PROTICAJ VODE

MERENJE PROTICAJA VODE

„ PROTICAJ VODE – predstavlja količinu vode koja protiče kroz

poprečni presek vodotoka u jedinici vremena

„ Izražava se u
„ m3/s – veliki protok
„ l/s protoci
„ m3/s – mali protoci u sušnim periodima
„ l/sat
METODE MERENJA PROTICAJA

„ NEPOSREDNJE METODE su volumetrijske metode (zapreminske)

i baziraju se na merenjima pomoću mernih posuda

„ Posredne (indirektne) metode merenja

„ Metoda “površina-brzina”
„ Pomoću mernih uređaja – prelivi, …
„ Metoda “mešavine” – hemijska, kolorimetrijska, radioaktivna i dr.
Zapreminska metoda
„ Primenjuje se za merenje proticaja vode
na malim vodotocima ili izvorima gde
maksimalne količine ne prelaze 10 l/s.
„ Metoda se sastoji u zahvatanju
celokupnog toka jednom posudom
zapremine W (l) i merenju vremena
koje je potrebno da se posuda napuni
vodom T (s). W
Q=
T
Metoda brzina - površina
„ Da bi se odredio proticaj, vrši se
merenje brzine vode pomoću
hidrometrijskog krila u nizu tačaka
poprečnog preseka. Praktična procedura
se sastoji u odabiranju određenog broja
brzinskih vertikala i broja i položaja
tačaka na vertikali u kojima se meri
brzina vode.
Metoda brzina - površina
Metoda brzina – površina –
grafički postupak

q e ,1 + q e ,2
Q = K ⋅ q e ,1 ⋅ b1 + ⋅ b 2 + ... + K ⋅ q e ,n ⋅ bn
2
Metoda brzina – površina –
grafički postupak
 Metoda brzina – površina –
grafički postupak

Elementarni proticaj – proticaj jedinične širine db = 1

q = Vsr ⋅ h
Vsr – srednja brzina na datoj vertokali, h – dubina date vertikale

Proticaj

q e ,1 + q e ,2
Q = K ⋅ q e ,1 ⋅ b1 + ⋅ b 2 + ... + K ⋅ q e ,n ⋅ bn
2
Metoda brzina – površina
analitička metoda

VsrI + VsrII Vsrn −1 + Vsrn

Q=K⋅ f0 ⋅ VsrI + ⋅ f1 + ... + ⋅ f n −1 + K ⋅ f n ⋅ Vsrn
2 2
Metoda mešavine
„ primenjuje se za merenje proticaja brzih
planinskih reka, gde su srednje profilske
brzine veće od 4 m/s, kao i kod bujičnih
tokova gde postoji mnogo kaskada,
naglih promena smerova tečenja i gde
se oblik korita naglo menja.

C
Q = q⋅
c
Metoda mešavine
„ Po ovoj metodi se u reku postepeno injektira
neki traser (obeleživač) sa koncentracijom
rastvora C i konstantnim protokom q.
„ Na nizvodnom profilu, na kome je sada
postignuto potpuno mešanje, uzima se
uzorak vode i određuje koncentracija trasera
c
C
Q = q⋅
c
Metoda mešavine
„ Kada se u reku trenutno ubaci čitava
zapremina V rastvorenog trasera
proticaj vode se određuje na sledeći
način:
C ⋅V
Q= tk
∑ ci ⋅ Δ t i
to
t0 - trenutak pojave trasera u nizvodnom profilu
tk - trenutak napuštanja trasera u nizvodnom profilu
Merni objekti u tokovima pod
pritiskom – sistem cevovoda
P1 Δh

Venturijeva cev
γ P2
γ
„
d
D

1 2

d2 ⋅π 2 ⋅ g ⋅ Δh
Q=μ⋅ ⋅ d ⋅π2
Q = a⋅ ⋅ 2 ⋅ g ⋅ Δh
4
4 ⎛d⎞
1−⎜ ⎟
⎝ D⎠
4
 1. pravougaoni bez bočne kontrakcije
2. pravougaoni sa bočnom kontrakcijom
3. trougaoni
Merni objekti - prelivi 4. trapezasti.

Q
v Q b

b h B
h
P
Q
Q

Q
Q
b b
h
h
B
P
B P
Q
Q
Trougaoni prelivi
„ Kod trougaonog preliva proticaj je
funkcija visine h i ugla ϕ:
8 ϕ 2
Q= ⋅ K ⋅ tg ⋅ h ⋅ 2 ⋅ g ⋅ h
15 2
Tomsonovo preliv

90
h Q = 1.343 ⋅ h 2.5
 Trapezasti preliv
⋅ K ⋅ h ⋅ 2 g ⋅ h ⋅ (5b + 4 h ⋅ tgα )
2
Q=
15
K = 0.629
Čipoletijev

b>3h

h
Q = 1 . 866 ⋅ b ⋅ h 1 .5
b
 Merni kanali sa suženjem

Merni kanal sa hidrauličkim skokom

2/ 3 B
N B F G
~eli~na za{ tita
2/ 3 Y
P/ 2

A E
λ ha merna
h1
1 :4
visina
hs
ha Paršalov preliv
b1

K
b1

N Y X
P/ 2

R
Uredjeni profili

1:20 1:5 1:20

1:5
1
1: