Ako se borite protiy umora i mnogih oboljenja ¢zub obolje, sréanih oboljenja, artritisa, kancera) © Efikasna iu kozmetici (protiv bubuljica, opadanja kose..) * Probayne smutnje’Cl. [= eiGesey KaSikom cota ‘u pran met u pean, Naresen na ‘prijo. pranfa kose l.tako na dull k eds, uzme I 4 glavi ‘drEatl:.15 min * -zallm dobro sisprati kocu. v|_: Moze'se, smjesa utrljati uv korllen .Kos,.|, drat! pot Maula ea ii coe aa, wes nfekcila mokraénog Efmjshura,Pemijesall dvio kasike ciméia wpranu [jo- Sdnutkaalku. mada, u. 281 ‘miake odo | pli. * Ss 2uBobolja. Napravitl sj.SmJosu.od Jedna kasika cl- Vu: prah| pet kasika ‘Mania, na’-bolan ike, 40 pile:jolasbmnanjule kh ~soliau, Le pyobavija | najto- te svaclivt hragu..~. 4 Dugt¥vot Cal od ma:. dal cimeta v prahu, ak; @ redovno uzima, 8 u kodtan s pfocesom staronja,, Uratl Cetin) ka “dike moda kadlku olme- U prat <1 tr dalja;vox ‘as to" prokljuea -dobllete mlesunalik é Ju. PIU i/4véolle, te. do. geil. puta” dnevao, rr a,kodu svjezom i 'ny Spyetava,tiare- ~; Holestorel Ovijo kas} ko meda | trl éajno kasiko — ‘elmeta u prahu pomijegati . Napravitl 8a'-€ajom u, veliko| Ec od il kasike meda * Uzimati tr puta dnevno. kasike elm i inal fanijetina bu- * evantenci es ‘ ord Cisti sinuse Prohlada Pacllenti koji boluji.od,uobléajene ti ja- “Ko prehlads, trebalo bi da szlmalu jednu'kasiku mia ‘ogimeda. sa: pola, éajno kagiticoyelmela’ u “prahu §vaKédneyno tii’dana.-Li- Jo8l"Ihronignl kagalj, eistt BINUSE a ¥eplodnast' irnpoten- talimb8karcl radovno vo Protiv bolova - . ;ba dauzimaju dvija kasiko pil opratl sije ~ -plom vodem, Radi I se, kodnevno dvije sedml- 8, bubuljica 6e temsijiio + odstranlulu, Kone. infekclje-Eke: ‘om, liSa} sve viste kognih Infekclia so tjeée stavia- | Sprecava sturenjo ; flem smjesemedalcime- . Pramoronost Pola kar srea, vane posislu'lioks Feaneane Gemlebancg u "ake mada se vzimasa biinje, manje aaeerlisnn, Jednakim eijelovima ‘na: tadom vode u koju se sia. ‘ obeljela mjc stat vimalo elmola u prahu, | to svakednevno, uuiro tu a - .! imeda prile spavanja, a 20- “a Svfe%dah -. 1S sail, | povocava so vie Artrltis_ Uzotl Jodan’ ‘ne, kj no'mogu ca ze. Ceaoriny talnost ‘ijeia, omjor meda | dva’ omara. . trudne trebalo'bl da stave Loé zadan Prvu sivar koly ljudl tz J. Amarike ra- Br de: Ululrosjegie da uzmu ‘avanja‘poplt! med!. mlesavinu Jeno kasike prahu kell |: prlle medal malo cimota up Prokiluéao u 8: var hu; pomijedanog 8 lopiom Uzima il ¢8 r:dovno vodom | grguéu. Nihov * Jecna supena kas!:a me- “dahje svjos lokom éllavog dal mala kaditica clmelay dana + Smanjuje 86 tolica Gai |“ “Sreana oboljonja Sm- «Nalgojaznije osobs, Jesom meda | praha od ‘Kancer Ovl ‘volesnici . mela premagite énity hi Wreba svakodr avno da” ba | 10 radovito jouito 2a uzimalu jednu Sagiku mes dorugak, Smanjujo se ho- a sa Jedncm salnom ka- lesterol i gubitak daha, fi: = Sléicom elmel uprahuctri sa puladnevnc St pada, inu nujgojaznltt ob" miake vedo | dodail'malu “malo cimota u pola éajno Gojnu kaglku cimola u pra- “kadlko mada, pa to 03 sla- ‘hu, napravill smlasu | pier | vona 2vakacu gumu, Zva- mazall do tjela kojl yas svr- “'kanjam so, lagano cimot @i|~ dl, te lagano maslral, Bol mijoga: sa :pljuvatkom | Restane U roku od minut -ulazLu tijols..,- dva. Onl Koll boluju'od artis. 212 Stomaénl -problem! Usa mogu svakodnovea, ..'Mod'ca cimotom u.pranu jutro 1 uvate, uzell Jednu iu tople vode sa dvila ‘mada | Jednu malu k ovl: Ux ‘ku clmatauprahu., +” “\Uzima med. sq-cimotom u Gubltak ‘koso’ Ljudi “prahu,'stomak ¢0 osioba- Kojima kosa opada iil su. .da gasqva. Eolavi mogu nanijell.smjo.*- Imunoloski'sistem Sv-ee JAPANSKI KRISTALL = INDIKACIJE I SVOJSTVO DJELOVANJA: Jspanski kristel je Sirokeg spektra. UspjeSno djeluje i lijeéi probavne orgene,krvne sudove,glavobolju + ar. lije&i gastritis i kolitis (keter Zelica i crijema,éir i hemoroide) Upalu bubrege (skutne polesti,upsle) smanjuje napetost i pritisak stomeka olakSava probavu,lijeéi kamenac. Iije’i krvne sudove reguliduéi normelen rad srca,tisti krv i poboljsave krvotok 4 spr¢sevea arteriosklerozu.Regulise krvni pritisek(bio visok ili nizek). Normalisuje rad i %isti jetru i Zu&, poboljSeva rad i lijets gudteratu. Idjeéi razne tumore, iste, leukemiju, Zenske polesti,djeluje na nerve. RAZMNOZAVANJE DRAGOCJENIH KRISTALAsPotrebne Je male flasica sa plestitnin poklopcem,plestitna keSigica(ne smije ‘pati metalna),plastitna cjedilyke 9 srna suvog grozdje,mala kedike stal Jeéera i 1 dcl.hledne vode. Pladica ne smije biti punija od 3/4 de nebi doSlo do izbacivanja kristala. vu cjediljku staviti kristale, oprati dobro ispod &Seme mlazom hladne vode, isto tako prati flesicu i poklopac.Vretiti kristale iz cjediljke u flegicu i staviti 9 zrna grodjicea ? kebigicu Beéera. Sve zeliti sa 1 dcl vode.Fledicu zatvoriti i ostaviti da stoji 24 sate. OVAS POSTUPAK KONZUMIRATI POSLIJE VeCERE NAPOMENA:Suvo grozdje se mijenja svekih nedjelju dena(srijedom) kako se kristali duplo moze za nedelju dena,to ih je potrebno svekih sedan ~—dene cijetitim na dva-dijela 0 ‘= ice. Razmmotene minerate - dsvati drugim korisnicima, jer je ete baceti ih. Kura lijegenja traje 3-6 mienec ~ Poslije ove kure meze se pauzireti 1-2 mjeseca(moze i 15 dana)i ponovo uset ako se konstetuje da je potrebn KRISTALLI NE SMIJU DOCI U DODIR SA METAIOM(METAINA KASIKA I DR.)JER ODMAH UGINUe Ako se nije u stenju gromijeniti vode svakih 24 sata, moze i svakih 48set POBTUPAK Sadriaj procijediti u SeSu kroz plestitm cijediljm, oprati fla Sicu i cjediljku i poklopec. Proprati kristale preko cjediljxe tekuéom vodom (hlednom) Veatiti kristale sa plastigénom kedikom gejedno se subim grozdjem u teglicu.Steviti jednu kedizigu deéere kristela u fleSicu sa kristelima, Neliti 1 dcl. vode i dobro getvoriti plestiinim poklopcem. Jednom nedeljn srijedom mijenjati suho grofdje i dijeliti ne dva dijela. VODA KOJA SE DOBIJE CIJEDENJEM KORISTI SAMO JEDNA OSOBAae “Medjutin, poslije ispitivenjes NJE SUNCOKRETOVI4 ULJEM / ( Iz referete P, Koroha, uéenike na Kongresu Ukrojinskog udruzenje onkologe i bekteriologa, © Reuobicajenom jednostevnom neginu leéenja 1ju- skog tele i to uz pomoéStincokretovog ulja.) . enje izeziveju éudjenje i sumuju. terapije uljem uverilo se u verodo— Rezulteti ovog postupke 1 stojnost njihovih metoda.