‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬

‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫ارائه رابطه ای جدید بین سیستم های طبقه بندی ‪ RMR‬و ‪GSI‬‬

‫غیبثالذیي یبسی تلصالی ‪ ،1‬ؿْشام هَػَی ‪،2‬‬

‫‪Ghias.yari@gmail.com‬‬‫‪ -1‬وبسؿٌبع اسؿذ خبن ٍ پی‪ ،‬هذسع داًـگبُ آصاد اػالهی ٍاحذ یبػَد‪،‬‬
‫‪ -2‬وبسؿٌبع اسؿذ خبن ٍ پی‪ ،‬داًـگبُ آصاد اػالهی ٍاحذ ًزف آثبد ‪spain1365@yahoo.com ،‬‬

‫چکیده‬
‫اسصیبثی كحیح اص ٍضؼیت تَدُػٌگ دس اسائِ عشحّبی اٍلیِ ٍ اهىبىػٌزی پشٍطُّبی ػوشاًی ٍ ػبصُّبی هٌْذػی ًظیش تًَلّب ًمـی‬
‫اػبػی داسد‪ .‬سٍؽّبی هختلف عجمِثٌذی تَدُػٌگ ثشای ایي هٌظَس هَسد اػتفبدُ لشاس گشفتِ ٍ ثب هزوَػِای اص ػولیبت كحشایی ٍ‬
‫آصهبیـگبّی‪ ،‬تَكیفی ووی ٍ ویفی اص تَدُػٌگ هَرَد اسائِ هیدٌّذ‪ .‬گبّی اٍلبت ثِ دلیل ووجَد دادُّبی هَرَد‪ّ ،‬نچٌیي ػاللِ هٌْذػبى‬
‫ثِ اػتفبدُ اص سٍاثظ سیبضی رْت دٍسی اص هحذٍدیتّبی وبسّبی ػولی ٍ وٌتشل سٍصاًِ ثخؾّبی اًزبم ؿذُ اص پشٍطُ‪ ،‬سٍاثظ ثیي ػیؼتنّبی‬
‫عجمِثٌذی هیتَاًذ ثؼیبس هفیذ ٍالغ گشدد‪ .‬اص رولِ سٍؽّبی عجمِثٌذی پشوبسثشد دس هٌْذػی ػٌگ هیتَاى ثِ ‪ GSI ٍ RMR‬اؿبسُ ًوَد؛‬
‫وِ دس ایي تحمیك ضوي اؿبسُ ثِ ایي دٍ سدُثٌذی ٍ هشٍسی ثش سٍاثظ هَرَد ثیي آىّب‪ ،‬ثباػتفبدُ اص ثبًه اعالػبت گشدآٍسی ؿذُ اص همبالت‬
‫هؼتجش اسائِ ؿذُ دس ًمبط هختلف دًیب‪ ،‬سٍاثظ هختلف تَاًی‪ً ،‬وبیی‪ ،‬لگبسیتوی ٍ چٌذرولِایّبی ثب دسربت هختلف ثشای تؼییي ثْتشیي ساثغِ ثیي‬
‫ایي دٍ ػیؼتن سدُثٌذی هَسد اػتفبدُ لشاس گشفتِ ٍ دس ًْبیت ساثغِای رذیذ ثب ضشیت ّنثؼتگی هٌبػت ثیي آىّب اسائِ گشدیذُ اػت‪.‬‬

