ΑΣΚΗΣΗ 10 (ΙΜΑΝΤΟΚΙΝΗΣΗ)

(Σηµείωση: Οι αναφορές εντός της άσκησης παραπέµπουν στο βιβλίο “Στοιχεία

Μηχανών”, I.Χ. Βελαώρα, “Εκδόσεις Ίων”)

∆ίνεται ιµαντοκίνηση, ανοικτής διάταξης, αποτελούµενη από δύο τροχαλίες και

δερµάτινο, επίπεδο ιµάντα (π.χ., βλέπε σχήµα 14.2 α, σελ. 244). ∆ίνονται τα
ακόλουθα δεδοµένα,

∆ιάµετρος (εξωτερική) κινητήριας τροχαλίας: d1 = 224mm

∆ιάµετρος (εξωτερική) κινούµενης τροχαλίας: d 2 = 450mm
Αριθµός στροφών κινητήριας τροχαλίας: 1350 RPM (στροφές το λεπτό)
Ισχύς στην είσοδο (κινητήρια τροχαλία): P = 20 KW

Συντελεστής απωλειών στροφών λόγω διολίσθησης: ψ = 1.8%

Πλάτος επίπεδου ιµάντα: b = 140mm

d 
Επιτρεπόµενος λόγος  1  = 25
 s  min
Απόσταση µεταξύ ατράκτων των τροχαλιών: A = 900mm
m
Μέγιστη επιτρεπόµενη περιφερειακή ταχύτητα: vmax = 40
s
Μέγιστη επιτρεπόµενη συχνότητα κάµψεων ιµάντα: f B , max = 15 (1 / s )
N
Μέτρο Ελαστικότητας σε κάµψη: Eb = 40
mm 2
Kg
Πυκνότητα υλικού ιµάντα: ρ = 0.95
dm3
N
Μέγιστη επιτρεπόµενη τάση εφελκυσµού ιµάντα: σ επ = 4.30
mm 2

Ερώτηση 1

Να υπολογισθεί ο αριθµός στροφών της κινούµενης ατράκτου και η ακριβής

σχέση µετάδοσης.

Απάντηση 1

Ισχύει η σχέση (κεφ. 14.15, σελ. 265)

n1d1 (1 − ψ ) = n2 d 2 (1)

Άρα,

1
 1.8
1350 * 224 * (1 − )
n1d1 (1 − ψ ) 100 ⇒
n2 = =
d2 450

1350 * 224 * (1 − 0.018) 1350 * 224 * 0.982

n2 = = ⇒
450 450

n2 = 672 * 0.982 = 660 RPM (2)

d 2 450
Η θεωρητική σχέση µετάδοσης είναι ίση µε = = 2.008 ενώ η ακριβής
d1 224
σχέση µετάδοσης είναι,

n1 d2 450
i= = = = 2.045 (3)
n2 d1 (1 − ψ ) 224 * 0.982

(η διολίσθηση του ιµάντα αυξάνει λίγο την σχέση µετάδοσης)

Ερώτηση 2
Να υπολογισθεί το απαιτούµενο πάχος του ιµάντα και να γίνει ο κατάλληλος
έλεγχος.

Απάντηση 2

Το πάχος s του επίπεδου ιµάντα δίνεται από την σχέση

s ≈ 0.01d1 + 3 (mm) (4)

Άρα,
s ≈ 0.01 * 224 + 3 = 5.24mm (5)

Στρογγυλοποιούµε στον κοντινότερο ακέραιο αριθµό. Τελικά,

s = 5.0mm (6)

d1 224 d 
Έλεγχος: Πρέπει = = 44.80 >  1  = 25 (ΙΣΧΥΕΙ!) (7)
s 5  s  min

Ερώτηση 3
Να βρεθεί η γωνία περιέλιξης (τόξο τυλίξεως) στην µικρότερη (κινητήρια)
τροχαλία (στην δεδοµένη ιµαντοκίνηση, η µικρότερη τροχαλία είναι η κινητήρια).

