You are on page 1of 3

MIZORAM PUBLIC SERVICE COMMISSION KALPHUNG

PUBLIC SERVICE COMMISSION KALPHUNG

Mi tam takin Mizoram Public Service Commission hi kan hmelhriat viau laiin, a hna
kalphung, a mawhphurhna leh eng chen nge State Sawrkar nena an inlaichin dan tur
tih te hriat belh a chakawm maithei a. Chu mi hrereng chuan he lehkha thehl�p tak
hi buatsaih a ni a. Tu pawhin he lehkha hi ngun taka a chhiar chuan Public Service
Commission chungchangah thil tam tak a hriat belh ngei ang. Chubakah hei hi
d�rthlalanga hmangin Mizoram Public Service Commission hian a hna a thawh that
leh that loh te pawh awlsam takin a b�k zung zung theih dawn a ni. Mi thenkhatin
rin thil thu-a Commission chu inla hrang hlak, State Sawrkar nena inlaichinna nei
hauh lo va an sawi te emaw, chutih laiin thenkhatin Commission chu Sawrkar thu thu
a awm zel tura ngaihna atanga thu inchuh te a awm a nih pawhin he lehkha hian a
sawifiah turah ngaih a ni. Awle, heti hian lo sawi tan dawn ila.

Public Service Commission chu tu siam nge?


India ram Danbul (Constitution) Article 315 (1)-ah chuan Sawrkar Laipui leh State
te tan Public Service Commission din ngei tur a nih thu tarlan a ni a. A tul chuan
State pahnih emaw a aia tamin emaw Public Service Commission intawm Joint PSC an
neih phalsak an ni bawk. Constitution duangtute khan Sawrkar hnuaia hnathawktu lak
tur chungchangah Sawrkar ding laiin mahni Party mite duhsakna, �Spoils System� an
hman an duh lo va. Sawrkar hnathawk te chu an thiamna behchhan chauhva lak an nih
hian mipui rorelna dik tak neih theih a ni dawn tih an hriat vang a ni. PSC chu
ding hrang nalh niin, hleih neih lohna leh rinawmna te hi a innghahna chu an ni
ber.

Engtin nge Chairman leh Member te an ruat?


Hei hi Constitution Article 316(1)-ah chiang taka tarlan a ni a. UPSC emaw Joint
Public Service Commission Chairman leh Member turte chu President-in a ruat ang a,
State PSC Chairman leh Member tur te chu Governor-in a ruat ang tih a ni. Tin, eng
PSC-ah pawh member zawng zawng atangin a chanve ang vel (nearly) chu India sawrkar
emaw State sawrkar hnuai emaw-a kum 10 tal hna lo thawk tawh an ni tur a ni tih a
ni bawk.

Chairman leh Member nih theih chhung hi engtia rei nge?


PSC Chairman leh Member te hian kum ruk chhung an hna an chelh thei a. Amaherawhchu
UPSC atan kum 65, Joint Commission leh State PSC atan kum 62 an tlin thleng chauhva
thawh theih a ni. Chu mi awmzia chu Member tu emaw kum 60 a nih chiahin lut ta
sela, UPSC ah kum 5, State PSC ah kum 2 chauh a thawk hman dawn tihna a ni.

Chairman leh member te tan thiamna (educational qualification) a awm em?


Awm lo ve. Costitution pawhin hei hi a sawi lo va. A ruattuin tha a tih danah a
innghat a ni mai. Sawrkar hnathawk lai Matric pass chauh pawh mi rinawm leh fel a
nih chuan a ruat theih tho. Chutih lai erawh chuan vawiin thlengin lehkhathiama
ngaih graduate leh a chung lam te hi ruat an ni tlangpui thin.

Chairman emaw member-in emaw ban lo duh ta sela..?


Constitution Article 316(2)(a)-ah chuan chiang taka ziak leh a ni a. Mahni kut
ngeia ziakin UPSC leh Joint Commission-a Chairman leh Member te�n India ram
President hnenah, tin, State PSC Chairman leh memberte tan Governor hnenah banna
thehluh theih a ni.

Public Service Commission Chairman leh Member te hi paih theih an ni em?


