oddalanie od stołu, by pra
cować pod innym kątem.
Jeżeli częściej pracujecie w gabinecie, niż robicie masaże poza nim, poważnie
rozważcie zakup stołu elektrycznie regulowanego. Wasi pacjenci zrozumieją pod
niesienie ceny o niewielką kwotę, a stół spłaci się w ciągu kilku miesięcy. Zaskoczy
was to, jak będziecie rozluźnieni i jak skuteczna stanie się wasza praca, gdy stół bę
dzie zawsze na właściwej wysokości.
Właściwa odległość do pracy z pacjentem jest istotna, aby móc przekazać dotyk, któ
ry jest zarówno rozluźniający, jak i silny. Siła powinna pochodzić z dwóch podsta
wowych źródeł:grawitacja pozwala skierować ciężar terapeuty znad pacjenta. Stopy
i kończyny dolne terapeuty powinny być nachylone skośnie, żeby mógł wykorzystać
siłę pochodzącą z podłoża. Większość stawów należy wyprostować, ale nie zabloko
wać. Jeżeli pracujecie ze zgiętymi kończynami zbyt blisko pacjenta, wykorzystujecie
raczej siłę mięśni zewnętrznych, niż swą wewnętrzną energię. Jednak gdy pracujecie
zbyt daleko, nie będziecie właściwie używali waszego ciężaru i grawitacji.
Rycina 1-2
64
TEORIE OGÓLNE
Rycina 1 -3
Rycina 1 -4
Ważne, aby zauważyć, iż na rycinie 1-4 terapeuta pracuje jednostronnie. Wielu stu
d i ó w próbuje pracować po obu stronach kręgosłupa jednocześnie. Skuteczna praca jest
•onalna jedynie do połowy kręgosłupa, zanim zniknie możliwość wykorzystania grawi-
szczególnie w przypadku gdy terapeuta jest niski, a pacjent wysoki. Istnieje wiele in-
• :h powodów uzasadniających pracę po jednej stronie kręgosłupa w określonym czasie;
• i Drzykład żebro lub rotacje kręgowe mogą zyskać na masażu do góry po jednej stronie,
i * :ó ł po drugiej. Napięcie mięśniowe również jest często znacząco różne po obu stronach
T r :osłupa i potrzebny jest masaż zlokalizowany bardziej jednostronnie.
65
MASAŻ T KANEK G ŁĘ B O K I C H . WIZUALNY P R ZE W OD NI K PO T E C H N I K A C H
Rycina 1 -5
66
TEORIE OGÓLNE
1
T T 'westia dyskomfortu lub bólu jest często omawiana na kursach. Wielu ludzi,
XVktórzy proszą o głęboki masaż, spodziewa się pewnego dyskomfortu, a granica
między dyskomfortem a bólem często nie jest zbyt wyraźna. Czasami pomocne jest
mówienie tego problemu z pacjentami i prośba, by opisywali, co czują. Niektórzy
Każde intensywne wrażenie określają jako ból. Gdy charakteryzują te wrażenia, czę-
okazuje się, że to, czego rzeczywiście doświadczają, jest odczuciem ciepła, roz-
ągania, lub nawet emocji, na przykład braku zaufania, lęku czy złości. Zazwyczaj
x>l jest efektem zbyt szybkiego masażu i narzucenia przez terapeutę swojego stylu
: -acy; często problem rozwiązuje zwolnienie ruchów przy użyciu takiego samego
- rcisku. Nie powinniście świadomie zadawać pacjentowi bólu. Jeżeli czujecie, że
racjent raczej napina się, niż rozluźnia, to znaczy, że pracujecie zbyt intensywnie.
Pracę z pacjentami uskarżającymi się na konkretne problemy, którzy proszą
intensywny masaż, często ułatwia poproszenie ich, by informowali was, kiedy in-
msywność bólu przekracza siedem w skali od jednego do dziesięciu. To jest oczywi-
<ie względne określenie, ale włączenie pacjenta w proces terapeutyczny wzmacnia
z i nierzadko pomaga czuć się wystarczająco bezpiecznie, aby nie opierać się ma
g o w i. Pacjenci powinni zawsze czuć się swobodnie, aby móc wyrazić wszelkie
• ve obawy lub lęki, których doświadczają podczas intensywnego masażu. Istnieje
:ćnak cienka granica między ich wolnością do wyrażenia wątpliwości a potrze-
: - Kontrolowania masażu, właściwą niektórym pacjentom. Jedną z przyjemności
- isażu jest możliwość zupełnego rozluźnienia się bez poczucia, że potrzebna jest
u_<aś informacja zwrotna. Niektórzy terapeuci, zbyt często prosząc pacjenta o ko-
- rntarz, przeszkadzają mu w procesie rozluźniania.
; Uwaga: każdy przeszywający ból lub drętwienie jest oznaką, że podrażniony został jakiś
Natychmiast przestańcie pracować głęboko w tym obszarze.
67
MASAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Kierunek ruchów
Rycina 1 -6
68
Kilka podstawowych strategii ruchu w masażu
zasami terapeuci wpadają w rutynę i nie zwracają uwagi na indywidualne po-
trzeby pacjentów. Ten nawyk jest szczególnie powszechny w centrach odnowy
riologicznej, gdzie pacjenci są umówieni na pięćdziesięciopięciominutowe masa
że, jak samoloty czekające na lądowanie w bardzo uczęszczanym porcie lotniczym.
Takie masaże nazywa się czasami szablonowymi i chodzi w nich przede wszystkim
:■ilość nie jakość. Gdy terapeuta zaczyna pracować z entuzjazmem i nastawieniem
rracownika przy taśmie fabrycznej, szybko się wypala i jest narażony na urazy. Dla-
:e2,0 aby praca sprawiała wam przyjemność, konieczne jest indywidualne postrze-
zmie pacjenta, określenie konkretnych celów i opracowanie jasnych strategii dla
•ziżdego masażu. W zależności od nawyków postawy, różne części ciała mogą wy-
~agać zupełnie odmiennych ruchów. Poniżej omawiamy kilka z nich.
Rycina 1-9
70
TEORIE OGÓLNE
Rycina 1-10
71
MASAŻ T KA NE K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U AL NY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Wiele mięśni i ścięgien przebiega równolegle do siebie w ten sposób, że ślizgają się
na sobie podczas ruchu stawu. Dla przykładu wyobraźcie sobie mięsień czworogło-
wy uda i pasmo biodrowo-piszczelowe. Rozpoczynacie pracę ze zgiętym kolanem,
gdy je wyprostujecie, mięśnie kulszowo-goleniowe muszą się wydłużyć, podczas
gdy czworogłowy się skróci. Pasmo biodrowo-piszczelowe powinno się ślizgać bez
przeszkód pomiędzy tymi dwiema grupami mięśniowymi. Jeżeli pasmo zrośnie się
z którąkolwiek z tych grup mięśniowych, to może zostać pociągnięte do przodu lub
tyłu i stworzyć siłę skręcającą na poziomie kolana.
72
Uwalnianie uwięźniętych mięśni (ovd2, 4i:38, 47=55151 :10)
Wiele technik masażu skupia się na wydłużaniu skróconych mięśni, aby stymulo
wać odzyskiwanie większego zakresu ruchu w stawie, jednak czasami wydaje się,
że mięsień nie jest zdolny do efektywnego skrócenia się. Na przykład nierzadko lu
dzie mają trudności ze zginaniem grzbietowym kostki, nawet gdy przedział tylny
podudzia nie hamuje ruchu poprzez swoje zbyt wysokie napięcie. To samo zjawi
sko może wystąpić w nadgarstku, kolanie lub biodrze. W nadgarstku lub kostce ruch
może zostać upośledzony poprzez przyrastanie ścięgien do troczka. To wpływa na
ruch w jednym i w drugim kierunku - jeżeli doszło do zrostów ścięgien z kostką
w pozycji zgięcia, trudno będzie wyprostować kostkę. Jeżeli natomiast doszło do
zrostów w pozycji wyprostu stawów, trudno będzie ją zgiąć.
74
TEORIE OGÓLNE
O G R A N IC Z O N Y RUCH T KA N K O W Y
Poniższe ryciny pokazują schematycznie wydłużanie i skurcz różnych tkanek. Jeżeli w mięśniu lub powięzi
występują obszary ograniczone ruchowo przez zrosty lub zgrubienia tkanek, to może powodować, że nie
będą one w stanie swobodnie kurczyć się lub wydłużać, co przyczyni się do zaburzenia ruchu w stawach.
DŁUGOŚĆ SPOCZYNKOWA W Y D Ł U Ż A N I E TK A N K I
Ta rycina przedstawia mięsień w pozycji neutralnej, gotowy W tym przykładzie zdrowa tkanka została
do rozciągnięcia lub skurczu. rozciągnięta. Różne włókna nie są uwięź-
nięte przez zrosty i mogą łatwo ślizgać się
po sobie bez jakiejkolwiek torsji.
SK R A C A N I E TKA N K I O G R A N IC Z O N E W Y D ŁU ŻA N IE
Srak zrostów pozwala włóknom na swobodny i równomierny Włókna na szczycie tego obrazka nie są zdol
skurcz bez żadnych przeszkód. ne do ślizgania się z powodu zrostów lub in
nych ograniczeń tkankowych, podczas gdy
dolne włókna mogą ślizgać się w sposób pra
O G R A N IC Z O N E SK R A C A N IE widłowy. Ta rozbieżność sprawia, że tkan
ka wydłuża się w niejednakowy sposób, co
może spowodować nadwyrężenie stawów.
75
MASAŻ T KA NE K G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Publikacje dotyczące fizjologii tłumaczą, w jaki sposób mięsień wydłuża się lub
skraca przez ślizganie się na sobie pojedynczych komórek mięśniowych lub włó
kien w obydwu kierunkach. Włókna te mogą zrastać się na poziomie komórkowym
gdziekolwiek w mięśniu, uniemożliwiając wydłużanie albo skracanie.
Techniki ogólne
Ten rozdziat omawia właściwe użycie waszych narządzi - palców, kostek palców, pię
ści. przedramion i tokci. Gdy poczujecie się komfortowo, używając omawianych tu technik,
różniejsze rozdziały zapoznają was z konkretnymi strategiami leczenia różnych cząści cia-
i i szczegółowo wyjaśnią, w jaki sposób wykonywać ruchy, które pokazane są tutaj jako
zrzykłady.
Hierarchia siły
T ak na ironię, im bardziej napięte jest ciało pacjenta, tym większa jest naturalna
| 'kłonność terapeuty do usunięcia tego napięcia poprzez używanie siły. Trudno
: inak usunąć napięcie poprzez jego wprowadzanie, a gdy do głębokiej pracy pró-
- - emy używać kciuków i palców, nadwyrężenie się jest nieuniknione. Większość
- asażystów ma już doświadczenie, a w związku z tym pewnie pracują palcami i kciu-
i ¿mi. Ponieważ czują się komfortowo i wierzą, że w całej swojej praktyce wystarczy
r*. używanie rąk, wielu niechętnie myśli o innych, mocniejszych narzędziach, które
arunak umożliwiłyby im łatwiejszą i skuteczniejszą pracę przy mniejszym wysił-
■»_ Rzeczywistość pokazuje, że niewielu ludzi ma tyle siły, by wykonać cały masaż
Z rooki tylko palcami. Umiejętność używania kostek palców, pięści, przedramion
-<ci pozwoli wam uwolnić więcej napięcia w ciele pacjenta, wykonywać masaż
: —niejszym wysiłkiem, a co za tym idzie bezpieczniej dla was samych.
Ogólną zasadą jest stopniowanie siły i skuteczności, zaczynające się od używa-
• i palców, a kończące na używaniu łokci. Jeżeli zauważycie, że nadwyrężacie pal-
: spróbujcie użyć kostek palców. Jeżeli kostki nie zapewniają wystarczająco dużo
s v lub ograniczają nacisk do zbyt małej powierzchni, skuteczniejsza będzie pięść.
. r-cie przedramienia, twardą powierzchnią kości łokciowej lub bardziej mięsistą
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H. WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
K
ciuki są wspaniałymi narzędziami w masażu, ale nie są stworzone do długie
go wykonywania pracy głębokiej. Zapalenie ścięgna lub, co gorsza, zmiany
zwyrodnieniowe kciuka są jednymi z najczęstszych i upośledzających schorzeń, na
które zapadają masażyści. Czasami doświadczeni terapeuci przez lata, zanim wy
stąpią objawy, zapracowują sobie na poważne uszkodzenie. Gdy pojawiają się ob
jawy, może już być za późno. Znam kilku wspaniałych masażystów, którzy musieli
zmienić zawód z powodu bólu kciuka.
Przeglądnijcie podręcznik anatomii, aby zobaczyć, w jaki sposób kciuk łączy
się stawowo z kośćmi śródręcza, a przekonacie się, jaki niepewny jest ten staw. Po
niższe zdjęcia pokazują ryzyko używania kciuków w twardej pracy. Zmieńcie swo
je nawyki związane z używaniem kciuków w masażu głębokim, a będziecie mogli
bez bólu do końca swej pracy zawodowej wykorzystywać je w technice przegła-
skiwania.
Rycina 2-1
8o
TECHNIKI OGÓLNE
Rycina 2-3
8i
MASAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . WI Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 2 -4 Rycina 2 -5
K
ciuki są zręcznym i ważnym narzędziem w takich elementach masażu jak na
przykład przegłaskiwanie. Jednak urazy kciuków wynikające z ich nadużywa
nia mogą zakończyć karierę masażysty. Aby uchronić kciuki przed uszkodzeniem
podczas głębokiego masażu, można zamiast nich skutecznie pracować kostkami
palców. Często pacjent będzie miał przyjemniejsze odczucia w czasie takiego za
biegu, a terapeuta zaoszczędzi energię, co pozwoli mu wykonać więcej masaży. Za
uważcie, że na poniższych fotografiach jedna ręka zawsze pełni funkcję pomocniczą.
W pierwszym przypadku lewa ręka otwiera rękę pacjenta, w drugim rozciąga stopę
w kierunku zgięcia podeszwowego, a w trzecim ją stabilizuje.
Ważne w pracy kostkami palców jest to, aby nadgarstek i stawy pomiędzy kość
mi śródręcza i palców były proste. Jeżeli którykolwiek z tych stawów ugnie się
większość siły zostanie utracona, a ręka będzie narażona na urazy. Różne długości
palców wymuszają korzystanie tylko z jednej lub dwóch kostek, a nie z wszystkich
czterech. Preferowaną metodą zmiany kąta pracy jest raczej zmiana kąta rotacji sta
wu barkowego niż nadgarstka.
82
TECHNIKI OGÓLNE
Rycina 2 -6 Rycina 2 -7
83
MASAŻ T KANEK G Ł Ę BO K I C H. WI ZU ALNY P RZ E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Rycina 2 -1 0
W ielu ludzi dziwi, jak bardzo napięte są mięśnie i powięź czaszki. Bardzo powol
na praca na wrażliwych lub napiętych obszarach może pomóc w zmniejszeniu
bólów głowy i uwolnić napięcie z mięśni ekspresji twarzy. Poszczególne technik:
zostaną zademonstrowane później, lecz rozpoczęcie ćwiczeń już teraz spowodujc-
że łatwiej przyswoicie sobie takie podejście.
84
Rycina 2-11 Rycina 2 -1 2 Rycina 2 -1 3
Używanie pięści
p ięść to w istocie cztery kostki znajdujące się pomiędzy kośćmi śródręcza i pal-
i ców. Palce nie są zaciśnięte w pięść, lecz powinny być swobodnie wyprosto-
» me, a kciuk rozluźniony i niezamknięty przez palce. Pięść jest bardzo przydatna
• dosyć szeroka powierzchnia do pracy na większości mięsistych części ciała.
W . iększości wypadków, gdy używamy pięści, łokieć powinien być wyprostowany
| l : zgięty i usztywniony na waszej miednicy. Pięść jest przydatna również w pracy
w v .<olicach miednicy, na mięśniach pośladkowych od góry. Niski stół lub wspięcie
s : na stół umożliwia wykorzystanie grawitacji i ciężaru swojego ciała do bardziej
5 : vtvwnego zastosowania nacisku w kierunku dolnym. Dobrze jest używać pięści
Ł ~ ia st kciuków, pracując w kierunku skośnym na kończynach górnych i dolnych,
- i plecach oraz na rękach i stopach.
85
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 2 -1 4 a Rycina 2 -1 4b
Rycina 2-15
86
TECHNI KI OGÓLNE
Rycina 2 -1 6a Rycina 2 -1 6b
Rycina 2-17
87
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZU ALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 2 -1 8 Rycina 2 -1 9
88
TECH NIKI OGÓLNE
: <:ina2-21. Niewłaściwe
-.Wanię przedramienia
Zwróćcie uwagę na to, że aby
i--:\m ać stabilnie łokieć, gdy
I b :kt kontaktu umiejscowiony
zbyt blisko nadgarstka, na- Rycina 2 -2 0 Rycina 2-21
ez napiąć górną część ramie-
m- To napięcie jest najbardziej
- .zuwalne w ściśniętej pięści;
n.-ino jednak usunąć napięcie
: . .iła pacjenta, jeżeli ciało te-
-- -. :ity jest napięte.
