08.08.

2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

+ Ark tera'nın gel şm ş özell kler nden yararlanmak ç n lütfen g r ş yapınız!
veya le bağlan.
G r ş Yap ya da Kayıt Ol

Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

Em ne Merd m Yılmaz
Kaynak: Ark tekt, M marlara Mektup, Kent ve M marlık D z s , W k ped a, ARKIV, M marlık Derg s
19 Mart 2013, 10:00
9435 defa okundu.
8 Paylaşım

İstanbul'un modern m marlık serüven nde sıra Boğaz ç 'nde.

İstanbul Boğazı'nın karşılıklı k yakasında bulunan mahalleler ve lçeler ya da boğaz köyler sırayla Anadolu Yakası'nda Kuzguncuk, Beylerbey , Çengelköy, Van koy, Kand ll , Anadoluh sarı, Kanlıca, Çubuklu,
Paşabahce, Beykoz; Avrupa yakasında, Ortaköy, Kuruçeşme, Arnavutköy, Bebek, Rumel h sarı, Em rgan, İst nye, Yen köy, Tarabya ve Sarıyer olarak sıralanıyor.

Boğaz'ın k yakasında Osmanlı Dönem 'nden kalma yalılar olduğu kadar Cumhur yet' n lanından sonra yapılmış, k m s günümüze kadar gelmey başarmış, k m s hakkında da derg ya da k tapta bulduklarımızdan fazla
b r b lg ye sah p olmadığımız pek çok b na bulunuyor.

Anadolu Yakası

Beylerbey

Ayaşlı Yalısı

Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan ve 1938 yılında nşa ed len yalı, Beylerbey 'nde, den z kıyısında geleneksel yalı t p n yen den üretmeye çalışan, k katlı b r yapı. Planı kategor k olarak geleneksel karnıyarık, k
cephel sofa t p ne a tt r. Üst katta, sofa ön ve arkada dışarıya açılır. Dört nar n kolonla yükselt len bu köşkler, düşey pencere düzenler yle y aydınlatılmış çıkmalar oluşturuyor.

Jak Kamh Ev

Utar t İzg , Al Muslubaş ve Mustafa Dem rkan tarafından tasarlanan ev, Beylerbey 'nde yer alıyor. Beylerbey kıyısında yer alan k esk b nanın gabar ler ç nde kalmak koşulu le yen den tasarlanarak nşa ed len k
konuttan, b r ana konut (yalı) d ğer se konuk ve çalışma ev (cadde tarafı). İk konut arasında yer alan bahçe, yüzme havuzu ve yüzme pavyonu d nlenme şlevler n karşılıyor. Konutlar geleneksel karnıyarık mekanın
çağdaş b r yorumu.

Van köy

Suna Kıraç Yalısı

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 1/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan yalı 1965-1966 yılları arasında varolan b r yapının temeller üzer ne nşa ed ld . Van köy İskeles 'nde, mevcut b r b nanın duvarlarından yararlanılarak nşa ed len yalının, m marın
kend dd asına göre, Van köy Cam s 'n n yanında olması neden yle genel görünüşü ve kütles bakımından özel b r durumu var. Bahçes ne b r yüzme havuzu, havuz pavyonu ve büyük b r l monluk nşa ed lm ş, bahçe
yolları mermer şer tler arasında tuğla kaplanmış. Mutfak ve şöm ne bacaları bahçe tarafında k kuvvetl çıkıntı oluşturuyor. Duvarlarda esk taşıyıcılar kullanıldığından açıklıklar sınırlı kalmış.

Kand ll

Kom l Yalısı

Sedad Hakkı Eldem tarafından Kom l a les ç n tasarlanan yalı, Kand ll 'de tar h Kıbrıslılar Yalısı'nın bahçes nde nşa ed ld . Planın ana hatları orada mevcut esk yapının konturlarına uyularak oluşturulmuş, dış
kaplamalar tahta ve aşı boyalı yapılmış. Yatay kaplama tahtaları pencerelerle gr ms b r renge boyanmış ve kapılara beyaz çerçeveler yapılmış.

Anadolu H sarı

Anadolu H sarı'nda b r ev

Kaynak: Ark tekt, 1938 Sayı 10-11

Ev, Anadolu H sarı sah l nde yer alıyor. Çek rdek a le ç n Reb Gorbon tarafından tasarlanmış. Zem n katta oturma, yemek, çalışma odaları ve serv s kısımları le pergolalı gen ş b r balkon, üst katta se yatak odaları ve
den z manzarasına hak m b r balkon yer alıyor.