Ni e. Constitution Article 317(1)na dungzuiin Chairman emaw member te emaw hi
bantir theih an ni a, a kawng erawh a kual viau thung. Public Service Commission
Chairman leh Member te hi a ruattu President-in khawsak dik lo (misbehaviour)
avangin a bantir thei a. Mahse President chuan Supreme Court-in a ngenna ang
chauhvin Chairman leh Member te emaw an khawsak dik lo (misbehaviour) avangin
bantirna thu a pe thei. President hnena zualkona (reference) thlen a nih hma hian
Supreme Court hian enfiahna (inquiry) a siam hmasa ngei tur a ni.
Chutianga chhuina (inquiry) a awm lai pawh chuan President-in UPSC Chairman emaw
Member emaw, a nih loh leh Governor-in State PSC Chairman emaw Member emaw chhui
meka awma kha a lo chawlh lailawk tir thei bawk. vide Article 317(2).
Chutih lai chuan President-in Public Service Commission Chairman leh Member te
(Union leh State PSC) te hi heng avang hian chhui chhuah kher ngai lovin a bantir
nghal thei:
1. Leibat pe thei lo ni-a thu tihtluk hnan tawh a nih chuan.
2. He hna a chelh chhunga hna dang hlawh hmuhna a thawh tel chuan.
3. Taksa leh rilru hrisel lohna emaw nei a nih chuan.

Pubic Service Commission Chairman leh Member te hi bantir hi a va khirhkhan awm ve?
Dan dungzui chuan a awlsam lo viau a ni. A chhan mawl te chu Constitution hian
Public Service Commmission Chairman leh Member te hi a hum tha bik em em mai a.
Khawsak dik lo (misbehaviour) thil a nih chauh loh chuan mumal lo taka ban mai mai
a phal lo tih a lang a. Heng ram chhung office pawimawh dang chelhtu
(Constitutional Dignitaries) Supreme Court leh High Court Judge te, Comptroller
and Auditor General te leh Chief Election Commissioner te khawsak dik lova puh an
nih chuan Parliament-in hma a lak laiin Public Service Commission Chairman leh
Member te erawh chu India rama thubuai remna sang ber Supreme Court kutah a dah
daih mai a. Hei hian politics avanga innawrna atanga fihlim tura a duh vang a ni
ber.

Engnge khawsak dan dik lo chu?


Constitution hian khawsak dan dik lo �misbehaviour� hi a sawifiah chiah lem lo va.
Mahse heng thil tha lo thamna te, hlemhletna leh induhsakna dik lo te hi khawsak
dik lova ngaih theih an ni ang. Tin, Member tuin emaw Chairman chungah kut thlak
sela, a nih loh leh Chairman-in examna mark te lo chawk danglam sela emaw, khawsak
dik lo a tling vek ang. Hetianga thil dik lo awm finfiah a nih chuan Supreme Court
thil hmuh dan chu President-in a pawm ngei tura ngaih a ni bawk.

Public Service Commission Chairman leh Member te hian Commission an chhuahsan hnuin
hna dang an thawk leh thei em?
Thei lo ve. Article 319 naah hei hi chiang taka sawi a ni. Hei hi Commission
Chairman leh Member te�n Commission-a an thawh chhunga thlemna an tawh loh nana tih
a ni. Heng constutional posts - Governor emaw High Court Judge te emaw hi chu
sawrkar hnuaia hna anga ngaih a ni lo.

Public Service Commission hna ber chu eng nge ni?


Article 320 a tarlan angin Public Service Commission chuan Union leh State sawrkar
hnuaia thawk tur te lak nan exam a buatsaih ang. Hna lakna tur dan recruitment
rules te, Sawrkar hnaa dah leh kaisanna tur te, hremna (disciplinary action)
chungchangah te Sawrkarin a rawn zel tur a ni. Tin, sawrkarin sawrkar hnathawkte
chunga hremna (disciplinary action) a lekkawh dawnin Commission a rawn zel bawk
ang.
Amaherawhchu heta State sawrkarin an rawn zel tur a ni tih hi a nghet bur
(mandatory) lem lo va. State sawrkarin emaw Central sawrkarin emaw PSC rawn lova
hma an lo lak pawhin an hmalakna chu paih theih a ni chuang lo.
Tin, Proviso to Article 320 hmangin Sawrkarin Public Service Commission a rawnna
chin tur Regulation siamin a bithliah thei a, he regulation hmang hian Public
Service Commission hrang hrang hna lak chin pawh a inang lo fur a, tun dinhmunah
State Sawrkarin Mizoram Public Service Commission a rawnna tur chin chu Promotion
case-ah Gazetted post zawng zawng, Direct Recruitment-ah Grade Pay ` 4200/- chin
chunglam a ni. Hei hian Contractual/Muster Roll Employees te pawh a huam a ni.