‫کلمات کليدي‪ :‬ردُبٌذی‪ ،‬تَدُ سٌگ‪ّ ،‬نبستگی‪GSI ،RMR ،‬‬

‫‪ .1‬مقدمه‬
‫ثؼیبسی اص ػبصُ ّبی هٌْذػی اغلت یب ثش سٍی ػغح صهیي‪ ٍ ،‬یب ثب حفبسی وِ دس هحیظ ّبی صیش صهیٌی كَست هی گیشد دسٍى صهیي ثٌب هی‬
‫ؿًَذ‪ .‬هؼوَال ایي ػبصُ ّب ثِ احتوبل ثؼیبس صیبد دس توبع ثب هحیظ ّبی ػٌگی‪ ،‬ؿبهل ػٌگ ّبی ثذٍى دسصُ ٍ تَدُػٌگّبی دسصُداس هیثبؿٌذ‪ .‬اص‬
‫ایيسٍ ثشای عشاحی ایوي ٍ التلبدی فٌذاػیَىّبی ایي ػبصُّب ٍ ّویي عَس اسائِ سٍؽ حفبسی ٍ ػیؼتن ًگْذاسی هٌبػت ثشای فضبّبی صیشصهیٌی‬
‫ًظیش تًَلّب‪ ،‬اسصیبثی هٌبػت اص خلَكیبت‪ ،‬سفتبس تغییشؿىلی ٍ همبٍهتی هحیظ ػٌگی هَرَد‪ ،‬تحت تٌؾّبی ٍاسدُ‪ ،‬الصم ٍ ضشٍسی اػت‪ .‬یىی اص‬
‫ساُّبی دػتیبثی ثِ خلَكیبت تَدُػٌگّب رْت عشاحیّبی هٌْذػی (عشاحی تزشثی‪ ،‬تحلیلی ٍ ػذدی)‪ ،‬اػتفبدُ اص سٍؽّبی هختلف عجمِ‪-‬‬
‫ثٌذی تَدُػٌگ هیثبؿذ[‪.]1‬‬
‫عجمِثٌذی ػٌگ‪ ،‬ثِ ٍیظُ دس عشاحی ػیؼتن ًگْذاسی ثشای فضبّبی صیشصهیٌی‪ ،‬اػتخَاىثٌذی اكلی عشاحیّبی تزشثی سا تـىیل دادُ ٍ ثب تَرِ‬
‫ثِ رذاٍل اسائِ ؿذُ اص آىّب ٍ ّوچٌیي سٍاثظ تزشثی هَرَد ثشای هحبػجِ پبساهتشّبی طئَهىبًیىی تَدُػٌگ‪ ،‬تبهیي وٌٌذُ دادُّبی هٌبػت ثشای‬
‫عشاحیّبی تحلیلی ٍ ػذدی هیثبؿٌذ[‪ .]2‬اص ایيسٍ عجمِ ثٌذیّبی هٌْذػی ػٌگ ثِ عَس گؼتشدُای دس هشاحل اٍلیِ عشاحی هَسد اػتفبدُ لشاس هی‪-‬‬
‫گیشًذ ٍ اگش ثِ عَس كحیح ثِ وبس گشفتِ ؿًَذ هیتَاًذ اثضاس تَاًوٌذی ثشای تخویي پبیذاسی تَدُػٌگ‪ ،‬اسائِ ػیؼتن ًگْذاسی هٌبػت ثشای فضبّبی‬
‫صیشصهیٌی ٍ ّوچٌیي پیؾثیٌی خلَكیبت سفتبسی تَدُػٌگ ثبؿذ[‪.]3‬‬
‫اص هیبى عجمِثٌذیّبی اسائِ ؿذُ‪ ،‬عجمِ ثٌذی هٌبػت آى اػت وِ ربهغ ٍ داسای وبسایی ثبؿذ‪ ،‬یؼٌی توبم اًَاع ػٌگّب سا ؿبهل ؿَد ٍ هٌغمی‬
‫ثَدى وویتّبی آى ٍ حؼبع ثَدى آىّب دس دلت عجمِثٌذی ٍ ثشآٍسد اّذاف فٌی اص آى عجمِثٌذی لبثل لجَل ثَدُ ٍ اهىبى اًذاصُگیشی التلبدی ٍ‬
‫تىٌَلَطیىی وویتّبی هَسد ًیبص دس عشاحی هَرَد ثبؿذ[‪ّ .]4‬وچٌیي اص آىرب وِ هفَْم عجمِثٌذی هٌْذػی ػٌگ وبهال ٍاضح ًیؼت‪ ،‬دس هشاحل‬
‫اٍلیِ یه پشٍطُ‪ ،‬ػیؼتنّبی عجمِثٌذی وِ دس آىّب اسصیبثی اص تَدُػٌگ هحیظ یِ كَست ووی اًزبم هیگیشد‪ ،‬هیتَاًذ سٍؽ هفیذی ثشای اسائِ‬
‫یه عشح اٍلیِ اص پشٍطُ هَسد ًظش ثبؿذ[‪ .]1‬اص ایي سٍ ثب تَرِ ثِ هَاسد روش ؿذُ‪ ٍ ،‬ثِ دلیل ایي وِ خلَكیبت هْن ٍ احشگزاس ثش سٍی سفتبس تَدُ ػٌگ‬
‫ّب دس ػیؼتن ّبی عجمِ ثٌذی ػٌگ ‪ RMR ٍ GSI‬دس ًظش گشفتِ ؿذُ اػت [‪ .]5‬ایي دٍ ػیؼتن سدُ ثٌذی ثِ عَس گؼتشدُ ای دس هٌْذػی‬
‫ػٌگ هَسد اػتفبدُ لشاس هی گیشًذ‪ .‬ایي ػیؼتن ّبی سدُ ثٌذی ثشای عشاحبى تًَل ٍ فضبّبی صیشصهیٌی اص هضایبی لبیل تَرْی ثشخَسداس اػت وِ‬
‫ثبػج ؿذُ اػت ثِ عَس ٍػیغ دس تًَل ػبصی اص آى ّب اػتفبدُ گشدد [‪.]3‬‬