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 2/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç
Şevket Saatç oğlu V llası
1960 yılında nşa ed len b na Şevket Saatç oğlu ve a les ç n 600 metrekarel k %40 eğ ml b r araz de Haluk Baysal ve Mel h B rsel tarafından tasarlanmış. B nanın planı 2 ve 1 metre farklı 5 sev yede çözülmüş.

Kaynak: Ark tekt, 1970 Sayı 4

Paşabahçe

Paşabahçe Cam Fabr kası

Fabr ka, Türk camcılık geleneğ n n b r uzantısı olarak kuruldu. 1934 yılında temel atıldı ve 29 Kasım 1935 tar h nde İsmet İnönü tarafından açıldı. Fabr ka zarar ett ğ gerekçes le 2004 yılında kapanmış daha sonra satışa
çıkarıldı.

Paşabahçe Rakı ve İsp rto (Tekel) Fabr kası

Fabr kanın gayr resm tar h , 1922 yılında Hasan Hulk Bey' n yüzyıl başından t baren mum üret m yapan b r tes s satın almasıyla başladı. 1933 yılında devlet tes s Hasan Hulk Bey' n el nden almasıyla resmen üret me
başlandı.

Kaynak: Ark tekt, 1943 Sayı 11-12

1937 yılında İnh sarlar Umum Müdürlüğü tarafından d ğer tes sler n yanına Rakı Fabr kası'nın kurulması karar ver ld ve 1939 yılında üret me geç ld . Fabr kanın tasarımını Ahsen Yapaner gerçekleşt rd .

Beykoz

Beykoz Der ve Kundura Fabr kası

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 3/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

1810 yılında tabakhane olarak kurulan fabr ka İstanbul'un en esk fabr kalarından b r . Kuruluşundan bu yana Osmanlı ve Türk ordusuna ayakkabı ve der tedar ğ sağladı, Cumhur yet' n lanından sonra 1933 yılında
Sümerbank'a devred ld . 1999 yılında üret m durdurulan fabr ka 2004 yılında Yıldırım Hold ng AŞ'ye satıldı. Fabr ka şu an pek çok d z , reklam ve f lmde mekan olarak kullanılıyor.

Avrupa Yakası
Ortaköy

Bruno Taut Ev

Gerek Yahud olması gerekse de s yas görüşler sebeb yle Naz yönet m nden kaçan Taut, önce Japonya'ya oradan da Türk ye'ye geld . Türk ye'de bulunduğu dönemde Güzel Sanatlar Akadem s 'nde hocalık yaptı ve kamu
b naları tasarladı.

Ortaköy sırtlarında Em n Vaf Korusu ç nde kend s ç n tasarladığı ve 1938 yılında tamamlanan konut, m marın Japon m marlığına olan lg s n n b r kanıtı g b .

Ev tamamlandıktan kısa süre sonra vefat eden m mar, Ed rnekapı Şeh tl ğ 'nde defned ld . Son yıllarda yapılan eklemeler le özgün k ml ğ kayboldu.

L do Yüzme Havuzu

Ortaköy le Kuruçeşme arasında yer alan daha önceler Ç ftesaraylar'ın olduğu yere nşa ed len L do Yüzme Havuzu 1942 yılında Türk ye'n n lk modern yüzme havuzu olarak açıldı. Havuzun açılması Türk ye'de yüzme
sporunun gel şmes nde öneml b r dönemeç olarak sayılab l r.

Kaynak: Ark tekt, 1944 Sayı 11-12

Hal t Fem r tarafından tasarlanan komplekste havuzun yanı sıra, yeme- çme mekanı ve b r de otel bulunuyordu. Hatta Bedr Rahm Eyüpoğlu lk duvar resm çalışmasını 1943 yılında burası ç n gerçekleşt rd .

Günümüzde havuzun olduğu yerde eğlence mekanı Re na bulunuyor. Eğlence mekanına dönüşüm ç n havuz doldurulmadan sadece üstü kapatıldı, soyunma kab nler n n yer nde de restoranlar yapıldı.

