Primum ego otlicium scriptoris existimoy ut titulum suum legati

atque identidem interrogat se. quid coeperit scribere. sciat

quctl si materiae immoratury non esse longumg longissimum
si aliquid arcessit atque adtrahiL
PLm. Spislfm ii .
l y
 M. ATTII PLAUTl

AULULARIA l
t \

ad recentiores ediliones exegit

animadversionibus auxit
, .
et scholasticis praeleclionibus accommodavit
\

_ l.
THOMAS VALLAURIUS

nocron bxcunuus anz uoqnnmun mmimam

m n. TAUIIINENSI nuuum
cunnon sumus msromuz nunc
rnovxuznms

/:7*":~\. o ~
giwar-xai I
fir?!" w 1 I}, ol
. x1.s.S..s/o l
1k1k lapsum/s \ lu

eo
\‘I
- t w

AUGllSTAE TAUBINORUM
nx OFFICINA non i e i7:.

AN. M. nccc.l.nl. ’ s .1 \l-I

. e .
f; n
.‘1.‘“' ".141 lai
i . iz si -t.v

i v.. .ij

‘ l \- b {unooum
. ’wr "" ""’_J ‘ A 1 g
i i i a.
timor-jit tg

A ' . ".v i
 I I
a t ‘
.
.
4
. .
. .
l

lc . '
o . . . l
a o
. _
.
- s
s ‘ i
f
‘ . w
v
x i
| . t _ t
'\
o
. b
l - \ '

I o

u - s n
.
. o x
s \
o

l ‘ x
a

a
l
i
. .
o .
.
I . i . D

\ u l\
\

i
. Q
.
. I
I . ' ‘

- I
, o
l . u
I . .
o .
‘ ~
.
-
\
op .
.

‘ i
K
n
l . l

l \ o

.
P . s

. _ \
.
I I ll .
o - o
' o
. f ' l' ’ i
.

u
0' i l s

. , .
v
l l

.
.
li ’ .I a
'1 .

l
I l .

_ a
I
, .
I

° n

' t
i O

s o

. .
x
I

l
.
o l
.
u
I

l n
.
_ o
I
i v

. s
. p \
' \
. n
Q b
l .
. .
.
o
.
.
l
. .
. l

‘l

I
, u
I
. .

l v i

.
\ o . u
‘ o
. s

Q _ . I
l
.
. .
~ I
'‘ t
I o

- m
v

\
n

‘ o
.

'I
.

v v

.
I s
 Pluries equidem sum miratusgin tanta doctissimorum b
lhominum copia. qui ad romanos scriptores illustrandos
animum adpulerunt . omnino perpaucos enumerari a
qui in operesuscepto sic elaborarinu ut adolescentum
studiis cumulatissime satisfacerenL Alii enim eo potis
simum spectaruntwut mendal expungerenta quae li-.
brariorum ignorantia in vetustissimos codices irre- .
psissentg et minutissima quaeque diligenter persecutia
variis lectionibus pene libros obruerent. Alii interio-A
rem artis rationem penitus inspecturia in subtiles adeo
disceptationes abiere. ut suis se acuminibus ipsi com
pungentesa quasi tenebras quasdam rebus offunderent
Alii extimami stili partem tantummodo respicientess in
verbis et locutionibus expendendis ferme consenue
runt Plerique vero obscurioribus locis praetermissisa
in quos identidem offenderenta minimum momentum
ad planiorem viam tironibus muniendam attulisse vi
dentur. quod quidem cum generatim de latinorumwscri
ptorum scholiastisa tum vero praesertim de fabularum
Plautinarum enarratoribus licet affirmare quapropter
ut huic studiosorumi incommodo pro virili parte me- v
ederera statui comoedias M. lAttii Plautia quotquot ho
dieque exstanta ev ulgarey iis animaidversionibus a-uctasr
 b k

quae adolescentibus nostrisa ad politiores litteras con

tendentibus a lumen quodammodo praeferant llui/us
consilii mei rationem paucis habetoa candide lector.
Primum omnium nonnulla praefatus de fabulae ar
i gumentoy si quae voces aut dictiones occurrant a com
muni loquendi usu paullulum abhorrentes a eas ita
explicandas atque excutiendas aggrediora
litiam ut illarum
sensum stxudiosi penitus assequantur. discrimen
diligentissime notandum vexistimavia quod inter verba
p saepe intercedita quae primo statim adspectu unum
atque idem videntur signiiicare quo facto lectores ver
borum proprietatia nihil ferme Sentientes. adsuescent.
Ad haeca quaecumque ad veterum moresa institutas le
ges et religionem pertinents-pro re nnatain medium
adtulia atque arrepta occasionea de singulis theatri
partibusa et de praeceptis. ad quae comoedia est exi
genda a breviter disserui. ltem studiosos identidem
iubeo animadverterea quam aptea quam festivea quam
graphicea quamque ad veritatem accommodate diver
nsorum hominum mores et ingeniadepingat poeta Po
stremo ne quid legenti desiderandum restareta Plau
tinas comoedias cum recentiorum fabulis comparavia
qui
mumadexemplara
Sarsinatem poetama tamquam
respicerenon ad absolutissi
dubitarunL i
llarum rerum specimen habes in ilululariaa quam si
tibi probatam senseroa candide lectora alacriori animo
ad propositum opus perficiendum enitar. vale.
babam Augustae rfaurinorum ul nonas februarias
An. M. nccc. Lnl.
 lll-1 M. Alllo PLALlrlloim
s

M. Arrius PLAurusy Sarsinae natus in llmbria anno urbis conditae

n. xxviL vix tertium et quadragesimum aetatis annum ingressus de
eessit..llic quum admodum adolescens ad comoedias scribendas ani
mum adiunxisseL mox divitiarum studio ductus ad mercaturam se
contuliL Sed adversa usus fortuna. pauperyllomam rcdiitg ibique ut
quotidianum sibi victum pararet. ad circumagendas molas manuarias
seu trusatilesr quas vocabanL pistori operam suam locare coactus fuit
quumquemolam in pistrinowversaretfhoris subsecivis. quibus ab eo
labore otium erat ad intermissum comici poetaeroflicium dicitur se
se revocasse . i i - . v t
ne numero fabularurm quas Plautus exaraviL mirum quantum dis
sentiant critici inter se. Alii enim unam et viginti enumerantl alii
quinque et vigintL pars quinque et trigintay vel quadragintag nec de
sunt qui centenas et triginta quum autem in tanta opinionum discre
pantia nihil omnino certi possimusaliirmarm satis sit dicerejaetate
nostra viginti superesse fabulas. quae omnium consensu a Plauti in
genio profeclae fuisse creduntur. ln singulis enim eadem ratio apparet
narum vero tituli suntz Amphitrum Asinaria. Aululuriay bacchi-dem
captat casinm gistellarim cum-uum lfpidicusy lllemmvhmip Mercator.
Milcs gloriosusl llfostcllariay Persay Poermlusv Pseudolusy lludeiitsy Slichusl
frinummusy fruculentus - i 1 k
Pestivissimi ingenii vir fuit Plautus. et totius latinas comcediae pa
rensgiure a doctissimis semper habitus est quamquam vero pleraque
comoediarum argumenta graeco fonte derivaviL ita tamen Philemo
nemy niphilumy Apollodorum. Plpicharmum aliosque est imitatus ut
ab eorum vestigiis pro opportunitate recederet quodsane limbro
poetae haud dillicile fuity qui singulari excogitandi vi atque acumine

- lii lix historia critica Lillerarum lalinarum nomao fallaurit Auguslae yliaurinorumr
ex omcina llegviaa am n.nccc.l.11v insit . i
i
esset donatus ln nodilsolutione interdum claudicattnosterg at spe
ctatores dialogi lepore. atque insolitis quibusdam casibus amcitg quos
coniectura nondum prospexerant. Praeterea hominum ingenia et mo
res graphice depingiL omniaque venustissimis iocis adspergit t
Ad illius
Marcus dictionem
varro scriberequod attinet. adeo Musas
nonldubitaverity pura etPlautino
elegans sermone
visa estu lout .

cuturas fuisse. si latine loqui voluissem quamvis autem eae locutio

nes apud Sarsinatem nostrum occurranL quas aipxuiaaobg Sraeci ap
pellanL nativus tamen ille sermonis candor in eiusyfabulis eluceL
quem alibi nequicquam quaeras
nec facit quod lloratius Plantinos numeros et salesl improbaveriL
lloratiana haec reprehensio aetati magis consentanea dicenda est
quam vera-quum enimltunc temporis u per otia pacis graeca elegantia
animadverti ccepta fuisseh mirum quantum immutati civitatis mores
in linguam influxerint quum autem quidpiam summe expolitum in
poetis requireretun quod recentioris aetatis cultum referreL Plautinae
comoediae in calumniam inciderunL n r
 .

-AULYLA“
\
I
4

I.

l -
v

u
\
n
.

_ .

.
o

i
v

fs
.
n

s o

x
 l

numinis PliltSoMAlt

pulglihw

lLAlty prologus
limum senex t
SrAPanA. anus

SlmoMlL mulier p
v Ml-SSAnole senex id -

Srnome geminus servius .

Aurnmx i g l li
r i eoci - - o .
commo
Prrnomcus. ser-vus f . si

l chounms . adolescens v
Pmnnnh puella t 1 . jl
 i i ii

AuuuuauruM.

. - Senex avarus. sibi vix credens. Suciio

ilefossam multis cum opibus domi suae
Auiam invenitl rursunique penitus conditam.
iilxsanguis. amens. servat iiius tiliamn
Lyconides vitiarat interea senex
Megadorust a sorore suasus ducere
. iixoremfavari gnatam deposcit sibi
Senex durus vix promittit atquey aulae timensa
homo subiatam variis abstrudit locis.
insidias servus huius facit Lyconidis
oni virginem vitiaratgatque ipse obsecrat
Avuncuium Megadorum sibimet cedere
- uxorem amanti Per doium mox iPluciio
quum i perdidisset auiama insperato invenit 1
Laetusque natam coiiocatlLyconidi .

fALlun AauuunuruM.

Suciio-quidamq civis Atheniensis1 utpote avarissimus. thesaurum

-. sibi a iare familiari iudicatum non eruiL sed altius defoditv atque
omnibus intolerandus titg veritus videlicet ne thesaurus sibi sub
ripiatunx Post varios tandem casus thesaurus cedit in dotem
Phaedrae. Suclionis tiiiaea quae a Lyconide quodam adolescente
compressa. ei tandem nubiL iiaec fusius narratiiarlfamiiiaris iui
Prologo1 quem primum enucleandum suscipimus -
 Antequam venio ad prologumy dicendum breviten huic tabulae
nomen ex re ipsa inditum fuisseg ex olla videlicety in qua thesaurus l

contineretun quaeque a veteribus komanis aula fuit appellata. eadem

ratione qua plaustrum dixerunt vel ploslrum. caudam vel caderey immu1
lata diphthlongo au in o longum lix aula litalice pentolai factum est
diminutum nomen Aulularia 1 .
caeterum ex argumenta satis patetl commode posse hanc fabulam
inscribiz Avarus. lit revera ad hanc identidemrrespexitholierius quum
comoediam suam condereL cui titulusz llAvare Sallus hic poetar
non secus ac Plautus. avarum depingitg hoc tamen discrimina quod
apud Sarsinatem avarus amore tantum thesauri sui amictaturg e con
trario apud Molierium insano etiam puellae amore tenetur. uterque
profecto se ridendum praebet spectatorihus. Mamquey haud aliter at
que avarus sempervanxiusy semper thesauro suo timens. ridetur se
nex. qui iuvenum ritu feminam depereat. Animadvertendum tamenr
romanam comoediamg magis quam gallicam. ad mores hominum e
mendandos conferre namque ponamus. uti scribit Schlegelius goam-s
de unen dram.Lec.1nny
ob-amorem deliro. atque abMolierii
hominecomoediam pariteraspectari
avaro Meuterxse a sene
poeta vellicari

arbitrabitun Avarus enimz me quidemy ait. vexatlavaritiag sed in

sanus amor non agitaty qui adeo spectantium risus expromiL li con
trario senex amatorz equidem- amoy inquieL sed turpi avaritia non
lahoro. ob quam sordidus hic senex in scena ridetur. quum igitur
uterque quidpiam habeaty quo se tueaturr poeta fine suo frustrabitun
nequekspectantium mores ridendo castigabit l
lioc discrimen praesertim erat notandum quod inter hasce fabulas
intercedit neinceps quosdam Plauti et Molierii locos inter se compa
ramlov videbimusj utrius comoedia propius ad veritatem accedere
videatur v
laPrPaoLocbs..s tS

rs

Laa rAMmals

e quis miretui- qui sim. paucis eloquarz i

Sgo lar sumfamiliaris ex hac familia-1
llnde exeuntem me adspexistis flanc domum
v i lam multos aunos est quom possideo et colo
z

. Protogus. prima est ex quatuor partibus . in quae dividitur comcediu

romanae netinitur autem praefatio ab auctore praemissa ad aemulorum
confusionem. atque ad captandam benevolentiam auditorum ln hoc pro
logo loqueris inducitur lar familiaris. cuius nomine intellige. lectory ge
nialem neum1 familiae praesidem ac custodemy cui nomani sacrificabant
quotidie domil vel in triviis in festo compitaliorum
Mz quis mireturz verbum miror in hoc loco idem valet atque ignara
me quis ignoret qui sim. lta ferentius lium lL cL sos alirer-1 quid ex Pi
raeo abieritz nosz lvon so. come eia partita dal Pireo.
Lar sum familiaris ex hac familia Pro vulgariz lar sum familiaris huius
familiae Lar eum familiaris. qui huius familiae custodiam germ
vnde exeuntem me adspexistia llaec quidem summas a lare dicuntur.
hoc est digito commonstrando aedes liuelionis .
liane domum. . .possideo et colo. lnter caetera commoda. quae a Plautina
lectione in studiosos maxime redundant. hoc silentio non est praetermit
tanduml germanam inde latini sermonis indolem et proprietatem hauriri
quum enim exardescente bello punico secundo iloruerit Plaulusg ea vide
licet tempestate . qua ltomanorum mores nondum fuissent ob exterorum
commercia immutati . quidpiam magis expressum et nativum in ipso oc
currit. quod in posterioris aetatis scriptoribus desideramusg in quibus maior
profecto est elegantia . at non eadem antiqui sermonis vis ac proprietas
A iiPatrique avoque iam huius. qui nunc hic habet
aut

Sed avos mihi huius obsecrans concredidit

Auri thesaurum clam omnng in medio foco
hefoditv venerans mea ut id servarem sibi.
ls quoniam morituiy ita avido ingenio fuitj

quantopere autem intersit romanae sapientiae studiose prima haec lati

narum litterarumy pene dixerim. incnnabula etiam atque etiam cognoscere
nemo est quin sciat. quod quidem passim contirmatum videbimusy quo
tiescumque de verborum proprietate disseremus. lamque sit exemplo haec
dictioz liane domum possideo et colo. nno bic coniungit nosten quae prima
fronte unum atque idem videntur significarez pass-ideo et colo. quae tainen
differunt inter se. siquidem possideo idem sonat ac teneo. habita nii vero.
urbes et loca dicuntur possidere . in quibus praecipua religione coluntun
Sic apud ovidiumy PasL 1v. ntx
lerra tribus scopulis vastum procurrit in aequor
rrinacrisz a positu nomen adepta loci.
crata domus cereriz multas ibi possidet urbes.
in quibus est culto fertilis llenna solo.
colere autem interdum eleganter et proprie dicuntur qui inferiorum cu
ram habenty eorumque commodis prospiciunt. Sic virgiliusy uel nL ooz
lovis omnia plcnag llle colit terrasg hoc estz ille curam habet terrarum
neque id solum apud poetas Sed 1ullius. Att. x. ez mihiL ait. mihi un
quam gratius accidih quam quod meam trulliam suavissime diligentissi
meque coluistig id estxc fulliae meae diligentem curam habuisti. quare
lar familiaris hoc voluit significarez lam post multos annos ego color in
hac domo. eiusque curam gero. i i
Patrique avoque nempe curam habeo pro patre et avo. llic usurpatur
dandi casus ad significandam favorem . veluti quum scribimusz Peto tibi
veniamg hoc estlz peto pro te veniam Puere qui existimarent 1 ita hunc
locum esse emendandumz Possideo et color patrigue avoqueg hoc est color
ab avo et patre quae quidem emendatio absurda non est dicenda . sed
tamen non necessaria namque probabilis omnino sensus erultur ex verbis
Plautinisz colo patrique ovaque ldem dicendum de alia lectione y quam
nonnulli excogitarunt-t Patrique avoquc amicus qui nunc hic habet
proqui nunc hic habet Saepe apud optimae notae scriptores latinos habeo
verbo frequentativo habito i
rhesum-um auri omnis. Proprie thesaurus significat acervum et colle
ctionem rerum . quae reconduntur in futurum usumg et ponitur praescr
tim de acervo pecuniae fheaaurum auri omnia . italicez la raccolta
di tutto lloro.
ln medio foco. Pocus a fovendo dictusl esttlocus ubi ignis servatun lta
Alisz il focolara r
l/enerans. colens. honoransg namque lari in foce sacrificabant
lx quoniamfmoritun - quoniam et poslquam promiscue usurpant Latini.
ita avida ingenio fuiL vetustiorcs quidem codices habentz atrio y idest
 et s
Munquam indicare id lilio voluit suo. io
lnopemque optavit potius eum relinquere
quam eum thesaurum commonstraret tilio.
Agri reliquit eii non magnum modum.
qui cum labore magno et misere viveret
libi is obiit mortem1 qui id mihiaurum credidiL 1s.
goepi observare ecqui maiorem tilius i
llli honorem habereL quam eius habuisset patera
Atque ille vero minus minusque inpendio i
curareg minusque me inpartire honoribus
item a me contra factum est nam item obiit diem. ls ao
lix se hunc reliquita qui hic nunc habitat1 filium
Pariter moratumy ut pater avosque huius fuit
lluic lilia una estg ea mihi cotidie
Aut turej aut vinoa aut aliqui semper supplicatg i
v

stolido. vtraque lectio respondet sententiae Plautinae. nimirum hic senex

fuit tam avida vel stolido ingenio . ut aurum defossum moriens filio non
commonstrariL t .
Agri non magnum modum elegans dictio. Agri modus parvus vel ma
gnus. ltaL piccolo o grande campo. Modus enim est mensura. quan
titas. llac etiam dictione utitur lioratius. Salyr. lL S. lz lioc erat in rvotisz v
modus agri non ita magnum
iii inediam lib i i
licqui vel ecquid maiorem Pronomen ecquisg nequam ecquod usurpatur
interdum pro numl numlquicL an. x
Maiorem honorem uonor hic dicitur de sacriliciisy aliisque rebus. qui
bus honos biislhabetun virg. Aen. nl. iter Meritos aris mactavit honorem
Minusque inpendia impendia est casus ablativus vocis impendimn fspesaj.
qui adverbii more poniturv idemque sonat ac multa lungitur interdum cum
verbisy sed fere semper cum comparativis neque habendus est tamquam
archaismus Plautinusg occurrit enim etiam apud fliulliulm qui ad Atticum
in eo scribensz At ille. aitl impendia nunc magis odit senatum
ltem a me contra factum est Par pari ei retuli.
Pariter moratum. lisdem praeditum moribus. neque avarum. quique
sacrificiis parcat. .
SupplicaL Supplicare. dictum a plicandisy scu ilectendis genibus . proprie
est adorare. veneraria orarer interdum etiam significat sacri/icare . rem
divinam famem lta apud catonem. P.P.. vias villica lari familiari pro co
pia suppliceh hoc est rem divinam faciaL quare supplicat tura aut vinaf
idem est ac sacriiiycat ture aut vino. Laribus autem sacra fiebant tureil
vino. floribusl mola salsa. horna irugel porral vitula.
 r i ..

id 1 .
nat mihi coronas Sius honoris gratia ss
Peci. thesaurum ut hic reperiret liuciio.
quo illam faciiius nuptum. si veiieL daretz
namque eam conpressit de summo adulescens locos
is scit adulesceus. quae sit quam conpresseritg
illa ilium nescit. neque conpressam autem pater. no
iiam ego hodie faciam1 ut hic senex de proxumo
Sihi uxorem poscatc id ea faciam gratiav x
quo ille eam faciiius ducat1 qui conpresserat
litenim qui poscet eam sibi uxoremy senex
is adulescentis illiusesl avonculus. ilii

qui illauc stupravit noctu. cereris vigiliis

nat mihi coronam coronas ex tloribus vel capiti meo imponit . veliin
focum iniicit. nocent archaeologL mirae magnitudinis fuisse coronam quae
Laribus offerehantun / .
quo illam facilius nuptum.. .. dareL llic animadvertam studiosi. ver
bum nubo cunde nuptiae dietae sunty tantummodo usurpari de sponsa .
nunquam vero apud aureos scriptores de sponso. quum enim apud ve
teres solerent sponsae . quum viro tradebantur . ilammeo caput nuherev
hoc est
ginis velamine
pudori quodam
factum est. crocei coloris
ut nuberel caput pro
ponatur tegere. ne proderetur
eo quod vir
est virginem
in matrimonium collocari. quapropter dicimns. mulierem nubere vel nu
ptum dari viros e contrario. virum uæorem ducere
illa illum nescit namque illam in tenebris compressit adolescens.
cereris vigilia Athenis. ubi poeta tingit hanc fabulam doceri . quot
annis sacra celebrabantur in honorem cereris. quae graeca voce fhermn
phoria appellabantur. llaec sacra ab lirechtheoy Athenarum rege1 primum
instituta. fiebant per novem noctes perpetuasg propterea quod ceres uo
cturno tempore Proserpinam iiliam sibi surreptam quaesiisset. Ad haec
innnmera mulierum turba confiuebag cererem ladoratura ltaque noctis op
portunitate usus Lyconides adolescens. Pbaedram. liuclionis filiamy vitia
verat. cerealia haec sacra. quae et mysteria et iniliu a komanis dicebantur.
Plautus appellat iigilias. quod cererem colentes per novem noctesrvigi
iarent. ob eandem causam pervigilia etiam dicta sunt nunc morem vi
gilandi iis noctibus. quae festa quaedam praecedebantl habuerunt etiam
antiqnissimi christiani lndejortae sunt apud nos le vigilia dei Sanli.
quos tamen dies. si latine et eleganter loqui velimus . non vigilias ap
pellabimus. uti vulgo iit1 sed praeludim lix gr. Praeludium diei natalis
iesu christiz La vigilia del SS. Alatalcu func vero praeludium si
gnificat preparazione Si vero vigilia idem sit ac digiuno. tunc
scribimus latine ieiunium lix.gr. ll Sommo Pontefice slabilt la ei
gilia della nali-vitio di Maria ycrgina Ponlifcæ Maæimus ieiu
nium Mariae l/irgini ante eius nativitalem instituendum censum
 l s .j l . s r i
s ' . ', ' . æ ' -, l ' “D _ ' .' '

. l U x s p - t tr . k . _ H p '. il 1‘ . '

'. ' _-‘ . \ r Sed

s hic
xa senex
a iam
. c clamat
U I; l inlu's‘,
'. - ilt'solet;
, ' u v . " ' . g ' '. _ il ' -

. r . x . l - . o ' . I .b s slu

-' s ' - Anum foras extrudlt, ne sn consc1a. ~ ' li f " s . _

' 3 . ... .
l I Credd, aurum inspicere voltjne subreptum sieL ' '
I lu cd Q ‘ l . . xl I t . I‘. t . . q - ' . -

I I

r . zinugn foras ewtrudit. lntellige Slaphylamyancillam Emtrudere viii: quan

. dam'signilicatmuae id aliquam inferaturulfjt tragslate qsurpatur de mar-l _
x catoribqs , "qui' cupidi'us‘, ret qua‘siuinv-ilis emtoribus<merces suas vendunt. ‘
Horat. Ep. '11. 9.‘10':,Plenius aequo Laudat yenfiles , qui yplt exqudere,
merces. - ' ‘ I 1 ‘ '
-
s '4 l
.
\
o
l ~ l .
v ,
'
g
.
.
q
1l '
l l A I O ,._ t ‘ Q ts Q . V J I
r - Ne subreptum net. -Pro Vulgar]. surrep umne s1e . - - . .
ix l \I' \ m ' r io Q t ' .o - l r. o - 4 . i
. l -\ l. s . v v. i i . l '0
v . . s I ‘ _ p O .
I O . l ' . ki l 1 g t v o q ..
r-s l , I - I v . I a . i
I
. d I . I l . i . i . t l l .
l l \ . ' ' u . p
l , I s . l I jl 1 I s s
- I i \. i \ ’ a q
l I r ‘ - s . " vn - s . i
v I ll/ - a ' o °
' l l' s . l \
l e s
k s ‘ "'q ' ‘ t i l l vl . s
C f v i q . " s v I
I is | . qu m l 1
. \I ar - 1 ' J ‘ ,
. . I
Y n
l 3
. I |
' n . " .' I i . s
.I l I b . a t ‘ _ t N '4 l
l
1 I j t . ‘ ut k I
I \ i ‘
s. I l ‘ I o v fl |
l ‘ ab p I ‘. a I " a . f v

a . l . ‘ b . l . - l ‘
I -
- , ' l l “ n s I I ‘
. \ ' k . i ‘ l ‘ I ' tt l s
\ l IK s \ f l. '1 . l
.
' I \ ' ’ " I ' f 1- ‘ p 'I s
/ s I. i“ ul . s l u I
t t . \'~ “I q .

l l a ' p ‘ s , b k 1
- \I s a t [I
Q l \
a \ l l v iri “I ' b. .‘ o

I l
I ' l 4' q j .
l _ a x v . l. I
I i . l t l . . y ‘__ . l I ..
t o I t ( J
. l \ v I h p a . l . x .0

“F .. 4 o l - I \ ‘F i .
t o \f . ‘| I s ‘\ l a ' s l l p

' .. a
x . l - ’ ‘ fl ‘ ‘ ':. .o ~ s \ I I s ' -a ' a , f
'
I I . . li t ~
. l 1 ., i v ~ g" h k l- ‘ In s . f i 2 L I - '
a . t . ' f i i
l i l I'I' ; "\- - ‘ . l I ( I l. ' ap I l
1 l l i p
_ . . ad I a_ t I \ i. A ‘- bo \._ vl r . l
lll A a p I l-' s 'I ‘l u
I
s " ~ l t
. l \ n' ‘ o
et a t si' . .
I . a
p o
. . - . ' . l v ' l o I
. l jb . q ’1’ I . ‘ D l \ ~I I s I l
m I h - l ' I I
. a t - diuj l v ~' v i n _ t
v
' a I ul . l \ v l
I . P I ° ' I . \ ' I ~
‘g pi l . . I s I, / h c lu J | . . l If

. I l . .l . l- ._ t. lu . ' q. vd . I I ’ ‘ I Q, .
il . ll t i '
t \‘ I I g. . v i \ ‘l
. s l II
o l
\ l ' . ~
- . ly . . l l . I l .
I I C D’ li l .

. - l ‘ .v- i . r - v .
' t i l - ‘ - i n . l
o I v r o ' ’- n I u ' . v \
o s tm . ‘ n f t i . ai 'l l ‘x I . f
.‘I I N in
o I ‘ l
1 I ~ InI .
I“! \ l v I
- I b . ’ l
- l ' I ‘ g i
v . . l a x .l l . . v ap a i
I _
I ' f - l k
\ . I . f b
b l . s . ‘ I l
v‘ I . i v . a t ' I

o . s
. J t \ f v '\ ' 1
l - q . ‘ '.l l s .
‘ I I t . v . .\ i i
‘
1 l
, . I
. I l
v nu ' l s . {y’ ‘c l .
l l l v ' l . l . .. A

l
n l I
l l I. . l . . \ I " q '

' _
I " - ' L . l
- .. t
q u I . I '\ J . . l l o
I a I i
Q . l " d
\ t I I l‘ ' ' p
- _ a _. l I {I q , s l .. '“ .
' n v . o D 4 s I s I d
. h . v q _ v l Y .
a a as I l - l n . \ .
o L 4
p 1

. l ' s \ l
u ‘ r I . . _ l 2 '
I il i l
, o . l
l l
- 'I l I
‘
I . 1
o
. . a
.
I . l

. - f
k A

C -
x
1 l
. 1
' F l

5
 s
nr
. b
I
.
a
ul I v

‘1
lx
\ . e
u l
. s
\l\
n
s
o .
l l s
.
n
. I
‘a

los .
\~
.
.v
all a a a
a ul
I
‘
m isl
. ..
.. l
o -
m .
vV o
I
s
p
. u
\h l
| \
l o
1 v 1
. l
. . l a
~ o
x
.
. v
I i
. I IO~
. . I
ul
.
_. l n
u o. II
. a \o
. o t
I h
s l
.
f I!
l I . p
o . i
. l r
L_ s .\
. n l
l
o
ut in . l...
t

‘u
o I o
I r
I O.
. p
lin
po .. I u.
t
v
l. .
l s ‘s
l.n
. san
l
1|)
. o l
l I v . \
ua ' .
. v
.
.
n 1
\ .
. s
. n - .
. ..s
r
. n u s
. Q
l
l
. l . u
. .
I
I m.. d
s u
P‘ .
s -f
. ~ c
r. . .p
W l.
p
f ol
. Q
\w . i ~
o o
.
n - I ..
a
I . a \. o
\ o _ v
l
. . .n
. l va
1
. i
s
r ts
v r4 .
b
~ v
o
i c
t
I;
n
 l i . A .. x

i . v .- A i k v ll.

. i -l i i i . . a m e
.-. v r . et se
A b k q r A z li xl A . v y y - . si
l .lri-ly / uiALM o tj i i wa i i
i t u . lt . r - t il
r / . lA ly v x

.- l . - . l l l
l 1 . m v . i -. l
..-srh-s-/ . 1 i lh
ol i v Al uv t l- l

xx l l . l

. .- rx t 1 .
lj l r. l i a

. t .. i . A -
ilii l i v h i v i /i i
i . a i n . l . - 1 i i .. s a t
tg..u.
t .. -v.. si
utsceatrr.n.a w.e.
. i v i 1 . n. -. i
q ex i n . te . . i / aew .1 i i uin
l . i
1 . sucLloxysvrnrnvrs -

lxi
hu lxx
.

..t
i lilitllloapjlvjpv i

lin inquamf ago1 cxif cxeundum hercle hinc tibi est forast
xi circumspectatrix cum oculis emissitiist - v
. in 1 Surnnm t i i . t . et
l - uam cur me miseram verberasfl i
. t 1 . v. x
. illa

hla-h inqua1m. agcl Poiita fabulam suani exorditur a diverbioy seu coin
loquio senis avari et Staphjlae ancillaes quam pluries in diem aedibus
extruditflveritusl ne ab ipsa eonspiriatnry dumvthesaurum suum invisit
imi . inquaml aga imperativum lverbl ago usurpatur adverbii modo
a Latinis. quamvis autem sit numeri singularisl atlamen- coniungitur etiam
cum verbis numeri multitudinis futi apud craecos im sic Liv. xxxan
rtvz Mittite agedum legatos circa omnes Asiae urbesL val Place nl. ittts
vos
llerclcn
age funereas
Puit formula
ad litora
iurandi
volvitc
virorum
silvasromanorum.
. qua nunquam ute

bantur feminae .
lin-1 cæi. ere-eundum huiusmodi repetitiones suspiciosum et anxiumtuvari
ingenium graphice depingunt i t l s
/ cum oculis missi-tiie lntelligery lectory oculos extra eductos et foras
. i porrectos1quales illorum esse consueveruntl qui omnia diligentissime cir
cumspiciunt. ltaliz con questi occ-hi spatancathdndagatori con
questi occhi da spia. i .r ei
lvam cur. 1nterrogatio. quae ex animo irato proficiscitug signiticantior
lit per particulam nam llaec vero a comicis et reliquis poetis fere prae
mittitur.-Sic virg. Seorg lv. dztsr lvam quis te. iuvenum contidentissime.
nostras iussit adire domosP s i i i
l/erberasfl nimirum quum lentius ani-illam videret l-Lurlin ab aedibus
rrccdentcmy pugnis illam cxtrudit i i
 go 1- ut i
i alienum t . i . w .
- - . i i lit misera sisa i

iAtque
- ii ut te dignam
i g malaa suum/n
malam aetatem exigas
v . i
Mam qua me nunc causa extrusisti ex aedibusi i i i i f a
.x
n. l
- t i lingua .

libi ego rationem reddam. stimulorum segesii

illuc regredere ab ostiol illuc.. sisl vide. ut
lnceditl At sciat quomodo tibi res se habetit
r Si hodie hercle fustem-cepero aut stimulum in manumr - i
. festudineum istum tibi grandiho graduml v m

Srnnrrn
utinam me divi adaiiint ad euspendium b L- . .. .
i lPotius quidema quam hoc pacto apud-te-se iamt

i Malam aetatem lnfelicem aetatem saepe tainen a Plauto mala acres

dicitur senectus. ut dona aetasrpro inventa . i e vel . -
r . Stinndorum seges lloc convicio saepe-utebamur nomani in malos Servos
Seges dicitur terra arata. et semini recipiendo parata quare per transla
. tionem corpus ancillae appellat noster terram . in qua stimuli commode
seri et defigl queant stimulusrvero est italicez pungolo. vel staffita
Sos-z Spalle da baslonca face-ia da schiaffi i .
kcgradere ab ostia Proprie ostium-de foribus intemis. ah obstando dictis
. llluc regredereu . illuc sisl haec verba gestu adiuvantur ab actore. ut
eaepe fit in scena. -
illum subst vim Pormula imperantisz itaL ta. se ti pince
lnceditl Progreditur lamel lncedo dicitur de iis. qui lente et cum di
gnitate procedunL virg. Aen. 1. id de lunonez Ast ego quae divom in
lredo reginzh lovisque nt soror et coniux. i .
Al acint qmrmodmP haec formula indignationem quandam significaty et
- irninis et convicio inserviL cii Plaut. bacch rv.a. seg Amph. lc Laoog
MiL 1v. t ea v i p -- t x i
Scini Syucope ScisneP .
quomodoimpendeatP
fortunium tibi res se habetP ln quonam periculo verserisP quod tibi in i
flicsludincum gradum. Lentum gradum nosz par-so da tartaruga.
orandibon Archaismus crandire gradumy far aucellerarc il passa
lifiiciam . ut maiora. gradiendo 1 spatia facias
. Adaæint pro eo quod est adiganta vel allcgerint Archaismus. veteres
enim usurparnnt interdum aæint pro egerintmlitinqm me divi adaæint ad
suxprndiuml ltaliz Mi passa io impendere per la golal
-----.
h . t . i tiziuciim
i i At ut scelesta sola secumtmurmuratlf
t .
oculos hercle istosy improba. ectodiam tibiv
Me me observare possis. quid rerum geram
Abscedei - litiamxnuncl - etiam nunci . . t
Smrum. i r i
i ntiamnei .
t liucuo . 1 i .
i . v i n ober
istic adstatol Si hercle tui ex istoc loco v
r bigitnm transversum. ant unguem latum excesserisa v - a
a Ant si respexis. donicnmvego te iusseroz
continuo hercle ego teldedam discipniam crucii ill

Al ut scelerta . . nnurmurall quum Staphyla. demissa voce. uti iit. pro

ferret haec verbaz utinam me divi adaæinl ad sutpcndiumg linclio. l/ide.
ai1. ut ecclesia sola secum murmuraL Particnla at nsurpatur interdum ad
significandam iram. aegritudinem. aut admirationem cli Plaut Mil. ll.
t. ixtth itrulL Pam. u. eos td. verr. ll. Atig Stat. Silv. rl. rt 11.
oculos ecfodiamitibi - Scfodiam pro efl-odium llinc patety serius apud
ltomanos invectum fuisse morem litteras geminandi Si quis autem forte
miretnrv-Plantnm facetiis et salibns interdum andacioribus ntia isj qnaeso.
meminerit. poetam nostrum populares mores expressisse. qua tempestate
komani-nondum fuissent graeca elegantia expolili. tiunc etiam mirari dc-l
sinet dictiones quasdam. quae. si mores nostros consulamnsl ab urbanitate
aliquantnlum abhorrere videntnn cuinsmodi snntz slimulorum ceyca - ocu
los hercle ecfodiam tibiy aliaeqne huinscemodi. quibus avarus noster Sta
phylam ancillam saepius vexaL t -
Absceda Snbandiondum eas aedibua. quum autem id invito animo et len
tius faceret Staphyla . nsque respiciendol nuclio iratus exclamatt etiam
mmcl quod idem est atque adhuc.
ohe. liac particula utimur quum aliquem monemnsg ne vel eundo vel
agendo pergatg ohey istic adslalol ltai.z-1iasta. fermali la. lland aliter
nosterz Asin.esta
audisti hoc ll. ne
a fit quisamplius
palla nostras . sic frangit
inquam forist ohel
p siiqnid inquam. si quid
audisl
bigitum transvon aul unguem laL excesseriaa Proverbialis dictio pro eo .
quod esta si minimo spatio hinc discesseris bigitus transvorsus est cras
situdo digitL la apossezza di-un tlilo. hioszyse ti scoati quanto a
grosso un ditoy o larga uny unghia. . . i
ncspea-la Syncope pro respcxcria p . l
nedum discipulum cruci crux fuit apud llomanos supplicium fere ser
vorum acerrimnm et infamexlkdarh lliscip. cruci idem valet act faciam
ut crux sit tibi magistra . et doceat te . non esse respiciendum v neque

. o geLlprt-cil ilii
/ fru/minl xc- .
- ird-- attigi-bf
. f.- i y
 s izScelesliorem
vidisse nunquam nuuisque
ine hac egoscio
ann certe rhanc metuo malej

lie mi ex insidiis verba imprudentivduih . . e . . t t j

Meu persenliscatg aurum ubi estabsconditumf - i i i s 1
iy quae in occipitio quoque habet oculos. -pessun1a. v i v - .esy.
g liuna ibo uti visam. estne ita-aurum1 lutcondidii i .
quod me sollicitat plurimis miserum modis
1 v - w s - .SmranA.y .
Me nunc mecastorqi quid hero ego dicam meo
Malae rei evenisse1 quamre insaniam1 .
oueo comminiseiz ila me miseram adlbuncfmodum
hecies peL
Mescio die uno
quaesaepeexlrndit/ædibus
illuncrhominem inteinperiaei
i i tenent
i - l

Pervigilat noctis totas-g tum autem interdius. i

discedendum e loco tibi constituta Simirum agam te in crucem 1 a qua

discas . non esse respiciendunr i i
lvimis malc metum interdum male idem valet ac multum/litiam feren
liusyllecyn m. i et Malc metuo ne morbus aggravescat llaec autem
secum loquitur lildclio domum ingrediens. unde Stapbylam eilrusiL
lius ima-ditia Per insidias x
tlita-ifArchaismus pro dederit verba dare. idest decipere.
we nunc mecastorx verbaisunl Slaphylaeianusl exclusae a foribus y et
mirantis heri sui insaniamy qui decies in diem ipsam aedibus extrudereL
dlecastot list particula iurantis per deum castoremv quemadmodum
mchercle pertdeum llerculem lllud me est syllaba praelixa . quae idem
significat quod e. veteres grammatici originem ignorabam vocabulil mera
sion mehercule y et analogiam graecae dictionis non respicientesy opina
banlury me esse rpronomen. ac propterea orationem complere solebant his
verbisz ita me libi-cula adimenda-ta me castor amet vouo nihil ineptius
dici - potest s r .
quid malae ret lioc est quam calamitalem . quod infortunium
llero mm Servi generatim horum ipotiusquam dominum appellabant il
padrone di casa nimirum sibi invicem respondent haec cluo verbaz
herusj servum Pater familias dicebatur herus maiori iiliuss herus ine-nor
vel herilis litium caeterum quum herus graece sit Sambmig lwrile imperium
dixeris eleganter ad signilicandum un impcro dispoticol assolutm
lntempcriae Proprie sunt malae tempestateg italicez lc stravaganzr
delle stagioml catel ma m . in prece ad Martemz calamitates. ait.
intemperiasque prohibessis franslate vero intempcriac sunt insania . furor.
vel etiam furiaez iic stracaganzc dellvanimo .
Puwigilat noctis totam - l/etglia lc interc nottig llic notandum dis
crimenl quod inlercedit inter omnis et lalus. omnis refertur ad quantila
i - quasi bolaudusvsulora domi sedet totos diesg
neque iamy quo pacto celem herilis filiae . .
t-i
. v z - a
. Probrum. propinqua partitudo eui adpetiL
oueo comminiscig neque quidquam est melius mihi.
lit opinory quam ex me numam faciam literam
Longam. meum laqueo collum quando obstrinxero

tem discretam. hoc est ad numerumg totus ad quantitatem continuaml et

signiticat integrum aliquod corpusl cui nulla pars desit quare quum di
cimusz omnes noctes vigibzre . significatur numerus noctiumkg erit autem
vegliare
noctisi le tutte lc nottig
intei-e notti. vigilare t totas noctes est vigilare
v omnes partes

i quasi claudus sutor. Proverbium ad hominem significandum. qui domo

i nunquam egrediatun claudos appellat mtores. quod perpetua sedentes mi
nus alacres tiant. minusque apti ambulandoj Siquidem corporis partes exer
citio vigenti inertia torpescunt - i i r r i i
Probrimu lncestum . stuprum . i
Adpetih lmpersonaliter idem valet atque appropinquah imum imminet
Adpetente vere.. allo rapprouimarsi deilaiprimaverm /
loue pacto celem quum Suclio nunquam domo exiret . nesciebat quo-li
modo posset imminentem Phaedrae partum illum oelane. i
vnam faciam literam longam Me suspehdamyut me a domini ira li- -
berem..quod male pro
haecrdicendi ratio Phaedraev virginitatem
vulgaris servarim.adigam
me ad cuspendium notandasiquidem
est Plautina
lita t i
tera longa dicebatur a veteribus littera l. quod sola haec inter grandes
et romanas illas supra caeteras emiuctp et forma ipsa hominem pensilem.
hoc-est
culis suspensumquiet suspendio
exhibentur- porrectumvitam
exhibetg quales videlicet
finiunt i i spectantium
i i o
Plautinae buicsscenae subtexendam arbitror panlemypriorem sceuae
tertiaeyactus primiy quae legitur apud vMolierium in comoedia llAvareq
quam supra memoravi. lix liac enim comparatione facile intelligant stu
diouiq quam commode Plautinam imitationem in rem suam converterit
gallus poetm uic autem loquens inducitur flarpagon -avarus. et La-Plechc
1 servus. cleanlhis.
. liarpagonis filii
linnrmom p ui ai r - . i - 1
u llors dyici tout-aalilceurc. et quton ne rdplique pas. Allons . que lton
n delale de chez.moi . maitre jure lilou . vrai gibier de potenee.- s
r .. LA-Pchmz. apart . v i u .
u de nvai jamais rion vuj de si mebhant que .ce maudit tjdtlard 1-1 et je
n pensa . sauf wcorrection . qulil a le diable au comm v x - f
i i nllmmoon p . i
n ru murmur-es entre tes dentefl . i v . g - t
- 1 . . LA-Plitcum
n Pourquoi me charsez-vousP v .
. . tlmmoom .
n cym-sta bicn a lois pondardy a me dmnander des raisonsll Solrs i-ilel
a quo jr ne fauomma i i .
 ei s f
ACTUS l. -_S_CENA ll.'

' uucuo , nuuum

l .
4’
Eucuo.
Nunc defaecato demum animo egredior domo,
Postquam perspexirsalva esse intus omnia. . -
i Redi nunc iam intro, atque intus-serva
. r _
LA-Fchnz. v ' - - l
- Qu’est-ce que je vous ai fait?
numerum f
v Tu m’as fait, que je venas que tu sortes.
LA-FLÈCBE. n ,
n Mon maître, votre fils, m’a donné ordre de l’attendre.
l ‘HARPAGON.
. » Va—t—en l’attendre dans la rue, et ne sois point dans ma maison planté
tout droit comme un piquet, à observer ce—qui se passe, et faire ton profit
assu de tout. Je ne voua: point voir. mm, cesse devant moi un espion de mu

a/Îaires, un traître dont les yeuæ maudits assiègent toutes mes actiom,
dévorent ce que je possède, et l‘urètent de tous côtés pour voir s'il n’y
a rien à voler. -
.- _ LA—Fchax.
In Comment diantre voulez-vous qu'on fasse pour vous voler? Êtes-vous
l un homme
Atim-lle jour volatile,
et nuit? quand -vous_renl‘ermez toutes choses, et faites sen
e

, » “AllPAGON. v -
-- Je veux renfermer ce que bon me semble, et faire sentinelle comme
n il me plaît. Ne voilà pas de mes mouchards, qui prennent garde à ce
u qu'on fait: ( bas à part) Je tremble qu'il n’ait “soupçonné quelque chose
I de mon argent. (haut) Ne serais-tu point homme à faire courir le bruit,
I que j’ai chez-moi de l’argent caché? u . . 4. l
Anima de/accato. Del'aecare est a faece purgare. Translate defiwcatus
dicitur animus a limore vacuus, tranquillus, sedatus. haec autem Euclio
in scenam rediens secum ait, laetus quod thesaurum intactum viderit.‘ j
estRedi nunc
extra iam intro.
ianuam; haec verbaconvertit
iubetivauteml illam rursus Euclio
domumnd- Staphylam
ingredi',’ et ,omnia
quae
custodire. ' l. . u . x
‘ lutus :eroa. 'Servare est sollicite et diligenter observareg Servare domum
inquiunt Latini pro eo quod est: domesticae rei curam sedulum habere.
Intro, intus difl‘erunt inter se. Siquidem intro coniungitur cum verbis si
gnilicantibus motum ad locum; intus vero cum verbis quietem signifi
cantibus. . -

.-..-A —.
 p as
m iv Srkruma . - g. l
ia. -t1uippenil m
ligo intus serveml Anyne quis aedis auferati
nam hic apud nos nihil est iam quaesti furibusg
ita inaniis sunt oppletae atque araneis
nuuum
Mirum1 quin tua me causa faciat lupiter
Philippum regem aut hariumi trivenefical
Araneas mihi ego illas servari volo.
. l

quippe niL quippe hoc est certe . et inservit ironiae . quemadmodum

apud virgilium. Aeneier S-L seqq.z Mene incoopto desistere victamy nec
posse italia rfeucrorum avertere gentcmP quippe vetor fatis riosz ccr
tamente per custodir dentro un belinientcn

An. ne quis eta Subintelligez An servaboyy ne- quis aedes auferatt

quaes-ti Archaismus pro quaestus. i
lla inaniis sunt opplctae Avari liuclionis aedes appellatl lepida sane et
comica dictioneg opplctas inaniis fcript enc di oanitdj. quod videlicet
nulla ibi supellex essen quemadmodum pauperum aut avarorum domus
esse consueverunL liac locutione commode uti possemus ad quorumdam
mentes significandasy qui ieiuni et vacui doctrina ad scribendum arce
duntg quippe scriptores inaniis oppletos iure eos dixerim in quorum scri
ptionibus nihil occurrit praeter sonantia quaedam verba et argutiolas sen
tentiarum r
Mirum . quin
Suclione tuapraesertim
qui id causa etc studctyl
cum indignatione quadamexhibeah
ut se paupercm haec dicuntur ab
ne forte
Stapbyla quidpiam suspicatur de thesauro
Philippum regem aut bariumq intelligey lcctor. Philippum Macedonum
regem. Alexandri patrem . etnariuni Persarum regem y quorum uterque
maximis divitiis abundabat. irres autem fueruntrnarii Persarum reges
Primus videlicet liystaspis filius. pater xerxisg alter Longimani filiusg
tertius Arsami
omnium filium videtur
ditissimumg quem Alexander regno spoliaviL
Plautus respexisse Ad tertiuml
ltaque proverbii locoutpote
haec l
dicunturyah avaro pro eo quod essetz Mirum ni jupiten ut tibi satisfaciatt
me opibus cumuletl v
frivrnefical convicium in improbam mnlierem frivmeprm hoc est mul
tum venefica. siquidem particula tri in compositione rem augetl uti in
voce trifurcifen veneficae dicuntur praesertim a Latinis mulieres . quae
incantationibus. aut malis medicamentis utunturz le maliardg le atre
ghe. necfe igitur nos trivenefca interpretabimurr maledetta stregm
Araneas mihi ego etc. Pestiva sane avari verba . qui thesauro suo us
que timcns. paupertatem magis magisque simulat Aranm et animal si
gnificaty et animalis opus. Araneas vero dixerunt Latini ab Arachne. puella
lydial quae ausa cum Minerwa de lanificio certarc. n nea victrice in ara
nearn fuit conversa. - -
id -
Pauper sum. fateorg patior-iouod di dant. fera ttl

Ahi introl ooclude ianuaml iam ego hic ero.

cave quemquam alienum in aedis intromiserls
quod quispiam ignem qnaerat1 extingui volo.
xe causae quid sitv quod te quisquam quaeriletg
nam si ignis vivet. tu extinguere extempulo
lum aquam anfugisse dicito. si quis petet
fluitrum. securim. pistilium aut mortarium.
ouae nlenda vasa semper vicini roganti
Pures venissew atque abstulisseldicita
volo intromittL
Profecto in aedisatque etiam absente.
measrme lhoe praedico tibij
neminem

Si bona Portuna veniat. ne intromiserisu

q

occluzlc ianuam Proprie de foribus. perlqnas e via domum ingredimun

lam ego hic ero. lam interdum celeritatem significat. cito. brevi hic ero.
quod quispiam ignem qnaerat Animadvertm iectorz dictionis brevitatem
quod posset fieri . ut quisquam ignem quaereret te v
Si ignis vivety
extingueris. verbalu quae
eatingpertinent
eælemp. Si
ad ignis
ignema atque
te non ad
extinguetuly tu vita l
vitam hominum.
promiscne usurpantnr a Latinis. Sic extinguere ignem inquiunt . et inter
ficere torrem . spegnere un lizzo. Mori ignem. vivere ignem lateat
pula. ob epenthesin u edicatum estzu extemplo . statim vox ab angnriis
fortasse derivatay in quibus auguresl auspicio impetrato. statim ex templo
egrediebantur . neornm voluntatem nunciaturL .
Aguam aufugiuc dicilo. Perridicnla dictio. avari ingenio aptissima.
quae utenda cam eten vasorum nomine donatnr quodlibet snpellectilis
genusg ogni aorta di ari-edi ita culter . pistillum t vasa appellantur
in re rustica aratrnmpligoneg falccsl casa etiam dicuntnr. in re militari
vasa sunt omnis generis impedimentaj il bagaglio. llinc dictiones illae
latinae. quae saepe apud historicos occurruntz oonclamare vasa . hoc est
tuba signum dare militibus. ut impedimenta coliigant. caes lt c. L titiz
signum dari iubety et vasa militari more conclamari
Pro/ecto. omnium .
lioc praedico tibi verbum praedico proprie nsurpatnr pro eo quod est
serio monere de re . quae facienda sit. nam quae serio volumus .. multo
ante quam fiant praedicare solemus nep ibam 11 collegas iussit profi
cisci . eisque praediait . ut ne prius legatos dimitterent1 quam ipse esset
remissus. v i

Si bona fortuna veniaL llaec . quibus Plautus suspiciosum et anxium

avari animum depingit. omnino sunt ex hominis natura depromta. Atque
haud scio . an alia possint excogitariq quae ad veritatem magis accedere
videantur. llaec nimirum cst summa romici poetae virtusa qua Plautus
 i ev
SMPltflLL 1 . 1

Pol capse.. credoj ne intromittatuh cavctz . t

fiant ad aedis nostras nunquam adit quaquam propcf
. t fluuiumi i i p .- -
Pace. atque abi introi . i i i l .
t - t Snrnvnæ i
iaceo atque abeo
i iocus .
i . p . s . . i - occludea siss
Poris lamhobusvpessulisg lam- ego hic ero. -
niscrucior lanimi. quia ab domo abeundum est mihi
Mimis hercle invitus abeog sed quid agam scioz i

nam noster nostrae qui est magister curiae.

