METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.

2014

ROZWIĄZANIE RAMY PŁASKIEJ METODĄ SIŁ I OBLICZENIE PRZEMIESZCZEŃ

M=15, 00 kNm P=20,00kN
1 DANE WYJŚCIOWE i

q=5,00kN/m
Dana jest rama jak na rysunku.
EI 1.3889EI
Rozwiązać ją metodą sił, sporządzić k2 = 1

3,00m
m
wykresy sił przekrojowych i dokonać EI
kontroli rozwiązania oraz obliczyć
zaznaczone przemieszczenia. j
EI
k1 = 0.5 3 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m
Uwaga dotycząca oznaczeń. m
Aby uniknąć niejednoznaczności
oznaczeń wszystkie przemieszczenia obliczane w statycznie wyznaczalnym układzie podstawowym i
dotyczące tylko układu podstawowego oznaczać będziemy małym symbolem δ a przemieszczenia
obliczane w statycznie niewyznaczalnym układzie danym lub obliczane w układzie podstawowym a
dotyczące układu danego oznaczać będziemy dużym symbolem ∆ . Siły przekrojowe i reakcje
wyznaczane w układzie podstawowym oznaczać będziemy odpowiednim symbolem z nadkreśleniem
(np. M ) a w układzie danym oznaczać będziemy odpowiednim symbolem bez nadkreślenia (np. M ).
2 WYZNACZENIE STOPNIA STATYCZNEJ NIEWYZNACZALNOŚCI
Aby skorzystać z wzoru n h = e − 3 ⋅ t przekształcamy układ dany w zbiór tarcz „sztywnych”
otwartych przez usunięcie więzi podporowych, dokonanie przecięć wszędzie tam gdzie połączenie nie
jest pełne oraz „otwarcie” tarcz zamkniętych.
(e=3)
W rozpatrywanym przykładzie wystarczy
usunięcie więzi podporowych, co ilustruje rysunek t =1
poniżej. Na rysunku tym w nawiasach podano liczby e = 3+ 2 = 5
usuniętych więzi, których suma jest liczbą więzi e w (e=2) nh = 5 − 3 ⋅1 = 2
przytoczonym wzorze.

3 UKŁAD PODSTAWOWY I ODPOWIADAJĄCY MU UKŁAD RÓWNAŃ

3.1 UKŁAD PODSTAWOWY
Układ podstawowy tworzymy z układu M=15,00 kNm P=20,00kN X1
X2
danego przez zastąpienie nh więzi
q=5,00kN/m

1.3889 EI x
niewiadomymi siłami w taki sposób by

3,00m
powstały układ był geometrycznie
niezmienny. EI
Uwaga: Liniami przerywanymi wyróżniono
włókna do znakowania momentów 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m
zginających w prętach i w więzi sprężystej
y
rotacyjnej.

3.2 POSTAĆ OGÓLNA UKŁADU RÓWNAŃ

δ 11 ⋅ X 1 + δ 12 ⋅ X 2 + δ 1F = ∆1rz = 0 ,
δ 21 ⋅ X 1 + δ 22 ⋅ X 2 + δ 2 F = ∆ 2 rz = 0 .
4 ROZWIĄZANIA UKŁADU PODSTAWOWEGO
4.1 ROZWIĄZANIE UKŁADU PODSTAWOWEGO OD DANEGO OBCIĄŻENIA
F = (M, P, q) M=15,00 kNm P=20,00kN
Uwaga: Wszystkie wielkości
q=5,00kN/m

wyznaczane w tym punkcie wyróżniamy x

3,00m

nadkreśleniem i indeksem górnym F. Dla

skrócenia zapisu w obliczeniach VB
pominiemy te wyróżniki stosując pełne
symbole tylko w oznaczeniach wielkości, HA
2,00m 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m
z których korzystać będziemy w dalszych
obliczeniach.
y VA
http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski 1
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