Απάντηση 3

Η γωνία περιέλιξης της κινητήριας τροχαλίας δίνεται από τη σχέση,

2
 d 2 − d1 450 − 224
a1 = 180o − 60o = 180o − 60o = 164.933o (8)
A 900

Ερώτηση 4
Να βρεθεί το µήκος του ιµάντα.

Απάντηση 4
Το µήκος του ιµάντα δίνεται από τη σχέση,

(d 2 − d1 ) 2
L = 2 A + 1.57(d1 + d 2 ) + ⇒
4A

(450 − 224) 2
L = 2 * 900 + 1.57 * (224 + 450) + ⇒
4 * 900

L = 1800 + 1058.18 + 14.187 ⇒ L = 2872.36mm (9)

Ερώτηση 5

Να βρεθεί η συχνότητα κάµψεων του ιµάντα και να γίνει ο σχετικός έλεγχος.

Απάντηση 5

Η συχνότητα κάµψεων του ιµάντα δίνεται από την σχέση,

vz −1
fB = (s ) (10)
L
όπου
v : Περιφερειακή ταχύτητα κινητήριας τροχαλίας (m/s)
L : Μήκος ιµάντα (m)
z : Αριθµός τροχαλιών ιµαντοκίνησης

Έχουµε,
π d1n1 π * 0.224 *1350 m
v= = = 15.833 (11)
60 60 s

m m
Έλεγχος: v = 15.833 < vmax = 40 (ΙΣΧΥΕΙ!) (12)
s s

Άρα,
15.833 * 2
fB = = 11.025s −1 (κάµψεις ανά sec) (13)
2.872

Έλεγχος: f B = 11.025 s −1 < f B ,max = 15 s −1 (ΙΣΧΥΕΙ!)

3
Ερώτηση 6
Να βρεθεί ο συντελεστής τριβής µ ιµάντα-τροχαλίας και η παράµετρος
m = e µa1 (λόγος κλάδων).

Απάντηση 6
Ο συντελεστής τριβής, για δερµάτινους ιµάντες, προσεγγίζεται από τη σχέση,

µ = 0.30 + 0.02 * v = 0.30 + 0.02 * 15.833 = 0.3795 (14)

Η γωνία περιέλιξης a1 = 164.933o σε ακτίνια δίνεται από τη σχέση

π
a1 = 164.933o * = 2.8786rad (15)
180

Η παράµετρος m = e µa1 δίνεται από τη σχέση

m = e µa1 = e 0.3795*2.8786 = 2.9815 (16)

Ερώτηση 7

Να υπολογισθεί η περιφερειακή δύναµη Fu και να γίνει έλεγχος τάσης ιµάντα.

Απάντηση 7

Η περιφερειακή δύναµη Fu , η οποία µεταφέρει την ισχύ από την τροχαλία στον
ιµάντα (και αντιστρόφως), είναι οριακά ίση µε το σύνολο των τριβών που
αναπτύσσονται στην διεπιφάνεια ιµάντα-τροχαλία και δίνεται από την σχέση,

1000 P
Fu = (Ν) (17)
v

όπου v η περιφερειακή ταχύτητα (m/s) της κινητήριας τροχαλίας και P (KW) η ισχύς
εισόδου στην κινητήρια τροχαλία.
Άρα,
1000 * 20
Fu = = 1263.18 N (18)
15.833

Στη συνέχεια, υπολογίζονται οι συνεισφορές των επιµέρους (ορθών) τάσεων.

α) Εφελκυστική τάση (λόγω της µεταφερόµενης δύναµης στον κλάδο έλξης)

m Fu 2.9815 1263.18 N
σ1 = = = 2.715 (19)
m − 1 bs (2.9815 − 1) 140 * 5 mm 2

β) Τάση κάµψης (λόγω της εναλλαγής στο σχήµα του ιµάντα, όταν διέρχεται από
τις τροχαλίες)

4
 s 5 N
σ b = Eb = 40 = 0.892 (20)
d1 224 mm 2

γ) Φυγόκεντρη τάση (λόγω των φυγόκεντρων δυνάµεων, οι οποίες τείνουν να

επιµηκύνουν πρόσθετα τον ιµάντα και να µειώσουν την πρόσφυση πάνω στις
τροχαλίες)