‫‪1‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫ّش وذام اصػیؼتنّبی عجمِثٌذی ‪ ، RMR ٍ GSI‬اص چٌذ پبساهتش احش گزاس تـىیل ؿذُ وِ ّش یه ثِ ػغَحی تمؼین هی ؿًَذ‪ .‬ایي پبساهتشّب سا‬
‫هیتَاى ثب هزوَػِ ای اص ػولیبت كحشایی ٍ آصهبیـگبّی تخویي صد ٍ ثب تَرِ ثِ ایي وِ همذاس پبساهتش هَسد ًظش دس چِ ػغحی لشاس هیگیشد یه‬
‫اهتیبص ثِ آى تؼلك هیگیشد‪ .‬دس ًْبیت اهتیبصات ّوِ پبساهتشّبی هَحش ثب ّن روغ ؿذُ ٍ اهتیبص ًْبیی تَدُػٌگ دس ػیؼتن هَسد ًظش ثِ دػت هیآیذ‬
‫وِ اسصیبثی ویفی اص تَدُ ػٌگ هٌغمِ ٍ خَاف طئَهىبًیىی آى‪ ،‬ثِ ایي اهتیبص ثؼتگی داسد‪ .‬دس اغلت پشٍطُّب ثب هغبلؼبت صهیيؿٌبػی ٍ طئَتىٌیىی‪،‬‬
‫اعالػبت الصم ثشای تؼییي پبساهتشّبی هَسد ًظش روغآٍسی هیؿَد‪ .‬اهب گبّی ثِ دلیل ووجَد دادُّب‪ ،‬اهىبى اسصیبثی تَدُػٌگ دس ّش دٍ ػیؼتن سدُ‪-‬‬
‫ثٌذی ٍرَد ًذاسد‪ .‬دس چٌیي ؿشایغی سٍاثظ ٍ ّنثؼتگیّبی هٌبػت ثیي ایي دٍ عجمِثٌذی (ٍ ثمیِ عجمِثٌذیّبی تَدُػٌگ)‪ ،‬هیتَاًذ ثؼیبس هفیذ‬
‫ثَدُ ٍ ضوي اسصیبثی هٌبػت اص ٍضؼیت تَدُ ػٌگ‪ ،‬هٌزش ثِ اسائِ عشحی التلبدی ٍ ایوي خَاّذ ؿذ‪ .‬ثِ ػالٍُ‪ ،‬هٌْذػبى اغلت هـتبق ّؼتٌذ وِ اص‬
‫سٍاثظ سیبضی دس وبسّبیـبى اػتفبدُ وٌٌذ تب ثب هحذٍدیتّبی هشثَط ثِ وبسّبی ػولی سٍثشٍ ًـًَذ[‪ّ .]6‬نچٌیي ثب تؼشیف سٍاثظ ثیي دٍ ػیؼتن سدُ‪-‬‬
‫ثٌذی‪ ،‬هیتَاى لؼوتّبی اًزبم ؿذُ پشٍطُ سا ثِ عَس سٍصاًِ وٌتشل‪ ٍ ،‬اص كحت آىّب اعویٌبى حبكل ًوَدُ ٍ ثب اعویٌبى ثیـتشی ًؼجت ثِ اًتخبة‬
‫ػیؼتنّبی ًگْذاسی هَلت دس ؿشایظ خبف الذام ًوبیٌذ[‪.]7‬‬
‫دس ایي تحمیك ػؼی گشدیذُ وِ ثب اػتفبدُ اص ثبًه اعالػبتی تْیِ ؿذُ اص همبلِّبی هٌتـش ؿذُ دس وـَسّبی هختلف‪،‬وِ دس آىّب اص دٍ ػیؼتن‪-‬‬
‫عجمِثٌذی ‪ GSI ٍ RMR‬ثشای تؼییي ویفیت تَدُػٌگّب اػتفبدُ ؿذُ‪ ،‬ساثغِای رذیذ ثب ضشیت ّنثؼتگی هٌبػت ثیي ایي دٍ ػیؼتن عجمِثٌذی‬
‫اسائِ گشدد‪ .‬دس اداهِ ضوي اؿبسُ ثِ دٍ سٍؽ عجمِ ثٌذی ‪ ، GSI ٍ RMR‬ثب هشٍسی ثش سٍاثظ ٍ ّنثؼتگیّبیی وِ تبوٌَى ثیي ایي دٍ ػیؼتن اسائِ‬
‫گشدیذُ‪ ،‬ثب اًزبم ػولیبت آهبسی ثش سٍی دادُّبی هَرَد یه ساثغِ رذیذ ثیي ػیؼتنّبی عجمِثٌذی هَكَف اسائِ خَاّذ گشدیذ‪.‬‬

‫‪ .2‬طبقه بندی امتیاز توده سنگ (‪)RMR‬‬

‫سدُثٌذی تَدُػٌگ ‪ RMR‬ثشای اٍلیي ثبس تَػظ ثٌیبٍػىی دس ػبل ‪ 1973‬اسائِؿذُ [‪ ،]8‬وِ هجتٌی ثش تزشثیبت ٍی دس تًَلّبی ونػوك حفش‪-‬‬
‫ؿذُ دس ػٌگّبی سػَثی اػت[‪ .]9،10‬ثش اػبع ایي عجمِثٌذی‪ ،‬هی تَاى صهبى پبیذاسی فضبی حفبسی ؿذُ‪ ،‬هـخلبت هىبًیىی تَدُّبی ػٌگی‪،‬‬
‫ًَع ٍ همذاس حبئل هَسد ًیبص همغغ تًَل سا ثِ عَس تمشیجی اسصیبثی وشد‪ .‬دس اٍلیي ًؼخِ ‪ ، ،RMR‬اهىبى اسصیبثی عَل پبیذاس اص تًَل ٍ فضبّبی‬
‫صیشصهیٌی وِ ػیؼتن ًگْذاسی آى ًلت ًـذُ (فبكلِ ثیي ػیٌِ تًَل ٍ هشص همغؼی اص تًَل وِ ػیؼتن ًگْذاسی آى ًلت ؿذُ) ثشای ػٌگّبی‬
‫سػَثی حبٍی سع ٍ ؿیل وِ دس هؼشم آة ٍ تش ٍ خـه ؿذىّبی هتَالی لشاس داسد‪ٍ ،‬رَد داؿت [‪ ٍ ]11‬داسای ّـت پبساهتش احشگزاس ثَد‪.‬‬
‫دس ػبل ‪ 1974‬ثٌیبٍػىی ایي سدُ ثٌذی سا هَسد ثشسػی هزذد لشاس دادُ ٍ اٍلیي ًؼخِ اكالحی آى سا هؼشفی وشد وِ دس آى پبساهتشّبی َّاصگی‪،‬‬
‫تذاٍم ٍ ثبصؿذگی ًبپیَػتگیّب‪ ،‬تحت ػٌَاى یه پبساهتش رذاگبًِ ثِ ًبم ؿشایظ ًبپیَػتگیّب ثیبى گشدیذ ٍ دس هشصّب ًیض تغییشاتی كَست گشفت [‪.]12‬‬
‫اص ایي سٍ تؼذاد پبساهتشّب اص ّـت ثِ ؿؾ ػذد وبّؾ یبفت‪ .‬دس ػبل ‪ً 1976‬یض اكالحبتی تَػظ ثٌیبٍػىی دس ایي ػیؼتن سدُثٌذی اًزبم گشدیذ وِ‬
‫اص هْنتشیي آىّب هیتَاى ثِ اسئِ ػیؼتن ًگْذاسی ثشای تًَلّبی ًؼل اػجی ثب دّبًِ ‪ 10‬هتشی‪ ،‬وبّؾ دس ضخبهت ؿبتىشیت ٍ عَل پیچ ػٌگّب‪،‬‬
‫ٍ تغییش اهتیبص هشثَط ثِ تَدُ ػٌگ عجمِ اٍل اص ‪ 91-100‬ثِ ‪ 81-100‬سا ًیض هیتَاى ًبم ثشد [‪ .]13‬ثبصثیٌی ثؼذی ثش سٍی ‪ ،RMR‬دس ػبل‬
‫‪1979‬كَست گشفت ٍ عی آى تغییشاتی دس ؿشایظ ًبپیَػتگیّب ٍ آة صیشصهیٌی اػوبل ٍ ضشیت اكالح ثشای رْت ًبپیَػتگی دس تًَلّب‪ ،‬پیّب ٍ‬
‫ؿیشٍاًیّب هؼشفی ؿذ [‪ .]14‬دس ػبلّبی ثؼذ ثب اسائِ گشافّبی تىویلی ٍ تَكیف پبساهتشّبی تذاٍم ٍ فبكلِداسی ًبپیَػتگی‪ ،‬صثشی‪ ،‬پش ؿذگی ٍ‬
‫دسرِ َّاصدگی‪ ٍ ،‬اهتیبصدّی آىّب ثش اػبع ‪ ISRM‬آخشیي اكالحبت ثش سٍی ایي سدُثٌذی اًزبم ؿذ [‪ .]15‬دس ًْبیت آخشیي ًؼخِ اكالحی آى دس‬
‫ػبل ‪ 1989‬اسئِ گشدیذ وِ هجتٌی ثش ‪ 6‬پبساهتش هیثبؿذ وِ خالكِای اص رضئیبت آى دس رذٍل ‪ً 1‬ـبى دادُ ؿذُ اػت [‪ .]16‬دس ایي سدُثٌذی تَدُػٌگ‬
‫ثِ پٌذ عجمِ ولی تمؼین ؿذُ وِ ویفیت آى اص خیلی ضؼیف تب خیلی خَة هتغیش اػت‪ .‬دس ًْبیت ثب تَرِ ثب تَرِ ثِ ػذد ‪ًْ RMR‬بیی ٍ ثب اػتفبدُ‬
‫اص رذاٍل‪ ،‬سٍاثظ تزشثی ٍ ًوَداسّبی اسائِ ؿذُ هیتَاى اسصیبثی هٌبػجی اص ویفیت ٍ خَاف طئَهىبًیىی تَدُػٌگ‪ ،‬پبیذاسی ٍ ػیؼتن ًگْذاسی الصم‬
‫ثشای فضبّبی صیشصهیٌی ٍ ‪ ...‬اًزبم داد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫جدول ‪ -1‬خالصهای از جسئیات سیستن طبقهبندی ‪RMR‬‬