nividere argenti dixit numos in lvirosz i w

noster excellitq personarum mores ita exhibere . ut sentiant spectatorem

nihil aptius aut dici aut tingi potuisse. . ii i .
Mmquani adit quoquam prope ln hoc loco enucleando mire se torse
runt interpretes Alii legunt quo-mquam. subintelligentes verbum csL ni
mirum bona Portuna quamquam prope est. videlicet in domo proxima
Merzadori1 hominis divitisg nunquam tamen ad aedes nostras venit Alii
vero arbitrantun legendum esse quaquamg quae particula idem sonat at
que ulla ea- parlc. onminog ita ut sensus sitz liuna Portuna omnino nun
quam venit ad aedes nostras r
occludey nisi foris ambobus patulis llisce verbis supremum . penerdi- -
xerim. manum addit poeta egregiae avari picturae Pessuli nomine intel
ligendus est vectis ferreus aut ligneusl quo fores clausae obiirmantur intus
nuclio. qui tutior esse vellet. duos pessulos foribus obdiderat.
iam ego hic ero. llaec verba repetit Suclio. ratusl Staphylam diligentius
esse servaluramky si-crederet herum mox esse reversurum. -
invitus abeo. Ait sacum lluclio. se invitum domo egredil ob nimium aulae
curamg sed tamen non sine causa hoc facere Sed quid agam scirL tiosz
illa ho le mire buone ragioni di farlo. i
Magister curiae Magister curiae idem est qui alio vocabulo curia ap
pellatum lix nomuli instituto urbs ltoma in triginta curias fuerat divisag
quibus singulis praeerat sacerdos qui sacra publica curaret. nunc curio
nem appellabant iam vero certis quibusdam diebus huiusmodi curioncs
pecuniam curialibus suis. qui pauperes essent. viritim distribuebautrliuclio
timens. ne quis suspiraretur de thesauro reconditm ait. se velle una cum
reliquis curialibus pecuniam peterenouia in re graeci mores ficomoedia
enim est palliata i- ad nomanos fuerunt traducti a polita i
ln riros. viritim/nom pcr trata i
 ss . t
i ld si relinquo-ac non petov omnes eloco vl -
Me suspicenturvrcredoj habere aurum domiz
ftani verisimile non est1 hominem pauperem
Pauxillum parvi facere quin numum petatz
ftani nunc. quom celo sedulo omnisq ne scianL as
omnes videntur seire. et me benignius
omnes salutanL quam salutabant priusg
Adeunn consistunn copulautur dexterasg
ltogitant mei ut valeami quid agam. quid rerum geram
Muuc. quo profectus sum. ibog postidea domum so
Me rursus1 quantum potero. tantum recipianr t

lfloco. lllico . statim . l

Pauxiltum parvi fac. quin petat Parvi aestimare nummum pauxillum .
ita ut non petat . i . a t i
consistunt
stano euntem in via me sisluut et. compellant.
Per vim i ltaliceq
i v miei anjr
v .
copulantur dexteram ltaliz mi strinyono ta manes .
ltogitant nic animadvertenda vis comica Plautihqui vel minimis rerum l
adiunctis sapienter utitun ut ex vero avarum et vlsuspiciosum hominem ef
tingaL . j -
Mmc quo profectus cuma quo iter cepiLquov ire intenderam.v mih aou
mi sono awiata - i w
quantum potero. tantum recipiam quo citius iieri .poterit. me recipiam
 eo

sceptri
uumomu.n1mzinonus. i e

xf xqv ltuuoum
velim te arbitral-L med haec verbaj fraterv
Meae fidei tuaeque hic rei causa-faoere1
lit aequom est germanam sororem
quamquam haud falsa sum g nos odiosas habet-iz
Mam multum loquaces merito omnes habemur1
Mec mutam profecto repertam ullam dicunt

l/elim te arbitrari Postquam polita iuclionem exhibuit domo digre

dientem 1 ut se ad magistrum curiae conferreh pecuniam petiturusy liu
nomiam et Megadorum colloquentesv inducit in vico. qui medius erat inter
domum nuclionis et Megadori Megadorus hicy senex ille est de proxumo
et ditissimus. quem memorat Lar familiaris in prologo. liunomia vero eius
est soror. Sod antequam singula expendcnda suscipioa velim. lectores no
tare longiorem verborum ambitum. quo utitur liunomia antequam ad rem
veniat. de qua potissimum est dictura quo facto loquacium familiarum
moremrcommode expressit Plautus. w i
Meae fideia tuaeque rei canam Sincerel candide. ex animo. et pro tua
utilitate. nimium res saepe idem est latine. ac commodum. ususy utilitas.
fen Phorm. ll. ll. os ligo quae in rem tuam sint. ea velim facias rrull
ram qu ziziz vrauta mihi cum eo necessitudo est. ut. si mea rcs essen
non magis laborarem . ut
ccrmanam sororem cermanus dieitur praesertim de iis . qui eodem patre
eademque malreg interdum vero etiam de illisjqui eodem tantum patrem
vel eadem matre sunt geniti ga - un i
ilaud falsa sum llaud ignoro t fl - -r i .
jvam multum loquacem notandum poetae arlilicium. qui l-lunomiam ita
loquentem facih ut. dum se a vitio loquacitatis vult purgarea hac scilicet
se laborantem exhibeaL lf
ir
Stt .
lfodic mulierem ullo esse in secle.
verum hoc. fraten unum tamen cogitato. v
fibi proxumam me. mihique esse item tes .
ita aequom esti quod in rem esse utrique arbitremun m
lit mihi te. et tibi me. consulere et monere.
deque oceultum id haberiy neque per metum mussari.
ouin participem pariter ego te1 et tu me facias
lie nunc ego secreto ted hue foras seduxiq
liti tuam rem ego tecum hic loquerer familiarem lo
hle-canones
lla mihi. optuma feminav manum
. idoneum
. llbilest cai quis eaiest nam optumaiti
. Msunonus t i .

fune aisP liunounb

i p

i vMaasnonus
Si negasgvnego
liunoMLL
becet quidem vera proloqui.
ln rem esse utrique utile esse utrique
Pcr metum musmri Proprie mussare est submissa voce loquig sed usur
patur etiam eleganter de dubitantibus. itemque de iis qui timent. neque
rem aperte dicere audenL t
lio nunc. liac de causa nunc.
ba mihi. opt. fem.. manum l-ln depictum senis morem. vix suis se vi
ribus sustinentemqllinc vero ridiculum enascitur senis nupturientis
onis ca estf Apud veteres ltomanos quis utrique generi inserviebaL
vbi est cai Animadverte. lecton hanc Sunomiae interrogationem. exhi
larandae scenae aptissimam nimirum quum Megadorus dixissetz na mibi.
optima femiua. manumg nunomia sui conscias dubitat. utrum haec fratris
verba ad se ipsam pertineant necneg ac propterea circumspiciensz ubi esty
ait. quaenam est haec optima feminaP
becet quidem cera proloqui. ln quibusdam editionibus legiturz becet te
quidem eta Sed falso. siquidem liunomia in primo versu affirmaret quod
negat in versu insequenti uuo nimirum reciderent eius verbaz fu ver-um
profers. fraten quum aiu me esse optimam feminam g nulla enim optima
polest inveniri quod quidem. plane esset absurdum l-l contrarim drmto
pronomine te. hic erit sensusc omnino dicendum ut rerum lvulla optima
 alf
Sam optnma nulla eiigi potestg alia alia peinn fraten esL
i illsoxnonus i i

idem ego arbitron nec tibi adversari .

certum est de istac re. soror. unquam quid visi ao
lla imi operama amabo. lin-nonnu - i i v

Macanonrs
lua estf utere. atque imperaf si quid vis. i
liunonm il 1 . t i
id i quod in rem tuam optumum arbitro esset ted admonitum advenio
1 Msmnonus
Soror1 more tuo facit
liunoum
Pacta volos
Msaanonus
quid est ida sororfl li
humum ti
quod tibi sempiternum
Salutare sit liberis procreandisi ita di faxinti volo te uxorem as
llomum ducere i
i i . 1 t

femina potest inveniriy- alia est alia peior. ltaLz Sisogna pur confes
sare la ceritlL 1von si trova una buona fcmminm Liuna e peg
giore delll altraa llinc vero manat ridiculus iocusy qui inest in afiir
matione Megadori dicentisy se hac de re omnino assentiri sorori suaea idem
ego arbitror etc. - .
bu mi operam ln hoc loco idem valet atque audirel auscultara ltal.
badare. accoltare rrulL Leg. ll. tz Sermoni reliquo demus opcram sedentes
hiosz ll restanle del diswcorso ascoltiamolo sedanda
fua est le audio. . . .
Soron more tuo faciltutllu facis humanitery ut soles ltuLz liontd vo
strayso sorella. 1 e
facta vola nictio ailirmantis. a comicis frequentalai pro eo quod est
certe. profecta ltaliz conosco il mio docere .
quod tibi sempiternum llic sempiternum usurpatur adverbii more.
lta di faaintl Perperam in optimis etiam editionibuss ut in taurinensi
an. M.nccc.xnl. haec verba tribuuntur Megadoro. Si enim Megadorus
abhorret a re uxoria . uti ex verbis insequentibus patetv quomodonam
Piautns ilium sic potuit inducere loquentem . quasi liceat liberos ex alia
re procrearet quam ex feminisl quare haec verba sunt tribuenda liuna
miae. quae per parenthesin cxelamatz ita dii faxintg atque onmino sensus
 ea .
Msaxnonus
liheu
i occidit
. tenemur
i quid itaii
f Msoxnoaus
quia mihi misero cerebrum excutiunt
tua dicta1 sororz lapides loqueris
s r licitorum
lleiaq hoc face. quod te iubet soror
Msomouus
Si lubeat. faciam
liunomxf
lnvrem hoc tuam est
Msasnonus
lt l lit emorar quidemy priusquam ducamp so

quae cras venata perendie forasa sorora feraturg

llis legibus siquam vis darey ccdo. nuptias adorna.
i Suuomm . . r
quam maxuma possum tibiq fraterv dare dote
hic eritz yolo quod tibi sit utile procreandis liberis futinam id liatjl rula
te uxorem ducere
Mihi misero cerebrum cæcutiunh ne sana mente me excutiunL nosz dli
fanno uacir di ccroella i i
Lapidcs loqueris victio proverbialis pro eo quod estz purus et asper
hic tuus est sermo y qui me quasi lapidibus impetit. s contrario tirach
quum vellent significarel aliquem sibi sermonem placeret palam aiebant.
pi cfpwxazsg hoc est rosac mihi locutus est i
ut emm-an - lit interdum est particula optandiz utinam.
Smoran yApzstiitibL limorian -
l/enat Archaismus veniat -
foras feraturx - ferrc et efferre usurpantur a Latiuis pro eo quod est
a extra domum vel urbem ferre sepeliendi causa. nep Arist. ac ln tanta
paupertate decessih ut . qui eli-erratur . vix reliquerit. nimirum hoc sibi
vult Megadorusz nummodo sponsa postridie nuptiarum moriatun assen
tior nuptiis .
llis legibus llisce conditionibus
cedo Assention liosz mi arrcndo t
lvuptiaa aliorum nuptias para Mcgadorum ab uxore abhorrentem spe
ctatoribus exhibet noster. quo facto personae morem servat. lta enim iieri
videmus. ut qui diu caelibes libertate usi sunL aegre omnino matrimonii
iugum subcant . -
 .. . w

.- - . - f i Mseiuionvs . i
sed grandior est llatuit i t .
l f b t i i i licitorum v
. Media est mulieri aetas. a
nam si iubes. frater. tibi me poscet-e1 poscam t ss

Meetnonus
Mum nunc vis me interrogareteit ut - .
iinxenint . i v . -
v . i-llmo. si quid visj roga

Mrzoanonus
Post mediam aetatem qui media ducit uxorem domum 1- q
Si eam senex anum praegnantem fortuitu feeerit. / i .
quid dubitasv quint sit paratum nomen puero Postumusit
nunc istum ego. soror1 laborem degam et deminuam tibi. . ao
ligo virtute boum et maiorum nostrum dives sum satisz i i i
lstas maguasfaetionesa animos g dotes dapsilis.
clamoresr imperiaj eburata vehiclm pallas. purpuramr .

qui media ducit uxorem qui ducit mediae aetatis uxorem

Anum praegnantem. nata opera ad exhilarandam Scenam anumiappellat .
Megadorus mediae aetatis mullerem lioc nimirum debuit displicere liu
nomiae . idque vultu etiam prodere. namque verelAriostusz
A donna non si fab maggior vdispcttofr
chc quando brutta o vecchia le vicn detto.
Sit paratum nomen puero Postumus. Puer ille nascatur post patris mor
tem. ac propterea sit pom-mus filiorum - l
yir-tute beatm ope. auxilio neorum ltaliz per grazia dcg li beL
Pactioncsx Societales divitumiet nobilium nosz adnrenzeg seguitm
Animos. Animus in numero multitudinis saepe significat superbiamy fa
stumq elationem quandam animi nat fasto.
vates dapsilis. nates copiosam abundantesy a graeca voce aat-tuma largus
1mpcria. tisurpatur haec vox in malam partem a poeta lta Manliana
imperia apud homines in proverbium abierunt ad significanda imperia
acerbiora et saeva llinc imperioms dicitur arrogansy qui imperio et an
ctoritate sua abutitur. a m- ut
ttburata vehicla currus ebore exornati ttaliz carrozze gaernite di
avorim -
Pallas. est palla vestis exterior- t
talarisl ampla et ttnenst propria hone-A
starum terninarum nosz rati a xtrascico in
tft
ad
Mil moror. quae in servitutem sumtibuslredigunt viros.
y humum
bic mihi a sodesgquis ea esti quam vis ducere uxoremiP
Mzomonus
liloquan cs
ltloslini hunc senem Suclionem ex proxumo pauperculumii
numam
nam hominem haud malum mecastoiz
Mecaoonus
liius cupio filiam
virginem mihi desponderi. verba ne facias. soror.
Scio. quid dictum esz- hanc numam
esse pauperem.
i llaec
- v pauper placet
lii bene vortantl
Mecsoonusa
ldem
i ego liuuonmv
spero

i guidum Mumquid visi

MSSAbolea
i vale so
liuuoum
lit tua fratcr.
Mucaoonue
lii-go conveniam lzlucliouem1 si domi
iisL Sed eccum nescio unde se se homo recipit domum

lvii moror. nihlli aestimo.

ln servitutem sumubus redigunt riros. viros miseros reddunt ob sumptusy
ab iis tolerandos. t
Sodes. si audes ltal. di graziw p
liaud malum Probum. - i .
Piliayn virginem ne industria hanc vocem virginem addit Plautus. ut
videlicet risum excutiat spectatorum. qui iam noverunti ipsam a Lyconide
compressam . brevi esse parituram
ouitiniii cur non P y
Sed eccum eta hisce postremis verbis concinne haec scena coniungitur
cum insequentig ita ut nihil sit longius petitum aut ineptum. nihil quod
a natura non fuisse profectum videatur
 i
Aliqu ll. - StiliPiA ll.
i
ausum v maeanonus

. liucuo
Praesagihat mi animus. frustra me irea-quom exibam domos
ltaque abibam invitusz nam neque quisquamrcurialiumn . i
vcniL neque magistely quem dividere argentum oportuit
nunc domum properate properoz nam egomet sum hicjanimus
i i domi est
Msoanonus . t
Salvos atque fortunatus. liuclio1 semper siesi t si

. . i liucuo
m te amcnt1 Megadorel
. Msoanonus i p
quid tui rectenl atque ut visa valcsi
. i i - liucud i . i .
non temerariunr est. ubi dives blande adpellat pauperemz
lam illic homo aurum scit me haberez eo me salutat blandius.
1 e

ln hac scena Suclio domum rediensl spe frustratus accipiendae pecu

niael secum ipse solus loquitur. liuic obvius fit Megadorus senex. ut fi
liam sibi poscat uxoremg v v
Praeragibat mi animum - Praesagire est praedivinare. metaphora ducta
a canibus. nimirum sagire. uti ait rltulliusl nivim f. SL est acute sentireg
ex quo sagaces dicti canes. ls igitur qui ante sagit quam oblata res est.
dicitur praesagire . idest futura ante sentire l
quisquam curialium nemo ex iis qui erant eiusdem curiae atque liuclio.
zgomet eum http eta sn avari imaginem.qui aliud agens. animo sem
per ad thesaurum revolvitur. .
Satcos atque fortunatus semper siesl formula sututationi respondens no
straez lt cieto ti dia ogni proaperim
pt te amenL nii tibi sint propitii. nos zkbuon giornm i
quid tui Loquendi modus . quo utimur quum aliquem interrogamusy
vel sermonem cum aliquo volumus ordirig subintelligitur autem agis ltaliz
came val i
n
lvon temerarium est non est sine causa.
lamillic homo haec secum ipse loquitur liuclio suspiciosus.qui quid
quid audiat. ad thesaurum refert.. lltic pro ille.
p se
l e Mmknouus
Ainl tu. te valerecl i
i i . lingua
Pol ego haud perbene a pecunia
- Mnaunonus i . .
Pol si est animus aequoslvtibig habes san qui bene vitam colas. io
t lucum - .
Anus hercle huic indicium fecit de aul-og perspicue palam estg
quoi ego tiam linguam praeeidam y atque oculoslecfodiam domil
- Mnemenm
quid tu solus tecum rloqurereil x v
- . u r nuuum i s . .
x i i . t Meamipauperiem conquerorzg
virginemrhabeo grandem1 dote cas/eam atque inlocabilem g - v
neque eam quo locare quoiquam . .l. . . . . y .
1 - t i Mmanouus
faceg bonum habe animuma Suclioz ts
habiturz adiuvabere a me. bicv si quid opustg impera.
limum
nunc petita quem polliceturl inhiat aurum. ut devoretl

Pol ego haud perbcne a pecuniæ non multum bene valeo ad pecuniam
quod attinet ltaliz lvon me malto bene di danarbm quae responsio
dum avarum hominem prodit. pertinet ad avertendam Megadori suspicio
nem de thesaurow
est animus aequos. morsa Se sci diam-mo disci-eta lluc respexit Mo
lierius cAvarey acte l . sc. vyy quum ita cleonthem narpagoni patri loquen
tem inducitz - Mon nimi mon perg vnus ntavez pax lieu de vnus plaindz-e.
a et lion sait que eous avez aasez de bien. u i .
Anus hercle eta lauclio Megadori verba ad thesaurum transfert . ratns.
hunc quidpiam rescivisse a Stapbyla de thesauro abscondito
Perspicue palam est ltalit La cosa a chiara. v
quid tu solus etei Admiratus Megadorusg Suclionem secum mussitarez
quid . ait. tu solus tecum loquerisP i
i/irginem grandem lam aetate provectam
pote canam note carenlem. .
1nlocabilm. quae ob inopiam virum non potest invenire . cui nubaL
quo locum Per crasin quee locare. v -
1nhiataurum. Aurnm vehementer cupit llictio a belluis translata. quae
aperto ore cibum appetunt
 av
v . Altera manu fert lapidema panem ostentat alteral
Memini credo. qui large biandust dives pauperiz
libi manum iniicit benignev ibi onerat aliquam zamiam eo
Polypos ego istos novi. qui. ubi quid tetigerunh tenent
t i - w Msoxoonus i
lla
lie mi operamreparumperz
communi paucis.
adpellare mea liuoliorest
etgtua p quod te volo
ilucle
. i llei misero mihii
Aurum mi intus bat-pagatum estz nunc hic eam rem voit. scio.
Mecum adire ad pactionemz verum intervisam domum . ss
d i - Msosuonus.. . i
quo abisil 1.
t i bufalo i .
lamiam ad te revortarz namque est. quodi visam
Mnctnonus i i . domum
h c
credo edepoL ubi mentionem ego fecero de filia . j

.. Altera manu fert lapidum eta Proverbialis locutio. ducta ab hominibus

qui panem cani ostentant. quo facilius admota lapidem impihgaut Satis
sit semel notasse. proverhia apud comicos praesertim abundare ilac enim
ratione familiarem loquendi rationem imitantun qua populus uti consuevit.
Manum iniicit. Manum cum manu copulat. host stringc la mana
oneral aliquam zamiam lnfert aliquod damnum. lamia a graecayoce
cauda iactura . 1
Polypos ego istos novi Polypus ita graecis verbis richosl mauusgmh post
est piscis
avelli non marinus 1 qui usurpatur
possit llinc scopulis eta petris
Latinistam
pro tirmiter
homine adhaeretl
rapaci ut. inde
i
Aurum harpagalum
eam rem. est naptum
ob eam-rem i est..A graeca . voce ignigbl
i rapto

Adirc ad paclioncm lnire pactionem ltaLz venire a patlzl

lutervisam domum haec submissa voce secum loquitur lsucliol potius-v
quam Megadoro respondeaL i i i
SdepoL certe Pormula iurisiurandi per deum Pollucem. viris et feminis
communis flic vero animadvertendum est. Pol usurpari tamquam casum
vocativum pro eo quod esset o deuslPollum et litteram e illi praepositam.
vocis significationem intendere quumiautem veteres pro rpol scribet-erit
etiam eepol. lapsu-temporis . littera d interposita. fecerunt edepols cac
terum nemo sane probabit absurdum explicationem peracdem Pollucih
quae a veteribus grammaticis excogitata. Porcellinio etiamfnostrio per-t
placuit ex r i i i -. .. -
tibi mentionem fecero ide illa Mentionemlfpcere erat bapudiltomauosr .
 SS .
i Mi ut despondeaL se se a me derideri rebiturg
neque ille quisquam est alterz hodie ex paupertate pari-iot
ilucmo o

in me servantz salva res est salrorn est si quid non periL ito
Mimis male timui. priusquam intro rediit exanimatus fuit
ltedeo ad tev Megadorej si quid me visx -
Maeaoorws
llabeo gratiam
quaesoj quod te percontabon ne id te pigeat proloqui.
liueLm
lium quidem ne quid perconterijs. quod non luheat proloqut
. - l i - i . Muhwonua 1 v v
tiie mihiz quali me arbitrare genere prognatumit
. t i p kzlrlueuo . i v
i i i ltono i ita
t Mueanonus .
quid fideit . i
a t i - i v yliech
. boum i i

solemnia formula sponsaliorum. qua utebatur qui puellam vel sibi vel alii
in matrimonium poscereL item dea-pondere erat vox .. qua utebatur pater
quum filiam alicui uxorem promitterehvel quum pater adolescentis pro
positam conditionem accipereh sponderetque pro tilioypnellam ab eo du
ctum iri. v .
dieque quisquam hodie eat paupertate parciorx llic versus prima fronte
subobscurus legenti videbitun Sed dimcultas tota posita est in significa
tione dictionis ca- paupertate. quae hic usurpatur a poeta pro eo quod
esset ex ordine. crr numero pauperum. car pauper-ibum ltal.z tra la po
veragliaflta etiam aetas saepe ponitur a Latinis pro hominibus ipsis
qui eius aetatis suntz senectus pro sortibus . iuventus pro iuvenibua
Parciorx tum in bonam partem de homine . qui sumtibus mederetury
tum in malam de homine tenaci . avaro.
m mc servantg salva res est. ita Molierius fAvan act l. Scen. 1sz ce
idest rienl bicu merci. i i
Salvom est si quid non perit Avarus auro suo semper timensy etiamsi
nunc salvum inveneritl metuit tamen in futurum. quasi diceretz si sal
vum est quod non periit. sed potest aliquando perire /
ilabco gratiam ltal.z te ne sono obbligato
genere prognatum Prognatus dicitur de nepotibusg natus de liliis.
 afl
Meuuonus i
quid factiqu
limum
. neque malis. neque improbis.
. Mecioonus
Scis meam aetatemiq . v g.
- limum
Scio esse grandem itidem ut pecuniam
lMeoioonus
certe edepol equidem te civem sine mala omni malitia
Semper sum arbitratus. et nunc arbitror.
p timidok . . .l
ouid nunc me visi
-1 - Aurum huic-olet
. i i

. Msoioonus
quoniam tu me. et ego te. qualis sis. scioz toi
ouae res recte vortat mihique tibique tuaeque filiae1
Piliam tuam mi uxorem posce Promittei hoc fore.
liueuo

tleia. Megadorej haud decorum facinus tuis factis faclsg

lit inopem atquerinnoxium abs te atque abs tuis me inrideaSz
nam de te neque re. neque verbis merui. aut faceres. quod facisg in

Mala malium Apud veteres malitta habebaturwtamquam vocabulum mc

dium . uti dolus . facinus aliaque id genus. quae in bonam iuxta atque
in malam partem usurpantuiu nino dictioz mala malitia.
Aurum huic oleL tlaec secum avarus. riosz costui ante llodor delq
lloro. i i
quid nunc me visi Subaudi facere. . i
quae rcs recte certat Solemnis praefatio apud Latinos bene ominandi 1
causa
lnnozium abs te etc Alnnoxium. quod pertinet ad te. llaud aliter in
cum 1. 1. Stz rram a me pudica est 1 quasi soror mea sitj
Abs te. Ante vocabu1a. quorum prima littera est q aut ty fere semper
ponunt abs optimi quique scriptorem t . i . i
Pacinua facis ut imideaa facinus facis me irridendo.
lnrideam Ad rem iuvenalisl Sat. m liil nil habet infelix paupertas
durius in se. quam quod ridiculus homines facit
i lh
- 1 Mualnonus
neque vedepol ego te iderisum venio neque derideo.
neque dignum arbitror.
h g lium/io i .
.v cur igitur poscis meam gnatam tibiiP
. . / MllfiAboltljs.
lit me propter tibi sit meliusy mihique propter te et tuos.
Plucuo a x i
venit hoc mihiv Megadore1 in mentemg ted esse hominem divitem1
Pactiosumg me item esse hominem pauperum pauperrumumz so
v nunc si filiam locassim meamhtibi1 in mentem venitl . t
te bovem esse. etlmed asellumz ubi tecum coniunctus siemt
libi onus nequeam ferre pariter1 iaceam-egoasinus in lutog
lu me utar
bos magis haudetrespiciaSg
meus medgnatus
ordo quasi nunquam .siemg
lit ted iniquiore1 iurideatg i i t ss
Meutrubi habeamvstabile slubulumgsi quid divorti fuatz
Asini me mordicibus scindanL cornibus insursent boves
lioc magnum est periculum ab iasinis- me ad boves transcendere
b 1 .
qi
radiorum qui multisigaudet clientelis. nosz chi ha molle aderenza
1l1rd asellum Latini veteres. qui concursum vocalium rospuerentl saepe
vocibus in vocalem
subsequentis desinentihus
vocis prima addehantesset...lloc
littera vvocalisl litteram di tum maxime
quidem quum
notum est ex
quintiliano a ex fragmento columnae irlostrataeia c. nuillio positae . atque
ex aliis vetustioris latini sermonis monumentisf .
laceam . .. rapidum lileganter prolfulurm lacebo AMML
Magis haud . . . quasi rta non magis quam si. . w
cnatus quasi nunquam sicm. Proverbialis dicendi modusj qui idem valet
act in me omnino non respicies. . v . . t y
Meus ordo. homines mei ordinis i seu meae conditionis.
Slabile stabulum Sedem certam . in qua morari possim
Si quid divarti fuaL si a te discesserog si qua exstiterit discordia ni
vortium proprie usurpatur de locoy ubi aquae in diversas partes detluantg
translate de discessione coniugum et de qualibet discordia
Mordicibus. Puere qui mordicus. nonnulli qui morsibus aut mordicitus
legendum esse existimarent Sed pleriquey iidemque elegantissimil malue
runt mordicibus g rati . mordices a Plauto dentes appellari v
cornibus imm-sent cornibus aggredientun
Ab minis me ad boves tramemdrm Me pauperem coniungere necessi
tudine cum divite.
 M
Mecsnonus v
quam ab probos propinquitale proxume te adiunxerisa
fam optumum est. in conditionem hanc accipe fausculta mihiy eo
Atque eam mihi desponde. i i
e iilycuo .
At nihil est dotis quod dem.
Mncsnonus
v . Me duasz
bummodo morata recte veniaL dotata est satis.
. . triticum i
lio dico1 ut ne me thesaurus reperisse censeas.
Mncsnosus
Ploviz ne doceas. ilesponde
i liucuo 1 t
Piathl- Sed prob lupiteri
hum ego disperiiil i . i . 1 v
i -Mnmnonns.
A quid tibi esta-
v . r . ilucuo . .
i a . quid crepuit quasi ferrum modoi ea

quam proc-muc -. . tam optimum est. quo propius. z .eo melius.

conditionem accipa conditioy quum agitur de re nuptialiy est quod
ltalisz partita . v v .
lleoponda vox solemnis in nuptiis. hinc sponsalia r sponsum - k
M- duas. lie des. i p a
ne me thesaurus reperisse consecu an quemadmodum homo suspiciosus
et avarus se ipsum vel invitus prodaL if t
lvoois ne doc-ran ilac loquendi formula utimurl quum aliquod collo
quium finiri volumus. ltaliz So tuttoz alle carta t
quid crepuit quasi ferrum modoi Sgrcgius sane Plautinus locus hic est.
qui suspiciosam avari naturam depingiL nimirum vel perlevis strepitus
curum avaro aliam verito ne thesaurus suus forte eifodiatun ouare tingit
poeta. Suclionem. audito crepitu. quemrforte ediderat qui hortum Me
gadori confodiebaty quasi exanimatuml relicto Megadoro . domum advo
lasse. visurum num quis thesaurum suum defodereL qui loeus ita Molierio
adrisih ut ipsum imitari non dubitaverit Pingit enim galtus poeta cAvah
act. l. scen. vil.l. liarpagonem. audito forte canis latratu. statim thesauro
suo timuisse. quem in horlo absconderatz - ouaisl il me scmble. quo
n jlentcnds tm china qui aboia APest-ce poititp quiim m mndrait a mon
u argenti ille bougez.- je rcut-ms tout-d-Pheum v i
te
.1 Mecxnonus
llie apud me hortum confodere iussi. Sed ubi hinc est homoi
AbiiL neque me certiorem fecitz fastidit mei. v
ouia videt1 me suam amicitiam velle. more hominum facitz
nam si metuit
Pauper opulentus it petitumperpauperioris
congredirig metum malegratiam1
rem geritg i vol

ldemj quando occasio illaec periit. post sero cupit

w liucuo
Si hercle ego te non elinguandam dedero usque ab radicibus.
lmperoque auctorque sum1 ut me quoivis castrandum loces
Memnonvs
video hercle ego tearbitrari mc. liuclio. hominem idoneum1
quem senecta aetate ludos facias. haud merito meo. rs
licch
Meque edepolq Megadore. facio. neque. si cupiam. copia esL
Msomonus
quid uuncil etiam mihi despondes filiamfl

Sed ubi hinc est homoP Animadvertit Megadorus liuclionem aufugisseg

secum ipse queritun et pauperum mores accusat.
congrediri Archaismus pro congredi ltal.z abboccarnl
Si hercle clc. num Megadorus haec secum. audiuntur ex altera scenae
parte lauclionis clamores . qui more suo iurgia in Staphylam iactat pro
pterea quod suspicatuh ipsam de thesauro cum vicinis esse collocutam.
fmpero auctorque num ut me etc. ltalicez Son contcntm che tu ecc.
castrandum locea in dictionem. quae pullatam tantummodo plebem
decetg cn iocum in turpiculis positumy unum videlicet ex iis . quos lio
ratius eiusque aequales in Plauto improbarenL verum ita proprius est tu
nicati popelli . ut hodieque haec dicendi formula aures nostras interdum
oifeudaL casti-undam locety hoc est. mercede pacta me lradas castrandun
hominem idoneum . quem clc. hominem dignum . quem tu irrideas
Senecta aetate veteres usurparuut etiam tamquam adiectivum remotam
a. um pro senilis Sic Lucretius. nL 11111 Membris senoctia
M-que y si copiam y copia est Subobscura. primo statim adspectu . vi
dentur haec verbay-quibus liuclio testatun etiamsi cuperch se non posse
ludos facere verum diflicultas evanescetv si animadvertamus. voluisse liu
clionem iocari in locutione ipsa ludos facere. hanc referendo ad ludos .
quibus beatiores homines plebem oblectarent negat nimirum. se tam di
vitem esse . ut pecuniam profundere possit in publicos ludos. quod qui
dem artilicium sic verba usurpandi. ut alium iis sensum tribuas. atque
ille vult. qui locutus estl pertinet praesertim ad comicos. qui hac ratione
risum spoctatorum saepe excitare consueverunt.
 iii
lircrro t .
t . lllis legibusa
tium illa dote. quam tibi dixi lv fv i i

Maeaoonus
x Spondens ergoP
. itlrrcuog m .
Spondeo
1 Mmsuonvs
- lii bene vortanll
lliueuo
lta dt faxintt lllud facite ut memineris
convenissm ut ne quid dotis mea ad te adferret filia so s

Maarnonus
Mcmini v v
ilucho
At scio. quo vos soleatis pacto perplexarierz
Pactum non pactum est. non pactum pactum est. quod vobis lubet

Maernonus

Mulla controversia mihi tecum eritL Sed nuptiaslyu -. r

llodie quin faciamusy uum quae causai 1 il
. i ti i linum
. ulli/1 1 imo edepol optuma
Mnmnonus
lbo igiturg parabo. Mumquid visit
r humo
lstuc.
. r lla/- de v

illis legibus conditionibus. pactis. igitur

illud facite ut mmineris. llaec omnino sunt ad avari naturam comparatiL
yos soleatis. vos divites. quum quidpiam paciscimini cum pauperibus.
Pcrplcæarien Agere ambiguo et captiose
Pactum non pactum etc. voluit Plautus hisce verbis significare tergiver
satlones et fallacias. quibus saepe utuntur potentiores adversus tenuiores
istum Subian volo istud. nempe ut nuptiae parentum
 lii
i Mscioonus - p
-- . - i Piat vales ss
fleus. Strobile. sequere propere me ad macellum strenue.
i i i liucuo

llle hinc abiit lii immortales. obsecroa aurum quid valett

credo ego illunc iam inaudissequmi esse thesaurum domiz
id inhiatg ea adtinitatem hanc obstinavit gratia

tttiliqu n. -.scsuA nr
mich . SifAPlleL

liucL1o.
ubi tu es. quae deblaterasti iam vicinis omnibus.
Meae me filiae daturum dotemii lieusy Staphyla1 te voco
licquid audisi vascula intus pura propere atque elue
Piliam despondi egogi hodie nuptumhuic Megadoro dabo.
x

Ad macellum olim varia fuerunt in urbe noma loca y in quibus sepa

ratim varii generis obsonia venderentun fuit nimirum forum piscarium.
forum olitorium. forum cupedinis tmore nostroz il mercato dey pes et
dellterbm dei cibi pia dilicatii Lapsu temporis omnia quae ad
victum pertinerentl in unum locum fuerunt-contracta. nic autem locus ma
cclli nomine fuit donatus a Macello quodam . latrone romano . quo dam
nato. censores statuerunt. ut in domo eius obsonia venderentur. Alii ma
ccllum profectum volunt a mactaudis pecoribus. Alii demum a graeca voce
paullo-al quae æptum significat quarh sequere propere me ad maccllum. .
erit italicez cient subito con me in piena y
Slrenuc. Sosc prorttamcntcl da bravo.
credo ego illunc etc. Semper sibi constat avarusg perpetua suspicione
laborat.
Adfinitatem obstinavit nictio singularis. pro eo quod-essetz obstinato
animo adtinitatem expetivit .
libi tu es. etc nomum reversus liuclio 1 credens . Staphylam quidpiam
indicasse de thesauro . illam rursus obiurgat
beblatemsti neblaterare est inani loquacitate obstrepere. inepte loqui
llaliz chiaccherara usurpatur vero praesertim depueris et feminis
vulgaribus. quae quidquid in buccam venit . statim garriunt. -
l/ascula pura eta uic quispiam fortasse inquietz si nuptiae parabantur
domi apud Megadorumy cur liuclio iubet Staphylam vasa purificareP lioc

xæ-h-a m
 is
SilranL
hi bene vortantl verum ecastor non polest. subitum est nimis. s
r . llucuo -
face atque abit curata fac sint1 quom a foro redeam domumu
Atque occludito aedisz iam/ego hic adero. in .
Smrnum
. . quid ego nunc agamfl
nunc prope adest nobis exitiumy mi atque herili filiaez
tiam probrum atque partitudo prope adest ut fiat palamg
quod celatum atque occultatum est usque adhucq nunc non potest. ut
lbo intro1 ut herus quae imperavita facta1 quom veniat. sient
Mam oraslor malum moerore metuo ne mistum bibam.

pertinet ad ltomanorum moremy qui ante nuptias solerent lunoni. veneri

et Sratiis sacriticare iamvero vasa 1 quibus in sacriliciis utebantun dili
genter purgabanL t ff .
curala fac sint Purgata fac sinL
occludito media lioc Staphylam monet quotiescumque domo exit avarus.
lvam ecastor malum eta liic versus diu torsit interpretum ingeniuml
dum alii legerem malum maeror-emp alii malum morae-um Potior haec no
bis lectio videturz metuol ne bibam malum cui moeror additus sit. Metuo.
ne malum cum meerore sim passura
a AciuSiiii

S c ii li A l.

srnoleus. mrunax. commo

v Snuuutust
Postquam obsouavit herus et conduxit cocos
libiciuasquc hascc apud forum. edixit mihiy
lit dispartirem obsonium hinc bifariam
Aurumx.
Me tu quidem hercle tedico palaml non dividesg

Postquam obaonavit eta novam hic scenam spectatoribus exhibet Pluutus.

in qua colloquentes inducit Megudori servum et coquos. quos iste ad nu
ptias conduxerat. lii vero. uti iit. iniecta Suclionis mentione. festivos
quosdam iocos etfundunt de ipsius avaritia. obsonare est Latinis obsonia
comparare . emere. r .
conduæit cocos. Si de re sermo sit. conduco significem rem aliquam un
tendam pretio accipereg ut conducere domum. pigliare a pigionevuna
casa. Si vero de persona. idem est acy operam alicuius bominis mercede
comparare. biceres italioez pigliare a laverare siquidem qui coquos
familiares non habebant. eos in foro conducebant haec autem coquorum
nomina a rebus culinariis-sunt deducta. Anthraaz campan carbonem signi
licatg congrio dictus a congrm qui genus est piscis marini. anguillae similis.
1ibicinas. Mulieres quae tibia canerenL nosz suonatrici da flauta
ltic tempus admonety ut animadvertamus . hunc morem fuisse apud no
manos. ut homines ditiores inter coenandum oblectarentur non solum cantu
tibicinarum et lyristarum. sed etiam spectaculo comoedorum et puellarum
saltantium. quod quidem patet ex Pliuio. lipisL l. 1s.
llle tu quidem.. ..non dividem uic iocantur inter se Strobiius et coquig
sedq piebeiorum hominum ritu 1 iocos fundum ilagitiosos nimirum in
verbo dividat turpis et obscenus sensus lateL list enim craecis mugitu
Latinis paedicare. fw
 in i
cl
Si quo tu totum mc ire vis. operam dabo
. commo
bellum et pudicum vero prostibulum poplit
Post1 si quis vellet1 te haud non velle dividi
. .S1-nomLus.
Atqui ego istuc. AuthraL aliovorsum dixeram
non istuc. quo tu insimulaSg Sed heros nuptias
Meus hodie faciet
-Amumlx. y io
louoius ducet filiamii t .
S-momLus . v1 . a
vicinid Suclionis huius e proxumm
lii adeo obsoni hinc iussit dimidium dari. .
cocum alterum. itidemque alteram -tibicinam. 1- . - . g -i
Aurumx. . t .
nempe dhuc dimidium dicis. dimidium domumi
Smomua r
Mempe. sicut dicis. - r i
timam-xp- .v . .
Scnex obsouari tiliui iuquidiiiic
nuptiisP non poterat
i . de i suo x - i . is
i v f Sruomws i i v
vahl q i i.

hostibulum picitur non solum de loco. ubi prostant meretrltem sed

etiam de ipsa meretriceg interdum etiam de masculoi. caelorum hcic con
grio obscenumriurgium iacit in Anthracem socium. quod haud iuviti praq
termittimus. - - v r
Aliovorsum. Alio consilio v alio sensu v
obnm hinc dimid. obsonii dimidium ex domo sua. i
cocum altcrum Auimadvcrte . lecton discrimen . quod intercedit inter
voces iullcr et alium Altcr dicitur quum duo tautum sintg alius quum de
pluribus sermo sit. Sicz cocnm alterumg liuna dei duc cuochi. cocum
alium. un ultro cuoco.
liuc dimidium Subi-nL ferrum Mmpc hum idest in domum liuclionizn
hamum Supp. Megadori. r
Mzmpc sicut dicta nosz Appunto come itu dil
obcunari de suo.- SubinL aera llinc ilalica loquendi formulam del cum
yabl lntericctio varios affectus signilicans. llic est voxvadinirantia ni
ceres italicez coma f

vv 1-.-..-. -f
ts alii-uranle e . t .- v i
quid negoti estit i i i i
i Srrroarrzus

quid negoti sit. rogasi

Pumex non aeque est aridusa atque hic est senex. c
Aurnnrx. i .
Aiul tandem ita esse. ut dicisi

Srnonrrus

tute existuma
quin divom atque hominum clamat continuo fidem go
Suam rem periissey seque eradicariery
lie suo tigillo fumus si qua exit foras
enim quem it dormitum follem obstringit ob gulam
t Aurmum .
cari
Srnomus
Me quid animae forte amittat dormieus t

Pumex non aeque est aridus. etc. nictio metaphorica pro eo quod esset
hic senex est avarorum avarissimus Pumex est genus lapidis caveruosi et
friabilis. quo utebantur veteres praecipue ad laevigandas membranas li
brorum Aridua . translatez tenaxi avarus.
lvon aeque. . .atque hie Satis sit semel monuisse. Latinos in compara
tionibus usurpare potius particulam atque quam acg praesertim quum vox
sequatur incipiens a vocali et a littera h. - 1
Ainl tandeml usurpatur tandem redundantiae causa. et elegantem ha
bet usum in interrogationibus. quum praesertim aliquem urgemus ad lo
quendum
fute existumm noszbciudicane tu stesaog
Se eradicaricn Se omnibus fortunis everti. ltaLz che egli e rovinata
festive autem iocatur de l-luclionis avaritia Strobilusy quum aity ita ava
rum illum esse . ut cuperet. ne fumum quidem exire ex domo sum
faltem obstringit ob gulam. Pollis nomine intellige crumenam . seu
marsupium ex corio confectum mosz una borea di pelle ob gulam
circumbgularm ltaLz interno alta sommitlL i i
lve quid animae eta ltaliz 1v tenta di fiato. quum spectatores tale
responsum non expectat-enu facile hoc ioco Strobili solvuntur in risumg
atque eo magis quum Anthrax iocum contineat dicensz litiamne obturat
inferioremguttur-enuy ltaLz rura cgli forsc anche il buco di sottof
tlic enim nomine gutturis inferioris intelligitur anus.. scu pedem furpi
culus sane iocusg qui honestas personas dedecereL
 llli
AmruluL -
litiamue obturat inferiorem gutturemiP ea
SrnomLus
haec mihi ted. ut tibi med. aequum est credere
Anlruasx
credo imo cquidem. credo.
SraomLus
At scins etiam quomodoi
Aquam hercle plorat. quem lavaL profuudere
AsrnnAL
censenl talentum magnum exorari polis
Ab istoe sene ut det1 qui tiamus liberii ao .
i Smomws
Pamem hercle utendann si roges1 nunquam dabit
quin ipsi pridem tonsor unguis demseratz
conlegiL omnia abstulit praesegmiua
Asrumx
lidepol mortalem parce parcum praedicas
w licitorum
censeni vero. adeo parcum et misere vivere i i ita
Sraomws
Pulmentum pridem cii eripuit miliiosz
llomo ad praetorcmlydeplorabundus venitg
lbi iniit postulare ploransa eiulans1
tit sibi liceretrmiliiom vadarier.
At scinl etiam quomodof Supp. Scisne. quomodo etiam avaritiam suam
proditP
illalentum magnum eta rPalentum fuit apud tiraccos summa pecuniae
elliciens sexaginta minas. et valebat ferme eju franchi. lioc autem
fuit talcntum commune rralentum maius seu magnum erat summa pecu
niae ellicieus octoginta minasp seu eum franchi sian w
fia-erari obtineri v i i
famem utendaml si roges ltaLi Se tu gli domandassi in imprcstito
la fama M
i dbidcm ltaLLpoclanzi
Praesegmina Prusta ex re aliqua desecta niusz lxritagli dells unghim
Parcc parcum. Pro gradu superlativoc parcissimum
Pulmentum ne quolibet cibo vilior-cn iri-l
fl
 so
Sexcenta-sunta quae memorem. si sit otium. - p. t ao
Sed uter vostrorum est celeriori memora mihi
commo
ligm ut multo melior.
SrnomLus
cocum ego. non furem1 rogo
. commo
cocum ergo dico
i Srnouirus
quid lu aisii v
Amnmx.
- / y Sic sunty ut vides
-
coctis ille nundiualistz commo
in p nonum diem
.Solet ire coetum v . r li
Aurunir
vfunh trium literarum homo. i tis
Me vituperasi 1
SeæcenuL Pro numero ingenti et indefinitoy ut fuiplot apud graecos. mille
apud ltalos. i
yostrorum Arcllaismusl pro vestrum i .
cocum ego. non fun-my rogo. Prima fronte lector non satis causam in
telligitv ob quam Strobilus hisce verbis respondeat congrioni verum causa
statim patebit. si animadvertamus .- vulgo celeres turum manus appellari
quare huc spectans Strobilus. congi-ioni . qui se celerem iactaretz Me
mento. aita me velle coquum . non furem. v
casum ergo dico. ltalicez Sono appunto desso.. -
quid tu aiel quum Strobilus ad Anthracem conversus. eum interrogas
setz quid lu aiel nimirum qua es celeritatez llic respondetz Sic sum ut
vides quasi diceretz Son qui per servit-ll. / i
coitus ille nundinalist coquus nundinalis est Latinis idem ac coquus
vulgaris et vilis. nosz cuoco idozzinalzn Si quis vero causam qnaeratp
cur nundinalcz appellarentur huiusmodi coqui parum periti. duplex aderri
potesL vel nundinalis coquus dictus est qui solum tempore nundinarum
conducereturg quum nempe plebs ex agris in urbem convenircg essetque
maior hominum frequentia in urbe ln his enim rerum adiunctis. neces
sitatis causay utebantur nomani etiam opera rcoquorumy qui minus artem
suam callerenL vel coquus nuntia-nulia seu novendialis dictus est. qui
coenam mortuariam coquereh quae nono die parabatur post excessum
alicuius ltaLz llhi va a cucinarr per i morti
filium literarum homo. Anthrax indiguatus verbis congrionis. in iurgium
 Si
commo
irin-cl litium fur trifurciier . . . .
Srnomws
face nunc iam tu. atque agnum hinc uter est pinguiora . . . .
commo s
Licet.... . vv v

iu sume Srnomnus l . i

commo
At quiii
SrnoulLus
Abi intro huc vos eum sequimiui
vos ceteri illuc ad nos
coucniu
ilercle iniuria
liispartivisliz piuguiorem aguum isti habent i so

Sruouiuxs

At tibi nunc dabitur pinguior tibiciua.

l sane cum illo. Phrygia iu autem. iiieusiuuiq
ttk t .

erumpit. et congrionem appellat hominem trium literarum . hoc est fu

rem siquidem tribus literis constat vox func
frifurcifen vel iurcifer erat apud nomanos quod apud nosz ceffo da .
forca. ita f i fumi-yi tle
face nunc Strobilus coquorum iram sedaturusr-tacm ait. et vide uter
. agnus sit pinguion namque unus liuclioni dandus erat. alter vero in Me
Agnum
gadori hinc.eSupp.
domum vide.
ferendus - i n
Licetv . . coquus Strobilum loquentem interpellah quasi dicturusz Licet
id quidem videre vel coeco y uter horum sit pinguion
Pinguior tibicina dubitat lin iocum . qui caveae risum excitat caele
ruml ut id obiter moneaml notant archaeologL tibicincs ct tibicinas ple
rosque apud nomanos fuisse pinguesy propterea quod sacrificiis frequenter
adhibiti. abunde carnibus vescerentur. nimirum post sacrificium visceratio
fiebat haec visceratio erat epulum . quod parabatur ex visceribuss sive
carnibus immolatisa quae distribuehantur inter illos. qui sacriiicio adfuis
sent. in his autem erant tibicincs .
l sane cum illa Particula sam rum imperativis habet maiorem anir
mandi vim. bic-ores italicez st. rattenc con lui. i
Phrygia v Slmsium nomina tibicinarumy
sse
lluc intro abidum ad nosf
i . commo
o Stroblle Subdoleq
llucciue detrusti me ad senem parcissumumj
libL siquid poscam. usque ad ravim poscain prius . i ss
quam quidquam deiuriP i v
Srnomws
a i . Stultum et sine gratia esh
re ibi recte facerejquandm quod facias. periL
b r i commo
qui verofP .
Smomlusg
llogitasil lam principio in aedibus w
lllurba istic nulla tibi eritg si qui uti voles. .
homo abs te vadferto. ne operam perdas poscere . - i eo
llic autem apud nos magna turba ac familia esta .
Supellexy auruma vestes. vasa argenteaz
lbi si perierit quidpiam iquod te scio
iliacile abstinere possea isi nihil obviam estiy
Abidum non semper. ut falso nonnulli existimaruntl vehementiam ad
dit haec particula dum. comicis praesertim usurpatag quae aliislverbis
adiuncta indicah rem in ipsum illud . quod agitun tempus incidere ita
fit- in verbis
tacedum cohortantibus.
gehodum in imperativis
graeci scribunt et interiectionibus.
ah y iva-aia f agednm
i .
. rbelrusnl Sync. netrusisti
i Stultum et sine gratia eia Sensus estz Stultum est et molestuml bene
ficium in aliquem conferrep quum tibi inulla gratia habetur beneficii ltaliz
li casa da pazzo e noiosa il far del beney quando altri non
te ne sa grada llaee autem ait Strobilusi propterea quod audivisset
congrinnem querentcm. quodi missusfuisset
quam in domumMegadori i in
i utdomum
v Suclionis. potius
aut wfoi quomodoit .Petit nempe congi-ioy ut clarius rem sibi expli
ret Strobilus. 1- i i i i
i iam principio eta hisce verbis et sequentibus nititur Strobilus ostendere
congrionis meliorem partem ei contigisse. i i
p Si qui si quo negotio a
operam
wguod te perdas
scio latepascere operam ad
haec spectant perdas poscendo.
rapacitatem . quam Anthrax modo
ekprobraverat congrioniz . .- 1 -
. Siinihil obviam cstr Si nihil tibi Se se offert surripiendum kisum spe
ctatorum facile eliciuut haec verba. quae nobis in memoriam revocant
 i

llicantz coci abstuleruntz comprehenditm

vinciteq verberate. in puteum conditel
llorunc tibi istic nihil evenietzi quippe qui1
llbi quid subripias. nihil est Sequere hac me
i AMleAlL
Sequor.

dillqu lll. - SSSMA ll.

swnomLos. SPAanLA. coucnla

SrnomLus
lleusg Stapliyla1 prodi atque ostium aperil
Sunnum
qui vocale
anonlLlfS -
Strobilus.
Sumum
quid visv ai i
Sruomuzs i
. i llos ut accipias cocos
libicinamque obsoniumque iu nup-tias.
. ls
festivum eiusdem modi iocum in furacem servum . qui legitur apud trul
lium. de orut. 1l. etc Solum essel cui domi nihil sit nec obsignatmn. nec
occlusum quae quidem intelligi possunt et de bono servot cui tantum li
deret herusl ut nihil domi clauderetl et de servo rnpace . qui. furandi
causay omnia clausa aperiret ltalicez lilra il aolo. per cui in casa
non uilcra niente di chiusa s
ln puteum condita ltutci nomine intelliges lectum hypogeum. sive lo
cum subterraneum . in quem supplicii causa improbigservi oondebantun
Sunt qui putcnt. fuisse-verum puteum. in quo servi suspensi in aqua de
tinerentun Sed parum probabilem hanc opinionem arguunt ea quae paullo
post dicentur a Pythodico. . - . p
quippe qui. ubi eta lbi enim nihil invenies. quod possit euri-iph -
qui 1vocatf.. . quid nisf non statim aperit Staphylzig sed ex heri iussu.
et de more nonnullis iinterrogntionibus tentat inclamantem i

obsonium Proprie fuit Latinis quod cum pane comeditur cil compa
naucokluyat tamen notare.. pisces praesertim obsonii nomine fuisse
donatos-. . . i i gal
 sit t
Megadorus iussit liluclioni haec mittere
. 1 t . Smrnrrm
cereriui facturi has. imi Strohile. nuptias tf et

. Smosnzus
ouii s .
Suruum
quia temeti nihil adlatum intellego.. .
Srnomrus
At iam adferetur1 si a foro ipsus redierit.
.SrAPni-L.i.
ligna hic apud nos nulla sunt
t i i commo-z
Sunt essen-sil
. Sraruvu
Sunt pol.
- . i commo t
. Sunt
i v igitur
. x lignaz ne quaeras foris
Snrnrm i - i i
quid1 impurateillquamquam volcano studes. v io
coenaene causa. aut tuae mercedis gratia1 . il
rios nostras aedis pestulas comburereit

cererint facturi nuptias-f - cerealia dicta fuerunt apud veteres festa .

quae in honorem cereris fiebantg in quibus matronae albis togis indutae.
discurrentes cum facibus. luctum et errores cereris celebrabant ob amis
sam Proserpinam in his autem festis vetitum erat vino uti. quod laetitiae
causatesL llinc illa dictioz cereri nuptias facerey quae idem valet atque
epulas sine vino parare. ceterum hic velim lectores animadvertam quem
admodum personarum mores diligentissime servet Plautus lluiusmodi ve
tulae. uti erat Staphylay bibaces plerumque et vinosae eSse consueverunt
cct ovid. Past. nl. vest quare statim queriturv quod una cum obsonio
nihil vini fuisset allatum. t .
femetil vini.
ipsum lpse. hoc est Megadorus
Asseres. rtabulae sectiles
lmpuratcu lmpure. - .
quamquam l/olcano studeas vulcanus usurpatur hic pro igne. yolo-auo
studcs1 hoc est ignem tractasg tamquam coquus semper circa ignem ver
. saris. hoc autem recidit iurgiuml quod Stapbyla iacit in congrionemr o
homo impurc . quamvis tractes semper igneml qui solet omnia purgare
 commo
llaud postulo
t Srnomtus
lluc istos introt . y
y SMPlllLiL .
SequiminL

lurus nip-sonus lll.