89
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 2 -2 3 Rycina 2 -2 4
Z
powodu szerokiej powierzchni, na której rozkłada się siła, terapeuta nie powi- 1
nien używać przedramienia do głębokiego nacisku, bo naraża się na nadwyrężę- 1
nie. W takich wypadkach używa się łokcia, aby skupić siłę na mniejszej powierzchni
Chociaż wielu masażystów niepewnie korzysta z tej techniki, to jest ona dosyć łatwa
do opanowania. Nie pojawiają się tutaj żadne problemy ze stabilnością, jak w pra- |
cy palcami, kostkami palców lub pięściami. W każdym miejscu poniżej kręgosłupa
90
TECHNIKI OGOLNE
. inego łokieć prawie zawsze może zastąpić kciuki. Powinno się go zgiąć pod ką-
S=m około 90 stopni, a przedramię i rękę rozluźnić. Chociaż zarówno przedramię,
; < i łokieć znacznie łatwiej odpychać, to można je również przyciągać do siebie
» ruchu podobnym do grabienia.
Eksperymentujcie, aby znaleźć najlepszą dla was pozycję ramienia. Niektórym
rapeutom skuteczniejsza wydaje się wewnętrzna rotacja kości ramieniowej, pod-
7: as gdy inni preferują rotację zewnętrzną. Umieszczenie łokcia pomiędzy kciukiem
: r ilcem wskazującym ręki przeciwnej ustabilizuje go i zabezpieczy przed ześlizgi-
* miem się w tych obszarach, gdzie potrzebne jest precyzyjne zastosowanie siły.
Uwaga: stosujcie silę dystalnie od wyrostka łokciowego. Nerw łokciowy tuż nad łok-
: jest bardzo wrażliwy i w razie uciskania może zostać podrażniony.
Rycina 2-25
91
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Strategie ogólne
92
TECH NIKI OGÓLNE
93
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
94
TECHNIKI OGÓLNE
Draca w pozycji na boku jest bardzo ważnym dodatkiem do masażu. Temu zagadnie-
• . zatem należy się więcej miejsca, by spróbować przekonać was, abyście poświęcili tyle
_^ego czasu, ile będziecie potrzebowali do rozwinięcia możliwości pracy w tej pozycji.
w i im wielu studentów, którzy mówili, że nauczenie się takiej techniki masażu zupełnie
rse n ito ich pracę i pozwoliło osiągnąć sukces. Jeden z moich uczniów opowiedział mi,
ze ~iaf pacjenta, który szukając stałego terapeuty, próbował masażu w wielu gabinetach.
: masażu w pozycji leżenia na boku pacjent ten powiedział, że nigdy nie doświadczył
:r-:: sposobu pracy i nie musi już szukać terapeuty. Zaczął uczęszczać na dwie dziewięć-
tzesięciominutowe sesje tygodniowo.
3rzez wiele lat nauczania masażu tkanek głębokich zaobserwowałem, że studenci są
1 ezm ernie zaskoczeni tym, jak skuteczna i przyjemna jest praca z pacjentem leżącym na
: Po zajęciach snują entuzjastyczne plany wykorzystania nowych umiejętności, jed-
¡3« gdy w następnym tygodniu rozpoczynają kolejną lekcję, okazuje się, że niewielu z nich
■-j'i,v d ę korzystało z tej techniki. Nie potrzebowałem dużo czasu, by stwierdzić, że to
¡■sranie jest efektem początków ich nauki. Większość podstawowych kursów masażu nie-
*- i mówi o pozycji leżenia na boku, jeżeli cokolwiek wspominają o niej, to jako o techni-
Lr <tórej należy używać w pracy z kobietami w ciąży. Uczymy się masażu, jakby był grą
# szachy z jednym tylko ruchem: rozpoczynamy z pacjentami w pozycji leżenia przodem
: " = ś w połowie masażu obracamy ich na plecy; lub zaczynamy w pozycji leżenia ty-
i r - zmieniamy pozycję na leżenie przodem. Wiele kursów zbyt mocno podkreśla komer-
sa " r aspekty masażu, pomijając cele terapeutyczne. Niektórzy masażyści błędnie sądzą,
~ : "roszenie pacjenta, aby obrócił się na bok, może zakłócić jego rozluźnienie lub ziry-
■a: go. Zadziwi was jednak, jak chętnie pacjenci próbują nowych pozycji i jak szybko
mcają do stanu rozluźnienia.
Izęsto nieuzasadnione przeświadczenia lub niewłaściwe nawyki ograniczają wiele
- o w naszego życia. Jeżeli stwierdzicie, że obawiacie się wypróbowania pozycji leżenia
95
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZU ALNY P R Z E W O DN I K PO T E C H N I K A C H
na boku lub jakichkolwiek innych nowych technik, których uczycie się z tej książki albo na
kursach, zastanówcie się, w czym tkwi problem. Czy czujecie się niekomfortowo podczas
uczenia się, które jest konieczne do mistrzowskiego opanowania nowych umiejętności?
Czy wykonujecie masaż z pewną rutyną? Czy nie czujecie się dostatecznie zdecydowani
by poinstruować pacjentów, aby zmienili pozycję? Czy tracicie czas, pracując zbyt długo
w miejscach, które wymagają niewielkiej uwagi, tak że nie wystarcza wam czasu, aby do
statecznie skupić się na punktach głębokiego napięcia lub zmienić pozycję pacjenta? Cz\
czujecie się na tyle swobodnie, by poinformować waszych pacjentów, że dłuższy masa:
przyniósłby im znacznie większe korzyści? Stosowanie pozycji leżenia na boku zmieni wa
sze spojrzenie na masaż. Wypróbujcie ją!
Przywodziciele są jedną z części ciała, której poświęca się w masażu zbyt mało u\\ _
gi. W jakimś stopniu powodem tego są trudności ze znalezieniem komfortowe-
i bezpiecznej pozycji w leżeniu tyłem. Ułożenie pacjenta w pozycji leżenia na boku
zmniejsza wrażliwość w okolicach pachwiny i pozwala na wykorzystanie wielu moz-;
liwości zgięcia - wyprostu biodra oraz zgięcia - wyprostu kolana. Wszystkie rodza
je pracy: palcami, kostkami palców, pięścią oraz przedramieniem są tutaj właściw:
Rycina 2 -3 3
96
TECH NIKI OGÓLNE
Rycina 2 -3 4
. .'.aga: pracujcie delikatnie wokót wolnych żeber i nerek, uważając również, aby nie
~ : : .sać bezpośredniego nacisku na nerw kulszowy w miejscu, gdzie schodzi w dót koń-
poniżej zewnętrznych rotatorów biodra.
97
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 2-38
98
TECHNI KI OGÓLNE
Rycina 2 -3 9 Rycina 2 -4 0
102
S T R A T E G I E M A S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DL A P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I A Ł A
H’ obu tych przypadkach poznanie budowy i funkcji stóp pozwoli wam wska
zać miejsca, w których pacjent przypuszczalnie będzie doświadczał napięć lub
i:*: a l Na przykład nie musielibyście badać palpacyjnie tkanek w kończynach dol-
- eh, aby wiedzieć, że ktoś z wysokim wysklepieniem stóp i szpotawymi kolanami
_wdopodobnie będzie napięty w okolicy mięśni strzałkowych, pasma biodrowo-
: -zczelowego i bocznej części biodra. Z kolei ktoś z płaskimi stopami i koślawymi
- .anami potrzebowałby pracy na przywodzicielach.
Z> róćcie uwagę na mięśnie odpowiedzialne za ruch stopy i na to, jak ważne jest skon-
r :rowanie pracy na poszczególnych mięśniach zamiast na masażu z użyciem szero-
h. ogólnych ruchów.
m. prostownik paliczek
krótki bliższy
< :ito w a palucha palucha
m. odwodziciel |
3 — słownik
» małego palca
r códd M stopy
SSCÓW m. zginacz
ścięgna krótki palców
m. prostownika
» długiego palców
(odcięte)
m. odwodziciel
palucha
paliczek rozścięgno
bliższy podeszwowe
palucha (odcięte)
k. piętowa
Rycina 3-4
103
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
k. strzałkowa
n. piszczelowy, t.
i żż. piszczelowe tylne m. zginacz dtugi palucha
ścięgno m. podeszwowego
t. i żż. strzałkowe
rozścięgno m. brzuchatego łydki
przegroda międzymięśniowa
m. ptaszczkowaty
Rycina 3-6
104
S TRATEGI E MASAŻU T KANEK G ŁĘ B OK I CH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚCI CIAŁA
105
MASAŻ TKANEK G Ł ĘB OK I CH . WIZUALNY P R ZE W O D N I K PO T E C H N I K A C H
rzepka
kłykieć boczny k. piszczelowej
guzowatość piszczelowa
k. strzałkowa
m. piszczelowy przedni
k. piszczelowa
k. sześcienr - k. tódkowata
k. klinowata przyśrodkowa
pierwsza k. śródstopia
Rycina 3-10
S T R A T E G I E MA S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z ę Ś C I C I A Ł A
m. strzałkowy długi
(odcięty i uniesiony)
n. strzałkowy
wspólny —
m. strz a łk o w y
k. piszczelowa
dkig! (odcięty) n. strzałkowy głęboki
m. prostownik długi palucha
odcięta krawędź powięzi
powierzchownej
m. strzałkowy krótki
n. strzałkowy _
powierzchowny
grzbietow y przyśrodkow y
Rycina 3-11
107
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E W O DN I K PO T E C H N I K A C H
Troczek prostowników
Troczek prostowników (zobacz rycina 3-10, strona 106) jest ważną strukturą, cze
sto jednak pomijaną w masażu. Rozluźnienie tego obszaru umożliwia
zgięcia grzbietowego i podeszwowego oraz właściwe funkcjonowanie kostki.
Rycina 3 -1 2a Rycina 3 -1 2b
Rycina 3-13
108
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA
ścięgno mięśnia
^ n a 3-16. Anatomia mięśnia brzuchatego łydki ptaszczkowatego
i brzuchatego łydki
:cie uwagę na dwie głowy mięśnia brzuchatego.
- itności od sposobu podtrzymywania stopy, głowy
mięśnia mogą być w różnym stopniu napięte.
ścięgno Achillesa
7 "zyczep początkowy: tylna strona kości udowej.
F^zyczep końcowy: kość piętowa.
Funkcja: zgięcie podeszwowe stopy. k. piętowa
Rycina 3-16
MASAŻ T KANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
k. udowa
m. brzuchaty łydki,
głowa przyśrodkowa (odcięta) m. brzuchaty łydki,
głowa boczna (odcięta)
głowa strzałki
m. podeszwowy
łuk ścięgnisty
m. ptaszczkowatego
m. płaszczkowaty
k. strzałkowa
k. piszczelowa
ścięgno Achillesa
k. piętowa
Rycina 3-17
S T R A T E G I E M A S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I AŁA
tylny. Przy bardzo napiętych łydkach ich rozciąganie podczas masażu początkom
może nie być efektywnym sposobem na zagłębienie się w tkance. Aby rozluźnić tkań
w takim stopniu, że wasze palce będą mogły przedostać się do głębszego poziomu,
nieczne może się okazać zgięciepodeszwowe stopy. Po tym, jak dojdzie do rozluźnień,
mięśnia, możecie rozciągnąć ten obszar i oddzielić dwie głowy mięśnia brzuchatego ły
n. udowy
ż. biodrowa zewnętrzna
m. biodrowy
t. biodrowa zewnętrzna
ścięgno m. lędźwiowego mniejszego
krętarz większy k. udowej
więzadto pachwinowe
gatąź górna k. tonowej
n. udowy ż. udowa
t. udowa m. grzebieniowy
m. przywodziciel krótki
m. obszerny boczny
m. przywodziciel dtugi
m. przywodziciel wielki
m. prosty uda
m. smukty
m. krawiecki
m. obszerny przyśrodkowy
rzepka
troczek boczny rzepki
troczek przyśrodkowy rzepki
więzadlo rzepki
k. piszczelowa
S T R A T E G I E M A S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DL A P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I A Ł A
m. przywodziciel wielki
(m. przywodziciel najmniejszy)
otwór zasłonowy
m. grzebieniowy
(odcięte końce) k. tonowa
m. przywodziciel krótki
m. przywodziciel wielki
(przyczep tylny) m. przywodziciel dtugi
k. udowa
rzepka
ę *
1!
Rycina 3 -2 2
113
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WIZUALNY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
krętarz mniejszy
m. obszerny boczny
hak
m. obszerny przyśrodkowy
m. obszerny pośrodkowy
rzepka
troczek boczny rzepki
troczek przyśrodkowy rzepki
więzadto rzepki
guzowatość piszczelowa
k. piszczelowa
Rycina 3-23
114
S T R A T E G I E MA S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I A Ł A
guzowatość kulszowa
poziom przekroju
poprzecznego ------------------------- m. dwugłowy uda,
m. półścięgnisty gtowa długa
smuga ścięgnista
m. półbłoniasty
m. dwugłowy uda,
głowa krótka
k. piszczelowa
k. strzałkowa
Rycina 3-24
115
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI ZUALNY P R Z E WO D N I K PO T E C H N I K A C H
Praca z udem
Praca na przywodzicielach w pozycji leżenia na boku
(DVD 3,1:01:20)
“ i technika jest przydatna w masażu w przypadku głębokiego napięcia, lecz nie jest wy-
~arczająco precyzyjna, aby oddzielić przedziały mięśnia czworogłowego. Upewnijcie się,
: spracujecie powoli i że nie powodujecie kompresji rzepki. Większość pracy wykonanej
: 'zedramieniem lub łokciem będzie się odbywała w kierunku przebiegu mięśnia, gdyż
smożliwa jest dostateczna kontrola tak długich mięśni w trakcie masażu w poprzek
weókien na brzuścu mięśniowym. W takim wypadku terapeuta pracuje od miednicy
■* kierunku dystalnym), aby spowodować dekompresję stawu biodrowego. Używajcie
-' l§iej ręki> żeby rotować wewnętrznie lub zewnętrznie kończynę dolną.
117
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K I C H . WI Z UAL NY P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 3 -3 3
Naprężacz powięzi szerokiej
pasmo biodrowo-
-piszczelowe
rzepka
troczek boczny rzepki
k. strzałkowa
guzek boczny
k. piszczelowej
Rycina 3-34
S T R A T E G I E M A S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I A Ł A
m. pośladkowy wielki
(odcięty)
m. pośladkowy średni
(odcięty)
m. pośladkowy maty
m. gruszkowaty
m. bliźniaczy górny
vór kulszo'
większy
m. zasłonowy
wewnętrzny
otwór kulszowy
mniejszy m. bliźniaczy
dolny
m. zasłonowy
zewnętrzny
m. czworoboczny uda
m. zasłonowy
wewnętrzny guzowatość
kulszowa
n. kulszowy
Rycina 3 -3 6
123
MASAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Kość g u ziczn a
124
S T RA T EG I E MA S AŻ U T KA N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C ZĘ Ś CI CI AŁA
125
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Rycina 3-43
126
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚ CI CIAŁ A
widok przednio-tylny
zgięcie boczne
Rycina 3-45
»Lęsień czworoboczny lędźwi jest bardzo ważny, choć często pomija się go w ogólnym
masażu. Jeżeli jest napięty jednostronnie, może być przyczyną problemów ze zgięciem
rocznym i rotacją kręgosłupa (zauważcie, że włókna przyczepiają się do wyrostków
s przecznych Lą i L5 i mogą stworzyć jednostronne napięcie rotacyjne w tym miej-
.W pozycji leżenia przodem dostęp do mięśnia czworobocznego jest trudny i jego
sr.etracja pionowa wymaga tak dużo siły, że możliwe jest zaburzenie równowagi
.dzy kością krzyżową a kręgami lędźwiowymi. Z tego powodu najlepiej podejść
. mięśnia czworobocznego lędźwi w pozycji leżenia na boku; pozwala to terapeucie
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
128
ST RATEGIE M A SAŻU TK A N EK G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚ CI CIAŁA
Uwaga: uważajcie, aby nie stosować głębokiego ucisku nad nerkami. Bądźcie rów-
~-€Z świadomi, że wolne żebra nie tolerują zbyt dużego nacisku. Jeżeli mięsień jest bar-
2 3 napięty, to początkowo należy pracować na nim w pozycji nierozciągniętej. Możecie
: irzebow ać kilku sesji, aby wystarczająco rozluźnić ten mięsień i umieścić go w pozycji
::ciągniętej.
129
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
131
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO T E C H N I K A C H
Uwaga: praca w obszarze miednicznym jest przeciwwskazana u kobiet, które mają n=-
wet najmniejsze podejrzenie, że są w ciąży. Niektóre kobiety są również zbyt wrażliwe i nie
należy stosować na nich takiego masażu podczas menstruacji. Powięź powierzchowni
i włókna mięśniowe w tym obszarze często biegną w jednym kierunku i są bardzo cienk;-
Uważajcie, aby nie oddzielać ich, to mogłoby spowodować przepuklinę. Podczas prac
w okolicy więzadła pachwinowego uważajcie na tętnicę udową. Jeżeli będziecie blisko te
tętnicy, to wyczujecie puls (zobaczcie rozdział o ostrzeżeniach).
G
dy pracujemy z oddechem, ważne jest, aby planując str: j
tegię masażu, uwzględnić nawyki oddychania. Zwraca 1
cie szczególną uwagę na to, czy pacjent ma utrwalony nawy* |
wdechowy, czy też wydechowy, i pracujcie zgodnie z nim.
132
S T R A T E G I E M A S A Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I CIAŁA
^ i* a 3 - 5 6 . Uwalnianie przepony
¡P u *:u poniżej klatki piersiowej jest często napięta i nieruchoma. To może pociąg
am: zebra w dół i upośledzić oddychanie. Łagodnie wsuńcie opuszki palców pod żebra.
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
Popychanie tkanki w tym kierunku drugą ręką pozwoli na łatwiejszy dostęp. ¿V..
zmuszajcie tkanki do rozluźnienia; to wymaga cierpliwości i powinno być wspólnym
wysiłkiem - waszym i pacjenta.