Esma Sultan Yalısı

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 4/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

Yen lenmeden öncek ç mekanı

Fotoğraf: İstanbul Kültür Envanter

Yalı, 1873-1875 tar hler arasında Sultan Abdülaz z' n kızlarından Esma Sultan ç n yaptırılmış. Esma Sultan'ın ölümünden sonra Sultan Abdülham d yalıyı kız kardeş Cem le Sultan'a armağan etm ş. Cem le Sultan'ın
ölümünden sonra se Sultan Abdülham d yalıyı Fatma Sultan'a verm ş.Yalı Cumhur yet Dönem 'nde tütün deposu, depo ve marangoz atölyes olarak kullanılmış.

Gökhan Avcıoğlu tarafından b nanın dışında bulunan duvarlara dokunulmadan, ç ne cam ve çel kten k nc b r kabuk tasarlandı ve kent yaşamına ger kazandırıldı.

Kuruçeşme

Kuruçeşme Adası (Sark s Bey Adası-Galataray Adası-Su Ada)

Kuruçeşme açıklarında bulunan, b rkaç kayacıktan oluşan ada pek çok kez el değ şt rd . Ada, 1872 yılında Sultan Abdulaz z tarafından h zmetler nden dolayı Sark s Balyan'a tahs s ed ld . M mar, adanın üzer nde köşk nşa
ederek burada yaşamaya başladı. Saraya tablo yapılması ç n davet ed len Ayvazosk , İstanbul'a gel nce Balyan'ın adadak köşkünde kaldı.

Balyan'ın ölümünün ardından var sler adayı Ş rket- Hayr ye Vapur İşletmes ne k raya verd . Vapur şletmeler de burayı b r süre kömür deposu olarak kullandı. Oldukça bakımsız olan adayı 1957 yılında Galatasaray Spor
Kulübü Başkanı Sadık G z satın aldı. Son olarak eğlence yer olarak şlet lmes ç n k raya ver ld .

Bebek

Dr. Natuk B rkan Apartmanları

Haluk Baysal ve Mel h B rsel tarafından tasarlanan Dr. Natuk B rkan Apartmanları, 1955 yılında yapıldı. Arnavutköy-Bebek sah l yolu üzer ndek Kortel korusunda nşa ed len blokların H.Kortel'e a t olan üçüncüsü nşa
ed lmed .

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 5/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

Kaynak: Ark tekt, 1959 Sayı 1

Sah l yolu le koru yolu arasındak 24 m'l k kot farkı sebeb yle A Blok'a koru yolundan, B Blok'a sah l yolundan ulaşılıyor. Her k bloktak da reler n tümü manzaraya yönelm ş.

S bel Bozdoğan, M marlık Derg s 'n n 340. sayısında yayınlanan "Haluk Baysal-Mel h B rsel K tabı: Modern M marlığımızın Ustalarına Gec km ş B r İthaf" başlıklı yazısında apartmanlar le lg l : "...Baysal-B rsel' n
Bebek'tek B rkan Apartmanları, k l n n hem t car b r meslek prat k sürdürürken, hem de müşter yle kurulan güvene dayalı l şk ç nde, tasarım kal tes yle değer üretme deal n çok y örnekler. B r yandan Ark tekt' n
1959 yılı, 294. sayısına kapak olacak kadar "kanon k" b ç mde 1950'ler uluslararası modern zm n n estet ğ n taşıyan (betonarme skelet, gen ş cam yüzeyler ve balkonlar/teraslar) bu apartmanlar, b r yandan da kend ler ne
d kkat çekmeye çalışmadan kullanıcılarının talepler ne cevap veren, bugün artık çevreler ndek benzer apartmanlar arasında anon mleşm ş, önünden geçenler n özell kle dönüp bakmadıkları yapılar olmuştur," d yor.

Ragıp Devres V llası

1927'de Maar f Vekâlet tarafından modern okul yapımı ç n danışman m mar olarak Türk ye'ye çağrılan Ernst Egl , okul tasarımı dışında başka b nalar tasarladı ve bazı kentler n mar planlarını da hazırladı.

Bunlardan b r olan ve 1933 yılında tamamlanan Devres V llası, İstanbul'dak modern konut m mar s n n lk örnekler nden. Bu yalının bas t şeması, teras çatısı, metal da re kes tl kolonlar tarafından taşınan saçakları ve
balkonu, detayları son derece y olan yatay pencereler ve köşe pencereler , bahçe duvarının ve balkonun d kdörtgen metal ızgaralardan oluşan parapetler bu dönemde hak m olan modern st anlayışın karakter st k
özell kler . Yapı günümüzde hala konut olarak kullanılıyor ve Devres a les ne a t.