4.1.1 WYZNACZENIE REAKCJI PODPÓR

∑ M A = −VB ⋅ 10m + P ⋅ 6m + M + q ⋅ 3m ⋅ 3m / 2 = 0 ⇒
− V B ⋅ 10m + 20kN ⋅ 6m + 15kNm + 5kN / m ⋅ 3m ⋅ 3m / 2 = 0 ⇒ V B = V BF = 15.75kN ,
∑ Y = −V A − VB + P = 0 ⇒ − V A − 15.75kN + 20kN = 0 ⇒ V A = V AF = 4.25kN ,
∑ X = H A + q ⋅ 3m = 0 ⇒ H A + 5kN / m ⋅ 3m = 0 ⇒ H A = H AF = −15.00kN .
Kontrola ∑ M B = − H A ⋅ 3m + V A ⋅ 10m − P ⋅ 4m + M − q ⋅ 3m ⋅ 3m / 2 =
= (15 ⋅ 3 + 4.25 ⋅ 10 − 20 ⋅ 4 + 15 − 5 ⋅ 3 ⋅ 3 / 2)kNm = 0
4.1.2 OBLICZENIE WARTOŚCI RZĘDNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH SIŁ
PRZEKROJOWYCH
MA = 0,
M E = V A ⋅ 2m − H A ⋅ 1.5m − q ⋅ 1.5m ⋅ 1.5m / 2 =
= 4.25kN ⋅ 2m + 15kN ⋅ 1.5m − 5kN / m ⋅ 1.5m ⋅ 1.5m / 2 = 25.375kNm,
M CA = V A ⋅ 4m − H A ⋅ 3m − q ⋅ 3m ⋅ 3m / 2 = 4.25 ⋅ 4m + 15kN ⋅ 3m − 5kN / m ⋅ 3m ⋅ 3m / 2 = 39.50kNm ,
M CD = M CA + M = 39.5kNm + 15kNm = 54.50kNm ,
M D = VB ⋅ 4m = 15.75kN ⋅ 4m = 63.00kNm , MB = 0,
V AC = V A ⋅ cos α − H A ⋅ sin α = (4.25 ⋅ 0.8 + 15 ⋅ 0.6 )kN = 12.40kN ,
N AC = −V A ⋅ sin α − H A ⋅ cos α = (− 4.25 ⋅ 0.6 + 15 ⋅ 0.8)kN = 9.45kN ,
VCA = V A ⋅ cos α − H A ⋅ sin α − q ⋅ 3m ⋅ sin α = (4.25 ⋅ 0.8 + 15 ⋅ 0.6 − 5 ⋅ 3 ⋅ 0.6 )kN = 3.40kN ,
N CA = −V A ⋅ sin α − H A ⋅ cos α − q ⋅ 3m ⋅ cos α = (− 4.25 ⋅ 0.6 + 15 ⋅ 0.8 − 5 ⋅ 3 ⋅ 0.8)kN = −2.55kN ,
VCD = P − V B = 20kN − 15.75kN = 4.25kN , VDB = −VB = −15.75kN , N CB = 0 .
Rzędne środkowe momentów zginających dla przedziału CD i DB, wykorzystując ich
prostoliniowy charakter, obliczono jako średnie arytmetyczne z wartości brzegowych.
M s ,CD = (M CD + M D ) / 2 = (54.5 + 63) / 2 ⋅ kNm = 58.75kNm ,
M s , DB = (M D + M B ) / 2 = (63 + 0 ) / 2 ⋅ kNm = 31.50kNm
S 1 = −V A = −4.25kN .
F
Siła podłużna w więzi sprężystej nr 1:
S 2 = M CA = 39.50kNm .
F
Moment zginający w więzi sprężystej nr 2:
4.1.3 WYKRESY SIŁ PRZEKROJOWYCH
39
,5
0k
Nm
25
,3

+
75
kN

31,50kNm

+
54,50kNm
m

58,75kNm

63,00kNm

MF
4,25kN

4,25kN
3,
40
kN

+
- -
2,
55
9,
12

45
15,75kN

kN
15,75kN
,4

+
kN

NF
0k

+
N

VF

2 http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

4.2 ROZWIĄZANIE UKŁADU PODSTAWOWEGO OD OBCIĄŻENIA X1 = 1

X1
Uwaga: Wszystkie wielkości x
wyznaczane w tym punkcie wyróżniamy

3,00m
nadkreśleniem i indeksem górnym 1. Dla VB
skrócenia zapisu w obliczeniach
pominiemy te wyróżniki stosując pełne HA
symbole tylko w oznaczeniach 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m
wielkości, z których korzystać będziemy
y VA
w dalszych obliczeniach.