Wielu ludzi potrafi tylko poruszać żebrami w płaszczyźnie czołowej, dlatego nie be
dziecie w stanie wyczuć znaczącego ruchu żeber w miejscu, gdzie przyczepiają sit
do kręgosłupa. Pomóżcie pacjentowi uzmysłowić sobie połączenie pomiędzy Ti
ną i przednią częścią tułowia w taki sposób, żeby żebra wydawały się rozszerzać -
linii pośrodkowej ciała w kierunku przednim i tylnym.
Wasza pomoc pacjentom w nauce prawidłowego oddychania jest bardz:
ważna. Trzymając ręce z przodu i z tyłu tułowia pacjenta i prosząc go, aby wyo:
raził sobie rozszerzanie waszych rąk, pomożecie mu uzyskać wrażenie pełneg:
oddychania.
Rycina 3-57
134
STRA TEGIE M A SA ŻU TKAN EK G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚ CI CIAŁ A
3-58. Dystrakcja
“ rdnicy i kręgosłupa przy
;iu przedramienia
■ażcie, że lewy łokieć terapeu-
: -ujduje się zaraz przy kręgosłu-
. byprecyzyjniej lokalizować siłę.
■ sam ruch wykonywany prawą
m uniemożliwiałby precyzyjną
mm w okolicy kręgów. Praca na
ar .;.'n końcu kręgosłupa wyma-
j ł - r zbyt dużegopochylenia się
M ' zzdu, tak że kręgosłup tera-
t .’ bvłby narażony na urazy. Rycina 3-58
135
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . WIZUA LN Y P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Rycina 3 -5 9
136
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I A Ł A
mm. wielodzietne
- jcina 3-60. Anatomia mięśni
: T/kręgowych
I*róćcie uwagę na znaczenie pracy między
%rrostkami kolczystymi i poprzecznymi, czyli
mmuździe kręgowej. To raczej te głębokie i krót-
-D. ” lięśnie są częstą przyczyną bólu kręgosłupa,
s nie duże mięśnie powierzchowne. Nie spieszcie
i gdy oceniacie konkretne napięcia, używając
* -'tkich ruchów zamiast wykonywania zawsze
t gich, płynnych ruchów na dużych grupach
mięśniowych. Rycina 3-60
137
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Rycina 3-62
139____
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
140
STRATEGIE M A SAŻU TKAN EK G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚCI CIAŁA
I"r :echniki są niezmiernie przydatne w zwiększaniu giętkości rotacyjnej, ałe powinny być
ferow an e ostrożnie i etapowo, aby terapeuta mógł określić tolerancję pacjenta na ból.
: ne niewskazane w przypadku pacjentów z ostrymi dolegliwościami krzyża. Starajcie
:mćzbyt mocno nie rotować, gdyż nadmierne skręcenie może spowodować zwiększenie
ce awów. W rotowaniu kręgosłupa podstawową zasadą jest to, aby miednica skręca
li ;:e w przeciwnym kierunku do obręczy barkowej.
141
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Rycina 3 -6 7 a Rycina 3 -6 7 b
(3/ Aby wasza praca była skuteczna, musicie najpierw poznać stawowe połączenia kręgóv-
Zastanówcie się, w jakiej płaszczyźnie łączą się ich powierzchnie stawowe? Próba zmuszeni-
kręgów, aby poruszały się w kierunkach lub płaszczyznach, w których nie mogą się porusza:
będzie nieskuteczna. Poświęćcie czas na dokładne zbadanie układu kostnego i zauważcie
różnice w sposobie łączenia się powierzchni stawowych kręgów szyjnych, piersiowych i lę
dźwiowych. Wystarczy kilka minut, aby utrwalić wiedzę i zrozumieć, w jaki sposób porusza się
każda grupa, dzięki czemu będziecie mogli zastosować nowe metody pracy z kręgosłupem
Przyjrzyjcie się poprzednim zdjęciom - jeżeli próbowalibyście ratować dwa kręć
w sposób przeciwny do pokazanego, to zamiast otwierania przestrzeni pozwalającej na
ruch, pchalibyście ich powierzchnie stawowe do siebie.
142
STRATEGIE MA SA ŻU TKAN EK G Ł Ę B O K IC H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚ CI CIAŁA
143
M ASAŻ TK A N EK G Ł Ę B O K I C H . W IZU A LN Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 3-69
144
S T R A T E G I E MA SA Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚC I CIAŁA
m. kruczo-ramienny
dwugłowy ramienia ¡ m- naramienny
m. piersiowy większy
uójgtowy ramienia
m. najszerszy grzbietu
m. obty większy
m. podtopatkowy
m. zębaty przedni
Rycina 3-70
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUA LN Y PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Rycina 3 -7 2 Rycina 3 -7 3
K latka p ie rsio w a <dvd5,24:11)
147
MASAŻ T KAN EK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALN Y PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Rycina 3-76
148
STRATEGIE MA SAŻU TK A N EK G Ł Ę B O K IC H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚCI CIAŁA
m. podlopatkowy
m. obty mniejszy
. podgrzebieniowy
m. obty
mniejszy
Rycina 3-77
149
—
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALN Y PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Rycina 3 -7 8
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚ CI CIAŁA
Rycina 3-79
MA SA Ż T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 3-83
154
S T R A T E G I E i WASAŻU T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C I A Ł A
Rycina 3-84
'lianie bocznej kraw ędzi łopatki
155
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
do przodu są skierowane ich kciuki, czy grzbietowe strony dłoni? Wielu moich pacjentć*
powiedziało mi, że odczuto zmianę w okolicach barków i szyi po pracy skoncentrowanej n
zmniejszeniu napięcia ramion. Poproście innego masażystę, aby przez 15 minut lub dłuzr
pracował tylko na waszych ramionach, po czym wstańcie i zauważcie, jak mocno rozln-
niły się okolice waszych barków i szyi.
Aby uwolnić staw łokciowy, nie zapomnijcie o masażu zarówno na dolnej czę>.;
mięśnia dwugłowego, jak i trójgłowego. Żeby doświadczyć na sobie związku po
między nawykiem trzymania łokcia i napięciem barku, wstańcie i napnijcie łok:.-
Zwróćcie uwagę, jak to napięcie wznosi się do waszych barków i mięśni czworoboc:
nych. Prawie niemożliwe jest rozluźnienie mięśnia czworobocznego, jeżeli łokcie są
napięte. Podczas kursu demonstrujemy ten związek, wybierając kogoś z oczywisr.—
napięciem łokcia, pracujemy tylko na jego jednym ramieniu, a następnie prosirr -
żeby model wstał i pokazał, jak rozluźnił się bark po tej stronie.
Pracując na ramionach, możliwe jest używanie palców, kostek palców, pięś..
przedramienia lub łokcia. Zwróćcie uwagę: na zdjęciach widać, że druga ręka te:.~
peuty może manipulować rozciąganiem grup mięśniowych, zginając lub prostu .,
łokieć i nadgarstek, jak również pronując i supinując przedramię, żeby pracov. ..
na zginaczach albo na prostownikach nadgarstka.
Rycina 3-92
158
STRATEGIE MASAŻU TK A N EK G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚCI CIAŁA
Rycina 3 -9 3 Rycina 3 -9 4
Rycina 3-95
159
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Rycina 3 -9 6
160
ST RATE GIE MA SA ŻU TK A N EK G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚCI CIAŁA
m. płatowaty gtowy
m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy
Rycina 3-97
162
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z ĘŚ CI CIAŁ A
Rycina 3 -9 8
mm. płatowaty
szyi i wielodzielny m. pótkolcowy szyi
t. szyjna
t. kręgowa
ż. szyjna wewnętrzna
mostkowo-obojczykowo-sutkowy t. i ż. szyjna głęboka
m. pótkolcowy głowy
m. pochyły przedni
m. najdłuższy głowy
m. pochyły środkowy m. najdłuższy szyi
m. pochyły tylny m. płatowaty szyi
m. dżwigacz łopatki
m. płatowaty głowy
m.
Rycina 3-99
163
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
3
pótkolcowy głowy
H mięśnie powierzchowne w celu wybadania palpu.
pótkolcowy szyi nego poszczególnych mięśni i wpłynięcia na ich
luźnienie.
wielodzielne
4
rotatory
165
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Rycina 3-102
166
ST RATEGIE M A SA Ż U TK A N EK G ŁĘ BO K IC H DLA PO SZC ZE G Ó LN Y CH CZĘŚCI CIAŁA
:HYŁE PRZEDNIE
Funkcja:
A. Obustronnie - zgięcie szyi.
B. Jednostronnie - zgięcie boczne.
C. Jeżeli szyja jest unieruchomiona, pomagają w oddychaniu przez unoszenie
pierwszych żeber.
Przyczepy:
A. Górny - guzki przednie wyrostków kolczystych od C3 do C6.
B. Dolny - pierwsze żebro.
a&ZHYŁE ŚRODKOWE
Funkcja - Taka sama jak pochyłych przednich,
przyczepy:
A. Górny - guzki tylne wyrostków poprzecznych od Cz do Cy.
B. Dolny - pierwsze żebro.
ŻYLE TYLNE
: •ikcja: Stabilizacja szyi w pozycji neutralnej.
Przyczepy:
A. Górny - guzki tylne wyrostków poprzecznych C6 i Cy.
B. Dolny - drugie żebro głębiej od mięśnia dźwigacza łopatki.
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
środkowy
Rycina 3-103
Rycina 3-105
MASAŻ TKANEK GŁ Ę B O K IC H . WIZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
170
ST RATEGIE MA SA ŻU TK A N EK G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚ CI CIAŁ A
3dy pracujecie z pacjentem w pozycji leżenia przodem, ważne jest ułożenie podpór
ki pod jego głową, co sprawi, że poczuje się on bardziej komfortowo, i pozwoli dłu-
:ei utrzymać kręgosłup w pozycji neutralnej. Jednak w pozycji neutralnej czasami
*rudno dostrzec ograniczenia ruchu i obszary problematyczne. Z tego powodu do-
:rvm pomysłem jest obrócenie głowy pacjenta w jedną i drugą stronę, by pracować
cc kręgosłupie szyjnym w celu poprawy rotacji i zgięcia bocznego. Znacznie łatwiej
■ -ruje się głowę i kręgosłup szyjny, gdy są one zgięte do przodu. Jeżeli macie stół z
-ruiowanym zagłówkiem, łatwo jest tak go ustawić, aby zgiąć kręgosłup szyjny, ale
3 . pcja nie pozwala na duży zakres zgięcia bocznego i rotacji w tej części kręgosłu-
związku z tym często lepszym wyjściem jest umieszczenie poduszki pod klat-
ł i riersiową pacjenta, tak że głowa może komfortowo opaść do przodu, rotować się
t vcżdą stronę i również zginać się bocznie. Te opcje pozwalają na wiele kombina-
~ ułożenia kręgosłupa szyjnego, co umożliwi wam zwiększenie zakresu ruchu w
części kręgosłupa. Jeśli pacjent cierpi na ból krzyża, możecie umieścić poduszkę
* c ego brzuchem, by zmniejszyć lordozę lędźwiową spowodowaną poduszką pod
sccką piersiową.
Rycina 3-110
172
STRATEGIE MA SAŻU T KANEK G Ł Ę B O K IC H DLA PO SZ C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚCI CIAŁA
kość potyliczna
Rycina 3-112
173
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
174
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z Ę Ś C I C IA Ł a
Rycina 3-114
175
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
i
Rycina 3-116. Anatomia mięśnia żwacza
Zaciskając zęby, wybadajcie palpacyjnie u siebie ~
mięsień. Podobnie jak mięsień skroniowy, żwacz ~
często napięty i dobrze reaguje nawet na krótki m.i .z.
Funkcja:
unoszenie żuchwy.
Przyczepy:
A. Górny - wyrostek jarzmowy kości szczesiA
wej i luk jarzmowy
B. Dolny - powierzchnia zewnętrzna żucrrmm
na poziomie jej kąta i dolnej połowy jei z |
łęzi.
Rycina 3-116
176
S T RA T E GI E MA SA Ż U T K A N E K G Ł Ę B O K I C H DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H C Z ĘŚ CI CI A Ł A
Rycina 3-119
178
STRATEGIE MASAŻU TKANEK G Ł Ę B O K IC H DLA P O SZ C Z E G Ó L N Y C H CZĘŚCI CIAŁA
: : na 3-121. Anatomia
~~snia dwubrzuścowego
Ł s nteresujący mięsień porusza kością gnykową pod-
-=u połykania i mowy. Ilustracja na dole pokazuje,
» . •: sposóbjednostronne napięcie może spowodować
m c -. '.enie od płaszczyzny środkowo-strzałkowej.
Funkcja:
pomoc w obniżaniu żuchwy, gdy kość gnyko-
wa jest unieruchomiona, co pozwala otworzyć
usta, natomiast gdy unieruchomiona jest żu
brzusiec tylny
chwa, unosi kość gnykową. Powoduje retrakcję
A
żuchwy. brzusiec przedni
Przyczepy:
A. Górny
1. Tylny - wcięcie sutkowe, głębiej od
przyczepów mięśnia najdłuższego gło
wy, płatowatego głowy i mostkowo-
-obojczykowo-sutkowego (mos ).
2. Przedni - dolna krawędź żuchwy.
B. Dolny - kość gnykową.
Rycina 3-121
179
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALN Y P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
180
STRATEGIE MASAŻU TKANEK GŁĘBOKICH DLA P O S Z C Z E G Ó L N Y C H CZ ĘŚCI CIAŁA
L tkompresja czaszkowa
skazane jest zastosowanie dekompresji czaszkowej na końcu sesji mającej na
celu zapewnienie przestrzeni pomiędzy potylicą a kręgami szyjnymi. Pomaga
• wnież przywrócić równowagę układu nerwowego w sytuacji, gdy u pacjenta
LłTiła podczas zabiegu reakcja autonomicznego układu nerwowego i czuje się
: cezorientowany. Jeżeli pacjent narzeka na ból głowy po zabiegu lub przycho-
: rólem głowy, ta technika często pomaga rozluźnić kręgosłup szyjny wystar
ać . żeby zmniejszyć lub wyleczyć objawy. Największym błędem w tej technice
>wanie trakcji i zbyt mocne przechylanie głowy do przodu, które powoduje
fzenie krzywizny szyjnej. Większość nacisku powinna pochodzić z ciężaru
■ pacjenta. Używajcie bardzo mało trakcji i eksperymentujcie trochę z jedna-
naciskiem na kręgi szyjne, potylicę. Nie próbujcie „prostować” kręgosłupa
. c . pociągając zbyt mocno lub przechylając głowę do przodu. Najłatwiej uzy-
* ziuźnienie szyi, kiedy kręgosłup szyjny ułożony jest w neutralnej, zrelakso-
] pozycji.
181
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Rycina 3-126
183
MASAŻ TKANEK GŁĘB OKIC H . WIZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Odrobina prewencji
Tednym z największych darów, jakie możecie ofiarować swoim pacjentom, ic:
I odczucie upoważnienia do aktywnego współuczestnictwa w procesie zdrov
nia. Większość objawów (nawet jeżeli dzięki masażowi się zmniejszą) jest s i
nikiem niewłaściwych nawyków. Ludzie czują się bezsilni i akceptują ból ja.- :
coś zesłanego im przez los. Ostatnio leczyłem lekarza, który nigdy nie szu i-
TWOJA ROLA W DBANIU O Z D R O W I E SW O IC H PA CJE N TÓ W
-chów leczenia swojego „bolącego krzyża”, ponieważ jego ojciec miał ten sam
rr dem, i założył, że on go „odziedziczył”. Jednak problem bólu krzyża może być
* :kiem: niewłaściwego dźwigania, złej postawy, osłabienia mięśni podtrzymu-
¡M~ch kręgosłup lub niezliczonych przyczyn innych niż dziedziczenie. Z pew-
c :ą masaż może tymczasowo pomóc, lecz gdy złe nawyki będą utrzymywane,
r-awdopodobnie problem będzie trwał. Terapeuci holistyczni lub przeciwni
szechnie panującym zwyczajom często krytykują zachodnią metodę łago-
::a objawów poprzez podawanie lekarstw bez poszukiwania przyczyn bólu.
ikże wielu z nich nie uświadamia sobie, że sami zachowują się w zasadzie
¡^ r : : ?nie - stosują nigdy niekończący się program masażów lub zabiegów chi-
mktycznych bez próby znalezienia źródła problemów. Oczywiście ludzie ma-
r rroblemy strukturalne odniosą olbrzymią korzyść dzięki naszej pracy, lecz
z nich mogłoby poprawić stan swojego zdrowia przez przejęcie odpowie-
ności za złe nawyki i uwierzenie w swoje możliwości. Jednym z pierwszych
’•akie powinniście zadać, jest: „Co według pani/pana powoduje problem?”
newające jest, jak niewielu terapeutów kiedykolwiek zadało komuś to pro-
rtan ie. Zaskakujące również jest to, jak wielu ludzi intuicyjnie wie, co jest
:vną, ale są nauczeni, aby zawsze chodzić gdzie indziej po pomoc. Rozdział
zaimie się strategiami terapeutycznymi dla ściśle określonych dolegliwości
- am pewne sugestie dotyczące wzmacniania i rozciągania, które możecie
swoim pacjentom. Rozszerzenie pracy w tym kierunku zaowocuje uzna-
sród pacjentów i sprawi, że wasza oferta będzie bardziej interesująca i od-
sukces.