Pvruomcus

curateg ego intervisamq quid faciant cociq

quos pol ego ut hodie servemv cura maxuina est.
ilisi unum hoc faciamy in puteo uti coenam coquantg
lndc coctam sursum subducemus corbulisgh
Sin autem deorsum comedanttsi quid coxerinh
Superi incoeuati sin/tu et coenati inferi.
Sed verba hic facio. quasi negoti nil siet.
llapacidarum ubi tantum siet in aedibus
. vci-wg
Pythodicua llic est alius Megadori servustbhi
wisi unum hoc faciam Ait Pythodicus. se iussurumy coquos coenam
parare in loco subterraneo . ubi nihil sit quod possint suppilare. ll.rA
Superi infert haec ad hilarandam caveam siquidem duplici sensu
accipi possunt. Superi et inferi erant apud veteres liii coelestes et infe
rorum. llic vero usurpat Pythodicus haec verba pro eo quod esseti nos.
qui sumus in parte superiore aediumy esscmus incoenatig coci autem in
loco subterraneo essent coenati. t
l/crba hic facto llic tempus tero. ltaLc sto qui a chiaccherara
ltapacidarum ltapacium cavillandi gratia Plautus novum hoc vocabu
lum excudiL nimirum rapacidas appellat coquos. quemadmodum dicimus
Scipiadasy Aeacidas. nomine quod patronvmicum vocantg quasi coquilessent
cx familia rapacium
quemadmodum a diversis moribusl quos pingeret nomanorum comoe
dia. modo palliata. modo togam appellabaturg ita pro diverso affectuum
genere vel utatur-iael vel motoriae nomen ei factum est. lamvero quum
pleraque pars huiusce Aululariae affectibus abundety ac tumultuose aga
tur . clamore summoy cum lahore maximo 1 iam patety inter comoedias
motorias hanc esse recensendam lit revera. ut omittamus perpetuas lau
clionis sollicitudines ob thesaurum absconditum. et crebras inter ipsum
iiti
xiitlrllliS ltlL-StlliiM llh

arcum couomo

v l lucum .
volui animum tandem coniirmare hodie meuma
lit bene me haberem iiliai iu nuptiisz
venio ad macelluma rogito piscisg indicant
cai-oa agninam caram. ceram bubulam..
vitulinam. celum1 porcinam. cara omniag

et Staphylam rixasl haec una coqnlorum turba. in quam avarus tamquam

lfurens invehitur in proxima scenai comoediae genus apertissisne testatun
nimirum auclio meditabundus de obsoniorum caritate domum reverteba
tur a foro. Sed dum propius ad aedes suas accedity duo praesertim illius
animum perceliunti .Primum ianua aedium aperta . quam diligentisSime
clausam esse iusseratcr deinde tumultus. quem in domo sua iieri exaudit.
ac praesertim quod oilae mentionem iieri accipite coqui enim ad coqnenda
obsonia eliam capaciorem expostulabant. quare l-luclio praeceps in aedes
irrumpit atque in omnes debacchatun r
- e n .
l/olut animumwetce ln hac scena primum Suciio nobis exhibetur secum
ipse de rebus suis loquens. volui tandem. ait illey animum meum hodie
confirmarev hoc est animum sumere. itaLz farmi coraggim l-it recte
quidem avarus
de faciendis ait f sibi animum v-
impensis fuisse coniirmandumg namque agebaturi

ut bene me haberem in hoc loco bene se habere idem estwatque ltalisz

trattarsi benth . . v
liogilo piso-is Peto quanti venduntur pisces b r -
indicant caros. indicare carum est magnum pretium constitnere nosz
me ne domandano un prezzo smisurata y . .
Agninamrbubulam . ritulinam. porcinam cradatio quae avarum de
ceat. Primum petit de agnina . veluti vilioris pretii . deinde de bubula .
de vitulina etc. .
Agninam ASupp. carnem ln comoedia . quae inscribitnr captivi cnz 1
SS.j. agnina dupla dicitur a Plauto caro agni iam -grandioris. nosz carne
illagnello vecchim
liabeiiam nosti carne di manzo r i
cetum cetus vel cete. est nomen generale piscium omnium maiorum.
qui sunt in mari liuli baiaena. thynnil delphiniv aliique id genus Sed a
Piauto usurpatur praesertim haec vox de piscibus. qui esui sunt. et sa
liri consucverunt. nimirum catus Pluuto est quod ltaiis il saluma hoc
autem clarius patet ex eoy quod supra iam memoravit pisces ili sunt
i pasci frrschiz rufus vero. i prsci-soluti r -
 . . tii
Atque eo fuerunt carioraslaes-non erat
wAbeo inde-iratusy quoniam nihil est quod emamz
ita illis impuris omnibus adivi manum
beinde egomet mecum cogitare inter vias
occepiz Pesto die si quid prodegeris. . t . v io
Profesto egere liceat. nisi peperceris..
Postquam hanc rationemcordi ventrique edidit
Accessit animus ad meam sententiams
quam minumo sumtu filiam ut nuptum darenL
Plunc tusculum emi hoc et coronas iloreasz is
llaec inponelnr in foco nostro Lariv
lit fortunatas gnatae faciat nuptias
Sedv quid ego apertas aedis nostras conspicor/P
lit strepitus iniusti Mumnam ego conpilor miseril
. 1 commo - ii
Aulam maioremg si potest1 vioiniam - . i . w eo

Atque eo fuerunt curiam1 aes non erat Supp. quod locus ad laetiti
candos spectatorem Most ad eranc tanto pia cum perchd io non
aocva un quani-ino - . t -
illis impuris. lmpurus interdum est scelestusy improbas itala a quot l a
canaglim i
Adire manum Locutio proverbiulis pr.eo quod est decipere . fallere
quod iit videlicet quum alicui oquidpiam porrigimus. tamquam daturi.
deinde manum subito retrahimus et captantem deludimum ilie rursus mo
nendi sunt lectoros. ut Plautinam praestantiam magis-magisque animad
vertam in exprimendo avari ingenio nempe viget nuclio. quidpiam
esse parendum in iiliae nuptiis venit in macellu . sed ibi avaritia ob
stat quominus aliquid ematl ct domum vacuus revertitun
-lnler viam ltaliz tra vid i i e
Prodegcris. immoderate etfuderisl largius quam par est impensas ffe
ceris Mosz avrai speso pia del tomoeneoole
Profeato egere liceat Potest iieri . ut illo egeas die non festo.
Postquam hanc rationem cordi venti-tque edidi Postquam rem impensius
mecum ipse agitavi - r .
Acceuit animus ad meam sententiam l-lgo assensus sum huic sententiae
ltalicez ho finalmente risoluto / i
fusculumg Parvam turis quantitatem lin quo lprogreditnrlaridum liu
ciionis ingeniumi - v -
Aulam maiorem num spectatoros animum intendunt in avarum. haec
secum loquentem. exaudiunt coqui verba clamantis. ut alia oila capacior
utenda sumeretur a vicinis. propterea quod nullalessot in domo l-iuclionis
Si potesL si pote est . si iieri potest l
- vSiS i
- Petez haec estpparvag capere non quit . i b
. - uliucuo t g t . j . f

-llei mihil /. /
Perii hercle hodiet aurum rapiturl laula quaeritan
. llimirum occidon ni intro huc propere currerel
Apollo.
quoi tu quaeso.
in re talisubveni mi atqueantidhacxt
iam subvenisti adiuva1 vl
gi
lo

contige sagittis tures thesaurariosl

Sed cesso prius. quam-prorsus perii. cui-versi

sacros tui - sch v.

tf - - mum/m

llromoi desquama piscis 1n. Machaerioy

capere mm quit Suppone agnum. qui erat coquendns. uic elucet vis
comica poetam qui ingeniose hoc excogitavih ut. Suclione domum ad
ventante. ollae mentionem faceret congrio namque statim avarus animo
ad ollam revolvitnn in qua latebat thesaurns. et ratus se compilariz llei
mihi. exclamaty aurum rapitur.
occidon Portunis omnibus everton
Apollm quaeso luvat notarMuantum haec omnia ad hnmanam natu
ram graphice exprimendam sint comparata siquidem natura mortalibus
est insitum. ut . si quo in periculo praeter opinionem versentur . statim
ad lleum confugiant. eiusque opem expostulent quare statim Suclionem
exhibet poetayApollinis auxilium implorantem Si quis autem qnaerat
cur Apollo prae ceter diis in hisce rerum adiunctis exoretur abrliuclioneg
aio. Apollinem apud veteres habitum fuisse tamquam praecipuum malo
rum depulsorem quare distamus dictus est ab minim arceov xxxva ma
lum. quasi mala arcens. . - t
in re tali ln huiusmodi rerum adiunctis ltaLz in alt-re simili oc
correnze t
Sed cessa etc. interdum cessa idem valet ac moroiy diifero. negligens
sum in agendo host Ma chc tardo a currerey prima che io tia
pienamcnte rovinatoP
bromo desquama ata ln hac scena spectatur domi apud Megadorum
Anthrax coquus. otlicia singulis servis dispertiens. bromo. onis . proprie
nomen est piscis. sic dicti a velocitatog graece enim apo/ms cursum sonat
a opinati curro. nic vero est nomen illius ex servis Megadori. quem lacchd
vernacule appellare consuevimus.
1u. hlachaerio Sunt qui karhitrentun Machaorioy onis esse nomen servig
alii e contrario existimant esse casum ablativum nominis Machaerium. ii.
 r i i t - iiti i
1 congi-um . imuraenam eiidorsua1 quantum potest t
ligo liincartorptam ex proxumo-utendani peto xa
A congriouet lu-islumjgallum. si sapis1 i / -l - .zlk
glabriorein reddes mihig quam volsusl ludiust
Sed quid hoc clamoris oritur hinc ex proxumoit . t
coci hercle. credo. faciunt otiicium-suum i v . .
liiigiam intro1 ne quid turbai hic itidem fuatq i v

iicrus- nr - sciam vr
k . t ccosciuo

/ obdati civesj popularesy incelaev adcolae. advenae omnesy

quod cultrum significem cet enim a graeco pala/um pugna utram velimus
sequi licet lectionem namque sensus Plautinus sibi pariter constat
Muraenam Piscis genus. anguillae similis fuit vero muraeua ltomanis
in deliciis. tum ob saporis praestantiam. tum quod diutissime vivat. tum
etiam
ouare quod dominum
lautiores hominesagnoscere
in piscinisdiscebatl
muraenasatque accedebat i ad manum
coiircebanL i
hirdormd lixime . vel confringe dorsum. in .
quantum potest quam primumy quam celerrime iieri potest quae lo
cullo elliptica veteribus scriptoribus est perfamiliaris lt
Artoptam Artoptay graeca vox. est vasq in quo panis delicatior coqui
tur ab api-ah panisl enim eoque l-talicez.raxo da cuoccrvi pana
clabriorem A deglabrandm pelarcgliosi piis liscioi
l/olsus ludiusL vulsus a vellcndog itaL pala/ta Ludii primum apud
nomanos dicti fuerunt adolescentes quidam puberes1 decoris tunicis in
vduti. galea. ense et parma armati . qui in pompis circensibus et thea
tralibus primi incedebantl erantque veluti pompaeiductores Postea vero
habi vel ludiones fuerunt appellati quicumquewvel in circo. vellin thea
trisyvel per ucompita ludos facerent oblectaudi populi causa ltalor gio
colieri Solebzmtautem huiusmodi ludii. ut teneri . delicati et iuniores
apparerenh glabros se quamnmaxime possenty reddere-mese si strop
pavan-o i peti sul visa i . a t .
coci faciunt amatum suums lioc est ferantur devmoreg hinc illi clamo
res. illae turbae. ln fabulisMautinis rapaces semper pinguntur coqui. cf
Pseudol. -nl. i et Porum coquinum qui vocant. stulte vocantg nam non
coquinum est. verum farinam est.forum. t
obdati ciem cives. qui mihi zobviamidativseu facti estis
Popularem eiusdem populh conterraneiz ltal.z compacmnif .
lncolae qui in ipso loco habitantd idioma-qui iuxta locum whabitanL
lncola. italuaibiitanteg accolay vicinos ei i
 co i .
llate viamy qua fugere lioeatl facite totae plateae pateantl
beque ego unquam1 nisi hodie1 ad llacchas veni in bacchanal co
l quinatumz
ltarme miserum et meos discipulos fustibus male contuderunt- .-
lotus doleo. atque oppido periis ita me iste habuit senex gymna
l t . siuml

Meque ligna usquam ego gentium praeberi vidi pulcrius.

- itaque omnis exegit foras t me atque hos1 onustos fustibus

bate viam etc. Actionis unitas in comoediaservandatnon obstaty quo

minus episodia in fabulam inseranturj dummodo ea sint. quae apte cum
fabula cohaereants eamque iuvare videanturz quod quidem diligentissime
a Plauto servari videmus in hoc coquorum episodioy quo dum theatro exhi
larando studety mirum in modum avariluclionis ingenium et mores de
pingit liic enim v audito statim clamore et strepitu lcoquorum . veluti a
mens domnm suam ingressus. conviciis primum coquos et servos obruit.
deinde pugnis. calcibus. fustibus insequitun tamquam praedones ollae
suae manifestarlos lit potiusquam Suclionem inducat. coquos in scena
verberantem tquod molestiam fortasse humanioribus espectatorum animis
creassetj . facit ut congi-io male ab Suclione habitus. domo egrediatun
omnium opem atque auxilium implorans
Plateaa viae latiores in urbe. t y
Ad bacchus veni etet veni in locum ullum. ut exercerem artem coqui
nariam . ubi essent fui-entes et bacchantest cuiusmodi sunt in domo hu
iusce auciionia liacchanal appellat liuclionis domum ob turbam et trepi
dationem . quam ibi excitasset avarus.
Mcos discipulum niscipulus dicitur quicumquedisciplinam ab alio per
cipit llici discipuli appellantur servi. qui coquo ministranL nosz garzoni
di cucina. niscipulietiam dicuntur qui in tabernis et ofiicinis operamv
suam mercatoribus locant. et eorum disciplinam addiscunL ltaliz fatio
rini. garzoni di bottcgm
lllale contuderunL Multum contuderunt. .
oppido perit Prorsus perii. - e
ita mc habuit senex gymnasium cymnaSium a graeca voce you-aen nudus
dictus est locus. in quo athletae et palaestritae corpus exercerent ctrans
late schola . in qua homines ingenium exercentj. hinc manat Plautina
locutio. quae idem sonat acz lta ego isti seni pro gymnasio fuipin quo
se exercereL-ltaLz cosl io porsi a codcsto vecchio il modo di
csercifarc lasua forma . i
ttiqueante
Paullo ligna etausque
ligna nic ludit Plautus
ad ravim ex ambiguo.
xposcebam quasi obsoniag
ad coquenda diceret congrioz
sed ad
venit tandem senexs qui xpuli-nh idest largiter praebuit lignag non ea
quidem ad obsonium coquendum. sed fustest quibus me et discipulos meos
contunderet. i1
onustos fustibus. facete appellat se et discipulos suos onustos fustibusg
quod esset italicec carichi di bastonig quasi verbera fustibus jmpacta
 . . tit
Attat1 perii hercle ego miserit aperiL adest. sequitur-l
Scio. quam rem gemmzhoc ipsnstine magister-docuit xk/ .

lyncidesuucum
liL-rscizu-A
comcnlll vll. i .

ignatio p fiii i
itedii quo fugis nuncit tenea tenel ie tii . i
v i 1 a commo i . .v
gilijLilL . ouidq stolide. clamasiirit 1. f . . .
i i iiucuo v - i i
quia ad frisviros iam ego deferam tuom nomen i .
xs -. . i i ticis concilio
ik u
t v
quamobrem P
i
v humo
tluia
m cultrum habes

grave onus sint humeris quare onustos poSuit noster pro eo quod essetz
fustibus verberatusy malc habitus liosz carich-i di baslonatzn
AttaL lix graeco fonte manat ieram-rchi aur-mu neque habenda tamquam
particula atvduplicata. quae adversativa gaudeat potestate list interiectio
animiiaffectum signiticang atque usurpatur ab iisy qui se a re aliqua su
bito oppressos sentiant Praesertim vero locum habet proprium in solilo
quio. quum aliquis se colligito aut de improviso aliquid deprehendit ccc
casu nL t eos Poen. m t. s.j.- llicsnimirum congrio dum secum ipsc
quereretun videt repente ianuam lzuclionianaerdomus aperiri. quare hu
meris suis iterum timens cxclamatz mag parit hcrcle.l licet Ahimiey
son moirtol c- t
Selioy quam rem geram Scio. quid mihi sit faciendum
sitipsus me magister ducum fluclioipse1 dominusaedium. me docuit quid
faciendum ltosc mi ha dato una buona liczione Magister di
citur latine quicumque aliis praeest. aut alios docet. ncv-p qui v
lpsus. Archaismus . pro ipse . i- i .
quia ad rrisviros etc. ire accusabo apud hiumviros intellige frium
viros capitula-j
praeerant. aen- qui carceris . custodiam ihabebanty et sontium suppliciis
quia cultrum habes.-cocum dech vetitum erat nomanis-cultrum ge
stare. si coquos excipiasi quorum erat insignec iii mne in forum coqui
num se conferebant cum instrumentolartis suae. praesertim vero cum
cultro. liaud aliter apud nos rraurinenses consueveruntrallbinia quisque
cum planicillowsiuol ad aedem lllrinitatisladstarm exspectantes dum ab aliquo
 - ivrconomoglyi g-i
w - g -.. corum decet s .
l - eA l . i i st xiiocuo
i . / ouiaxconminatus
Mihi. . - i j ne t . i
i i i / i commo r i i
. if r istuc malefactum arbitrorz.-qoia non latus fodi.
. v illlucnlou . in 1 .
xa
llomo-uullust te scelestiorlquivivat hodiequ x i v p . s
neque quoi de industria egoamplius male lubens faximt
/ t v /
. i p x. i . comanici lx i -
j Pol ictsiwtaceas id quidem esta res/ipsa testisz
l i ltaifustihus sum miser mollior magea quam ullus cdnaedus -
r- e ei rSed quid tibi nosg homo mendice. est tactioP-quaefresil
.. ntiamirogasii an quia minus.nucLlo..
quam erat aequum1
t feciiil ly i v a io

. leinel i i
h i . i n couenim rr . p
.At hercle cum magno malo tuoy si occiputisentit

conducantun llinc intelligitun cur congrio resppnderi-tz cocum dcceta atque

liuclio reposueritsvouia conminatus er.- nimirum non te accuso quod cum
cultro sis . sed vquodrcultro mihi es minitatur . .
lles ipse textum
stantur quod ais. x eta Pactum
i ipsum.
. verbeva
vi i 1 quibus
i . me contudistL
i te .
q.x
Mollior quam cinaedum cinaedus interdum puer-um significatlbturpi li
bidine notatum illic vero cinaedus est quod ltalis un ballcrino. a autem
moveo fcorpusi quemadmodum vero tiexibiles omnino artus habent ci
naedi. ut facillime in quamlibet partem moveanturg ita congrio se cinaedo
molliorem dicit. quod artus et renes praesertim haberetxverberibus ita
contusos
reL . ut italicez
niceres vix se se
piitpedibus regeretr
direnato atqueballerinog
dfiuv in omnem partem inclina i i

quid tibi nos est tacth llictio singulariss Plauli propriæ pro vulgari tf
cur nos tangisP . v v
Mcndice. interdum sumitur ini malam partem ltaLz birbante
Sinel Suclio fustem prae manibus tenens . iterum congrioni minitatur
Magno malostum nos cum grande tuo Adanna i i
v Si occiput aeMiL-Supp meum occiput elisinciput saepe usurpantur pro
cerebro ltalmSc non bo pc-rduto illicleriiellou . in y - . erat
1. yx-filrfafu -
m / . fili-tuin .. nlwggltfb/v
r i . r vtv l
ix 1 i i ini mfi/Mkugl - il
o - nm cuni. ne .ilfpi
.
v ..1-. m ti
irf- n-li le x i tm t
. x v kx/h- ..
xxv . l
 ..l in w ffliucua -l . - .
Pol ego haud scioq quid post tnati tuo-misinciput sentit r i
e jSed in aedibusquidb tibi-meis namrerat negati v ly v i .
. LMe absente .. nisi ego-iusgeramilvolo scireg i i i i v
r. b l i - ut . . ..vconcnio.
fd y v.a fface ergoz

quia venimus coetum adnuptiasm t i v i i gs

. . Sucuor h .. f - .
- h g gi quid tu-jtnalumg cur-aa r is
lltrumnc ego crudum an coetum nisi tu mi es tiitoerf
..vyt1oxcmo.l..
volo scirev sinasi an non sinasfnos coquere hic coenam P
i flucuo . v.
f volo scire item ego. meaeif demit-mea salva futurail i . . r .
lltinam meay
s quaey attulifmodo
. commoauferam mihi salval
v v . -. . . .

Mei haud poenitetgtuane expetaml A . i v t i

v - . alcaeum p . - . i n
f SSciolg ne doee. novi. - . eo

Pot ego haud scio. etc. Prima fronte snbobscurus est hic versus locatur
incliti aliter interpretando congrionis verba lnterpretatnr autem ea pro
pvic. non metapborice. nempe aitz ego certe nescio quid post fuah hoc
est quid sit in posteriore parte capitis tni. Scio hercle anteriorem capitis
tui partem sentire namque nuntio fnste os congrionis verberaveraLtlta
licez certo che ioxnon so quello chc tu abbia mella n-uca.
bene. cha sla parte anterliorc del tuo ciapo senten tt
So
i
quiditibi erat negotlvP quid tibilerat- facicndumi i
face ergo. ln colloquio particula ergol cum imperativo coniuncta . im
patientiam quandam et indignationem loquentis signiticatqhvosi foci una
volta. cti lipitL 11. i rm Men. v.v 1 em i
l/enimus coetum ad nuptilm ltaLz Siamo conati a cucinare per
le nozze. . . v
quid tu. malum. cur-ah ata Particula malum interseritur modo inter
iectionis. et indignationem significat vMosz che diaoolo hai tu do ima .
pacciartw . s -/ t
lfdim Archaismus mam - s .A p . v i g- -
dici haudvpoenittt Meisvbonis
.
contentusvivm
.. il . v -
ltal.z v ad me sunamai
rosc mia v i ut . . w .
wScioj ne doce. novi. quasi dicerets Sstis abunde novi rapax coqnorumz
ingeniumx w th - lita x . famem/wa- v imi
if. lilia Ax1 lxxxii qi i qxcwn-1 liii ut
v r ua rlvk
s -1 v id . v
iu
rd n l .fio...- t i Mrwfcl
- d i . vf . . l/r
w . is t . t .
y
x -r
 lii
v f v comanici 1
quid est. qua nunc prohibes gratia nos coquere hie coenamf
ouid fecimus. quid iibi..diximus. secus quam vellesii

liucue
litiam rogas. sceleste homo tiu-quia axiglos omnis
Mearum/ aedium et conclavium mihi-perviam facitis i l
j- ld ubi tibi erat negotiumg ad focum si adessesa - - ea
Mon
Adeofissiled haberes
ut tu meam captlL Merito
sententiam id tibi factum
iam neseere possiszesL x . .

Si ad iaiiuam huc aceesiserisa nisi iusso1 propius1 . f

Sgo faciam te1 miserrumus mortalis uti sis. l
Scis iam meam sententiamP - v i ks .
w r commu i r
m sf - v i v quo abisP redi rursumi b se
ita me bene amet Laverna1 te iam1 nisi-siyieddi -
Mihi vasa iubeas. piplo differam hiclanle-aedisl
f .

Secus quam velim contra il tuo valere

condas-ium conclave est pars aedium . quae clavi claudi potesL nata
camera. vel etiam apparcumentm i i v
Pcrviam facitis. - Perviamv adverb. Perviam facitis. hoc est facitis uli
adiri possint i - . v . i
Si adesum Si tu adfuisses- ad fdcum y ubi tuumemt- negotiumg ubi ex
omcio adesse debuisses. . i r fi A x i i .
yzvon fissila non fissum mosrlwdn avrcui il caphji-ouov j
Merito/id tibi factum ltaliz lim- ti sta.- -.f v- . i
lusso. lussero. i n i i n lv x i i
Scis iam meam sententiamf ltalicez or sui tu came io impensif
liedi rursum Pleonasmus. / .. v w r i i
ita me bem- amet bae-anum rta meliene adiuvet Lavemag ltaLz Se La
verna mi aiuti. coquorumietlflirum iurandi formula lam vidimus. col
quos a Plauto passim exhiberi .tamquam. feres ob eandem causam hic
inducit congi-ionem iuranlem perldeam Lavemgmj iq cuius tutela erant
l - -fures. llanc neam colebant ful-esl apudænomanoisg uiconsilih Sua fui-audi
fortunareh iioraL l-lpL L lSSfioziinbra movet-1 mctuehs audivit Pulcra
. Lavernil g lla mihi fallere . da iusto rsanctoquezviderig mactem peccatis .
et fraudibusvobiiceyniibemu i . i r e v - at w
l/asajlnstrumenlm nali-i mieifajnesi v. i -
. lliplo dilfaram. Pipulo-diiferre aliquemvsignifipan magna et elata voce
alicui in publico-convicium facere/nox willancgygiarc uno publi
ramenm Pipulus a pipatu gallinamm diclus est v
 l n

1 a t i e . . tia
quid ego nunc agamil Plae ego edepol veni huc auSpiciolmaloz
ilumo sum conductusg plus iamhmedico mercede est opus
Pjucuoj
lioc quidem herclea quoquod iboalmecum erit1 mecum feraim iis

Plequc istuc in tantis periclis unquam committam ut siet.

lte sane nunc iam intro omnes. et coci. et tibicinae
llliam tu introducey si vis1 vel gregem vienalium.
coquite. facite. festinate nunc iam1 quantum lubet.
commo
icmpcriz postquam implevisti iusti iissorum caput iv tio
- flucuo r -
intro abiz opera huc est conductu vostra. non oratio
- concilio i
ileu/sq senex. pro vapulando hercle abs te ego mercedem petamz
coetum ego. non vapulatum..dudum
Plucuo conductus fui
ut

Lege agito mecum1 molestus ne sisz aut coenam coque.

Aut abi in malum cruciatum ab aedibus .
coactum -ii i Ahi tu modo zis t . .

lvumo sum conductua Plumus hic pro sestertio usurpatun interdum etiam
pro numo uureo. ltal.z llli fu pfomcssa la mcrcedc di un sestertio
lioc quidem hercle uic ad hilaritatem ciendam . poeta l-iuclioncm spe
ctatorum oculis proponit. qui ollam. in qua erat thesaurus. sub veste la
tentcm habet. certus cam gcstandi quocumque iretl quique dextera manu
ullam tangendm aitz hoc quidem hercle . etc. id .
cregem venalium venales.. si nihil addatur. homanis Sunt servil qui
ad vendendum exponuntun norum plerique sunt furcs. Sed quum ollam
t domo extulisseh iam non timet liucliog quare aitz lntroduc etiam turbam
venalium. i i f i .
femper-it postquam clc. congrio liuclionis ldomum iterum ingrediens

queritur de verberibusg ait autemz tempore me in domum tuam revocas.

postquam caput implevisti iissorumxlvlissum a iindeudo dictuml hic poui
nitur pro vulnere. i e
opera condas-tm non .oratio. nosz Sictc pagali per llworarcy non
per ciarlara l .
chc agilo mccum. Solemnis haec fuit iloinanis formulagqua utebantur
quum alicuius petitionem contemneran quarti dicerent Si quid credis a
me tibi deberh mihi diem dicito. neque molestus mihi sis. itoei Pammi
cilarc in giudiziol c non scccar-mi pii . e

fi
j / ./ 1t. . liil -1 . P
xii tik/lll vici L tii/ff ll./elt w /
i
m / s/ /

n
 . eo
littuo

ille hinc abiit lii immortales. facinus audax incipit1

oni cum opulento pauper coepit rem habere aut negotiuml
veluti me Megadorus tentat omnibus miserum modis1
qui simulavit1 mei se honoris mitterelhuc causa cocosg
is ea causa misiL hoc qui surperent misero mihi
condigne etiam meus med intus gallus gallinaceusv
xu
qui erat auui peculiaris. perdidit penissumez
libi erat haec defessa1 occepit scalpturire ibi ungulis
Pacinus audax incipit ltaliz Siimette ad untimpresa arrischialm
yeluti me Meyadorus etc. usurpatur teluti pro eo quod esset ltaliSz
came per cscmpia . r
mum Aggrediturg .
illei honoris causa. lit me honore aflicereL .
lioc qui surperent qui surriperent mihi thesaurum Saepe. dum Platt
tinasfabulas legimus. praeter verbap oportet etiam nobis ob oculos po
nere gestum. quo actores verba ipsa solent prosequi in scenag quod nisi
faciamus t interdum nobis vis comica scriptoris minus apparet. veluti in i
hoc locoz ls ea causa iufsity hoc qui surpere-nt bum haec profert actorl
manu oliam tangit. quam latentem gestat sub vesteg atque ita solvuntur
in risum spectatores. me quis autem sit. qui Plautum criminelun quod liu
clionem inducat vel de Megadoro suspicantem. quasi coquos misisseL qui
thesaurum surriperent. ltanc sane suspicionem nemo ineptum dixerit. si
tmodo-cogitet anxiam et suspiciosam avarorum naturam . qui de omnibus
timere consueverunt. quin imo laudandus nostery quod tam graphice ava
- ritiae vitium spectatoribus depingiL ut si quis forte avarus sit in tbeatro.
sui ipsum pudeat. atque ad meliorem frugem studeat se se recipere
. condignc etiam meus etc. nihil omnino praetermittit poeta quo expres
sius avari naturam ellingat itaque ait g iluclionem domum ingressum.
ut inde coquos exigereh vidisse gailum gallinaceum forterscalpturientem
in loco. ubi olla erat dcfossiai quo viso. avarus ira exardescensp in gai
lum . tamquam in praedonem invehitun et capto fuste illum subito ob
truncaL quisque videtl quam festive hoc a Plauto sit excogitatuim quod
dum insolita hilaritate spectatores perfundity eo praesertim spectatl ut ri
diculo vitium castigety et germanum comcediae finem consequatun lioc
enim narratoy confirmat. homines avaritia laborantesl veluti amentes fieri
lfonzligna tt ipsum decet. ltal.z lla par suo. i i
callus gallinaceua list quem vulgo gallo appellamus
Anui peculiaris in hoc loco peculiaris usurpatur in propria significa
tione. Peculiaris enim res dicitur. quae pertinet ad peculium alicuius
Anui peculiaris vi spcttanza della vecchia Stafilm
Pcrdidil pcnissumm Pene nihil abfuit. quin me perderet. nosz Per poco
mi rovino affultm b r
 . m
circumcirca ouidopust vei-bisi ita mihi pectus peracuitz
capio fustem1 obtrunco gallum. torem manifestarium
credo edepol ego illi mercedem gallo pollicitos cocos.
Si idl palam fecissetz exemie manu manubrium
oni-d opust verbis iP facta est pugna in galle gallinaceo
Sed Megadorus. meus adiinis1 eccum incedit a foro.
iam hunc non ausim praeterireq quin consistam et cdnloquaix

nurus ll.l. - serum vuL

M ambimus . aucuo

. Mccanonus v . . .r .
clari-avi amicis multis consilium meum i
ne conditione hac Pluclionis filiaer ..
Laudantg/sapienter factum-et consilio bono. g ii p
Plam. meo quidem animo1 si idem faciant ceteri a t . j
Pectus peractae bilis eiai-sit v sp . l
Manifmarium Manifestum fuitspv- P . . l
lsæemi o manu-manubridm Proverbialisldietio ex eo ductaj cui gla-li
dium prae manu tenenti. iamque transfixuro . repente gladii manubrium
e manibus excutituin huc igitur i-eciddnt Plauti verbaz quum luros iam
in eo/Aessenty ut thesaurum invenireuh occasionem illius potiundi eis .
praeripui. . i i t a t ..
nacta m pugna etc. Pugnavi adversus gallum gallinaceum
Meua vati/inis Atllnes lii dicunturl qui sanguinis vincufo sunt coniuncth
hoc est viri etluxoris cognati inter se. hinc socer et genen nuclio vide
licet et Megadorus sunt atlinesi .. . i - i
locum l-lcce eum iu s . i s r
Ausim
ille Auderemftll
conditione tisurpatur /conditio ini sponsalibus
j - t pactione de-qsoniu
pro

gio. vel pro eo quod est ltalisz paftito da maritarstl quae quidem
vox in nuptiis adeo fuit solemnia . ut conventu conditio diceretur quum
primumquum
pudio. sermovidelicet
de nuptiis haibereturl
sponsalia et hac etiam
idissolverentun voce
haec uterentur
enim in re
erat formulaz
conditioneytua non utorl hoc est te uxorem iam non ducamo quam de
conditione hac Suclibnis nam rinterpretaberis italicez di questi mici
sponiailfi collat figlia di Suclione a
Sapiente-r fdcturh. Supp. aiunt - i ii. i
 cs v
opulentiores. pauperiorum filias t te
llt indotatas ducunt uxores domumz
lStl multo fiat civitas concordiorj
lit invidia nos minore utamur1 quam utimurg
- lit illae malam rem metuanh quam metuonL magisgv
tulit nos minore sumlu simus1 quam sumus .
lo
ln maxumam illuc populi partem est optumumg x
. ln pauciores avidos altercatio esL i

quorum animis avidis atque insatietatibus

deque lex neque tutor capere est qui possit modum
/ hlainque hoc qui dicatz quo illae nubent idivites
hotalaei si istud ius pauperibus poniturfl
quo lubeaL nubant-v dum ne dos fiat comesf
lloc si ita tiata mores meliores sibi
. Parent-a pro dote quos fel-ann quain nunc ferunt
ligo faxim mulia pretio qui superant equosa w ill

catulentiorepgpauperiorum lileganter interdumra Latinis ponitur gradns

comparativus pro positiva t
illae malam rem metuunt liac dietione malam rem significantnr a poeta
omnes malae artes y ad quas mulieres se applicare consueverunt. Prono
l- men
ratim vero illae non ad pauperes tantum refer-tum sed ad omnes gene
feminas-g quae si indotatac nuberent . viris semper obsequerenturs
et minorem snmtum iis atlerrenL quare malam rem metuunt magis erit
italicez Si
st-ume. asterrebbero
dalle male artilpiu
ccc.facilmente dai vizi.
i dal
x mal co

ln maæumam illuc eta A- maxima populi parte hoc probatun Pleraqne

populi pars huic meae sententiae assentitur.
et ln paucioresmihiwaltercatio
quibuscum avidam nestantfutura
pauci est.
locupletes. v quibus
v hoc non probatury
i i
i i 1nsatietatibus. Mos Plauto perfamiliaris . ut saepe utatur numero mnl
titudinis pro numero singulari. hosz insaziabiliti . x
capere modum constituere . ponere modum . h c
Aiamqiw hoc qui dicat Supp. respondebo.
quo lubeat. vel pro dativo quoi. extritu littera iz nubant cui libcbit g
vel quo pro eo quod estz in quam domum libebat
ego furtim multy eta quo plenius Plautinam sententiam assequaris. mo
nendns es. lectory hunc fuisse apud matrouas romanas morems ut mulis
potius nterentur ad trahendas rhedas . quum equis. ac propterea magno
pretia mnli venderentun quod testatur Martialis 1 lipign nL tiis Aurea
quod tibig-
emta fundiquare
pretioMegadorusz
carruca paraturg
vSi ceteriquod
. ait.pluris mula est quam
viri opulentiores domus
exemplum
meum imitarentur. ut uxores indotatas ducerentl multum imminueretur
 . . liil
Sint viliores gallicis cantheriis v
l- lla me di amabunL - ut ego hunc
Sucuof .
auscultol lubensz

Mmis lepide fecit verba ad parcimoniam

Maaanonus

nulla igitur dicati fiquidem dotem ad te attuli l s

1 Maioremhmultm tibi quam erat pecuniaz v e .
linim mihi quidem aequom estrpurpuram atque aurum darit
Ancillas. mulos. muliones. pedisequosq - i i
Salutigerulos pueros. vehicla qui veharl
lit i matrouarum
- lucum
hic facta pernovitlprobe-i

malronarum luxusysideoque muli tierent viliores quam equi castratL qui

ex callia ad nos advehuntur. quibus dictis sibi viam aperit adldisserena
dum de luxuria et vitiis feminarum
cantheriis. cantherius est equus castratus
ita me di amabunL llaec secum ipse liuclim lurandi est formula Mss
fost mlaiuti il ciale - i
Ausculto lubem.
nuendis . . Siquidem
t - verba faciebat Megadorus
i i de sumtibus
z mi
Lepide vox comicislpoiitis frequentata. quum velint significare . quid
piam apte. venusta et commode iieri ltaliaassai bene i
Ad parcimoniam nictio elliptica quod attinetlad parcimoniam
linim. Saepe idem significat quod particula igitun atque neurpatur etiam
in principio sententiae enim mihi naequom est eta ltaliz fl quindi bcn
giustol che ecc. i g -
Pmpuram atque aurum Soli magistratus atque imperatores olim pur
pura utebautun Lapsubvero temporis ad matrouas transiit atque ad ho-i
minas lautiores. ceterum animadvertendum est. purpuram apud veteresy
rem adeo curam fuisse. ut ad significandas res pretiosior-es una cum auro
in sermone iungi soleret. Purpuram atque aurum mihi cum hec est pre- -
tiosissima quaeque mihi dari. l . v v- v
Pedisequoe Servi qui dominum extra aedes comitantun nasa gli stuf
fieri -s r v i a t x
Sulutigerulos. intellige servos. qui herae nomine huic vel illi salutem
et iussa perferrenL ltaLz vallettiy paygzl Puer vero passim a Latinis
de servo . cuiuscumque aetatis ille-demum sit t .
l/ehicla qui vehar. Pronomen qui est ablativus omnis generis. et usur
patur etiam praecedente numero plurali. ldiotismus est linguae latinam
ita apud Sraecos nomina generis neutriusr licet numeri multitudinng in-t
terdyum couiunguntur cum verbis numeri siugularisz rat ista fpixu pro eo.
quod essetz ea gem rpsxowzu t m i t . i
vo . . .
Moribus praefectum mulierum hunc factum veliml
Msolnonus
nunc. quoquo veniasi plus plaustroruui in aedibus
videasl quam ruri. quando ad villam veneris l
Sed hoc etiam pulcrum est1 prae quam ubi sumtus petuntz t
Stat fulloa phrygiod1 aurifei1 lanariuss l
caupones patagiarii1 indulsiariiv .
as
Plammearii . violariia coriarii.

Moribus praefectum mulierum quum noster Aululariam scribens respi

ceret ad graecum exemplarl sequitur in hoc loco graecorum consuetudi
nem.apud quos magistratus creabatur tyuvatxovenosi. qui ornatui mulierum
praeesset. hoc est mulierum luxum moderaretur. Apud nomarios huius
modi ofiicium spectabat ad censorem Praefectum moribiu ilaud absur
dum erit fortasse subaudire vestis llinc quod vulgo dicuntt costumc.
moda. latine eritz mos vestis 1l costume italia-nos mos vestis ita
licae. Moribus praefectum mulierum hunc factum velim nosz lrorrei
chc costui fosseicreato presidenlc delle mode dellc donnr.
Plaustrorum. Plaustri nomine intellige vehiculum. quo maxima onera
vvebuntun llic per hyperbolem ait Plautus. pius plaustrorum videri in urbe.
quibus res vehuntur ad mulierum tornatumj quam ruri.
A Prae quam elc. Prae eo quod fit. quum sonitus petunt ltal.z ln pa
ragonc di quanto awicne. quando chieggono danaro pcr lc
apent i i .
Stat/ullo Pestive admodum recensetihic noster diversi generis merca
tores. quibus paratur mundus muliebris tgraecez yuvatxcios tola/wg gallicez
la toiletle
se sistitz des damni Pullm qui
sip-rcsentm . vestes
- purgatz
t ili lavapanni staL

Phrygim qui vestes acu pingilly vel auro intexiL itaLr il ricamqtora
Sic dictus illinc
dicuntun a Phrygibus. qui hanc
opus phrygium. artem vestes
il ricamog vestisacu pingendi
opere phrygioexcogitasse
exornata.
veste ricamata. - i .
. Lanariua qui vestes laneas facit vet vendit -
caupones lleic caupo non est vini atque esculentorum venditor ltlloslejy
sed quilibet mercator. i - .
Patagiarii ltalicez mercanti di collaretti Patagium dicitur quod .
ornatos causa . muliebri vesti circa collum additur. .
lndusiarii Plosz mercantiidi sottana lndusium est vestis interim
et corpori adhaerens
Plammearii qui flammea tecli di color gialloj conficiant et ven
dunty vel qui vestes tingunt flammeo colore -
ifiolarii qui vestes violaceo colore-inficiunt ltaLz tintori di patro
nazzo. v .
coriarii qui coria mncinnant..Alii- legunt mrinarii. qui cerino colore
vestes inficiunl. - .
 - 1t
Ant manulcariia aut tnurobrechariig
Propolac linteones1
Sedentarii calceolarii1
sutoresj diabathrariit p i l- . .

Solearii adslant1 adstant molochinariig . . f / ao

Pelunt cinitlones. sarcinatores petuntg.
Slrophiarii stantg stant semizonarii. q
iam hosce absolutos censeasz ccdunta petunt
lrecenL conslantl stant phylacistae in atriis.
r

Manulearii vel
manichinig quiditunicas manuleatas
mahicha . i conficiunL
/ ltalnc fabbricantiin di
Murobrecharii qui muliebria calceamenta unguentis et summentis im
buebanL nosz prafumieri. sic dicti a prima unguentum. et enlm ungd
Propolae. qui res minore pretio emtas. maiore vendunL ltaLz rivcn
ditore. rigattierey
Linteonesn qui linteaa texuntz
nolim venda
lesgitori di tela. vLinteariiyqui lintea .
yendunt. .
calceolarii qui calceos conficiuntz calzolai.
Sutoresz qui calceos suuntz ciabattini. sedentarii ydlctbi. quodisedentes
operi incumbunt. i .y l
biabathrariil qui diabathra conficiunt et vendunt niabathrum. graece
azdpxspou fuit genus soleae graecanicae. quae propria erat feminarum
ltalis ciabattm li i l
Soleariil qui soleas conficiunts fabbricanti di pianeliez ne discri
miue. quod intercedil inter cale-cumy soleam. diabathrumy sandalium ctc..
vide Ansmsn Ponun opus de differentiis verborum cediL Augustae lrauri
norum. ex otlic. reg. 1SSSL ad voc. calceus. . -
Molochinarii. qui vestes iniiciunt molochino colore ltaLc col ore di
fior di malvar a graeca voce pol-oixm mdlem
Adstant ltaLz si prescntanm vengona
ciniflonn Sunt qui matronarnm capillos ornantl sic dicti quod ilarent
in cinerem ad calamislros calefaciendos. quibus crispanturlcapilli -llal.z gli
acconciatorzl nos vernaculles i frisotiit p
Sarcinatores. A sarciendo dictiz i sartb riy
PetunL Supp. pecuniam Pomandano di essen pagani
Strophiarii. qui strophia conficiuntz fabbricanti di fascia fuit stro
phium fasci.a. qua mulieres tumorem papillarum coercebant
Semizonarii. qui zonas minus latas conficiuntz fabbricanti di cin
tura - 1
. lam hosce absolutos ccnseas. lam credis hosce esse dimissos. itallz conv
gedati. pagani v i
cedunh petunt treceni. Alii trecenti accedunt et petunL
Stant phylacistae in atriis. Supp. stant tamquam phylacistae in atriis
Phylacista a graeco verbo tantam-ml custodim est custos carceris nic vero
phylacistarum nomine intelligendi sunt creditorcs importunii qui debitores
suos obsidenh custodiant nosz si fermano quai custodi nelll atria
 m -- x . i
lextoresj limbularih arcularii i v t a
llucunturg
tjuom datur
inccdit aes lam
infector absolutus censeas.v
crocotularius1 .

Aut aliqua mala crux semper ests quae aliquid petatf

. . . s j liucuoq cf . t .
conpellem ego illum. ni metuam. ne desinat
memorare mores mulierumz nunc sic sinam. se
i r i i - Mnaaooaus
Libi nugigerulis res soluta est omnibus
Pro illis crocotisa strophiis. sumtuzuxorion

Limbularizl qui limbo oram vestis practexuut htosz quelli che ador
nano di fascia il lembo dellc vesti
Arcularitl qui arculas fcassettcl conficiuuh in quibus mulieres res suas
ad ornatum reponere solent
Pucuntun lnducimtur in aedes.
lncellit AccediL ltal.z si avanza
inferior crocotulariua qui croceo colore inficit crocotas . hoc est tuni
cas muliebres. .
Aliqua mala cruaz Molestus. importunus homo. nosz qualchetdia
collo ddmportuno cha sempre demanda quaichc cosa. - Longiot
haec ennmeratio. quaxPlautus ea memorat. quae ad ornatum muliebrern
pertinent. maximis est laudibus efferendzh propterea quod dum matrona
rum ingenium et mores verissima describit. garrulum et morosum etiam
senem nobis ob oculos ponit. qui quum caelebs diu vixissetl indignanterl
uti fit. atque hypcrbolice molestias recensen quibus viri uxorum causa iu
terdum torqueri consueverunL-quum autem videamusthaec omnia. paucis
leviter immutatis.. posse temporibus nostris commode aptari-ch SALlAc.
Petites misera de la pie conjugalejg hinc facile conficitury Plaulum natu
ram omnirio fuisse imitatumg qua in re praecipua comici scriptoris virtus
. posita esL t i i . A n
d ubi nugigeruliss Pergit Megadorus de feminamm moribus philosophari.
Postquam verolin bre/vi quasi tabella nobis depinxit nugigerulos et mundi
r muliebris instructoresy alios intrantesl alios exeuntes-d omnes vero pe
cuniam petentes r ad postremums comico sane artificim sumtuosae huius v
matronae meritum nobis exhibetq qui ob sumtusluxorios in difficultate
nummaria versaturp et impar estpeudendis reipublicae tributis. quare
militi. ea tribunohaerarii misso ad petendum aes militare-1 per summam
turpitudinem diem-cogitur prorogare - lvugigemli. vel nugivendi vo
cantur a Plautog qui matronis ea vendere consueverunty quibus illae utun
tur ad corpus exornandum. quaequesa nomanis proprio nomine-laria vel
nugaey acu-llis petitesljo-livetelsr ab ltalis galantcric appellantur. lta
que
modonujigerult
. ccc. commodei interpretaberlsz
. mercanti di galanterie.
i di
ites soluta esL Pecunia soluta est nugikernlis pro illis cmcotis. etc
 ln

1 ii
lbi ad postremum cedit miles. aes petit
ltura putatur ratio cum argentariog
lnpransus miles adstatl aesycenset dari
libi disputata est ratio cumiargentarios
. litiam- ipsus ultro debet argentarioz
Spes prorogatur militi in alium diem.
liac sunt atque aliae multae in magnis dotibus
lncommoditates sumtusque intolerabilesz
Mamlquae indotata est. ea in poteState est virig
notatae mactant et malo ot damno virosg
Sed eccum adfinem ante aedisl quid agis-i liuclioff
liucL-iof . i - i
i
blimium lubenter edi sermonem tuom. r
i . Mnmnonus
AinlfP audivistinliP xa v v . i
i liucuoi
usque a principio omnia os

1bi. vel illic saepe tempus significatl et idem valet ac -tunc.

cedit milea intellige militem a tribuno aerarii missum Anliquitus no
mani aere proprio militarunt. Sed postea . prolatis imperii finibus y quum
milites longe a patria essent ducendil et bella diutius durarenh coepta
sunt stipendia solvi militibusq rribuni vero aerarii dicebantur qui acce-a
piam pecuniam in stipendium exercitusl ad quaestores provinciarum de
ferebant. militibus erogandalmn v
Putatur ratim Sosz si fant-l conto. i v s .
t cumiargcntarim Argentlius vel trapezita dicebatur a nomanis. apud
quem pecunia ponitur vel custodiae vel fenoris causa. mosriil banchicra
lnpransu-s miles eta num uxorius bic maritus. pecunia vacuus. rationes
putat cum argenfariol miles impransus exspectaL i
tibi disputata ratio est. ltal.z liquidati i conti i
ipsus ultra ln hoc loco particula ultro ponitur pro imoy a contraria
Sosz lisse al contrario
tia inlpoteslatc vien chiarito
cst viri obedits debitore
obsequitur viro.l r del banchiera
i - f
Mactcmt malo et damna Aliiciunt malo et damno. Malol quia ipsos in
servitutem rediguntg damno quia sunt sumptuosae. - a v
quid agisz nomanorumdicendi formulas quum sermonem exnrdiri vcl
lent cum aliqua Plosi bome vaP i i i .
Sdi sermonem Attento et avide audivi sermonem ttmmf
Aian audislistinif ltaLc vil tu di acer sentitoP. l
 M
Mnoinonus i . v
x lamam meo quidem animov aliquanto facias tecum
. Si nitidior sis liliai in nuptiis i
. - Pjncuo
Pro re .nitorem. et gloriam pro copiag
gui habenL meminerint- sese. unde oriundi sientg .
1big/lique poli Megadore. mihia nec quoiquam panperL . vo
opinione melius-res etructa est domi
j r Mmaoonns
lmo est. .
i . Sncuot .
1 lstP
j f . Mnoanonns

v isti et divi faciantv ut siet. . .