‫پاراهتر‬ ‫توصیف‬ ‫هحدوده اهتیاز‬
‫‪R‬‬ ‫همبٍهت فـبسی ته هحَسی(اًذیغ‬
‫‪0 -15‬‬
‫‪bs‬‬ ‫ثبس ًمغِای)‬
‫‪R‬‬ ‫‪3 -20‬‬
‫‪RQD‬‬
‫‪RQD‬‬
‫‪R‬‬ ‫فبكلِ داسی ًبپیَػتگیّب‬ ‫‪5 -20‬‬
‫‪dj‬‬
‫‪R‬‬ ‫ؿشایظ ًبپیَػتگیّب‬ ‫‪0 -30‬‬
‫‪cj‬‬
‫‪R‬‬ ‫ؿشایظ آة صیشصهیٌی‬ ‫‪0 -15‬‬
‫‪w‬‬
‫‪R‬‬ ‫تؼذیل رْت دسصُّب‬ ‫(‪0 -) -60‬‬
‫‪oj‬‬
‫اهتیبص تَدُػٌگ‬ ‫‪0 -100‬‬
‫‪R‬‬
‫‪MR‬‬ ‫‪R R‬‬ ‫‪R R R R‬‬
‫‪bs‬‬ ‫‪RQD‬‬ ‫‪dj‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪cj‬‬ ‫‪oj‬‬