: "lżej znajduje się bardzo krótki spis możliwych przyczyn dolegliwości lub
ików zaostrzających dolegliwości, z którymi często spotykamy się w naszych
:h. Te przyczyny i ich rozwiązania mogą wydawać się uproszczone i po-
nie zrozumiałe, ale będziecie zdumieni, jak często pacjenci nawet nie zasta-
i się nad przyczynami swoich problemów lub nigdy nie byli zachęcani do
zad nimi.
rieców
185
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
186
TWOJA ROLA W DBANIU O Z D R O W IE SW O IC H PACJE NTÓW
18 7
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Takie zwyczajne złe nawyki, jak zginanie się do przodu w talii, aby umyć ze:
naczynia lub wstać z łóżka, mogą powodować przewlekły problem krzyża. O ir ^ i
lem sukces w „leczeniu” chronicznych problemów krzyża moich pacjentów, p =»«=-
cając kilka minut na przekazanie im prostych instrukcji.
Jedną z najważniejszych ról dla was - masażystów - może być nawet tymc:_- n
uwolnienie waszego pacjenta od bólu za pomocą rozluźnienia mięśni. Jeżeli
trwa w ciągłym bólu, często niemożliwe jest określenie, co powoduje ten boi
kle pacjent może stwierdzić: „Czułem się świetnie po masażu do momentu z ;
W chwili, gdy osoba nie ma objawów, może stwierdzić, co powoduje ból.
188
TWOJA ROLA W DBANIU O Z D R O W IE SW OIC H PA CJENTÓW
5* głowy
iż wielu ludzi akceptuje go jako część swojego życia, przewlekły ból głowy nie
s .r.-mś normalnym. Przyczyny są skomplikowane i zazwyczaj wynikają z roz-
n_~ :h czynników. Często ważnym powodem jest napięcie mięśni, a precyzyjny
^ _ :-rze zlokalizowany masaż tkanek głębokich i punktów spustowych może być
jp ni przydatny. Do innych czynników powodujących bóle głowy możemy
psi dietę, niewłaściwy poziom hormonów, problemy z widzeniem, a czasem po-
m -~ r sze dolegliwości medyczne. Interesujące jest to, że wielu ludzi woli tolerować
|pp~r bole głowy, niż poznać ich potencjalne przyczyny, takie jak na przykład spo-
mm - - c nadmiernej ilości kofeiny lub czekolady. Waszą rolą może być tymczasowe
jp sr : >zenie bólu przy użyciu systematycznego masażu, tak aby pacjenci mogli się
|pg> - ¡nać, co wywołuje ich ból głowy. Spotkacie się z bogatą literaturą tłumaczącą
p r .c- ny bólów głowy i wskazującą sposoby ich likwidowania. Literatura ta może
Ł c : : -■riedzieć wam skuteczną metodę, dzięki której wasz pacjent zacznie brać od-
■ p t -=izialność za znalezienie rozwiązania swego problemu.
189
MA SAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I ZU A LN Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Czerniak złośliwy
llisl
-• :v - ^ a S S g i
dermatologa. Informacje na temat tego nowotworu i fotografie są udostępnić":
Amerykańskie Stowarzyszenie Raka (American Cancer Society) w ich brosi
tytułowanej Dlaczego powinieneś wiedzieć o czerniaku (Why You Should Kuc
pospolite znamię Melanoma). Dla dobra pacjentów zaopatrzcie się w tę broszurę i zapamiętajcie i
cje w niej zawarte, ponieważ wczesne rozpoznanie tego raka skóry jest niezhe:
przeżycia. Pewna część najbardziej istotnych informacji została tutaj przedni*
190
TWOJA ROLA W DBANIU O Z D R O W IE SW OIC H PA CJENTÓW
piersi
chorób serca rak piersi zabija więcej kobiet niż jakakolwiek inna choroba. Dobrze,
to jesteśmy „narażeni” na publiczne, krótkie wiadomości na temat raka piersi, zmiany na powierzchni znamiona
* --nie powszechne jest to, że z trudnością odbieramy takie przekazy. Wygląda
:e wciąż nawet rozmowa w cztery oczy o raku piersi jest bardzo trudna. Nie- używajcie tego przewodnika,
_dzie czują się swobodniej, rozmawiając o swym życiu erotycznym niż o raku. aby zmierzyć plamki skórne
191
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
Emocje i masaż
W
ielu ludzi uważa, że masaż jest ważnym elementem przyczyniającym s.; _
polepszenia zdrowia psychicznego. Masaż może rozproszyć stres emocje
ny, a niektórym ludziom pozwoli na kontakt z tłumionymi emocjami. Nierzac^a
zdarza się, że pacjenci są odsyłani do masażystów przez swoich psychoterap
tów, którzy wyczuwają, że ograniczenia somatyczne spowalniają proces tera:
tyczny.
Każda praca z ciałem może działać jak katalizator uwolnienia emocji, ale m
tkanek głębokich wydaje się bardziej związany z „emocjonalnym uwolnieniem
wiele innych form masażu. To może być samospełniające się proroctwo: pac
którzy poczują potrzebę takiego uwolnienia emocjonalnego, mogą przychodź:
masażysty tkanek głębokich, ponieważ czują, że pozwoli on doświadczyć im tak:
uwolnienia. Niektórzy ludzie myślą, że korzystanie z masażu tylko po to, aby
się dobrze i być otoczonym opieką, jest dostarczaniem sobie przyjemności, je.
natomiast „pracują” z emocjami, taki masaż jest usprawiedliwiony.
Należy dostosować sposób pracy do indywidualnych potrzeb pacjenta. Dla
szóści ludzi ważne jest znalezienie się w bezpiecznym, nieosądzającym środov
Dla niektórych ludzi bodźcem uwalniającym emocje może być łagodny, troski,
masaż, podczas gdy w przypadku innych konieczna jest intensywna i głęboka pr
Jeżeli pacjent ufa masażyście i pozwala mu na głęboką pracę na poziomie
nym, możliwe jest przeniesienie tego zaufania również na sferę emocjonalną
trzeba zgadzać się z teorią, że emocje są przechowywane w tkankach na pozio:
komórkowym, żeby wierzyć, iż głęboka praca mięśniowa może być skutecznym
rzędziem do rozbudzenia świadomości emocjonalnej. Co więcej, jeżeli ktoś za --
gdy doświadczał uczucia smutku, kurczył mięśnie klatki piersiowej, to rozluźni
tych mięśni może ułatwić uwolnienie powodujących je emocji.
Pacjenci często przychodzą na masaż i mówią, że głównym celem, dla ktoreą
się tutaj znaleźli, jest chęć uwolnienia napięcia lub rozwoju emocjonalnego. >*§
którzy masażyści ulegają wtedy presji wzięcia odpowiedzialności za to uwolni; _
a powinni po prostu pozwolić, aby to się stało samo, dzięki ich masażowi. Jeże. = -
rapeuta będzie pracował pod presją i spodziewana reakcja emocjonalna nie vry?ję
wówczas w pewien sposób przegra. Jest bardzo ważne, aby pamiętać, że terap; —
tylko stymuluje i nigdy nie jest odpowiedzialny za uwolnienie emocji.
Niektórzy terapeuci mają pewne wyobrażenia dotyczące emocji i oceniają»-2r
teczność swojej pracy w zależności od tego, czy pacjenci doświadczyli, czy też rm.
doświadczyli „uwolnienia emocjonalnego”. Jednak istnieje wielkie niebezpie:. -
stwo w przypadku przenoszenia naszych własnych przekonań związanych z tą * ~
192
TWOJA ROLA W DBANIU O Z D R O W IE SW OICH PACJE NTÓW
196
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
■-z recepty oraz innych form terapii i leczenia, a statystyki są nawet bardziej im-
- rtujące, kiedy weźmiemy pod uwagę fakt, że większość pacjentów korzystających
:.-_iropraktyki uczęszcza na wiele sesji tygodniowo przez dłuższy czas.
W przypadku fibromialgii i choroby zwyrodnieniowej stawów masaż tkanek głę-
- mch był preferowany wśród badanych, zarówno w zakresie poprawy „znaczącej”,
: ..w pewnym stopniu”, chociaż należy zaznaczyć, że fizjoterapia i ćwiczenia rów-
sz-z zostały wysoko sklasyfikowane. W 2006 roku Stowarzyszenie Chiropraktyków
Sfei-TUKalifornia zaproponowało zmianę prawa (która się nie powiodła), mającą na
_ ograniczenie praktyki masażu do pracy z pacjentami w ramach ich „świado-
- ¿0 zakresu ruchu”, a nie poza nim, co spowodowałoby, że byłoby mi niezmiernie
10 pracować z pacjentem, który doznał uszkodzenia rdzenia kręgowego. Cza-
zastanawiam się nad tym, czy istnieje jakakolwiek korelacja pomiędzy suk-
w społecznym postrzeganiu skuteczności masażu tkanek głębokich a coraz
Kstszymi próbami, przygotowanymi prawnie przez medycynę konwencjonalną
■. ropraktykę, ograniczenia możliwości praktyki w naszym zawodzie. W każdym
masażyści powinni posiadać wiedzę i kliniczne umiejętności, aby móc praco-
ac właściwie niezależnie od tego, jak zostaną określeni.
Należy zauważyć, że ćwiczenia terapeutyczne również były wysoko oceniane
respondentów badania. Dla każdego, kto pracuje z urazami lub nad poprawą
wości sportowo-rekreacyjnych, najważniejsze jest uświadomienie sobie, że
a: 'j .padku dysfunkcji i bólu oprócz napięć i zrostów mamy również do czynienia
'ieniem siły mięśni. Systematycznie docierają do mnie pozytywne komentarze
le od moich pacjentów, a także od innych masażystów, którzy w pracy z pa
li cierpiącymi na brak równowagi mięśniowo-szkieletowej, spowodowany
=r eniem lub brakiem gibkości, stosują proste ćwiczenia rozciągające i wzmac-
opisane w tej książce, co pozwala pacjentom na aktywną formę terapii, któ-
. r. żna wykonywać samodzielnie w domu. Zachęcam was, abyście dodali ten
lt do swej praktyki.
Wielu masażystów uważa, że rozwinięcie zdolności radzenia sobie z problemami
mymi zmieniło styl ich pracy, przyczyniając się tym samym do czerpania z niej
rmności i do sukcesu ekonomicznego. Niektórzy terapeuci chcieliby rozwinąć
. rraktykę w tym kierunku, lecz pracują w centrach odnowy biologicznej lub
pacjentów, którzy są zainteresowani tylko masażem relaksacyjnym, w związ-
;zvm nie wprowadzają nowych elementów. W rzeczywistości wielu pacjentów
odnowy biologicznej chciałoby bardziej terapeutycznego masażu, ale nie
:c *est on dostępny. Ważne, aby nie tworzyć pacjentom fałszywych wyobrażeń
temat, a znam wielu terapeutów zatrudnionych w centrach spa, pracujących
e z pacjentami poszukującymi tego rodzaju terapeutycznego masażu.
197
MA SA Ż T K AN EK G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
198
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
200
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
' inkich innych zabiegów leczniczych Pan/Pani korzystał/a? Co było najbardziej po-
e, a co nie?
201
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALN Y PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Co według was spowodowało problem? Nieważne, czy jest to aktywność spor. «s.
praca, czy też zła postawa, przyczynę problemu prawie zawsze warto przedyskutc -«-ł
Czasami najprostsze sugestie, takie jak prawidłowe trzymanie słuchawki tele:
używanie podpórki lędźwiowej, zmiana treningu sportowego, nauka prawidłov.: z
wstawania z krzesła, czy też noszenie innego rodzaju torebki, mogą odgrywać L.
dzo ważną rolę, a mogły nie być brane pod uwagę przez pacjenta. Często niere:_r-
jest oczekiwanie, że nawet najlepszy rodzaj masażu może rozwiązać problerm
wodowane przez niewłaściwe korzystanie z własnego ciała.
Czy stan jest przewlekły, czy ostry? Większość terapeutów jest świadoma tego .
różnienia. Ostre problemy powinny być leczone bardziej ostrożnie, do czasu
pierwsze reakcje organizmu na zapalenie ustabilizują się. W tej fazie masaż
ry początkowo daje ulgę podczas jego wykonywania, może pobudzić na n
proces zapalny i doprowadzić do pogorszenia się objawów po zabiegu. Nai~
ciej korzystne jest stosowanie lodu zarówno po masażu, jak i w ciągu dnia. Sr
przewlekłe, które są stabilne, mogą lepiej reagować na ciepło i bardziej agresp
masaż. Pacjent z doświadczenia będzie wiedział, jakiego rodzaju masaż jes:
niego właściwy.
Kolejnym rozróżnieniem, o którym należy wiedzieć, jest to, że stan może :
„przewlekło-ostry”. W tym przypadku to, co wydaje się stanem przewlekłym
w rzeczywistości nawracającym ostrym stanem zapalnym, który jest aktywów^
za każdym razem, gdy pacjent wykonuje pewne codzienne czynności. To może i
ból krzyża, który jest wzbudzany, gdy pacjent wstaje niewłaściwie z łóżka lub 1
sła, dźwiga coś, stosując niepoprawną mechanikę ciała, lub stosuje nieodpowie_^
trening, przygotowując się do jakiegoś sportowego wydarzenia. Poświęcenie c
na odkrycie aktywności powodującej ból jest przedsięwzięciem, od którego
to rozpocząć korygowanie tego problemu. Przyczyny bólu czasami ciężko oku
szczególnie jeżeli jest on ciągle obecny. Nawet tymczasowa ulga w bólu, którą
niósł wasz zabieg, może umożliwić pacjentowi określenie jego przyczyny, gdy
wia się on nagle po okresie bezbólowym. W takich sytuacjach przydatne jest czess
stosowanie lodu, niezależnie od tego, że większość sugestii związanych z użycen
lodu dotyczy ostrego stanu zapalnego.
Czy problem pogarsza się, czy polepsza w ciągu dnia lub podczas ćwiczeń? Objaw- ^
palenia ścięgna często zmniejszają się, gdy dotknięty obszar „rozgrzewa” się w c :u .
dnia. Problemy, które są związane z osłabieniem mięśniowym lub niewłaściw -
nawykami postawy czy pracy, mogą mieć tendencję do pogarszania się w t r i
cie dnia z powodu zmęczenia. Oczywiście, zapalenie ścięgna może być związ^ t
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
Planowanie sesji
Rodzaj i zakres zabiegu może być dobrze zdefiniowany, nie będąc wcześniej za: .
nowany. Różni ludzie będą mieli różne cele - niektóre realistyczne, niektóre nie -
przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem jedną z najłatwiejszych dróg uzyska: a
przejrzystości i ciągłości zabiegu jest po prostu zapytanie, czego oczekuje od v _■
i na jaki masaż liczy, a następnie określenie granic, które wydają się wam właśc:
Ważne jest, żeby wyznaczyć realistyczne cele - nie dawać fałszywych nadziei - pa
miętajcie, że nadzieja często może odegrać zasadniczą rolę w procesie wylecze - a£
Brak sukcesów „w radzeniu sobie z problemami klinicznymi” jest często -*4
nikiem prób mających na celu zyskanie zbyt wiele i przepracowania danej czc-a
Ustalcie swoje cele, stosujcie się od razu do swojego planu i nie zmieniajcie de:
nawet jeśli pacjenci mówią, jak wspaniale odczuwają masaż, i proszą o „trochę
cej” pracy w tym miejscu. Waszym celem powinna być poprawa, a nie wylecz
Zawsze najlepiej jest grzeszyć nadmiarem ostrożności. Powolna, lecz ciągła p< :
wa jest zazwyczaj lepszym rozwiązaniem, niż zrobienie dwóch kroków do p n M
i jednego w tył.
Jednak w sytuacji gdy pacjent narzeka na pogorszenie objawów, nie ma p
by poddawać się. To czasami przytrafia się każdemu, ale rzadko oznacza, że ui : •
dziliście jakiś obszar. Niekiedy wystarczy wspomnieć, że uwolniliście napięcie
zrosty i że objawy mogą się tymczasowo pogorszyć, co pozwoli rozwiać ewenrjj
ne lęki pacjenta po zabiegu.
Jeżeli pacjent narzeka na dolegliwość lub ból w jakimś szczególnym mic r
starajcie się określić ogólne problemy dotyczące ciała pacjenta, które mogą ' :
wać na tę sytuację. To holistyczne podejście jest dobrze wytłumaczone w ksi- jc
Toma Myersa Anatomy Trains i nauczane na jego wspaniałych szkoleniach, te: -i
pacjenci doświadczają bólu mięśni równoległobocznych, spróbujcie stwierdzić zm
jest to odpowiedź na pierwotne skrócenie gdzie indziej, np. w klatce piersiowej
re może powodować taką reakcję jako wyraz kompensacji.
Pacjenci często chronią swoje bolesne obszary, więc zagłębianie się w m:e - i
które są najbardziej czułe i o które pacjenci najbardziej się niepokoją, często jest * r
skuteczne. Zamiast prób rozmasowania zlokalizowanego bólu zazwyczaj le p sz a
pomysłem jest rozpoczęcie pracy w okolicy tego miejsca, które nie jest zbyt wrizt
we lub ochraniane przez pacjenta, i powoli przejść na obszar bolesny.
Wasi pacjenci zawsze będą oczekiwali możliwie najszybszej poprawy i częy
będą również chcieli przedstawienia im planu oczekiwanych korzyści. Choć:.
dobrze mieć pewną motywację do poprawy, to zamknięcie postępu pacjenta w .
kiś umowny schemat zazwyczaj jest nieskuteczne. Pacjenci mogą się zbyt wysila
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
. ' zastanawiać się, co się stało, że ich oczekiwania nie zostały spełnione. Nigdy
ryzykuję zgadywania, kiedy pacjent po urazie powróci do „normalności”. Od-
. am satysfakcję, gdy widzę rozluźnioną twarz pacjenta po tym, jak uwolni się
n i niepotrzebnego niepokoju i nacisku na właściwe funkcjonowanie przez po
mywanie swojej rekonwalescencji z leczeniem innych lub z jakimś wyimagino-
ym ideałem.