— Cvim-neSkodljivim neginom leéenje postignuti su tekvi uspesi Pyiekensu, teko da nicu potrebui ui hirurski zahveti, ni uziaonse bilo kokvin lekove Kodi Gesto ineju Stetne posiedice. Qsnovno necelo ove terepije je vrio jednostevno: muékenjem ulje u Ustime sem orgenizen ipeovres delji_postupak samoizleéenja.. No oud necin je moguée istovremeno lediti éclije tkive i orgene zo- fo sto se ovim postupkbm spregsve ungsenje mikroflore. Les sireve mikroflore ljudski vek je upole kreéi. Sa zdrevom mikwofloroa con Vek bi mogeo de Zivi-l4o pe 4 150 godine. Cvom metodom se potpuno leSi: glevobolje, bronhitis, zubobolje, frouboze, hroniéne bolesti krvi, ortroza, perdlize, ekeemi, einev’ geluce, bolosti-creva, bolesti bubrege, bolesti srée, upole mouge Zonske bolesti, hronidne izroslice(tumor), hronicni gréevi, boveo? Zeluce, jotre, plugs, bolesti spevenje, infarkt i newune bolesti. Postupsk: Oko 15-20 minuts ménati, of dednu melu icu suncokre- fovog uljo (ninimalns koligine), 14 jednu veliku kesiku (mokeigcloo koligins MISE PROGUTATI TI 1 Ispljunute vlge—ge—bele—kao— ie & Moje, kretko ste muékeli. Uste se moroju nukon ogo vise puts isprati vedom i getkicom oprati zubi. Ispljunuta most Jc Veous otrovne, be ge potrebno umivoonik dobro oprati ispljunutoj tetnosti nelezd™se velike kolisine stetnin bekterija i drugih Stetnib toksing; Vaino Je nepomenuti de se kroz ovaj postupsk pojeéave izujona Hagrd vorgenizmu, teko de se uspostevija trojno ozdrevijenge. Usjuéestaliji je usinak véverséivenje Klimovin’ ube, 6 subs postaju Pidlsivo beli. Nejbolgd Je poSeti sa ispironjem ujutro, prije solos . é Ze se postupsk ponoviti tri pute dnevno ‘prije Jole i so praznia Zelucem. kroz to je izlesenje brie i deloteo~ Pnije. lerepija traje toliko dugo dok se orgenizmu ne povrati prije- Snjp snoge, sveZino i miren san. Posle budjenja ne sme bits umora, 8 podaveni podoénjeci moreju nesteti, Nore se oseseti zdreva glod, “\ Niober son i neometena sposobnost peméenjo. S05 ROCetKY se mogu poseviti simptoni prije’nje bolesti i to je sluces Rad pees jesioes -beluje od vide bolesti. Pogotove so oved BIeCv] IAvijg kod ustbe kon ised: vixe ZoriSnih upsle, koje aktivi-— reju jean. avegee B eogent bes tetany doves do tekme-bolesty sid garth, Zrto ne postoji rezlog de se prekine s ovom terepijom oc bi Se bojévile povisena telesns tempersture jer eventualno pogorSanje de seao dober unok du je telo poselo do so oporevije 1 dy tolect nesteje, Akutna obolenje se ovom metodom lege zo dve do setins dane, / @ hroniéna peeked do jedne godine. / i Slaveni su naseljavali prostore oko rijeka, uz Sume, gdje ims dosta prostora 2 Zemljoracnju. To je bretuljkasto-ravnitarski kraj prekriven crnicom-éernozamas. Za Obradivanje su koristili deveno ralo i volove, za razliku od Germana Koji =" koristili Jeljezna rala-i‘sl., “jer su Slaveni bili na nizem stupnju razvosa. Gajili su Zitarice (proso) koji-su mljeli i spravijali jela (kaga-&¢i), te codavali razne masnoée Hivotinjskog porjekla. Bili su vjeSti lovci i korist-i Su gotovo sve vrste-mesaj. odipitomih de divijin Hvotinja, riba i ptica. Osnovna éelija dru&tvaYe' porodica, ai vise porodica je Ginilo rod, a vie rod. rodovsku zajecnicu. Te zajecnice su bile odvojene manjim prirocnim granicama (kotlinama, brdom, rijékom,;‘ebalom),'a vise takvih zajednica je nazvano AFA. U Jecnoj Zupi, vlasnik ‘svih.obradivihpovrSina, povr&ina za koSenje trave i si Je Apa, Sto znadi da su:séSlavenied samog potetka potsli privikavati na Zivot u zajednici. U ipama’je ‘postojalo neko privrecno &vorigte, gdje su se vrSile trame, gdje su se nalazile razne zanatske rachje i sl: To privrecno sredié > Je uglavnem bila ckruzeno rijekama, ‘sa-prohopanim kanalima i sa nekoliko mosts- va, a sve je bilo u svrhu eventualnog napada. Rimski historigari ih opisuju kec ljude sa ljubavi ju “prema slobédi;; hrani i Zenama. Slobodu su cijenili i Zestoxc branili. Njihov ochos-prema :#rti je bio’ gotovo najliberalniji od svih ev: naroda. Zene su imale svoj polo%aj i prava kao majke i iene, a cozvoljerc is da sa svojim mizevima mogu “iGi-u rat; a preko vizantijskih historiiera se una cé su bile i Zestoki ratnici. Sloveni su’veona poStovali goste u svojoj kuci i b)~ li su poznati po gostéljubivesti, a gost im je bio gotovo kao svetinja. Osveta za zlo nanaseno porodici ili tak gostu bila je krvna osveta. Od osvete se meglo odustati s ‘tim da onaj koji je prouzrékovao osvetu dache nadoknacu u krvarin V toj esveti ubijani su mug&i Elanovi porodica, pa se deSavalo da budu dak i istrebljeni. Njihov ochos prema robovima i zarobljenim protimni&kim vojnicima bio liberalan, a od Slavena potite ispitivanje zarobljenih vojnika, mada su za yrijeme rata neprijateljske vojnika nemilosrcho ubijali. Slaveni su bili iskusni i dobri‘ratnici, pa su ih poStovali tak i Rimljani, iako Slaveni nisu imali mogo neprijatelja, Od orugja su najéeaée imali madeve, koplja, noJeve, lukeve j sl. Sloveni koji su bili robovi u starom Rimi bili su mogo cje- Ve. ASS i strije! njeniji od nekih robova iz drugih plemena. Slaveni se dijele prema pravou seobe na : ~ Istotni Slaveni ~ Zapacni Slaveni Rusi, Bjelorusi, Ukrajinci Poljaci, Gesi, Polapski Slaveni (Bodriéi, Ljutici, LuHGi * Srbi, Pomerani) - Jui Slaveni : Sloveni, Srbi, Hrvati, Crnogorci, Makedonci Period od 962.9. od krunisanja Otona I za cara do i4il.g. trays jaden vesini proces germanizacije. To je period ’istotne njematke politike a nosioci te politike su: Njematka drZava preko svojih pogranignih grofova, a nakon krsta&kih ratova su njematki viteaki red Tevtonaca (dobili komad zem! je uz Slovensku ara- nicu sa zadatkom da Sire njematku zemlju). Prvi su pokoreni Bodriéi, a naidize 4sve odrJali L jutici koje je pokorio saski nadwajveda lienr ike Lav, pokrajinu koju je zauzeo naziva se Branibo (danaci.ji Brandenburg), a danas tu vige uop&te nama Slavena. Zna se da su meklenburéke vojvode koje su dobrovoljno presle na natolitenstvo i ponjeméili, bili su nadvojvode pokrajine Meklenburga sve do ?18.godine. Sa desne obale Odre nastavija se Pomeranija, gdje Zive Pomorani eckoreni od Tevtonaca, koji su dopirali sve do tudskog jezera gdje ih je ecu jezera pobjedio moskovski knez Aleksandar Nevski. Sloveni u savezu sa ima (Litvarsci, Slovacima, Rusi, "Zlatna horda’) su 1411.g. potpuno aki rec Tevtonaca u bitci kod Tanenberga (GrunvaldaJ- Pet stoti- 14.9. na istom mjestu vojska "Drugog Rajha’ pobjedili su i Slaveni su se podeli seliti krajem 6.v. Slaveni su esto bili u savezima. su sa Avarima bili u savezu gdje su Slaveni Ginili pjeSadiju, a Avari ko- njicu. Oni su 582.9. zauzeli Sirmium (Sremska Mitrovica), te do temelja poruSili Salonu (Solin kod Splita) 614.9., Solun i Carigrad su bili vide puta meta Slave- na, koje su Slaven?'