‫‪ .3‬طبقه بندی شاخص هقاوهت زهین شناسی (‪)GSI‬‬

‫ثشای غلجِ ثش هـىالت ًبؿی اص عجمِ ثٌذی تَدُ ّبی ػٌگ ضؼیف‪ Hoek & Brown ،‬دس ػبل ‪ 1997‬ػیؼتن عجمِ ثٌذی تَدُ ػٌگ ثِ ًبم‬
‫ؿبخق همبٍهت صهیي ؿٌبػی (‪ )GSI‬وِ اسصیبثی صهیي ؿٌبػی هٌْذػی اػت پیـٌْبد دادًذ‪ GSI .‬تأحیش ػَاهلی وِ تَدُ ػٌگ سا تـىیل هی دٌّذ‬
‫سا هَسد اسصیبثی لشاس هی دّذ ٍ اص ایي سٍ سفتبس تَدُ ّبی ػٌگ ثِ عَس ٍاضح تش تَضیح دادُ هی ؿًَذ‪ .‬ایي ؿبخق یه ػیؼتن ثشای ثشآٍسد وبّؾ‬
‫دس همبٍهت تَدُ ػٌگ ثشای ؿشایظ هختلف صهیي ؿٌبػی وِ تَػظ هـبّذات هیذاًی ؿٌبختِ ؿذُ اػت سا فشاّن هی وٌذ‪ .‬خلَكیبت تَدُ ػٌگ اص‬
‫لحبػ ‪ٍ ٍ ،blockiness‬ضؼیت ػغح ًبپیَػتگی ّب وِ تَػظ صثشی ٍ تغییشات دسصُ ّب ًـبى دادُ هی ؿَد‪ ،‬هجٌبی تأحیشات ػیٌی اص ػبختبس ػٌگ‬
‫اػت‪ .‬ایي ػیؼتن (‪ )GSI‬ثِ ػٌَاى تزشثِ دس ثِ دػت آٍسدى وبسثشد ػولی هـىالت هٌْذػی ػٌگ اص رولِ اػتفبدُ اص آى ثشای ػٌگ ّبی ضؼیف‬
‫ٍسلِ‪ ،‬چٌذ الیِ (تَدُ ػٌگ ثؼیبس ًبّوگي) دس هحذٍدُ پبییي تش اص وبسثشد آى گؼتشؽ یبفتِ اػت[‪ .]17‬ػپغ یه سدیف رذیذ ثِ ًوَداس ‪ GSI‬ؿبهل‬
‫ػبختبس تَدُ ػٌگ ػظین یب دػت ًخَسدُ دس هحذٍدُ ثبالیی اص وبسثشد آى اضبفِ ؿذ [‪.]18‬‬
‫تَػؼِ ‪ GSI‬ؿبهل وبسثشد ثشای تَدُ ػٌگ ًبّوگي هبًٌذ ‪ً ٍ Flysch‬یض وبسثشدی ثشای تختِ ّبی سػَثی ػٌگ اداهِ پیذا وشد‪ .‬پبساهتش ٍسٍدی‬
‫‪ GSI‬ویفی اػت‪ ٍ ،‬همذاس ‪ GSI‬ثب تشویت دٍ پبساهتش اػبػی‪ blockiness ،‬تَدُ ػٌگ ٍ ؿشایظ ًبپیَػتگی ّب ثذػت هی آیذ‪ًَ .‬یؼٌذگبى‬
‫هختلفی یه همذاس ووی ثشای پبساهتشّبی ٍسٍدی پیـٌْبد وشدُ اًذ‪ ،‬ثِ ػٌَاى هخبل‪ ،‬ػًَوض ٍ اٍالػی (‪.]19[ )1999‬‬
‫ػًَوض ٍ اٍالػی دیذًذ وِ ثِ ػلت ػذم اًذاصُ گیشی ٍ پبساهتشّبی هؼشف ثیـتش ‪ ٍ ،‬هحذٍدیت ستجِ ثٌذی هشثَعِ ثشای تَكیف ؿشایظ ػغح‬
‫ًبپیَػتگی‪ ،‬همذاس ‪ GSI‬ثشای ّش گشٍُ ػٌگ ًـبى دٌّذُ عیف ٍػیؼی اص همبدیش اػت‪ .‬ثٌبثشایي‪ ،‬آًْب دٍ تشم ؿبهل اهتیبص ػبختبس (‪ )SR‬ثش اػبع‬
‫تؼذاد دسصُ حزوی (‪ ٍ )JV‬اهتیبص ٍضؼیت ػغح (‪ ،)SCR‬ثشآٍسد ؿذُ اص هزوَع ػِ پبساهتش‪ً ،‬بّوَاسی‪َّ ،‬اصدگی ٍ پشؿذگی هَاد پیـٌْبد دادًذ‬
‫(رذٍل ‪ 2‬سا ثجیٌیذ)‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫)‪Table2. The modified quantitative GSI system (After Sonmez and Ulusay,2002‬‬

‫ثش اػبع فَاكل ‪ ٍ JV‬تَضیحبت هشثَط ثِ اهتیبص ‪ ،blockiness‬اهتیبص ػبختبس (‪ )SR‬ثِ ّش دػتِ ثب تَرِ ثِ ساثغِ صیش اختلبف دادُ‬
‫ؿذ‪:‬‬
‫)‪SR=79.8 -17.5 ln (Jv‬‬
‫هحذٍدیت ّبی ‪ SR‬ثیي پٌذ گشٍُ تَدُ ػٌگ ثِ كَست ‪ 20 ٍ 40 ،60 ،80‬ثَد‪ .‬استجبط ثیي ایي هحذٍدیت ‪ ٍ SR‬همبدیش هشثَط ثِ‪،1( Jv‬‬
‫‪ )joints/m3 30 ٍ 10 ،3‬ثِ دػت آهذُ اػت‪ .‬ثشای هحذٍدیت ّبی ثبال ٍ پبییي ‪،)0 ٍ 100( SR‬همذاس ‪ JV‬هشثَط ‪ joints/m3100 ٍ 0.3‬ثَد‪.‬‬
‫دٍ پبساهتش ووی دیگش‪ ،‬حزن ثلَن (‪ ٍ )Vb‬فبوتَس ؿشایظ دسصُ (‪ )JC‬اص ‪ Palmstrom‬ثِ ربی ػبختبس تَدُ ػٌگ (‪ ٍ )blockiness‬ؿشایظ‬
‫ًبپیَػتگی ثشای ثشآٍسد همذاس ‪ GSI‬هغشح ؿذ‪.‬‬