Powinniście omówić plan leczenia z pacjentami. Nie można wierzyć, że nastąpi
: •vna poprawa, jeżeli pacjent będzie przychodził na godzinną wizytę raz w ty-
_l u lub co dwa tygodnie - szczególnie w sytuacji, gdy może pogarszać swój stan
205
MASAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Biurokracja
Ostatnio znowu słyszałem masażystę, który drwił z koleżanki, twierdząc, że:„.. .ora
nie wie nawet, jak tworzyć dokumentację w formacie s o a p ”. (Zajmiemy się pokr <
ce tym tematem, abyście nie martwili się, że zostaniecie odrzuceni przez kolec
którzy są bardziej zaznajomieni z żargonem medycznym). Oczywiście, istnie :
pewne ustalone formy komunikacji i słownictwa, ale można się ich łatwo naucr*:
1 nie powinny was one zniechęcić, jeśli jesteście zainteresowani pracą z systemari
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
-2: mdacji zabiegów masażu. To może być długi i złożony temat, ale przeglądając
_ fzenia w czasopismach o masażu lub w Internecie, możecie znaleźć sporo ksią-
■ss programów komputerowych, które pomogą wam się z nim zapoznać. Celem tej
i _zki nie jest przedstawienie wszystkich szczegółów dotyczących pracy z tzw. sy-
aSfmem trzeciego płatnika, ale zajmę się krótko tym tematem, mając nadzieję, że
feie się on dzięki temu mniej onieśmielający. Na końcu tego rozdziału znajdują się
rr śdady kwestionariuszy konsultacyjnych, dokumentacji w formacie s o a p oraz
_• unku za zabiegi masażu, które możecie zaadaptować w zależności od waszych
-rencji lub skopiować te, które się tutaj znajdują.
Możecie wykorzystywać kwestionariusz konsultacyjny tak, by zbierać infor-
» jak i by zwiększyć wrażenie profesjonalizmu, nawet jeżeli będzie on służył
do waszego użytku. Niektóre formularze są zupełnie oficjalne - znajdują się
szczegółowe pytania dotyczące lekarstw, stanu emocjonalnego i psychicz-
s=ilŁ nielegalnych używek oraz innych prywatnych spraw pacjenta. Chociaż wy-
jct fianie takich formularzy może być przydatne, ja osobiście jestem ostrożny
k nie zagłębiać się zbytnio w sprawy osobiste pacjenta. Zakres naszej prakty-
znacznie bardziej ograniczony niż zakres praktyki lekarskiej, dlatego takie
lacje mogą być postrzegane przez pacjentów jako zbyt osobiste, lub nawet
ijonalne.
• .ezależnie od rodzaju kwestionariusza, którego użyjecie, powinniście zarezer-
wystarczającą ilość czasu podczas pierwszej wizyty, aby pacjent mógł wy-
ł formularz i abyście mogli go razem przedyskutować. Możecie także przed
•szaa wizytą wysłać formularz pocztą; to pozwoli wam zaoszczędzić czas, da
::owi możliwość dokładnego wypełnienia, a nawet stworzy między wami
: r'0 rodzaju relację jeszcze przed pierwszą wizytą. Jeżeli w tym kwestionariu-
przedstawicie swoje zasady kompensacji za odwoływanie wizyt, okażecie
-posób profesjonalizm i upewnicie się, że pacjent będzie szanował wasze regu-
_mieścicie w kwestionariuszu schemat ciała ludzkiego, pacjent będzie mógł
•c bolesne miejsca i zaoszczędzi wam skrępowania podczas następnych wi-
■- ?edziecie musieli zapytać, w którym miejscu pacjent odczuwa dolegliwości.
* -pomniana już dokumentacja s o a p jest powszechnie przyjętą metodą opisy-
: racy z pacjentem podczas zabiegu terapeutycznego w instytucji medycznej,
może się zdarzyć, iż firmy ubezpieczeniowe lub prawnicy poproszą o waszą
mtację. Co oznacza zatem akronim s o a p :
I S Jbjective) - część dotycząca objawów i dolegliwości, które opisuje pacjent.
9 - gą znaleźć się informacje o odczuciach osobistych pacjenta co do poten-
■ przyczyn jego dolegliwości, tego, w jaki sposób dolegliwości wpływają
iego życia, oraz tego, co zwiększa lub zmniejsza objawy. Wykorzystanie
207
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
Oto jeszcze kilka szczegółów, które mogą się wam przydać. Dokumentacja p a
dzona w formacie s o a p może składać się z paru krótkich zdań lub być dosyć s
gółowa. Dla waszej wygody lepsze będą bardziej dokładne notatki, ponieważ :
zwolą wam szybko przypomnieć sobie informacje dotyczące pacjentów. Ch
W Stanach Zjednoczonych używałem protokołu s o a p , gdy pracowałem w gabinecie fizjoterapeutycznym' nr
szkolenie masażystów korzystam z tego formularza w moim prywatnym gabinecie, a firmom ubezpie.
jest znacznie krótsze niowym i instytucjom prawnym przez lata dostarczałem mniej oficjalne forzr^
niż szkolenie
dokumentacji i nie miałem z tego powodu żadnych problemów. Dokument—■=.
fizjoterapeutyczne
w formacie s o a p , która może stanowić dowód w sprawach prawnych, nie mus: r :
i dlatego ich uprawnienia
są znacznie ograniczone pisana na maszynie. Ręczne notatki są zupełnie wystarczające i nie musza r z
(przyp. tłum.). przepisywane.
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
209
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
Zastosowania
210
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
.. Tiiejętności masażu tkanek głębokich, nie zobowiązując się do ćwiczeń. Jeżeli pa-
ent okaże zainteresowanie, należy zapytać go, jak wiele czasu i wysiłku chciałby
:*: święcić na tego rodzaju ćwiczenia, i nie przesadzać z ilością propozycji.
leżeli macie do czynienia z poważnym stanem zapalnym, rozpocznijcie od ćwi-
. :eri rozciągających, a gdy będzie się on zmniejszał, wprowadźcie ćwiczenia wzmac-
i liące. Dodawajcie ćwiczenia stopniowo, tak abyście mogli określić ich wpływ na
'm pacjenta. Jeżeli zaproponujecie pacjentowi pięć ćwiczeń podczas jednej sesji,
cztery z nich mogą być doskonałe, a piąte może pogorszyć objawy i nie będzie-
mogli stwierdzić, które z nich spowodowało to zaostrzenie. Zacznijcie z ćwi
czeniami najprostszymi, a potem wprowadzajcie ćwiczenia trudniejsze i bardziej
z zżone. Pamiętajcie, że jeżeli ćwiczenie rozciągające lub wzmacniające wydaje się
r«z zarszać objawy, może to wskazywać na osłabienie mięśniowe lub brak gibkości.
Tr ćwiczenia mogą być korzystne dla pacjenta, ale po prostu powinno się je wyko-
ssrwać z mniejszym obciążeniem lub zmniejszyć ilość powtórzeń.
Wzrastająca popularność dyscyplin takich jak pilates, Feldenkrais® i innych
*r-cpii ruchowych, jogi oraz gabinetów odnowy biologicznej jest znakiem, że pa-
ici chcą wziąć odpowiedzialność za poprawę swojego zdrowia. Jeżeli poświę-
:e dostatecznie wiele czasu, aby nauczyć się prostych sugestii wpływających na
i?re samopoczucie pacjentów, to nawet wasza praktyka może stać się bardziej
ńakcjonująca.
.Yiększość urazów kończyn dotyczy tylko jednej strony ciała; jednak zaleca się, żeby
* ■onywać ćwiczenia wzmacniające i rozciągające po obydwu stronach. Niektórzy studen-
£ :yają, czy wykonywanie ćwiczeń wzmacniających obie kończyny dolne, gdy tylko jedno
Ł'o zostało uszkodzone, nie wzmocni za bardzo zdrowego kolana, prowadząc do zabu-
równowagi. W rzeczywistości nieuszkodzone kolano powinno być trochę mocniejsze,
ą ■ < ompensować osłabienie po drugiej stronie. Badania wykazały również, że osłabiona
:zyna zwiększy swoją silę szybciej niż kończyna zdrowa, ponieważ obciążenie będzie
ziej wyczerpujące dla słabszych mięśni, tak że szybciej odzyskają sprawność. Jednak
ircie zalecić, aby po stronie uszkodzonej wykonywać więcej serii ćwiczeń. Inną korzyś
ci . <onywania ćwiczeń wzmacniających po obydwu stronach jest to, że będziecie mieli
i~-. Manie, pozwalające wam stwierdzić, kiedy obydwie strony będą jednakowo silne.
211
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
K
ontuzje kostki są jednymi z najczęstszych urazów, z jakimi przychodzą do r a?
pacjenci. Uszkodzenia więzadłowo-torebkowe są najpowszechniejsze, a I
saż przyspiesza wczesny proces gojenia poprzez zwiększenie krążenia i zmr. 3 -
szenie obrzęku. Pacjenci czasami dzwonią od razu po zwichnięciu kostki i pro?n j
o masaż. W większości wypadków najlepiej nie rozpoczynać od razu masażu ~m i
tkankach miękkich, tylko poczekać, aż ustąpi początkowy, ostry stan zapalny. W : j
leżności od stopnia uszkodzenia może on trwać jeden dzień lub ponad tydz:-. - |
Bezpośrednio po urazie najlepiej poradzić pacjentowi, aby przez jakiś czas rmd j
uniesioną kostkę, zastosował ucisk (np. bandażem), co zmniejszy obrzęk, i częs^s |
robił okłady z lodu.
212
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE...
Rycina 5-1 a
Rycina 5-1 b
213
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
214
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
Strategie wzmacniania
Rycina 5-7
216
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
irategie rozciągania
Strategie miękkotkankowe
Użyjcie tych samych technik, które zostały pokazane wcześniej w przypadku le;: r
nia powierzchni podeszwowej stopy (ryciny 3-7,3-8,3-9 na stronie 105), lecz pra: j
cie znacznie wolniej i ostrożniej. Pamiętajcie, że obszary najbardziej ostrego b : :
z przodu kości piętowej reagują zarówno na napięcie w przodostopiu, jak i w łyc.
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
, l :ego poświęćcie więcej czasu na pracę w tych miejscach zamiast na masaż bez-
rednio w punkcie bólu.
|k r ategie rozciągania
Ustawienie rzepki
220
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
. żernego bocznego. Te skrócone tkanki kurczą się, gdy ciężar ciała jest przeniesiony
.. zgięte kolano, przechylają i pociągają rzepkę bocznie, zamiast ślizgania jej w bruź
dź:-: kości udowej, tak że ściera się z kłykciem bocznym za każdym razem, gdy zgina
kolano. Tkanki boczne muszą zostać rozciągnięte, a poszczególne mięśnie rozma
z a n e w celu wydłużenia i oddzielenia przedziałów mięśniowych, tak aby mogły wy-
* -:rać swoje siły we właściwym kierunku.
Drugą przyczyną jest osłabienie mięśnia obszernego przyśrodkowego, który nie
* pełnia swojejfunkcji pociągania rzepki przyśrodkowo, tak aby mogła ona być właś-
ir-ie umiejscowiona w bruździe kości udowej. Wyizolowanie i wzmocnienie mięśnia
■ żernego przyśrodkowego razem z rozluźnianiem i rozciąganiem przedziału bocz-
*£f. może istotnie pomóc w rozwiązaniu tego problemu.
Sie wszystkie nieprawidłowe napięcia w stawach można tak łatwo zademonstro-
: zapamiętajcie tęfotografię, gdyż pokazuje ona, w jaki sposób osłabione lub
iałe mięśnie mogą zaburzyć właściwe funkcjonowanie stawów. Znajomość
: kinezjologii i precyzyjnych technik masażu tkanek głębokich może czasami
• cuda w leczeniu takich przypadków.
:egie miękkotkankowe
222
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE
Rycina 5-17
223
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
22Ą
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE...
Ruch kolana
225
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
226
>rategie wzmacniania (dvoe, i:os:53)
Rycina 5-25b
228
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
229
M AS AŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Rycina 5-27b
230
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
Rycina 5-29
Strategie rozciągania
Rycina 5-30a
Rycina 5-30b
231
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALN Y PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
232
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
Rycina 5-35
Rycina 5-36
Rycina 5-37
233
MASAŻ TKANEK G Ł Ę BO K ICH . WIZUALNY PRZ E W O DNIK PO T E C H N IK A C H
Ł
okieć tenisisty (zapalenie nadkłykcia bocznego) i łokieć golfisty (zapalenie
kłykcia przyśrodkowego) oznaczają w zasadzie zapalenie ścięgna albo po :
wnętrznej, albo po wewnętrznej stronie łokcia. Nie dajcie się zwieść ich sportowy
nazwom; są one problemem dotykającym całej populacji i mogą znacznie upoślećnc j
codzienne funkcjonowanie. Wiedza na temat tego, jak leczyć te dolegliwości, spr^*s|
że wasz gabinet będzie bardziej popularny. Choroby te są zazwyczaj związane z '^. J
piętymi i osłabionymi mięśniami w przedziale prostowników przedramienia a -4
kieć tenisisty) lub w przedziale zginaczy (łokieć golfisty). Często objawy pojav. _ ą j
się nagle po wykonaniu czynności, do której nie jesteśmy przyzwyczajeni, a k: : e J
wiąże się z używaniem mięśni przedramienia (szorowanie podłóg czy docin_ - erf
żywopłotu). We wczesnym stadium objawy często znikają po kilku zabiegach J
konieczności stosowania ćwiczeń wzmacniających czy gibkościowych. Jeżeli F: :* i
lem jest przewlekły, leczenie trwa o wiele dłużej i będzie przebiegało sprawnie;, a
pacjent zastosuje w domu ćwiczenia rozciągające i wzmacniające oraz zabiegi Jm
leki przeciwzapalne.
Strategie miękkotkankowe
234
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
nadgarstek pacjenta znajduje się w pozycji zgięcia i pronacji, aby umieścić odwracacz
i prostowniki nadgarstka w pozycji rozciągniętej. Poproście pacjenta, aby skierował
nadgarstek przeciw waszemu oporowi, co pomoże wam ustalić, gdzie występuje okreś
lone napięcie. Oprócz normalnego ugniatania, pamiętajcie, aby rozciągać tkankę, a nie
przesuwać się ponad nią. Poświęćcie czas na oddzielenie palcami przedziałów mięśnio
wych i popracujcie trochę nad łokciem, aby doprowadzić do dekompresji stawu.
Wytłumaczcie pacjentowi znaczenie systematycznego rozciągania i wzmacniania
oraz powstrzymywania się od każdej aktywności, która
powoduje ból, i zalećcie częste okłady z lodu.
Strategie wzmacniania
Rycina 5-39
Ryciny 5-40 a. Wzmacnianie
zginaczy nadgarstka;
b. Wzmacnianie prostowników
nadgarstka
Niech pacjent zgina lub prostuje
nadgarstek, używając albo ela
stycznych taśm, albo małych cię
żarków. Należy rozpocząć z bar
dzo małym oporem i wykonać
tylko pięć powtórzeń, aby spraw
dzić, czy nadgarstek jest wystar
czająco silny, żeby wytrzymać
:akie wzmacnianie. Jeżeli doj
dzie do zaostrzenia, to często nie
.dawni się ono aż do następne
go dnia, więc pacjenci powinni
ostrożnie zwiększać opór.
235
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
Strategie rozciągania
P
raca miękkotkankowa w przypadku cieśni nadgarstka jest podobna do leczeń^
łokcia tenisisty, ale bardziej skomplikowana, ponieważ dotyczy kompresji lu:
uwięźnięcia nerwu. Przede wszystkim musicie zapoznać się z diagnozą medyczn^
aby upewnić się, że objawy rzeczywiście pochodzą z zespołu cieśni nadgarstka. _
nie są spowodowane zapaleniem ścięgna. To jest poważny i skomplikowany stan.
uważajcie na kursy, na których obiecują „wyleczenie” zespołu cieśni nadgarstka zz
pomocą kilku tajemnych ruchów. Nie pomoże to waszemu pacjentowi, jeżeli nie
co zredukujecie objawy i z fałszywym odczuciem bezpieczeństwa będzie mógł on
powrócić do tych samych aktywności ruchowych, które spowodowały objawy cho
roby. Nawet w wypadku zastosowania znakomitych metod leczenia zespół cieśn:
nadgarstka rzadko ustępuje, jeżeli nie skoncentrujecie się na przyczynie problemu
Łokieć tenisisty może wystąpić po jednym zdarzeniu go nadwyrężającym, ale ze
spół cieśni nadgarstka jest prawie zawsze wynikiem przeciążenia (mikrourazów
powodującego powtarzające się nadwyrężanie nadgarstka. Ten stan jest jeszcze
bardziej komplikowany przez to, że objawy mogą być spowodowane napięciem
236
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE...
w okolicy przedniej części szyi i klatki piersiowej lub uwięźnięciem nerwów na po-
ziomiegórnego wlotu klatki piersiowej. Najdokładniejszą metodą określenia,gdzie
nerwy są uwięźnięte lub uszkodzone, jest test przewodnictwa nerwowego wyko
nany przez neurologa.