ρ v2 0.95 *15.8332 N
σf = = = 0.238 (21)
1000 1000 mm 2

όπου
Kg
ρ : Πυκνότητα υλικού ιµάντα ( )
dm 3
v : η περιφερειακή ταχύτητα (m/s) της κινητήριας τροχαλίας

Τελικά, η συνολική τάση είναι

N
σ ολ = σ 1 + σ b + σ f = 2.715 + 0.892 + 0.238 = 3.845 (22)
mm 2

Έλεγχος ορθης τάσης ιµάντα:

N N
σ ολ = 3.845 2
< σ επ = 4.30 (ΙΣΧΥΕΙ!) (23)
mm mm 2

Ερώτηση 8

Να γίνει υπολογισθεί η δύναµη που καταπονεί την κινητήρια άτρακτο (ή

αντίστοιχα, λόγω δράσης-αντίδρασης, την κινούµενη άτρακτο), λόγω των ελκτικών
δυνάµεων στους κλάδους της ιµαντοκίνησης.

Απάντηση 8

Η κάθετη στην άτρακτο δύναµη δίνεται θεωρητικά από την σχέση,

m +1 (2.9815 + 1)
FA = Fu = 1263.18 = 2538.15 N (24)
m −1 (2.9815 − 1)

m Fu
Η παραπάνω σχέση (24), όπως και ο υπολογισµός της τάσης σ 1 =
m − 1 bs
προϋποθέτουν ότι η περιφερειακή δύναµη Fu είναι ίση (οριακά) µε την τριβή
ολίσθησης της διεπιφάνειας ιµάντα-τροχαλίας.
Όµως, λόγω αρχικής τάνυσης (ή µεθόδου τάνυσης γενικότερα) και άλλων
αστάθµητων παραγόντων που εµφανίζονται στην πράξη, οι πραγµατικές τιµές της
δύναµης FA είναι γενικά µεγαλύτερες. Έτσι, λαµβάνουµε τις εµπειρικές σχέσεις,

5
 FA = 5Fu : Για αρχική τάνυση ιµάντα, κατά την τοποθέτηση
FA = 3.5Fu : Για τάνυση µέσω ολισθητήρων
FA = 2.5Fu : Για τάνυση µέσω τροχού τάσης

Για παράδειγµα, η µικρότερη από τις παραπάνω τιµές δίνει,

FA = 2.5Fu = 2.5 *1263.18 = 3157.95 N (25)

που είναι αρκετά µεγαλύτερη από τη θεωρητική τιµή, βλ. (24).

Ερώτηση 9

Να γίνει υπολογισθούν οι δυνάµεις των κλάδων της ιµαντοκίνησης.

Απάντηση 9

Υποθέτωντας ότι η περιφερειακή δύναµη Fu είναι ίση (οριακά) µε την τριβή

ολίσθησης της διεπιφάνειας ιµάντα-τροχαλίας, προκύπτουν οι σχέσεις,

Κλάδος έλξης (κλάδος που έλκει)

m 2.9815
F1 = Fu = 1263.18 = 1900.67 N (26)
m −1 (2.9815 − 1)

Ελκόµενος κλάδος (κλάδος που έλκεται)

1 1
F2 = Fu = 1263.18 = 637.49 N (27)
m −1 (2.9815 − 1)

Σηµείωση: Ισχύει πάντα η σχέση (λόγω ισορροπίας δυνάµεων στον τµήµα του
ιµάντα που περνά από µια δεδοµένη τροχαλία),

F2 + Fu = F1 (28)

Απλώς, οι (26), (27) ισχύουν µόνο στην περίπτωση (οριακής ή πραγµατικής)

ολίσθησης του ιµάντα. Αν έχουµε (για κάποιο λόγο) υπερβολική τάνυση και άρα η
Fu είναι µικρότερη της τριβής ολισθήσεως, οι δυνάµεις των κλάδων µπορεί να είναι
αρκετά µεγαλύτερες από αυτές που προκύπτουν από τις (26) και (27).