4.2.1 WYZNACZENIE REAKCJI PODPÓR

∑ M A = −VB ⋅ 10m + 1 = 0 ⇒ V B = V B1 = 0.10 / m ,
∑ Y = −V A − VB = 0 ⇒ V A = V A1 = −0.10 / m ,
∑X = HA = 0 ⇒ H A = H 1A = 0 .
Kontrola ∑ M B = − H A ⋅ 3m + V A ⋅ 10m + X 1 = − 0 ⋅ 3 − 0.1 ⋅ 10 + 1 = 0
4.2.2 OBLICZENIE WARTOŚCI RZĘDNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH SIŁ
PRZEKROJOWYCH
MA = 0, M C = V A ⋅ 4m − H A ⋅ 3m = −0.40 ,
M D = VB ⋅ 4m − 1 = −0.60 , M B = −1 ,
V AC = V A ⋅ cos α − H A ⋅ sin α = −0.08 / m , N AC = −V A ⋅ sin α − H A ⋅ cos α = 0.06 / m ,
VCB = −V B = −0.10 / m , N CB = 0 .
M E = M s , AC = (M A + M C ) / 2 = (0 − 0.4 ) / 2 = −0.20 ,
M s ,CD = (M C + M D ) / 2 = (− 0.4 − 0.6 ) / 2 = −0.50 , M s , DB = (M D + M B ) / 2 = (− 0.6 − 1) / 2 = −0.80 .
M s ,CB = (M C + M B ) / 2 = (− 0.4 − 1) / 2 = −0.70 .
S 1 = −V A = 0.10 / m
1
Siła podłużna w więzi sprężystej nr 1:
S 2 = M C = −0.40 .
1
Moment zginający w więzi sprężystej nr 2:
4.2.3 WYKRESY SIŁ PRZEKROJOWYCH
1,00
0,80
0,60
0,50
0,40
0,
40

-
-
0,
20

M1
0,
06
/m
0,
08
/m

-
+
0,

-
06
0,10/m

0,10/m
0,10/m

N1
/m

V1

http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski 3
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

4.3 ROZWIĄZANIE UKŁADU PODSTAWOWEGO OD OBCIĄŻENIA X2 = 1.

X2
Uwaga: Wszystkie wielkości wyznaczane x
w tym punkcie wyróżniamy

3,00m
nadkreśleniem i indeksem górnym 2. Dla VB
skrócenia zapisu w obliczeniach
pominiemy te wyróżniki stosując pełne HA
symbole tylko w oznaczeniach wielkości, 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m 2,00m
z których korzystać będziemy w dalszych
obliczeniach.
y VA

4.3.1 WYZNACZENIE REAKCJI PODPÓR.

∑ M A = −V B ⋅ 10m + 1 ⋅ 3m = 0 ⇒ V B = V B2 = 0.30 ,
∑ Y = −V A − VB = 0 ⇒ V A = V A2 = −0.30 ,
∑ X = H A +1 = 0 ⇒ H A = H A2 = −1 .
Kontrola ∑ M B = − H A ⋅ 3m + V A ⋅ 10m =(−(−1) ⋅ 3 + (−0.3) ⋅ 10)m = 0 .

4.3.2 OBLICZENIE WARTOŚCI RZĘDNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH SIŁ

PRZEKROJOWYCH
MA = 0, M C = V A ⋅ 4m − H A ⋅ 3m = 1.80m ,
M D = VB ⋅ 4m = 1.20m , MB = 0,
V AC = V A ⋅ cos α − H A ⋅ sin α = 0.36 , N AC = −V A ⋅ sin α − H A ⋅ cos α = 0.98 ,
VCB = −V B = −0.30 , N CB = 1 .
M E = M s , AC = (M A + M C ) / 2 = (0 + 1.8) / 2 ⋅ m = 0.90m ,
M s ,CD = (M C + M D ) / 2 = (1.8 + 1.2 ) / 2 ⋅ m = 1.50m , M s , DB = (M D + M B ) / 2 = (1.2 + 0 ) / 2 ⋅ m = 0.60m ,
M s ,CB = (M C + M B ) / 2 = (1.8 + 0 ) / 2 ⋅ m = 0.90m .
S 1 = −V A = 0.30
2
Siła podłużna w więzi sprężystej nr 1:
S 2 = M C = 1.80m
2
Moment zginający w więzi sprężystej nr 2:

4.3.3 WYKRESY SIŁ PRZEKROJOWYCH

1,
80

0.60m
m

1,20m
1,50 m
1,80 m
0,

M2
90
m
0,3
60

1,000

1,000

1,000
0,9
80
-0,300
-0,300

-0,300
0,3

0,9
60

N2
80

2
V

4 http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

5 OBLICZENIE WSPÓŁCZYNNIKÓW I ROZWIĄZANIE UKŁAD RÓWNAŃ

5.1 OBLICZENIE WSPÓŁCZYNNIKÓW UKŁADU RÓWNAŃ

Współczynniki układu równań obliczamy wykorzystując wzory
M i ⋅M j Ss ⋅Ss M i ⋅M F Ss ⋅Ss
i j i F