Nie chcę przez to powiedzieć, że masaż tkanek głębokich nie jest skutecznym
narzędziem w leczeniu cieśni nadgarstka. Często jest on brakującym ogniwem
w konwencjonalnych metodach terapii, która doprowadzi do wyleczenia. Lecze
nie powinno dotyczyć obszaru od obojczyka i mięśni pochyłych, w dół ramienia,
do nadgarstka i dłoni. Przejrzyjcie część dotyczącą pracy z mięśniami pochyły
mi w zespole górnego wlotu klatki piersiowej (ryciny 3-104 do 3-107 na stronach
169-170). Kontynuujcie masaż w dół ramienia, zwracając szczególną uwagę na mię
sień trójgłowy, tuż powyżej łokcia. Wykonajcie powolną, precyzyjną pracę zarów
no na przedziale zginaczy, jak i prostowników nadgarstka, a następnie zajmijcie się
nadgarstkiem i ręką.
Rycina 5-42
237
MA SAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
238
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
rategie miękkotkankowe
fci dolnego odcinka kręgosłupa często przejawia się w napiętych mięśniach. Uwol-
r.ie ich na ogół przynosi znaczną ulgę, ale zwiększona elastyczność może spowo-
ić zmniejszenie stabilności na poziomie stawów. Znalezienie złotego środka
nędzy tymi dwiema skrajnościami jest trudnym do uchwycenia kluczem do
:eńczonego sukcesem masażu. Ćwiczenia, które będą omówione poniżej, mogą
ić się sposobem osiągnięcia równowagi pomiędzy elastycznością
ibilnością, tak aby pacjent mógł się wyzwolić od bólu.
239
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
240
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
241
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO T E C H N I K A C H
242
: /ciny 5-50 a i b. Wyizolowanie mięśni skośnych
nucha
. 'łaszenie lewego łokcia w kierunku prawego kolana
* zmocni mięśnie skośne. W bardziej zaawansowa-
- ch fazach ćwiczeń można podnosić kolano w kie-
~.nku łokcia.
Strategie rozciągania
244
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
przez 45 sekund może przynieść ulgę wielu ludziom, a czasami spowodować cudowną
poprawę. Zazwyczaj pacjent będzie od razu wiedział, czy to ćwiczenie jest pomocne.
Jeżeli tak, można je powtarzać wiele razy dziennie. To jest rozciąganie, a nie ćwicze
nie wzmacniające, więc pacjenci powinni używać górnej części ciała i ramion, aby się
unieść i utrzymać tę pozycję, zamiast korzystać z mięśni dolnego odcinka kręgosłupa.
Strategie miękkotkankowe
Czasami nerw kulszowy zostaje uciśnięty przez napięte mięśnie w miednicy, ar..:
w miejscu wyjścia swoich korzeni w okolicy otworów międzykręgowych. Ten star
został nazwany zespołem mięśnia gruszkowatego, ponieważ częstą jego przyczYr _
jest napięty mięsień gruszkowaty. W rzeczywistości w różnych przypadkach ner
kulszowy może przebiegać nad, pod lub przez mięsień gruszkowaty. W przypac -
ku zespołu mięśnia gruszkowatego konieczna jest cierpliwa i precyzyjna praca m
wszystkich rotatorach biodra. Miejcie w wyobraźni całościowy obraz problemu, r :
miętając, że mięsień gruszkowaty może być napięty, gdyż nerwy ruchowe powoć.
ją jego skurcz. Nie ograniczajcie masażu do mięśnia gruszkowatego, lecz pracujcie
nad rozluźnieniem w kręgosłupie lędźwiowo-krzyżowym.
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
W
iele urazów barku spowodowane jest przeciążeniem pierścienia rotatorow
i jednoczesnym osłabieniem, które utrudniają temu stawowi pełnienie sw
jej złożonej funkcji. Gdy ból wzrasta, główne mięśnie często skracają się, aby ogr:
niczyć nadmierny ruch w stawie. To z kolei może doprowadzić do kompresji bark_
Chociaż masaż sam w sobie jest bardzo pomocny, to nie zawsze może wylecz*-.
dolegliwości barku lub tak zwany zamrożony bark. Najskuteczniejszą strategią ie-
połączenie uwalniania tkanek miękkich, wzmacniania i ćwiczeń gibkościowyc:
Miałem wielu pacjentów, którzy wyrażali swoją wdzięczność za pozwolenie im ni
pewien stopień niezależności wleczeniu długotrwałych problemów barku poprze:
wykonywanie kilku prostych ćwiczeń domowych.
Strategie miękkotkankowe
248
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
V.' przypadku urazów barku m ak mięśnie często „wyłączają się”, pozwalając więk-
szym, takim jak czworoboczny i naramienny, wykonywać większość pracy. Należy
ronownie przyzwyczaić małe mięśnie do pracy, używając lekkich ciężarków, aby
in k cji tych mięśni nie przejmowały większe.
Wzmacnianie rotacji
wnętrznej nie jest tak ważne
wzmacnianie rotacji zew n r
nej, choć w sytuacji gdy pa. .
nie ma zbyt rozbudowane i
licy klatki piersiowej, może i
pomocne. Pacjent p o «a
rozpocząć ćwiczenie z
niem zrotowanym zew ~
nie i powoli poruszać kon. z
w kierunku wewnętrzne rĄ
cji - odwrotnie niż w pop rat
nim ćwiczeniu. Upewnijcie s.. :
tylko ramię wykonuje ten ;
Rycina 5 -5 8 a Rycina 5 -5 8 b
250
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE...
Rycina 5 -6 0 a Rycina 5 -6 0 b
f c r racjent ułożony jest w pozycji leżenia tyłem. Należy zgiąć łokieć pod kątem
Ł ?ni i zrotować kość ramieniową wewnętrznie i zewnętrznie. Zwróćcie uwa-
¡j r -eden bark jest bardziej ograniczony niż drugi, leżeli ramię ma ograniczoną
ę wewnętrzną, to trzeba poświęcić więcej czasu na rozluźnianie i wydłuża-
r: tatorów zewnętrznych, które są umiejscowione na tylnej części barku, jeżeli
3_ -na ograniczenie rotacji zewnętrznej, to wtedy najkorzystniejsza będzie praca
sr rotatorach wewnętrznych.
251
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO T E C H N I K A C H
Rycina 5-61
Rycina 5-62
Rycina 5-63
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
253
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
Rycina 5-69
255
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUA LN Y P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
KWESTIONARIUSZ KONSULTACYJNY
K M
Imię i nazwisko Wiek Pteć □ □ Data
Skierowany przez_______________________________________________
Proszę opisać swoje dolegliwości lub miejsca, których dotyczy problem_
Czy te objawy są wynikiem urazu, jeżeli tak, proszę podać krótki opis i datę urazu
Uraz Data
Wcześniejsze leczenie
Zabiegi chirurgiczne:
Data_
Data
Data
Informacje dodatkowe:
Proszę wymienić listę lekarstw, o których powinienem wiedzieć
Proszę podać nazwiska pracowników stużby zdrowia lub masażystów, których aktualnie Pan/Pani widuje
256
STRATEGIE TERAPEUTYCZNE.
OBJAWY
X lekki ból
XX średni ból
XXX silny ból
Y drętwienie
Z sztywność lub ograniczona ruchomość
Zdaję sobie sprawę, że muszę pokryć koszty zabiegu, jeżeli zrezygnuję z wizyty mniej niż 24 godziny przed
terminem wizyty.
Podpis__________________________________________________________________ Data________________
nform acje o pacjencie są poufne. Zachęcam Państwa, abyście zadaw ali pytania na tem at procedur, które
.‘/ykonuję, lub rozm awiali ze mną swobodnie o wszystkim, czego doświadczycie podczas wizyty lub po niej.
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
SZABLON RACHUNKU
Mary Brown
CMT Pacjent
1234 Fifth Street Joe Smith
Des Moines, CA 94618 9876 Fifth Street
(555) 123-4567 Oakland, IA 50310
S S # 123-45-6789 (albo NIP)
jaki sposób planujecie strategię pracy z waszymi pacjentami? Czy masaż jest
W dla was grą w szachy z dwoma ruchami? Czy waszym głównym problemem
est to, czy zacząć pracę z pacjentem leżącym na brzuchu, czy na plecach? Czy roz
począć masaż jego pleców, czy kończyn dolnych? Wydaje się, że są to proste decy
zje, lecz gdy wasze techniki staną się bardziej zaawansowane, planowanie strategii
masażu okaże się bardziej skomplikowane, ponieważ będzie się wiązać z postano
wieniem, w jaki sposób najlepiej wykorzystać wasz czas.
Gdy uwolnicie się już od ograniczającego was poczucia obowiązku poświęcania jedna-
o w e j uwagi wszystkim częściom ciata podczas jednej sesji, poczujecie swobodę - i od
powiedzialność - decydowania, które obszary ciała odniosą korzyść z bardziej precyzyj-
-ego zlokalizowania masażu. Wciąż możecie chcieć wykonywać masaż całego ciała, ale
poświęcicie większą część czasu na pracę w jednym lub dwóch miejscach, a na pozostałych
rzęściach ciała będziecie pracować szybko i energicznie.
Studenci, którzy decydują się wykonywać masaż skupiony na kilku kluczowych obsza
rach, niezmiennie informują mnie, że ich praca sprawia im więcej satysfakcji i przy-
emności, ponieważ zaczynają osiągać bardziej znaczące i trwające dłużej korzyści
dla swoich pacjentów. Pacjenci dzwonią, by powiedzieć, że nastąpiły istotne zmiany
> postawie ciała, nawykach utrzymania łub że odczuwają ulgę w bólu. Te głębokie
miany skłaniają ich do korzystania z regularnych sesji masażu, gdyż traktują je jako
ważny element opieki zdrowotnej, a nie okazjonalny prezent dla siebie.
Przejście od masażu całego ciała do pracy skoncentrowanej na jednym obszarze
może nie być takie łatwe, jak się wydaje. W ogólnym masażu stosuje się utrwaloną
¿kwencję ruchów, które są właściwie takie same dla wszystkich pacjentów, co daje
poczucie bezpieczeństwa. Jednak większość z nas doświadczyła kiedyś masażu wy-
• nanego przez kogoś, kto wydawał się w pewien magiczny sposób wiedzieć, gdzie
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
znajduje się epicentrum szczególnego napięcia. Rzadko zdarza się, że ktoś rodz c
z takim talentem. Aby rozwinąć umiejętność decydowania, na czym należy się - .
pić w trakcie masażu, trzeba poświęcić dużo czasu, ale jeżeli przetrwacie fazę ek?:
rymentowania z lokalizowaniem masażu, pozwoli wam to uzyskać wiele kórz-- --i
Do sformułowania indywidualnego planu dla każdego pacjenta koniecz:-:
są pewnego rodzaju kryteria, pozwalające określić, w których miejscach paccz-
ci utrzymują napięcie. Różni ludzie mają odmienne metody odnajdywania tyci
miejsc. Z pewnością pomocne mogą być werbalne sygnały od pacjentów, ale ~ .
simy pamiętać, że ból może być jedynym kryterium, którego używają nasi pacje:
Ból często jest reakcją wrażliwego miejsca na napięcie innego. Niektórzy terape::
biegle odczytują wskazówki psychologiczne lub energetyczne. Inni są mistrza—
w wizualnym analizowaniu napięcia, podczas gdy kolejni mają niesłychaną wiz:
liwość dotykową. Większość z nas opanowała jedną lub dwie z tych metod i di:::
go posługuje się tymi, do których ma największe zaufanie.
leżeli ograniczycie się do korzystania tylko z jednej umiejętności, możecie mieć
trudności z lokalizowaniem napiętych miejsc, gdyż różni pacjenci będą wam daT- ac
różne wskazówki; niektóre mogą być energetyczne, podczas gdy inne będą wiz__
ne. Im większy arsenał narzędzi diagnozujących posiadacie, tym łatwiej i dole::
niej będziecie mogli określić, na czym musicie skupić swą uwagę podczas masar_
Przyjemnie jest rozwijać umiejętności, znając swoje mocne strony. Jeżeli podoba:
jak ja macie lepiej wykształcone poznawcze zdolności dotykowe niż na przykiać
wizualne, wypróbujcie wasze mniej rozwinięte zmysły, aby przeanalizować wzoru
utrzymania napięcia w ciele pacjenta. Następnie zweryfikujcie tę ocenę, korzysta .ż -
z umiejętności, do której macie większe zaufanie. Na przykład spróbujcie zanaliat>
wać napięcie zmysłem wzroku, nawet jeżeli nie macie do niego pełnego zaufać. _
Później potwierdźcie ocenę uzyskaną w ten sposób, używając dotyku. Zobaczy: i
że wasza zręczność w innych technikach diagnozujących będzie szybko rosła.
Zagadnienie czytania ciała jest zbyt złożone, aby mogło być szczegółowo opis*
ne w tej książce. Najlepiej nauczyć się go, obserwując, jak w rzeczywistości ludzie -:
poruszają, a nie studiując statyczne obrazki. Sumienny masażysta powinien pr:t .
całe życie rozwijać w sobie tę umiejętność. Wiele z coraz liczniejszych struktura
nych szkół masażu uczy teorii czytania ciała jako podstawy swoich technik. Je: _
chcielibyście rozszerzyć i udoskonalić swe zdolności w tym temacie, weźcie u ćz-
w kursie skupiającym się na ocenianiu napięć w ludzkim ciele. Powinniście ucr
się od różnych instruktorów, specjalizujących się w odmiennych dyscyplinach
kich jak: Rolling*, Hellerwork, Feldenkrais*, Somatyka, Traeger* lub metoda Alexa:
dra), co pozwoli wam uzyskać wieloaspektowy obraz. Istnieje wiele innych met _
więc nie musicie ograniczać się do poznawania jedynie najpopularniejszych tec:
PL A N O W A N I E SESJI MA SA Ż U U S TA LA N IE ST R A T E G II DLA SESJI M A S A Ż U
praktycy, których nie da się przypisać do jednej z tych grup, mogą mieć
; ili
- r v.iele do zaoferowania,
mższa część przedstawi pewne ogólne zagadnienia, które należy rozważyć,
.nacie wzorce napięcia u waszych pacjentów.
ent może nie zdawać sobie z tego sprawy. Ważne jest, aby określić, czy napię-
; reakcją pierwotną czy wtórną.
' •a;prostszym przykładem są mięśnie równoległoboczne, które mogą się utrzy-
c w skurczu, by przeciwdziałać efektom napiętej klatki piersiowej lub barków
•. trakcji (zrolowanych do przodu i do wewnątrz). Rozluźnianie lub rozciąganie
mi równoległobocznych bez uprzedniego wydłużenia mięśni przedniej klatki
--. uwej może nawet zaostrzyć problem. Pracowałem kiedyś z zawodowym skrzyp-
któremu powiedziano, że w związku z jego ciągłym bólem w środkowym od-
kręgosłupa piersiowego konieczna jest operacja. Każdy, kto go leczył, marnował
-- próbując rozluźnić napięcie mięśniowe w środkowym odcinku kręgosłupa, co
rrzynosiło żadnych efektów. Zamiast leczenia bolesnego obszaru, poświęciłem
rrfdzieści minut, otwierając przednią część jego lewego barku i klatki piersiowej,
:były zrotowane do wewnątrz z powodu długotrwałego utrzymywania skrzypiec
: podbródku. Dzięki temu mięśnie równoległoboczne po lewej stronie uzyska-
= -.ożliwość rozluźnienia się, gdyż nie musiały już walczyć z przednią częścią ciała;
z - lei mięśnie równoległoboczne po prawej stronie mogły się rozluźnić w swoim
■MÓłzawodnictwie z mięśniami po lewej stronie kręgosłupa. Dzięki tej strategii
- . natychmiast ustąpił, nawet bez masażu tego konkretnego obszaru, natomiast je-
v rvm rozciągał jego mięśnie równoległoboczne, dałoby to tylko tymczasową ulgę,
i nawet mogłoby zaostrzyć problem, pogłębiając wzorzec przedniego skrócenia.
Większość z nas zetknęła się z sytuacją, gdy pacjent narzeka na ból po jednej
-:ronie kręgosłupa, a my dostrzegliśmy, że to strona przeciwna była znacznie bar-
cziej napięta. W takich przypadkach waszym celem powinna być próba przywró-
:enia równowagi w ciele, tak aby mięśnie nie musiały ze sobą konkurować.
Poniżej znajduje się kilka przykładów wtórnego napięcia, które jest reakcją na
nerwotny bodziec silniejszego mięśnia antagonistycznego.
261
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Czytanie ciała
Rycina 6-1 Rycina 6-2
statnie dwie ryciny umożliwią nam przejście do kwestii
O czytania ciała. Jak już wspomniano, zagadnienie to jest
zbyt złożone, aby dokładnie opisać je w tej książce, a najlepiej zgłębiać je, pracując
z pacjentami. Jeżeli poniższe omówienie wyda się wam interesujące, to pamiętajcie,
ze wiele szkół masażu oferuje kursy obejmujące te zagadnienia, a wiele dyscyplin „in
tegracji strukturalnej” wypracowało własne, wyjątkowe metody. Aby zaostrzyć wasz
apetyt, opiszemy tu kilka podstawowych strategii. Celem czytania ciała jest pomoc
w stworzeniu strategii pracy z pacjentem. Większość z nas czyta postawę pacjentów
na poziomie intuicyjnym, nawet jeśli nie zdaje sobie z tego sprawy. Gdy będziecie
działać świadomie i zdobędziecie umiejętności, wówczas zdolność ta może zostać
oparta na trwałych, określonych standardach, które uwolnią was od podejścia „strzel
by” - jednakowej pracy na całym ciele z nadzieją na znalezienie kluczowych miejsc
napięcia. Popatrzmy na parę uproszczonych przykładów, pamiętając, że w prakty
ce często zetkniemy się z pozornie sprzecznym połączeniem poniższych uogólnień.