Plus plusque istucce sospitenty quod nunc habesl
i . t. i . - - lincLuL .
lllucimibi -vcrbnm non placetzgnod nuncr habes r
illamlhic sciti me haberet quam egometz anus fecit palam vs
i . Mnoanonns p

ouidtu te solus e senatu sevocasP

Meo quidem animog Mea sententia. t i
Si nitidior-sis. Megadorusl animadverterisliuclionem soceruml panno
sumt hoc est sordida et fortasse lacera veste amiclum. uti esse consueve
t runt avarizwtamen1 ait. rectius faceres. siacultion ornatior esses in filiae
nuptiis. me pulitoy piu elegantej i . i

Pro re nitorcm. et gloriam pro copia. oportet habere ornatum pro ma

gnitudiue divitiarum. et gloriam pro copia rqum ltalicezilvl cantu se
cundo lc facoltiL
qui habent Supp. rem. ltaLs chi e ricco. .
Meminerint sem Meminerint. . -
nec est structa domi melius opinione. non habeo domi maiores divitias.
quam vulgus opinatur. struere remt augere rem. itala accumular ric
chczza quibus verbis studet avarus Megadorum avertere a suspicione
thesauri i . v 1
lmo est. Supp. res. Sunt tibi divitiae maiores omnium opinione.
Plus
piu plusque- Magis magisque. liuiusmodi i geminationesrem
e piia e augent italia

illuc mihi verbum non placet . etc. llaec secum ait liuclio suspicatus .
Megadorum quidpiam yper-sensisse de thesaurm i x
quid te solus e senatu srvorasfi Proverbialis locutim quae usurpatur pro
.- i liuch
Pol ego. ut teadcusenh merito meditabaiz - v 1
Mmmonua . -
r v s ouid esliP
limine i .
quid sin me rogitaquui mihi omnis angulos
Purum implevisti in aedibus miserrumoP .
i annonm
ouicf i i
limine .
lntromisisti in aedis quingentos cocos
cum senismanibus1 genere tioryonacem v g
quos si Argus serveh quiboculeus totus fuit1
quem quondam loni lunorcustodem addidit1 . P.
ls nunquam servetz praeterea tibicinamv - . . l
quae mi interbibere sola. si vino scateL
ncorinthiensem fontem Pirenen polesL
lum obsonium autem g . .
Mnmbonug 1 .
Pol vel legioni sat est

eollquod essetz cur solus te segregas e coetuP Mosz Perche ti allontani

dalla mia compagnial Perchel stai par-laudo da te soloP
quingentos cocos. lnnnmeros coquosq v i
amore ccryonacea ceryom hispaniae rox. dictus fuit a poetis tricor
por. quarexhabuit tria capita . sex manus. totidemque pedes.
Si Argus servet Puit Argus Aristoris tilius. quem craeci mvdrrrm dixe
runt .1 propterenquod totus oculis constareL nunc fabulantur poetae a lu
none constitutum fuisse custodem lusy lnachiy tiliae. in hovisb speciem con
versae. nem fusius narrat ovidius. Metam l. on
ratus oculeus. rliotus oculis constans nosti tunt occhia
1oni. casus dativus- nominis lo.
Mmquam serveL Sullomodo servabiL v
Praeter tibicinam qualibet aetate tibicines tamquamibibaces habiti sunt
Si vino scaleL si vino flueret ltalizlse scorressc vina
Pirenen Pirene fons fuit. qni etllucbat ex Acrocorinthoy hoc est ex monte
et arce. quae corintho urbi imminet ..
fum obsonium . . . . Pol vel lvgioni eta num iluclio vellet queri de parva
obsonii quantitate a Megadoro missa . ipsius verba abrumpit Megadorus .
testatus. obsonium illud posse soilicet-e etiam legiont mosz Potrebbe ba
lstarc anche ad un reggimenlm
1 h
a
.l ilm
lltiam xagnum misi . s
Plocuo
a quo quidemagno sat scio
Mage curionem nusquam esse ullam beluam
Msoinonus i . v l
volo ex te scirea qui sit agnus curio. i 1 l . z eo
m ducum - . 1
quia ossa ac pellis totustz ita cura macetg - . v.
quin exta inspicere in sole etiam vivo licetc
ita is pelluceL quasi latet-na punica
Measnonus
caedundum illum ego cdnduxt i
llucLiot . . m
. fum tu idem foptumum estl i .
Loca ecferundumz nam iam1 credo. mortuost os
i Mnosnonus . .
Potare ego hoc die. liucliot tecum vola . . v l .
v i i i liucuo u
t rion potem ego quidem hoc die.
i Msosnonus
. At ego iussero
beluam moge curionem nellnlam magis macilentam Apud nomanos cu
riosus erat dicterium vulgi in hominemnmacilentum. quasi curis Se met
conficereL Plautusdixit.
curioso curionem ad caveam exhilarandam
quare vocis novitatem. vocabnlnm novavit. et pro
miratus Megadorusyiquaerit
- qui sit agnus curio. i p
quin sata inspicere Adeo est macilentusl ut si soli ardenti opponatun
liceat inspicere eius viscera . w
Laterna punica Laterna a latendo dicta yi quod ignis in ea lateat La
ternas vero punicas memorat nosten quod essent ceteris magis pellncidaa
caedundum condua-L nmi aptum caedenda conducere interdum idem
sonat atque emm-a ltaliz lo llho comparatm che fossc buono ad am
mazzare. p .
Loca ecferundum l-ltferre idem est ac sepelire. hoc est etferre extra
domum. llic vero fluclio ludit in verbis quum Megadorus dixissetz con
duxi cacdendumy Suclio respondetz loca .etferundum. namque conducere
et locare sibi respondent conducere dicitur qui aliquid accipit faciendumg
locare qui aliquid dat utendum Leca efferundumypuoi dario a scpellira
Potam Largius bibere - . i z
lvon polem. eleganter pro futuro potaba
 i vi
tladum unum vini veteris ame adferrier.
t ljucuo -
Molo herclcs nam mihi bibere decretum est aquam
- x i Mncanonus ti

llgo tebodie reddam madidum1 si vivo. probe. ioo

fibi quoi decretum est bibere aquaml
PlucLlo.. p
Scio quam rem agatz
lit me-deponat vino1 eam adfectat viamz i
Post hocy quod habeoa ut conniutet coloniam
llgo id caveboz nam alicubi abstrudam foras
ligo taxo et operam et vinum perdiderit simul
i Macanonusi
li vo. nisi quid me vis1 eo lavatumy ut sacruficem -
. - 1 liucue l
lidepol nae tuv aula1 multos inimicos habes.
lAtque istuc laurum1 quod tibi concreditum estl
. i Munc hoc mihi facta est optumum. ut ted auferam.
Aula. in Pideii fanumz ibi abstrudamdprobe
ue

k
- - et me adfcrrien A domo mea afferri.
lteddam madidum probe ltaliz fi voglio gtbbriacar ben bona
fibi quoi eta Supp. dico tibi . cui decretum est. ceterum ordo natu
ralis latinae syntaxis-postularetz fe . cui decretum est eta v
Si viva Solemnis formula apudllomanosl praesertim quum cuipiam mi
narentur. ltalicez se pio mi da vitæ -. t
et me deponat tinm ut ebrietate me reddat similem deposita . hoc est
mortua Per ubbriacarmi in guisa che io aia coma morto.
lvlam adfectat viam lium/viam aggrediturg illud consilii capit.x
iPost hoca quod habco. eta Meminerit lecton Suclionem- gestare ilnten
v -tem sub veste ollaml el statim intelligeh pronomen hocireferri ad aurum
orlla inclusumy quam ille temporis puncto exquisitaiquadam voluptate con
treictat avarus. i - v m
fonmutet coloniam commutet sedemg transeatab aedibus meis ad ae
des lllegadori t i p
llo lacatum. ut sacruficem corpus abluebant veteresl antequam sacri
ficarent. Megadorus autem sacrilicabat ob nuptias -
lidepol nara l-Suclio solus in scena sermonem convertit ad ollam. et se
cum ipse statuit thesaurum suum in templo Pidei deponerey quo tutior
ibi esset Puit autem bic mos apud veteres. ut pecuniam in sacris aedi
bus deponerent lit romanum quidem aerarium erat in templo Saturni.
1S- i v .
liides1 novisti meet ego ter cave sis tibL
Me tu immutassis inomen. si hoc concreduol
lbo ad tte. fretus tuailliidem fiduciam

su Particula redundans. t
- five tu immutassis nomen cave. ne tul o videsy tias in me intidelisg ita
ut potiusquam fidum te perfidiam appellemg quod sane fieret. si tu the
saurum mihi surripi patereris. liic iuvat rursus notarel quemadmodum
Plautns tam apte episodia tabulae inserat. ut mirum in modum coniurent
ad praecipuum tinem. quem sibi proposuit. Siquidem coquorum episodium.
quo totus constat tertius hic comoediae actus . plurimas poetae opportu- j
nitates obtulit. quibus avari naturam magis magisque etiingeret
Pides. fducim Prequens apud Plautum occurrit haec vocum similitudo.
ex qua acuti et urbani sales interdum existunt Sic ll. i xir nunc domum
prope-rare propcrog iv. i loz Pides. cave tu illi fidelisg et paullo postz
fides mulsi congialem fdeliam ct MiL-L Ag ib. l. fisa ib. ll. 1 est. alia
que pessimæ t
 vo
x
icit c fli ti S i v.

sensi t.
s .

i r srmoetws

lloc est servi facinus frugi facere f quod ego persequor1

nec morae molestiaeque imperium herile habeat sibi.
nam qui hero ex sententia servire servos postulaL
ln herum matura. in se sera. condecet capesserea i
Sin dormitety ita dormitet. servom sese ut cogitet
Plam qui amanti servitutem servit1 quasi ego servioj
Si videt superare amorem. hoc servi esse otlicium reorz

lioc est etc. quum nuclio. aulae suae timensy statuisset illam in templo
Pldei abstrudere. Strobilus servus a Lyconide adolescente missusl ut spe
cularetur quid de liuclionis lilia tieretp forte audit de thesauro ibi abscon
ditog qui thesaurus post varios tandem casus in Phaedrae dotem cedet .
Lyconidi nupturaet llic vero animadvertendum . Strobilum hunc . servum
esse geminum-. hoc est. non esse eum servum . qui Megadoro serviret.
quique coquos in domum liuclionis indunneraty sed alium servum cogno
minem . qui operam suam praestaret Lyconidi lt
Persequot ilxsequon i
Servi frugi frugi dicitur servus. qui domino utilis sit. eiusque rem
diligenter cnret. nosz un braoo serva
ivec morae molestiaque neque moretur et molestum ei sit hero obedire
imperium herile ll comando del padrona interdum ayLatinis herile
imperium usurpatur pro dominatw ltal.z tirannim
lix sententim Sincere. fideliterz di buon cuora
PoatulaL vult.
ln herum
quae maturay
ad herum etc. necet
pertinentg servum
sero quae ad perlicere
se. i matura ca tempol ea y

Sin clormitetl etc. Sensus est si erit aliquando negligention ita sit. ut
meminerit . maiore diligentia esse facienda. quae neglecta sunt
qui amanti servit qui operam suam praestat hero amanti v
Met mperare amorem Supp. si videt amorem superare horum ltulz
Se vcdc che il padrone sic vinto.. accccato dalltamora
 so
ltetinere ad salutemg non quo incumbat1 illo-impellere.
Pueris quasi j qui nare discunL scirpea induitur ratis.
folereL ne possum abeanL et uti facilius moveant manustz lo

Modo eodem servom ratem esse amanti hero aequom censeog

iamque imperium ediscatq ut quod frons velit. oculi sciantg
quod iubeat1 citis quadrigis citius properet persequi.
oni ea curabit1 abstinebit censione bubulag
Meque opera sua iu splendor-em rediget unquam conpedes xs
Munc herus meus amat huius filiam liuclionis pauperng
tiam hero nunc renunciatum est nuptum huic Megadoro dariz
ld speculatum huc misit mev uta quae tierenta fieret particeps

munere ad salutem netinere herum. ne praeceps eat nimirum homi

nem amantem pingit Plautus quasi sit in vertice montis. unde praeceps
agatur ab amore.
quo incumbaL quo est inclinatus
lllo. llluc.
ik Pueris quasi quemadmodum pueris
xScirpra induitur ratis. Pueri nare discentes muniuntur rate scirpea.
ltal.z sono prowcduti di una barchotta di giuncm
fole-ret Supp. ut. Ad eos sustentandos. ne mergautur in aquamy ne pe
reant. rfranslate dicimus tolerare vitam pro eo quod est sustentare vitam
Servom ratem esse eta Aequum censeo. servnm. tamquam ratem. herum
amantem regere namque amantem quasi amentes. aliorum consilio et
opera egenL
ramque imperium aliae-ata etc. Atque ita discat cognoscere imperium
heri . ut oculi servi cognoscaut quid frons heri velit.
citis quadrigia quadriizay currus a quatuor equis tractusy saepe usur
patur ad significandam celeritatem. propterea quod in circo quadrigae
quam celerrime ferebantur. iiaud abs re erit notare. quadrigam fere sem
per poni in numero multitudinis. rarius omnino in numero singulari.
Abstinebit orationc bubula. censio idem est atque animadversim casti
gatio. ex eo dicta quod censores in eos arrimadvertebant. quos peccare
in moribus cognovissenL Pestiva est haec Plauti locutio. quae idem vvalet
acz non punietur loris bubulis nasa schivcra lo sta/fila siquidem scu
ltica et flagellum. quo caede-bantur servi. loris coriaceis constabanL lllud
autem notandum . servos romanos in levioribus peccatis caesos fuisse fe
rula. hoc est virgag in gravioribus scuticag in gravissimis tlagellm luven.
SaL vL nec llic frangit ferulas . rubet ille tlagellis . nic scutica.
ln splendorem rcdiget conpedca Puere compedes vincula ex ligno aut
ferro . quibus servorum pedes vinciebantur. tisurpat hic noster effectum
pro causa. pro eo quod essetz nunquam compedibus vincietur. Pit enim
natura . ut quae frequcntius adhihcntur . in splendorem rcdigantun

i-M
 . i si
. Munc sine omni suspicioue in ara bic adsidam sacraz m -
llinc ego et huc et illuc potero. quidagantg arbitrarieix 1 ell

. .

- clerus lv.eS1t1l/1Altai iri i

i. x i -...
k .-. vl pi . . . m
j r i i qusecuogsmotelwsg -y . --

Sucuo . et l .

fu modo cave quoiq-uam indicassisa aurum meum esse istic. Pides

Montlmetum ne quisquam inveniatz. ita probe in latebrissitnm esu
fidepol naewillic pulcram praedam agati si qui illam invenerit
Aulam onustam auris verum id te quaeso. ut prohibessis. Pides
nunc lavaboa ut- rem divinam faciams ne adfinem morem en

ouim ubi arcessaL meam extemplo filiam ducat domum

1vunc sine omni suspicione in ara hic adsidam fuere apud veteres arae
publicae non modo in templis. sed et in plateis . in triviis et vicis Sinc
omni mepiciona fiebat enim saepe i ut servi peccantes a domino fuge
rentj
rei autetsal-vi
in arasine-piacula
adsiderent.abstrahik
quae erat
nontamquam
poterant perfugium tutumy
quod si eos unde
aliquando
avelli necesse essety ignisiadmovebatura-Sic eos nou ab hominibusi sed
a neo divelli existimabanL - i i e -- v . f-
Arbilrarien lnterdum arbitror-iidem valet ac speculari. ltal.z spiarey
osseroareg quemadmodum arbiter speculatorem . arbitrium prespectum
significat sic horatius cnp ll..ll. sem de loco. ex quo in mare prospe-w
ctus essetz Locds etfusi late marisiarbiten . t . i
fu modo cava num Strobilus in ara adsiderety speculatnirus quid feret
illacitransit Suclio rediens a templo. qui Strobilnm non conspicatqu se-
cum ipse loquebatur de aula absconditag-ethuasi in Pidei templo-adhuc
i versaretur . illam rogabah ut nemini anlam itnliciiretn veteres ut signis-
carent. Pidcm tectam et secretant esse deberi consuevernnt eius signum
albet panno velareg item qui leirsacriticabanh manu candida panno velata
esse-debebarits i i e tt t -
hb latebris silum. Positumyya verbo sino.l ltinc mortui iiti dicebanturra .
veteribusz. pro eovquod est sepulti / v -
Sdejiol rios lin avari ingenium ex vero edietnmg de nulla alia re per
petuo cogitantis aut- loquentisg nisi de thesauro suo. i
Prolatini-siantn indicant-e lApzuivm. pro eo quod est prohibcas. indicem
v ti
x.
 se
vide. Pidesl etiam atque etiam nunc1 salvam ut aulam abs te
i s r auferaml
iuae fide concredidi aurumg in tuo luco et domo est situm -
SrnomLus
lii inmortalesj quod ego hunc bominem facinus audivi loqui.
Se aulam onustamauri abstrusisse hic intus in fanol Pidesj io
cave tu illi fidelis. quaesot potius fueris1 quam mihil il -
Atque pater bicv ut ego opinom huius est. berus quam amat
lbo huc introg perscrutabor fanumg si inveniam uspiam
Aurum . dum hic est occupatus id si repereroro Pides.
Mulsi congialem plenam faciam tibi fideliamg . is
lld adeo tibi faciamz verum ego mihi bibamj id ubi fecero
. liucLlot
iion temere est. quod cervos cantat mihi nunc ab laeva manu
Simul radebat pedibus terram. voce crocibat suaz
fuae fide Saepet-veteres in fine vocabulorum litteram iota expungebant
llinc fide pro fidcig senatu pro senatui. .
ln tuo luco Prope deorum et dearum aedes erat lucusp hoc est locus
arboribus consitns . et numini sacen
1llulsi. Mulsum dictum fuit a Latinis vinum melle admixtumg potio an
tiquis locupletibus et tdelicatioribus maxime usitata. llinc mulmsp ol um
idem est ac dulcira saucia lllulsa mea erat amatorla appellatio blandientis.
ltaliz mia dolcezzd
congialcm fidelium Pidelia fuit vasis genus. plerumque fictilng cangius
vero . mensura liquidarum Pidelia congialis est quae congium contineL
id adco tibi faciams verum ego mihi bibairL llaec profert servus iam
laetitia gestiens . ob thesaurum. quo brevi potietnr. -lnterdum particula
adeo. ut in hoc quidem loco. significatione gaudet. quam intentivam
grammatici vocanty uti apud Srnecos vtv et componitur proprie cum pro
nominibusy ut rem ante dictam maiori vi etferatp eamque auditori maxime
.spectandnm proponat. ld adro. roird ys . id quidcmg nosz cio ap punto
io faro per te llaud aliter ut l. ter lii adeo obsonl hinc dimidium
iussit dari. S per cid appunto gli fece dare la mcta dcilc ui
vandc dclla sua casa. et cum v. it fig Pocn. l. S.b1g1erent. llec. i
lv. rt seg virg. Aen. xl. mag rulL lip. ad Att. lx..llii nolabella tuo nihil i
scito mibi esse iucundiusz hanc adeo habebo gratiam illi.
lvon tamem ltaliz non a caro.
Ab lact-a manu. lix augurum disciplina cantus corvorum a dexteray
fausta portendebatg a laeva. infausta quare auclim audito forte corvi cantu .
qui esset in lucm statim suspicatun sibi aliquod infortunium impenderm
et fore ut aurum sibi surripiatun t i i i
Procibat vocc sua riosz gracchiava a suo modo
i continuo meum-cor occoepit artem facere iudici-am 1
Atquevinv pectus emicare Sedbego cessoycurrereii - 1 i laofr
il forasv lumbriceg qui sub terra erepsisti modog - p
. iModo qui nusquam conparebasl nunc. quom.conpares. perisli - r
ligo pol te1 praestigiaton miseris iam accipiam modisij i v
i Srnoniws -
quae to mala crux agith quid tibi mecum est commercL senex-liv
quid me atilictasfl quid me raptasi qua me causalveirberascf ut ea i
. cilonum v . - - p
verborabilissumm etiam rogitas1 non fun sed -.ti-iturz . . . . t
i i i i .- Srnomws - w s k
qua tibifsubripufi s r i v
i ly i - i t liuouo
i. i r i ltedde hucg sisl
vn

coccoepit artem facere ludicranh atque in pectus cmicam Mctaphora ducta

a praestigiatoribum seu ludionibus. qui saliare oonsueverunL llaliz comin
mSedil ego
cuore a saltarmi in pctto. e a palpitara
cessaicurre-rei Audito corvi czintu. quem haberet tamquam ma
lum omen et indicium impendentis calamitatis. continuo liuclio currens
redit in fidei templum iy i -
l foras . lumbrice liluclio in templum reversus. ibique Strobilum ser
vum videns. qui omnia sagacissime odoraretun ut aulam reperiret. quam
illic abstrusam esse audiveratl in iram conversusy conviciis et verberibus
eum ex templo extrudere collatum atque i/forah lumbrice. exclamat
nuplici vero causa Suclio Strobilum lumbricum appellat g- tum quod re
pente apparuisset in luco vel templo y uti lumbrici solent . qui subito c
terra erepuntgw tum quod in terram fortasse inclinatus. omnes angulos
pervestigaret. ac manibus fortasse terram raderety aulam etiossurus Prac
iterea homani ad contemlum lumbricoc appellabant repentinos homines.
qui ex imis sardibus ad summas dignitntcs evolassent.-. - .
Mmm quam conparcs eta nunc quod cumpar-csrula morti dcdam.
t Praestigtator.. A praestrlngendo dictusyextrita litera/rl euphoniae causa
list autem qui circumslantibus ita oculorum aciemlpraestringitryi ut dolum
non advertantg itala giocolarel impastore v i . i v
miseria te accipiam modis uosz tis arconciefo pel di dclkle feslcp
quae te mala crux agitati nasa quid diavolo mai ti Strasciwaf
quid tibi mecum commercifl quid tibi est mecnmf ltaliz cha-imi ru
wfareconmef/ lv w-l e -
Afllictasf Amiclare idem valet quod impellere huc atque illuc llaLz
far urtarc qua c liL nos Subalpiniz bulomi m i - -
liaptmi llnvitumttrahis transle conviciaris i . .. .
l/crbcrabiliuumc bignissime qui vcrbereris MoSzyspallc da bdstoim
 Si
Srnoulus -
quid tibi vis reddamfl
llncmo .
.i i ltogitasil
v Srnoniws
liili equidem tibi abstuli - e s -x
. clivum
i At liiludgt tibi quod abstulerasa oedo.
Plcquid agisil .
. SrnomLusi
quidy quid agamP
liucuo
zAulferre non potes
Si-nomtusqk f - - r v i
li v ouid-visltibiil
v lucum
Ponedl ut - x . t

- SrnonlLus..
fiquidem pol datare credo consuetuma senex.

At illud. quod tibi abrtuleras Avarus. utpote homo Suspiciosissimusy

putaty Strobilum iocari in voce tibi namque duplici sensu accipi potestz
hiil tibi abstulit non ti horapito niente. vel non ho rapito nientc
per utile tuo. quare statim subiicitz At cedo mihi. hoc est da mihi quod
abstuleras usus tui gratial pcr tuo rantaggia a
ccde Manat a graeco aas caon i modi impetu verbi azaupcpg cui prae
i ponitur particula est. ut in adverbio ceterum cce ars-paul list autem verbum
defeclivum. videlicet forma peregrina personae secundae modi imperativil
quae significattdic vel da. lllud mihi day quod pro te abstuleras. cn Plaut.
vAmplL ll. 1 intth -Mostell.. l. S. tsog-trerentallee nx mss
PonclLl -Squidem pol dature etc. vllio primum omnium in memoriam tibi
m redigas ivelim. lectorl quam improbumnae petulans esset servorum inge
nium apud nomanosg deinde aioy quidpiam obscenumu latere in hisce verbis
rPiautinisg Sensus autem obscenior latet praesertim in voce ponel quam
tanquam verbum lusurpat lluclio . Strobilus autem uti adverbium . quod
valet a terga i i v
vatum verbum est frequentativum. amatorium et venereum. quod sonat
italicez far copia di si Ait nimirum servusz lago quidem credoy tibi hoc
. esse consuetum-l tui copiam facere pone. quum autem liuclio sensisset
improbam servuli interpretationemz Aufer cavillanz. aitl hoc est relinque
iorosz lasclia gli schi-rail le sofisticherim

il m .
 se
t . tinctam .
Pone huc. sisl aufer cavillamt non ego nunc nugas aga
f

Srnomws
quid ego ponamil youin tubeloquereq-quidquid cst. suo nomine
non hercle equidem quidquam sumsi nec tetigit i .
liucuoz
v . tistende hucmanus
ilem tibi
x ostendo1 eccast t Sraoiuws
Plvcuo

video Aget osteude etiam tertiam

SrnoeiLus -
Lariiae hunc atque intemperiae insaniaeque agitant senem
Pacinl iniuriam. an noni
. tinctam a . .
PateoL quia non pendes. mat-umam
Atque id quoque iam-fiet1 nisi falerer v r i .
Srnonuus t
quid fatear tibi/il

quin tu eloquerq eta cur non vocas aperte suo nomine quidquid estP
nimirum voluisset Strobilus . aulam nominari a sene.
1iccas. l-lccc eas. . i -
ostende etiam tertiam confirmalurus noster quam miser sit avarus.
perpetua auri cura exagilatus. eum spectatoribus exhibet veluti mente
deturbatum. qui ne oculis quidem snis credat. et iam ferme nesciat quid
loquatun .
Lariiae atque intemperiaa Larvlis atque intemperiis agitari idem valet
ac mente motum esse per occursum larvarum llinc larvatns. spiritata
Piosz ouesrtovvccchio per forma ei fuor di cerocllm .
liacinv iniuriamy eta ltalicer guestorsi chiama ingiuriarmi o nof
Patemg quia non pendes . maæumam iniuriam maximam . fateor-1 tibi
faciol quia non pendes. m huiusce locutionis sensum assequamury scien
dum esty apud ltomanos . servos solitos fuisse pendere ad trabem . dum
loris caederentun liinc Plautus tAsin. nLaaej herum inducit servo suo
dioentemz o Libane1 ut miser est qui amatl Servus autem respondetz vlmo
hercle vero qui pendetl multo est miserint quapropter quia non pendet
interpretaberisz quia non vcrberaria
id quoque iam fiet lioc etiam accidety ut verbercris
 fiti
.
Stjuamvabstulisti hinos ilucr.io..
i ..
v . Srnomnus
. bii me perdanti si ego tui quidquam abstuli.
. - liucuo
bove-adeo abstulisse velint -1.Agedum-. excutedum pallium . . . .
. - lSmomws
fuo arbitratui . i
i . fluctue
de inter tuwnicas habeasl
Sraomws
v A rent-aj qua lubet slo
liucuog
vah1 scelestus quam benignel ut ne abstulisse intelligam
ouam absiulishi Supponez eam ollam . quam abstulisti. s
neve adeo abstulisse velim llaec quidem verba addit linolio . quae vo
luisset ultro dici a servo nimirum. quum Strobilus tantummodo negasseL
se quidpiam abstulisse y liuclio statim subdita neque vellem abstulisee . ut
significetl sibi persuasum esse. servum. nisi abstulity at saltem voluisse
auferre. tlic animadvertam rursus latinae rationis studiosL eleganter cum
verbo voloyusurpari tempus praeteritum perfectum pro praesentiz nece adeo
auferrc vellem causa huiusce dictionis esty quod voluntas. quam quis
haberet quidpiam faciendi. pertinet ad tempus praeteritum
Sæmtcdum Particula dum. quae a Latinis coniungitur cum verbis modi
imperativi aut cum adverbiis. habet interdum vim excitandi . utiz adea
duml italicez su ria vicit qua liæcutedum pallimus su via scuoti
quel pallia
Pallium fuit firaeciS. quod Latinis toga. Mementm lector. hanc fabulam
esse palliatam. hoc est graeco fonte manasse. ac propterea graecae vestis
morem a poeta servari
ilve inter tunicas habcasl Animadvertenda hic singularis significatio par
ticulae-ney quae in familiari sermone respondet illi ltalorum formulaez
che non lyabbi per avvcntura sotto la tonacal nequeabsundum
eritsupponere verbum metuoy quod Sraecorum more saepe emittitur ante
partioulam ne 1.Liv.1l.az Per aliquot dies ea consultatio tenuitg ne non
reddita belli cansa. reddita belli materia et adiumentum essent cn caes
11 c. l. m facit Ann. l. m ceterum tunica erat vestis interiorv quam
domi gestabanh cuiqnc. domo exeuntes craeci superimponebant pallinm.
ltomani vero togam nuclio autem mente motusy qui iam tertiam manum
postulaveratv tunicas pro tunica memoratg quod sane pertinet ad caveam
exbilarandam .
nam qua lubeL llal.z vet-sitay tocta doce ti piaca
quam benignrl Supp. loquitur. comc parla dolet-l
 t . - Si
Movi sycophantias Age. rursus ostende huc manum i v 1
hexteram 1 s v v
i . . SrnonlLus.
lleml 1
liucuo
..Munc laevam osteude
Srnonttus v
. lllucuoouiu equidem ambas profere

lam scrutari mitto. ltedde huc.

SirnoatLus t
quidreddamii
inane t
v-s .- p . v . - Auvnugas agisl

certe habesl
. SrnomLus
. p flabeoil quid ego habeofl
liucua
iion dicor audire expetis tib
ld meum quidquid babes. redde s
SrnomLus
t . lnsanisz perscrutatus es . 1
lue arbitratu. neque-tui me quidquam invenisti penes .
Sucue . .
Mane. manez quis illic est. qui bic intus alter erat tecum simuli

ASycophantiaL usurpatur saepe a comicis haec vox pro qualibet fallacia

Ambam utramque manum simul. - i . -
iam scrutari mitto. etc. llaec verbalmirum in modum avari anxietatem
produntl qui postquam perscrutatus esset suo arbitratu. nec quidquam
invenissetl ad pristinam petitionem reditl et rogat ut aulam reddat.
Au vel hau. liac interiectione utimur . quum quidpiam praeter exspe
ctationem aut nimium aut incredibile ab aliquo dici aut fieri miramur
cum quadam indignatione ct Plaut. Sticb. l. S. toris rferent lium 1v. it
tztg lv. t tas v. e. tiog lleaut. v. a lil-l alibique passim
Mamh mana quum Strobilus discedere se ex templo simularetz Mane.
mane. exclamat liuclio. nosc aspettal asperum
lAAL.
eu
quis illic uti nemo alius illic erat praeter Strobilumg sed homo ava
rissimus tuta etiam timet
SS
Perii hei-ciet ille nunc intus turbatg hunc si amitto. hinc abierit
Postreino hunc iam perscrutavig hic nihil habet Abi quo iubet so
lupiter te dique perdautl
SrnomLus
gratias agis baud male
liumo

lbo introy atque illi socienno tuo iam interstringam gulam.

Pugini ab oculisP abinl hinc1 an nonii
SrnoniLus
Abeo.
iiucuoq .
i cave sis1 revideaml -

Srnoumus

licmortuom ego me mavelim leto malo1

quam non ego illi dem hodie insidias senil ss
Mamque hic iam non audebit aurum abstruderez
credov ecferet iam secum et mutabit locum. 1
Attat1 foris crepuitl senex eccum aurum ecfert foi-asl
iantisper ego binc ab ianua concessere
ilucuo

Pide censebam maxumam multo iidem co

llle nunc intus turbat. ltaliz ouellyaltrm che era qui dcntrol
mi affannm -
Si amitta Si abire sino. i
Postremo eta ltal.z alia fin fine llaec secum l-luclio.
cratias agis haud male. ltal.z mi ringrazii daddovera
Socienno tum veteres sociemmm posuerunt pro socio
lnsidias dcm. narior dictio . pro eo quod essetz insidias simam
. foris crepuiL ianua strepitum edidit. lioc ex more Atbeniensium di
ctum est. quum enim apud illos fores aperirentur in viam frerso la riaia
ideo domo exiluri. ne quem forte praetereuntem laederentv crepitum
edcbant. vel manus collidendos vel ipsas fores percutiendm
Multo mcta-umam vox multo redundat.
Pide- fidem esse Ludit in verbis Plautus . quum aits Plgo censebam l
fidei maximam esse iidem
lissez ea sublevit os mihi peuissumet sit i
i i i - i
Mi subvenisset corvos. periissem miser. i l

Mmis hercle ego illum corvom1 ad me veniaL velim.

oni indicium feciL ut ego illice aliquid boni
llicamz nam quod edit. tam duim.-quam perduim tis
ltlunc1 hoc ubi abstrudamj cogito solum locum
Silvani lucus extra murum est avius.
crebro salicto oppletuSz ibi sumam locum
certum est. Silvano potius credam quam liide . t

Srnomws
liluge. euge1 di me salvom et servatum voluntl i il vo

lam illuc praecurram atque inscendam aliquam in arboremz

lnde obscrvabo egoq aurum ubi abstrudat senex.
quamquam hic manere me herus sese iusseraL
certum est1 malam rem potius quaeram cum lucro.

Subleoit os. os sublinere frequens apud Plautum occurritv pro eo quod

est decipere llaec autem dictio derivatur a genere ludi. quo dormientibus
ora pinguntuh lluiusce lusus exemplum habes apud virg. liclog. vl y in
qua pueros quosdam inducit qui nacti Silenum ebrium et dormientem in
antroy ei frontem et tempora sauguineis moris pingunL
Penissumen Syucope adverbii pcnitissime.
lllum con-om . ad me immitthl velim Plota syntaxin rariorem . pro eo
quod estz velim . corvus ad me veniat i
lllice. Archaism illi.
lit aliquid boni dicam Auimadvertenda est vox dicamy quae mirum in
modum confert ad avari tenacitatem significandam non cupit aliquid dare
corvol sed dicem uosz affinche io gliupossa dire alc-una buona
parola. -
i quod edit. tam duim. quam pcrduim quidquid dedero. perdam ltaliz
tanto datol tanto perduta vuimy perit-nimy arcb. demi perdam
Silvani Silvanusy deus habebatur praeses silvarum . pecorum et agrorum
Lucus avius. ltomotus a vial bosco fuori mana
lai-tra murum Supp. urbisz in suburbio
Sumam
lfugcyi a locum
graeco l-lligam locum semperlsignificaty rui interdum adiuncta
sim laetitiam
. est admiratio vel laus. lleic Strobilus sibi gratulatur de consilio invento.
tiu-gh cugcg nosz benep benissima
Malam rcm. ltlosz il mio malanna
 eo v
AtliliS lll. v StlliMA lll.

chommzsv susoM1A. ruannns

choumns
nixi tibiq mater-g iuxta rem mecum tenes
Super iluclionis filias nunc te obsecro
liesecroquea mater. quod dudum obsecraveramz
Pac mentionem cum avonculoy mater meal
honorum
Scis tute. facta velle me. quae tu velis a
lit istuc confido a fratre me inpetrassere.
lit cansa iusta estz siquidem ita est. ut praedicas.
ie eam conpressisse vinolentum virginem

lua-ta rem mecum tenet Aeque ac ego rem cognoscis in hac scena ab
avari anxietate nos aliquantisper revocat Plautus ad Lyconidem adolescen
tem. qui audiens. iam Phaedrae nuptias parari. ab liunomia matre petit.
ut colloquatur cum Megadoro avunculo. eique rem omnem aperiendo de
amica. eius nuptias impediat hoc autem diverbium inter Lyconidem et
minomiam habetur prope domum tiuclionis. ex qua mox Phaedrae puellae
eiulatus exaudientun Arrepta occasione . hic monendi sunt grammatici .
hanc particulam iuxta semper a Plauto usurpari tamquam adverbium. cui
saepe additur praepositio cum. et Pseud. m m tiis MiL il. z ves vltrin.
l. e. ieos Pers. il. i dig 1v. S. va
rc obsecro resccroqua nesecrare significats aliquem solvere religione
iurisiurandis ti acongiurm e ti sciolgo dal giuramcntoy che
poet anzi io ti aveva domandata nimirum Lyconides matrem ob
testatus erat. ne eorum. quae de l-luclionis filia olim narraverat. cum
avunculo mentionem facemL nunc vero audiens. illius nuptias mox fu
turastl matrem solvit a religione obsecrationis. eamque rogat. ut avunculo
omnia aperiat. Si cui vero minus arrideat haec interpretatio. ei licebit
aliam sequi namque rrame-rarov ponitur etiam pro eo quod est iterum ob
arc-rara trunc autem sensus Plautinus eritr io ti supplico 1 e uuova
mente ti scongiuro dicto1 che io ti aveva domandato.
Pac mentionem cum avuncula Loquere hac de re cum avunculo.
1ute. fu ipse.
l/clle me y elc. l-ln matrum ingeniuml quae liberis suis morem semper
gerere consueverunt.
lapetrasscra tApzzrxa-is pro eo quod esta me impetraturam esse.
fjt causa iuda cst. si quis forte miretur hanc matris benignitatem in
filium in re turpiy is . quaesol non ex nostrisy sed ex nomanorum mo- i
ribus rem aestimet
 .. m
chomnrs si .

ligoue ut te adversum mentiara mater meail .

Pnannnm

Perii1 mea nutrixtkobsecro te. uterum doletl ltl

lune Lucinav tuam tideml
chomnas ij ait . v
llem1 mater meav ff vl
libi rem potiorem videoz clamaL parturitu
y
sr . m
Plusomm

l hac intro meeumfgnate mi1 ad fratrem meumj

lit istuc1 quod me oras1 inpetratum ab eo auferam
lg iam sequor te. mater. v- Sed servom meum.
Strobilum miror1 ubi sit. quem ego me iusseram
flic opperiri. Sunc ego mecum cogitoz .
-Si mihi dat operam. me illi irasci iniuriam est lv
lbo intro. ubi de meo capite fiunt comitia
iri.-datur 1 u
x t o
Adcorsum te mentium fibi. vel apud te menliar.
Mea nutriæ llic fuit apud veteres mos. ut nutrices domi haberentur.
etiam quum puellae iam adolevissent. et omnia puellarum consilia facta
que cognoscerent nunc morem apertissime confirmat fabula Myrrhac apud
ovid Metamorph x. suo-sos
v luna LucimL lliana. quae partubus praeerah dicta Lucina. quod cius
opera partus in lucem prodirent craeci llithyiam vocabant ab nuuam oe
nioy quod invocata veniat A
nam fidem Supp. imploro. lin-yix v
fibi rem potiorem eidem licce tibi rom potiorem verbis meis. Sccoti
un fatto1che prava uua-i pia che lofmi-e parata quasi diceretz
non esse cur matrem multis argumentis doceat. se stuprasse liliam. quum
ipsa parturiens veritatem apertissime ostendatn
lit inpetratum ab eo ait/eram ut ab eo impetrem quod tu rogas.
Strobile mirmy ubi sit nescio ubi Strobilns sit et Prolongera L
tibi de meo capite fiunt comitia iocandi gratia haec dicuntura poeta.
pro vulgaris ubi de fama et salute mea agitun ln comitiis enim apud
nomanos agebatur de rebus gravissimis . quae pertinerent ad reipublicae
commodum et incolumitatem
 l
se . 1
Acrus11v. --scuM rv.
srnomnusj f

Picos-divitiis. qui aureus montis colunL

ngo selus superos nam istos reges ceteros
Memorare non volog hominum mendicabulaz
Plgo sum ille rex Pllilippus. o lepidum dieml
Mam ut dudum hinc abiiy multo adveni illnc priors a
Mnlloque prius me conlocavi in arboremg
lnde especlabamj ubi aurum abstrudebat senex
ubi ille abiiL ego me deorsum duco de arboreg
Scfodio aulam auri plenamg inde exeo. liloco
video se recipere senemlz me illic non videiz o m
Mam ego non me declinavi paulum extra viam. . v
Attatj eccum ipsuml lbo. hoc uti condam domum

Picos dioitiis. lnlerea dum Lyconides avunculi domum ingrediturl en

Slrobilum servum laetitia geslientem ob repertum liuclionis thesaurum.
Picosxaiunt fuisse veteres quosdam populos. quos poetae fabulati sunt. in
montibus hyperboreis aurum elfodere.
nominum mcndicabulm llomines mendicos. si cum me conferantun
ego sum ille mt Philippus. lntellige Pbilippum. Macedonum regem .
Alexandri patrem. qui maximis opibus abundabat veteres quum aliquem
opulentum vellent nominare. Philippum aut Aualumuut croesum reges
memorabant. notandum hic pronomen illep quod a komanis ipfarum fuit
usurpalumy quemadmodum apud ltalos llarticolo il. ligo sum ille rex
Philippus. nosz io sono iveramente il re lviilippa
o lepidum dieml biem fortunatuml v
Puco mc deorsum de arbore Pro vulgariz descendo ex arbore.
Slom forma contractu verborum e locm pro adverbio posita. quae idem
valet ac statim . confestimg haud aliter atque apud Sraecos animam
lllic non videL llle me non videL -
hion paulum me declinaci elc. Multum recessi a via.
1bo. hoc uti caudam haec ait Strobilus dsurtxah indicando videlicet au
lam quam gestareL
 r - i i ea
ictus tv. - scssA vf

sucua

Periil interiil occidit quo cui-rami quo non curramfl lene. tenet
ouemii quisi Plescim nil video. caecus eo. atque equidem1 quo eam
Aut ubi sim aut qui sima nequeo cum animo certum investigare
obsecro vos egoy mihi auxilio tororobtestorli sitis j et bominem
llemonstretisj qui eam abstuleritl
quid esti quid ridetisi liovi omnisz scioq fores esse hic conplurisq
qui vestitu et creta occultent sc. atque sedenta quasi sint frugil
Perii.l interiil etc. Avarus paullo post quam in luco Silvani aulam ab
struserat. thesauri anxietate laborans. illuc rediit. ut inviseretmum omnia
salva essent. Sed praeter opinionem animadvertih aulam sibi fuisse sur
reptamg ac propterea veluti amens currensquo vociferatun exclamat periti
inter-iii occidil quae dicendi ratio perfamiliaris est Plauto et 1erentio.
quotiescumque loquentem aliquem inducunt spe omni deiectumg
fene y tenel list clamor insequentis furem 1 et quemque obvium collo
quentis. .. i
quemi quid Subiut. quemnam teneoi quis surripuitl
certum incestigara nequeo certo scire.
quid estf quid ridetisf uaec verba convertit avarus ad spectatoresy pro
pterea quod omnesl uti lit. illius animi perturbationem riderent.
Mwi omnia l/i coaosco tutti
oui restitit et ereta eten m sensum huiusce dictionis penitus assequamun
nonnulla sunt praemittenda . quae pertinent ad komanorum mores llo
rum vestis erattoga ex lana albag sed qui honores et magistratus pete
rent. album illum togae colorem in splendorem redigebanty addita creta
apud fulloncs i quorum id erat artificium. isque color togae candidus di
cebaturg quique toga illa crelata et candida essent induti t eandidati ap
pellabantun Pcrs. SaL v. 111g lus habet ille sui palpol quem ducit hian
tem ceelata ambitioz lamvcro huiusmodi candidati gquo facilius honores
impetrarenti miram speciem probitatisy continentiae-et industriae prae se
ferebanL uinc iam cuique patet . quid sibi evelit iluclio quum aitc Scio.
fures esse bic complures. qui occultent se vestitu et cretag nimirum scio.
complures hic essel qui improbi sunty etiamsi induuntur toga cretatal et
prae se ferant speciem integritatis. quemadmodum facere consueverunt
candidath magistratus petentes l-lrit igitur ilalices che si nascondono
sotto candida enim e se ne stanno qui cedendoy came se
fossero uomini dabbene. quae verba avariy mente deturbatil cavcac
risus excitant
 lll .
. quid ais tuil tibi credere certum cslx nam esse bonum e voltu i

cognosco -
llem. nemo habet horum il -. occidistil - llic igitur1 quis habeatl
r MescisiP
lleu me miseruml misere periit ltl
Male perditula pessume voruatus eos
lantum gemiti et malae moestitiai hic dies mihi obtulit
Pamem et pauperieml perditissumus omnium ego sunt in terret
nam quid mi opust vitaj qui tantum perdidi aurig
quod custodivi seduloit ligomet me frudavi
Animumque meum tieniumque meuml
Plunc eo alii laetiticanturs meo malo et damnol Pali nequeat

quid ais tuP ex abrupto ad alium sibi forte oblatum se convertit liu
clio . dicens. velle se ei tiderey quod bonum e vultu eum cognoscaL
lvemo habet horumfl quasi hic respondisset l-luclioui . neminem horum
habere aulaml occidistil exclamatz mi hai morto l
Male pcrditut valde perditusq
Pessumc ornatus co. Pessime ornatns sum Sono ridotto a pessimo
partita i
Prudavi denium mcuml etc. tienius erat deus. in cuius tutela quisque
natus erat et vivebat. lamvero diem natalem. cenio sacrum. amplioribus
epulis oelebrare solebant nomani llinc factum estl ut gcnius usurpatur
pro appetitu epularum. gula. llinc gcnio indutgcrc. darsi bel temp o.
llinc parasiti genium suum vocabant illum a quo saepe vocabantur ad
coenam llinc december mensis dicebatur acceptus gcniisl quod illo mense
erant Saturnalia. et crebra convivia. llinc demum gcnium habcre diceba
tur qui splendide et laute vivebat. l-l contrario genium fraudarey qui ue
cessaria naturae negabat fraudavi centum etc. nosz mi toglieva dalla
bacca i bocconi. mi negava il necessaria
jvunc alii eo taeti/icantur. Alii gaudent avaritia mea.
Pati ncquea nequeo durare. vivere lu toto hoc l-luclionis soliloquio
adeo morata est oratio . tamque avaro conveniensy ut nihil omnino ve
rius . nihil aptius tingi a poeta aut excogitari possiL
l
 - - i e b ies
-. bicrus rv. - sonus vii
unco-xian . eccua -

chomoss i
quinam homo hic ante aedis nostras ciulans conqueritur moerenstl
At hic quidem liuclio est. utfopinon - oppido ego interiit palam
v x est rosc
Scit peperisse iam. ut ego opinor.- filiam suam. nunc mi incer
. v tum esL
Abeam an maneam. an adeam au fugianL ouidiagam1 edepol nescio

in hac scena comieo illo artificio utitur Plautusjquod ad conciliandam

fabulae attentionem . atque exhilarandos animos potissimumconfert lAu
glpoilzv Sraeci vocautq ambiguum Latiniy nos equivoco appellamus quod
quidem artificium in eo positum est. ut duae personae ita colloquentes
inducuntun ut unius verba ab altcra lin aliam plane sententiam detor
queantun atque omnes exspectabant. lix hoc diverbii genere salsnm illud
ridiculum existih quod risum spectatorum maxime movet lta. ad hunc
locum quod attinet. quum Lyconides Pluclionem esset conspicatus. dc
infortunio suo insolabiliter dolentem.. arbitratun avari dolorem proficisci
ex stupro. quod ipse Phaedrae eius filiae intulisset. quare ad liuclionem
accedens. studet se se apud eum purgare de perpetralo flagitia Sed liu
clio. Lyconidis verba aliter omnino interpretalus. adolescentem reum ha
bet surrepti thesauri. ilinc ambo diversi abeuntesy ea in medium adfe
runt . quae audientium hilaritatem praesertim excutianL qua quidem in
re notanda est praesertim poetae virtusy qui episodium Phaedrae deamatae
et parturientis tam artificiose tabulae adtexuih ut ad praecipuum compe
diae argumentum rectius explicandum . hoc est ad avari anxietatem ma
gis magisque depingendam amice coninret. . . v
malam conqucritur. Alta voce plorans conqueritur. verbum ciulare pro
fectum dicunt ab interiectione hci. quae dolorem significah llinc fit. ut
nonnulli scriptum vellent cum aspiratione. v
oppida Multumy omnino. vetustior voxr poetis comicis familiaris Sunt
qui putcnts hoc adverbium manasse ex sermone inter se colloquentium
quantam quisque frugem faceret. quumque vellent multitudinem significaret
eiebantz quantum vcl oppido satis esset nosz tanto che baatcrebbe
per una cittaailinc oppido coeptum est usurpari pro eo quod est mul
tum. verum huiusce rei fides penes auctores sit. fiquidem varroni ille
ling. lat. iv. am et Lindemanno assentiorgtestantibusy oppidum significare
firmum1 unde oppido pro eo quod est firmitcn valida llauc autem fir
mitatis notionem ad quamlibet rem magnam et gravem posse referrL satis
abunde ostendunt adverbia valde et fortiær.. g v r
An adeam An cum illo colloquan r - -
x
gfi
o - r liucuo
quis homo hic loquituril
. chommzs r- .
ligo sum miser. .
. tionum
lmo ego sum et misere perditus. s
quoi mala tanta moestitudoque obtigiL
n chomnss
Animo bono es.
- a . Plucue
eum obsecroa pacto esse possum il
- - t chomnss.
. . quia istuc facinuquuod tuom
Sollicitat animum. id ego feci et fateor.
Plucuo r
quid ego ex te audioil
- . choivmas
Pol id. quod verumlesL
i liucmo .

quid ego de tecli adulescensa merui malig

quamobrem ita faceres. meque meosque perditum ires liberosiP m
chomnss y
neus inpulsor mihi fuitg is me ad illam inlexit
lzlucLLo .
. . v quomodoil
Licosmss - . z
Pateon me peccavisse. et me culpam conmeritum sciog
lmo ego cum et misere perditusz uinctincipit dpplpollay qua Suclio moe
stitiam suam repetit a surrepto thesaurog Lyoonides vero a suo tlagilio.
ouia istuc facinus. eta crescit gradatim ambiguum. quo fit ut specta
tores intenti et solliciti exspectenty quo res tandem evadat
Pcrditum iras libcros. lioc nomine libr-ri utuntur Latini vel quum de
uno tantum filio aut lilia sermo sit Praeterea liber-orum appellatione con
tinentur etiam nepotes et pronepoles.
velis inpulson intellige cupidinem. a quo impulsus fuit ad puellae a
Amorem. vel etiam nacchumg nam vinolentus erat
Pulpam conmcrilum - tlommrrro et commerror fere in malam partem
 p er
ld adeo te oratum advenio. ut animo aequo ignoscas mihi i
liucuo .
lcur id ausus facere ut idy quod tuom inouvessen tangeresfP
chomnns t .
quid vis tieriii Pactum est illudz fieri infectum non potest ts
lleos voluisse credoz nam ni vellentq non tiereL scio. i

p liucuo
At ego deos credo voluisse. ut apud me te in nervo eniceml
chomnes
ille istuc dixist
t Sucuo
quid tibi ergo meam me invito tactio est it
chomnss
quia vini vitioque amoris feci
i flauum
. liomo audacissume. v
cum islaein1 te oratione huc ad me adire ausuma inpudensil ab
nam si istuc ius est. ut tu istuc excuSare possies.
Luce claro deripiamus aurum matronis palamg
t limul-f r . v

accipiuntur uLatinis pro eojquod est admi-tim committa ovid. Past l.

ossa quid bos . quid placidae commeruiatic ovesP ne
Animo aequo. benignav benevolo. .
1angeres. lin ambiguum ingeniose positum a poem namque tango et
furari interdum signiticut et rem habere cum muliere.
Matronam nullam ego langa
gerat-su l. . ii sosv
gis-m w a p
veos voluisse credo. Privola sese purgantis-verba. qui culpam suam in
deos confert. quod tamen in hoc loco salse ponitur a poeta-fortium e
nim ad caveae risumf i v i
ln nervo te enicem nervus saepe ponitur pro vinculis et compedibus .
quibus improbi servil vel obaerati. vel fures apud homanos constringe
bantur. si v eau x
lug tala
nimia Syna vixeris 1 i .. s
Meaml tacito esit Ambiguum positum in pronomipe meam et in vooe
tactia llaec enim Suclio ad iollam referti Lyconides vero ad puellam
l/ini surripuisse.
aulam vitioque amoris feci
ut ei hclio haec
suppeteret audiens.
pecunia l quamexistimat.
in vganeisLyconidem
et scortis
i ut r iimili-fiiv
absnmeret. -- s . w
macth lstanel ung urle iuv- w v viter - if fagitta-iu
lucet clara Lux. quum diem signiticat. a veteribus interdum usurpatur
in musenlino generea eiir/rr si s 1 ywva xir-im fili
l v n v - i v
m
 SS t
Post idj si prehensi simus. excusemusz ebrios
ilos fecisse amoris causa Mimis vile est vinum atque amor.
Si ebrio atque amauti inpune facerea quod lubeat. licet iii
chomnns
eum tibi ultro supplicatum venio ob stultitiam meam
liucuo
iion mi homines placenty qui. quando male feceruntq purgitant
in illam scihas non tuam esse z- non attactum oportuit
i / chomuss v
lirgo quia sum tangere ausus. haud causificor1 quin eam
Plgo habeam potissumum
liucua
luna habeas me invito meami ao
chosmss
llaud te invito postulog sed meam esse oportere arbitror.
ouin meam invenies. inquama illanc esse oportere. liuclio
i v llslucmo
iam quidem hercle te ad praetorem rapiam. et tibi scribam dicam. i