é opsjedali (u historiji se kaze kako su Solun spasila cuda sv.Dimitrija). Prostor na Balkanu od Furlanske nizije preko gornjeg toka Drave do Crnog mora bio je trajno izqubljen, tj. naseljen od Slavena. Jedino prostor Gr&e i Albanije nije bio naseljen od Slavena. Slaveni se nisu trajno naselje- vali ne tim prostorima tokom secbe, najéesde gamo godinu, dvije ili Getiri, pa 88 vraéii_na-lijevu stranu Save i Dunava. Tek nakon poraza pod Solunom 618.9., pa nakon $26.9. tj. napada koalicije Slavena, Avara i Perzijanaca na Carigrad, Koji je tavrSio neuspjehom, Slaveni su masovno preSli Sawi-i Dunav, naselili prestor od gornjeg toka Drave i Mura do Crnog mora i na jug Gak do Pelopmeza, oak." su ih Grei potisnuli prema sjeveru. Na toj. teritoriji je nastala i Bu- urZava 679.9. kad Bugare dovodi kan Asparuh, a 682.g.. Vizantija pri- garsku. oo atthe 3, grupe Slavera su le svoje teritorije - sklavinije: -atanija ~ dio teritorije Sémovog pl Plecenation sknra poses - Paronska i Dalmatinska Hrvatska - plemenski savez | den - Hate - plemenski savez: Srba i ~ Tikije ~ -plemenski savez Crnogoraca REE - Makeconig& - plemenski_ savez Makedoske sree: rutioay je to haretiicxo uéenje isl. Papa je porvac Metodija da. opravda para uvidjevSi .da to nije hereza, postavio'ga je za Panonskog nadbiskuba. Rastislav je big ubijen i na vlast dolazi njegov, rodsk Svatopluk :koji/ je politi- “om nezamjeranja Njemcima dozvolio nesmetan gad.na- svojoj;zemlji;.a Metodija, te 3 i Koti edstranio, da bi izbio Tevetapick je protjerao lime- i Naunakoji su pobjegli u Makeconiju i . Tada je nastupio rasp) vine 1 zapache crkve. Hri&éanstvo pod pokroviteljstvom Zapache crkve Sireno i2 Selzburga, Drezdena, joS nekih njematkih. gradova, te naravno iz Rima preko ‘ ih gradov: nisu bili zauzeti od Slavena (Zadar, Split, Trogir, tus ovak). Glagoljica je, proSirena na sve slavenske zemlje, dk Girilica nije. ; csiocima latinskog bogosluienja nije odgovarala glagoljica kao staro pismo e210, tako da je doflo do borbi oko previasti pisama u ko- vac s. glagolja%i (Grgur Ninski) izgubili. b -SEOBA NARODA Seoba naroda je uzzokovala veliku geografskus promfent u T mileniju. Trajala je od provale Huna na "Vrata naroda’ 375.g. do dolaska Madara 933.g. Kelti i Iliri koji su naseljavali evropsko podrugje pokoreni su { romanizirani, a jace kulture kao Grei i Germani su opstali, 375.g. dolazi do provale Huna kroz "Vrata naroda"; i tada su Huni u prolazu sruéili Alane na donjem Dou Gott koji su se nalazili na prostoru danasnje Poljske sele se u danaSnju Ukrajinu pored Crnog mora i izmedu rijeka Dnjepar i Dnjestar. Ostrogoti se pridruzuju Hunima - savez Ostrogota i Huna. Vizgoti su pobjegli i zamolili istoéno-rimskog viadara Valensa da se nasele u perfekturi Ilirik, di- Jaceza Trakija, Sto im je bilo dozvoljeno. Zbog pljacki i poreza izbija buna 378.g. i bitka kod Hadri- anopolja gdje Vizgoti i pobjeduju, a Valens gine. (Postojale su 4 perfekture: Ilirik, Galija, Afrika, Azija) 389.g. car Teodosije dijeli Rimsko carstvo na Istoéno i Zapadno. Vizgoti prelaze Balkan i 410.g. spaljuju Rim pod zapovjedni8tvom Alariha, a zatim sele u Spaniju j osnivaju Tolosadsku Kraljevinu. To je prva germanska re uZRe Huni i Ostrogoti porageni su 451.g. na Katalonskim poljima od rimskog vojskovode Aecija, a veéinu rimskih legija Ginili su Germani i Vizgoti. Hunska opasnost prestala je raspadom saveza Huna i Ostrogota. 453.8. poginuo je Atila "Bié Boziji’, voda Huna 455.g. Vandali pale Rim pod vodstvom Gajzeriha, a zatim se sele u sjev. Afriku. 534.g. uniSteni su od Vizantije i Justinijana. 476g. Pad Z.RC. - Voda Skira - Odoakar zbacio zadnjeg rimskog cara Romula Augustua. Istoéno-rimski_ car Zenon pozvao je Teodoriha (vodu Ostrogota) da zbace Odoakara. Kad je Odoakar ubijen, Teodorih zauzima prijestol i osniva svoju drzavu koja opstaje do 583.g, (Vizantija) Burgundi (Istoéni Germani) sele se prema Crom moru, zatim prema Srednjoj Evropi i naseljavaju gornji tok rijeke Isone. Langobardi iz danaSnje Belgije sele u Panonsku niziju, gdje zatiGu Avare koji su uniStili pleme Gepida. Svada izmedu Langobarda 1 Avara radi neke Zene uzrokuje selidbu Langobarda u sjevernu Italiju u Lombardiju. Alani i Tirzani se nisu selili. Tirizani su Zivjeli izmedu Rajne i Majne. | Franc! su se sukobili sa Alanima i sele na prostore danagnje Francuske, gdje potiskuju staros- Jedioce. U danaanjoj Danskoj su Zivjeli: Jiti, Sasi, Cimbri, Angli Sasi i Angli sele u danaSnju V.B. gdje se nalaze Briti (velSani) i Pikti (Skoti) - Angli (Englezi). Vikinzi su izbacili Arape sa Sicilije, zauzeli Normandiju, izvrSili invaziju na V.B. (Hejstings, Vili- jam Osvajaé) 1066., i naselili Island i Grenland. Plemena su romanizirana, a jaée kulture su opstale. FRANACKA DRZAVA MEROVINGA Franci (Germani) su se doselili na podruéje Rimske Imperije. Bili su romanizirani i ta njihova dréava egzistira od 5.v. Prvi poznati viadar zasluzan za uspon Franatke dréave bio je Klodovik 481-511). Prepreka Franacko} dréavi je bilo pleme Alamana (koje naseljava podrugjé oko rijeke Raine). Klodovik je uspio 496.g. pobijediti Alamane, a usporedo s tim Klodovik zajedno sa svojim narodom prelazi na katoli¢anstvo. Franacka dréava je nastala na prostoru kojim se smatra domenom fanc. viadarske dinastije (porodiéno dobro viadarske kuée), a to su gradovi Pariz i Or- lean na Sem i Loari. Iz tog prostora zapotelo je Sirenje franatke dréave. Klodovik je umro 511.¢. Nasljeduje ga sin Meroveh, koji zapodinje Sirenje i podizanje franatke dréave. Prvi na putu su se zatekli Tirinzani (Polapsko-germansko pleme, iz centralne Njematke), koje su Merovinzi 531.g. po- razili i prikljuéili to podrugje svojoj drzavi. 532./534. Franci su u krvavom ratu uspjeli osvojiti podrucje plemena Burgunda (Burbonje) uz rijeku Sonu i Ronu, a naravno to podrugje prikljuciti sebi. Najkrvaviji rat je bio 550.g, u ratu protiv Bavaraca (Germani) i osvojili teritorij juzno od Dunava - Bavarsku. Franatka drzava se poslije ovog rata raspada na 3 dijela 1. Austrija (Austrazija) d2. Burgundija 3. Neustrija Ova 3 dijela se ponovo ujedinjuju 641.g, 2a viadavine Lotara II. Jedan od najpoznatijih viadara je bio Karlo Martel (fra. éeki¢), koji viada od 714. - 741.. 732.g. u bitci kod Tura i Poatjea je porazio Arape. Arapska najezda je bila zaustavijena kratko vrijeme 3.g. Rat protiv Arapa je uslovio reforme u vojsci Karla Mortela. Mnogi teki konjanici nisu mogli tako lako manevrisati kao laka konjica. Karlo Mortel je pobjedom doprinjco Rekonvistu (izgnanju) Arapa iz Evrope (konkvista-osvajanje). Oni su zatim prosli Pirineje i nasclili Spaniju. Arapi su bili u Spaniji od 711.g, (prelazak preko Gibraltara) do 1492.g. (pad Granade). Pogrena je vizija i predpostavka nekih judi da su srednjevjekovni ljudi Zivjeli u kamenim zamk- ovima. Ali u tim zamkovima je Zivjelo vrlo malo Ijudi (plemici, bogati fjudi), ali najveci dio Franaka je Zivio u individualnim nastambama od drveta koje su djelimiéno ukopane u zemlju (radi toplote). en je bio vrlo malo u upotrebi. Nadeno je na desetine sojeniéarskih naselja. Ali tih naselja nema puno, jer su se ta naselja dirila { opstala i dan danas prerastavsi u velike i savremene gradove. Oruije franatkog vojnika: 1. spatha - maé oko 1.20 m (vrlo otporan, kvalitetan i o8tar) 2. saks - noz naoitren sa jedne strane 3. augo 4. buzdohan 5. svinjska bodlja - sa kukama 6. Stit Kultura i ostali vidovi umjetnosti su bili malo zastupljeni. Medutim nadene su vhunski obradene kopée od zlata, srebra i smaragda