263
MASAŻ TKAN EK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Ogólną zasadą jest to, że mięśnie zginacze znajdują się po przedniej stronie ciałc
podczas gdy prostowniki znajdują się po stronie grzbietowej. Jeżeli te dwie grup1
mięśniowe znajdują się w równowadze, człowiek może stać wyprostowany prz1
minimalnym wysiłku. Jednak u wielu ludzi jedna grupa dominuje.
264
P L A N O W A N I E SESJI M A S A Ż U U S T A L A N I E S T R A T E G I I DLA SESJI M A S A Ż U
Rycina 6-6
265
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
268
PLAN O W A NIE SESJI M A S A Ż U USTALANIE STRATEGII DLA SESJI M A S A Ż U
. zasami efekt całej naszej dobrej pracy może zostać zniweczony, gdy pacjent wstanie
ze stołu i zacznie funkcjonować w pozycji pionowej. Rozluźniające skutki masażu
mięśnia czworobocznego zostaną zniweczone, jeżeli pacjent będzie nadal funkcjo
nował z barkami uniesionymi do poziomu swoich uszu. Praca w pozycji siedzącej
est wspaniałą metodą pozwalającą na to, aby pacjent mógł doświadczyć rozluźnie
nia w pozycji siedzącej zamiast leżącej. Nawet jedna lub dwie minuty masażu na
mięśniu czworobocznym i dźwigaczu łopatki w pozycji siedzącej mogą pozostawić
:rwałą informację, w jaki sposób należy utrzymywać barki. Jest to również wspania-
:v sposób zajmowania się niewielkimi dolegliwościami, które mogą wystąpić u nie
których pacjentów niepotrafiących przystosować się do ponownego poruszania się
po długim okresie leżenia na stole zabiegowym.
Ten rodzaj masażu jest zupełnie inny od masażu wykonanego na specjalnym krze
śle zaprojektowanym w celu udzielania krótkich sesji pacjentom, którzy są ubrani.
Chociaż może się zdarzyć, że po zakończeniu masażu, gdy pacjent jest już ubrany,
będziecie chcieli wykonać szybki masaż okolicy barków, pamiętajcie, że większość
ruchów ułatwiających rozciąganie tkanek najlepiej wykonywać bezpośrednio na
skórze (pacjent w trakcie zabiegu byłby ubrany w bieliznę). Możecie rozpocząć ma
saż od krótkiej pracy, gdy pacjenci są ubrani, co uświadomi im korzyści płynące
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY P R Z E W O D N IK PO T E C H N IK A C H
270
P L A N O W A N I E SESJI M A S A Ż U U S T A L A N I E S T R A T E G I I DLA SESJI M A S A Ż U
Rycina 6-14
272
P L A N O W A N I E SESJI M A S A Ż U U S T A L A N I E S T R A T E G I I DLA SESJI M A S A Ż U
Praca z obręczą
barkową
Rycina 6-16
273
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
Aby stać się uznanym praktykiem masażu tkanek głębokich lub jakie -
kolwiek innej formy pracy z ciałem, należy dokładnie zrozumieć zasac
masażu i uzyskać biegłość techniki. Ruchy i strategie zaprezentowana
w tej książce oferują wiele sposobów skutecznego leczenia konkre:
nych problemów i części ciała.
C
hociaż zawsze wydaje się, że terapeuci kończą kursy i warsztaty pełni entu
zjazmu, wdrożenie nowo zdobytej wiedzy często utrudniają przyzwyczaj;
nia wyniesione z dotychczasowej pracy, a czasami wiedzy. Znaczącym elementen,
uczenia się jest nie tyle uzyskiwanie nowych wiadomości, ile pozbywanie się starych
nawyków wynikających z początkowych etapów nauczania, które nie są właściwe
w sytuacji, gdy wasza wiedza rozwinęła się. Ucząc masażu, początkowo przekazu
je się ograniczoną liczbę szczegółów, ponieważ niedoświadczonemu studentowi
nie można przedstawić wielu wiadomości w krótkim czasie. Niektórzy ludzie nie
podejmują wysiłku zdobywania głębszej wiedzy z zakresu anatomii, uczenia się
pracy różnymi częściami ciała (chodzi o kostki, pięści, przedramiona, łokcie), czy
też kształcenia umiejętności pozwalających na właściwe zajmowanie się dolegli
wościami pacjentów. Ci masażyści w zasadzie wykonują te same zabiegi, co tuż po
ukończeniu szkoły, aczkolwiek z większą finezją. Prawdopodobnie najpoważniejszą
przeszkodą są pewne ograniczające nas definicje tego, czym jest masaż - czyli prze
de wszystkim przekonania, że podczas każdej sesji musimy zająć się całym ciałem
pacjenta, bo inaczej wyjdzie on z naszego gabinetu bez poczucia integracji lub bę
dzie miał wrażenie, że coś zostało pominięte. Na początku może was trochę prze
rażać, że musicie uwolnić się od tych ograniczeń, ale praktycznie każdy terapeuta,
z którym o tym rozmawiam, twierdzi, że pacjenci uwielbiają, gdy masażysta kon
centruje się na obszarach wymagających dłuższej pracy, nawet jeżeli innymi obsza
rami zajmuje się tylko powierzchownie. Aby zastosować nowe i skuteczne metody
masażu, prawdopodobnie konieczne będzie porzucenie przyzwyczajeń, które nie są
wystarczająco efektywne. Oczywiście, możecie również zacząć umawiać pacjentów
na dłuższe wizyty, aby pozwolić sobie na bardziej precyzyjną i wyspecjalizowaną
pracę, nie rezygnując z masażu całego ciała.
278
O S IĄGA NIE SATYSFAKCJI DZ IĘ KI DO BRZE PRO SP ERUJĄ CE J PRA KTYCE
Zarządzanie czasem
Wiedzieć, kiedy przestać: jeżeli najważniejsza jest wiedza, gdzie zacząć masaż, to
wiedza, kiedy go skończyć, może być druga w kolejności. Tę zdolność możemy po
dzielić na dwie kategorie:
. Wiedzieć, kiedy osiągnęliście swój cel - jednym z najbardziej denerwujących
pacjenta aspektów masażu może być to, iż terapeuta pracuje w jakimś miejscu tak,
iakby wciąż stanowiło ono problem, mimo że jest już rozluźnione. Oprócz stra-
rv czasu ten nawyk może nawet doprowadzić do utraty równowagi mięśniowo-
-szkieletowej ciała i spowodować, że pacjent będzie miał wrażenie, iż wykonujecie
rutynowy masaż, nie wyczuwając jego potrzeb. Stańcie się wrażliwi na „topnienie”
mięśnia i uwolnienie nawyków postawy i idźcie dalej, gdy praca w danym miejscu
dobiegnie końca. - : v- • v
• Wiedzieć, kiedy zrezygnować - jednakowo frustrująca dla pacjenta jest sytuacja,
gdy terapeuta kontynuuje masaż, często bolesny, przez długi czas w miejscu, które
nie jest „gotowe” na uwolnienie. Czasami terapeuci stosują zwiększający się nacisk,
mając nadzieję na zwycięstwo w bitwie z opornym mięśniem. To może być nie tyl
ko stratą czasu, ale również spowodować u pacjenta siniaki, a także to, że będzie
odczuwał utrzymujący się dyskomfort lub pogorszenie objawów. Jeżeli cztero- lub
pięciominutowa praca na jednym obszarze nie daje poprawy, to jest wątpliwe, by
279
MA SAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W IZU A LN Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
280
o s ią g a n ie saty sfa k cji d z ię k i d o b r z e p r o s p e r u ją c e j p r a k t y c e
tak aby ich stopy wystawały poza krawędź stołu, usunięcie podpórki spod głowy, tak
aby można było pracować z kręgosłupem w rotacji i w zgięciu bocznym w pozycji
leżenia przodem, zwiększy możliwości terapii, która okaże się znacznie ważniejsza
niż dyskomfort, który mogą odczuwać niektórzy masażyści, prosząc pacjenta, aby
zmienił ułożenie ciała. Sami przekonacie się, że pacjenci są bardzo otwarci na zmia
ny, gdy odczuwają korzyści płynące z masażu w różnych pozycjach.
281
MASA Ż T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W IZ U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Nawilżenie: większość terapeutów używa zbyt dużo środka nawilżającego lub wy
biera zły jego rodzaj. Prawdopodobnie najważniejszą różnicą pomiędzy masażem
rozluźniającym a masażem tkanek głębokich lub pracą mięśniowo-powięziową jest
skupienie się na chwytaniu i rozciąganiu tkanki, a nie ślizganiu się nad nią. Kluczo
we staje się więc używanie bardzo małej ilości nawilżenia (emulsje są często lepsze
niż olejek); rozważcie używanie produktu, który konsystencją przypomina pastę
do butów i zawiera wosk pszczeli.
Postawa jeźdźca: wielu nauczycieli dziwi się, że niektórzy studenci ciągle przyjmu
ją postawę ze zgiętymi znacznie kolanami, miednicą wciągniętą i obiema stopam:
ustawionymi równolegle do ciała. Powinniście się pochylić w kierunku ruchu, ko
rzystając ze swego ciężaru ciała, tak aby siła pozioma pochodziła z waszych koń
czyn dolnych, jedna stopa powinna być przesunięta do tyłu w celu zapewnienia
siły ruchu. Gdy będziecie właściwie używać swojego ciężaru ciała, a nie wysiłku
mięśniowego, to gdyby nagle pociągnięto wasze ręce, upadniecie na pacjenta. Po
stawa jeźdźca jest użyteczna w sztukach walki, bo pozwala na ugruntowanie ener
gii poprzez stopy, ale jest nieskuteczna w pracy z tkankami głębokimi, ponieważ
uniemożliwia przeniesienie ciężaru ciała na kończyny górne. Brak wykorzystania
swojego ciężaru wymusza użycie siły mięśniowej, co nie będzie dobrze przyjmo
wane przez pacjenta i może was narazić na urazy.
Z łokci i kostek korzystajcie tylko w pracy głębokiej: umożliwiają one proste i skuteczne
sposoby pracy z tkanką i są jak najbardziej właściwe do masażu delikatnego, gdyż
zapewniają techniczną przewagę nad dłońmi. Jeżeli trochę poćwiczycie, wasze łok
cie mogą stać się prawie tak czułe jak palce.
282
o s ią g a n ie sa ty sfa k cji d z ię k i d o b r z e p r o s p e r u ją c e j p r a k t y c e
Wybór słowa „zawód” zamiast „biznes” jest celowy, W przypadku niektórych osób
konieczność zapewnienia środków do życia wymaga początkowego skupienia się
na sprawach biznesowych i odłożenia na później wzniosłych celów swojej profesji.
Tworzenie gabinetu jest ciężką pracą i wymaga zdolności, które mogą mieć mało
wspólnego z umiejętnościami z dziedziny masażu. Na przykład konieczne jest po
zyskiwanie pacjentów nie tylko wśród swoich przyjaciół.
Wielu młodych terapeutów zaczyna swoją praktykę od pracy w centrum od-
r.owy biologicznej, gabinecie chiropraktyka Jub w innym podobnym miejscu. To
■est świetny sposób, aby zdobyć doświadczenie, dzięki możliwości masowania wie
cu różnych ludzi, i wy szlifować umiejętności, których nauczyliście się w szkole. Nie
musicie się troszczyć o urządzanie gabinetu, pozyskiwanie pacjentów i początkowe
•■wdatki związane z otwieraniem gabinetu. Centra odnowy biologicznej zapewniają
względnie stały przychód, czasami oferują ubezpieczenie zdrowotne, urlopy i bez
płatne członkostwo w swoich klubach. Zaletą jest również miła atmosfera pracy
z grupą przyjaciół o podobnych zainteresowaniach.
Pewne elementy tej pracy mogą jednak utrudniać przejście do bardziej docho
dowej i satysfakcjonującej prywatnej praktyki. Największym niebezpieczeństwem
jest „wypalenie się”. Rzadko widzę, by terapeuci pracowali w centrum odnowy bio
logicznej dłużej niż pięć lat. Oczywiście terapeuta otrzymuje tylko procent tego,
co pacjent płaci. Aby zapewnić sobie wystarczające dochody, konieczna jest praca
z około dwukrotnie większą liczbą pacjentów. W związku z tym wielu terapeutów
przepracowuje się, doznaje urazów i rozczarowuje się, gdy wałczy o przetrwanie jak
postacie z powieści Charlesa Dickensa.
Jeszcze jednym problemem dotyczącym pracy w czyjejś firmie jest prawdo
podobieństwo ograniczenia szans wyrażenia swojej indywidualności. W centrum
283
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO T E C H N I K A C H
284
o s ią g a n ie sa ty sfa k cji d zid k i d o b r z e p r o s p e r u ją c e j p r a k t y c e
Jak wspomniano na początku tej części, praca dla kogoś innego ma wiele za
let - to może być dokładnie to, co sobie wymarzyliście. Jednak jeżeli macie aspiracje
przyjmowania swoich własnych pacjentów, poświęćcie czas i energię, aby osiągnąć
ten cel. Dzięki temu będziecie mogli stwierdzić, że realizujecie się w swoim zawo
dzie, a nie tylko pracujecie.
Większość z nas chce mieć poczucie, że staramy się być najlepsi, jak to tylko możli
we - z rozwojem przychodzi pewność siebie. Jednym z najbardziej interesujących
zjawisk, z jakim się zetknąłem podczas moich prób kontynuowania nauki i jakie
teraz dostrzegam u studentów, jest nagła, często cudowna zmiana na lepsze w ich
prywatnej praktyce, zachodząca po wzięciu udziału w kursie uczącym nowych
umiejętności. Po zajęciach studenci dzwonią, aby powiedzieć, że nagle przychodzą
do nich nowi pacjenci, którzy pojawiają się nie wiadomo skąd. Mam nadzieję, że
studenci zyskują na kursach nowe umiejętności, co sprawia, że stają się lepszymi
masażystami, natomiast jestem zupełnie pewny, że wzrost pewności siebie i poczu
cia własnej wartości, który towarzyszy procesowi uczenia się, również jest istotnym
czynnikiem przyciągającym pacjentów. Mimo wszystko wielu terapeutów rzadko
uczestniczy w kursach podyplomowych.
Czasami przeszkodą w rozwoju i uczeniu się może być wewnętrzne nastawie
nie, a nie brak zainteresowania. Wydaje się, że wielu młodych masażystów zamiast
czuć zadowolenie, nieco lęka się powrotu do nauki. Trudności w zakładaniu indy
widualnej praktyki masażu mogą negatywnie wpływać na energię terapeuty i jego
pewność siebie. Wyjście ze swojej wygodnej strefy i stawienie czoła czasami zastra
szającej perspektywie przekonania się, że istnieje w naszej pracy obszar rozwoju
i poprawy, może być onieśmielające. Lata współzawodnictwa w systemie edukacji
sprawiły, że wielu z nas patrzy na kursy jak na wywołujący niepokój test umiejęt
ności i wiedzy, a nie jak na narzędzie rozwoju.
Wyobraźcie sobie, że rozważacie kupno akcji w jakiejś spółce i odkrywacie, że
nie przeznaczyła ona żadnych pieniędzy na „badania i rozwój”. Czy chcielibyście
zainwestować w tak nieprzezorną spółkę? Niektórzy masażyści robią dokładnie
to samo, nie podejmując się rozwijania swoich umiejętności, lecz oczekując, że ich
praktyka będzie się cieszyła powodzeniem. Podstawowe wykształcenie, niezależ
nie od tego, czy zdobyliście je dzięki stu pięćdziesięciu godzinom ćwiczeń, czy ty-
siącgodzinnemu certyfikowanemu programowi, może tylko zapoczątkować drogę
do sukcesu. Uczenie się pracy z ciałem jest stopniowym procesem i najlepiej, gdy
285
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . W IZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Wyróżnianie się
Aby praktyka odnosiła sukcesy, musimy stawić czoła ogromnej konkurencji, nie tylko
zawodów medycznych i rozmaitych uzdrawiaczy, lecz również naszych kolegów. Jed
nym z kluczy do cieszącej się powodzeniem i przynoszącej satysfakcję praktyki jest
wyróżnianie się z grona rosnącej liczby innych masażystów. Możecie tego dokonać,
będąc „lepszymi” niż konkurencja, ale określenie „lepszymi” jest subiektywne i nie
gwarantuje sukcesu. Tym, co odróżni was od tych, którzy praktykują masaż ogólny
nie tyle jest bycie lepszym, lecz innym. Żeby stać się innym, powinniście doskonalić
konkretne umiejętności, które odróżnią was od pozostałych terapeutów, to znaczy
nie tylko uczestniczyć w kursach, ale stosować to, czego się nauczyliście.
Często widzę kończących zajęcia studentów, którzy są podekscytowani swoja
nową wiedzą i pełni nadziei na pozytywne zmiany w ich życiu zawodowym. Mogą
posiadać lepsze wyczucie warstw ciała i tego, jakich narzędzi użyć, aby umożliwić
sobie głębszą i bardziej skuteczną pracę. Potrafią pracować z mniejszym wysiłkiem
i większą wrażliwością, a jednocześnie są mniej podatni na urazy. Potrafią wykorc. -
wać znacznie lepsze masaże, ale w niektórych przypadkach to wcale nie przekłada
się na lepiej prosperującą praktykę.
Przez lata zastanawiałem się, dlaczego to przytrafiało się pewnym studentom,
podczas gdy inni mówili o natychmiastowej i gwałtownej poprawie zdolności po
zyskiwania nowych pacjentów, co przypisali swoim poszerzonym umiejętnościom.