Si prehemi simus - Prehendere et deprehendere pertinent proprie ad

fures. qui in ipso actu opprimuntmy ut neque fugerel neque inticiari -
possint Plesz se saremo colti in sul fatto.
Mmis vile. vile est quod parvo pretio emitur. vel quod est contem
nendumx
ilaud eausifieon causas in medium non atieroi ne ipsam habcam non
recuso quin eam habeam ltaliz non addueo pretesti per non te
nermela com-e mia.
funt habeas etei Pro futuros habebis nos eleganter utimur infinitoz
fu averla mat mio gradoP .
Meam esse oportere arbitror. ftomanis legibus cautum erat. ut qui ci
vem romanam vitiasset. eam indotatam ducereu nisi vellet capitis accusari.
lnveniea intelliges quum videlicet cognoveris. illam iam ex me pe
perisse.
fe ad praetorem rapiam Minus proprie utitur hac dictione Plautus. lit
fortasse non sine causag ut perturbatum videlicet lauclionis animum signi
rticeL Aio minus propriez namque ex legibus xll trabularum licebat du
cere ad praetorem. non rapere rtiunc solum homini licebat raperet et
invitum ducere aliquem ad praetoremr quum ille iam antestatus essetg
hoc est testibus iam usus fuisset . qui eius vocationem in ius possent a
pud praetorem confirmare t 1
Srribam dicam ludicialis loculio. graeco fonte profecta degauv eum i
 nisi refersl v i chomons

quid tibi ego referam fl

Plucua
quod subripuisti meum
- chonmm
Subripui ego tuomiP llndeil aut quid id estiP
- lilucua
lta te amabit lupiten as
lll tu nescisl
chomnns
Misi quidem tu mihi. quid quaerasv dixeris
Such
Aulam auri. inquam te reposco. quam tu confessus mihi
le abstulissa i
chonmns
neque edepol ego dixij neque feci
. liucuo
Megasil
chonmns
Pernego immor nam neque ego aurum. neque isthaec aula quae
t siety
Scio1 nec novi.
lSucLlo
lllam. ex Silvani luco. quam abstuleras. cedol ao .
l. refert dimidiam tecum potius partem dividam .-z ei
l

scribere dicam idem valet atque actionem intentare. nosz ti muovero

una lita
quod subripuisti meum liacc tandem verba finem faciunt ny suppougg
qua hactenus poeta est usus. ut spectatores laetificat-ct - i
lla te amabit lupiterl vox imprecantis
Pcrnega Particula per vim augetg quasi dixissetz prorsus nego.
bimidiam partem die-idan fc ne clara la matth billeruut latine inter
se voces dimidiatus et dimidius. nimirum dimidiatus dicitur de re aliqua
in duas partes divisaa utiz pirum dimidiatum. una pura divisa in dua
parti bimidius vero de parte altera rei ipsiusy bifariam divisae ltaz
pirum .dimidium. la mcta di una porta Paucis.. dimidiatusl idem
 i oo .
rllametsi fur mihi cs1 molestus non oro furi. la rcferl
t Lmomons
Sanus tu non est qui furem me vocesz ego tej liluclio.
Alia de re rescivisse ceusuigquae ad me attineL
inis
Magna. quam ego tecum otiose. si otium esta cupio loqui.
liucuo
hic bona fidei tu id aurum non subripuistiP
- i i - Lmomnes 1
nono
. flucuo
illico scis quis id abstuleritiP
Lycoumns
lstuc quoque bona.
Plucuo
Atque si scies.
quis id abstulerit1 mi indicassisii i
chomons
i Paciamn
liocmo i i
. neque partem tibi
Ab eo. quiqui est1 indipisces. neque-furem excipiesiP

i ferme valet ac divisus. et utramque rei partem significatg dimidius uuam

tantum partem Praeferea optimi quiqne scriptores vocem dimidius fere
coniungunt cum voce pars. ita ut elegantius scribatur dimidia pars libri.
quam dimidius libera
Alia de re rcscivixse eta Ad verbum rescisco quod attinetl omnino au
diendus A. celliusy PiocL Attic. lL ne Ait enimz verbum rcscirc vim habet
v propriam quandam. non ex communi significatione ceterorum verborumy
quibus eadem particula re imponiturg neque ut meam-ibidem1 rcitgere. re
stituere dicimusl itidem rescire. nimirum rescire non significat aliquid
rursus scire. sed is dicitur proprie rescire. qui factum aliquod occultius.
vel iuopinatum insperatumque cognoscit liinc proprie Plautusz te resci
visse alia de re. hoc est le cognovisse Phaiedrae filiae flagitium. quod
occultum erat
bic bona gida Sincere. i -
lsiuc quoque bomL Subaud. istuc quoque dico bona fide.
lndipisceæ Assequeris. capies. Alii leguntz inde pelea
p Mequc furem excipiesP wlfwciperc hic idem valet ac recipcre. . etiara
ltaliz mi nasconderai il ladrof s
 chouinesf .
. . ltag
i quid si eum - ducum
v- i . .
. i i v chomoas.
lum me faciaL quod volt. magnus lupiter. se

nudum -
Sat habeo Age nunc. loqueie quod vis.
chomnss .
i . t - Si me novisti minus1
Senere qui sim gnatuSz bic mihivest Megadorus avonculosz
Meus fuit pater Antimachusg ego vocor Lyconidesg
Mater est lilunomia t

- liucuo . x i . .
Movi genusz nunc. quid vis. id volo p
Plosciere i . . x i
1 - li chomnss 1 .
l nam
lix-ute frigi i t i incidens
i i tu habes . 1.
lino eccillam domi i . Lss

.. v.
actfus - v
.t.ql Mh..
iri.tj..l
l.l t

fum me fac-ian ete Pro vulgarii rrum me lupiten omnipotens puniat -

Si me novisti minus. Adverbium comparativum minus ponitur saepe pro
particula negativa novi. maxime in formula conditionalitai minim notan
dum tamenl hoc adverbio quidpiam minus significari quam negatione
non siquidem coercetur negatio comparatione. quae subauditurz ex. ign
minus quam doceL quare si me novisti minus-1 idem est ac si me non satis
novisti nosr Se non mi conosci abbastanzm ceterum Lycouidesg
lenita aliquantulumi iluclionis perturbatione. Phaedram sibi lsponsam tan
dem petit ab liucliona i i un . .A . .
cmlun Perfamiliaris est Plauto haec vox . squae perrarooccurrit apud
horatium . nunquam ferme apud reliquos optimae notae scriptores qua
propter haud absurde hunc dixerislidiotismum popularem
me mihi eta quispiamifortasse qnaerat . cur Lyconides utatur prono
miue demonstrativo hici quum Megadorus illic non adesset nesponsum
in promtu est nempe haec verba profert Lyconides idigitum intendendo
in proximasMegadori aedesi quasi diceretz mihi est-avunculus Megado-c- .
rus. qui hiecommontun at iri-c eum auy-l vil-h .
lix te filiam Supp. natam. . v .
 tuæ - t
chomnns
liam tu despondisti. opinor-1 avonculo meo.
. necnon
i omnem rem tenes
chomnzs
ls me nunc renuntiare repudium iussit tibi.
limum
ltepudium rebus paratis. exornatis nuptiisiP
lit illunc dt inmortales omnes deaeque. quantum est. perduint1
onem propter hodie auri tantum perdidi1 infelix. miseri
chomnns
bono animo esl benedicel liunc1 quae res tibi et gnatae tuae
bene feliciterque vortat. . . . lta di faxinh inquito
Sucho
lta di faciantt
chomnss
lit mihi ita di faciantl Audi nunc iam.
oni homo culpam admisit in se1 nullust tam parvi pretL
ouom pudeL quom purgat seses nunc te obtestor. liuclioa
limuntiare repudium ltepudium renuntiare vel remittere est cum de
sponsa futurum matrimonium dirimerez rompere ipatti stretti-colla
fidanzatm quare ditfert repudium a dicor-tia lllud reuuntiatur sponsaeg
e hoc tit cum uxore. Ad uxorem vero quod attinet. non dicimus remittere
repudium. sed nuntium remitterm vel etiam absolnte repudium llinc
translate nuntium remittere usurpatur de quacumque re quam deserimusg
uti nuntium remittere studils. virtuti. amori. etc. Praeterea alia fuit apud
ltomnnos repudit formulay alia divortii. quum enim repudium sponsae
renuntiarenh aiebantz conditione tua non uton ltaLr non accetto piu
il tuo partita tibi vero nuntium uxori remitterentz res tuas tibi ha
beto . vel res tuas tibi agito.
beatequel quantum est. Pro vulgariz deae quotquot sunt Sic catullus.
carm. nl. iz quantum est hominum venustiorum. v
lnfetiarra miseri huiusmodi synonyma saepe usurpat Plautus . ut pertur
lbatum avari animum depingat
benediccl lApxumas pro benedic. llio vero benedicere est bona verba di
cere . idest boni ominisg quod craecis est stemum
quae res tibi eta Solemnis formulal qua utebamur ltomani quotiescum
que aliquid gravius esset faciendum vel publice. vel privatim.
culpam admisit in se. lilegantery pro eo quod est peccavit.
Mmc teadobteston
transitus ln narrationibus commode per particulam nunc
aliam rem. l tit
i p t t . los
Si quid ego erga tedvinprudens peccavi aut gualam tuam. . -
lll mi ignoscasy eamque uxorem mihi des. ut legesiubent
llgo me iniuriam fecisse filiae fateor luae. i i

cereris vigiliis1 per vinum atque inpulsu adulescentiae

. lhich v
llei mihi. quodrfaeinus ex ted audioil
levcomnss
1 cur eiulas. . vo
quem ego avom feci-iam ul esses filiai in nuptiisiP .
Plam tua gnato peperit deeumo mense post tuuinerum capejz
Pla re repudium remisit avonculus causa mea .
l introz exquire. sime ita ut ego praedice
Sucue
Perii oppidol 1
lta mihi ad malum malae res plurimae se
lbo introi utq quid huius reii sit1 sciam adglutinant . va t

chomnns
lam te sequana
llaec propemodum iam esse in vadum salutis res videtur.
Munc servom esse ubi dicam meum Strobiluma non reperioz
Msi etiam hie opperiar tamen paulisperg postea intro

lit leges iubcnt lloc pertinet ad ea. quae supra iam memoravig legibus .
indotatam ducere.
nempe sanctum fuisse. ut si quis civem romanam. . vitiassetl teneretur eam t

lniuriam fecisse filiae Stupmm filiae intulisse

Per vinum num ebrius essem.
quem ego avem feci. Supervacaneum puto iocnm notare. qui hoc Lyco
nidis responsum commendatj quique risui comico insewitg aliud enim
dicitur atque illud quod audientes exspectabant i b- -
lvumcrum cape. numera menses. qui eflluxerunt a cereris vigiliis. seu ji Ln
a lllhesmophoriis v . -
Sc adglutinant. Accedunt bf . v id .
ln vadum salutis rcs eta vadum locus est in mari aut flumine. ubi
aqua brevis sit. et pedibus transiri possit quare translata res est in fado
idem valet ac sum in tuta Sono in salva liisce aliisque id genus trans
lationibus prae reliquis scriptoribus saepe utuntur comici poetam quo pro
pius ad familiarem dicendi rationem accedanL illud enim est verissima
dictum . plures tropos pronuntiari a muliercula in foro. quam ab oratore
in rostris. t
i oi i 1 . a 1
llunc sulbsequarzv nunc interim spacium ei dabo exquaerendi ao
Meum factum ex guatae pedisequa nulrice anuz ea rem noviL

f AclllS ll-SSSMA vlL

kaolllLllS . chomuas

. Smonlws
liii immortales1 quibus et quantis me donatis gaudiisi
quadrilibrem aulam auro onuslam habeoz quis me est ditioril
quis me Atheuis nunc mage quisquam est homo. quoi di sint
v propiliiil
Lycomnss
icerto enim ego vocem hic loquenlis modo me audire visus sum.
SmouiLus
llem .
lierum ego adspicio meumSP
chommzs
Strobilum video ego huuc. servom meumP s
. Smomws
ipsus esu .
a t .y chommzs
llaud alius esu i ..
Smomws
congredian

Pedisequa. Serva quae dominum extra aedes comitatum

nii immortalesy etc. ln hac scena Strobilus servus spectatur domo ad
veniens 1 ubi aulam absconderah et secum ipse loquensg
Alhenis. ubi tingit polita fabulam doceri
certo enim ldem significat quod enimvero i et graviorem habet affir
mandi vim. quam simplex particula certa cn Amph. l. 1. vsg Asin. nl. S. SAL
ilion-em mc audire visus sum Animadverte . lecton casum quartum me
a communi latinas syntaxis regula abhorrentem
lpsus eatl Sosz d dessa
Pongredian colloquan
 1on
lmlomnas .
. p 1 i n coutollam gradum .
xci-edo ego illum1 ul iussL completa-anum adiisscg huius nutricem
. i - r o . . virginis
w SruomLus. v s i -
quia ego illi me invenisse dico hanc praedam atque eloquorP
lgitur orabo. ut manu mc mitlaL lbo atque cloquar v
lleperi . . . . i g
- chomocs e -. z
quid rcpcristiitffzzt i l

. iSmouiLus . i
i i i i i . ilium quod pueri clamitaut . lo
lu faba se rcpcrisse i - -. v . -

contollam gradum Ad cum appropinquabm -

quin dico atque eloquorl Pcrcke non gli scopro e gli raccontoP-r
lgitur orabo. Ponimus igitun quum ex rebus ante dictis aut cogitans
quidpiam colligimus At eaepe in colloquiis . brevitatis causa. pars prior
argumentationis omittitur. quo faot/ov igitur inservit aflirmatienh atque
idem ferme sonat ac- profccto . sana - igitur arabo1 ut manu mc miuaL
nosz SL lo prcgherd a darmi ta libertiL llaud aliter apud rrul
lium fhe rep. l. SSL quum Scipio dixissetz quia tu igitur concedis idem
in republica . singulorum dominatus . si modo iusti sinu esse optimam
Laelius rcspondetz Adducor igitur ut propemodum assenlian ltal.z Sl.
quasi mlinduco ad accomentira iiz vil
lit manu me mittat. Apud llomanos olim moribus fuit receptum. ut
servus interdum cum domino quasi pacisceretur in certum pretium. quod
si exsolvisseti liber esseL ld autem pretium erat vel ex peculio servi. vel
ex lucro adventitio. qua de re legimus apud rlfullium cPhilipp. vuL ff.j.
raro apud ltomanos evenisse. ut captivip si frugi ct diligentes essentv ultra
quinquennium servitutem patereutun Manu autem mini servus dicebaturv
quum dominus aut caput eius servi aut manum tenena. coram praetore
dicebatz llunc hominem liberum esse volo . eumque manu emittebatp
ilion quod pueri clamitant eta victio est proverbialis. qua utehantur
nomani in illos . qui res nullius momenti a se inventas v tamquam raras/
ostentabanL quare quum Strobilus velit significare. se nequetparvam rcm.
neque levem reperisse. ait. se invenisse aliquid maius.. quam quod pueri
clamitant se reperisse in faha. Proverbialem hanc locutiouem dicunt ex
eo esse profectam. quod pueri romani solerent iu fabisrvermiculum quae
rere . quem Midam appellabantg quo invento . ut puerorum est. exsulta
bant. et veluti triumphum agebaut. perinde ac si rem aliquam pretiosam
reperissent i quippe/pia .
me tv
l i. . -
 me i
chomess
1 lamne itemg ut solesv
Smomtts t deludistf
l
llcre. manes eloquar iamz ausculta. y
chomnss.
Age ergo. loquere
Srnosiws .. v
m lteperi hodiey
llerev divitias nimias. . i . . .
moniam
llbiuam ill . .
l Srnomnus . t - . c t

. - t i - quadrililM-em1
. chomnesinquamy
i aulam auri plenaml

. . ouodego
- facinus i audio ex Smomws
tediP i . t
lluclioni huic seni subripui
chomnes . .
llbi id est aurumiP
1 Srnomws
ln arca apud mes nunc volo me cmitti manu. a

choumas
ligoue te mauud emittam. scelerum cumulatissumeil
SmomLus 1 .
Abia herel scio. quam rem gerasl lepide hercle animum tuom
t i v tentavil

Sloquar iam. Saepe iam usurpatur de re proxime futural et de tem

pore instante. pro eo quod est morti statim. tandem sic llorat od. l.
i ma lam te premet noxg vltibulL l. t.-1oz iam veniet tenebris mors ad
operta caputg virg. Aen. 1v. soez lam mare turbari trabibusuluvidebis
A-rca. Saepe ponitur pro receptaculo nummornm c assa. scr-igna
Abi. vox indignantia v
Scioy quam rem gerasl Scio quidnam propositi habeasl ltaliz conosco
lakAnimumtuom
tua intcnzionel r ho fatio tpruooa
tmtavi. Animi tui periculum feci. nosz i

delllanimo tuo. Pestive omnino in hac scena Strobilum inducit poeta

primo fatentem factum . postea vero ncgantemg unde salsum diverbium
 toi
lantv ut oriperes. adparabasz quid iaceies.. si mperissom-P
- Lvdomnns t i
iion potes probasse-nugas. lj redde aurumt
Sraonlws
lieddam ego aurum
o v chommzs
lieddea inquamz huiic ut reddatun
. i SruonlLus .1
t Atundocf s .
i chomnss . i -

asf quod modo tassus es eo

lisse in arca i
. SruomLusg
Solco hercle ego garrire nugass ita loquor.
l.rcamnsc.
k. At scinirquomodoi
. Sruoniws
vel enica herclel hinc nunquam a me feresl
in
existit inter horum et servum. lix hoc autem diverbio improbum servorum
ingenium apparet. n t- .. i
Mm potes probasae nugas. ltal.z hion puoi darmeno ad intendere
quod modo fauus cs. Particuia modo indicat tempus tam proximum. ut
ferme pro praesenti haberi possit. host pur dianzzl rh
Mmquam a me forcsl ilie finis est Plautinorum verborum namque
temporis iniurial extrema pars intercidit huius tabulae . in qua complu
rium personarum mores graphice expressit poeta in his recensendi prae
sertim mores hominis avaril qui perpetuis anxietatibus et curis torqueturg
mores servorum improborum. rapacium. mendaciumg mores caclibisl qui
multus est in enumerandis malis. quibus viri ob uxores afiiictari consue
verunt. llinc autem satis perspicuum arbitrors quaenam sit Piautinae co
mocdiae indoles1 quaenam Sarsinatis scribendi ratio. ubi nativus ille
candor praesertim elucot. quo noster ceteros scriptores romanos longe
videtur superesse . - t .
quae desiderantur ex hac eomocdia supplevit/tumulos conuus vacuusp
ilononiensis olim professar. et aequalis impp. Sigismnndi et Priderici ul
Aug. . qui versibus centum duobus et viginti docet quemadmodum Lyco
uidesl promissa libertate. aurum a Strobilo servo extorsoritg quod aurum
una cum Phaedra filia avarus liuclio tandem cedit Lyconidi quamquam
vero codms tirceus Plaulinum colorem sollerter est imitatus g- attamen
i ab eius supplemento illustranda mihi planc abstinendum putavi
vsi os i . i i i v a
t -i - f .- quod-imlrlmbzlai b
k i LreeMni-zsf- v
i - d laverat/li
velis1 nolisl quin te quadrupedem stri-mares
liit herniosos testes ad trabem tibi
btivellam appensol Sed cur in fauces moror
lla-ius scelesti rueref/ et animam protinus .
cur non compello facere iter praeposterumP . - s
llase an nonP l il

baba a. SraomLus..
v i i

. Lmosmes
nos ut nunci mm olim1 vola
Srnomujs
llo iamz sed me animam rem-pers siquis1 te rogo v
A/ta ahl quidy ut demy poscisq her-eft . i

chomnas
lilescis scelusP
lit aurinegarea
Autles plenamquam
quadrilibrem
te dixistiautem
modo mihi 1 1 gi l te
AbripuisseP heiaa iam ubi nunc lorariiP . i n . i
. Srnomws g .
llere1 audi pauca v . A 1 xq - . v .
i i 1 chomnssf i v i - i -
Mm audia-meiif / .
littusi heasl i i .
i Lonnius
quid estfP in i
v . chomimsy
Parari- ego catenas vola
SrnomLus.
Audi1 qaaesol post me ligari iusseris
omittam libet .v 1
chomnss f
Audioz sed rem eæpedias ocius i i m
 ioo .
v SmomLus.
Si me torqueri iusseris ad necem vide.
quid cousequures primum scrvi eæiti-um habes g
Peim quod coucupisccsa ferre non potes
At si me dulcis libertatis praemia . it
nudum ao
Potitus. captassesa iamdudum
omnes Aratura parit votis fores
liberostL-rul in

lit anmes liberlati natura studcuL

omni malo1 omni exitiov peior servituss
ft quem odit lupiten servom hunc primum faciL
- Lmommzs
ivon stulte loqueris . ut
Smouiws

Audi reliqua nunc iams

renaces nimium dominos nostra aetas tulit.
ouos 11arpagones. llarpyias et famulos
voi-are soleo1 in opibus magnis pauperes1
lit sitibuudos in medio oceani gurgite
lllullae illis sunt satis divite-act non Midae1 i
lvon croesig non omnis Persarum copia
liæplere illorum tartaream ingluviem potesL
luique domini servis utuutur suis.
. m servi inique dominis nunc parent Suisr
Sic neutrubi mv fieri quod iustum foreL ss
Peuum. popiuas1 cellas promptuarias
occludunt mille clavibus parci senes1
quae viæ legitimis uatis concedi volunt.
Serui fumma uerszjielles 1 callidi . ix
occlusa mille clavibus sibi reserant1 . ao
Purlimque ruptanL cousunumla ligurriuut1
centena nunquam furto dict-ari crucem nisi
Sic servitutem-servi ulcisc-untur mali z .æ
qm

llisu ioci-sana Sic ergo concluiio1 quod

Servos fideles liberalitas facit . i lis
ind
i il 1 o
chouloes
liecte quidem tug sed non paucis1 ut mihi
Pollicitus. verum si te facio liberumv
lieddes quod cupioP
Sraomws
lieddmm sed testes volo
Adsint. lit/nosces1 here1 parum credo tibi
1 chommzs i
Lrt lubetg adsint vel centumg iam nihil morum . eo

SmomLus
Megadore. et lu1 dianam-ia1 adeste1 precor1 si libetl
limitel perfecta re meæ redibitis
Muoanouus
qui nos vocatP hem1 Lyconide
liluuoms . 1
11em. Strobile. quid eslP
Loquimini
chonmus
list breve quid
Maesnonus
quid id estP
Srnomws
vos testes voce
Si quadrilibrem aulam auri plenam huc adfero i ss
lit trado Lycolnidue1 Lyconides manu
Miltih iubetque iuris esse me mei
ltani spondesP
chomues
Spondeo.
SmomLus
lamne audivistis hoc.
quod dixitP
Mamnonvs
Audivimus
 il ll
Srnomws
lfnim iura per lovem.
chomnss
llem. quo reductus alieno ego iam sum malal
lvi-mis procax es. quod iubet fadam tamen
. SrnoiuLus i
neas tu. nostra aclas non multum pdei gcritz
fabulae notanlur g adsunt testes duodecim g
rempus locuquue scribit actuariusz f
famen invenitur rbetori qui factum neget os
chommzs
Sed me cito expedi. sis. Srnomws

nam silicem tibi

chommzs
Si ego te sciens fallani1 ita me eiiciat biespiler
lionis . salva urbe et arce. ut ego hunc lapidem Satinl
iam feci tibiP i -
SinomLus
Salis. lituil-egotichomnns
aur-um apporlem a eo.

l Pegaseo gradu. et voi-ans viam redi ro

-/.-v
lr- vy
. jj
1
l
chomnas. srnoeiLus. MiSAbole teuqum aucmo

chomoes
grave est homini prudenli morologus nimis
Servusa qui sapere se plus voll hero sua
Abeat hic Strobilus in malam liber crucem
Modo mihi apporlet aulam auro puro gravem
l/t lfuclionem socerum ea luctu retro/iam
Ad kilarilatema et mihi conciliem /iliam.
iic compressu- meo novam puerperam
ne
Sed ecce redit onustus Strobilus l/t reor-1
Apportat aulam lt certe est auta. quam gerit
Sraomws
Lycom-de1 porta inventum promissum tibL io
Aulam auri quadrilibrem illum serus fuiP
homines
lvempa o df immortalem quid iidem aut quid habeo fl
Plusrseæcentos P/tilqapeos ter et quater
Sed evocemus Suctionem protinus
o iue-tim Sucliol s
Msusnonus
iucliuat Sucliol

liuouou
ram-d estP
chomnns
ltescende ad nos.- nam di te servatum volunt t
ilabemus aulam. i

liucLlo
llabetisne 1 an deluditis P
chomnss
llabemus. inquam lllodoa si polis1 huc advotal
litich
o magne lupiterl o lar familiam-sv et
llegina luna et noster thesaurum-e eo
Aleide. tandem miserum miscrati sanemP
oh. oh. quam lactis a aula. tibi amicus senex
complector ulnisj dulci et te capto oscutolf
iwpleri nequeo mille vel compleæibus
o spesq o cor1 luctum depulverans meuml as
chomnns
Auro carere semper duet pessumum
lt pueris et viris et sensibus omnibus
Pueros prostare cogit indigentiaj
viros fut-ari1 mendicari ipsos senes
At multo peius est. ut video nune-t supra
 1 il i li
quam quod necesse est nobis. auro opulescere
lleaa quantas passus est aerumnas liuclio
ob aulam paulo ante a se deperdilam/
. liucue
ouoi meritus referam gratesP an diis. qui bonos
hespectant hominesP an amicis1 rectis oirisP . ss
An atrisqueP bvtrisque potius et prima/m tibi a - a
Lyconide. principium et auctor tanti boni
liac ego te aula auri condono. Aceipias libenss
nam liane esse volo et liliam meam simulv i
Praesente illegadoro et sorore eiusy proba qy de
liunamia y - i
i chomnns l fl
lit habetur et refertur gratias
Lrt meritus es. socer eæoptatus mi 1 liuelie
i
w liucuo x
lielalam mihi satis putabo gratiam1
Si dona/m nostrum et me ipsum aeeipias nunc libens
chomnns
Accipio1 et liuclionis volo mea sit domus . da
y Srnomwssi .
quod restali herea memento1 ut liber nunc siem
m chonmasf r
lica-te monuistis esto merito liber tum
o Strobileg et tarbatam iam intus eoenam para
Srnomws
LSvpeclalores1 natura-m avarus liuclio
Mutavits liberalis subito factus est. v m
Sic liberalitate utimini vos quoqueq i
bt si per-placuit fabula. clare plaudite l .
in i e
fin l
k

jn
.ra
i i i- /
Aliud supplementum hic habes. candide lectorl quod complures editores
iam inde a saeculo xvl mulilae huic comcediae adtexendum esse existi
maruntl quodque Mnuusics1 vir cl. ex codice quodam manu exaratol det
scriptum censuil a Plautino ingenio fuisse profectums

d choulocs
quid isticP quoniam pervicus abdis -l lvou ferum uuquamP
Smomws 1
- ouod non habeoP
chomous
lf/feraris cave. ui actutum id auri est redditi-o seni l
Smoulujs
Seu propeusus libitinarius. sive polli-nclorius
lxi/ferar1 nunquam dabo. ui noviter fodiam arrugiam
Lmomnas
vae capiti tuo.l
Smomws
imo senecis et capitulo et pectori. s
oui auri tautum perdiditl
Lycommzs
quis reperitPl
Smomws
. quem reperisse vis. s
Licomoss -
qui id in arca habere subreptum autumaviL
Smomws i
omm . ibi
Pulcre contniveantv here1 oculi. si id fateor il
fecum quod lusit non par est serio praecortierg g
p choumus ri . fuix
At nunc iam ne meinritassisl reddat suique/i deque-haudkagitesl m
Srnomws v . v
llere1 si id reperieturt certum est. gamma lanqea/conjitentem
re icereP xci-1
 A
.. 1 chomoas A A b
ltedde l t i c . t - in
Srnomws i i
Attat1 vis cassaml i

Lroomnas
lteddel
Srnomws .
AttaL incassum quaerisl i
chosmas v
lleddel lgo properm utj/ comitiis hquid proæumis1 videam Seneæ
- y aulam
Auri perdiditt Megadorus repudium remmtiavita
Piliam peperisse vitio resciit -
Smomws
germ quantum ego videoa ts
lvemo benignior. Alii namquey quae inventas occulunt oaniloqui.
llomi negant1 et aliud post aliuda si qua owenii/nitass
llarpagatum est sibi lfleusina si siet1 facilem deam
creduntg si cotyttm non videre quem batuah voluntg
ita neque amicis neque eognatis neque dis pereunt1 dum sibi eo
lste quidem1 ne miserum faciat sene-m aut opulentem eius familiam
Auri plenama onustam1 grandema aulam iubet referri-en
th se faciat olim miserum ac familiam Ast partem mi ego
lnparlirier malim1 unde redima-rx quod certat bene1
Picus sinistra comitavit1 qui auri custos traditur-s xq -. es
lbo et aulam referams quod mihi bene avis illaec occinaL
 a
l

t .
' '
.
f
a
s
v

.
a p

p
o I
i n
- c
l
.
I

\ .A \

.
.0
t

e
n I

.
l
. l
-

.v 0

\
I

o
. . \
a I
-'

in

A t ‘ .
.

I
lu

-
n
o

. q
n l
o ~
. .
v l

. o
Iu

I ‘ I
\ al .
4
.

I
.

.
a
-

p .
n
'4

_+‘._._L_ -1 F
_ c
_-_ L-hn
-- J“ - __
mxyfj/fii /g.

MlLPlS aLonlosus
obscuritates non usslgnemus culpae scrlbentiumj sed inscitiae non assequentium
quamquam li quoque ipsil qui quae scripta sunt minus percipiunh culpa va
canL Mam longa aetas verba atque mores veteres oblltberavih quibus verbis
moribusque sententia . . . . .comprehensa est.
canem ap. ann ll. A. xx. t.

p e lkrlla
 M. Allfll PLAlerl

MlLus oLoulosus
lad recentiores editiones exegit

animadversionibus anxii
et scholasticis praelectionlibus accommodavit

- i rquAsv vALLaumus

vocron nzcuuuus LAPlMAS uoquumluz anhliSllAli

m llldlo fAllllMSSSl num-uuo

cuni-ron Sfljblls nlsronnn PAflllAli

. . pnoizmmms
s. .

Alliilgl-SPPAS fAlllilellillM

nx orncnu lllitilA

Al l. accu l.llll.

incultum la
l amo-d
l

ausus-me
. . cum o-w
 llloMAS vALLAlllllllS

l. PllAMllSllo munAronlo suo

SALllflslM

quum ante hos paucos menses Plautinas fabulas

enucleate sum aggressusa tu. pro tua humanitate.
Aululariam probastia quam placitae commentatio
nis veluti specimen quoddam evulgavia meque vehe
menter es cohortatusv ut susceptum opus urgerema
maximo usui studiosis futuruma qui ad Sarsinatis fe
stivitatem animum contulissent. qua quidem in re.
etsi vereora ne forte iudicio amor in me tuus offe
cerita morem tibi gerere constitui a cuius doctrinae
plurimum tribuog simul ut nebulonum turbae pro
virili parte obvius eama qui latinos scriptores aver
santurla et foedissima barbarie1 interea dum com
modis suis luculenter prospiciunta universam rem
litterariam infuscare non dubitant itaque mitto ad
te Militem gloriosuma in quo enarrando eandem.
quam in Aulularia rationem institig alia propediem
daturus . si modo per tempus et vires mihi licebit
vale

llabam Augustae laurinorum a. d. vl cal. februarias.

an. M. nccc. Lllll.
..
 llllAMArPlS nauseum

Prneoroumcss. miles
Anrornoaus. parasitus
PALAnsrmm servos
Punmncromnnsm senex
Scsmnnus. servos
PniLocomsrum meretrix
Puzusmusa adolescens
Lucmo. puer
Acnotrmaunulu1 meretrix
Mrnmmrrh ancilla
Puer . i

cnim cocus
 Aluouussruu

Meretricem ingenuam deperibat mutuo

Atheniensis iuvenis Maupactum is domo
Legatus abiiti miles in eandem incidit j . r
lleportat liphesum invitam. Servus Attici1
lit nuntiaret domino factum. navigatg
capitur1 donatur illi captus militig
Ad herum. uti veniat liphesuma scribit. Advolat
Adolescens1 atque in proxumo divortitur
Apud hospitem paternum Medium parietem
Perfodit servus1 commeatus clanculum
qua foret amantumg gemiuam tingit mulieris
Sororem adesse Mox ei dominus aedium
Suam clientam sollicitandum ad militem
Subornat. capitur ille zr sperat nuptias.
bimittit concubinam. et moechus vapulat.

ALlllb AlltillMlillllllllL

Meretricem Athenis liphesum miles avehiL

ld hero dum amanti servus nuntiare vulti
Legato peregre. captus ipsust in mari.
lit illi eidem militi dono datust.
Servus suum arcessit horum Athenis. et forat
Seminis communem clam parietem aedibus
Licere ut quiret convenire amantibus
obhaerens custos hos videt de tegulng
ltidiculus autem. quasi sit alia. luditur.
ltemque impellit militem Palaestrioj
omissam faciat concubinam. quando ei
Senis vicini cupiat uxor uubere
llltro abeat. oratg donat multag ipse in domo
Senis prehensusq poenas pro moecho luit.
 liaec fabula. quae optimis Plautinis est adnumerauda. uti plerae
que veterum comoediae. tota in amoribus versatun nimirum miles
quidam arrogans. stolidus et iactantiae plenusy nomine Pyrgopoliniceg
quum esset Atbenisy formosam puellam conspicatus. invitam secum
abducit in urbem liphesum liane puellam impense amabat Pleusides
quidam adolescens atheniensis. qui tum forte a patria aberaL quare
ubi primum bic adolescens a servo per litteras certior factus fuit
de raptu amicae. blpbesum advolat. ibique iactabundum militem
fallendoy deamatam sibi puellam. post varios tandem casus. Atbe
nas revehitg miles autem meritas stultitiae et iactantiae suac poenas
pendiL llaec breviter de totius tabulae argumento. quod fusius
narrabitur in sceua prima actus secundiy quae prologi locum obw
tinet caeterum praecipua huius comcediae vis in fallaciis sita estf
quae militi struuntun quaeque illum insigniter rideudum spectato
wribus exhibeuty hoc praesertimlnominm quod sibi in animum in
duxisseL se virum egregiae pulcritudinis. ab omnibus mulieribus
efilictim amari.
 a
l

/ Q l . q t
o I
. Q
o
l
o l

. s
' p
s A
o t .

. 1
l
. .

t
I
o

' I
a

-..

-‘ I
' n v l
o

\ v
u
s

5
o
u

. i
n
' .

I
. -

. u

- ~
o

f _ ,
' I

o .
- I

~ I

I
n .
f

a
n . . '

‘ U

. .
l

\ .

.
v .

- I t o
I l a

. v
' a

ls

_' |_ ‘7 k __ _ __
 k

ii

vAfc rus 1.

SSSMA lL

PyhsoPoLlMlcSSg mrornocns

Prnaoroumcss

curatea ut splendor meo sit clypeo clarior1

quam solis radii esse olim. quum-sudum est. solentz

iam primum omnium. lectorl actum hnnc. qui una tantummodo constat
scena . quasi tabulae praeludium accipe . quod commode posset abessey
quin tamen actio ex aliqua parte claudicaret. nihil enim in ipso oceurrit.
quod ad comcediae nedum pertineat neque tamen improbandusr tamquam
pars operi atiictal cum quo satis apte non cohaereat. quin potius optimo
sane consilio actus hic primus videtur a- poeta excogitatus. ut gloriosi
militis ingenium et mores graphice depingeret siquidem Pyrgopolinici for
mam. fortunam et facinora sua sine modo modestiaque iactanti blande
hic palpatur Artotrogus parasitusg cuius blanditiis atque adsentationibus
adeo capitur miles. ut se stultum hominem facile prodat. et spectatorum
animos idonee comparet ad ea. in quibus totius tabulae cardo praesertim
vertitur. Plautini huius dialogi persimilem habes apud rrerentium. liunnch.
nl. i. ubi poeta lhrasonis militis stultitiam . et parasiticam Snatbonis
adsentationem eleganter expressitg quem quidem locum iuvabit adire. ut
ex utriusque collatione magis magisque pateat. quam ingeniosa veteres
illi scriptores se ad naturae imitationem composuerinL Parasiti mores
describit etiam Plautus . capt lit g Pers. L sg Sticb. l. a
Pyrgopolinices. insolens nomen de industria excudit poetay ut hoc ipso
militis mores significaret list enim a graecis vocibus may-losy turris. 1ng
urbs 1 quem victoria Latine diceresz turrium atque urbium victor.
curatory ut splendon eta vides iam inde ab initio ventosa militis verba.
qui domo egrediens. haec mandat satellitibus. seu armigerieh quibus sti
patus esse consueveratv quotiescumque in publicum prodiret.
clypeo Proprie clypeus hic ponitun qui esset aerensl ideoque splen
dorem facile conciperet. ldem de scuto dici non posset .. quod lignenm
eraty et pelle plerumque contectum.
clari-on quam solis radii clariory quam sol radians. nyperbole glo
rioso militi conveniens . i
oliml quum illunc quum et Poenillpi mg hinnmleL teeg fru
cul.l. t. dig lloraL Samrasoz non magis audieritl quam Pusius ebrius .
 ti
llt. ubi usus veniaL contra conserta manu
Praestringat oculorum aciem in acie hostibus
Mam ego hanc machaeram mihi consolari volov
ile lamentetur1 neve animum despondeatj
quia se iampridem feriatam gestitemi
quae misere gestit fartnm facere ex hostibus
Sed ubi Artotrogusfl
v Anrornoeus
ilie est. stat propter virum

olim cum ilionam edormit. virg. Aen. vul. agit hion secus atque olim .
tonitru quum rupta eorusco ignea rima micans percurrit lumine nimbos.
ubi Servius interpretaturz fere ut solet quum.
quum sudum est. Supp. coelum
ubi usus veniat. quum opus sit.
contra iamquam adverbium saepe coniungitur cum verbisq quibus
significamus. aliquid ab altera parte vicissim vel mutuo fieri ct Amph.
nam cist l. reo g catuli anL ea non iam illud quaero. contra ut
me diligat illa. tren linn.nl.1. alit Si laudabit haec illius formamy tu huius
contra cf.ilec.l.1.1Sg ut a 1.
contra conserta manu. quum cominus utrinque pugnatum
Praestringat oculorum aciem ltalic abba-rbagti i nemici Ad rem
Ariostus cPuLxLSfijz Lo scudo nonpur lor gli occhi abbarbaglim
Acicm in acie Ludit more suo Plautus in ambigua voce acies. quae
acumen pariter oculorum et proelium significat
Machacram. graeca haec vox a nixo/mh pugno . grandius et plenius
quidpiam sonansi tumidam et inflatam militis orationem magis decet quam
gladium
liane machaeram mihi consolari oolo. eta liaec ait Pyrgopolinicesy ma
num ad capulum frequenter referendm aut minanti similis. districtum
ensem iactando. .
jtlihi. lumma-nan . uti saepe apud comicos cli fen neaut ll. l. Sg
Phorm. v. a SL
Periatam otiosam. .
aestitcm . quae misere gestit Per napuvo/Lowim iocatur noster in verbis
pene similibus sono. sed dissimilibus sensu .
Misera vehementen
Partum facere eæ hostibus ln plerisque vetustioribus editionibus le
gitnr fratrem facerey sed prorsus inepte. furtum a farciol idem valet ac
fore-imam ltalisz salsiccia. quare fartum facere ex hostibus eritz hostes
in partes adeo minutas concidere . ut ex iis farcimen fieri possit nosz
far salsiccia detnemici
Artotrogus. nomen parasito conveniens. ab iuri-osl panis. motum rodo.
ltaliz rodipane .
Prnpter. Prope . iuxta
Portematque fortunatum et forma regia
iam bellatorem Mars se baud ausit dicere.
Meque aequiparare suas virtutes ad tuas
Pvucoroumccs
quemne ego servavi in campis Surgustidoniisi
libi llombomacbides cluniustaridysarchides
lirat imperator summus. Meptuni neposit is

Auroruoaus
Meminis nempe illum dicis cum armis aureisv
quoius tu legiones ditllavisti spiritug
quasi ventus folia aut paniculam tectoriam

fortem atque fortunatum uzpwvopzvim

Porma regia forma . quae regem decetg corporis pulcritudol decora
quadam proceritate insignis ltaliz bello e aiutante dclla persona
altemm ego servavi etc.P lllumne Martem. quem ego servavi ne oc
cideretur etc. i Animadverte 1 lector . quemadmodum iactabunda haec
verba moratam orationem faciant.
curgustidoniis vox. cavillandi gratia. a Plauto conficta a gurgustiis.
quae sunt obscurae et latentes tabernae ltali appellant etavernc sotter
raneeg nos autem SubalpinL nomine quod ad gurgustium propius acce
dit. gargotte .
liombomachides clanimtaridysarchides. nno haec nomina patronymica.
ioci causal ex penu suo pariter depromsit poeta. huc nimirum spectans.
ut ipse vocabulorum strepitu summi illius imperatoris virtutem quodam
modo extollat. list autem bombomachidcs ca graeco poupog sonus. pilo
pau . pugnoj filius nombomach qui magno pugnat strepitu et tumultu.
Subalpini dicerentz il capitano Pracassa Partim latino fonte cclunes.
instarj. partim graeco tam aegre. ino/mh imperoj manat clunistaridys
archides. hoc est filius cluninstaridysarchL illius videlicet qui aegre na
tibus imperat. huiusmodi iocos in turpiculis positos. graecis et latinis co
micis perfamiliares. aures nostrae teretes fastidiose repudiant .
lvempe Prequens occurrit in dialogis haec particula. qua ex collo
quentis sententia quidpiam concedimus aut confirmamus Mcminiz nempe
illum dicis cum armis aureis. ltaliz me ne ricordas tu vuoi patiare
appunto di colui xdalle bella armi. cf.Asin.ll.e.1eg AuL ll1. t. m
cas ul. t o.
ouoius Archaismus cuius
Legiones dilllavisti spiritu Legiones solo halitu fudisti. Soss Lr cui
legioni tu sbaragliasti con un roffio. lin parasiti mores. militi
adsentantis
Pauiculam tectoriam comam lanosam arundinum. quibus ruri casae
tegi consueverunt.
 ti
Pvneoroumcss
lstuc quidem edepol niliil est
Aaroraoeus
liil hercle hoc quidem
Praeut alia dicam1 - in quae nunquam feceris. eo
Periuriorem hoc hominem si quis viderit
iAut gloriarum pleniorem. quam illic estg
Me sibi habetov et ego me mancupio dabo.

lstuc. lioc factum

SdcpoL cfg AuL ll. 1 am .
llercle Particula iurandi. atilrmandi et obtestandiv de qua iam dictum
est ad Aul. l. t. SS. tiie satis sit mouere. Plautum nunquam scripsisse
mehercle . quae a ciceronis aetate solum ccepta est usurpari
Praeut Passim ponitur a comicis ad significandam comparationem
Praeut alia dicam . hoc/est. si hoc comparaveris cum aliis quae dicam
ltaliz a paragone di quello che dira cf.Amph.l.t.ath Men.1l.
S. et g v. s seg fen lium ll. S. S. -
fu quae nunquam fecerisn Adexhilarandam claveaml haec et sequentia
loquitur submissa voce parasitus. ad spectatores conversus ttaud aliter
Snatho apud tren tum nL 1. sea fhrasa quid illud cnatha quo pacto
lthodium tetigerim in convivio. numquid tibi dixitt cnatha liunquamg sed
narra quaeso-plus millies audivi. lioc quidem illuc pertinetl ut Plautus
veteratorium parasiti animum prodaty qui dum totus est in blanditiis at
. que adsentationibus y ridenditmilitis occasionem acerrime captat
Periuriorcm. Mendaciorem sic periurare pro mentiri. Merc. lll. f. dig
Poen.v. xt va
clariarum pleniorem lactantiae pleniorem nosz piu millantatore.
lilia alexandri llle.
ille sibi habeto . et ego me mancupio dabo. Me vindicet in potestatem
suam . et ego me illi tamquam mancipium dabo.
vno cpityrm ut apud illum etc. lnterpretum ingenium mire tersit Plau
tinus bic locus. quem alii aliter evulgarunt. quum autem nemo ex iis acu
rem tetigisse videatur. neque ipse melius quippiam me allaturum esse
confidamg praetermissis argumentis. quibus inter se digladiantur viri do
ctissimi . dum suam quisque sententiam tuentur y quae mihi probabilior
visa est lectio . banc explanare aggrediou nimirum hoc sibi ivult parasi
tusz Si quis unquam vidit hominem mendaciorem aut gloriamm plenio
rem . quam hic Pyrgopolinices . ego me illi in servitutem dico. et vilis
sima quidem mercede. hoc est uno epityro fpcr un solo cpitirojl dita
. ut esuriam apud illum vehementer. t
zpityra l-lpityrum. sic dictum a graecis vocibus ian post. wpbs. caseus.
fuit apud veteres obsonii quoddam genus ex oleis conditis. quod post cus
seuin mensae inferehatun cat ttk cum
 lii
lino epitvro1 ut apud illum esuriem insane bene.
. i Prneoroumcss
ubi tu esit
Anrornoeus
liccum edepol vel elephanto in lndia
quo pacto pugno praefregisli brachium
t Pmoopoumcizs
tjuidil bracbiumiP
Amornoous
lllud dicere volui1 femur.