δ ij = ∫ dx + ∑ , δ iF = ∫ dx + ∑ ,
EI ks EI ks
Do obliczenia całek w powyższych wzorach zastosowano wzór Simpsona lub Mohra. Ze względu na
charakter wykresów momentów zginających całki w powyższych wzorach przedstawiono w postaci
sum 3 lub 2 całek odpowiadających przedziałom całkowania, w których funkcje podcałkowe spełniają
założenia umożliwiające zastosowanie odpowiedniego wzoru.
M1 ⋅M1 Ss ⋅Ss S1 ⋅ S1 S 2 ⋅ S 2
1 1 1 1 1 1
1 1
δ 11 = ∫ dx + ∑ = ∫ M 1
⋅ M 1
⋅ dx + ∫ M 1
⋅ M 1
⋅ dx + + =
EI ks EI AC AC EI CB CB k1 k2
1 − 0 .4 ⋅ 5 m 2
⋅ ((−0.4) ⋅ (−0.4) + 4 ⋅ (−0.7) ⋅ (−0.7) + (−1) ⋅ (−1) ) +
1 6m
= ⋅ ⋅ ⋅ (−0.4) + ⋅
EI 2 3 1.3889 EI 6
0 .1 / m ⋅ 0 .1 / m ( − 0 .4 ) ⋅ ( − 0 .4 ) m
+ 3
+ = 2.693049
0.5 EI / m EI / m EI
M ⋅M Ss ⋅Ss S1 ⋅ S1 S 2 ⋅ S 2
1 2 1 2 1 2 1 2
1 1
δ 12 = δ 21 =∫ dx + ∑ = ∫ M 1
⋅ M 2
⋅ dx + ∫ M 1
⋅ M 2
⋅ dx + + =
EI ks EI AC AC EI CB CB k1 k2
1 − 0 .4 ⋅ 5 m 2
⋅ ⋅ (− 0.4 ⋅ 1.8 + 4 ⋅ (−0.7) ⋅ 0.9 + (−1) ⋅ 0 )m 2 +
1 6
= ⋅ ⋅ ⋅ 1 .8 m +
EI 2 3 1.3889 ⋅ EI 6
0 .1 / m ⋅ 0 .3 ( − 0 .4 ) ⋅ 1 .8 m m2
+ + = − 4 . 192781
0.5 EI / m 3 EI / m EI
M ⋅M Ss ⋅Ss S1 ⋅ S1 S 2 ⋅ S 2
2 2 2 2 2 2 2 2
1 1
δ 22 = ∫ dx + ∑ = ∫ M 2 ⋅ M 2 ⋅ dx + ∫ M 2 ⋅ M 2 ⋅ dx + + =
EI ks EI AC AC EI CB CB k1 k2
1 1 .8 m ⋅ 5 m 2 1 1 .8 m ⋅ 6 m 2 0 .3 ⋅ 0 .3 1 .8 ⋅ 1 .8 m m3
= ⋅ ⋅ ⋅ 1 .8 m + ⋅ ⋅ ⋅ 1 .8 m + + = 13 . 485563
EI 2 3 1.3889 ⋅ EI 2 3 0.5 EI / m 3 EI / m EI
M ⋅M Ss ⋅Ss
1 F 1 F
1 1 1
δ 1F =∫ dx + ∑ = ∫ M 1 ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M 1 ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M 1 ⋅ M F ⋅ dx +
EI ks EI AC AC EI CD CD EI DB DB

S1 ⋅ S1 S 2 ⋅ S 2
1 F 1 F

⋅ (0 ⋅ 0 + 4 ⋅ (−0.2) ⋅ 25.375kNm + (−0.4) ⋅ 39.5kNm ) +

1 5m
+ + = ⋅
k1 k2 EI 6

⋅ ⋅ (− 0.4 ⋅ 54.5 + 4 ⋅ (−0.5) ⋅ 58.75 + (−0.6) ⋅ 63)kNm 2 +

1 2
+
1.3889 ⋅ EI 6
0.1 / m ⋅ (−4.25)kN (−0.4) ⋅ 39.5kNm
⋅ ⋅ (− 0.6 ⋅ 63 + 4 ⋅ (−0.8) ⋅ 31.5 + (−1) ⋅ 0 )kNm 2 +
1 4
+ + =
1.3889 ⋅ EI 6 0.5 EI / m 3 EI / m
kNm 2
= −155.764461
EI
M ⋅M Ss ⋅Ss
2 F 2 F
1 1 1
δ 2F = ∫ dx + ∑ = ∫ M 2 ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M 2 ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M 2 ⋅ M F ⋅ dx =
EI ks EI AC AC EI CD CD EI DB DB
S1 ⋅ S1 S 2 ⋅ S 2
2 F 2 F