ili dijamanti, Mnoge od njih su uradene izlivanjem tefnog zlata na izrezbarenu Zeljeznu ploéu, a one vYe8tije, ljepse i bogatije ukrasene ploge i kopée su od Gistog zlata. AFranatka drzava KAROLINGA Prvi znagajan viadar Karolinga je PIPIN MLADJI (Pipin Mali). Pipin je imao jednog brata KARLMANA za kojeg se zna da je 747.g. oti8ao u Monte Cassino. U to vrijeme vlada Meroving Hil- derik III. Godine 750. Pipin je poslao svog izaslanika papi sa pismom i pitanjem da li je kralj onaj koji ima viast ili koji nema Viast u svojoj zemiji. I papa je naravno odgovorio da je kralj onaj koji ima viast, Sto ée kasnije uticati na Pipina, papu i odnose izmedu Pipina i pape. Da bi se objsnilo Sta se desilo 756.g., napomenuti éemo Sta se desilo neSto prije. Justinijan je porazio Ostrogote, koji su bili na teriotoriji Italije { osnovao RAVENSKI EGZARHAT. A Langobardi nakon svade sa Avarima 568.g stizu u Lomardiju i osvajaju dio Ravenskog egzarhata, t).Lombardiju. Pipin, kao éovjek duzan papi za ono pismo, je stalno dobijao prituzbe od pape kako Langobardi "terorisu" posjede, pljatkaju i sl. Tako se Pipin naSao prozvanim da rijesi taj problem. Godine 756.g. Pipin je napao Langobarde i Pipin je u dvije velike bitke porazio Langobarde i uzeo ono &to su oni uzeli od Vizantije i dao papi kao nasljedno leno. Godine 768.g. prestaje viadati Pipin. Pipin je imao dva sina. Pred smrt je podjelio svoju dréavu svojim sinovima Karlmanu i Karlu. Mladi Kariman je umro 711.g. Stariji Karlo, smjesta je preuzeo viast i u bratovom dijelu carstva, dok je Karlmanova udovica pobjegla Langobardima. Karlo spada u najveée osvajace srednjeg vijeka. Pod njegovim os- vajanjem je ujedinjen najveti dio Zapadnog Rimskog Carstva. Osvajanja: - 774.g. rat protiv Langobarda koje je definitivno pobjedio, a njihovog kralja Deziderija je svrgnuo i protjerao u samostan.Uredio je grofovije na langobardskoj zemlji i ona je 781.g, wedignuta u potkraljevstvo. Karlo je sebe proglasio za kralja Franaka i Langobarda - 778.g, napada arapske prostore sa juéne strane Pirineja, zatim ih prelazi i napada grad Pam- plonu i porusio ga. Zatim osvojio prostor do rijeke Ebro i kasnije su tu osnovane dvije draave Kastilja i Aragon koje ée kasnije Zenidbenom vezom spojiti se u Spaniju. - 772.-802.g. rat protiv Sasa koji naseljavaju prostor izmedu Flandrije i Francuske do rijeke Labe (Elbe) uz Balticko more do Jilanda. Glavna faza tog rata je odigrana 782.g.Ta plemena su Zivjela u savezu (u kojem su se pored ostalog nalazili i Herusci) i njima viada Govjek sa titulom HERZOGA. Uz osvajanje je donio katolicizam, kojem su se Sasi opirall, Za ovih 20 ¢ Karlo nije u potpunosti osvojio Sase, ali im je dao neke povlastice, vratio plemensko pravo, ali nikako staru vjeru, veé katolicizam. Zatim on osniva biskupije kojih ima sedam. Cilj biskupija je bila misionar- ska djelatnost, a sela koja su opirala katolicizmu su bila istrbljena. To su: 1. VERDEN 2. MUNSTER 3. OSNABRUK 4. BREMEN 5. PADERBORN 6. MINDEN 7. HILDESHEIM 8. HALBERSTADT Karlo je osvojio sve do Elbe. Godine 804. uguden je zadnji Saski ustanak, dio teritorija sjever- nood Elbe dato slovenskom plemnu BODRICI, koje sti romanizirali Tevtonci. - 796.g. Karlo je "uklonio" Avare koji su gotovo svima smetali, koji su samo pljaékali. Zivjeli su tu od 550.-796.g.Kao i Huni i Gepidi, Avari nisu ostavili niti jedan trag da su tu bili. Vjeruje se da titula BAN bosanski vodi korjen od viadarske titule Avara BAJAN. ~ 800.g. papa LEON III krunige Karla Velikog za cara Franaka i Langobarda, a od pape je dobio zadataka da Arape izgna iz Evrope. - 801.g. zauzeo je Barcelonu i éitavo podrusje do rijeke Ebro pripadalo franaékoj dréavi Karlo se poslije osvajanja posvetio unutamjem sredivanju, djeljenju feuda ... Karlo je imao tri sina { Zelio je dréavu podjeliti na tri djela i dati sinovima. ALi, dva sina su umrla prije Karlove smrti. Taj preostali sin se zvao LUDVIG "POBOZNI" koji ga nasljeduje 814.g., a bio je viSe naklon- jen religiji. Ludvig je takode imao tri sina: - Ludvig "Njemazki" - isto8no karolinsko carstvo - Lotar - Lotaringjja i Italija - Karlo "Celavi" - zapadno karolinsko carstvo Ludvig i Karlo su se ujedinili protiv Lotara i pobjedili ga, a 843.g. u Verdenu su se dogovorili o Podjeli drzave na dva djela : Lotarov i Karlo-Ludvigov dio. Godine 911. izumrli su istoéni Karolinzi, a nasljeduje th KONRAD I iz Saske dinastije. Te iste godine su Normani osvojili Normandiju od za- padnih Karolinga (sjev.Francuska). Godine 987. izumrli su i zapadni Karolinzi, a nasljedila th je di- nastija Kapeta i HUGO KAPET. 3VIZANTIA Vizantija zazivijava 324.g. kada je rimski car Konstantin Veliki od stare gréke kolonije na Bos- foru Bizanta napravio prijestolnicu istotnog djela Rimske Imperije. Tada jo8 nije bilo podjeljeno Rimsko Carstvo na Istoéno i Zapadno pa je taj grad na Bosforu izabran da bi se lakSe upravijalo istonim djelom Carstva, Godine 395. zapodinje historijski period Istotnog Rimskog Carstva, jer 395.g. car Teodosije | je podjelio Rimsko Carstvo na Istoéno i Zapadno. Period zajedniékog egzisti- ranja Istoénog i Zapadnog Carstva je od 395. - 476.g. (oko 81 godina). Istotnim djelom je viadano iz Bizanta (Konstantinopolja, Carigrada), a Zapadnim iz Ravene, Milana i jo8 nekih gradova, a ne iz Rima. Pitamo se kako to da Zapadno Carstvo propada 476.g., a Istoéno ga nadiivijava jo3 gotovo hiljadu godina. Germani su bili wzrok pada Zapadnog Carstva. Seoba Germana nije obuhvatila po- druéja Istoénog Carstva, veé do Balkana, a granica izmedu ova dva carstva je bio Dunav, preko Srema, Drina, na Boku-Kotorsku niz Jonsko more u Afriku. Istovremeno Germani su bili u vojsci Istoénog Carstva, ali nisu bili starje3ine, veé samo vojnici. Istono-rimski komandanti su bili oprezniji i Germanima nisu davali éelne pozicije. Jos jedna sretna okolnost je Sto kulminacija seobe naroda nije zahvatila podruéje Vizantije. Nakon pada Zapadnog Rimskog Carstva potinje samostalni razvoj Isoénog Carstva. Istoéno-rimski carevi su se uvijek smatrali baStinicima cjelokupne rimske historije Najpoznatiji vizantijski vladar je bio JUSTINIJAN (527.