Apud illum Apud illum . cui me mancipavil hoc est apud dominum
illum meum Aio apud dominum meumg hoc enim significant pronomina
illa ipse. moreSraecorum 1 qui saepe dominum afrrbv appellare consue
verunt. Sic catull. nl. m de passerez Suamque norat ipsam tam bene .
quam puella matrem wosc e conosceva la sua padrona tanto bemg
quanto una faneiulla la propria madre. caeterum velim. lectory
penitus persentias vim sententiae . qua hic utiturr parasitus. ut videlicet
spectatoribus persuadeat y Pyrgopolinicem esse mendacissimum omniumy
quos terra sustinen aitz Si quis potest confirmare. ita sese rem non ha
herep ego paratus
rire. quae quidem sum me illiparasitoy
Artotrogoy in servitutem darey omnium
esset poena atque apud illum illinc
maxima esu

oratio moratag hinc ridiculumg hinc caveae risus

Ssuriem Archaismus. lisnriam .
lnsane bene. varro. LL. vl. S. animadvertih Plautuml quum vehementer
vellet dicere. dixisse imaney propterea quod insani faciant omnia vehe
menter. Particula vero bene. ubi addatur aliis adverbiis vel adiectivis.
ita ut in unam notionem coeantl vim sententiae adaugeL ln eadem si
gnificatione usurpatur ab ltalisz assai beney malto beney troppo bene
ubi tu esP locum Artotrogusp ne a milite audireturl dum illum apud
spectatores rideret. ab eo aliquantulum secesserat quarezl ubi tu est
exclamat Pyrgopolinices Parasitus autemz eecum. respondet. acce eum
nosz eccomi. .
SdepoL l/el elepha-nto ele. Pingit parasitus. se hactenus in militis lau
dibus esse versatum . et quasi per-geret praeclarum aliud Pyrgopolinicis
facinus narrarez ndepol . ait. quo pacto in lndia proboscidem elephanto
fregisti . pugnum tantummodo in illum impingendot
brachium intellige proboscidcm. qua elephantus utitur tamquam bra
chio et manu
outh brachiumf lndignanler haec profert milesg perinde ac si para
situs in re laudanda immoraretur nullius plane momenti ltaliz cit-e dii
tu maiP che braccioP t i
illud dicere voluiy etc. liac dicendi formula utuntur l.atini1 quum ad
moniti a colloquente. se quidpiam minus apte dixisse. pro eo aliud magis
idoneum reponunt. cn Mostell uli i MS. lleic parasitus. quasi inepte
i li
Prnooroumcns
At indiligenter iceram. i
Anrornoaus
Pol si quidem
connisus esses. per corium1 per viscera1
Perque os elephanti brachium tramitteres
Prnaoroumcns
nolo istaec hic nunc.
Anrornocus
Mae hercle operae pretium quidem
Mibi te narrare s tuas qui virtutes sciami
- venter creat omnis has aerumnaSz auribus
Perhaurienda sunty ne dentes dentianL

brachium memorasset. illico subditz femur. quod quidem mirumy quantum

faciat ad theatrum exhilarandum
At indiligenter iceram Alii perperamz indiligenter hic eram ln collo
quentium responsionibus saepe locum obtinet particula at. quae opposi
tionem quandam significatg ita tamem ut rein ab altero allatam non tol
lerey sed aliqua solum ex parte immutare videatur. ltalicer id anchc
il colpo non fu gagliardm
Pol si quidem connisus etc. nota parasitica verba. quae omnem fidem
excedunt
Pol. Perfamiliaris est comicis haec iurandi vel atlirmandi formula per
deum Pollucem.
brachium tramitterem brachium tuum transmisisses.
lvolo isthaec hic nunc Supp. narrari.
Mze hercle. baep a graeco miy est particula graviter afiirmantisy quae
fere ponitur initio sententiarum lluius vis augetur adiectis aliis particulis
afiirmantibus . cuiusmodi sunt hercle . edepoll mee-aatem etc.
operae pretium mihi Me iuvat.
fe narrare fre celebrare . praedicare Sic rtacitus in fine vitae Agri
colaez Posteritati narratus . . . .. superstes erit.
ycnter creat omnis eta oratione ad spectatores conversa . ita ut a Pyr
gopolinice non exaudiaturz haec omnia incommoda. ait parasitus. mihi
sunt toleranda ventris causa huiusce militis iactationem ferre cogon ne
fame torquear.
Auribus perhaurienda- dentes dentiant Paronomasia Plauto perfamiL
Auribuc perhauriendm Maxima animi attentione mihi sunt auscultanda
omnia istius mendacia r
omm dentianL bentire hic est dentibus crepitare Solent esurientes.
quum ipsis nihil cibi est quod dentibus conficiant. prae fame hos inter
se atterere et concutere. unde crepitus quidam existit func Plauto dentes
. i lit adsentandum est. quidquid hic mentibitur. i i . i i .
l Prnaoroumcns i t f i - v i-.
quid illud1 quod dicuil . fi l . -
i Anrornooos . l .
llemd scio iam quid vis dicere . i i
iliactum hercle estg memini fieri t il l i r . ei
i i i i v Pvncoroumccs p t . r - .
ouid id estil - w .
Anromocus . a lt t . x
quidquid est. i v id
. Prnceroumcns l i i .
llabes tabellasil t
Anrornocus l
.vis rogareil habeo et stylum. - .
l Prnaorommcss i
facete advortis animum tuom ad animum meum - t - j x

dentire dicuntur. Sadem plane significatione scripsit Martialis lapign niL - . t

i in quid dentem dente iuvabit roderez 1ve dentes dentiantgidest ne dentes
ob cibi defectum crepitum edant. ilaud absurde nosz perche io non
abbia a starmene a dente asciutta
Adsentandum est. Adsentiendum est.
Mentibitun Arcbaism Mentietun i
quid illud. quod dicuil quidnam est. quod dicere in animo habebamt
lin stolidi et vanissimi hominis interrogationem.
lzlemp sola in hoc loco hem est interiectio respondentis cum assen
sione . atque ad rem quaesitam illico aggredientis ct Asin. ll. i Slg nL
l. se ilaud aliter ferentiusy Andr. ll. i Mz Pamph. obsecro te . quam-i
primum hoc me libera miserum metu. vasa llem libera x
quidquid est. ianua-rima respondet Artotrogus nempe haec sunt sub-b
audiendaz quidquid sit 1 quod tu volebas dicere . memini et scioy id fa- . .
ctum fuisse t .
liabes tabellasl lniellige1 lecton tabulas fi registrijl quibus nomina
continebantur
l/is rogarclmilitum mercenariorum
Subraudiz i quos centuriones
milites sacramento. conscriberent.
Milites autem sacramento

rogare idem valet ac milites facere. eos sacramento ad militiam obligare.

cli L1v. xan seg xxxv. ea xL. id
liabeo et stylum quo videlicet uti possim . siquid in tabulis sit scri
bendum. Puitbenim stilus apud veteres instrumentum ferreuml quo in
ceratis tabulisrscriberozantl aut iam scripta delerenL
Pacete advortis animum tuom ad animum meum Aptel commode ani- .
mum advertis ad voluntatem meamg praeoccupas voluntatem meam
 is i i . .. .
. Anrornocus f i i . i t
Movisse mores me tuos meditate decet. 1 . t - m
curamque adhibere. ut praedolat mihi. quod velis
- . Pruooroumcrzs -
v licquid meministi. . . . fl
Anroraocus
Memini. centum in cilicia
lit quinquaginta. centum Sycolatrouidaey
rfriginta Sardi. sexaginta Macedones1
Sunt homines. tu quos occidisti uno die in
PvncoroLmlcas
quanta istaec hominum summa estiP
v Aurornocus p
. . Septem millia i
Prttcoroumcrs
lantum esse oportetg recte rationem tenes

ille-dilata niligentery studiose

Mores tuos Adulandi causa haec parasitusg quasi diceretz me decet
inovisse
litari. mores magni bellatoris.
i cuius animus
- totus est semper in re mi

quomtu praedolat
lcelisg quaemihi.
lectioquod
falsovelis Siegantius
aliis adrisiL quamz
SApzafzas ut praecolet
ponitur a poeta mihiv
prae
dolat pro eo quod est praedolcat vel praeolcatl interposita videlicet littera
dl ut in verbo prodesse. rrranslate autem praeolere est ante sese inde-caret
. prodere Sensus igitur erit.z me decet mores rtuos apprime nossep ut vo
luntas tuamibi innotescat1 antequam verbis illam patefeceris sic AuluL
ll. 1ng Aurum huic oletz hoc estz aurum huic se se prodit.
lequid meministi. . Memini. centum etc. An meministit quum vellet
miles aliquam ex rebus suis gestis narrare. parasitusv dicere orsum inter
fatur. ut de more illi aduletur. . .
Sycotatronidae nomen a Plauto conlictum ex graeca voce emm iimu
et latina latro. hoc est fic-orum furcs. Potita vero hoc nomen ioculariter
usurpat. quasi gentis a Pyrgopolinice in cilicia profligataeg ex qua cen
tum et quinquaginta homines interfecisseL .
quanta isthaec hominum summa estP lin gloriosi hominis ingenium
graphics depictuquui non contentus egregia sua facinora singillatim
enumerari. illorum
p fantumlesse etiamtiunc
oporteL summam
nempevellet subduci.
numerum esse oportet ltalicez d e b
bletsere cosiy ne piis ne meum - i .
ykrcte rationem tenrs nosz llai falfo bbne-il conto.
 r o x v Anrornoous
At nullos habeo scriptosg sic memini tamen
S Pvnuoroumcas
lidepoli memoria est optuma. i

Anrornouns
otfa me moneL
Pvnooroumcns
lium talem facies. qualem adhucq adsiduo edess
conmunicabo semper le mensa mea.
Anrornoous
quid in cappadoeia1 ubi tu quingentos simuL
Mi hebes machaera foreL uuo ictu occideresip
Pvnooroumcas
Al pedilis delicia eranlz sivi viverent
x

Anrornouus
quid tibi ego dicamy quod omnes mortales sciunh
Pyrgopolinicem te unum in terra vivere
virtute et forma et factis inviclissumisil
Amant ted omnes mulieres neque iniuria

At nullos habeo scriptom Subaudi quamquam At quamquam nullos

habeo soriptos . quos in occidistig sic tamen memini. utramque particu-v
lam coniunctim usurpavit idem Plautus. cas. ll. S. tibi At quamquam
unicus est. nihilo magls unicus est ille mihi filius
Memoria est optamm Subaudi tibi
o/ra me monet Peslive pro vulgaris mensa tuall epulae tuael quibus
me adhibes. iirmiorem mihi memoriam afferunL
num talem facieall qualem adhuc. quamdiu praedicabis me lamquam
fortissimum bellalorem . uti hactenus fecisti. i
communicabo semper te mensa mca. nicfio insolensz te semper faciam
mensae meae participem .
quid in cappadocia. eta Pergit parasilus adulari . mira atque incre
dibilia iactando. quid res tuas in cappadocia gestas commemoremil
1vi...forct... .occidercsil nisi fuisset . occidisses .
At pedilis delicia erantr civi viwrenL lix omnibus lectionibusy quae
vulgo feruntun hanc potissimum delegh ex qua probabilis huiusmodi eli- -
citur sententiaz quum quinquaginla illi homines/essent nos peditalus. intro
eos passus sum vive-re. - .
rc forma et factis invicliuimim re .. . pulcritudine el facilioribus .
laudandum . quae a neminepossunt superari
eo - .
oni sis tam pulcerg vel illae. quae here pallio.
Me reprehenderunt i .
Prncoroumcus x
i quid here dixerunt tibiil
i Anroruocus .
ltogitabantz lliccine Achilles. inquitoa est tibifP
lmo eius fratera inquami - lnnuit alteraz
lirgo mecastor pulcer est1 inquit mihL
lit liberalis videt caesaries quam decetl
Mae illaec sunt fortunatae1 quae cum isto cubantl ea
p Prneoroumcus
liane aibat tandemft

qui sis. quum sis. i . .

l/el illaej quae here pallio me repreheiiderunti ntiam mulieres illac .
i quae heri festatur
llere.. me euntem pallio retraxerunh
quintilianus ille inst. dum
orat. te
l. icomitaren
eaL vetustiores llo

manos. et praesertim comicos hoc adverbium- i littera terminassey aetate

verorsua i litteram in e fuisse immutatami nobis tamen antiquissimasiedi
tiones consulentibusl
miscue occurrit. et codices
v- i ipsos
i manu
- exaratos. utraque forma pro

quid here dixerunt tibiP Pyrgopolinicesl ratus se a mulieribus perdite

amari . ne exspectat quidem dum parasitus narret quaeab illis audivitg
sed Achilles
. stolidorum more . iam sui in
limiiozmponitur impotens
hoc loconarrantem interpcllat
Achilles ad isigniticandum vi
rum corporis forma et viribus praecipuuml cuiusmodi fuit in graeco exer
citu Pelides
lmo eius fraten Ad spectatores exhilarandoh Achillis fratrem memo
rat. qui nusquam fuit. r i . l -.
lii-go mecastor pulcer est Parlicula ergo affirmationem adaugetv ubi
coniungatur cum adverbiisvprofectm edepoh ecastory hercle nosz affe
ehe egli e bello dawc-ra cii Plaut. Men. v..1. seg Merc. illa seg
Most. li a 1S. v . t -
Liberahl Porma egregia. liberi hominis propria cf.1er.liun.111.e. su
l/ide . eaesaries quam decetl haud inepte laudatur miles a caesarieg
tum quod craeci comam alere consueverunh tum quod Achillem y quo
cum comparatur Pyrgopolinices . bene comatum nobis exhibet llomerus.
lvae itlaec stmtjiirtumztael quae cum isto cubantl nota meretricium
ingenium .
liane aibat tandemf hanc interrogandi formam usurpant Latini y ubi
agatur de re. quae intcrroganti aut admirationem. aut molestiam atferaL
Particula tandem in huiusmodi locis elegantem habet vim. ltaliz llanno
tene parlato propriamcnte coetP cfl-erant ueaut.v.e. tg Phorm.
l. e 1. . -
 - i stinrornocos . l - .
i . quaeno ambae obsecraveriritl . - p a in
lit te hodie quasi pompam illapraeter-duceremtP -
. Pvnaorotmcssr i li

Mimia est miseria1 pulcrum esse hominem nimis . .

1
Molestaelsunt . orantiAnrornoevs
mihiz ambiunt. obsecrant. . t .

videre ut liceatg ad sese arcessi iubentc . . yo

lit tuo non liceat operam dare negotio
Pvnoorotmicas
videtur tempus esse. ut eamus ad forum.
lltin tabellis quos-consignavi hicuheri- .
Latrones. ibus denumerem stipendium

quaeris etc An de illis me interrogas. quae etc.

ut te hodie quasi pompam illa praetcrduceremf quum ludi circenses
nomao celebrarentur. apparatus quidam solemnisltiebatd et transvectio
per publicas vias . in qua aliqua Spectatu digna ferebantur ab aliquo ag- i -
mino incedentiuml llaec autem celebritas. quae fiebat lento et gravi in- fl
cessu pompa-a Latinisl ab ltalis prece-sciens appellatur. Svet. cal. vlz ln--. r i .
stituit matri circenses carpentumque . quo in pompa traduceretun hinc
duxit Plaulus locutionem suaml id nimirum significaturusz ambae illae
mulieres me enixe rogarunt . ut tc hodie illac ducerem ante illarum ae
des . et lento quidem gressu . quo facilius te possent spectare
lvimia est miseriajptilcmm esse hominem nimia- nihil magis valet ad
risum spectatorum eliciendum. quam ridiculas personas inducere in gra
vem aliquam et seriam sententiam erumpentesy ltalicez La e dawcro
una grande seentura llessere troppo bellog cr. PlauL capt.l.i.cæ.
oranh ambiunty obsccranL Mota gradalionem sententiarum insurgenr
tiums A-mbiunt. hoc est magna studio petunt Sic liorat odi l. SS.S1 fe
pauper ambit sollicita prece Soss mi pregano. mi supplicamh mi
scongiurano i
yidere ut liceaL Subaudi le.
Ad sese arccsai iubeiit Supp. me. . .
ut tuo non liceat operam dare negotio Adeo mihi sunt molestae. ut
vix tempus mihi supersit rebus tuis operam dandi. j i
Latrones. quasi lateranes. primo dicti fuerunt satellitesy qui regis latus
tegercnt. Postea vero a poetis latrones coepti sunt appellari milites mer
cede conductil imo ris iarpsiazs . vel imo jroi lati-pau ca servitute . vel stipcj. .
llinc impetum craccis est mercede servirey latrooinari Latinis militare qui . a
autem apudltjraecos huiusmodi milites mercenarios conscriberenh operam
suam regibus locabant. haud aliter atque apud llalosh qui maiorum me- v
moria dicebantur capitani di caritura
 ie
clam rex Seleucusxme opere oravit maxumm vs
lit sibi latrones cogerem et conscriberemzy
ltegi hunc diem mihi operam decretum est dare
.a
v Aarornoaus - i
Age. eamus ergo . v -
i Prnooroumcas .
i Sequiminis satellites.

Me opere oravit maxima fmesis Me maximopere oravit.

cogerem colligerem . conscriberem - -
fiunc diem Subaudi per.
 sciam l. p
PALASSrPklfl

. v PAnAssraloq
Mihi ad enarrandum hoc argumentum est comitas.
Si ad auscultandum vostra erit benignitas
qui autem auscultare nolil. exsurgat forasq
llt sit. ubi sedeat illej qui auscultare volt.
Pluucgqua
comoediaL adsedistis
quam modo causa in festivo
acturi sumus.loco.
i v
lit argumentum et nomenvobis eloquar.

Primam hanc scenam actus secundi babes. lectorl prologi loco. in quo
totius tabulae argumentum narratur.-ouo facto Plautus a communi poe
tarum comit-orum ratione recessig qui comoediam a protasi exordiri con
sueverunt v i . i
Mihi ad enarrandum hoc argumentum est comitas. PalaestrionL militis
servo partes dantur fabulae argumentum expediendig qui pollicetur . se
fusins rem omnem esse expositurum. dummodo spectatores benignus ipsi
aures velint accommodare. quae quidem Palaestrionis verba pertinent ad
tumultusl qui saepe in theatris existerent -
Ad enarrandum est comitas. Pacilis sum et paratus ad enarrandnm
Si vostra erit benignitaa Si vos benigni eritis ad auscultandum.
liæsurgat foras alliptica dictio. Surgens exeat foras. ltaliz si alzi e
se ne vada. s vl
vt sitgubi sedeat ut sit locus ubi sedeat.lstantes olim komani in
theatris spectabant niversi generis sedilia dein posita .
lvunc . qua adsedistis lcausa . . . . .. uobis eloquar. nunc comcediae ar
gumentum et nomen vobis eloquar. quam modo sumus acturi . eLcuiusl
causa vos in hoc iucundo loco adsedistis
 l i - .

Alazon graece huictnomlenfest comoediaeg - .

ld nos latine gloriosum dicimusz t 1 u . z
lioc hinc
oni oppidum liphesustg
ad forum abiit. inde miless impudens1
gloriosus. meus herus. io

- Stercoreus1 plenus periuri atque-adulterij

Ait sese ultro omnis mulieres sectarierz
ls deridiculo est quaqua incedih omnibusg .
itaque hic merctrices. labiis dum ductant eum1 . f rs
Maiorem partem videas valgis saviis.
Mamiego haud diu apud nhunc servitutem servio.
ld volo vos scire. quomodo ad hunc devenerim
Alazon. hmnim v graeca vox . latine mendacem . gloriosum. arrogan
tem. superbum sonah a verbo diagavsuauan falsa de me praedico. glorion
per iactantiam mention -
Alazon
bulam graece
graeco huic
fonte nomen comocdiaa
manasseug sed cuius llinc
demumpatet. Plautinam
poetae hanc fa
illa fueritl ex
graecamm litterarum monumentis non constat.
gloriosum lactantiae plenum. litoszl millantatora
lioc oppidum lfphesusL lloc oppidumy in quo res fingitur agi. est li
phesus. urbs loniae. quam ab Amazonibus conditam fuisse narrat lusti
nus g nision Philipp.1l. ti. . . .
l inde A graeco eivtlavv ex illo loco. ex illa urbe. hoc est iiphesm llic
ponitur pro casu patrioz illius urbis. nimirum Plautina verba in hunc or
dinem sunt digereudaz Miles. hei-ns meus. qu-i hinc abiit ad forum.. .. .
ait omnes mulieres inde fillius urbisj sectarier sese.
Slcrcormis rrranslate ad contemptum 1 pro eo quod est impurus. im
pudicus. libidine contaminatus. ut - i i .
Ait sese ultro omnis mulieres sectarien llerus meus laitl se ab omnibus
ephesiis mulieribus ultro peti et amari. -
v omnis mulieres ultro eta omnes mulieres non rogatas.
veridlculo est valde ridiculus est. Particula dey intentivay vim nomi
nis adaugeL .
quaqua lu quacumque parte.
Labiis ductam eum lium irridcnt. labia videlicet ducendo et distor
quendo. italia gli fanno i visaccii
Morctrices . . maiorem parte-m videas valgis sac-lin Ad risum cien
dum. hyperbole utitur Plautus. inquiens 1 plerasque meretrices liphesi
habere os prave distortum 1 proptereaquod adsucverint militem irridere.
l/algis saviis. vulgusy h. e. intorlusg savium vel suaviumr intellige os.
labia. post col viso storloy scont-rafalta
lvam ego haud diu etc. Particula nam saepe usurpatur in rerum expo
sitione . et initio orationis posita eleganter inServit transitioniz ligo vero
haud diu etc. .
Adthunc devenerim in servitutem ln huius servitutem devenerim
ln servitutem ab cor quoi servivivpriusx
bate operamz nam nunc argumentum exordian
lirat herus Athenis mihi adulescens optumusg
Meretricem is amabatt matre Athenis Atticis1
lit illa illum contraiz qui est amor cultu optumus.
ls publice legatus Maupactum hinc fuit
Magnai reii publicai gratia
lnterihi ut istic forte miles advenit
Athenas. insinuat se ad illam amicam beri.
occepit eius matri suppalparier t
vino. ornamentis opiparisque obsoniisg

Athenie llaec urbs.vatticae regionis caput. ex complurium oppidorum

incolis coaluit-l quos rrheseuslin-unius populi corpus coegit ninc illius
nomen pluraliter etlerturg haudaliter atque apud ttalos yenetiae. quae
ex multis parvis insulis originem duxerunt
Meretricem matre Athenis Atticia Subaudit natam matre. oriunda A
theuis . -
Athcnis zltticisn quum teste Plinio tlL m m ttj duae. magistro var
ronc cLL. er tsi tresp ex aliorum autem sententia plures fuerint Athenaegv
ut-urbsv atticae regionis caputy a reliquis urbibus cognomiuibus apte dis
crimineturl
l. seg nud. Athcnarum Atticarumtti.nomine donatnr a Plauto. i ct .Pseud.
lll. zt. Stig 1lruc.il.e.
et illa illum contra ct dicta ad versum tertium actus primis contra
conscrta inania
Amor cultu optumus. Ainor . quem optumum est colere. v
Pubiice Publico nomine. publica auctoritate cf ad hanc vocem Porm.
de diti verborum . edit taurin. an. M.nccc.ul.- v
Legatus Mzupizctum c1c. lix hoc loco naupactum missus fuity Aetoliae
urbem. ad oram sinus corinthiacL cui recentiores nomen fecerunt Ldpanta
Magnac
1ntcribi. reipublicae gratia voxy
lnterea. Antiquior ob rem
quampublicam magni momenti.
exyetustioribus Plautusy etu Afra
nius tantummodo usurparunt. nlegantior aetas hac particula abstinuit.
quam sequioribus temporibus Apuleius et cellius revocarunt.
latia Arch. lste. a
lnsinuat se Paullatim irrepit in animum illius amicae . paullatim et
quasi latenter illius amicae amorem sibi captat.
Suppalparien nuper/cum Palpari est leviter et blande contrectareg trans
late blandiri . adulari Particnla vero cub. quae cum verbo coniungituh
significatl occulte et sensim id fierig quasi dicasz coepit matri clam blan
diri. ltali1servata metaphoraz comincio bel bello a lisciare lavmadra
ornamenta intellige pretiosa vestimenta. quibus donatis. mirum quan
topere capiantur augusti animi mulieres . t
opiparix absentis Lautioribus coenis. v . lv
 ego s .
itaque intimum ibi se miles apud llenam facitg
libi primum evenit militi huic occasioy .
Sublinit os illi lenae. matri mulieris. -
quam meus amabat herusz nam is illius filiam
conpegit in navemmiles clam matrem suam.
liamque invitam huc mulierem in liphesum advehiL as
lit amicam herilem Athenis avectam scioly1
. flilgoy quantum vivos possum1 mihi navem parog
lnscendo. ut eam rem Maupactum ad herum nuntiem.
libi sumus provecti in altum1 sicut voluerunt1
capiunt praedones navem illamv ubi vectus fni. i .
se
Prius perii. quam ad herum venit quo ire occeperam
llleLqui me cepit1 dat me huic dono militi
llic postquam in aedis ad se me duxit domum.
video illam amicam berilem1 Athenis quae fuit
libi contra adspexit me1 oculis mihi signum dedity
p .

ex itaque Atqueproficiscunturi
supra dictis hoc modo. usurpatur
aut cum proprie ad nexu
iis aliquo illa connectenday
cohaerenL quae
y

intimam se facit ln lenae familiaritatem penitus intravit. ut ipsi adi

tus ad amicam libere pateret. omniumquei consiliorum facile particeps
haberetun
Sublinit os illi lenae Locutio Plauto familiaris. necepit lenam. cs Aul.
iv. S. SL . v
conpegil in novem netrusit in navem. lioc-verbo vis significatun quam
miles adhibuitl ut amicam laphesum adveheret. riosz la caccid in una
nave. 1
clam Proprie ponitur de homine. qui ex insidiis aut ex improvisa
quidpiam agit Saepissime a Plauto coniungitur cum casu accusativog hoc
autem perraro occurrit apud solutae orationis scriptores.
ligo m quantum vivos possum quam celeriter . quam strenue possum
vox vivus quidpiam addit locutionig est autem formula graviter amrmautis.
et affectu aliquo exagitati. ltalicez io. coma seppi il meglim
lnscenda Absolute pro eo quod est navim inscendo.
Sicut voluerunt uti exoptabanL
Prius perit Perire dicuntur non ii solum qui vitam. sed etiam qui
fortunas et statum suum amittunt. nosz incappai nella mala oentura
prima di ece. .
l/ideo illam amie-am Animadverte. lector. pronomen illam. locum
obtinens articulig quem ltali appellant determinante
vbi contrqt tibi vicissim v. dicta ad vers. tert. act. prim.
 1 x

i. t i il v / in
lie se adpellareinj deindey postquam occasio est.l
conqueritur mecum mulier fortunasvsuasz
Ait. fugere sese Athenas cupere ex hac domug
Sese illum amare. meum herum. Athenis qui fuit.
neque peius quemquam odisse. quam istunc militem siy r . i
p ligo. quoniam inspexi mulieris sententiam . v i .

cepimercatori
lbo tabellas. quoidam.
consignaviquiclanculum.
ad eum deferat1 v i i

Meum herumj qui Athenis fuerat. qui hanc amaveraL .

lit is huc veniret ls non sprevit nuntium-z i ss
nam et venit. et hic in proxumo devbrtituu millio aliæ-ji .
Apud paternum suom bospitemv lepidum -senem.
itaque ille amanti suo hospiti morem geriL
liosque opera consilioque adhortatun iuvatg .
ltaque ego paravi hic intus magnas machinas. . i . eo

ivo se adpetlarem ne ipsam salutandi causa alloquerery et mihi iam

cognitam esse significarem vernacules mi accenno cogli occhi. chc
- te non le dovessi farwmotta t
Poatquam occasio est. Subaudi oblata. tioss came ne ebbc il-dcstro.
conqueritur fortunas suas. conqueritur de infortunio suo. .
lvequc peius quemquam odisse. lit neminem acerbius odisse. cic. itp..
ad fam. vil. ea oderam multo peius hunc. quam illum ipsum alodium
quoniam inspeai Postquam cognovi. cc Asiu.ul.a. fel g Aul. Prol.g.
cepi tabellas. consignavi clanculuml do mercatori cepi tabellas. qui
bus litteras exaravi/clam milite. easque ritelconsignatas tradidi mercatorL
nimirum veteres consueverunt-filo epistolas circumligare . cera claudere
et anulo obsignare. -
lit is huc veniraL Subaudiz eum monendoy- ut huc veniret
liic in proæuma Subint. loco. ln hisce vicinis aedibns.
vevortituzz Archaisma nivertitun riosz te allogugiatkoz niverti vel di
vertere latinis est. domi apud amicum aut bospitem . nad breve tantum- .
modo tempus commorari
chidum senem iucundum senem. .
neque aeie Palaestriol et passim apud Plautum servi loquaces. saepe
in narrationibus usurpant particulam itaquc. sicut apud nos de plebe ho
mines frequentissime sermonibus inserunt dunquh sicche dunque. ecc.
cf.ll.t.tiog llLLlStl et tSL .
llle. Senex Periplectomenes i x -
Magnas machinaa Machinae . fabricael doli apud Plautum sunt artes
et ingeniosa consilia . quibus utimur ad quidpiam perficiendum . aut ali
quem fallendum. ltaliz astuziq trovati. inganni.
 oni amantis una inter seefacerem convenaszl
nam unum conclave. concubinae quod dedit
Miles1 quo nemo nisi eapse inferret pedemv
lu eo conclavi ego perfodi parietem. .
qua conmeatus esset hinc huc mulieri
lit sene sciente hoc feciz is consilium dedit
Piam meus conservos est homo haud magni preti.
quem concubinae miles custodem addiditg
lii nos facetis fabricis et doctis dolis
- tilaucomam ob oculos obiiciemus. eumque ita ivo

Paciemus. uta quod viderit1 non videritj

lit moxyne erretis1 haec duarum hodie in vicem
lit hic et illicl mulier feret imaginemz

qui quibus vide dicta ad Aulul. ul.S.PS.

i Mmantis una inter se facerem convenas liacereml ut amantes possent
linter se convenire rerovarsi insicme. t
Mzm unum conclaoe . . . . . .. in eo conclavi etc. in hunc modum verba
sunt digerendaz ln eo conclavi . quod unum conclave miles concubinae
dedit. ego perfodi parietem similem verborum iconstructionem habes a
pud lloratium y Sat.-.l. t. t 1 quam sibi sortem Seu ratio dederit seuyfors
obieceritry illa contentus vivaL condas-e interdum ponitur pro aedium
parte . quae complura habeat cubicula contigua . quaeque una clave claudi
possit ltali z appartamontm llic vero idem valet atque unum cubicu
lum. una stanzm un gabinctta
lapsa lla ipsa.
qua conmcatus esset qua mulier posset commeare .
lvam meus conservosl Meus autem conservus Per particulam nam saepe
fit transitus ad contrariabaut novas v

concubinae custodem addidit concubinas custodiae praefecit

facetis fabricis etc. vide dictayad vocem machinas in vers. fiih
boc-tiu lngenioisisll callidis. . . i v
claucomam ob oculos obiicicmus. lllum obcaecabimusl nequid videat.
claucomam dixerunt veteres vitium illud oculorum. quo naturalis pu
pulae color in glaucum immutatun atque impeditur visus. Sensus estz Sce
ledro. conservo meoy fucum faciemus nosz gli daremo della pulvere
negli occhi. . .
Sumquc ita faciemus. ut1 quod uiderit . non viderit lit faciemus. ut
quod ille viderit. perinde sit quasi non viderit
liaec duarum etc. llacc concubina hodie duarum mulierum personam
sustinebiL i i . t l i .
liic et illia llaecl ulcus-rutilis a Palaestrione dicunturl contiguas militis et
Periplectomenis aedes digito commonstrando.
 Atque eadem eritgzverum alia nosse adsimulabitur.
t 1
lta subliiietur os custodi lmulierisi - v v w t i vs t
Sed foris conciepuit hinc at vicinox senex i
ipse exit ilie est lepidus1 quem dixi. senex.

AtllllS ll. a iSclililA ll.

Pl-llilPLlScrftllMSM-SS 1 PALASSanlll

w PmurLr-zcronnnns
M- hercle defregeritis talos posthacq quemque in tegulis
videritis alienums
Mihi quidem ego vostra
iam arbitrii faciam latera
vicini-sunty meae loreal
quid fiat domiz

lla sublinctur ea de Locutlio prover-bialis pro eo quod est decipere vide i- -

vAuluL 1v. i lll. 1 ly
lvii-ris concrepuit hinc a vicina sene lanua huius vicini senis crepitum
cdidiL v. Aul. lv. i SS. . l . -
in hac scona culpatur Plautus-y quod Palaestrionem servum induxerit
futura commemorantem . quae ne coniectura quidem prospicere poterat
lluiusmodi Sunt illal quae pertinent ad geminam sororem. atque ad frau
dem y qua Sceledrus conservos erat luditicandus qui enim haec scire po
terat Palaestrim qui nondum cognoverah Philocomasium visam fuisse apud
Periplectomenemt nec facit. quod haec scena prologi locum obtineatl in
quo nonnulla interdum praenuiitiari consueverunt ad fabulam pertinentia
Mamque in aliarum fcomoediarvum prologis loquitur aut polita aut aliquis
ex diis. quost latere non possunt quae mox spectatorum oculisvobversa
humum-quod sane de Palaestrione- dici non potesL - i
lvi hercle llic primum loquens inducitur Periplectomenes senex. ira- .
tus. quod unusvex vicini servis ex tecto per impluvium inSpectans. viderit
Philocomasium. amicam militisy cum Pleuside osculari Supplicium servis
suis interminatur . nisi posthac quemcumque viderint in tegulis . praeci
pitem in viam deiiciant. neinde Periplectomenes et Palaestrio consilium
incunt . quemadmodum occurrant malo. quod sibi imminerearbitrantun
lvi hercle dcfregcritis talos clc. rralus. pedis pars1 hic ponitur pro crue
ribus Sensus estz nisivcrura- fregeritis iis omnibusy quos posthac videritis v
in lecto . latera vestra virgis caedam. i
l/ostra faciam latera lorca. vestrorum laterum corium ita scindam
verberibus. ut inde lora iieri possint. nosz vi battcro di tanta regione
Mihi arbitri iam vicini sunL Arbitri dicuntun testes . inspectores lam
eo .
lla1 per inpluvium introspectanti nunc adeo edico vomnibusz
quemque a milite hoc videritis bominem in nostris tegulis
lixtra unum Palaestrionem. huc deturbatote in viam.
quod ille gallinam aut columbam se sectari aut simiam .
bicau disperistisa ni usque ad mortem male mulcassitisl u 1 fs
lAtque adeo1 ut ne legi fraudem fecerint talariae. t

xAdcuratotej ut sine talis domi agitent convivium

vicini mei conscii sunty speculantur quidytiat domi meae et dicta ad

Aul. iv. t. eo t
lmpluvium est locus in aedibus sine tectoy quo imber impluit. came
dium etiam dicitur. quasi cavumw aedium 1tal. il coyrtile ct PoPlA de
ditli verb. ad voc. atrium . . .
quemque a milite hoc twitter-ilia hominem quemcumque hominem. hoc
est servum. videritis huiusce militis casus ablativus cum praepositione a
vel ab interdum ponitur pro casu patrio quae enim alicuius sunt. dici
etiam possunt esse ab aliqua liaec autem locutio usurpatur maxime ad
significandos discipulosy sectatores. familiares et servos. cic pro Mur.
xxxlz nostri illi a Platone et Aristoleleg de tin. 1v. Sz zeno et ab eo qui
suntg fuse iL Sz quid Sentiant ii.qui sunt ab ea disciplinal nemo me
diocriter quidem doctus ignorat. ouint lnst. erat inedita Plerique scri
ptor-esp maxime qui sunt ab isocrate Pl.t1urc.nl.Saz credo herclev te esse
ab illos Pseud il. acas lisne tu. an nop es ab illo milite macedoniol id
est ex familiaribus illius militis macedoniiP ct Lucret. de rer. nat.1l. qag
virg. ceorg. ll. sea y t
tum unum Palaestrioncm ltxcepto uuo Palaestrione. Siquidem prae
positio extra saepe exclusionem et remotionem significat
beturbatota Praecipitem agitec .
quod ille . . . . . ..dieat. quamvis ille dicat. vel causam interponah se
gallinam aut columbam sectari. etc. cf.Asin. tv. t. tas 1er.v. eum
v nuper-istim ni usque ad mortem male mulcassitie Actum est de vobis.
nisi ad mortem illum verberaveritis. ltaliz gu ai a eoi. se non mc lc
conciate pel di delle festa . v
itlulcassitia Arcbaism Mulcaveritis.
Atque adeo . . . . .. adcuratota Praesertim vero accuratotc. coniunctim
usurpantur hae duae particulae. quum maius aliquid aut gravius additur.
ldem valentiatquey imo. quin etiam . prae materia . praesertim
lll ne legi fraudem fecerint talariaa tic peccentx adversus legem tala
riamgrralaria vero lex est ratio et norma in lusu telorum servanda
Sine talia agitcnt convivium falis non ludant inter convivandum con
sueverunt veteres talorum lusione convivia exhilarare . .
Atque adco. . . . agitent convivium locatur Plautus in ancipiti verborum
sensu quum videlicet taluslsigniiicet pedis partem fii lallonej. pari
terque eburneum instrumentum fii dadoj. quo ludendi causa. ut nos
hodieque . veteres utebanturg hoc sibi voluit Plautusz hoc prae caeteris
 St
Pitissmoz z -
Mescio quid malefactum a nostraihuic familia esta quantum audioz
lta senex talos elidi iussit conservis meis i
Sed me excepitg nihili facio. quid illis faciat ceteris
Adgrediar hominemg et nunc adversum me est quasi... i
quid agis1 Periplectomeneil . li
- i PsntancroMnnss
llaud multos homines1 si optandumuforeti
nunc videre et convenirea quam teg mavellem
PALAnsrnio .
quid estil
quum ruuquuAs
ouid negoti estflcum nomi murum
i occlSi
i sunusf

Psmrtscronsuns
ltes palam est.j
Psuzsmo s
quae res palam estfl
PsniancroMnivss. t d i v
. i 1 l . lle tegulis
Modo nescio quis inspectavit vestrum familiarium .
Per nostrum inpluvium intus apud nos Philocomasium atque ho
v / y - . spitemggo
osculantis

vobis impero. ut talos seu crura vicini servis perfringatis. qui posthac
tectum nostrum conscenderint .
lvescio quid malefactum etc. nescio quid nostra familia in hunc senem
peccaverit - t -
rates
llle elidti Me
excepit crura confringi.
exclusit. . ii -
Mhilt facio.. quid etc nihil pensi
laturus v i yhabeo quodr malum . sit ceteris il
Adgrediar hominem Accedam ad illum colloquendi causa Sosz andro
a fargli moue / e .
et nunc adversum me est quasi et quidem est quasi conversus ad me
ltalicez e pare uenirmi incontro egli steua -.
ss optandum foret Si mihi facultas esset eligendL
quam te. Subaudi magis
occiai sumam Plosz siamn perdutip
iiti palam est. La cota i nhiaro
 i . l Pinsnsrnioq . . r .
v quis homo viditiP . i i
. i Psniruzcroumes v .
. ffuos conservos . l i t f 1i .
. . u x lv PALAnsrmo .
i . . qui isihomo eslil

. Pamriscroninuns
Mescioz ita abripuit repente sese subito
PALAnsrnlo i
Suspicori
Me periisse
- . Pznlmcromnnns y
libi abiita conclamoz lieus. quid agis tui inquam. Mihi
llleyabiensg ita respondit. se seclari simiam.
. i .. . f PALansrmu
ivael mihi misero. quoi pereuudumbest propter nihili besliaml ys
x Sed Pliilocomasium hiccine etiam nunc estfP
Pamrmcrommm
l quum exibam1 hic eraL
PAL-Ansrmo A . .
Sis. iube transire huc. quantum possit1 se jul videant domi
Pamilialres. nisi quidem illa nos vollg qui servi sumus1
Propter alnoremsuom omnis crucibus contubernalis dari.
. Punrrmcrommns
nixi ego istucy nisi quidlaliud vis.
Suspicon credo . A
Avihili beslium Mullius pretii-bestiam i
SiL Si vis. usurpatur haec particula quum quidpiam imperatun el im
1
perium-quodammodo lenire cupimus llaliz se ti piaca
quantum possit quam celerrime possiL
Se ut videant domi ut ipsam domi esse videanL i .
crucibus dari cruciari. .
omnis qontubernalia Arch. omnes contubernales contubernalis proprie
dicitur miles. qui una cum aliis sub eodem tentorio habitat vrrnnslale bic
ponitur pro eo quod est familiaris. domesticuss qui in eadem domo cum
aliis viviL /
ego istum nisi quid aliud vim Si nihil aliud a me pelis. hoc iam
habe pro dicto.r1osztienlo per deum
 aa
P.iLAizsrnlo. . j v v- i
volo lluiic dicito.
Artem et disciplinam obtineat et colorem l utrumquej
i. . go

Pamnncrommns
. - t quemadmodumP
. PALAizsrmo
. e

llt eum. qui se vidit vero1 vincatj de se videritg

Si quidem centiens bic visa sit1 tamen inticias eat
os habeL linguam. perfidiamj malitiam atque audaciam.
contidentiam conlirmitatem. fraudulentiamz ns
qui arguat se. eum contra vincat iureiuraudo suo. -
homi habet animum falsiloquom1 falsificum. falsiiuriumgu fl
homi dolos. domi delenitlca facta. domi fallacias. ik- sc -. .
nam mulier olitori nunquam Supplicaty si qua est malas .fr i fl A

nuiia Arch. lluic . idest Philocomasio.

lit-rumque artem et .disciplina.m. obtineat et colo-rem nicito Philoco
masioy ut haec duo rservety artificium nempe et coloremg hoc est dicito
huic ut simulat .i neque mutetvcolorem
lit/.nvero einch ut illum. qui ipsam in aedibus nostris vidit oscu
lantem-y argumentis convincah non.vidisse. l .
l Siquidgm candens etiamsi centies. - - nisi if- r m-o
os habet Philocomasium-est impudens vnleganter os ponitur a Latiuis
pro impudentia. cic.verr.vy.1os si Appii os haberem ovid llortxvl lues
rion tibi plus cordis .xsed minus oris adesL ii p
Linguam Subaudi mendacem i j
confidendum Audaciam lii
con/imitatem Animum firmum et imperturbatum -
cui urguet sit Si quis illam convincat .
nomi habet animum falsiloquom etc. illa domi habere dicimus. quae
in nobis sita sunt. neque opus est. nos ab aliis mutuarit Philocomasium
in promptu habet animum falsiloquum riosz costei ha al l-a mano ln
bugie. gis ingannL gli spergiurt t
belenifica factæ Pacta quae homines alliciunt. et vel non sentientes in
fraudem impellunL
lvam mulier olitori . . . . ..ad omnis moles male/tiens Pestive admodum
Plautus bominem fraudulentum comparati cum olitoreg mulieris fraudes

et fallacias cum noxiis oleribusg malum vero mulieris ingenium cum horto.
in quo olera illa nascuntuln Sensus est si qua mulier est mala. necesse
non habet astutias et fraudes ab aliis ypetereg has abunde suppeditat im
lproba illius natura v 1 -

s
 1

homi habet hortum et condimenlaad omnis moles maleticas m

t i PsnirLscroMeuss .
ligoistaec. si erit hic1 nuntiaboc Sed quid est1 PalaeStrioi
quod volutas tute tecum ini col-dei i

- PALsnsrluq
Paulisper tace.
num ego mihi consilia in animum convocog et dum consulo.
quid agam. quem dolum doloso contra conservo parem.
qui illam hic vidit osculantemz id visum utne visum siet. ss
v PnnirLecroMnuns n -

quaereg ego hinc abscessero abs te huc interim -lllue1 sis. vide.
quemadmodum adstitity severa fronte curas cogitansl
Pectus digitis pultatz cor1 credo1 evocaturust foras
licce avertit visusg laevo in femine habet laevam manumv . e . -
llextera digitis rationem conputatg feriens temur - m
Pomi habet hortum etc. lix ipso suo ingenio omnes malitias depromit
mulier. .
Moles male/icas. Machinas. dolos.
quod volutas etc. quid tecum ipse reputast
bum consilia in animum convoco etc. num perpendo . delibero.
quem dolum conservo parcm quo dolo conservum aggredian
ld visum ut ne visum siet. ut. quod vidil. credat se non vidisse
lllucylsiss vide clc. Sraphicani h-ic habes. lector. cogitabundi bominis
descriptionem. qui vultul. gestu et totius corporis habitu interiorem animi
sui notam patefacit
l/ide quemadmodum adstitit nosz vel qual positura. y r
curas cogitans cogitare est plura in unum cogere. unde aliquid col
ligamusi ltaque curas
unam converterm cogitare
ltaliz idem valet in
traccoglicrsi atque omnes curas suas ad rem
un pensiera

Pectus digitis pultat Ad hominum mores depingendos egregie compa

rata sunt haec verba. llaud raro enim fieri videnius. ut qui rem aliquam
meditanturl et toti sunt in illa. cava manu summis digitis pectus appetanL
com credo. evocaturust foras. Plautinus iocus ad exhilarandam caveam
beati-ra digitis rationem conputatukiosz fa i suoi conti colle dita
dclla mano destra. nimirum habebant veteres eauva pia-pau quod
numeros certis digilorum gestibus exprimere docebat ne hac veterum
ratione computandi per digitos vide nicolai Smyruaei libellum aapt eam-u
iuoa plrpou in Possini Spicileg. livang.g item disputationem Prisciani cae
sariensis aliorumque in antiquitatib. rom. lo. ceorgii craeviL xl. nova Ad
hunc morem spectant illa Plinii itp ll. sep verba de llegulo quodamz
Agitat digitos. computat nihil. ct ovid. ex PonL il..S. th Senec lip.
Lxxxan tta quint lnst. orat.. ll. lo.- . . l .
 . . - . . - in ea
llexterumaitaa vehementer quod-facto opus estq aegre snppetit.
concrepuit digitisz laboraL crebroconmutat status
Plccere autem capite nutatl Mou placet1 quod reperity f x
quidquid esty incoctum non cxprometz bene coetum dabit.
licce autem aedificatz columnam mento subfulsit suo. i ss - l
l

litt/vni Apagez non placet profecto mi illa inaedificatioz .

limes columnatum poetae esse indaudivi barbaro. -

Periens femur dexteram lrati hominis hoc estl cui aegre succurrit
quid agendum siL -
1ta. vehementer quod facto opus est. aegre suppetiL in hunc ordinem
digerenda sunt verbaz ita aegre illiisuppetih quod vehementer facto est
opus. nosz tanto egli slenta a trocare cib che massimamente
gli concrcpuit
abbisognm digiliaz laboratj crebrovconmutat status. llaec omnia Pa -
laestrionis animum produnt. in cogitatione aliqua defixil atque in id prae
sertim laborantis . ut ex ingenio suo quidpiam excedat ltaliz fa acric
rhiqlarc le dita. e inquietoy e ra mutando positurm
liccera Arch. l-lcce. l
capite nulat etc. capitis motu significatl sibi non placere quod hac
tenus excogitavit -
quidquid esty incoctum non expromct eta trranslate aliquid coqucrc
Latinis est etiam atque etiam considerare Sic Liv. an Sz omnibus con
sultationibus inter se principes occulte romanum coquebant bellumi ln
eoctum non exprometl bene coetum dabit. nosz non si appiglierd
ad alcun partito. scnzdaverlo bcn bene esaminata .
acce autem llaec formula usurpatur de rebus magnis. mirabilibus et
de hisl quae nova et improvisa animo accidunL cf.curc. LSAtg Men.v.
i Mg Most. nL t. tatg virga Aen. ll. eoag cic vern v. ea de legi l. ibi de
rep.l.SS. .
Acdi/icats columnam mento sub/utut sua Ludicrum dictum. quo signi
ficatur-status Palaestrionis. brachio. tamquam columna . mentum suum
sustentantisy quemadmodum saepe faciunt. qui in aliqua cogitatione cu
raque versantun t i
Apage hAifæ/i est modus imperativus verbi graeci iurin amoveo. ltal.
lun gi 1 ria tftu-ntur hac interiectione tLatinig quum indignanter et fa
stidiose res amoliunturl quae probari non possuntl aut inincundos et mo
lestos homines reiiciuntg nunquam vero. ut cracci interdum solent. in
tranquilla compellatione i
os columnatum poetae csse indaudivi barbara etc. Pertinent haec verba
ad naevium. quem aiunt in vincula fuisse coniectum. proptereaquod co
micos lusus in potentiorum libidinem iactassety et Scipionem- praesertim
maledicto laesisset. columnatum vero per iocum appellat noster caput
poetam hoc est brachio subnixum. verisimile enim tit . eol statu sedisse
Saevium in carcere. fabulis commentandis intentumq et de recuperanda
libertate sollicitum Seque mireris1 lectorr Saevinm a Plauto barbarum

1
 aer 1 v v i li l

ouoi bini custodes semper totis horis adcubanL A

.- liuge. eugej euscheme adstitit herclej dulice et comoedicef
nunquam hodie quiescet. priusquam id y quod petit. perfeceriL eo
illabeta opinor. iAge. si quid agisl vigilal neisomno stude.
nisi quidem hic agitari mavis variusl vigilat libi ego dicol Auy
feriatus ue sisl lleus. ted adloquon Palaestriol
vigila1 inquaml expergiscerei inquaml lucet hoc. inquaml
PsniancroMsuss
vident hostis libi adesse tuoque tergo obsidiumil consulel ab

appellari pro eo quod est latinum lloc enim.dicitur graecorum more .

jqui barbarum vocabant quidquid graecum non esset liand aliter in pro
logo Asinariae fvors. ioy gMarcus. aitg hanc fabulam vortit barbaral hoc
est latine reddidit v i
i quoi bini custodes eta neque binos canes puto hic significari a poeta.
uti quibusdam visum
cambosilacertos. quibusesty neque
homo rursus duo vinculay
medilabundus ut aliis placuit. sed
caput sustentareL
. Suges euge Particula laudantis a graeco sive mosz bcne. benissima
linn-hema A graeco adverbio auaxa/tmn decore. venusta euscheme ad
stitit.
rtrinumhoc
nL est
i. M.ad decorum
i v iet venustatem gestum suumi composuit
- cr.
-11ulice. graece aoullmsy serviliten nulice ettcomoedicel idest prae
clare servi personam agit Palaestrio in comoedia -. i
nubem opinor. llti ego opinor. tandem Palaestrio consilium excogi
tavit. quod sequatun hoc autem Periplectomenes exeo coniicitl quod
Palaestrionem videat quiescentem
. zlgh si quid agisl Pormularhortantis et iubentis. ilac praesertim uti
mur . quum aliquem velimus monere . ut-attentum animum ad illa ad
veritatj quae agit riosz l/ia da bravo . attento a quello che hai
per le mani t i
i Agitari car-iua virgisiadeo caedi. ut cutis tua varii coloris tiatg hic

i p. videlicetProl.
llo-endl rubrumg illic-fuscum
ss g Pseud. l. 1 te g ex virgamm
catulL ictu colorem contrahat. et
inuL SSL
1 s Au. lnteriectio aliquid repudiantisl aut cum indignatione aliqua admoA
nentisa aut precibus instantis . -ut res aliter liata
. .Periatus nc eiai rie cesses ab opere. .
.iirrpergisccrcy lucet hoc coelum lucet. haec immitis a Periplectomene
dicuntury digito nempe aut vultu in coelum erecto. Sensus ests iam non
est dormiendum. Palaestriog vide. iam illucescitg operi instandum riosz
ngid spunta il giorno. . i i
. l/idew hostis tib-i adesse eten Lepide senex allegoria usus. a re militari .
depromptm Palaestrionem monet ut rebus suis diligentissime prospiciaL
fuo tergo obsidiumjlloc cst plagas tuo tergo imminentes
. opem auxiliumqua vires et milites auxiliares
 q

Arripel opem auxiliumque ad hanc reml Propere boc 11 non plaA

f i i cide. decet
Antemoeni aliqual aliquo tu autem circumduce exercitumlli -

cura obsidium perduellisg nostris praesidium paral -

lnterclude inimicis conmeatumg tibi muni viam-. v ..
qua cibatus conmeatusque ad te et legiones tuas eo
luto possit pervenirel llnnc rem ager res subitaria est.
llleperil conminiscerel cedo calidum consilium citoz
. quae hic sunt visa1 ut visa ne sintg factainfacta uti sienL
Magnam illicv mi homo. rem incipissisz magna moenis moenial v
lute unus si rccipere hoc ad te dicisv confidentia est1 l ss
Plos inimicos profligare posse .
x - PALAlssrnlo i
. bico et recipio ad me.j
v Penrrmciomnqssh
lit ego te impetrare dico id. quod petis
Propere hoc-1 non placide 1 decet. Subaudiz fieri. accurari.
Autemoeni Archaism. Ante munL .praemuni aliqua ratione tua castra
cum obsidium prrduollisz obsidiuui perduelles. rarior dictio prollvul
gariz obsidium pcrduellium Sic Sall. lfragnLhisL lib.nlz facta consultaqde
Alexandri aemulus erat Pompeius . lioc esb aemulabatun cura obsigium
perduelles.ltal.zprocura di asscdiarej nemini Perduellis vero di
citur qui perlinacitcr bellum gerit cicg omc. li iiz lllud etiam animad
vertov quod qui proprio nomine perduollis essetv is hostis vocareturl le
nitate verbi tristitiam rei mitigante llostis enim apud maiores nostros
dicebatura quem nunc peregrinum dicimusn t - -
cibatum cibusy res frumentaria.
conmeahm omnis bellicos apparatus
liane rem aga idem quod . age si quid agis
membr-tarda est. nos nulla mora est peragenda.
conminiscere lixcogita
lfedodide . prolem . l - .
calidum concilium est consilium subitarium. audaih animosum ct
Plpid.1l. i 11 g ferent num ll. aes g- Liv. xuv. seg cic. odia L nds
Archaism lncipis. aggrederist
Magna moenis matemo niliicile et magnum opus mollris.
Momist Arcbaism Munis.
neci ere hoc ad te. hei eventum et pericplum inte suscipere i .
falfumu si. . .. .profligare poem Si tu promittis . fore . ut negotium
periculo tuo conliciatun spes est 1 posse nos inimicos prolligare .
bico et recipio ad me. riosz lo dicoy e tlimpegno la mia fede
lmpelrara obtenturum . i .
s
 PALliesrluo
. At te lupiter
bene ametl . .
PsmrLscroununs l
At tu inpartL amice .1 me1 quod conmentus.
/ PALmsrmo
. i face.
bum in regionem astutiarum mearum te induco. ut scias
luxta mecum mea consilia .
v . PenrrLscroMl-mss
Salva sumes indidem . eo
. Pimasrnloj
Plerus meus elephanti corio circumtentust1 non suo/1
neque habet plus sapientiaL quam lapisi y

PsnlrLecroMauss
i l Plgomet scio. .