⋅ (0 ⋅ 0 + 4 ⋅ 0.9m ⋅ 25.375kNm + 1.8m ⋅ 39.5kNm ) +

1 5m
+ + = ⋅
k1 k2 EI 6

⋅ ⋅ (1.8 ⋅ 54.5 + 4 ⋅ 1.5 ⋅ 58.75 + 1.2 ⋅ 63)kNm 3 +

1 2
+
1.3889 ⋅ EI 6
1 1 .2 ⋅ 4 2 0.3 ⋅ (−4.25)kN 1.8 ⋅ 39.5kNm kNm 3
+ ⋅ ⋅ ⋅ 63kNm + 3
+ = 402.787409
1.3889 ⋅ EI 2 3 0.5 EI / m 3 EI / m EI
http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski 5
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

5.2 POSTAĆ SZCZEGÓŁOWA UKŁADU RÓWNAŃ I JEGO ROZWIĄZANIE

m m2 kNm 2
2.693049 ⋅ X 1 − 4.192781 ⋅ X 2 − 155.764461 =0
EI EI EI
m2 m3 kNm 3
− 4.192781 ⋅ X 1 + 13.485563 ⋅ X 2 + 402.787409 =0
EI EI EI
X 1 = X 1F = 21.975393kNm , X 2 = X 2F = −23.035701kN .

6 OBLICZENIE WARTOŚCI „RZECZYWISTYCH” REAKCJI I SIŁ PRZEKROJOWYCH

RrF = Rr1 ⋅ X 1F + Rr2 ⋅ X 2F + RrF , M αF = M α1 ⋅ X 1F + M α2 ⋅ X 2F + M αF ,
N αF = N α1 ⋅ X 1F + N α2 ⋅ X 2F + N αF , VαF = Vα1 ⋅ X 1F + Vα2 ⋅ X 2F + VαF ,
SαF = S α ⋅ X 1F + S α ⋅ X 2F + S α .
1 2 F

H AF = H 1A ⋅ X 1 + H A2 ⋅ X 2 + H AF = 0 ⋅ 21.975393kNm + (−1) ⋅ (−23.035701kN ) − 15kN = 8.036kN

V AF = V A1 ⋅ X 1 + V A2 ⋅ X 2 + V AF = −0.1 / m ⋅ 21.975393kNm + (−0.3) ⋅ (−23.035701kN ) + 4.25kN = 8.963kN
V BF = V B1 ⋅ X 1 + V B2 ⋅ X 2 + V BF = 0.1 / m ⋅ 21.975393kNm + 0.3 ⋅ (−23.035701kN ) + 15.75kN = 11.037 kN
M EF = M E1 ⋅ X 1 + M E2 ⋅ X 2 + M EF =
= −0.2 ⋅ 21.975393kNm + 0.9m ⋅ (−23.035701kN ) + 25.375kNm = 0.2478kNm
F
M CA = M CA1
⋅ X 1 + M CA
2
⋅ X 2 + M CA
F
=
= −0.4 ⋅ 21.975393 kNm + 1.8m ⋅ ( −23.035701kN ) + 39.5kNm = −10.7544 kNm
M CD = M CD ⋅ X 1 + M CD ⋅ X 2 + M CD
F 1 2 F
=
= −0.4 ⋅ 21.975393kNm + 1.8m ⋅ (−23.035701kN ) + 54.5kNm = 4.2456kNm
M DC = M DC ⋅ X 1 + M DC ⋅ X 2 + M DC
F 1 2 F
=
= −0.4 ⋅ 21.975393kNm + 1.2m ⋅ (−23.035701kN ) + 63kNm = 22.1719kNm
F
M DB = M DC
F
= 22.1719kNm
F
M BD = M BD
1
⋅ X 1 + M BD
2
⋅ X 2 + M BD
F
= −1 ⋅ 21.975393kNm + 0 ⋅ (−23.035701kN ) + 0 = −21.9754kNm
F
V AC = V AC
1
⋅ X 1 + V AC
2
⋅ X 2 + V AC
F
= −0.08 / m ⋅ 21.975393kNm + 0.36 ⋅ ( −23.035701kN ) + 12.4kN = 2.349kN
F
VCA = VCA
1
⋅ X 1 + VCA
2
⋅ X 2 + VCA
F
= −0.08 / m ⋅ 21.975393kNm + 0.36 ⋅ (−23.035701kN ) + 3.4kN = −6.651kN
F
VCD = VCD
1
⋅ X 1 + VCD2 ⋅ X 2 + VCDF =
= −0.1 / m ⋅ 21.975393 kNm + ( −0.3) ⋅ ( −23.0357019 kN ) + 4.25kN = 8.963kN
F
VDC = VCD
F
= 8.963kN
F
V DB = V DB
1
⋅ X 1 + V DB2 ⋅ X 2 + V DBF =
= −0.1 / m ⋅ 21.975393 kNm + ( −0.3) ⋅ ( −23.035701kN ) − 15.75kN = −11.037 kN
F
V BD = V DB
F
= −11.037 kN
N AC = N AC ⋅ X 1 + N AC
F 1 2
⋅ X 2 + N AC
F
=
= −0.06 / m ⋅ 21.975393 kNm + 0.98 ⋅ ( −23.035701kN ) + 9.45kN = −11.807 kN
F
N CA = N CA
1
⋅ X 1 + N CA
2
⋅ X 2 + N CA
F
= −0.06 / m ⋅ 21.975393kNm + 0.98 ⋅ (−23.035701kN ) − 2.55kN = −23.807kN
F
N CD = N CD
1
⋅ X 1 + N CD
2
⋅ X 2 + N CD
F
= 0 ⋅ 21.975393kNm + 1 ⋅ (−23.035701kN ) + 0 = −23.036kN
F
N DC = N CD
F
= N DB
F
= N BD
F
= −23.036kN
1 2 F
S1F = S 1 ⋅ X 1 + S 1 ⋅ X 2 + S 1 = 0.1 / m ⋅ 21.975393kNm + 0.3 ⋅ (−23.035701kN ) − 4.25kN = −8.9632kN
1 2 F
S 2F = S 2 ⋅ X 1F + S 2 ⋅ X 2F + S 1 = −0.4 ⋅ 21.975393kNm + 1.8m ⋅ ( −23.035701kN ) + 39.5kN = −10.7544kNm