Eng chen nge Commission thurawn chu Sawrkarin a ngaih pawimawh tur?
Commission hnathawh hi thurawntu (advisory) a ni ber mai a. Commission thurawn hi
sawrkarin a pawm ngei ngei tur a ni tih a awm lo. Chutih lai erawh chuan sawrkarin
duhdah takin PSC thurawn te a palzam mai mai tur chu a ni chuang lo.

Commission-in a thlan (recommend) tawh candidate te sawrkarin a pawm lo thei em?


Thei e. A pawm loh chhan erawh chu chiang taka ziak tur a ni. Chu chu Legislature
(Parliament emaw State Legislature)-ah emaw hmaah pharh ngei bawk tur a ni.
Chubakah Article 323(2) dungzuia Court a inrawlha, thu ti chiang tura a koh hunin
Sawrkar chuan Commission list a pawm loh chhan chu Court hmaah a pharh ngei tur a
ni. Commission recommendation chu sawrkarin a pawm lo a nih chuan a vaiin a pawm lo
tur a ni a; list-a mi a then pawma a then pawm loh pawh a theih loh.

Hna lak naah Chairman leh Member laina hnaite recommend theih a ni em?
Theih e. Dan bawhchhe chunga lak an nih chauhvin Commission thutlukna chu hnawl
theih a ni. Entir nan- candidate pakhat, Chairman emaw Member emaw laina hnai kha
lak tel ve a nih vang ngawtin Commission recommendation kha hnawl theih a ni lo va.
Amaherawhchu candidate laina Member chu kha candidate a interview lai emaw, a hnu-a
chu candidate chungchang sawi zuinnaa a tel ve chuan Commission recommendation kha
hnawl theih a ni. Hei hi Supreme Court Order, Ashok Kumar Yadav Vs State of
Haryana (1985) chungchangah hmuh theih a ni.

Interview (Personlaity Test)-ah hian Selection Board tan Member tlem thei ber
(Quorum) a awm em?
Constitution hian Public Service Commission chungchangah hian a hranpa in quorum a
sawi lo va. Mizoram Public Service Commission bikah pawh State Sawrkarin Mizoram
Public Service Commission Regulation hrang hrang a siamah hian quorum tarlan a awm
loh avangin Mizoram Public Service Commission pawhin quorum a nei lo a ni.
Chuvangin, Chairman chauh emaw, Chairman leh Member pakhat chauh emaw pawh awm se,
kha Committee proceeding kha fel lohna (invalidity) engmah a awm lo. Candidate an
tam viau phei chuan Selection Board dang siam belhin Member tu emaw ber kha
Chairmanah dah theih tho a ni. Hei hi UPSC kal dan pawh a ni. Entir nan, UPSC-ah
khuan Chairman leh Member 10 vel an awm a. Heng Member zawng leh Expert te hi
Board pakhatah thu hovin Civil Service candidate 1000 dawn mai kha a mal malin
interview ta sela ni khat chhungin candidate panga pawh an interview zo hman kher
lo vang. Chuvangin Member dangte kha Board Chairmanah dahin a rualin Board pahnih
emaw a aia tamin emaw khan interview kha an buaipui ta a ni. Tin, DPC�ah pawh
chutiang tho chu a ni. Member tin khan State leh Ministry chan bik neiin DPC
Chairman an ni mai thin. Chuvangin Interview Board-ah emaw DPC-ah emaw Member an
kim lo tih vanga Commission recommendation hi hnawl ngawt theih a ni lo.

TLANGKAWMNA
Heng hi a pawimawh zual te ni-a hriat an ni a. A duh tan chuan chhiar belh tur
Constitution leh Public Service Commission-in inkaihhruaina an siam te an la awm
thei ang.
Tin, Commission hian inkaihhruaina a nei hrang ve diah a. Entir nan, Mizoram
Public Service Commission chuan Conduct of Examinations Guidelines, 2013 a nei a.
He mi leh inkaihhruaina leh dan dangte pawh hi tumahin an palzam ngawt thei lo.
Eng thu leh issue-ah emaw Sawrkar leh Commission thu inhmuh loh thulh a awm a nih
pawhin dan huam chhungah tha taka sawi rem theih zel a ni.
.............
Issued in public interest by the Mizoram Public Service Commission.
No.A.2/9/2001-MPSC.
Aizawl, the 4th November, 2016

You might also like