‫‪ .4‬رابطه بین ‪ RMR‬و ‪GSI‬‬

‫ّوبىعَسوِ لجال اؿبسُ ؿذ‪ ،‬اص آىرب وِ دٍ ػیؼتن سدُثٌذی هَسد ثشسػی‪ ،‬اص سٍؽّبی پشوبسثشد دس اسصیبثی خلَكیبت تَدُػٌگّبی هیضثبى‬
‫ػبصُّبی هٌْذػی هیثبؿٌذ‪ّ ،‬وَاسُ اسائِ سٍاثظ ثب دلت ثبال ثیي آىّب‪ ،‬ثِ ػٌَاى ثخـی اص پظٍّؾّبی هٌْذػی دس ایي صهیٌِ هغشح ثَدُ اػت‪ .‬دس‬
‫ایي ساػتب سٍاثظ هتؼذدی تبوٌَى ثیي ؿبخق ویفیت تَدُػٌگ ٍ اهتیبص تَدُػٌگ تؼشیف ؿذُ اػت‪ .‬اوخش ایي سٍاثظ اص ؿىل ولی ‪GSI=A‬‬
‫‪ RMR +B‬پیشٍی هی وٌٌذ‪ .‬دس هَاسد هؼذٍدی ًیض هحممیي ثِ ٍػیلِ تَاثؼی دیگش ثیي ایي دٍ سدُثٌذی ساثغِ ثشلشاس وشدُاًذ‪ .‬ثشخی اص سٍاثغی سا‬
‫وِ تبوٌَى اسائِ ؿذُ دس رذٍل ‪ً 3‬ـبى دادُ ؿذُ اػت‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫دس ایي تحمیك‪ ،‬ثیؾ اص ‪ 160‬دادُ هشثَط ثِ ‪ ، GSI ٍ RMR‬وِ اص ثشسػیّبی اًزبم ؿذُ ثش سٍی تَدُػٌگّبی ‪ 85‬ایؼتگبُ هختلف‪ ،‬دس پشٍطُ‪-‬‬
‫ّبی ػوشاًی ثشداؿت ٍ دس همبالت هؼتجش هٌتـش ؿذُ ثَد‪ ،‬یه ثبًه اعالػبتی تْیِ گشدیذ‪ .‬اص آىرب وِ اوخش تَاثغ اسائِ ؿذُ ثیي ایي دٍ ػیؼتن سدُ‪-‬‬
‫ثٌذی تب وٌَى‪ ،‬ثِ كَست خغی ثَدُ ٍ ثؼیبس ونتش اص تَاثغ دیگش‪ ،‬ثِ ٍیظُ تَاثغ لگبسیتوی ٍ چٌذ رولِای ثب دسربت ثبال‪ ،‬رْت ثشلشاسی ساثغِ ثیي آى‪-‬‬
‫ّب اػتفبدُ ؿذُ‪ ،‬حبالت هختلف تَاثغ ًوبیی‪ ،‬خغی‪ ،‬چٌذ رولِ ای دسرِ دٍ‪ ،‬ػِ‪ ،‬چْبس‪ ،‬پٌذ ٍ ؿؾ‪ّ ،‬وچٌیي تَاثغ لگبسیتوی ٍ تَاًی‪ ،‬رْت ثشسػی‬
‫سٍاثظ هَرَد ثیي همبدیش ایي سدُثٌذی هَسد اػتفبدُ لشاس گشفت وِ ؿىل ولی آىّب دس رذٍل ‪ 4‬اسائِ ؿذُ اػت‪ً .‬تبیذ ایي ثشسػیّب دس ًوَداسّبی‬
‫ؿىلّبی (‪ )1‬الی (‪ ٍ )9‬تَاثغ ثذػت آهذُ دس رذٍل ‪ 5‬اسائِ ؿذُ اػت‪.‬‬

‫جدول ‪ -3‬هروری بر روابط ارائه شده بین دو سیستن ردهبندی ‪ RMR‬و ‪GSI‬‬
‫رابطه‬ ‫هحدودیت‬ ‫ارائه دهنده‬ ‫هرجع‬
‫‪GSI = RMR76‬‬ ‫‪RMR76 > 18‬‬ ‫‪Hoek et al., 1995‬‬ ‫[‪]18‬‬
‫‪GSI= RMR89 - 5‬‬ ‫‪RMR>23‬‬ ‫‪Hoek et al ., 1995‬‬ ‫[‪]18‬‬
‫‪GSI=0.69 RMR +4.71‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪Milne et. al., 1998‬‬ ‫[‪]5‬‬
‫‪GSI=0.535 RMR +15.43‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪Kohala & Basha.,‬‬ ‫[‪]20‬‬
‫‪GSI= RMR – 5‬‬ ‫‪GSI >18‬‬ ‫‪Singh and Goel‬‬ ‫[‪]21‬‬
‫‪1999‬‬

‫جدول‪ -4‬توابع هورد استفاده برای تعیین روابط بین دو ردهبندی ‪ RMR‬و ‪Q‬‬
‫ردیف‬ ‫شکل کلی تابع‬ ‫نوع تابع‬
‫‪1‬‬ ‫‪GSI = a.eb. RMR‬‬ ‫ًوبیی‬
‫‪2‬‬ ‫‪GSI = a.RMR +b‬‬ ‫خغی‬
‫‪3‬‬ ‫‪GSI = a.RMR +b.RMR5 + c.RMR4 +d.RMR3 + e.RMR2‬‬
‫‪6‬‬
‫چٌذ رولِای دسرِ دٍ الی ؿؾ‬
‫‪+f.RMR + g‬‬
‫‪4‬‬ ‫لگبسیتوی‬
‫‪GSI = a.ln(RMR) +b‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪GSI = a.RMRb‬‬ ‫تَاًی‬

‫شکل ‪ -1‬نوودار تابع نوایی هوجود بین دو سیستن ردهبندی ‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫‪5‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫شکل ‪ -2‬نوودار تابع خطی هوجود بین دو سیستن ردهبندی ‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫شکل‪ -3‬نوودار تابع لگاریتوی هوجود بین دو سیستن ردهبندی‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫شکل‪ -4‬نوودار تابع چند جولهای درجه دوم هوجود بین دو سیستن ردهبندی‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫‪6‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫شکل‪ -5‬نوودار تابع چند جولهای درجه سوم هوجود بین دو سیستن ردهبندی‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫شکل‪ -6‬نوودار تابع چند جولهای درجه چهارم هوجود بین دو سیستن ردهبندی‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫شکل‪ -7‬نوودار تابع چند جولهای درجه پنجن هوجود بین دو سیستن ردهبندی ‪GSI‬و ‪RMR‬‬