6 http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

7 WYKRESY „RZECZYWISTYCH” SIŁ PRZEKROJOWYCH

-21,975 kNm
-1
0,7
54
kN
m

0,098 kNm
4,246 kNm

13,209 kNm

22,172 kNm
MF

0,
24
8
kN
m
8,963 kN
8,963 kN

-27,199 kN

-23,036 kN
-23,036 kN -2
3,8
08
-6

NF

kN
-11,037 kN
,6 5

-11,037 kN
2,

1
34

kN

VF
-1
9k

1,8
N

07
kN

Rzeczywiste wartości sił przekrojowych można by też policzyć rozwiązując układ podstawowy od
działającego równocześnie obciążenia danego i znanych już sił hiperstatycznych. Wyniki obliczeń
musiałyby być identyczny (w granicach dokładności rachunkowej) jak przedstawione powyżej.

8 KONTROLA POPRAWNOŚCI ROZWIĄZANIA.

Kontrola rozwiązania polega na sprawdzeniu czy otrzymane rozwiązanie jest statycznie i
kinematycznie dopuszczalne, czyli czy siły spełniają równania równowagi a przemieszczenia są
kinematycznie zgodne. Dokonując kontroli należy pamiętać, że kontroli podlegają tylko te wartości,
które występują w obliczeniach kontrolnych.
8.1 KONTROLA STATYCZNEJ DOPUSZCZALNOŚCI ROZWIĄZANIA
Zaleca się, aby do sprawdzenia równań równowagi, podzielić układ na pręty i węzły i dla
każdego tak wydzielonego elementu napisać 3 równania równowagi. W tym przypadku kontroli
podlegają wszystkie wartości brzegowe sił przekrojowych. Aby sprawdzić czy spełniają równania
równowagi rzędne pośrednie należy dodatkowo wydzielić odpowiednie elementy. Na rysunku
pokazano elementy, dla których sprawdzimy równania równowagi.
MCD P=20,00kN MBD
M
M=15,00 kNm CD NCD NCD NBD
CA x x
M C D B
A
NC VCD VCD VBD
y
y
N CA
V CA
A
MC
q=5,00kN/m

M MBD
V CA NDB DB NBD
x x
A y D B
C
VDB VBD
AC
MA y
N
V AC
http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski 7
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