W końcu okazało się, że studenci, którzy zauważyli istotną poprawę w rozwoju ga
binetu, naprawdę pracowali różnymi nowymi technikami. Prosili swoich pacjentów
aby podczas masażu obracali się na bok, pracowali ze stawami, żeby zwiększyć ich
ruchomość, oraz stosowali wolniejsze ruchy. Co najważniejsze, ustrzegli się przed
próbą „wygrania z czasem”, czyli poświęcenia jednakowej uwagi całemu ciału pod
czas jednej krótkiej sesji lub leczenia każdego pacjenta w taki sam sposób.
Wykonując nadal swój masaż ogólny całego ciała, terapeuci ci zaczęli skupiać
się na dwóch lub trzech miejscach, które wymagały dodatkowej uwagi podczas
286
OSIĄGA NIE SATYSFAKCJI DZ IĘ KI D O BRZE PR OSP ERUJĄ CEJ PRAKTYCE
każdego masażu. Pacjenci od razu zauważyli różnicę w sposobie ich pracy, zaczęli
regularnie umawiać się na zabiegi i przysyłać swoich przyjaciół. Wielu masażystów
przytaczało komentarze pacjentów: „Nigdy wcześniej nie miałem takiego masażu”.
Wkrótce masażyści ci zyskali taką popularność, że ich stali pacjenci i osoby, które
oni przysyłali, zapisywali się do nich z wyprzedzeniem.
Więc co z tymi terapeutami, w przypadku których nowe umiejętności wydają się
mieć niewielki wpływ na rozwój ich gabinetów? Stało się jasne, że większość tych stu
dentów, nawet jeżeli zwiększyli swe umiejętności, wprowadziła bardzo małe zmiany
w sposobie swojej pracy. Wielu wyraziło wahanie lub opór, aby poprosić pacjentów
o aktywny udział w procesie masażu poprzez przemieszczanie się do różnych po
zycji. Nigdy nie poprosili pacjenta o aktywne poruszanie kończynami, aby zmienić
mięśniowe nawyki ruchowe, lub nigdy nie poświęcili dostatecznie wiele czasu, żeby
uwolnić kręgi lub żebra, które nie poruszały się swobodnie. Masażyści ci usiłowali
pracować, ciągle zwracając jednakową uwagę na każdą część ciała, zaniedbując klu
czowe punkty napięcia z powodu potrzeby doprowadzenia masażu do końca.
Co najważniejsze, ci terapeuci wykonywali ciągle w zasadzie ten sam masaż,
aczkolwiek lepiej niż dotychczas. Większość, chociaż nauczyła się użycia nowych
narzędzi, lękała się tego z powodu zablokowania przez sztywne wyobrażenie, jak
powinien wyglądać masaż. Opierając się na modelu, którego ci terapeuci nauczyli
się na pierwszym kursie masażu, szkodzili samym sobie, narzucając ten model ma
sażu całego ciała swoim pacjentom. Bali się, że ich pacjenci pomyśleliby, że „nowy
masaż” jest dziwny i inny, nie wierzyli, że nowe umiejętności i sposoby pracy by
łyby docenione.
© W zasadzie szkodzili samym sobie, martwiąc się, że będą „inni” , podczas gdy właśnie
to pozwoliłoby im odróżnić się i wynieść ponad masażystów, którzy wykonują właściwie
ten sam masaż.
Masaż ogólny
Chaitow, Leon. Muscle Energy Techniques with c d - r o m . 3rd ed. Oxford, England:
Churchill Livingstone,2 0 0 6 . is b n - io : 0443101140, iSBN-13:978-0443101144; 79,95 u s d .
Ten obszerny tekst opisuje teorię i praktykę „technik energii mięśniowej” ( m e t -
Muscle Energy Techniques). Przedstawia techniki manipulacji, w których pacjent,
kierowany przez terapeutę, aktywnie wykonuje ruchy przeciwko jego wyraźne
mu oporowi. Te techniki łączą się z innymi sposobami leczenia w fizjoterapii,
osteopatii, chiropraktyce i medycynie manualnej. To świetna książka, nie tylko
z powodu przedstawionych w niej technik, ale również dlatego że pomaga zrozu
mieć kinezjologię.
Chaitow, Leon, Graeme Chambers, and Viola M. Frymann. Palpation and As
sessment Skills. 2nd ed. Oxford, England: Churchill Livingstone, 2 0 0 3 . i s b n - i o :
0443072183, iSBN -13:978-0443072185; 71,95 USD.
To wspaniały podręcznik do nauki palpacji i oceny dysfunkcji mięśniowych
i szkieletowych.
Clay, James H., and David M. Pounds. Basic Clinical Massage Therapy: Integrating
Anatomy and Treatment, l w w Massage Therapy 8c Bodywork Series. Philadelphia:
Lippincott Williams & Wilkins, 2002. i s b n - io : 0683306537, ISBN-13:978-0781756778;
52,52 USD.
Czytelne zdjęcia anatomiczne przedstawiające ułożenie rąk terapeuty w trak
cie wykonywania zabiegu tworzą bardzo przystępny podręcznik nadający się za
równo jako pomoc na zajęciach dydaktycznych, jak i do użytku własnego. Książka
bardzo obszernie opisuje konkretne techniki kliniczne, takie jak: kompresja, tech
niki mięśniowo-powięziowe i masaż poprzeczny.
MA SAŻ T K A N E K G Ł Ę B O K I C H . W I Z U A L N Y P R Z E W O D N I K PO T E C H N I K A C H
Davies, Clair, Amber Davies, and David G. Simons. The Trigger Point Therapy Work
book: Your Self-Treatment Guide fo r Pain Relief 2nd ed. Oakland, c a : New Har
binger Publications, 2 0 0 4 . is b n - io : 1572243759, ISBN-13: 978-1572243750; 19,95 usd.
To jest następna klasyczna pozycja o pracy z ciałem, przydatna zarówno dla te
rapeutów, jak i pacjentów z różnorodnymi dolegliwościami. Napisana jasno i zrozu
miale dla laików, ale również bardzo przydatna dla terapeutów zarówno do leczenia,
jak i edukacji pacjenta.
Juhan, Dean t. Job's Body: A Handbook for Bodywork. 3rd ed. Barrytown, n y : Station
Hill Press, 2002. i s b n - i o : 1581770995, ISBN-13:978-1581770995; 39,95 u s d .
Tę pozycję można uważać za pierwszy podręcznik masażu, zarówno dla prak
tyków, jak i ogółu społeczeństwa. Podręcznik nie o tym „jak robić”, bogaty filozo
ficznie, posiada również dobrze udokumentowane podstawy naukowe - od biologii
komórki do neurofizjologii i fizyki. Świetna książka pomagająca w zrozumieniu
umysłu i ciała oraz wzajemnych relacji pomiędzy nimi.
McIntosh, Nina, and Mari Gayati Stein. The Educated Heart: Professional Guide
lines fo r Massage Therapists, Bodyworkers and Movement Teachers. Reprint ed.
SUGEROWANA LITERATURA
Rolf, Ida R Rolfing: Reestablishing the Natural Alignment and Structural Inte
gration o f the Human Body fo r Vitality and Well-Being. Revised edition. Roche
ster, v t : Healing Arts Press, 1989. i s b n - i o : 0892813350, ISBN-13: 978-0892813353;
24.95 USD.
Razem z Jobs Body i Awareness Through Movement ta książka stała się prze
łomem i dziś stanowi klasyczną pozycję w dziedzinie pracy z ciałem. Ida Rolf po
czyniła znaczne starania, aby nie ujawnić swoich szczegółowych planów leczenia,
ale wiadomości na temat anatomii powięzi i napięć posturalnych będą przydatne
dla każdego masażysty. Warto mieć tę książkę w swej domowej bibliotece chociaż
by z powodu jej wartości historycznej.
Simons, David G., Janet G. Travell, Lois S. Simons, and Barbara D. Cummings. Travell
& Simons’ Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual. 2nd ed.
Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 1999. is b n - io : 0683307711, ISBN-13:
9 78-0683307719; 194,95 USD.
291
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALN Y P R Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
Mobilizacje kręgosłupa
Maitland, Jalfrey, and Kelley Kirkpatrick. Spinal Manipulation Made Simple: A Ma
nual o f Soft Tissue Techniques. Berkeley, c a : North Atlantic Books, 2001. is b n -io :
292
SUGEROWANA LITERATURA
Chatz, Mary Pullig. Back Care Basics: A Doctors Gentle Yoga Program fo r Back
and Neck Pain Relief Berkeley, c a : Rodmell Press, 1992. i s b n - i o : 0962713821, i s b n -
13:978-0962713828; 21,95 USD.
Wspaniały podręcznik. Warto zakupić kilka egzemplarzy, by móc je wypoży
czać pacjentom. Niezmiernie ważne w pracy masażysty jest dostarczanie pacjentom
właściwych źródeł informacji, które będą służyły ich własnej profilaktyce i autote-
rapii poza waszym gabinetem, albo samodzielne instruowanie pacjentów, jak bez
piecznie i efektywnie się rozciągać, lub kierowanie ich w stronę zrozumienia swojego
ciała poprzez zgłębienie tajników jogi albo innego systemu autoterapii. Ta książka
zawiera wskazówki służące utrzymaniu się w dobrym samopoczuciu, jak również
bezpieczne i skuteczne pomysły ćwiczeń na konkretne dolegliwości związane z krę
gosłupem lędźwiowym i szyjnym.
Johnson, Jim, and Scott D. Boden. The Multifidus Back Pain Solution: Simple Exer
cises That Target the Muscles That Count. Oakland, c a : New Harbinger Publica
tions, 2002. is b n - io : 1572242787, iSBN -13:978-1572242784; 12,95 USD.
Ta książka pozwala zrozumieć ból krzyża pochodzenia mięśniowego, co może
okazać się interesujące dla terapeutów, ale jest przede wszystkim skierowana do
ogółu społeczeństwa jako wskazówka do autoterapii. Świetna pozycja do wypoży
czania lub sprzedawania pacjentom.
McKenzie, Robin A. Treat Your Own Back. 6th ed. Orthopedic Physical Therapy
Product, 2 0 0 6 . i s b n - i o : 0958269238, isB N -13:978-095 8 2 6 9 2 3 0 ; 1 0 ,0 0 USD.
293
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
McKenzie, Robin A. Treat Your Own Neck. 3rd ed. Orthopedic Physical Therapy
Product, 1997. ISB N -10:0 4 7 3 0 0 2 0 9 4 , ISBN-13:9 7 8 -0 4 7 3 0 0 2 0 9 1 ; 1 0 ,00 USD.
Równie ważne jak masaż w łagodzeniu dolegliwości bólowych kręgosłupa
lędźwiowego i szyjnego jest nauczanie pacjenta samodzielnych ćwiczeń. Obie te
książki są wyśmienite do autoterapii pacjenta. Nowsza edycja opisuje bardziej szcze
gółowo anatomiczne przesłanki przemawiające za ich wykonywaniem. Te pod
ręczniki pomogły tysiącom ludzi, którzy dzięki nim poradzili sobie z poważnymi
problemami z kręgosłupem.
Anatomia i Fizjologia
Biel, Andrew R., and Robin Dorn. Trail Guide to the Body: How to Locate M u
scles, Bones, and More. 3rd ed. Boulder, c o : Books od Discovery, 2005. i s b n - i o :
0965853454» ISBN -13:978-0965853453; 52,95 USD.
Ta ciesząca się uznaniem książka jest świetna zarówno do nauki anatomii, jak i po
wtórki, a znajdujące się w niej wskazówki dotyczące metod badania palpacyjnego po
prawią precyzję terapii. Oferuje wspaniałe ilustracje, łącząc koncepcje pracy z ciałem
z anatomią człowieka, i sprawia, że nauka anatomii staje się interesująca i przyjem
na. Autor proponuje również wiele innych pomocy, takich jak plansze i inne książki.
McMinn, R.M.H., R.T. Hutchings, J. Pedington i P.H. Abrahams. Color Atlas o f Hu
man Anatomy. Reprint ed. St. Louis, m o : Mosby-Year Book, 1993. i s b n - i o : 0815158513,
ISBN-13: 978-0815158516; 4 6 USD.
Mój ulubiony atlas anatomiczny, który zawiera wyjątkowe preparaty sekcyj
ne i zdjęcia. Prawie tak jakbyście uczyli się na zwłokach; ta lektura zwiększy wasze
294
SUGEROWANA LITERAT
zrozumienie ciała, jak również waszych pacjentów. Moi pacjenci zawsze są zdumieni
i wdzięczni, kiedy pokazuję im anatomiczne struktury, na których pracuję. Mia
łem kilka przypadków, że pacjenci byli tak zainteresowani atlasem, że zakupili go
dla siebie.
Netter, Frank H. Atlas o f Human Anatomy. 3rd ed. Oxford, England: W.B. Saunders,
2002. ISB N -10:1929007116, ISBN-13:978-1416033851; 72,95 USD.
Wspaniały atlas do nauki medycyny jako źródło kliniczne i edukacyjne dla pa
cjenta. Nie tylko zawiera świetne opisy, ale również ponadczasowe i prawdziwie ar
tystyczne, ręcznie wykonane ilustracje. Zatrzymasz tę książkę dla siebie na zawsze.
Powers, Scott K., and Edward T. Howley. Exercise Physiology: Theory and Appli
cation to Fitness and Performance. 6th ed. New York: McGraw-Hill Humanities/
Social Sciences/Languages, 2 0 0 6 . i s b n -io : 00 7 3 0 2 8 6 3 0 , ISBN-13: 978-007 2 8 7 8 6 5 3 ;
9 2 ,5 0 USD.
299
MASAŻ TKANEK GŁĘBOKICH. WIZUALNY PRZEWODNIK PO TECHNIKACH
mięśnie pacjenci
przykręgowe 136,137 , odległość pracy z 64-66
, przyczepy ścięgniste 54 , pierwsze spotkanie z 200-203,206
.skrócenie 74-77 , pozycja w masażu 95-100,269-270,
strzałkowe 107 280-281
, tkanka kontra 63 .przykrywanie 40,281
.„topienie się” 66 , związek pomiędzy terapeutą i 205-206
.uwalnianie 73-74 palce, używanie 81-82,84
.wydłużanie 70,75,76,77 pasmo biodrowo-piszczelowe 119,120,
, zahacz i rozciągnij 69-70,77 222-224,233
pęczek nerwowo-naczyniowy 47,48
nadgarstek pieprzyki 189,190-191
.prostowniki 159 piersi, rak 191-192
, zespół cieśni kanału nadgarstka 236-237 pięść, używanie 85-88,90
.zginacze 159 pn f , rozciąganie 104,254-255
nawilżanie 53-54,282 poczucie własnej wartości 285-286
nerki 49,50,97 poddanie 62
nerw poduszki 188
kulszowy 49,50,97,245 postawa 186,188,264-267
łokciowy 47,48 postawa jeźdźca 282
piętowy boczny 49,50,51 powięź lędźwiowa 272
pośrodkowy 47,48 pozycja leżenia na boku 95-97,99
skórny boczny uda 47,48,51 pozycje nawykowe podczas snu 185,188
strzałkowy wspólny 49,50 prywatne nauczanie 60
nerwy przechylanie miednicy 242
, bezpieczeństwo i 45 przeciwwskazania 44
pośladkowe skórne 49,50 przedramię
niesteroidowe leki przeciwzapalne .rozciąganie 236
(n slpz ) 201 .używanie 88-90
.wzmacnianie 235
oczekiwania, zbyt wygórowane 199-200 przykrywanie 40,281
oddychanie 132-134 przywodziciele
przeponą 133 .anatomia 113
odwodziciele .praca z 116,224-225
.pracaz 98-99,119-120 .rozciąganie 233
.wzmacnianie 231 .wzmacnianie 230
olejki 53-54,282
rachunki 209-210,258
pacha 47,48 radzenie sobie z problemami klinicznymi
pacjenci , biurokracja 200,206-208
, napięcie i nawyki utrzymania 56-57 .korzyści 196-198
INDEKS
301
MASAŻ TKANEK G Ł Ę B O K IC H . WIZUALNY PR Z E W O D N IK PO T E C H N I K A C H
tętnica zapalenie
pachowa 47,48 ścięgna 50,202-203,234
szyjna wspólna 46,47,51 zarządzanie czasem 279-280
tkanka zatoka szyjna 46,47,50
, kompresja kontra rozciąganie 63 zaufanie we własne siły, brak 199-200,
, mięśnie kontra 63 285-286
, ograniczony ruch 75 zawód masażysty zob. też masaż
.rozluźnienie 66 , nauka masażu i 59-60,278,285-286
trójkąt udowy 47,48,51 , poczucie własnej wartości i 285-286
.problemyz 280-283
ubezpieczenia 200,209-210 , spełnienie się poprzez wyrażenie samego
uda 112-120 siebie 277-278,287-288
urazy zob. też radzenie sobie .wchodzeniew 283-285
z problemami klinicznymi , wyróżnianie się 286-287
pacjentów 200-203 , zarządzanie czasem i 279-280
terapeutów 56,57,69,80-81 zdrowie psychiczne 192-193
utrwalony wdechowy nawyk zespół mięśnia gruszkowatego 246
oddychania 132 zmiany skórne 189
utrwalony wydechowy nawyk
oddychania 132 żebra
pierwsze 165-166
wątroba 47,48,51 .praca z 136-137
węzły chłonne 47,48,49,51 wolne 49,50,97
więzadło żuchwa 174-180
biodrowo-lędźwiowe 126 żyła, pachowa 47,48
krzyżowo-guzowe 125 żyły
wlot klatki piersiowej 46,47,51 , bezpieczeństwo i 44-45
wolne żebra 49,50,97 .żylaki 45,49
wypalenie się 57,69,283
wyrażanie samego siebie 287-288
wyrostek
mieczykowaty 47,48
robaczkowy 47,48
sutkowaty 84,173
wzajemne wyhamowanie 268