Kınoğlu ve Akın Apartmanları

Nez h Eldem tarafından tasarlanan, 1970 yılında nşa ed len Kınoğlu ve Akın Apartmanları k bloktan oluşuyor. Boyut Yayıncılık tarafından hazırlanan Kent ve M marlık D z s 'nde apartmanlar şu şek lde anlatılıyor:
"Ayşe Sultan Korusu'ndak apartman-köşk, küçük b r açık yarıkla ayrılan k bloktan oluşmaktadır. Bu yapıda Eldem' n tasarımına egemen olan küçük boyut, volümetr k özgünlük arayışı ve mütevazı mekan oyunları göze
çarpmaktadır. D k açıdan ısrarla kaçan d nam k b ç msel kurgu, bloklar arasındak " ç sokak" elemanıyla bütünleşerek etk l b r mekansal fadeye dönüşmüştür. Malzeme kullanımındak terc hler se dönem n -1960
sonlarının- brütal st et ğ ne yabancı değ ld r."

Em rgan

Sabancı Ün vers tes Sakıp Sabancı Müzes

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 6/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

Sabancı A les tarafından konut olarak kullanılan daha sonra müzeye dönüştürülen Atlı Köşk 1998-2002 yılları arasında yen lend ek yapıldı. Ayşen Savaş, Namık Erkal ve Al şan Çırakoğlu tarafından nşa ed len yen
serg leme alanları le müzen n büyüklüğü 3.500 metrekareye çıktı.

Serg leme alanları dışında Müze'n n ç ne 2009 yılında Nevzat Sayın M marlık H zmetler tarafından tasarlanan The Seed Konser Salonu nşa ed ld .

Fotoğraf: Cemal Emden

Yen köy

Nur Çapa Yalısı

Arredamento M marlık

Kemal Söylemezoğlu tarafından tasarlanan ve 1949-1951 yılları arasında nşa ed len yalıyla lg l Boyut Yayıncılık tarafından hazırlanan Kent ve M marlık D z s 'nde şunlar söylen yor: "1950'lerde nşa ed lmes ne karşın,
daha çok 1940'ların tar hselc -ulusalcı ç zg s yle bağlantılıdır. M marının eğ t m n n b r kes m n Stuttgart'ta Paul Schm tthenner yönet m nde yapmış olmasının bunda etk l olduğu söyleneb l r. Ancak, ortaya konan ürün
Alman m marın arket pal gelenekselc l ğ nden de uzaktır. Daha çok, dönem bağlamında ç zg dışı olduğu söylenmel d r."

Şemsett n S rer Yalısı

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 7/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan yalı Yen köy'de yer alıyor. Bu yalının konumlandığı alan dar cephel b nalarla tanımlanmış olduğundan ötürü, b t ş k düzen uygulanması zorunlu olmuş. Bu nedenle kompakt b r
plan düzen yapılmış. Yapının dar den z cephes , yapının der nl ğ yle telaf ed l yor. Yapının k ml ğ n den z cephes ndek üç katlı balkon düzen ver yor. Bu kes m, betonarme ana kütlen n aks ne, çel kten nşa ed lm ş.
Doğramalar al m nyumdur. Buna karşılık, cephe kaplamasında büyük ölçüde meşe kullanılmış.

Tarabya

Rahm Koç Ev

Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan ev, Tarabya Koyu'na bakan yüksek, eğ ml b r araz üzer nde on altı konutluk genel b r plan çer s nde yer alıyor. Eve yarım kat yüksekl ğ nden g r l yor. Bahçe katındak orta sofa
karnıyarık şekl nded r, üst katla merd ven bağlantısı merkez nde. Sofa, tüm tasarımın baskın karakter olarak öne çıkıyor ve çatıdak ışıklığıyla daha da vurgulanıyor. Bu sofanın b r tarafında üç çocuk odası ve banyosu,
karşı taraftaysa serv s g r ş ve personel odaları bulunuyor.