-565.g.).On je sa svcjim vojskovodama Be- lizarom i Narzesom osvojio prostore Vandala 534., Ostrogota 553., Vizigota 555.g. Justinijan nije bio samo poznat po osvajanjima. Iz dréavne blagajne finansirala i gradevinska djelatnost i kultura. Vizantija je bila cjelina sastavijena od : - Rimsko dréavno uredenje - Helenistiéka kultura - Religija - hriSanstvo (crkva sv.Sofije) Na gradevinskim djelatnostima uoéljiv je uticaj helenizma, a kao materijal za gradnju najéeSce je koristena crvena i Zuta cigla. Meddutim, postoji jo8 jedan "spoljno politiéki" problem. Mirni period Vizantijske historije prestaje jo8 za vrijeme Justinijana. Sa posetkom vladavine Justinijana na Bal- kan ¢e doseliti tri velika naroda koji ée imati ogromni uticaj na Vizantiju, a to su : - SLOVENI i - AVARI - BUGARI Oni su se naselili u 6.vijeku na prostoru Panonske nizije i Rumunije sa lijeve strane Dunava. Sa tog prostora oni su vrsili upade na desnu stranu Dunava u Vizantiju koja je bila veoma bogata i podesna za pljaéke. Oni su éak prodrli do Carigrada i Soluna. Kazu da su Solun spasila éuda sv.Dimitrija, a Carigrad zidine koje je podigao Konstantin. Sloveni, Bugari i Avari se uopste nisu naseljavali na tim podrudjima. Iza Justinijanove smrti podinje "druga” faza seobe naroda. Lango- tardi su 569.g. zauzeli dio Justinijanove drzave u Italiji. Vizantija je smatrala da ona treba da brani svoje interese u Italiji i od tih Justinijanovih tvorevina njegov nasljednik Mavrikije osnovaée RAVENSKI i KARTAGINSK] EGZARHAT. Langobardi su 750.g. uzeli Ravenu i to je bio direktan po- vod za Karlove ratove protiv njih. Oni su éak napadali i Rim. Medu poznatim viadarima je'i IRAKLIJE (610.-641.) koji je izvrSio podjelu Vizantije na vojen oblasti koje su bile zaduzene za odbranu djelova carevine. On je 627.g. kod NINIVE (blizu danaSnjeg Mosula) zadao udarac Perzijskoj dréavi Sasanida koja je tada bila na vrhuncu. Sirija, Palestina i Egipat ponovo su vra¢eni Vizantiji. A godinu prije 626. bili su porazeni Sloveni i Avari Koji su opsjeli Carigrad i pod samim zidinama’ su vodene borbe. Ovaj poraz je bio presudan za Avare, jer prestaju sa upadima na Balkan, a Sloveni su u masama preSli Savu i Dunav i naselili na prostor od Slovenije do Crnog Mora, sjeverno od Gréke i juzno od Save i Drave. Na istoku se, nakon 633.g. kada je umro Muhammed s.a.v.s., javija jedna nova svjetska sila nadahnuta novom vjerom-islamom, a to je ARAPSKA DRZAVA. 4Za samo 7 godina Vizantija ée ostati bez svih azijskih provincija: - 634, osvojena Sirija u bitci kod Jarmaka - 638. osvojena Palestina - 641. osvojen Egipat i Mezopotamija Za ovih sedam godina Vizantija je smanjena na prostor Male Azije, a azijske provincije Ge zauvi- Jek biti izgubljene za Vizantiju. Arapima to nije bilo dovoljno i oni su 674.g. opsjeli Carigrad, ali su pod zidinama Carigrada zadobili snaZan udarac. Neki historiéari smatraju da je taj udarac bio vazan kao { onaj u bitci kod Poatjea, kada je sprijegen ulaz islama u Evropu. Arapska flota je bila “spréena” zapaljivim kuglama, tzv. "Grékom vatrom", a za kratko vrijeme Sredozemno more je doslo pod viast Arapa. Godine 679. preko rijeke Dunav na desnu obalu, na prostor planine Balkan dosli su BUGARI, koje je doveo KAN ASPARUH { naselio th je na tom prostoru na kojem je do tada Zivjelo pet sloven- skih plemena. On je ta slovenska plemena potéinio. A za samo dvije stotine godina jednostavno su se stopili sa Slovenima, slovenizirali se, izgubili sve osim imena. Bugari su bili moéna dréava. Za vrijeme viadavine nekih slabih kraljeva, Vizantije je uspjevala pokoriti Bugare. Ali, su Bugari znali { pomoéi. Tako je 821.g. izbio ustanak Slovena koji su Zivjeli u Maloj Aziji. Pod vodstvom Tome Slavena oni su opsjeli Carigrad, a na poziv Vizantijskog cara Bugari su pritekli u pomot i za- Jednitki porazili Slavene. Uz sve obitaje na Balkanu, bilo one ruzne ili JepSe, Slaveni su donijeli jedan ruzan obigaj, a to je masakriranje neprijatelja i sve Sto ide uz taj masakr. Mavrikije je, ujedno Sto je bio car, pisao o Slovenima i opisao th je u detalje, a inaée najvie podataka su iznijeli vizantijski historiéari u dijim spisama se spominje Bosna kao oblast sa dva grada DESNIK i KATERA, jo3 u 10.vijeku. Radi se o djelu Konstantina Porfirogenita "De Administrando Imperio". Poslije doseljavanja Bugara 769.g. Vizantija wrSi TEMATSKU PODJELU svog teritorija. To je bio tematsko uredenje, odnosno osnivanje TEMA. Tema je vojna i administrativna oblast. Prva tema osnovana je 680. - tema Trakija, zatim 690.g. tema Helada, a taj proces podjela na teme zavrsen je 950.g. osnivanjem teme Dalmacija. Tematsko uredenje je najprvo uvedeno na prostorima blizim Carigradu, a najkasnije na periferiji carstva. Teme su ustvari bile vojne jedinice rasporedene na terenu u kojima su Zivjeli vojnici STRATIOTI, a komandanti su nazvani STRATEZI Zavisno 0 moti bugarskih kraljeva, Bugarska je ulazila u sastav Vizantije ili bila samostalna. Za viadavine kralja Simeona (893.-927.) Bugarska je obuhvatala veliki prostor Balkana, od Cmog mora do rijeke Drine u Bosni. Centar te drzave je bio Preslav. Za vrijeme viadavine Simeonovog sina oko 930.g. Bugarska ulazi u sastav Vizantije. Tih godina potinje Sirenje hriScanstva kod Slavena. Godine 863.g. moravski knez RASTISLAV pozvao je vizantijskog cara da mu poSalje dvo- Jicu pimenth Ijudi koji ée Siriti hriS¢anstvo na slavenskom jeziku. Vizantijski car je poslao CIRILA i METODJA. Njth dvojica su sastavili pismo GLAGOLJICA, sastavljeno za Slavene. Medutim, po- Javili su se problemi. Oni su morali iéi éak u Rim opravdati svoj rad pred papom, iako su poslani od carigradskog patrijarha. To je upravo bilo vrijeme kada je izbio sukob izmedu istogne i zapadne crkve. Tada je carigradski patrijarh bio Focije pa se taj dogadaj zove FOCIJEVA SIZMA. Katoli¢ka zapadna crkva je prihvatala samo gréki, latinski | jevrejski jezik kao svete jezike. I sva uéenja koja nisu bila na tim jezicima smatrana su jereti¢kim. Tako da su Cirilo i Metodije bili sukobljeni sa papinom sumnjom da je to hereti¢ko uéenje. Rimski papa je izvrSio znagajan uticaj na moravske knezove, tako da je knez SVATOPLUK protjerao Cirila i Metodija kao i njthove uénike koji su rad nastavili u Makedonjji i Bugarskoj. Najpoznatiji uéenici su bili Kliment i Naum Ohridski. Oni su usavriili glagoljicu koja je dobila ime éirilica. Procesi odvajanja istoéne i zapadne crkve zavréeni su 1054.g. kada se dotadasnja hri8canska crkva podijelila na katoliéku i pravoslavnu, Postojao je jedan problem materijalne prirode, a to je da se Vizantija nije htjela odreci ogromnog slovenskog zaleda. Zna se da je crkva u Vizantiji bila viasnik polovine obradive zemlje. Crkva nije plaGala porez na to zemljiSte Sto je naravno islo na Stetu dréave, Zato su vladari poveli borbu protiv crkventh privilegija. Ta borba poprimila je oblik SsIKONOBORSTVA - borba protiv ikona, jer se njihova proizvodnje pretvorila u unosan izvor crkvenih prihoda. Patrijarh i papa nisu htjeli potéiniti se jedan drugom, pa su i u buduénosti zadréali svoja stanovista. CeSka i Poljska iako pokrstene iz Carigrada, prisle su rimskom papi. Iz MAKEDONSKE dinastije poznati su VASILIJE I i VASILIJE Il. Za vrijeme vladavine Vasilija II, pored opasnosti od Bugara, javlja se nova opasnost za Vizantiju, a to je Makedonija. Godine 976. izbio je ustanak éetvorice braée od kojih je najpoznatiji Samuilo. Centar Makedonske dréave bila je PRESPA na Prespanskom jezeru. Vizantija je bila zauzeta ratovima sa Arapima, a Makedonska dréava se munjevito Sirila na Bugarsku, cijelu