PALASS1k1o.

nunc sic rationem incipissamq sic instituam astutiamv

ill Pbilocomasio hanc sororem fgeminam germanam alteram
bicam Athenis advenisse cumiamatore aliquo suo ss

At te lupiter bene ameL Pormula bene precantia Plosz ti sicuo pro

pizi gli dei .
At tu inparti etc. Pac me participem consilii . quod cxcogitasti
ln regionem astutiarum mearum te induco. Astutias meas tibi aperio.
luazta
lv.1. seg mecum Aeque
Sall. catiL LvuLac ego cn
x AuluL 1v.v S. 1 g Pers. ll. i cv gi Pseud.
Salva sumes indidem comica locutio. translata a rebus creditis ac de
positis . .qua Periplectomenes pollicetur. se commissum arcanum nemini
esse evulgaturum Sensus verborum estz quae apud me deposuerisl tu
poteris ex eodem loco salva et integra recipere. - -
lierus meus elephanti cor-io etc. Locutio proverbialis. quae idem sonat
act herus mens crassa est Minerva . stupidus est . nihil sentiL rtranslata
metaphora-ab elephanto. cuius corium durissimum est atque impenetra
bile. ltaliz il padron mio e un gran mestolone.
1veque habet plus sapientiai etc. Sardns est atque hebes.
lncipiesam Arch. incipiam
 l

. l . . t - t eo
-
. ./ .
fam simileun quam lacte lactibestz apud teteos hic devortier
nicam hospitio . . . .
Panrrmcronnnns
liuge. eugej lepidel laudo conmentum tuoml
PALansrnio i
illt. si illanc concriminatus siet advorsum militem

Meus conservos1 eam vidisse eum alieno oscularien

Arguam hanc vidisse apud te contra conservom meum vo
cum suo amatore amplexantem atque osculantem
PsniancroMnues .
. lmo optumei
ldem ego dicama si me exquaeret miles .
. PALAnsrnlo
Sed simillumas
bicito esseg et Philocomasio id praecipiendum esL ut sciaL
Me titubet. si quaeret ex ea miles
. Penirnncromnues .
nimis doctum dolumt
Sedllsi ambas videre in uno miles concilio volet.
1S
. 1 a m

fam similem
loquimur . quam .lacte
adeo similibus laeti Locutio
ut internosci noni proverbialisl quum ll.
queant cc Amphx de t..
rebus
seg
Merc. v. a se naud aliter in proverbio vest aquae .et ovorum inter se si
militudoi . -
Lacta Arch. Lac. . tw
Apud te devortier hospitia uic apud te hospitariz peybrtien archaism
divertere . diversarig quod est ad breve solum tempus apud aliquem
commorari . . l sil

lll. si illanc concriminatus eta Sehsus estz ut. si forte conservus meus
accusaverit Philocomasium apud militem . dicens.-se illam vidisse oscu
lantem in domotua hominem alienum. ego contra atfirmeml eumdemi
hunc meum conservum toto coelo errasse. etvvidisse non Pbilocomnsiumy
sed illiuSzgermanam sororem apud te amplexantem atque osculantem cum
suo amatam t .
. . ll. - L . .
lmo aptumlhl .optimum profec to est commentum tuum. nosz P has m
. lj v
ventum bella davverol
Si mei exquaeretq si quaeret ex me . si me interrogabib i 1 . enim
Philocomaaio id praecipiendum. liac de re monenda est Philocomasium
lve titubeL me in respondendo anceps haereaL aut -
Mmis doctum doluml o dolum ingeniosissime excogitatum ll.
Sed si ambas videre in uno miles concilio volet nino diseant vstudiosi
 quid agimus il - i
i v - PALAltsnilop
- Pacile estz trecentae possunt causae eonligiz
n Pion domi esta abiit ambulatumg dormit-g ornaturg lavatg
n Prandetg potatg occupata estg operae non est non potest ni
quantum vis prolationum1 dum modo nunc prima via
lnducamus. vera ut esse credaL imae mentibitur
l l Pemrmcromsnes
Perplacetv uti.dicis.
PALAi-tsrme

lntro abi ergoj eli si isti estl mulierem

lube cito domum transire atque haec ei monstrac praecipea
ut teneat consilia nostra. quemadmodum exorsivsumua
ne gemina sorore. -

quaenam sit propria significatio vocis ambo. quae ab indoctis saepe con
funditur cum voce uterque nimirum ambo usurpatur de iistl qui aliquid
coniunclim et uno tempore quidpiam faciuntg uterque ponitur de illisv qui
diverso tempore et separatim quid faciunL lioc nempe sibi voluit Periple
ctomenesz si miles hasoe duas sorores videre volet eodem tempore atque
inneodeni locoy quidnam consilii qapiemusf Srit igitur italicez ma se il
soldaia le vorrd vellere tutte duo ftello stesso tempo rac
colte in un solo luogo. coma farcmoP
facileoccurrere.
ticultati esL Pllliptica- dictio.
v Subaudiz
i facile est remi expedirey
. buic dif
frecenlaci possum causae cnnligi. lnnumerae possunt caussae excogi
tari. ob quas ambae sorores in uno eodemque loco nequeant videri mi
mirum nobis licebit dicerez una ex his non estidomig abiit ambulatum etc.
Laoatk Soss a net bagno. r i i n
Potat lPotare dicuntur qui non ad naturae necessitatemy sed largius .
.amuenter atque ad ebrietatem usque bihunL . v
operae non est commodum non esty non est vacua. ltal. non ha tempo.
quantum vis prolationum Lioebit nobis pro arbitrio rem diiferrey pro
crastinare i
lvunc primq ria imiucamue nunc initio ei persuadeamus
quae mentibitun Arehaism llla. quae Philocoinasium mentietun
lsti. ltomani craeeos imitati . casum dativum isti primum usurparunt
ad locum designandumg postea vero addita littera demonstrativa c. fece
runt adverbium istim
vomum transire intellige domum . ubi erat miles
-flqec. Subaudiz quae a nobis sunt excogitata ad fallendum militem
lason-i sumus inivimus
 . A- il
t . Psmnucronmius A
nocte tibi illanlc jicrdoctam daboi v -
limumquid taliudil
PALAssrmo
intro ut abees i
Psmmcrommss
Abeo quidem
PiLAi-zsrmo .
q v Sgo ibo domum Si
Atque bqnonem/investig-ando sumam operami hinc dissimulandm
ioni fuerit censet-vom qui hodie sit sectatus simiam. i
Plain ille non potuitv quin sermone aliquem familiai-ium .
Participaverit de amica heri. vidisse sese eam
ilie
Moviinlproxumo
morem egocosculantem
a facere nequeo.
cum alieno
quaeadulescentuld
solus scio nx kso

Si invenio. qui-vidit. ad eum viiiimegslluuteosgge agamj

ltes parata estz vi pugnandoque hominem capere certo resi
Si ita non reperio1 ibo odoransa quasi canis venatieuSg
usque donec persecutus volpeni ero vestigiis os .
ff
nocte pcndoctamf Probe doctam. llelifamiliares sunt Plauto huiusmodi
verborum lusus. Sic cas.ul. LSz scite scitusg cist.1v. aen misere misergl
ltud.1v.S.SSz impudenter impudensf . i . i . -
f Alumquid aliudi Pormula abeuntis. Subaudiz tibi dicendum restati Mosz
thai tu altro a dii-ptin . . . t
flemmiem Arch. llominemf - l- - - i n s - l

miniAtque hemyonem investigando sumam opcram Atque-operamxdabo bd

inveStiganda i i i r i -
ilium ob hanc causam k . b - .
Sermone aliquem participaverit eta Aliquem participcm fecerit ser
monis sui de amica heri . dicensy se vidisse eam etc.
Movi more1n. Subaudi pPServorumg - .
Ad cum vineas pluteosque agamj A re militari allegoriam hausit no
ster . significeturum se manibus pedibusque obnixe omnia facturum. ut
Sceledro et militi ifucum illiciat1 iisque persuadentl duas esse sorores ger
manas. simillimas inter seu Pl/ineacinimirumlet platei fuerunt machinae
bellicael tabulis et cratibus conteaitae-l quibus machinisb tecti smilitesy ad
moenia obsessae urbis accedebautl ut illa diruerent1 auti militare aliquod
opus facerent. i i . . n v
Ponec persecutus eolpem ero cestigiia. bonec vulpis vestigia oro per-.
secutusy allegoria a venatione depromptzr .
ille v . . v . . .
Sed fores concrepuerunt nostraez ego voci moderabofmeaes
nam illic Phileeomasio custos1 meus conservosg it foras
v

ncriusi ll. - StlliMA ins

saniaonus. mnaesmio

.Scn1.ennusg . f
p Misi
certoquidem
edepol ego
scio.hodie ambulavi
me vidisse hiedormienskin tegulisa l
proxumae viciniae

Philocomasium herilem amicam sibi alienum quaerere

- PALAes-rnlo
illic illanc vidit osculantemy quantum hunc audivi loqui
i 1 Scnuzonus
onis hic em . .
i . PALAesrizio.
.- fuos conservos quid agisi Sceledreff
- u . . Scemnnus -
l
- v o . le Palaestrio. s
volupe est convenisse t

l/oei moderabox meae fracebo. i

Msi quidem ego eta num Palaestrio omni mente in ea cogitatione ver
saretun ut conservum invenireg qui Philocomasium viderat cum Plenside
osculantem in domo Periplectomenis. ecce Seeledrus illi occurrit. qui ul
tre omnia nan-ah quae ex tecto prospexerah dum simiam seclaretur.
quo facto Plautus servorum mores graphice expressiL quib-natura loquaces.
nihil ex iis quae audiunt aut vident reticere consueverunt.
lviai quidem ego hodierambulavi dormiens misi hodie somniavi . me
ambulasse in tegulisL r .
liic proæumae viciniaa llic in proxima vicinia. llaud raro apud co
micos
designatadverbium hic coniungitur
ct 1erex1t.Andr.l. 1. rit z cum casu patrio nominisll quod locum
Pliorm.l.St.-1S.
Sibi metam rem quaerere sibi damnum quaerere nosz cerearsi il .
suo ma-lanna .
quantum hunc audivi loqui ltal.z per quel che ho udito da cos-tui
yolupe est. cratum est. i i
 Piurzsrmo v i - . r
quid iamy autiquid negotiiP fac sciam
. . ScsiLsnnus i
Metuo. x i
. PALuzsrmoi
quid metuisft
. v Sceumnus
i ltle hercle hodie. quantum hic familiarium est1
Maxumum in malum cruciatumque insaliamus quamvis-nfi
i PALaasmlo ip . i- v
. - . fu sali
SoluSz nam ego istam insulturam et desulturam nil moror.
. a . Sanl-znuus
Mescis tu fortasse. apud nos facinus quodnatum est novom. m
v PALaesrmo -
ouod id est facinusif i
ASaneunns
lnpudicum
PaLAesrmo 1 .
.. fute sci solite tihig
Mihi ne dixisz scire nolo. . i i i
i SceLennusi .- d
Mon enimlfaciam1 quin scias

quantum
Maæumumhicin familiarium est. quotquot
malum cruciatumun servi hic
insaliamlue sumuscruciatibus si
Maximis
mus amciendigylocutione ab iis petita. qui Supplicii causa crucem ascen
dere cogerentun unde Plautus cfucisalos appellat servos1 hoc cruciatu
plectendos. . i f i i
fu sali soluss nam ego istam insulturam et desulturam nil moror.uco
mice iocutur noster hisce verbis. quibus significat velle a se cruciatus
amoliri . quos Sceledrus memoravit. il
. mt moror. liac dicendi forma utuntur Latini. quum aliquid respuunt.
contemnuntl aut certe non magnopere curare videnturq ltalicez non mi
. piace cotestolsalire c disceindere i
fate sci solite tibi tru solus id scito pro moreg ut qui saepe talium
facinorum tibi sis conscius. t . .
nam vixeris i
lvon enim faciam. quin sciae Particula-enim asseverationem addit tum
 M f i . f - id
Simiam hodie sum secutus nostram in horum tegulis
s . PALASSfluoa g .
iidepol1 Sceledroi homo Secialus nihili uequam beslium
Suizualmus 1 .
m te perdantl i i i
- PALAlistkltL
ie istuc aequomq quoniam occepisli eloqui m
Scrmnnus
Porte
Atque fortuna
egoxilli per inpluvium
adspicio huc despexi
osculantem in proxumumg
Philocomasium cum altero

Mescio quo adulescente

1 PALAasrnm . .
quod ego. Sceledrey scelus ex te audiuiy

Profeclo vidi Scmizrinus

i
. PALAusrmd .
iulerfP lv a
Sceuzmwa
ligomet duobus his oculis meis.
t PALAssrnuL .
Abii non verisimile dicis1 neque vidisti -

imperativo1 tum fuluroa quum pro imperativo poniturn Profecio non pa

tian te id ignorarq Sic MosL v.e. les Son enim ibis. ligo ferare faxol ut
meruisti. in crucem Pers. ll. l aus linim non ibis nunc vicissim cic. PbiL
ll. lac Attende enim paullisper. ld.verr1.ll.1Mz Mlendite enim diligenter
norum Aaumæs. Subaudiz vicinorum i
llomo nihili nullius pretii nosz uomo da nulla Saepe huiusmodi
conviciis se mutuo petunt servi PlautinL quod quidem ad servorum mo
res et ingenium pertineL
fe istuc aequom etc. Aeqhum esl. deos te perdem .
forte fortuna ldem valet ac forte A cum et
l-lun. L i Mg ld. Phorm. v. e. 1 g cic. hivin. lll. 1. nacclLi 1v.1Sg i ferenL
i
bespcæi in propummm neorsum adspexi in aedes vicinaa i
llli lllic. v. ll. iuloL g i
Scelum llyperh Pacinus
buobus his oculis meis. Pormula quidpiam tirmissime adseverantis. nos
etiamc lyho veduto con questi due occhi. x
Abif vox indignantis .
 tg
ScuLsonust .
g . . lium tibi so
Lipiihs videorii
s rt t PALAusrme
Medicum istuc tibi melius percontarier
verum enim tu islanc t si te di amenL temere haud tollas fabulamz
iuis nunc cruribus capitique fraudem hinc capitalem creaszw
Mam tibi iam. ut pereas. paratum-est dupliciter. nisi supprimis
luom stultiloquium v .
Scuwnnus
qui vero dupliciterii
PALAssrmo i
i - r bicam tibi
as
.. Primumduuy si falso insimulas Philocomasium. hoc perierisg
lterum. si id verum est si in eii custos additus perieris

Scersonus

quid fuat mel uesciog haec me vidissea ego certo scio.

. Lippus. Propric dicitur qui oculos habet lacrimantesi ltali appellant

ris-post nic vero ponitur pro homine . cui obtusior sit oculorum acies
Medicum istuc tibi eta uac de re melius medicum quamyme interro 1
gaveris lloc pertinet ad exhilarandos spectatores. Longesenim aliud re-i t
spondet Palaestrio atque illi exspectabanL
istam temere haud tellus fabulam nisi velis tibi deos iratos. cave.
ne.falsum hunc rumorem in vulgus feras ltaliz guardati aat divul
gare questa falsa notiziaz
qruribus capitique fraudem hinc capitalem creaa compedes atque extre
mum supplicium tibi paras hae fabula de Pbilocomasio adolescentem oscu
laute. Praus videlicet saepe pro damno aut poena solet usurpari
bupliciten nuobus modis vel duabus causis l
moui vero dupliciter-f quomodoiiam dupliciterf -.
Primumdum liane formam unus fortasse latinorum scriptorum usurpat
saepe Plautusiin rerum enumerationez SacclL ll. sem MosL ll. l. SSz
omnium pMmmdum-aedes iam fac occlusae sientg kud. Prol at z Pri
mumdum huic urbi esse ndmen urhi nipliilus cyrenas voluitg rrrin. l. is
tilg 1ruc. l. -l. 1o. haec autem particula dum idem plane valet ac grae
cum piam vulgo scribimusz litt primo quidem.- i -
lterum nost in secondo ltrogm .
fu cii custos additus petierit fu quod indiligcnler illam rustodieris.
pcribis. . - 1.
quid fual me quid futurum situ de mei
 te r i - - . i v - . f
- 1 iwt i humanum .
sPerfginig infelixP s - p
- Scuannus .
quid tibi vis dicamq nisi quod viderimiP
quin etiam nunc intus hic in proxumo est.
PALAi-zsrmo
- . liber non domi estit m
Scenannus
viseg abi intro tutez nam ego mihi nil credi postulo.
PALAlzsrn-io
certum facered est.
Scerannus
llic te opperiarg eadem illi insidias daboa
quam mox horsum ad stabulnm idnix recipiat se a pabula
quid ego nunc faciamlit custodem me illi miles tradidiL
Munc si indicium facio. interiig si taceoa interii tamen . ab
Si hoc palam fuerit quid peius muliere aut audaciusil i
lium ego in tegulis sum1 illac haec hospitio se edit foras
iidepol facinus fecit audaxl iloceine1 si miles sciat -
credo hereles has sustollat aedis totas atque hunc in crucem
lutus hiclcajL Abi intra cr AuluL l. e. 1
Shog non domi estf nosg comeP non a ella in casaP Particula
icho. comicis frequentatal praemittitur interrogationi ad significandam
admirationem ob rem vix credibilem Plautg cist. 1.1.1oz lfho. an amare
occipere amarum estP obsecro. Most. 11. e. eSz lsho. an tu tetigisti has
aedesP v. nam Sho . an negavit sibi datum argentum P .
certum facer-ed est. Profecto id faciam nosz brn vxi andr-a
lfadem Subaudi opera liodem tempore Plaut. Pseud. l. S.SS1 Lanios
linde arcessam duos cum tintinnabulis. lfadem duo greges virgarum inde
ulmearum adegem
insidias dabo. lnsidias faciam observabo. ltaliz stare a vellera
llorsum. nunc locum versus. v
Ad slabulum
1 ab amatore iuniæredeuntem.
doxmum recipiat se comparatlcum
a pabula Lepide nosterquae
iuvencay Pbilocomasium.
a pabulo se
se ad stabulum recipiat huiusmodi autem comparationibus abundant co
mici poetae . qui ad popularem loquendi rationem accedere studenL
luniL Sync. quasi iuvenix1 iuvencaf
Si indicium facio Si indico quae vidi.
t Acais totam Metonymice. omnes servos. qdi sunt in aedibus .
liuna Subaudi hominem Per hoc pronomenseipsumdesignat Sceledrus
 y - . l . . . i n
louidquid hercle est. mussitabe potius. quam inteream male m
hion ego possumv quae ipsa sese venditaL tutarier. r
i l
. - - l-v .

.- - . . - PALuzsrnio
l

Sceledrea Sceledrel j.
Sceuznnus t .
iouis homo interimitft .
. PALAliSfllltL
. Alter est audacior-il v
onis mage dis inimicis natus. quam tuv atque iratisii
Scuennus
r quid estit
. PALAesrnlo .
lubenl tibi oculos ecfodiri. quibus id. quod nusquam est. videsft
t - Scnmznmzs
quidil nusquamit .
listaesrniq i .
non ego nunc emam vitam tuam vitiosa nuce as
quid. negati
i - . .. f
estP i Schsnaus
f g -
i f i -. PALArsrnlo - t i jt . l
t quid negoti sit. rogasil . i kg . i
. Scsuznnus i . in if
i cur nonrogemil . wjifi . .

Myuitabm facebm . i i r i -m. i

quae ipsa sese ecnditaL quae velit-pudicitiam in propatulol habere
quis homo interimiæ quis me.obtiunditit quisnam nimio clamore mihi
est molestqu . i i v i
quis magc dis inimicis natusP quis te infeliciorz b . t
lubeni tibi oculos ecfotliri. eta Palaestrio ex militis domo rediens. in
quam 1 hortante Sceledro . ingressus erat. visurus an ibi ebset Philoco
masium. hisce verbis Sceledrum aggreditun eique.magnum aliquod ma
lum pertendit. proptereaquod falso puellam sit criminatus. nonum ait .
tibi iubes oculos etfodiri . quibus ea vidisti quae nunquam fueruntz
lvon emam vitam tuam vitiosa nuce Proverbialis locutio . qua signiti
camusy aliquem in summo capitis discrimine versari nosz ltfon daret
per la tua vita una list-a . . l vju- iv t
l/itiom num ldem quod pttce cassa. nullius pretii .- rn 1
 ta - . . i i - a t
. PALaesraioj - 1 1
nonne tibi istanc practruncarirlinguam largiloquam iubesP
Scnmpncs i
quamobrem iubeamiil . .
pl PALAssrmo .

Philocomasium eccam domi1 quam in proxumo

vidisse aibas te osculantem atque amplexantem hum altero
Scmsnacs . -
Mirum est. lolio victilare tei tam vili tritico.
PAL.issrnio.
quid iamfP - p
Sceuznnus
.. quia. luscitiosiisPALaesrulo .

e - llerbero1 edepol tu quidem .

tlaccus. non luscitiosusz nam eam quidem eccillam domi.
ScsLenacs
tjuidcl domiil - v t
i - PALar-zsrmo
nomi hercle veroz
Scauznncs .
x Abil ludis me. Palaestrio.

lfccam. licce eam v . i

uiimm Archaismf Aiebas i i
Lolio victitare Locutio proverbialis. quae de illis usui-patum qui parum
oculis valenty atque idem sonat ac eaecutira siquidem lolium dicitur ca
liginem
Mirum oculis
est. oifundere
lolio avictitare pte . tam vili tritiea Miror. . te lolio vitam
sustentarey quum tanta sit tritici vilitas. mosc essendo a cosi buon
mercato il frumenta i
Luscitiosus. craecis .ubælp vel vuxrdziwajzo ille est. qui .interdiu parum videL
ltaliz di victardebole i
vl/erbera verberibus dignus convicium in malum servumz nosz spalle
da bastone . l

ru quidem caecus . mm luseitiosue llinc patet quid diiferant inter se

caecus et luscitiosus. Ad rem Seneca. neneti nlclz Lusciliosi oculi sunty
qui lucem reformidantg leaeci v qui non vident .
Abi.l Particula indignantis Abil ludis me. ltaliz ra..ehe tu ruoi la
- baim b
vifumr inquinatae mihi
i manus sunt
Pimizsmo l . 1. i - . . - i l ii . ti
Sccmnaus . l - r . iu . t. . . i
.. -. PALuzsrmozguidum
i - i i f . v - .
i i quia-ludolutovlt . i i hi
Scuennusz . t i . - i -
vae capiti tuol . .. i i .
PALAasrmo
fuo istuca Sceledreg . fore ji i
promitto . - . iisquei

nisi oculos orationemque alia coninutas tibi . . . g i .

Sed fores concrepueruut nostraei . . . t - v i - f t il t .
1 summe . yw-
At egolillas observo forisxli- . i r i .

nam nihil est. qua hinc huc transire ea possit .. nisi recte -ostio.

. . . - 1 i - . i i
fum inquinatae mihi manus sunL comicus iocus in ambiguo po ftus.
nimirum verba illa ludirme Palaestrio sic interpretatun quasiicheledrus
dixeritz iam Palaestrio.
autem Palaestrioz idcirco ludis
mihi mecum
manus fyiuochf con me
suntlinquinatalm j. nespondet
quialyludo cum g .
te. homine lutulento. . i x i i i i i .
guidumi Particula dium addita ipronomini relativo qui.- ingenii inter- - L . .
rogationi cumamz PlauL AmplL ivai tic Me. vProdigium te fuisse oportet v im . t . f i -
olim in adolescentia AM. guidumll cf. Spid. iL 1 1ng Mengylhi slg l j ll. .
frerenL lium ll. i lii . - p . t i . t uidi
tum vel comam
. quia fuit quia
ludo luto. oonvicium in vileml
ludo cum ac sordidum
te..homine hominemxcicl
lutulentor in Pis.
Apud veteres los ..vl . - v

xxvlz o tenebrael o lutum. o sordesg ld. nomivauh o comanici o potu ..-. .r.

tentum. o scelusi cr.catu11. qu lat cicL Sextl vulg Plaut. mosu aydsL
liac capiti tuo.l nosz guai a tel t i i . . ft -i- i -. .. .
fuo istuc promitto fore lstud vae capiti tuo ipromittoyforejguae mala- i ult ii
mihiMsi
praenuntias
oculos orationemque
in caput tuum
conmutasl-tibt
recident. nisi oculos
v . tuoscomminusl
lv g l . t .t l . l

qui lllaa
Alia. observo
Subaudi
perperam forti
ratione
vident. intellige
et verba.fores
quae lteiipleetomenisp
-
falsoralios l unde
- isperabat-j
criminantuizv - ul i se
iln t. i g . -

PhilocomaSium exeuntem esse visurum g i p- u - . r i . i .

Mhil cum qua hinc huc tmnairc mt nihil-viae est. qua exdomo Peu . v f t lt in
riplectomenis in domum nostram ea ponit transire -. v w . h . p
liecto huc
liinc
daoanti ostia
etaostio
lluic haecantico.
verba
opponitur inaummeavpronuntianturza
anteriori parte.lapositmlltaliz
ostiumrposticum. per lav porta
porta Sceledro.-
di diatroul lti - n-. i f. il l t .r .-. vgt vu
 eo
. Pimssime . t.
ouin domi eccamf .nescio. quae te. Sceledre. scelera suscitant.
v Scsnrnnus
Mihi ego video1 mihi ego sapio1 mihi ego credo plurimumz
Me homo nemo delerrebiL quin ea sit-in his aedibusf
ilie obsistam. ne inprudenti huc ea se subrepsit mihi
. Psmrsrmo
Meus illic homo estz deturbabo iam ego illunc de pugnaculis
vini iam faeiaim uti stultividum te fatearis . . .
i Scmaonus
Age. face.
o
quin domi eccam. imo ecce eam domi.
quae te. Sceledre. scelera suscitanL quae te agitant scelera. Ludit de
more Plautus in verbis sono similibus
Mihi ego video. mihi etc. nempe lioc sibi vult Sceledrusz Monitoribus
non egeo. qui oculos meos regant. meque doceant quid de rebus iudi
candum mihi aut credendum siL nosz io non ho bisogno di comi
glierii io vcggo e conosco le cose1 e presto gran fede a me
steua t
iile-homo nemo deterrcbih quin ea sit etc. nemo me eo deducety ut
credam . Pbilocomasium non esse in his aedibus Periplectomenis. ivet
suno mlindurra a credere. che ella non sia ecc.
liic obsistam.me imprudenti etc. iiic stabo in via speculaturus ad ostiuml
ne illa se
sclnza chemihi surripiat.
io me quin sentiam Perche la . non si trafughi
ne agcedm
Meus illic homo ests deturbabo eta iit haec verba plane assequatur
lector. Sceledrum sibi ob oculos ponat . qui a Palaestrione aliquantulum
secedensy ad Periplectomenisvianuam propius accesserah ut inde exeun
tem Pbilocomasium necopinantem opprimereL interea Palaestrio haec se
cumi Meus ille homo est qua formula utimur latine 1 quum velimus si
s. guiticare. aliquem in insidias ilii paratas incidisse. atque opportunam
nobis illius fallendi occasionem esse oblatam. italiz Puccetlo a in gabbim
ct curc. ni. Stg Pseud. ll. i fig lv. 1. iit
belurbabo iam illunc dc pugnaculis. Pugnacuium locus est unde ad
versus hostem pugnamus. iam illum de arce detrudam -
lam. Statim. mox. Saepe usurpatur haec particula quum quidpiam il
lico iieri. vel futurum esse-dicimus Plaut.Asin. i. 1. vex Pace id ut pa
ratum iam sitg Aul.i..e.SSz iam ego hic ero. ct rterentii-lum 1v. e ioy
liieautontim 1v. ti tsi ueraL Sat. L t. lii .
l/int iam faciamp elc. visne ut illico faciam. etci ilie rursus Palaestrio
colloquium serit cum Sceledro.
Stultividum Stulte videntem/
 PALaas-rmo r . .
neque te quidquam sapere cordej neque oculis utiP
v Scuuznaus
- 1 volo ss
/
- PAnaasrma
Mempe tu istic ais esse herilem concubinamP
Scuuznnus
Atque arguo
lilam me vidisse osculantembic intus cum alieno viro.
PALAasrmo -
Scini tu1 nullum conmeatum hinc esse et a nobis . . . it
Scauznnus v

Scio.
l i . . PALausrmo
Meque solarldin neque hortumj nisi perrinpluviumcf
ScuLnnnns i
Scio
PALaasrulof
quid nunc1 si ea domi est.a si faciam1 ut exire binc videas domo. eo
hignus es verberibus multisP .

lveque te quidquam sapere corde. neque oculis utiP fe perperam de

rebus iudicarey neque oculis valereP
lvempa Propria est colloquii haec particulal quae saepe usurpatur ab
interrogante pro eo quod est nonnef cstne iraf italia non ei veroP
Atque arguo cam me cide-sse l-jt colntendol atlirmo. eamme vidisse
nosz e sostengo di taocrla veduta
flic iniua ln aedibus Periplectomenis. .
lvullum conmeatum hinc esse et a nobisf nullum transitum esse ex hac
domo et a nostraP r - - .
Solarium fuit apud nomanos locus in summis aedibusy lapidibus slratus.
et soli expositus
lvequc 1
solarium neque hortunh nisi-yper inpluviumP - neque solarium. esse
neque hortum. qua in vicini aedes possit transiri. adeo ut oporteret im
pluvii murum transceuderez noszwcnhe non et ha ad un terrazzoy nd
un giardinm per cui si possa patrareg talchd converrebbe
varcare il muro del cortilef il
inpluvium Locus in aedibus sine tectol in quem decidit pluvia
quid num-1 quid nunc inquiesz .
nigrum es verberibus multisf ltaliz cpncederai tu allora di mia-i
ritarli una buona bastonaturaf w m z
v i
 i Scusnnns l
bignus s
PALAesrnlo
. Serva istas foriSz
ile tibi clam se subterducat istinc atque huc transeat.
n Sceisnnvs
consilium est ita facere t

PALAesrmo
iv humi . .
Pede ego iam illam huc tibi srstain in viam.
Sceuznnus

Agedum ergo facel - volo Scire1 utrum ego id1 quod vidL viderim.
An illic faciat1 quod facturum dicit. ut ea sit domi. vs
nam ego quidem meos oculos habeo. nec rogo utendoslforisg
Sed bic illi supparasitatur semperg bic ei proxumustg
Primus ad cibum vocaturg primo pulmentum datur.
Mamillic noster est fortasse circiter triennium1
neque quoiquam-1 quamilli. est in nostra melius famulo familia so

lcomilium est ita facere liosz coctho intenzione di fara

- Pedc ego illam eta lllam statim ad te adducam. eamque pedibus stan
tem invia videbis. . i
l/olo scire hiscedente Palaestrione .. haec et sequentia secum ipse
loquitur Sceledrus.
lvec rogo utendos fam neque alienis oculis utor. m piglio ad im
prestito gli occhiyaltrui t
llic illi supparasitatun Palaestrio domino nostro semper obseqnitun
interdum pronomina ille et ipse ponuntur pro nomine proprio bominis.
qui satis sit notus . et licet non nominetuh statim tamen intelligitur qui
sitg praesertim vero si agatur de domino vide adnot. ad l. 1. et
ille ei proximus est. nosz gli sta sempre ay fianclul
Prima lii primo. s x
Pulmentum Ponitur de cibo ad pnltis modum facto. tenuioribns usitato.
et servorum propria t i .
illic noster est fortasse circiter trienniumy neque quoiquam. etc. vix itres
anni eilluxerunh ex quo ille conservus est noster. Attamen est eo me
liore conditione quam nosg praecipuum locum apud herum obtinet llaec
quidem secum ipse revolvcns Sceledrusy conatur ex animo suo suspicio
nem evellere. quae ipsum pervaseratl Palaestrionem. videlicet militi in
iidelem . facere cum Philoconiasio . eiusque amores obtegere
 d v i - fli n ss

Sed ego g quod ago. id me agere oporteta hoc observare ostium

llic obsistamz hac quidem pol certo verba mihi nunquamydabuntz

acres ni srscsM iv.

j pALAesrnio. pulLocoMASch. scsmnuus

PALASSfltlo.
Praecepta tacito ut meminerls. x
PmLocomswus .
loties monere mirum est.
PALissrmo
At metuoi ut satis sis subdola .
Pumocomsnuu
1
cedo vel doctum. edocebo. .
Memini malas. ut sint malaez mihi solae e quo supertiti
v PALAssrme t .
Ages iam nunc insistein dolosz abs te ego procul recedam r
. i .
PoL formula iurandi comicis perfamiliarisy ad cuius vim augendam
alia interdum accedunt affirmationis vocabulaz certo. profectm sane ct
Plaut. Amph. l. 1. eth 1er..Andr. L zi. ig tum lv. i Sg 1v. s. s
Praecepta facite etc. ln hac scena Palaestrio et Pbilocomasium dolis
et fallaciis Sceledrum aggrediuntun Praesertim vero Philocomasium neque
probris neque minis parcitg et iniecta etiam somuii narratione . summa
ope nititur ut sceledruslcredaty se . quod reapse vidit. non vidisseq l-ft
primo quidem Palaestriov puellam monet. ut praecepta memiueritg quibus
illam docuit y quid facto opus esset i A i i
roties monere mirum est. equidem miron eadem a te ume toties doceri
At metuo . uti At metuov ne non. s- t i
cedo vel doctum. edocebo. na mihi hominem vel eallidissimumg quid
piam tamen erity quod .a me discat.
MeminiArch.
malasg
Solaa Soli.ut sint malae Scio
i quale sit malitiosarum ingenium
i .
Mihi setae e quo super/iii lix quo fonte malitiarumtego sola tot dolos
haurio. ut redundent. llaud absurde dicet-es italicez di maliziu io acta
ne ho da condere t . . - l .
lum nunc insiste in dolos. quum res ita se habcatg quunn ut tute msl
sis vaferrima. incumbe in dolos l l
i iy r adstasbg Sceledreit- i i i
i i i - Semrnausu v

. llalic rem sgerod llabeo aurisc loquere1 quid vis. s

Paussrmo .

credo-g istoc exemplo tibi esse eundum extra portamg

llispessis manibus
i patihuluni quom habebis .
pl/ScliLl-lbllljS

. quamnam ob rem
v monstrum -
. liespicedum ad laevaml qui illaec estmulierit
. Scsu-rnnus
. - Proh di inmortales.
llericoncubina est haec quidem . i v 1
mtusrmo l . .
. l i - Mihi quoque pol itavidelur.
Ageg nunc iam. quando lubet. .. . v i
i Sca/Lamius

ouid agamit

liane rem gerod. Adslo. .

credog istoc exemplo . . . . . . . patibulum quem habebis ljt Plautini huius
loci sententiam .1assequarisg propone iam tibi ante oculos Sceledrum. qui
distentis eti paSsis imanibus ad ianuam adstat Periplectomenisl ut Philoco
masiuin apprehendatg quam inde sperat esse exituram Palaestrio Scele
drum conspicatus in illo statu . credo. aitg tibi cito eundum esse extra
portam lioc eodem exemplo fin questa stessa positurajg passis vi
delicet manibus atque ad crucem alligatis lmprohi enim servi ad hunc
modum extra portam Metiam ducebantur. ubi supplicium de sontibus sumi
solebaL v v
- impe-cedam frequenter comici particulam dum coniungunt cumlverbis
cohortantibus g cum imperativis ret interiectionibpsu cr. Plautl cas. ll. e
seg Menle a jag Poen. v. S. mag nud. lll. S. Sg rfruc. ll. 1. ess ferenL
Andr. lati tg lleaut ll. ll. Sg nec v. ct llg Phorm. ll. 1 laralso autem
veteres grammatici existimabant .- hanc particulam vehementiam semper
addere sententiae g et vim quamdam habere excitarfdi lioc non omnibus
congruit exemplisg
haud alitcrlac Saepe vero
particulaat apud praesens
graecos tantummodo
. - . tempus
i e f designaty
qui illaec est mulieri qui pro genere feminino quae et Asin. lll. t. e.
. ouando lubeL quoniam lubet.
 u w list-australem . . f .
i . iieri perproperei m
PuiLocoMAsnnun - i i - -
libi istic bonus servosfpropiidi meiqui maxume innocentem i
i Paiso insimulavitii A i

PALausrnio
flem tibil hic mihi dixit .
Sceuzonus
libi
PuiLocoMAsiuMq
1 quem dixti
in te vidisse in proxumo hic. sceleste1 me osculantemii
PALASSiitlo.. 1
Ac cum alieno adulescentulo dixit
. ScuLunnus r .
liixi hercle veroq s
Pmtooomswn
illunl me vidisticf t
i ScSLunuusa
Atque his quidem oculis 1.
PumocoM-Asunug i u
. i carebis. credo.. . a is
eui plus videnta quam quod vident
SenLannus . t .
v i i i i i i i nunquam hercle deterreboiu
. - i e 1 .

-Peri pcr-properel Locutio-indignanltis v . .

ubi
vultu istic bonus
li quem servariconsueveruntf
praeseferre ironice haecquidicuntur
in sinu agaudentg
Philocomasio ..-eoque
se alicui fu
cum fecisse. 1 . t i v i
Propudi Probri . impudicitiae
liem tibi t italiz eccollo qua . t . v
fibi subaudi diai vox Sceledri atiirmantis ilosz it dissi.
ilia-i hercle vero. lix bisce duabus particulis coniunctis maior exsistit
aliirmationis vis. nosz lo dissi davvera e . t
yia quidem oculixi Aztxrtxaza iiaec ait Sceledrugu digitis nempe indice
et medio porrectis oculos monstrandm f i i s r .
carebity crede Suhaudi his oculisz iii videlicetioculi tibi ethdientun
Mmquam deterrebon quin viderim etc nunquam tiet. ut non viderim eten
 viso 1 - .
lv quia viderim id. quod videi-ima . i
ai
t . . r i -
e . mecomswu
.1 - . t 1 v ligo stulta moror multum
quae cum hoc insano fabulema quem pol ego capitis perdam
fi v i in i Sananaus i

lioli minitarig scio crucem futuram mihi sepulcrumg

lbi mei maiores sunt siti. pater. avosy proavosy abavos
Moni possunt mihi minaciis tuis luce-oculi fodiri.
.Sedvpaucis verbis te volo. Palaestriu - obsecrm unde haec
f i llfluciexitit
i - . i- l v PALaasrme
. 1 llnde. nisi domoit . t
i . - v Scauznaus
v . iiti . i i . llomocl

. . in t u . - t Psmesrme
. f lf- . .1 Me videtol
ii . - . i Szgo stulta moroh gnazomicum iocum in ambiguo positum singulari
quadam significatione gaudet verbum moron quum prima syllaba produ
. cituL list enim a graeca voce ltwpbiy stultus. atque idem valet ac dcsipio
..1-lucf.faciunt quae habet Svetdnius in vita uel-onisp cap. xxlmlz memi om
nibus rerum verborumque con-lumeliis mortuum tclaudiumj insectatus esty
modo stultitiael modo saevitiae arguens nam et morari eum interthomiues
desisse..
io sano producta primapazzd.
veramcnte syllabamt iocabatuiz
i lv chPlauLid 1ruc.ul.1.es.
l y Plosz
i-Pabulem colloquan
.i . . iam-mo capitis perdam cui vitam adimam. ..
i v . A lbi mei maiores sunt siti. lbi maiores mei sunt sepultig pro vulgariz
. t fibi-vitam finiverunt caetemm hrcic situs iestjhic sita est . hicsiti sunt i

. - j solemues fuerunt formulae

imepitaphiis-usurpabant pera litteras
verbo sino profectae . quas
singulariasyllr Pl..veteres komaui
lL S. S. i
. azjvon possunt mihi minaciis tuis hicc oculi fed-iri Minae tuae nullomodo
. i i i facientyl-ut-oculis caream. hoc est. ut ea noni viderim. quaelreapse vidi.
. i . in . . quae quidem verba . uti tit. gestu adiuvat Sceledrusy manum ad oculos
. i fc admoveudo. . t 1 -
i lauda mm- domo P- Subaudi suagvvel militia x
. i . Mevidctol Pidem meam interponm rem ita esse formula coutidenter
atlirmanlis. et alicuius rei eventum in se recipientis gallia foi dlhon
. .gieur.liosz lo giuro sulla mia parolai ct Merc v. i ssg nifi
. -. 1l1. i va i
 Scetemius v i t
usi
i i vident
Misi mirum est facinusl quomodo haec hinc potuerit transireg
tiam certo neque solarium est apud nos neque hortus ullusa
iiec fenestrapnisi clatrata - tiam certo ego te hic intus vidi.
y x PALAss-rmo .
Perginz sceleste. intendere hanc arguerei i
v Puuocomswn
licastor ergo
Mi haud falsum evenit somniumv quod noctu hac somniavi.
PALuzsrmo
ouid somniastiil i v

Pmtoconaswn
ligo eloquar. Sedv amabo. advertite animum
liac nocte in somnis mea soror gemina-germana visa
venisse Athenis in liphesum cum suo amatore quodamg
lli ambo hospitio huc in proxumum devorti mihi sunt visi.
. . i - Pamssrnro .. t
Palaestrionis somnium narratur. - Perge porro

fidem Paleestrioni iuranti iocose respondet Sceledrusz te quidem videog

aliter videlicet quam decebah graviorem illam Palaestrionis adfirmatio
nem interpretando. quod quidem pertinet ad caveam hilarandam.
. lvisi mirum est facinus. llic particula nisi poniturlpro eo quod est sed
tamen. nisi quodg atque excipiendi simul et adversandi vim obtinet craeci
inquiunt nia-g ltaliz se non cha nisi mirum est facinus. quomodo haec hinc
potuerit transire Mesz ma non se comc costei abbia potutopasmre
di qui tiaud aliter cic. lap. ad div.xul.1Sz ne re nihil possum iudicarcg 1
nisi illud mihi certe persuadem te. talem virum v nihil temere fecisse
. clatrata. clatris. hoc est virgis fcrreislvcl ligneis munita.
lvam certo ego te hic intus vidi Particula nam habet vim atiirmttndil
ct inservit transitioni. quasi dicasi certo autem ego te hic intus vidi.
li certamente io ti ho vcduta qua dentra llaec quidem verba dqhi
tatione aestuans Sceledrus convertit ad Philocomasium praesentem
lntenlL hanc argum-c Animum intendere ad Philocomasium accusandanL
Soror gemina gennana Soror eodem patre eademque matre uno partu
mecum in lucem edita v t 1- i
hospitio det-orti commorandi cansa divertere . .bospitari. fermarsi
ad alloggiara v t
Pulaestrionic somnium narratulx haec secum ipse Palaestriog quasi di
cati t-luge optimel Philocomasium narrat quae ego dudum commcnlus sum

. t
 SS
PmLocomsmu .
ligo laeta visa. quia Soror venissetj propter eandem . i
Suspicionem maxumam sum visa sustinerez v as
Plam arguere in somnis me meus mihi visust familiaris. i
Me cum alieno adulescentulm quasi nunc est. osculatam.
ouom illa osculata mea soror gemina esset suompte amicum
ita me insimulatam perperam falsum esse somniavi.
i PALAssrn1o.
Satini in vigilantis easpetunh quae in somnis visa memorasil eo
Praesentia hercule omni-al lleusv iam abi intro et conprecare
Marrandum ego istuc Militi censebo.
PmLocouaswu
s Pacere certum.
deque me quidem patiarlprobri falso inpune insimulatam i

Scsuznnus
l
lllimeo1 quid rerumigesserimgita dorsus totus prurit

Porro. quum haec particula accedit ad verba. significaty quidpiam coe

ptum continuari
ego laeta viam etc. ngo laeta quod soror venissen propter eandem so
rorem in maximam suspicionem mihi videbar incidisse
Arguere criminari t r -
quasi nunc est.ivti nunc fit.
. falsum Palso . immerito. - A
Satinl in vigilantis era-petuntl quae etc.vbtonne inter vigilantes accidung
quae etc.P ut
Prlaesenlia hercule omnial Plosz affe ehe ogni com si e aweratal
conpreeare. Pertinet hoc verbum ad veterum superstitionem. qui multi
erant in procurandis somniisi nimirum. ut mala averterenti quae somnia
iis portiendebanty consueverunt komani vinol ture ac mola Salsa diis aver
runcis sacrificare Abi intro et eonpreeare. hoc esta domum ingredere.
et pacem ac veniam a diis pete. malorum depulsoribns of.Amphitr.il. i
im et seq.g MartiaL api vlL sa i .
Marrandum ego istuc Militi etc. ne industria ait Palaestrio. hoc esse
militi narrandum . ut Sceledro praesenti metum iniiciaL
Pacere certum lioc mihi certum est facere
ita darsustotus prurit lla superstitione laborabant veteres. ut si quod
ex lmembris forte pruriret. quidpiam mali huic imminere suspicarentun
ilac igitur prurigine iam verbera sibi servus ominatur. cf.Amph.l. t. nam
bacch v. 1 vds Poenr v. s. SS. .
 . iis
. p l Scinig te periisseit nunc quidem
pneum-iuo
est-domi certo -
il . i a t Steutnnus
p l certa res-est1 iis
nunc nostrum observare ostiumg ubiubi est/- .
. / PALuzsrmo
i At. Seeledrea quaesog
lll ad id exemplum somnium quam simile somniavitg f
Atqueg ut tu lsuspicatus esg eam vidisse iosculanteml

non arbitrarisit i l-
ScsLspausj
l i fw
-
t PALAizsrulo t
hae hercle opinor. -- obsecrog iresipiscel l
Ad herumi si haec res perveneritg peristi obloculos pulcrel . l vso.
Scruznncs
nunc demum experiorg prius mihi caliginem obstitisse
. PALAl-zsrmo
nudum edepol hoc pianum quidemz quae hie usque fuerit intrusL
Scpnsnnus
nihil habeo certi. quod loquar. hion vidi eamg etsi vidi.
. . / PALAizsrmo
Mae te edepol stultitia tua nos paenesperdidissel
Scint i Scisne 1
certa res bestg nunc nostrumlobservarc ostium rios for-la vogtio far
la guardia ulla nostra i portæ
llbiubtl ubicumque x i .
lll. quomodo lnservit admirationi t -
v . .
et ad id exemplum somnium quam simile somniavitl quomodo som
nium huic facto simillimum somniavitt
Atqiuel
lvon arbitrarisf
ut in suspicatus
Subaudis
es. Subaudiz
me eam atque
non vidisse
somniavitg
arbitrarisr
ut tu suspicatus

lvac hercle cravior affirmatim - xx

Peristi ob oculos epulcre oculorum causa prorsus pcristi.
Mmc demum expertem nosz ofr fin-almenle conosco a provlm t
Prius mihi oaligiryem obstitisse Antea caliginem mihi obstitissc y quo
minus viderem. l
quae hic usque fuerit intusq utpote quael fuerit hic in
domo nostra
re edepol noam perdidissel animadverteg lector.. quemadmodum
atlt-pol eleganter iungatur cum modo infinitivm . l
 eo i .
. at . .
liumtte fidelem tacere herolvoluistiy absumptus paene t ss
. Sed fores vicini proxumi crepueruntz contioiscam
. l z

Acrusr lit - sonuit v.

1 t i .

PlllLocoMASllllP. PALASSPklilr scaLsnaus

PmLoeoMAswn

t lnde ignem in aram1 ut liphesiae liianae lautas laudes

Sratisque agamj eique ut Arabico fumiiicem odore amoeoej

quae me in locis Meptuniis templisque turbulentis
Servavitq saevis tiuctibus ubi sum adtiictata multum
ScaLannus -
Palaestrioi eho. Palaestriol x t
. i

n Propositum pertinacissime tenent Pbilocomasium et- Palaestriol aliam

que machinam ad Sceledrum commoliuntur. nimirum ex leompositovPhi
iocomasiurm germanae sororis personam gerens . ex aedibus Peripiecto
menis egressa. simulat. se paullo ante peregre venisse..et velle nianae
iipbesiae sacrificare. propterea-quod illius ope ex gravi tempestate inco
lumis evaserit. quibus dictis1 per aedes Peripiectomonis et parietem per
fossum in domum militis se statim recipit Sceledrus autem illuc de in
dustria missus a Palaestrione ad capiendam machaeram . Pbilocomasium
in lecto cubantem conspicatun quae res Sceledroomnem omnino dubi
tationem exemit.
lnde ignem in aram Pbilocomasium ianua Peripiectomenis egressa .
lhaeclverba convertit ad ancillaml eamque iubet ignem in aram iniicere.
ut nianae sacriticeh et votum solvat. quod voverat. quum adversa tem
pestate iactaretur. l .
Sphesiae bianaa namque itphesiy ubi res agitur. praecipua religione
colebatur niaua. . .
Lautas laudem Agnominatio Plauto perfamiliaris. vox lauta pertinet ad
veterum morem . qui sacra diis facturi aqua corpus abluere solebant
ttique Arabico fumificem odorelamoenez ttique iucundos arabiccs odoresl
hoc est thus arabicum incendam -
ln locis Meptuniis templisque turbulentis. in regno Meptunio et in undis
procellosis. fumpta turbulenta pro mari posuit nostery haud aliter ac Lu
cretius choey fulgmtia templa pro coelm et ll. iiij Achmwia templa
pro infr-ris ct itud. iv. i i-ti
 f Puansrmo/ - a d r
i i lihoq Sceledre. Seeledrey quid visi . s
Scuuznaus .
llaec mulier. quae hinc exit modo. estne herilis concubiua .
Philocomasium. an non est eaii i i .
i h b PALASSPMm

. llercle opinor.g ea videtur.

Sed facinus mirum est1 quomodo hinc huc potuerit transire. .
Si quidem ea est. . .
ScuLunans . y
An dubium id tibi est. eam esse banciP
. PALAt-zsrmo . v
Adeamus. adpellemus. t ita videtur.
i i i- t i ScuLunuus
lleus. quid istuc est. Philocomasiumil lo
quid tibi istic hisce in aedibus debeturfP quid negott estit
quid nunc tacesfP tecum loquor. . . n

Pimasrnim
. i g imo edepol tute tecumz .
Mam haec nil respondet i . o rr .. i i .
. Sczmbnuswp . h . i i
i i le adloquon vitt probrique-plena1
quae circum vicinos vages. . . . i . - . v
iimili-lll l 1. . 1

aha lnteriectio vocantis . comicis praesertim frequentata. Pere prae-1

mittitur interrogationii quae cum quadam vehementia profertun w
filium lix domo Ppriplectomenis.. . v i
lliincihuc potuerit stransira Philocomasium potuerit ex aedibus nostris
in domum Periplectomonis transiret . i i - ti .r
Siquidem ea est. Mosz tSeppuro d dessaa e - i - h
lstuc. Archaism lstudq i - q .
quid tibi istic hisce in aedibus debetur-1 quid negati estf ltaliz con
qual diritto sei tu entrata inlcxodesta canat che hai tu a rare
contn - i i - -
imo edepol tute tecum Subaudi loquar-im llac particula imo corriguntur
Scelodri verba. atque ada verum reducuntur. Mosganzi per mia fd tu
parti can te steua t x vivit-w mi qitw
quae circum vicinos vaga quae vagaris circa aedes vicinorum
 . PmLocouAst.
i oxuicum lu fabulareP
- rScuLsnnue i i y- . f
quicumj nisi tecumP i i
i i PlllLocoMASlllM. .
ouisiu homovesj
ScuusnnvsautA mecum
. . quidi negoti estf m
t
Meif rogum hemt qui simiP
. i - PniLocoMAswu
ouin ego hoe rogemj quod nesciamP
PALAusrmo. .
quis ego sum igiturftsi hunc ignoruscf
Pmmcomswm
Mihi odixgbsuss quisquis-es1
. m tu et hic. x
. Scsmnnus.
Mos non novistiil t
Pmnocoms1w. -
- neutrum
. Scuuznnus
Metuo maxume .. . .
t PALAusmm - .
quid metuisiP
b r . . Scmunnus
linim ne nos nosmet pei-diderimus uspiamz
nem/neque te neque me novisse ait haec. .
. m PALAss-ma ff - .
y . . - iPerscrutari hoc volol e go
Sceiedrei nos nostri an alieni simuszpne clam quispiam

cuicuin tu fabularef/ cum quo nam loquerisP ySimulat nempe Philo

comasium . se auribus non accepisse 1 quae antea dicta sunt
k quin ego hoc zrogeml cur hoc non rogemP
linim ne nosmet eta ln responsione enim ab eo poniturg qui rem. de
qua agitur . accurate definitg atque idem valet ac nempea nimirum
- Pencrutari hoc volo. nos nostri an illic-ni simam Perscrutari volo. utrum
ad nostram an ad alienum familiam pertineamus i
 . .v . ut ea
Mos vicinorum inprudlentis aliquid inmutaverit t x
. . . ScsLi-znnusg i
certe equidem noster sum. .
PALansrmm v i - i
. v .- . lit pol ego. quaeris tu. mulier. malum
libixego dlcoz heuspPhilocomasiuml x
i i Prmocomswm . r
quae te inteiipeiiae tenenti .
qui me permisit perplexo nomine adpellestll
PALAesrmo - v
i . v - liho.
onis igitur vocareil i v
. anocomswu
tllycere nomen est.
. PALAl-lsntlo. e
miniis esg
Palsum nomen possiderea Philocomasium. postulas
Scranmms
Adigel testoq . . . p
numam
1lium decet idfl meo hero num facis iniuriami i
l r t
d i

. . . t .
lnprudenlm rton sentientes Senza ehe ee ne siamo awedutiu
. quaeris iuy mulierl malum riosz donna. tu cai cercando il tuo
malanna . v - .
ticum Proprie usurpatun quum aliquem vocamus. qui audire non velit -
cn Menaechm iv. Se il fierent ileaut 11. S. non
1nlemperiac. insaniae - l
Perperam Male. v i - . g
Perpleæo nomine obscuro nomine et involuto. ii -
quis igitur vocarel quo igitur nomine vocarisP quis apud veteres com
munis erat generis
clyeere A graeca voce yzugapbg dulcis.
iniuria en falsum nomen etc. contra ius facisg falsum tibi nomen ad
sciscls. . t . .
.b-ldigel testa Accusa illam apud militeml ego testor. ltalis aeeusala
presso il soldatoi iolfard detestimonion i
Meo hero num facis iniuriamP nosz non a questa forse un offen
ydere il mia padronefl
 et
. mecomsugu i
ligone . . . v
i i Pauuzsrmo i i -
htm v i i - .

PmLocomswu -
quae heri Alhenislliphesum adveni vesperi
cum meo amatoreg adulescente Atheuiensiit
- lPALAlSSlmla
nic-mihiv t so
quid hic tibi in Spheso est negati-it -
. r Puuocomiswm
. x i i Seminam germanam meam
liic sororem esse indaudiviz eam veni quaesitum
. Scrzmonus l
. Mala es.
x
mecomswu
lmo ecastor stulta multum1 quae vobiscum fabuler.
Abeo. .
v . ScSLsonus.
Abire non sinam te.
t Purmcomswh
. Mitlel .
Sceuznnus
. - Manufestaria
llestz non mitto.l

- PniLocouAswu.
. . At iam crepabunt- mihi mauusg malae tibig ab
wisi me omittisl . - .

lmo stulta li contrario stulta

Mitte. Subaudirrsts
- lManufestaria me non
noszmitto.
lasciami andartz
1Silil11111æi nes manifesta est. te malam
esse. et dolos nectere ltaque te non mitto.
. At iam crcpabunt mihi manusg malae tibi crepare est crepitum edere
llic autem ponitur tamquam effectus pro causa g pro eo quod essetz tibi
colaphum infringam. ita ut manus meae et maxillae tuae crepitum edanL
 r
- . Scmabnusi
quida maluin. adstas isquin retines altrinsecust

PALAi-iSiltltL

liil autem negotiosum mi esse tergum oui scio. an

ista non sit Pbilocomasium atque alia eius similis siietilv

Pmmcomsruu
Mittis me1 an non mittisil .
Scarennus i k

i nisi voluntate ibisa rapiam telmo vi atque. invitam. ingratiisa

domum ti

Pmrocomsnm .
t i llosticum hoc mihi
iiti
iiomicilium est. Athenis donius
- ad Scewonus . i .