‫‪7‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫شکل‪ -8‬نوودار تابع چند جولهای درجه ششن هوجود بین دو سیستن ردهبندی ‪GSI‬و ‪RMR‬‬

‫شکل‪ -9‬نوودار تابع توانی هوجود بین دو سیستن ردهبندی‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫جدول‪ -5‬روابط بدست آهده بین دو ردهبندی ‪ GSI‬و ‪RMR‬‬

‫هن‪-‬‬ ‫ضریب‬
‫ردیف‬ ‫رابطه‬ ‫‪2‬‬ ‫نوع تابع‬
‫بستگی( ‪)R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪GSI= 15.173e0.0217RMR‬‬ ‫‪0.870‬‬ ‫ًوبیی‬
‫‪2‬‬ ‫‪GSI = 0.9579 RMR + 1.1024‬‬ ‫‪0.879‬‬ ‫خغی‬
‫‪3‬‬ ‫‪GSI = 39.496ln(RMR) - 107.67‬‬ ‫‪0.813‬‬ ‫لگبسیتوی‬
‫چٌذ رولِ‪-‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪GSI = 0.0016RMR2 + 0.7926RMR + 4.6963‬‬ ‫‪0.880‬‬
‫ای دسرِ دٍ‬
‫‪GSI = -7E-05RMR3 + 0.0117RMR2 +3405RMR +‬‬ ‫چٌذ رولِ‪-‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪0.881‬‬
‫‪10.433‬‬ ‫ای دسرِ ػِ‬
‫‪GSI = --5E-06RMR4 + 0.0009RMR3 -0.0574RMR2 +‬‬ ‫چٌذ رولِ‪-‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪0.882‬‬
‫‪2.3141RMR - 8.0023‬‬ ‫ای دسرِ چْبس‬
‫‪GSI = -2E-08RMR5 + 4E-06RMR4 - 0.0004RMR3 +‬‬ ‫چٌذ رولِ‪-‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪0.883‬‬
‫‪0.0259RMR2 - 0.0753RMR + 13.741‬‬ ‫ای دسرِ پٌذ‬
‫‪GSI = -6E-09RMR6 + 2E-06RMR5 - 0.0002RMR4 +‬‬ ‫چٌذ رولِ‪-‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪0.883‬‬
‫‪.0096RMR3 -.2739RMR2 +4.72942RMR -16.71‬‬ ‫ای دسرِ ؿؾ‬
‫‪9‬‬ ‫‪GSI 1.2173RMR0.9436‬‬ ‫‪0.922‬‬ ‫تَاًی‬

‫‪8‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
‫‪ 13 ٍ 12 ،11‬ؿْشیَسهبُ ‪ ،1393‬داًـگبُ اسٍهیِ‬

‫ثشسػی ًتبیذ ًوَداسّبی ا الی ‪ ٍ 9‬رذٍل ‪ً 5‬ـبى هیدّذ وِ تَاثغ لگبسیتوی ووتشیي دلت سا ثشای پیؾثیٌی همبدیش ‪ GSI‬ثب اػتفبدُ اص ‪RMR‬‬
‫داؿتِ ٍ تَاثغ ًوبیی داسای دلت ًؼجتب هٌبػجی هیثبؿٌذ‪ّ .‬وچٌیي هیتَاى دیذ وِ اگشچِ اػتفبدُ اص تَاثغ خغی ٍ چٌذ رولِایّبی دسرِ دٍ تب ؿؾ‬
‫ثِ تذسیذ ثِ دلت سٍاثظ هیافضایذ اهب ثِ عَس ولی ایي افضایؾ لبثل چـنپَؿی خَاّذ ثَد‪ .‬اص عشفی ًتبیذ ًـبى هیدّذ وِ تبثغ تَاًی ثِ عَس‬
‫هحؼَػی ًؼجت ثِ ثمیِ تَاثغ (ثب ضشیت ّنثؼتگی ‪ )0/922‬دلت تخویي سا افضایؾ هیدّذ ٍ اص ایيسٍ ثْتشیي ساثغِ ثشای تؼییي همذاس ‪ RMR‬ثب‬
‫اػتفبدُ اص ‪ GSI‬خَاّذ ثَد‪ .‬ایي دس حبلی اػت وِ دس تحمیمبت لجلی فمظ سٍاثظ خغی هَسد تَرِ لشاس گشفتِ ثَد‪ .‬ثٌبثشایي ثب تَرِ ثِ ًتبیذ ایي‬
‫تحمیك دس ؿشایظ یىؼبى هیتَاى اػتفبدُ اص تَاثغ تَاًی سا ًؼجت ثِ دیگش تَاثغ اسرح داًؼت‪.‬‬