Dla pręta AC
∑ X = − N AC + N CA + q ⋅ 3m ⋅ cos α = −(−11.807) + (−23.808) + 5 ⋅ 3 ⋅ 0.8 ≈ 0 ,
∑ Y = −V AC + VCA + q ⋅ 3m ⋅ sin α = −2.349 + (−6.651) + 5 ⋅ 3 ⋅ 0.6 ≈ 0 ,
∑ M A = M AC − M CA + VCA ⋅ 5m + q ⋅ 3m ⋅ 1.5m = 0 − (−10.754) + (−6.651) ⋅ 5 + 5 ⋅ 3 ⋅ 1.5 ≈ 0
Dla węzła C
∑ X = N CD − N CA ⋅ cos α − VCA ⋅ sin α = −23.036 − (−23.808) ⋅ 0.8 − (−6.651) ⋅ 0.6 ≈ 0 ,
∑ Y = VCD + N CA ⋅ sin α − VCA ⋅ cos α = 8.963 + (−23.808) ⋅ 0.6 − (−6.651) ⋅ 0.8 ≈ 0 ,
∑ M c = M CA − M CD + M = −10.754 − 4.246 + 15 ≈ 0
Dla pręta CB
∑ X = − N CD + N BD = −(−23.036) − 23.036 = 0 ,
∑ Y = −VCD + VBD + P = −8.963 + (−11.037) + 20 = 0 ,
∑ M C = M CD − M BD + VBD ⋅ 6m + P ⋅ 2m = 4.246 − (−21.975) + (−11.037) ⋅ 6 + 20 ⋅ 2 ≈ 0
Dla pręta DB
∑ X = − N DB + N BD = −(−23.036) − 23.036 = 0 ,
∑ Y = −V DB + VBD = −(−11.037) + (−11.037) = 0 ,
∑ M D = M DB − M BD + VBD ⋅ 4m = 22.172 − (−21.975) + (−11.037) ⋅ 4 ≈ 0 .
8.2 KONTROLA KINEMATYCZNEJ DOPUSZCZALNOŚCI ROZWIĄZANIA
Kontrola zgodności przemieszczeń polega na sprawdzeniu zgodności przemieszczeń układu
rozwiązanego z przemieszczeniami rzeczywistymi w tylu miejscach ile wynosi stopień statycznej
niewyznaczalności. Można tego dokonać postępując analogicznie jak budowano układ równań
kanonicznych, to jest: przyjąć układ podstawowy metody sił, sporządzić wykresy momentów
zginających od jednostkowych wartości sił hiperstatycznych i policzyć przemieszczenia w układzie
α
Mα ⋅M F S s ⋅ S sF
danym ze wzoru ∆αF = ∫ dx + ∑ w miejscach, w których usunięto więzi tworząc
EI s ks
układ podstawowy. Wartości tych przemieszczeń muszą być takie, jakie wynikają ze sposobu
podparcia układu i połączenia jego elementów. Można oczywiście sprawdzać te same
przemieszczenia, które stanowiły podstawę układu równań kanonicznych. W tym przypadku wykresy
momentów zginających od jednostkowych wartości sił hiperstatycznych są już określone i wystarczy
policzyć przemieszczenia ∆1F i ∆ 2 F .
M1 ⋅M F 1 1 1
∆ 1F = ∫ dx = ∫ M ⋅ M ⋅ dx + EI
1 F
∫ M ⋅ M ⋅ dx + EI
1 F
∫ M ⋅ M ⋅ dx +
1 F
EI EI AC AC CD CD DB DB
1 1
⋅ S1F ⋅ S 2F
⋅ (0 ⋅ 0 + 4 ⋅ (−0.2) ⋅ 0.248kNm + (−0.4) ⋅ (−10.754)kNm ) +
S1 S2 1 5m
+ + = ⋅
k1 k2 EI 6

⋅ (− 0.4 ⋅ 4.246 + 4 ⋅ (−0.5) ⋅ 13.209 + (−0.6) ⋅ 22.172 )kNm +

1 2m
+ ⋅
1.3889 ⋅ EI 6
⋅ (− 0.6 ⋅ 22.172 + 4 ⋅ (−0.8) ⋅ 0.098 + (−1) ⋅ (−21.975) )kNm +
1 4m
+ ⋅
1.3889 ⋅ EI 6
0.1 / m ⋅ (−8.963kN ) − 0.4 ⋅ (−10.754kNm) kNm 2
+ + = − 0 . 00039 ≈ ∆ 1,rzecz = 0 ,
0.5 ⋅ EI / m 3 EI / m EI
M 2 ⋅M F 1 1 1
∆ 2F =∫ dx = ∫ M 2 ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M 2 ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M ⋅ M ⋅ dx =
2 F