Makedoniju, dio Gréke, Srbiju, Crnu Goru, dio Bosne. Gotovo éitav Balkan. U bitci kod TRAJANOVIH VRATA 986.g. Makedonija je do nogu pob- jedila Vizantiju. Nakon oporavka Vizantije od poraza i od Arapa, Vasilije II je poduzeo veliki vojni pohod na Make- Goniju, Koji je katastrofalno zavrena po Makedonce na planini Belasca (na tromedi Gréke, Make- donije i Bugarske) 1014.g, Posljedice ovog poraza su bile katastrofaine. Vasilije Il je naredio da se makedonski vojnici oslijepe, a svakom stotom vojniku ostavio jedno oko da bi kolonu mogli vratiti u Prespu, na veliku sramotu i Zalost Samuilovu. Za Vizantiju se, nakon sukoba sa Makedonijom, pojavio novi problem - TURCI SELDZUCI (istotno od Aralskog jezera, obast Turkestana). Godine 1071. u bitci kod MANZIKERTA (Jermenija) Vizantija je bila porazena od Selduka za vrijeme vladavine Aleksija I. Vizantija je vrlo brzo izgubila Perziju, Mezopotamiju. Vizantija je ostala bez Male Azije. Tada je Vizantija ostala bez posljednjeg uporista u Italiji, Normani Roberta Gviskarda uzeli su 1071.g. Bari. Godine 1176. u bitci kod MARIOKEFALONA Vizantija je ponovo bila pobjedena od Seldzuka. Poslije ove bitke Vizantija je svedena na pojas uz Mramorno i Egejsko more. To je vrijme viadavine dinastija KOMNENA. Poznata su dva vladara: Aleksije I Komnen i Mihajlo I Komnen (1143.-1180.). Mihajlo I je imao za cil} da obnovi moé rimske drzave. U svom osvajaékom pohodu osvojio je Bugarsku, Makedoniju, Srbiju, Hrvatsku, Bosnu. Njegov Sticenik je bio Kulin Ban, koji ne bi bio ban da nije bilo Komnena, ai Kulin je pomagao Mihajlu u borbama protiv nekih vladara, Nakon smrti Komnena, Vizantija nije vige imala Sanse da se obnovi. To je vet razdoblje krstaskih ratova, a tre¢i krstaski rat je vet uveliko zahvatio vijantijske prostore. Pohod 1203./04. godine, tj. Getvrti krstaSki rat imao je znatne posljedice na Vizantiju. za toga Vizantija je bila svedena na tre¢erazrednu silu. Naime, krstaSka vojska skupila se kod Venecije i htjela da se prebaci do Jerusalema. Ali, zbog nedostatka novca, Venecija im je ponudila da zauzmu Zadar i tako éc platiti put. Zadar su zauzeli 1203.g. Medu njima se javio jedan Zovjek (pretendent na vizantijsko prijestolje) koji im je rekao, da ako njega postave za viadara u Carigradu, on ée njih tamo isplatiti otpremiti na Istok. Kada su dosli u Cari- gad, on im je jednostavno reako da th para nema. Vojnici su tada poéeli da pljaékaju da bi namirili prevaru. Medutim, predomislili su se i od Carigrada su napravili svoju prijestolnicu 1204.g. Tu dréavu su nazvali LATINSKO CARSTVO (1204.-1261,). Za to vrijeme vizantijski carevi su bili u izbjegliStvu u Nikeji pa se to carstvo naziva NIKEJSKO CARSTVO (1204.-1261,). Odatle su se 1261.g. uspjeli vratiti u Carigrad pod dinastijom PALEOLOGA. U meduvremenu se Seldzuéka dréava raspala na emirate ili bejluke na éelu sa emirima. Na- jvaéniji je emirat Osmana, na vizantijskoj granici, sa prijestolnicom Brusom. Osman je bio ute- ‘meljivaé dinastije i dréave Turaka OSMANLIJA. Za Osmanlije se vezuje propast Vizantije. Vazni dogadaji vezani za potetak Osmanske dréave su zauzimanje Bruse za viadavine Orhana { pravljenje prijestolnice, zatim 1354. prelazak u Evropu i zauzimanje Galipolja (na Dardanclima) Pod sultanom Muratom I premjestanje prijestolnice u Jedrene (Hadrijanopolj) 1362.g. Za kratko Mongoli su srugili Turke Osmanlije kod Angore 1402.¢., gdje je poginuo Muratov sin Bajazid I. Rat protiv Mongola na éelu sa Tamerlanom protiv Turaka produzio je egzistiranje Vizantiji do 1453.g. Mehmed II Osvajaé "El-Fatih” je napravio prvu stepenicu svoje karijere osvajajuci Carigrad. Carl- grad je napao s mora kroz luku Zlatni rog. Zahvaljujuéi topovima koje su izradili Njemei i Madari osvojen je Carigrad 1453.g. Tada je poginuo i posljednji vizantijski car Mihajlo VIII Paleolog. Samo kojih 70 godina kasnije Turci su bili pod Betom pod Sulejmanom II Zakonodavéem i tek tada je 2a- pad uvidio o kome se radi. CARAPSKA DRZAVA Uvod: Godine 610. posljednji Boéiji poslanik Muhammed s.a.v.s. u svojoj 40.-toj godini Zivota, primio je prve bodije rijeéi i prvo sure IKRE. Islam je najmlada vjera na svijetu, a pripadnici, sljedbenici ove vjere su muslimani. Zaéetak Arapske draave : Lokacija zaéetka islama kao religije je Arabijsko poluostrvo, najvee poluostrvo na svijetu, a nalazi se izmedu Crvenog i Arabijskog mora i Perzijskog zaliva, koja su povezana uvenim moreuz- ima Bab el-Mandeb ("Kapija suza") i Orduz, Najveci dio Arabijskog poluostrva su pustinje. Najveca pjestana pustinja (erg) naziva se Rub el-Kali, a najve¢a kamenita pustinja (hamada) je Veliki Ne- fud. Vodeni tokovi nisu stalni, veé povremeni i nazivaju se vadi. Najplodnija oblast poluostrva je dio tzv. "plodnog polumjeseca" ili Hedzas, uz obalu Crvenog mora. Na poluostrvu je bilo i gradova i sela u kojima su Zivjeli Beduini na éelu sa Seicima. Najveti grad je naravno Mekka. Muhammed . se rodio 570.g. u jednoj od najbogatijih mekanskih porodica Kureise. Rano je ostao bez oca, putovao je svijetom i upoznavao druge religije. Godine 610. zapoéeta objava, a kasnije su sva sura sakupljena u Svetu knjigu Kur'an, Prvi sljedbenici su bili Muhammedovi prijatelji i rodbina, ali sve viSe Ijudi je prihvatalo islam. Medutim pored pristalica javijaju se i protivnici. U Mekki je postojalo centralno svetiliste Caba (Kaba) u kojem se nalazilo 360 kipova, ikona koji su smatrani boZan- stvom, a u centru je bio veliki crni kamen. Od toga su imali koristi samo neke aristokratske Porodice koje su bile protivnici Muhammeda a.s. Prvi muslimani su se u molitvi okretali prema Jerusalemu, svetom mjestu jevreja i hri8éana, a tek kasnije od povratka Muhammeda a.s. u Mekku prema centralnoj dzamiji, tj. prema Kabi. Kada 622.g. opstanak prvih muslimana dosao u pitanje, Muhammed a.s. sa svojim sljedbe- nicima se preao u tada malo mjesto Jasrib. Taj prelazak je nazvan Hidéra (otuda hidgretska godina). U znak zahvalnost Muhammed a.s. je tom mjestu dao naziv Medina (arap. zahvala). Ali, njegovi protivnici su tri puta pokuSavali poraziti Muhammeda a.s. i njegove sljedbenike. Na- Jenaéajnija bitka je bitka na Bedru kada je iako slabija Poslanikova vojska savladala nadmoéniju mekansku vojsku 13.marta 624.g. (2.