‫‪ .5‬نتیجه گیری‬
‫اػتفبدُ اص سٍاثظ سیبضی ثِ ٍیظُ دس هٌْذػی ػٌگ عی ػبلّبی اخیش ثبػج ؿذُ وِ دلت ٍ اعویٌبى اص كحت اًزبم هشاحل هختلف پشٍطُّب ثهِ‬
‫هیضاى لبثل تَرْی افضایؾ یبفتِ ٍ ّضیٌِ ًْبیی اًزبم آىّب ًیض وبّؾ یبثذ‪ .‬اص ایيسٍ دس ایي تحمیك ثب اػتفبدُ اص ثبًه اعالػهبتی گؼهتشدُای وهِ اص‬
‫هٌبثغ هؼتجش روغآٍسی گشدیذُ ثَد ػؼی گشدیذ وِ تَاثغ هختلف (ًوبیی‪ ،‬لگبسیتوی‪ ،‬خغی‪ ،‬چٌذ رولِای دسرِ ‪ 2‬تهب ‪ ٍ 6‬تهَاًی) ثهشای تخوهیي همهذاس‬
‫‪ RMR‬ثب اػتفبدُ اص ‪( GSI‬ثِ ػٌَاى دٍ ػیؼتن سایذ دس عجمِ ثٌذی هٌْذػی ػٌگ) هَسد اػتفبدُ لشاس گیشد‪ً .‬تبیذ ایي تحمیك ًـبى داد وِ اگشچهِ‬
‫دس گزؿتِ ثیؾتش اص تَاثغ خغی ثشای تؼییي ساثغِ ثیي ‪ GSI ٍ RMR‬اػتفبدُ گشدیذُ‪ ،‬اهب سٍاثظ تهَاًی دلتهی ثهِ هشاتهت ثهبالتش داؿهتِ ٍ ًتهبیذ‬
‫هٌبػتتشی اسائِ خَاّذ داد‪.‬‬

‫‪ .5‬مراجع‬
‫‪1. Laderian, A. and Abaspoor, M, A. (2012), “The Correlation Between RMR and Q-‬‬
‫‪systems in Parts of Iran” Tunnelling and Underground Space Technology, 27, pp 149-158.‬‬
‫‪ .2‬یبسی‪ ،‬ؽ‪ّ ٍ .‬ذّذی‪ ،‬م‪ " ،)1391( .‬دیذگبًی فبصی ثش اسصیبثی خلَكیبت طئَهىبًیىی تَدُػٌگ دس عشاحی فضبّبی صیشصهیٌی‬
‫(هغبلؼِ هَسدی)‪ "،‬وٌفشاًغ ثیيالوللی پظٍّـْبی ًَیي دس هٌْذػی ‪ ،ICRAE2013‬داًـگبُ آصاد اػالهی ٍاحذ خویٌی ؿْش‪،‬‬
‫اكفْبى‪ ،‬ایشاى‪ 17-15 ،‬اػفٌذ‪.‬‬
‫‪3. Rahmannejad, R. and Mohammadi, H. (2007), “Comparison of Rock Mass‬‬
‫‪Classifisation Systems,” Journal of Mining Science, 43, No. 4, pp 404-408.‬‬
‫‪ٍ .4‬فبئیبى‪ ،‬م‪" ،)1387( .‬خَاف هٌْذػی ػٌگّب‪ ،‬تئَسیّب ٍ وبسثشدّبی ارشایی‪"،‬اًتـبسات اسوبى داًؾ‪ ،‬چبح اٍل‪448 ،‬‬
‫كفحِ‪.‬‬
‫‪5. Milne, D., Hadjigeorgiou, J. and Pakalnis, R. (1998),“ Rock Mass Characterization for‬‬
‫‪Underground Hrad Rock Mines,” Tunelling and Underground space Technology, 13, No.‬‬
‫‪4, pp. 383-391.‬‬
‫‪6. Palmstorm, A. and Broch, E. (2006),”Use and Misuse of Rock Mass Classification‬‬
‫‪Systems With Particular Reference to The Q-System,” Tunelling and Underground space‬‬
‫‪Technology, 21, pp 575-593.‬‬
‫‪7. Frenzo, D. C., Carrera, R. D., Munoz, F. B. and Garcia, J. A. (2010),”Correlation‬‬
‫‪Between Bieniawski’s RMR and Barton’s Q Index in Low-Quality Soils,” Revista de la‬‬
‫‪Constraction, 9, No. 1, pp 107-119.‬‬
‫‪8. Bieniawski, Z.T. (1973), “Engineering Classification of Jointed Rock Masses”, The‬‬
‫‪civil Engineer in South Africa, 15 , pp 335-344.‬‬
‫‪9. Kaiser, P.K., MacKay, C. and Gale, A,D. (1886),“Evaluation of Rock Classifications at‬‬
‫‪B.C. Rail Tumbler Ridge Tunnels”, Rock Mechanics and Rock Engineering, 19, pp 205-‬‬
‫‪234.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫پبًضدّویي وٌفشاًغ داًـزَیبى ػوشاى ػشاػش وـَس‬
ِ‫ داًـگبُ اسٍهی‬،1393 ُ‫ ؿْشیَسهب‬13 ٍ 12 ،11

ٍ ‫ " هقایسِ رٍشْای فازی با کالسیک در ارزیابی پاراهترّای ژئَهکاًیکی تَدُّای سٌگی‬،)0231( .‫ م‬،‫ ٍ ّذّذی‬.‫ غ‬،‫ یاری‬.01
ُ‫ داًشگا‬،‫" ّفتویي کٌگرُ هلی هٌْذسی عوراى‬،)‫ تًَل اًحراف آب سذ بختیاری‬:‫طراحی فضاّای زیرزهیٌی(هطالعِ هَردی‬
.‫ اردیبْشت‬01-01 ،‫ ایراى‬،‫ زاّذاى‬،‫سیستاى ٍ بلَچستاى‬
11. Oliver, H. J. (1973), “Swelling Properties and other Related Mechanical Parameters of
Karro Strata as Encountered in the Orange-Fish Tunnel,” in: Proceedings of the 15th
Annual Congress of Geological Society of South Africa (1973).
12. Bieniawski, Z. T. (1974),“Geomechanics Classification of Rock Masses and Its
Application in Tunneling,” in: Proceedings of the 3rd Conference of International Society
of Rock Mechanics, Denver.
Bieniawski, Z. T. (1976), “Rock Mass Classification in Rock Engineering,” in:
Proceedings of the Symposium on Exploration for Rock Engineering, Cape Town, Balkema

11