EI EI AC AC EI CD CD EI DB DB
2 2
S 1 ⋅ S1F S 2 ⋅ S 2F
⋅ (0 ⋅ 0 + 4 ⋅ 0.9m ⋅ 0.248kNm + 1.8m ⋅ (−10.754)kNm ) +
1 5m
+ + = ⋅
k1 k2 EI 6

⋅ (1.8 ⋅ 4.246 + 4 ⋅ 1.5 ⋅ 13.209 + 1.2 ⋅ 22.172 )kNm 2 +

1 2m
+ ⋅
1.3889 ⋅ EI 6
8 http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski
METODA SIŁ – przykład 1 – obciążenie siłami 03.12.2014

⋅ (1.2 ⋅ 22.172 + 4 ⋅ 0.6 ⋅ 0.098 + 0 ⋅ (−21.975) )kNm 2 +

1 4m
+ ⋅
1.3889 ⋅ EI 6
0.3 ⋅ (−8.963kN ) 1.8m ⋅ (−10.754kNm) kNm 3
+ + = 0 . 00024 ≈ ∆ 2, rzecz = 0 .
0.5 ⋅ EI / m 3 EI / m EI
9 WYZNACZENIE SZUKANYCH PRZEMIESZCZEŃ
Szukane przemieszczenia policzymy na podstawie wzorów
j
S s ⋅ S sF S s ⋅ S sF
i
M i ⋅M F M j ⋅M F
∆ iF = ∫ dx + ∑ , ∆ jF = ∫ dx + ∑ .
EI s ks EI s ks
Wyznaczyliśmy już momenty M F od obciążenia danego w ramie statycznie niewyznaczalnej. Aby
skorzystać z przytoczonych wzorów musimy jeszcze rozwiązać dowolne układy podstawowe danej
ramy od obciążeń jednostkowych przyłożonych w miejscach i kierunkach szukanych przemieszczeń
F i = 1 i F j = 1 . Może to być taki sam układ, jaki był przyjęty do rozwiązania ramy od obciążenia
danego. Mogą też być dowolne inne układy. Tu przyjęto układy jak na rysunku poniżej.

9.1 MODELE IZOSTATYCZNE DO ROZWIĄZAŃ OD OBCIĄŻEŃ JEDNOSTKOWYCH

Fi=1
1.3889 EI 1.3889 EI
3,00m

3,00m
EI Fj=1 EI

4,00m 2,00m 4,00m 4,00m 2,00m 4,00m

9.2 ROZWIĄZANIA PRZYJĘTYCH UKŁADÓW OD OBCIĄŻEŃ JEDNOSTKOWYCH

1,
6m

1,000
00
1,000
0

Mj
Mi
1,
00
0

S1 = S1 = S 2 = 0 , S 2 = 1.
i j i j
Siły w więziach sprężystych
9.3 OBLICZENIE SZUKANYCH PRZEMIESZCZEŃ
M i ⋅M F 1 1
∆ iF = ∫ dx = ∫ M i ⋅ M F ⋅ dx + ∫ M ⋅ M ⋅ dx + 0 =
i F
EI EI CD CD EI DB DB

⋅ (0 + 4 ⋅ (−1m) ⋅ 13.209kNm + (−2m) ⋅ 22.172kNm ) +

1 2m
= ⋅
1.3889 EI 6
kNm 3
⋅ (− 2m ⋅ 22.172kNm + 4 ⋅ (−4m) ⋅ 0.098kNm + (−6m) ⋅ (−21.975)kNm ) = 17.9264
1 4m
⋅
1.3889 EI 6 EI
S s ⋅ S sF
i
M ⋅M
j F
1 1 1
∆ jF = ∫ dx = ∫ M ⋅ M ⋅ dx + EI CD CD∫ M ⋅ M ⋅ dx + EI DB DB∫ M ⋅ M ⋅ dx + ∑s k s =
j F j F j F

EI EI AC AC
4.246kNm + 22.172kNm
⋅ (1 ⋅ 0 + 4 ⋅ 1 ⋅ 0.248kNm + 1 ⋅ (−10.754)kNm ) +
1 5m 1
= ⋅ ⋅ ⋅ 2m ⋅ 1 +
EI 6 1.3889 EI 2

1 22.172kNm − 21.975kNm 1 ⋅ (−10.7544kNm) kNm 2

+ ⋅ ⋅ 4m ⋅ 1 + = 0.4130 .
1.3889 EI 2 EI / m EI

http://www.zsibb.pwr.wroc.pl/zukowski 9