¢. po hidéri). Godine 630. Poslanik se vratio u Mekku kao pobjednik i grad je bio osvojen bez borbe. Ti prvi muslimani su pokuSali zauzeti grad-tvrdavu Taif iste godine, gdje se pokazalo da oni uopite nemaju iskustva ni znanja o opsadi gradova. Ali, od ovog pokusaja pa do osvajanja Alepa, Arapi su se u tome usavraili, uée¢i i usavrSavajuéi opremu i doktrinu vizantijskog i perzijskog nagina ratovanja. Njihovi redovi su bili zbijeni i disciplinovani. Poredak vojnika { natin ratovanja je bio sligan rimskom ili naéinu Aleksandra Makedonskog, U prvim redovima su bili najbolji vojnici, a strategija je bila napad s krila. Vojnici su bili na konjima (labka konjica). Arapi nisu imali ispoéetka flote, ali za desetak godina razvili su flotu i zawzeli sva ostrva u Sredozemnom moru. Dopirali su éak do Rima gdje su spalili baziliku sv. Petra, gotovo nije bilo mjesta gdje nisu prodirali, s.a, Godine 632. umro je posljednji Boaiji Poslanik Muhammed s.a.v.s. Poslije njega dolaze na viast HALIFE kojih je bilo 4: Ebu-Bekr, Omer, Osman, Alija. Halifa je sjedinjenje titule namjesnika zamjenika i sljedbenika. Islam je postala zvaniéna vjera Arapske drzave i to za vrijeme Poslanikova Zivota, odnosno od 610.-632.g., dok je za hri8éanstvo bilo potrebno 330 godina. Za vrijeme Poslanikova Zivota Arapska dréava je veé zauzimala najveéi dio Arabijskog poluostrva. Poslanikov prvi nasljednik kalifa Ebu-Bekr je od 632.-642. Arapsku dréavu prosirio na veti dio Bliskog i Srednjeg Istoka. U prvim bitkarha Arapi jesu bili porageni, ali ubrzo su oslabljenu Perziju i Vizan- tiju lahko porazili. Arapsku dravu u ekspanziji gotovo da nisu mogli zaustaviti. Bitke: ~ 634. osvojena Sirija i dio Male Azije u bitci kod Jarmaka - 638, osvojena Palestina i Jerusalem - 641. osvojen Egipat i Mezopotamija Tada su zauzete i sve velike tvrdave kao Antiohija i Alep, a 642.g. u bitci kod Nihavanda porazena je perzijska drzava Sasanida i Perzija ulazi u sastav Arapske drave. Arapska drZava je -prosirena na prostor od Libijske pustinje do Eufrata, do Kaspijskog jezera i Afganistanskih planina. Ovi prostori su osvojeni pod vojskovodom HALID EL-VELIDOM zvani "Sablja Bozija". Vizantijska vojska poragena kod Jarmaka nije vise mogla prugati otpor, Islam su primala i osvojena plemena u sjevernoj Africi: Saraceni i Berberi, pa su i oni nastavili Sirenje islama. Oko 711.g. Arapska drzava se prostirala od Maroka do Indije, od Naserovog jezera do Aralskog jezera. To je bila najveta dréava u historiji, veéa je bila i od Rimske Imperije, Perzijske dréave i drZave Aleksandra Makedonskog i to sa jedinstvenom vjerom-islamom. U dréavama koje sui osvojili Arapi nisu ostavijali svoje Ijude da viadaju, pa su Zak ostavijali i hri8canske i jevrejske svecenike kojima su davali unalog da se brinu o svojim pristalicama i ne daju da se bune, mada je arapski rezim bio liberalan i trpeljiv prema pripadnicima drugih religija. Posljednji kalifa Alija je bio zet Poslanikov a.s. i muzZ njegove kéerke Fatime. U borbi za vlast sa drugom poslanikovom Zenom Aigom, 661.g. izvrsen je atentat na posljednjeg kalifu Aliju od islamske frakcije Haridziti, a to je iskoristila porodica OMEJADA sa rodonaéelnikom Muavijom da dode na viast. Zbog postovanja predanja Muhammeda a.s. koja se naziva sunnet, nazvani su SUNITI. A sljedbenici kalife Alije i njegovih sinova koji su ubjjeni u Kerbeli u Iraku nazani su SITI (sljedba). Za vrijeme viadavine Omejada osvajanja su nastavijena niz baltitku obalu Arapi su osnivali gradove: Fustat (Egipat), Kufa (Irak) , Basra (luka u Iraku). Kufa je bilo drugo mjesto kalifata poslije Mekke (Mckka Kufa Damask Bagdad (Abasidi 750.g) ) Arapi u Spaniji: Godine 711. berberski vojskovoda Tarik Ibn-Zijad sa 8000 vojnika preSao je preko moreuza u sjev. Africi, koji je kasnije dobiti po njemu naziv Gibraltar. Iste te godine pobjeduje Vizigote kod Xeres de la Frontera i poéinje Sirenje islama na prostorima Spanije, a odmah zatim su uzeti gradovi Valensija, Granada, Kordoba i svi ostali gradovi i nastavijeno je Sirenje Arapske dréave. U periodu od 711.-718.g. izvrSena su osvajanja djelova Spanije od Berbera. Vet tada starosjedioci Spanije Vizigoti su se povuklu u oblast Asturiju odakle su prugali otpor. Godine 718. u bitci kod Cayadonge prvi put su porazeni Arapi u Spanfji i tada potinje period REKONKVISTE-izgnon Arapa iz Spanije sve do 1492. g. U ovoj bitci Tarika Ibn-Zijada je potukao Vizigotski kralj Pelajo. Medutim, arapska osvajanja nisu zavrSena i nisu zaustavijena prema Francuskoj. Tada im na put staje Franatka kraljevina Merovinga sa Karlom Martelom koji je sprijecio nadiranje Arapa u juznu Fran- cusku 732.g. podbjedom nad Arapima u bitci kod Tura i Poatjea. Proces rekonkviste za vrijeme os- vajanja Karla Velikog i inate franatkih kraljeva za Arape je varirao. Omejade su viadale Arapskom dréavom do 750.g. Godine 750. jedna Sitska porodica Abasida porijeklom iz Horastana u Iranu zbacila je Omejade i preuzele viast u dr2avi, a prijestolnicu su prenijeli iz Damaska u Bagdad. Sve Omejade su istrebljene osim posljednjeg princa Abdurahmana koji je morao iz Damaska prebje¢i u Spaniju. Centar Abasidske dinastije je bio Bagdad, a viast im Je potrajala do 1258.g., kada su Abasidsku drzavu srusili Mongoli. Godine 755./756. posljednji prine omejadske dinastije Abdurahman dolazi u Spaniju. Iskrcao se kod mjesta Almunecar i osno- vao OMEJADSKU dinastiju u Spaniji i njegova dinastija ¢e trajati do 1031.g. A godine 928. osno- van je Kordovski kalifat pod dinastijom Spanskih Omejada. Ukupno je bilo devet viadara u Omejadskoj dinastiji u Spaniji. Najznaéajniji vladari su Abdurahman I, Il i Il]. Abdurahman II i III osim Sto su ratovali, bili su poklonici umjetnosti i bili su osnivadi velike biblioteke. Spanci koji su osvajali arapske prostore za vrijeme rekonkviste nisu ruéili isamsku arhitekturu (Alkazar u Sevilji, Alhambra u Granadi). Arapi, pored zauzimanja najveéeg dijela Spanije, zauseli su sva ostrva u Sre- dozemnom moru, a Carigrad su pokuSali osvojiti tri puta i svaki put su bili porazeni (Carigrad ¢e biti osvojen od Osmanlija). Siciliju su Arapi osvoji 830.godine, a odtle su ih "izbacili" Normani 1040.g. Kada je Karlo Veliki preSao Pirineje i zauzeo Pamplonu 798.g., pa 801.g. Barselonu, oko grada Pamplone osnovana je prva kraljevina Navara. Na prostoru Barselone osnovana je kraljevina Aragon. Ove kraljevine su bile samostalne, a kad je na viasti bio neki od nasljednika Sanéa Velikog, ove dvije kraljevine ¢e se ujediniti u jedinstvenu kraljevinu Aragonu, Oko Madrida i Toleda osnovana je jedna moéna kraljevina Kastilja. Kada je 1143.g. jedan od kastiljskih kraljeva dao svom zetu Hen(riku Burgundskom podrugje juzno od rijeke Minjo (Minho), a sjeverno od Lisabona je dobila naziv PORTUGAL, a kasnije je prikljugena i oblast juino do Kadiza. To je bilo 1267.g.,Prvi krstaski rat je poveo papa Urban II 1063.g., kada je pozvao sav krSéanski svijet da izbace is- lam iz Evrope. To je bio najintenzivniji period rekonkviste. Arapi ée iz Spanije biti izbageni tek 1492.godine padom Granade i Granadskog emirata. Rekonkvista zapogeta 718. zavriave 1492.