Büyük Tarabya Otel

Emekl Sandığı tarafından Emek İnşaat ve İşletme AŞ'ye yaptırılan Büyük Tarabya Otel , 1954 yılında yanan Tar h Tokatlıyan Otel 'n n araz s ne nşa ed ld . M mar Kadr Erdoğan'ın tasarladığı yapı, 1964 yılında h zmete
açıldı. Bu tar hten t baren İstanbul'un cem yet hayatında öneml b r yer ed nen Tarabya Otel , Yeş lçam f lmler n n de başta gelen mekanlarından b r oldu. İstanbul H lton ve D van Oteller 'n n ardından Türk ye'n n üçüncü
5 yıldızlı otel olan Tarabya Otel , 80'l yıllarda özelleşt rmen n gündeme gelmes yle özel sektöre devred lmes planlanan Emek Oteller 'nden b r yd . Bu kararın ver lmes n n ardından bekleme sürec ne g ren dev r projes
neden yle, h zmet kal tes düşen, gerekl bakımları yapılmayan ve yarı kapas teyle çalışan oteller zarar etmeye başladı.

Yanan Tokatlıyan Otel

Gerek dış mekan, gerekse de ç mekan düzenlemes yle 70'l yılların t p k özell kler n serg leyen ve b rçok f lme ev sah pl ğ yapan Tarabya Otel , 2002 yılında M llen um & Copthorne Oteller Grubu tarafından şlet lmeye
başlandı ve ardından tad lat ç n b r sürel ğ ne kapatıldı. Ancak ödenek yeters zl ğ neden yle Emekl Sandığı'nın tad latı b t remed ve otel şletmeye açamadı. Sonuçta, Tarabya Otel 'n n satılmasına karar ver ld . 31 Ocak
2006'da Özelleşt rme İdares Başkanlığı tarafından satışa çıkarılan otel, yaklaşık 143 m lyon Dolar'a Bayraktarlar Hold ng tarafından satın alındı.

Bayraktarlar Hold ng’ n yatırımı ve Tabanlıoğlu'nun yen leme projes yle gerçekleşen yapılandırma çalışmaları sonrasında The Grand Tarabya sm yle Şubat 2013'te kapılarını yen den açtı.

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 8/9

08.08.2017 Geçm ş n Modern M mar s - 3: Boğaz ç

The Grand Tarabya

Tarabya Merkez Cam s

Mehmet Al Berman tarafından tasarlanan cam , 1964 yılında yapılmış. İTÜ M marlık Fakültes M marlık Bölümü öğret m üyes Kemal Kutgün Eyüpg ller "Türk ye’de 20. Yüzyıl Cam M mar s " başlıklı araştırma
yazısında Çankaya Cam s le b rl kte bu cam y "...Kubbel yapılar olmakla b rl kte modern st, Alman Bauhaus ekolünden de zler taşıyan cam lerd r. Kare ya da d kdörtgen planlı bu cam ler, b na kütles n n oluşumu ve
taşıyıcı s stem seç m nde günün üslup ve koşullarına uygun tasarımlardır," olarak yorumluyor.

Et ketler
Bruno Taut Ernst Egl Haluk Baysal Kemal Söylemezoğlu Mel h B rsel Mustafa Dem rkan Reb Gorbon Sedad Hakkı Eldem Utar t İzg
Al Muslubaş Boğaz ç Geçm ş n Modern M mar s İstanbul

Yorumlar

Yorum bırakmak ç n g r ş yapmalısınız!

Henüz yorum yapılmamış!

Sponsor
7 gün ç nde en çok
Okunan Yorumlanan
1994
Jür Üyeler nden Nemrut Kalderası Sey r Noktaları M mar Proje Y...
1717
Nemrut Kalderası Sey r Noktaları M mar Proje Yarışması İptal Ed...
961
Ahlat Gençl k Kampı M mar Proje Yarışması'nda Jür İst fası...
910
Ahlat Gençl k Kampı M mar Proje Yarışması Jür ’s nden Açıklama...
807
Otopark Yönetmel ğ Görüşe Açıldı
İlg l Haberler

Neredeyse 100 Yıllık Arş vden Çıkanlar...

Geçm ş n Modern M mar s - 6: İzm r

Geçm ş n Modern M mar s - 1: Kadıköy

Hukukçular S tes 'nde Yangın

Antrepoda Neler Oluyor?

http://www.ark tera.com/haber/12729/gecm s n-modern-m mar s ---3--bogaz c 9/9