¢. Umyjetnost, nauka i kultura : Ostaci arapske kulture vidljivi su na mnogim gradevinama u Sevilji, Kordobi, Granadi. Naj- poznatiji su: dvorac Alkazar u Sevilji, Alhambra u Granadi (koju porede za Tada-Mahalom u Agri), zatim velika dzamija u Kordobi... Arapi su po8tovali dela Aristotela i Sokrata. Cuvene su bile arap- ske bolnice. Prema islamu mjesta gdje Ijudi borave moraju biti dista, take i stroga Gistoéa bolnica. Arapi su poznavalt | lijekove, pa su éak lijeéili i Glanove hriScanskih kraljevskih porodica. U pot- Punosti su poznavali anatomiju ljudskog tijela, te hirurgiju i sve instrumente. Bili su VjeSti astro- nomi. Imalt su mnogo zvjezdarnica iz kojth su vrSili razna mjerenja, prolazak komete i nebeska Sjela. Knjizevna bastina iz arapskog period je bila ogromna i po vrijednosti velika. Iz tog perioda su Pronadena proza | poezija na arapskom i perzijskom jeziku. Mnogi naugnici tog doba su se, iako bezuspejéno, bavili alhemijom. Arapi su cijenili matematiku, { dali su osnove algebre i geometrije, medu Kojima su uveli arapske brojeve koje i mi danas koristimo. Evropljani su preko Arapa spoznali neke poljoprivredne kulture (voce i povrée). U oblasti gradevinarstva dali su veliki dopri- nos, velike déamije sa minaretima raznih oblika i ukrasene geometrijskim oblicima (@ivotinjska or- Ramentika je bila zabranjena), koriste lukove i kupole, te korintski stil stubova, zatia grobnica ‘Timurlenka u Samarkandu. Bilo je nekoliko stilova: indijski, hispano-stil, perzijski, turski, egipat- ski, mongolski... , ali kod svih gradevina nalazimo kupole i lukove. SJ.DONKEY — magare upregii, kotije im lako vute, a pozadi STRING — kanapom zavezano DOG je kuée. BRIDLE — uzdu stegao Bata, bié — WHIP drzi mali Mika, a pozadi, na sedistu ACCORDION — harmonika. seind WEEK-END — izlet lep ¢e biti, a8 pravo JOY — veselie tu je, zato Mika sad se 2uri, pa sve bitem uzmahuje. Revi: donkey ['donkil, magarac, magare string [strin), kanap, uze dog {dog}, pas, kuee bridle [‘braidl), uzda whip [wip], bié accordion [2\ksidien|, harmonka week-end ['wck’end}, iziet (krajem nedelje) Joy [dgoil, veselje, radostCHIMNEY-SWEEPER — 7 postao je Laza em CHIMNEY — dimnjak vredno éisti, nije vise maza Cetka -— BRUSH na WIRE — diel, BROOM — metla u ruci, PLAY — igra to nije laka, potegni, povuci! SOOT — gar ga je zamazao, BLACK — erna mu glava; WASH — oprati se dobro mora kad pode da spava™ Rett: chimney-sweeper ['tfimn’swipa}, dimnicar chimney ['t\imnil, dimnjak brush [bras], etka wire ['waia], ica broom |brum, metia play [pleil, igra soot [sul], gar, ad black {blaek|, crn, a, 0 wash [wl], umiti (se), oprati (se)Slon — ELEPHANT naé iz Burme ogroman je i jak — STRONG, mnogo voli on DATES — urme, _ surla — TRUNK mu duga — LONG. GOOD MORNING! mu ,,Dobro jutro! svakog dana Euvar vell ALWAYS — uvel slona pita za doruéak Sta on Zeli. SEEDS - semenke i DATES - urme, kikiriki — PEANUTS hotu, a ako to ne dobijem, riko neée spavat nocu." Reet: elephant ['elifont}, sion strong [stron], jak date [deit], urma dates [deits), urme (mn) trunk [trapk), surla long {lon}, dug, a, 0 good [gud], dobar. a, 0 morning [mo:nin), good morning [gud 'monip}, dobro jutro! always ['>:Iwaz}, uvek ‘seed [sic], semenka seeds [sidz|, semenke (mn) peanut ['pinat), kikirki Peanuts [pinats}, kikirki (mn)JULY — jul nam teto nosi, tad detaci idu bosi Ea AUGUST — avgust sad je tu, vet je kraj i raspustu epteme SEPTEMBER — septembar tu je, Skolsko zvonce odjekuje. xiao OCTOBER — oktobar ide, opet jesen liste skide novémbe =s NOVEMBER — novembar, gle. od snega je belo sve! ? Regi: July [azv'ai, jut August ['>92st], avgust i sem September |sap'temba], septembar DECEMBER — decembar, October [2k toubal, oktobar November [no\vembal, noverrtbar i . sa December [disemba}, decembar staroj godini je kraj! znaj,i | Pe ay ote aie ee A accordion [o'k: all {21}, svi always [’>:lwez], uvek anchor (‘zenka], sidro April [efprl], april August. (/2:g3st], avgust B ball [bo], lopta bee [bi:], pela bolji big, a veliki, a, 0 mn], harmonika boat [bout], Eun, éarnae book [buk], knjiga books [buks], knjige. (mi) bridle ['braidi], uzda broom [brum], metla , brush fbraj], Getls buy. [bai], kupiti c camel {gem kamila carrot |‘kaerat], Sar; a chess [tfes}, Sah poke chimney [‘tJimni], dimnjek __chimney-sweeper {’t|imniswi:pa},— dimnitar lay, fisiei], glina club {kab}, klub concert [konsat], koncert crocodile [‘krokadail], krokodil D date {deit], urma : dates {deits}, -urme (mn) December [di’sembs], decembar deck {dek}, paluba dog [dog], pas, kute doll [dol], lutka donkey ['donki], magarae ear [is], uho egg (eel, iaje elephant [/elifent], slon every [‘evri}, svaki, a, o F face {fefs}, lice “ss fault [ft], gredka Febr februari], februar fish ap, pee fishes [filiz}, ribe (mn) fisherman [fiJoman], ribar ower (flaua}, evet — ~{‘flaudz], eveée an, a, 0 Engleske revi u ovoj slikovnici G game [geim], igra garden [‘ga:dn}, vrt, baita gardener [‘ga:dna], ba8tovan, vrtar good [gud], dobar, a, o ot morning! (gud'm2:nin], dobro jutro! grandchild (‘graendt] aild), unude srandehildren (graendt).udrn}, unu- i gras [gra‘s], trava gun [gan], pudka H hair {hea}, kosa happy [heepi], sreéan, a, 0 hat [haet], Sesir ie ha igehog 3g), jek mele Users oo hump fhamp], grba a » January [@seenjuari], januar joy [dys], veselje July [asu’lai], jul June [dgu:n}, jun judge [d3ads], sudija L library [‘laibrorij, biblioteka Jong flan], dug, a, 0 loud laud], glasno M mane [mein], griva {ma:t]}, mart market [‘ma:kit], pijaca match [meet|], utakmica May [mei], maj money [‘mani], novae : morning [‘m9:nin}, jutro mouse [maus], mis mouth [maue], usta musician {mju’zifn], muzigar N nose [nouz], nos November {no'vemba], novembar ° October {2k’toubs], oktobar ostrich [‘ostrit}], noj P park [pa:k], park Patient [‘peifant), strpljiv, a, 0 peacock (‘pi:kok], paun | peanut [/piznat], kikiriki peanuts [‘pi:nats], kikiriki (mn) — penalty [’penlti], kazna Piano [’pja:nou), klavir pistol [’pistl], pistol) play! [ple], igra play? (pleij, svirati, igrati plenty (‘plenti], puno, mnogo port [poit], luka R read [ri:d], Sitati river [iva], reka rocket {‘rakit], raketa . rockets (T9kits], rakete (mn) rule {ru:l], pravilo s sailor {’seila], mornar ner [skalpte], vajar seed [si:d], semenka seeds [si:dz], semenke (mn) September [sep’temba], septembar ship [Jip], brod shop [ op], radnja, trgovina shops { Jops), radnje trgovine (mn) shore [ Jo], obala : skin [skin], koza snow [snou], sneg snowball [‘snoubo:l], grudva snega snowballs [Snobs lz], grudve sne- ga (mn) 3 snow-man {‘snoumzen], Snesko something ['samoin], nesto sometimes [‘samtaimz], katkad song {son}, pesma soot (sut], tad, gar story [‘sto:ri], pri¢a stories teagick pets Gan) street [strict], ulica strong [stron], jak string (strin, 2ica, struna, kanap strings [strinz], Zice, strune (mn) sword [s2:d], ma& + doer {eich oa _ sskartg———— trunk [tragk]y surla v violin [vaia’ lin},-violina w wash [wo], umiti (se), oprati (se) wave [weiv], talas “waves [weivz], talasi (mn) week-end [wi:k’end], izlet (krajem nedelje) whip [wip], bit wire [‘waia], Zica % a zebra (‘zitbral, zebra. = a- AGE ey: tat . a