Plt hic herusll .

PmLocomswn f i
i llgo ietanc domum
neque morora neque vos. qui sitis hominesv novi neque scio
r

Malum Saepe interiectionis modo usurpatur ad indignationem signi

ficandam ouid. malum. adstasl ait Sceledrus ad Palaestrionem chr
diavolo te ne stai llincrtcl -
ouinfl cur noui . t
lvii moron negotiosum mi emiterg-um nolo tergo meo quidpiam ne
gotii esse lcaedi.
verberibus cum virgis. comica iocutio pro vulgaris nolo tergum meum

qui scio. an etat quomodonam ego scire possum . an erat

ingratiis. rtamquam adverbium ponitun et significat praeter voluntatem
llosticum hoc mihi domicilium est. Athenit domum quem peregrinum
dicimus . hostem veteres appellarunL quare hosticum domicilium est pe
regrinum domicilium hoc autem difierunt-inter se domicilium et domusy
quod illud esse potest in alienis atque externis locisg haec vero in patria
tantum
lit hic her-nul Suhaudi . est Amarulenta quadam dicacitate Sceledrus i i
militis mentionem iniicity qui in proximis aedibus habitabaLr quo facto
mendacium Pbilocomasio exprobraty quae sc Atbenis domum habere prae
. dicebat italicez ei qui d il tuo padronct . .
lstanc domum nor/ur morory neque rtrgiioss ni mi ralr di codesta
calapnc rcc . i
p
o
 i i i - i i . t . SdaLunaus l f - i
Lefge agito telnusquam mittam1 nisi das tirmatam fideml l
le huc. si amiseroi intro ituram.. t i v
i i i Puuocomswu
vi me cogis. quisquis es.
. llo fidemi si amittis1 istuc mterintro iturama quo iubes. . as
. SduLunaus
ylicce mitto. .
. PlllLocoMASlllM.
At ego abeo missa
Scuienaus . v
Muliebri fide fecistil
. 1 l PALausrmo i .
Sceledrei manibus amisisti praedamz tam ea est1 quam polisa
nostra herilis concubina viniltu facere hoc strenlueit

Scuugnnus
g . quid
i
faciamiP i i . PALu-zsrmo
i A i

Adfer mihi machaeram huc intus

Scamnnus
quid facies eait
. PALaasrmo .
lntrorumpam recta in aedisz quemque hic intus videro so

Lege agito vide adnotata ad AuluL nl. 1. ei

Pirmatam iidem certam fidem . . i
At ego abeo missa. At ego. manibus tuisdimissa. abeo quo lubet.
Muliebri fide Sublesta tide. Leviora enim muliebria ingenia prae vi
rilibus esse consueverunt. . .
ram ea est s quam potis. Subaudi est. rram ea estrquam esse potest.
Plagprofecto est. et casin. lL seg Sticb. 111.S. 1. s r
lvostra herilis concubina lleri nostri concubina -
l/ini tu hoc facere strenuef visne tu quod ego tibi dicam celeriter faceret
Adfcr mihi machacram Palaestrio iubet Sceledrum militis domum iu
gredi . per speciem rapiendae machaeraey re ipsa ut Philocomasium ibi
in lecto iam cubantemvideat . ..
iter-tm Subaudi via. . j i. i i .
lntrorumpam recta in aedis. ltalieez furiahdn ant-rpro difilatio
mella casa di Prriptectomena p
li quemque-quemcumque .
 li . . ea
cum Philocomasio eson-lantema eum ego obtruncabo extempulol
Scstsonus i .
visane est ea essefl .
. PALAssrnlo
lmo edepol plane ea est sed quomodo
bissimulabatl t Abij . machaeram huc ecferl d
Scsuznnus
l lam faxo hic erit.
PALAssrnro i
neque eques neque pedes profectoquisquam tanta audaci-aq
qui aeque faciat confidenter quidquamv quam quae mulieres ss
Paciunt lit utrobique docte orationem ediditl t
lit sublinitur os custodi cauto1 conservo meol
Mmis beat. quod conmeatus transtinet trans parieteml
s Scetnonus t
lleusj Palaestrim machaera nihil opus. l .
Pstansrnio .. i i i
quid iaml aut quid opus estfl
Scnuzonus . - .
bomi eecam herilem concubinam

clam faæo hic erit. Mesz in un baleno llavrai .

lchue cqucs. neque pedes ctc. Animadverte. lectory quamvgraphice
haec Palaestrionis verba sequioris sexus ingenium exprimant Scilicet mu
lieres. quamquam usuapte natura timidae ab iis refugiunt . quae invicti
animi magnitudinem ac robur desideranh incredibilem tamen audaciamp
ubi simulatione et fallaciis opus sit i expromere non dubitant
confidenten Audacten l .
utramque lit quum suam. et quum sororjam personam sustineret.
nocte Scite etoaprudenten
th sublinitur -
etc. lvide quae adnotavimus ad AuluL m e. etp
Mmis beat. nos valde beatos reddit nos multum invat Particula nimis
saepissime apud comicos idem valet ac multum. ualdc p prora-ua .
quod conmeatus tramtinet transi parielcml quod ex domo Periplecto
menis transitus datur in aedes nostras per communem parietem verbum
tramtinet hic ponitur pro eo quod est pertinct. mtenditun continuatur
trans. tiunc autem pervium parietem p quem supra iam memoravit tlL L
ftit et soq.l. spectatoribus in memoriam revocat Palaestrioy quo facilius
intelligant qut tandem id factum fuerit . ut Sceledrus Philocomasiuml in
domo militis cubantem videat . . quae paulo
erat ingressa l - ante Periplertomenis
i ianuam
os
. PALAesmlo .. 1
ouidil domiP .
.Scrstuuus
in lecto cubat m
- . p PALAl-zsrum . l
lidepol
i . uae tu tibi malam rem reperistL ut praedicas. . . .
Sannmws
quideiamil
. Psunsrnla x i
quia hanc attingere ausus mulierem hinc et proxumo.

Scauzmws
Magis hercle metuo Sed nunquam/quisquam faciet quin soror
lsta sit gennana huius
PALAss-rma
lium pol tu osculantemihic videras.
lit quidem palam est1 eam esse. ut dicis
Scsuzunus
quid propius fuit ea
quam ut perirem. si locutus fuissem herol .
PALAlzsriuo
lirgo. si sapis.
Mussitabis Plus oportet scire servom1 quam loqui.
ligo abeo a te1 ne quid tecum consili coumisceamg .
x

i v a
fibi malam rem reperistt nosz hai cercato il tuo malanno.
Altingere fractare. male habere
Mulierem hinc e proxuma Mulierem. quae commoratur in proximis
aedibus nimirum simulat Palaestrio. se crederey mulierem illam esse
Philocomasii sororem geminam germanam .
Magia metum vehementer metuo. v
. lsta. nempe illa. quam vidimus exldomolPeriplectomenis exeuntem.
liuius. nempe Philocomasii . quae nobis nunc ante oculos adstat
puid propius fuit. quam ut perirem . si locutus fuissem here l quam
parum abfuit quin perirem. si militi aperuissem quae vidisse putabaml
Si sapis Plosz se hai fior di giudizim
Mussitabia Proprie mussitarc est submissa voce loqui. liic ponitur pro
eo quod est dissimulandi causa tacere
1ve quid tecum consili conmisceam ne quid mihi tecum sit commune.
et ne quid . ex eontagione. iucommodi accipiam
Atque ad hunc ibo vicinum z. tuae mihi turbae non placent .
llerus si venietg si me quaeretg hic eroz hinc me arcessita m

Acyrus ll.-ScPlMA vL
scaLi-znaus.ipampLacromames

lx . l

. e u ScaLannus
Satinl abiitg neque herile plus negotium
curatg quam si non servitutem serviatit
certo quidem illaec intust nostra in aedibuSz
nam egomet cubantem eam modo obfendi domi
certum est nunc observationi opcram dare i s

. PamrLscroMalvas
Plon hercle khice homines me mareml sed feminam i
vicini renipir
t esse servi militisz
ita me lll incitat Meamne hic in via hospitam.
quae heri huc Athenis cum hospite advenit meo.

fuae mihi turbae non placent ltaliz i tuoi garbugli non mi piac
rtono -
ln postrema hac scena actus secundi. ut labantem iam Sceledrum ma
gis magisque impellat g ac penitus de sententia deiiciat. Periplectomenes
se illi iratum simulatg proptereaquod bospitam suam attingere sit aususg
eumque iubet primum in aedes suas. deinde in domum militis visere quo
factog Sceledrus in utroque loco mulierem conspicatusg sibi tandem per
suadetg duas eslse sorores tam similesg ut altera ab altera nequeat discerni
Satint list hic particula intcrrogantis cum quadam indignatione.
llerile negotium Le faceende del padrone .
illam Pbilocomasium
certum est nunc observationi etc. nunc volo ianuam domus nostrae di
ligentissime observare g ne inde se Pbilocomasium surripiat. - -
1von hercle hice hominem llaecl quasi aliud agensg secum ipse loqui
tur Periplectomenesg eo tamen consilio . ut audiat Sceledrus.
1von me marem . sed feminam eta feminum usurpat noster translate
pro homine ignavo f imbelli et levioris ingenii .
Meamne hic in via hospitamjtractatant etc. Subaudit an patienterv fe
ram g meam hospitam male baberi et ludificart hic in wviat
tr roi p . v
tractatam et luditicatamv ingenuam et liberami m
v ScuLnonus

Perii herclei hic ad me recta habet rectam vianiy

Metuo. illaee mihi res ne malo magno fuat.
quantum hunc audivi fanere verborum senem i
b l
Psmruzcronasss r

Accedam ad hominem funi Sceledres hic. scelerum caput1

Meam ludificasti hospitam ante aedis modofl - 1 m
l Scauzonusl
vicine. ausculta. quaeso
PamrLacroManrs
ligo auscultem tibiil
ScsLl-mnus
volo expurgare me /
- PsmrLacroMsnus
iunv te expurgesvmibig -
qui facinus tantum tamque indignum fecerisil
Ang quia latrociuaminL arbitraminig
ouidvis licere facere vobist verberofl r eo

tractatam Ab eo quod est traho verbum habemus frequentativum iras

ctog et idem valetkaique huc illuc trahoy rapio. vexo. contumeliose ha
beo. italia malmenarc
ingepuam et liberam lioc difierunt ingenuus et liber . quod ei liber
tatem attulerit nativitas. huic etiam manumissiol quum natus esset servus.
. liecta. Suhaudi via. .
flic ad me recta habet rectum viam ct Pseud. iv. i aut nosz costui
ne viene difilato inoerso me i
Puat Archaismus Sit. i a t o
quantumcocchio
di questa hunc audivil elc. Per quel che ho inteso dalle parole
e
Sceledrc . . . scelerum Agnominatio t
Scelerum..Sceleratorum. vitium ponitur pro homine vitioso Scelerum
caput riosz schiuma di tutti i rirbaldi cf.nacchid.1v.1.St.
ligo auscultem . . .. . funl te eæpurgcsl Apud italos haec dicendi ratio
eleganter-abit in modum infinitivum lo asceltarii . . ru purgartil
An. quia latrocinaminil An quia militares viri estisl et arma tractatisi
vide quae adnotavimus ad vocem latrones ll 1d. v
. v i Scausunusy
. Licetnei . i i
PumrLueroussas . x
At ita me di deaeque omnes amentr
v nisi mihi supplicium virgeum de te datur
v Longum diutinumque amane ad vesperumv
quod meas confregisti
te imbrices et tegulasy f. .
lbi dum condignam sectatus simiamg l t i m
quodque inde inspectavisti meum apud me bospitem1 i -
Amplexam amicam quom osculabatur suamg .
quodque concubinam herilem insimulare ausus es .
Probri. pudicam. meque summi tlagitig v .
fum. quod tractavisti bospitem ante aedis measg so
Msi mihi supplicium stimuleum de te datur1 a i
lledecoris plenioremlherum faciam tuom.
quam magno vento plenum est undarum mare
t Scauanaust
lta sum coactus1 Periplectonienea ut nesciam i

Licetnet Subaudiz verba facere. ut me expurgem

At ita me eta vide. lecton quam sollerter irati senis mores etiingat
Plautus longissima hac verborum complexione. quae volvi uno spiritu vix
posse videtur. . - v . t i l 1 v
ita me dii deacque omnes amant Pormula iurantis comicis frequentata.
Mosz cosi bio mi aiuti. y
Msi mihi supplicium virgeum de terdatuh misi mihi tergo poenas pendes.
Supplicium longum diutinumqua hicitur diutiuum quod tit sine inter
missioueg longum quod fit ad multum tempus ltalices un vsupplizio
lungo cicontinuata . - .
lmbricn et tegulaa lmbrcx . sic dictus quod imbremlarceah est cur
vusy et differt a tegula. quae est planal et latera babet hinc inde erecta..
Substratis tegulis imbrices superimpouuntur. .
md mihi supplicium stimuleum de te daturl nisi tua latera stimulis
conteruntur. . t .. i
bedecoris pleniorem harum eth nimirum ex iure nomanorumy si cuius
servus aliquem laesissetg vel servus ei ztradebatur supplicio atiiciendus .
cui iniurius sententiag
ex iudicum fuerat. velquod
dominus certam .quandam
nisi fecisset dedecore pecuniae vim solvebat
afliciebatun i i
r Pleniorem quam magno venio eta Sensus estz horum tuum faciamrrde
decoris pleniorem quam mare undarum est plenum. ubi magnus ventus
est exortus. r . i
ita sum coactus tio sum reductus . tanta dubitatione aestuo.
 se
lltrum postulare me prius tecum aequom sietg as

. ltisij
Alme sieiipurgrari
istaec nonhaec
est tibi
haec. neque aeqniusg
videatur haec est militis.

. Sicut etiam nunc nescio. quid viderimz

ita istaec huius similis est nostrae tua.
Si quidem non eadem est.
vl. PsnlancroMsuss
. l

viso ad me introz iam seies

. ScaLsonus
LicetneiP .
v- Penirtscroueuss

onin te iubeo.
f
At placide nescita
Somsnnus
vg

i lta facere certum est.

Postularetecum verbum simplex pro composito lusurpat noster. Po-.
stulare pro expostulare . increpare . queri
Prius aequom.
1visit Magisestaequum
si istaecl non haec flic locus mire tersit interpretesg donec
nothius pauca quaedam immutando . quae librarii oscitantes vitiaverantl
nisi genuinam. at probabilem sane lectionem nobis exhibet Sensus estz
nescio utrum magis aequum sit te increpare. o Periplectomeneg nisi ae
quius tibi videatun me.tibi purgare. si Philocomasium non est peregrina
illa quam tu domi habesg neque illaltua est concubina militis
lla istaec huius similis etc lta peregrina illa tua est similis Philocm
masiiy concubinae militis 1 .
Siquidem non eadem est. .ltalicer seppure non a la stessa per
sona. Mirum in modum conferant postrema haec verba ad significandam
dubitationem. qua Sceledri mens fluctuabat. qui cogitamn se Philocoma
sium nuper vidisse in domo militis. fidem adiungebat Periplectomeni.
testanti duas esse geminas sorores. tam similes. ut vix ac ne vix quidem
internosci possent. Sed mox oculis suis magis fidens 1 quam alienis ver
bisy ad priorem opinionem relabebatun se videlicet ex tecto per implu
vium vidisse domi apud Periplectomenem
osculantem t Philocomasiumi cum adolescente

l/ise ad me intro . iam scicsl ingredere domum meam . et statim co

gnosces
personam Philocomasium et hospitnm meami non unam esse eandemque
Licetnel Subaudi intrare i v
quin te iubeo. quin immo te hortor ut ingrediaris
At placide nou-ita Sed explorattranquille . neque ullo modo hospitae
meae molestus sis. -
 Psnrriscrouenss i i l. a

. . fleus. Philocomasium cito

lranscurre curriculo ad noSz ita negotium est.i
Posta quando exierit Sceledrus a uobisa cito
lranscurrito ad vos rursus curriculo domum
Munc pol ego metuoj ne quid infuscaveritg
Si hic non videbit mulierem aperitur dolus .
ScsLsunus..

Proh di immortalesl similiorem mulierem .

Magisque eandema utpote quae non sit ieademj non reor
uncos facere posse
iPnnlancrounucs -
quid nuncl
SceLsuuus s 1 .
consedit malum so
PsulancroMsuss
quid igiturii cani estil p
ScsLsunus . -
t litsilea est. noni-est ea.
-
vidistiui istamfl
i PsmrLscroMeuss
i -
.

l
lleug Philocoinaeium. cito tramcurre etc.i interea dum Sceledrus uo
scitaturus ingreditun.Periplectomenes in domum militis properamzl Phi
locomasium monet . ut nulla interposita mora ad aedesl suas transcurrat
curriculm currendo . celeritcr. v . t i
lta negotium est. ita facto opus-est. g
lvunc pol ego metum llaec secum Periplectomeueg militis domo egr -
dieus. i i
1 Metum neun infuscaverit Metuoa ne Philocomasium ordinem turba
1verit rei gerendam ne satis accurate et studiose mandata peregerit noszr
temo non abbia fatto quale-he imbroglia .
Proh dt inmortalesl etc. Sccum Sceledrus rediens ex domo Poriple
ctomenis. r i v - i
quid nuncl Subaudi credit
conmerui malum verbum commereo fere in malam pariem accipitun
quid igiturP luterrogando usurpant Latiniparticulam igitur ad signi
ficandam amaruleutam irouiam aut vehementiorem indignatiouem
l/idislinl istamP Aszxrtxet -
 ScaLeonusl
vidi et illam br .
et bospitemy i .

complexum atque osculantem .

PamrLizcroMmss
lianq estil v
Scmapnus .
Mescio
Prmrwcrozuauss
vins scire planeil
i Scmsnaus
. hcupio
PamrLac-rousivas.. .
Abi intro ad vos domum
continuoz videg sitne istaec vostra intus domum
v Scalgamwsq
.Licetg pulcre admonuisti ligo iam ad te exibo foras

PamrLacroiumvss

nunquam edepol hominem quemquam ludificarier

Magis faceteegreditun
vidi et magis miris modis
Sed eccum . v
ScaLanaus b i
e i . Periplectomeneg teobsecro
Per deos atque homines perque stultitiam meami
Perque tua genua . . . -

Plane. Apertel perspicue . clare

intus domum ln domo. t
LiceL Particula assentientis nosz bene ct bacchid l. l. l.
Pulcre admonuisti ltaliz piacemi il tuo consiglia
lami Statimg illico. vide AuluL l. e. llg cf.Asin. l.1.1fig tren lium lv.
S. itig lleaut lv.ti. ng llorat. Sat. l. l. ld.
Per stultitiam meam qua videlicet putavi . me vidisse Philocomasium
osculantemg quod reapse non videram. g
. Perque tua genua. Apud veteres genua erant misericordiae consecratag
uti babet Servius ad virg. licL vl.zt. quare genua illorum tangebantg qui
bus supplicabant llinc dictioz obsecrare per genua crj cum v. 1 seg
llud. l. i liil x i . -
 v . i f i . Pemnucrdnuussl
i quid obsecras meit
i Sceuannus i s
. . inscitiae
Meae et stultitiae igndseas tiunc demum scio. -
Me fuisse escordema caecum. incogitabilemz
tiam Pbilocomasium
i eccam intus.
Pemruzcromanas - . -. t ..

. quid nunc. furciferi

i vidistini ambasil t i i a in
i scaLnnnust
vidi. f
Prmancronunns
iterum exhibeas voloL v b . - kiso -
SeeLuonusl v i
Meruisse
lit equidem
tuae fecisse me me maxumum
hospitae fateor malum.
aio iniuriamg i i t . i n
Sed meam esse herilem concubinam censuiy i i
iouoi me custodemvherus addidit miles meusz
tiam ex uno puteo-similiornuuquam petis . . ss /
list aqua-aquae sumi. quam haec est atque ista hospita
lit me despexe ad te per inpluvium tuom . - i
Pateon . . . w
. PamrLscroMiznns
ouidni .fateare.. ego quod viderimil

quid obcecras mel

lncogitabilem nost obsecrare est per. sacra
apenlsieratm rt et carissima
j postularei
r
Ambas. videladnotata ad nasa -
llerum exhibcaa vola volo herum ad me adducasy a quo rationem
repetam facinoris tui. l - .
ex una puteo similior etei Proverbialis locutio ad significandam dua-
rum rerum similitudinem ct Menaech.v.s.so. . i a i .
llaec est atque ista hospita Pbilocomasium atque hospita quae domi
apud te est v i .
Pespeæc Syncopet vespexisse i - -
quiaui fateareycgo quod videriml quidniy vox admirantis cum ironia.
nosz che gran fattol confessarmi cic .che ho vedutol y
ive
. s r Seeuznaus
Sed Philocomasium ume vidisse censui.
i l . Pemmcronenss
natusneuistie me esseb omnium minumi preti. o - m
Si ego me sciente paterer1 vicino meo y
liamttieri apud me taml insfignite iniuriamit
i i i i . Senuannus i

nunc demum a me insipienter factum esse arbitror.

ouom rem cognoscog at non malitiose tamen
Peci . p .
y PsiurLecronnnns
lmo indignez namque-hominem servom suos . vs
vomitus habere oportet oculos et manus .
orationemque i .r
- Sannnnus - i n t
. . llgo nunc si post hunc diem b r
PMuttivlerm etiam quod egomet certo sciamg
batoiexcrueiatum mel egomet me dedam tibil
Munobocv mi ignoScas. quaeso t
f s
Penimcromenns

l
Me malitioSe factum id esse absvineam animum meum.
te arbitrari i p so
lgnoscam tibi istuc.
i Scsrennus . w.
At di tibi faciant benel

naturae istic me etc. An me tam parvi pretii hominem existimasy ut

sciens fac prudens patiar . tam insignem injuriam vicino meo fieriz
Sunt domitos habere oportet oculos et manus orationemque ltaliz dec
tenere in frenosi gli
stimuttivelra vel occhi
unum .verbum
le mani e la lingum
proferre audebo. nosz se ost-rd
fiata-re. . x t i .
bate excruciatum aiel egomet me etc. nato me ad excruciandum lego
met me tibi dedam. ut arbitratu tuo me punias. f
l/incam animum meum. ne etc. conabor mihi persuadere. id a te ma
. liliose factum non misse i
Al di tibi etc. cli dei te ne rmdano mercede
 x
PnairLacromsuss
hae tu herclei si te di amant1 linguam conprimes
Posthacg etiam illud. quod sciesgrnesciverng
ille videris. quod viderisl
l .i .ScaLsnaus.
liane me mones.
lta facere certum est Sed satine oratusisP-Abit - v
Mumquid nunc aliud me visi
.
- - v
Pamrtacronanas
Me me noveris -
Sannmws s
lledit hic mihi verbal quam benigne gratiam
Pecitg ne iratus essctl Scioy1 quam rem gerats x
llt milesg quom extemplo a foro adveniat domumg -
nomi conprehendat llna hic et Palaestriow
Me habent venalemg sensi etviamdudum scio.
nunquam hercle ex ista nassa ego hodie escam petams
Mam iam aliquo aufugiam et me o-ccultabo aliquot diesa
llum haec consilescunt turbae atque irae leniunt

Stiam illud quod sciety necciveria litium illa quae scies reticebisg haud
aliter ac si nescires -
Satine oratusl sP-Satisnc es precibus victust Sei tu placatoi
Aliud me visP Subaudi facere g v
1vc me noveris volo ut me utar/is g quasi ignotus tibi sim
vedit hic mihi verbal etc. llicl ait Sceledrus conversus ad spectatoresy
simulat se mihi veniam dedisse . nec mihi iam esse iratum
Scio quam rem grrats ut miles. etc. Scio quid sit acturusz faciet-ut
herns me domi comprehendat g vixdum e foro rediverit
Me habent renalem Me prodere parant.
Mmquam ex ista nassa rta Allcgoriam ex re piscatoria petit Plautum
quae idem valet atque escam magno cum periculo consectari siquidem nassa
est piscatorii vasis genusg quolqnum intravit piscis exire non potest Sensus
estz hodie profecto non committamg ut herns me domi capiatl tamquam
piscem in nassag ita ut virgamm supplicium iam etfugere nequeam
lant aliquo aufugiam lllico aufugiam aliqua .
bum haec comitescunt turbae. num hae turbae conquiescunt..Passim
apud Plautum et rferentium legitur haec in casu nominativo generis fe
lminini . numeri multitudinis i .
lraclleniunL Monet cellius lll. A. xvnl. il ja idvquoque a Latinis ha
bitum fuisse tamquam elegantiae genusg ut pro verbis habentibus patiendi
 1S
lam nunc satis pipulo inpio merui mali L- i
- verum tamen lfde me quidquid-estg iho hinc domum h

Psmrmcroususs

llle hinc abscessit Sat edepol certo sciov

occisam saepe sapere plus multo suem
ouine inducatur1 ne id1 quod vidit. videritP v mo
nam illius oculi atque aures atque opinio t
fransfugere ad nos nsque adhuc actum est probez
Mmiumfestivam mulier operam praebuit i
lledeo in senatum rursusz nam Palaestrio
nomi nunc apud mefSceledrus nunc autem forasz nos
Prequens senatus poterit nunc haberier.

significationem agentis ponerent. llinc irae ieniuni pro eo quod est irae
leniuntun quod quidem passim occurrit apud alios optimae notae scriptores
noszlam nunc craeci ian
gia fin dlora. vfm lam ante hoc tempusg iam ex hoc tempore
l i
Pipulo inpia ln vnlgatis editionibus legebaturz et plus nimia Sollerter
nothius ex veterum codicum auctoritate reposuit pipulo inpio. Pipulus a
pipatu gallinarum dictus. ponitur translate a Plauto pro clamorej conviciaa
contumelia cer AuluL nl. 1. est Pipulo inpio haud absurde interpreta
berisz colle mie malvagie ed ingiurioee parata
ne me quidquid extr quidquid de me futurum sih
occisam saepe sapere plus multo sucm Suhaudiz quam sapit iste Sce
ledrus. Ludit hic more suo Plautus in ambiguo sensu verbi saperel quod
proprie significat saporem haberertranelaw vero sapientia praeditum esse
nimirum Peripiectomenes laetusl quod sibi doli ex sententia successerinL
festive iocaturl dicens. carnem suillam multo plus saporis haberey quam
Sceledrum sapientiae. qui videlicet eo adductus est ut credat. se non
vidisse quod reapse viderat . i
quine inducatur etc. llle nempe qui inducitur etcl
1vam illius oculi atque aures etc Sensus esta nam ille .videt. audity
opinatur. uti nos volumus
lfsqueadhuc m hactenus res bene successit .
lvimium festivam mulier eta Pbilocomasium praeclaram operam nobis
et utilem praebuit. .
ltcdeo in senatum nedeo in domum meam. ubi senatus habeturg ubi
videlicet ego. Pleusides. Palaestrio et Pbilocomasium de agendis consul
tamus. .
Prequens senatus poterit haberierz omnes poterimus in consilium con
venire
 lbo introj neg dum absumg illis sortita fuam i

lllis sortita fuam. Sim illis sortitionig illi me sortiantur. Perstat Peri
pleclomenes in allegoria. quum videlicet domum suam senatum appella
verit g propterea quod ibi consilia haberentur de Sceledro et milite ludi
ticandisy usurpat etiam vocem sortita namque solemne erat apud noma
nos. ut in senatu sortitia iudicum fieretg ad quos pertinebat in unaquaque
causa sententiam ferre Practerea in senatu etiam consules provincias
sortiebantun Sensus igitur est ibo in domum meamg neg dum ego ab
suml illiy hoc est Pleusidesl Palaestrio et Philocomasiumg sortitione mihi
.partes assignentg quas sustinere debeo. Sortito est casus dativus antiquus
vocis sortitus Puam g innocuos pro sim.
 kso

qngcrusltL

SSSMA l.

rALAnsrntm rLausmas g raniptncronnnes

- s

PALAi-zsriuo
x

cohibete intra limen etiam vos parumpen Pleusides

Sinite me prius perspectare. ne uspiam insidiae sient.
concilium quod habere volumusz nam opus est nunc tuto loco.
n

. Ad longiusculam hanc scenam exhilarandam mirum in modum confe

runt facete quaedam Periplectomenis dictag qui etsi quatuor et quinqua
ginta iam annos natus . caelebs tamena praestans valetudine et viribus.
atque a-curis vacuus. quae patremfamilias ut plurimum mactare consue
verunty festive nugatur de cruda et viridi sua senectute. de matrimonim
de feminis et de amoribus1 quibus lepidi et venustiores illi senes adhuc
indulgenh quos nupera locutione gallice dicimus uieuæ liane nelibe
rentibus autem Palaestrio proponit quid facto opus sit. ut militi ludos fa
. cianty et Philocomasium ab illo abducanL nius consilio ceteri assentiunturg
et unusquisque
cohibete intraad limen
suas partes agendas
etiam vos instruitun
elc. homo egrediens Pallaestriol rema

nete. ait sodalibus suis . adhuc parumper in aedibus

Pleusides Subaudi et ceteri Sic enim saepe unum praesentium com
a pellando. omnes alloquimur. ct lipid. ll. ig ter Sed. haun optima yos
video opportunitate ambo advenire. virg. Aen. rn sac-iz l/osi o falliope.
precor adspirate canenti. - . i .
iph-spectare curiosius et diligenter circumspicere
l lve uspiam insidiae sit-nh concilium quod habcre volumus ne quispiam
nobis. concilium habituris. insidietun vox quod vel est particula causalisz
quia-volumus habere concilium-g vel habetur tamquam pronomen relati
vum. et hic erit verborum ordozt ne quod concilium habere volumus. ei
uspiam insidiae sienL . i
 e

li . . n l f. u i-. i - it i 1. . x
h t lii u . i
. v . -. . s p
vl a . .

r - s l.
Si
llade inimicus
nam bene ne quis-nostras
consultum spolia capiat
consiliumsurpitur atlribusg . ..- - i i iis. t .
saepissumeg
lSi minus ciim cura aut aan Adyoy locus loquendidectus estg
. Plam bene consultum inconSultum esta si inimicis sit usuizit t .- Lr
neque potesti- quin. sidi inimicis usui estjgobsit mihiz - -1 .f .
ouippe si resciverint inimici consilipm tuom. i x
luopte tibi consilio occldduiit linguam et constriugunt ima-nilsr . m in
Atque eadem quae illissvoluistif-tu .facere. faciunt tibi. . ..
i
Sed speculaborrne quis aut hinc a laeva aut a dextera i . l r i
Mostrol consilio venator adsit cum iauritis iplagis .
Sterilis hinc prospectus usque ad ultimam plateam est-probos .
llvocabo lieus. Periplectorpene et Pleuside1 progrediminil g .- fw i
.-. z . j - lPamrL-scrouunusr
t
1 ficce nos tibi-obedientisf fl- r .
llPALAl-leltltll i i . l m -

.n
- Pacile est imperium in bonis -
. in . . . ns .
f
Sed volo scirea eodem consilio1 quod intusmedltati sumus.
Si genmiis remq i w- - . j v a a
.
..p.P y . t . -

vnde inimicus ne quis nostrasapolia eta Metaphora ex re bellica dei

promta lix quo loco nemo exijnimicis nostris familiaribus possit consilia
auribus excipem fr . i . i i
liane consultum consilium optimum consilium .i.y .
Sufpitur..Sync. Surripiturl i i i i . iv
nam ldyom ordine .-.prt1dentery sapien-ten tiaudi raro Phiutus graecas
locutiones versibus inserit. v v h v g i t
lvami bem iconsultuml inconsultum ctc. namque salubria consilia fiunt
pessimafsi inimicis prosint p - i- .. - .
Sid inimici-scveterestatinizg haud secus-atque ltaliy interdum literam
vd vocibus sdpingebant ad-vitandum hiatum . i i
Me quis nostro consilia-immorath ctc. Metaphora a re venatoria de
sumta. rte quis ex insidiis consilia nostra auribus capteL . . i -
cum aus-itisl Plagae- sunt retia . quibus ferae capiuntun
sterilis hinc prospectus proba lix hoc loco nemo unus prospicitun
vsqui- ad ultimum plateaijlatea est via lata-iuurbe tisque ad ul
timam platoamf
vlcocaba hoc est usque gli
Subaudreosnltiosf ad finem
farri plateaeu
vcnir fuori id - .

r facile est imperium in bdnii facile est exercere imperium intcr bonos
si Particula dubitandi proirm An rem geramus
s s
SS
PsmrrscroM-ansss .
x . .. Magis ad rem esse non potest utibilius
PALansrmo - i ln
lmo quid tibiiP i v
i i PLnusmns
quodne vobis placeatg displiceat mihiit
quis homo sit magis mensis i - i i
i PamrLacjroMnuss
h quamvis loquere lepide et commode eo
Paussrmo - -
Pol ita decet hunc facere . t
lfLsusmss .
At hoc me facinus-misere maceraL
Meumque cor corpusque cruciat s
Pamnsdronszvns
souid id est. quod cruciatit cedo -
g i PLnusmas
Me tibi istuc aetatis homini facinora puerilia
obicereg neque te decora neque tuis virtutibus.
lla te expetcrez ex opibuslsummisk mei te honoris gratia . gg
Mihique amanti ire opilulatumg atque ea te facere fajcinorah
quae istaec aetas fugere facta mage quam sectari solet
lt x . .y t i l

Magis utibilius Pleonasm utilius

quid tibil Subaudi ridctun .
quodne vobis placeatg displiceat mihiP llominis verba alienae senten
tiae se se facile accommodantis. llaud aliter cas.rl.s.itiz omnia quae tu vis.
quis homo sit magis mcusP quinam rebus meis melius consulit quam tur
quamvis loquerc tepida fru loquerislvalde lepide l
cedat nic . narra. . . b
istuc aetatis homini llomini istiusg hoc est tam cxactae aetatis.. .
facinora pueritia obiccrct aa tractanda committere g quae iuvenilem
aetatem deceantg cuiusmodi sunt rcs amatoriae i . .
Mque te decora. neque te dignas
lla te eæpetera tia a te petere
lug opibus summis Summa ope . summa contentione
fre opitulatum opitulari . t i
ita tc facere facinoral quae fugere factatmagc quam sectari etc ita lc
facere . quae ista aetas tua magis solet fugcrc. quam amare
 v . asa i i . .
i tiam ipudet tibi me in senecta obicere solicitudinems
Psnlruzcrousuus .
Movo modo tu. homoi amas. si quidem te guidquam1 quod fatusv
. i l-L xi . SvpudeL
Mihil amasg umbra es amantum mage. quam amatora Pleusides so
. t PLsusmss r i .
llanccine aetatem exercere med amoris gratial - i i v
i Psmruzcromsnns . i i l v et l v in x i
quid aistuP itani tibi ego videorloppido Acherunticusil l . .t
fam capularis tamve tibi diu videor vitam viverefl . v i e m f .
nam equidem haud sum annos natus praeter quinquaginta et quae i - o .. i
- . i . i i i tuorz - .
clare oculis video. sum pernix manibqu sum pede mobilis as
fibi obicere solicitudinm..1ibi molestiam creare.
quod fatis quod facias x y
lvihil amas. umbra cs amantum. eta ru non dicendus cs amarcg le
nuis es amantum species magis quam lamatolx i . . .
lianecine aetatem exercere eta Anne decety me. amoris mei-causa. i n .

affectam istam aetatem tuam agitare. vexaret x - .

quid ais tuP iiant tibi ego eta Peripiectomenes. cui aetas adhuc viget
utque acerrimis integerrimisque est sensibusg aegre fert. se tamquam sc- v i .
nem haberi. quem idvenilia studia. lusus et ut aia-paaldld defatigent quare -
alacritatem suam praedicat..seqne ad fovendos Pleusidis amores ultro pa- r
ratissimum profitetun quo facto Plautus caelihis mores graphicc expres- -v .
sity qui canescente iam aetate iuvenatur. - i i
fibi eget videar oppido Acherunticus f tam capularis eia P Annel tibi . - .
videor omninovdecrepitusl tamque morti proximusP Aclzcriiriticus. ad
Acheruntem brevi iturusg capularisy a capulo dictusy hoc est fcrctro. in
quo cadavera etfcruntun italia parti egi-i chr io sia alltuiltima dc
crepitcszag e coi pie nella fossaP
wann commode usurpatur haec particula in re quapiam cxponendag
quum videlicet aliquid addimusl quo antecedentis sententiae veritatem
illustremusg atque idem valet ac revera Sic Peripiectomenes quum dixissetl
se nondum esse achemnticum . rem contirmaturus nitz revera non sum
annos natus praeter quatuor ct quinquaginfag claret oculis video etc noszi
di fatio non ita che cinq-uantaquattro tannij ho buona victa ecc
llaud aliter Lydus paedagogus in nacchid. nl. 1. ts Pandite atque aperite
propere ianuam-hanc .orci. obsecro Mrrn equidem baud aliter esse ducog
quippe quo nemo advenit1 nisi quemspes reliquere omnes .
Sum perniæ manibus Manusvhabco ad quidvis faciendum expeditas
Perniæ. a pernitcndo dictus. differt a reli-rr et rrloci. ct usurpatur pro
prie de illo. qui nisum et conatum possit expromere. .
Pede inobilia Pedihus celer. llomcrus passim dc Achillcz naeas tta-aa
 st s r i . - . i t
. i
. i PALASSPltltL . i -
r
-.
/ gr Si albus capillus hic videtur1 ncvutiquam ibi ingenium seuexg l
t - .l

s
e u

.
.

..
1 luestzin hoc amussitata sua sibi ingenua indoles
q vn
.. s r PLausmas
eia v i
if . n
. i Pol quidem esperior ita- esse1 ut pracdicas. Palaestrioz
l. l l li
.
l i
i
ul
e . - tiam-benignitas quidem huius oppido adulescentuli est
.
l
l 1.
.
lj
. r . i PnnlancroMsivss
. l -r
. ..
i
- h
v lmoghospesg mage quom periclum faciesg mage nosces meam so
. ut i ru lucomiktatem erga telamantem
. . - fa 1
l . jl l

. 1..s . v PLausmns
s.- o r
git
quid opus nota nosccrefi
t ir ..r . -
PsmrLscroMnuas
. lll apud ted exemplumlexperiundi habeasg ne vageshforis
f lll .
v . l

v n
. ..
i v
f r
i
v i
l ..
l .
a. / .
..
. i
Mam nisi qui ipse amaviL aegre amantis ingenium lnspicllg
v
Sedfego amoris aliquantum habeo humorisque etiam in corpore.
i
k
.
t
i neque dum cxarui ex amoenis rebus etlvoluptariis . ss
s l
.1 vel cavillator facetus vel conviva commodus
. l
. t
i i
. si albus capillus etcl ntiamsi buicliam canescant capillig ingenium ta
1 gl
menf et mores non sunt seniles
timussitata sua sibi ingenua indoles Perfeeta in Periplectomene in
dotes est g propria et natura insitag nondum aetate vitiatay Amussitatag
hoc est ad amussim g ad regulam exacta gtmetaphorice
lenignitas lAnimns liberalis et proclivis ad benefaciendumg cuiusmodi
tv adolescentum esse solet
n - hospes blanda appellat-iotperegrini hominis
v r.. . i. .
.- . i quam periclum facies nosz quando mi metterai alla pruova.
.b rr r pl
uel t s .v lit apud ted exemplum experiundi habeas . etc. tibi quis habet domi
facultatem experiundig non qnaerat foris experimentum eleganter inter
dirm usurpant Latini personamrsecundam chabeasj pro tertia chabeati lit
pro eo quod est ubi. quando g sil .
il Msi qui ipse amavit etcrgui non amaruntg amantium ingenium fastidium
- i grvjAliquantum
Amoris . humeris
habeo Paronomasia -
humorisi. .. etiam in corpore viribus adhuc valeo
et succi plenus sum
v lveqae dum emarui ex amoenie ata nondum sum voluptatibus exhau
stus atque aridus. tamquam pnmex. t i
. j cavillator facetus. nicteriisg iocis et facetiis utcns. Plosz facete mot
tegqiatore. - . i i
conviva comiskv urbanus. atque aliorum voluntati
i iconviva commodus.
se se facile accommodans
 1 . l .- ASS
i item ero. neque ego unquam oblocutur usum alteri in conviviot
conmeminif1
lnoommoditate
et abstinere
meae orationis
mc apud
iustamlpartem
convivas-commode
persequigi i .

lit meam partem itidem facere. quem aliena est oratio. bo

Minume sputatoly screator sum1 itidem-vminume muccidusz .
. cv . . .. f
Post Plpllesum sum natusg non emm mlApnlis1 non Anlmulae . -f

PLuusmusS .

o lepidum semisenem. sit quas-memoraL virtuteshabeh

Meque unquam oblocutor eta llaec verba magis aperiunt signification

nem vocis commodus. nunquam in conviviis alios loquentes interpcllo v
aut illorum sententiae pertinacius obsistog qui plerumque-sonum mos est.
quum enim diutius vixerint quam ceteri . facile sibi persuadent . sc pres
rum usu et sapientia ceteris longe antecellere quare natum conterifiosi-fs
esse consueverunt i . i
incommoditata lmportunitata .i
commoda A tempa . - f
conmemini. ct meae orationis iustum partem eta Scio non diutiusllorz-i -
qui quam deceat. neque suam aliis partem praeripere. naud aliter Phi-A
lenium
quamin aliena
Asin. nl. 1. 1le m
utor-atim ubimeam partem loquendi
alii loquuntur. in hisceetversibus
tuam trado tibi u
urbanum ut -
hominem
quae hac agnoscis . benettrullius
de re habet moratumq atquel. optimis
cde ollic. ant sitinstructum
igitur . . . . praeceptisy
semio nl.f
lenis. minimeque pertinaxz insit in eo lepos nec .vero. tamquam in posti 1 i .
sessionem suam venerit. excludat aliosg sed quum reliquis in rebusfluin
in sermone communilvicissitudinem non iniquum putet t i
Minume sputqton screatmg mudcidua Sputator dicitur qui saepe/spnitugmii .
screator fgraece xpipnsjy qui valido quodam sonitu et conatu catarrlmm e
pectore eiicitg muccidus vero dicitur. cui muccus- seu pituita einaribusi
lluitfquae quidem eo pertinent. ut doceat Periplectomenes. seinondujn
sanum morbis laborare l . j sic
Post zphesum cum intus. eta Apud ilphesum. bbc est in aliquo pago
apud eam urbemy vel rpro in patris praedio. l-lpbesus urbs fuit Asiae mi
noris in loniaycuiuss cives morum elegantia in primis llorebanL gloriatur
autem Periplectomenesa se apud liphesum- natum esse . propterea quod
mores hominibus ingenerantur tum ex stirpe generis ac seminis. tumjes
iis rebus. quae ab ipsa natura loci ad vitamsuppeditantun tumbveroqlmr
illorum ingenio. quorum convictu et consuetudinm n teneris praesertim-y
utuntur. i 1 xt . i i .
lvon enim in Apulis. non Animulaei Auimula parva urbs fuit in Apuliar f
Apuli autem rustici atque invenu-sti habebantnn . o. xf
Semisenemyox a Plauto conficta. ut facetelPeriplectomenem nomi
naret. qui licet corpore iam senex. animo tamen et moribus-v ut ipseyte
statur. erat adolescens - - .
. ei . t .r. j
irv . . .
i . k y lu v s

Atque quidem plane educatum in .nutricatu veneriol

i PunipLucrouuuus
Plus daboy quam praedieabo1 ex me venustatis tibi. ss
neque ego ad mensam publicas res clamo neque leges crepo.
neque alienum ego unquam seoi-tum subagito in convivio.
neque praeripio pulpamentum neque praevorto poculum.
neque per vinum unquam ex me exoritur dissidium in conviviog
Si quis ibi estiodiosus1 abeo domumy sermonem segregog eo
venerem amorem amoenitatemque adcubans exerceo
PLeusmus
iui quidem edepol omnes mores ad venustatem ivalent

llduca-tum in nutricatu l/cnciiol quem gremio suo enutrivit ipsa ve- .

uual leporis et venustatis maiter1 de qua italus poetaz
o figlia alma dlligioco
chgiadro onor delllacquey
Per cui le grazie apparecro
li il riso al mando nusque v
lveque publicas res clamo . neque legcs crepo. neque ineptis clamoriv
bus et verbosa contentione . uti senes solent . loquor de rebus publicis.
aut leges tantummodo in ore habeo. quod quidem ad mensam odiosum
.et molestum est. ubi convivae levia et iocosafquam gravia et seria malunt
lveque alienum scortum subagito etc. neque aliorum amicas attreetol
hoc est
viter licentius etchremes
reprehendit impudicc
in tango in convivio.
clitipbone liluiusmodi
filio apud licentiam
1erentium. gra
vlleauLnL
a et et seqq.z vidinl ego te modo manum in sinum- huic meretrici inse
rei-eil lsthaec quidem contumelia lsty hominem amicum recipere ad te .
atque eiusamicam subigitare i p . i -
. weque pracripio
antequam pulpamentum
mihi porrigatun neque celeli
Pulpamentum . hoc manu pulpamentum
est cibus rapio
ei pulpa concisa

factus. ponitur pro quolibet obsonio et cibo lautiore. .

Praevortopoculum Praeoccnpo poculum. capio poculum priusquam
mihi a pineerna ministretun lloc pertinet ad nomanorum mores1 apud
quos erant pueri eximia plerumque forma. qui convivis ministrabantg ma
gister autem convivii cgraece saucium wanaotapzasj leges bibendi ferebat.
quas violare non licebat. .
Per vinum Per ebrietatem r i
Sermoncm segrego Sermonem abrumpo.
Adcubans. quum mensae accumbo.
veneremy amorem amoenitatemque cæci-om llaud absurde nosz sama
lsere graziosm amabile e piapcvoltn v
Ad venustatem valenL fe venustum faciunt.
 . . . .. v S1
cedo trismi hominesaurielialcolcontra cum istis moribusl
- v PALAlt-Strltla . .
At quidemz illue aetatis qui sitynonlinvenies alterum
Lepidiorem ad omnes reg1 nec qui amicus amico sit imagis
s Pemmjeeronmues
tute utime fateare faciam esse adulescentem moribusvz
lta apud omnes conparebo tibi res benefactis frequensn
opusne erit tibi advocato tristiq iracuudofi licee me s .
opusne leniil Leniorem dices-1 quam mutum est mareg
Liquidiusculusque ero1 quam ventus est Pavonius vo
vel hilarissumum convivam hinc indidem expromam tibi.

cedo tris mi homines aurichalco contra cum istis moribusl na lmihi

tres homines cum istis moribus. et tibi aequi ponderis aurichaleum dabo.
Mosz dammi trc uomini costamati coma tou e darotti tanto
oricatco quanto pcsana .
Aurichatco contra. haec particula contra eleganter usurpatur quum
res similes sunt inter se comparandae. ubi vero res pondere examinan
tum vox contra est propria ponderis oppositi vnde ortaei sunt prover
biales dictiones auro contra. aurichalqo contrar quae idem valent act
auro vel aurichalco contra appensog pretio aut valere auri vel auriehal
chi. Sic Plautus. lipicL lll. ll. egi blac tu habes servum graphicum et quan
tivis pretiig non carus est nam contra. ltal.z non carcbbc caro an-v
che comprandolo a poso dloro ld.curcuLLSASz auro contra cedo
modestum amatorem. Aurichalcum ltal. oricalcm bubitant etiamnum
critici quodnam metalli genus hac voce sit intelligendum lllud solum
constatl hoe metallum habitum fuisse a veteribus tamquam omnium pre
tiosissimum. i i n A .
illuc aetatis ad
Lepidiorem quiomnes
sit qui
rm sit illa aetate
Aptiorem ad . omnes
qua estres.
Periplectomenes.
i v

fute me ut fateare ctc. faciam ut tu ipse fatearis. me esse adolescen

tem ad mores quod attinet
ita apud omnes etc. lla me comem atque humanum habebis in omni
bus rebus. v . - i i
Advocato tricti. iracundia ln iudiciis advocatus dicitur qui alteri in
causa adest l-lxtra rem forensom advocatus ponitur pro eo qui consilio
aut opera aliquem iuveL .l - -
Scce me. singularis formulal qua aliquis praesentem se sistit. vel adesse
dicit nosz eccomi qua.
Mutum mam Mclapha Mare tranquillum . . .
Liquidiusculue translata Aliquanto placidiorj serenion
litturissumum comicum hinc indidem ctc. hilarissimum convivam ex hoc
eodem loco tibi proferam Sgo idem ero tibi hilarissimus conviva. le datlo
stcxso luogo io ti cavcro fuori un licrissimo commcnsalo
 se fui u -j. q .. f.

velprimarium parasithm atque ohsonatorem optumumg .

p rfum ad saltandum non cinaedus malacus aeque est atque ego
. i v . Pamasrmo j -
quid adiillas artis optassisp si .optio eveniat tibiiP .
i l t- PLuusmnsg . - one -
fluic pro meritis ut referri pariterpossit gratia - . f va
tibiquef quibus nunc me esse experior summae solicitudinil
uAt tibi tanto sumtuilesse. mihi molestum est.
i PumrLucrousmzs
. . Morus ess l

Plam in mala uxore atque inimice si quid sumas. snmtus est

in bono hospite atque amico quaestus est g quod sumiturz
k

Primdrium Praecipuum . excellentem

Parasitum Parasitus a graecis vocibus rapit ad. atros cibusl dictus fuit
qui adulationibus. aliisque id genus artibusj beatiorum coenas captabat
calli appellant piqueur dtassiettem bost- uno scroccone uic vero
ponitur vel pro servo. cui eligendarum epularum cura erat demandata.
l uti quibusdam videtur. vcl. mea quidem sentential pro homine morigero.
quique alienum gratiam studeat aucupari. . v .
obsonatorcm Servum qui cibos in coenam coemebatpvulgolo sp cn
ditore. ne huiusmodi servis Senecay lip. vailz Adiice abs-analium qui
bus dominici palati nolitia subtilis estg quin sciunh cuius rei ilium sapor
excitet. cuius delectet aspectus. cuius novitate nauseabundus erigi possit.
quid iam ipsa satietate fastidiatg quid illo die esuriat. 11-1
. cinaedus malacus. cinaedus a mida moveovdictus est.pautomimus1 sal
tator. Malacus tudinem mollis1 /leæibilis. ct Aulul. nl. m se vMollior mage
quam ullus cinqedua llic pone iam tibil lectorj ante oculos Poriplecto
menein canis iam capillis . at strenua facie. rubicundum . politulum . iu
venili quadam alacritate ac gesticnlatione . uti fit. senile corpus ad nu
meros moventem . et tute intelliges. quantopere ad caveae risum excu
tiendum conferant verba. quae hactenus enucleavimusj ab illo prolata.
quid ad illas artis optassis. si optio eveniat tibiP quinam ad huiusmodi
mores quidpiam addeudum putaret. quamvis huiusce rei facultas ei daretun
lluic pro meritis ctc. fiquidem opto . ut mihi liceat gratiam pro me
ritis referre Periplectomeni . et tibi . o Palaestrio . quibus. experiar me
esse maximae curaet l
At tibi eta Sermonem a Palaestrione ad Periplectomenem convertit
Pleusides.
Morus. Maposa stultus .
ln mala uxore ob malam uxorem. pro mala uxore. i
Sumas . . . . . . .. sumitun simplex verbum t uti saepel pro composita v
insumas . insumitur. .
Sumtus est. namnum est.
 z-. . i i w-. se
litiqnotl in divinisgrebuslsumaslfsapienti lucro est. . go
- i licunivirtutey ut transeuntemaccipiam. apud me copia est. .
i isis-1 bibeg animo obsequerei mecum atque onera te hilaritudine.
Liberae aedesj liberi sum autem egoz me-Avolo uti libere
- Mam mihi deum virtutevyldicainq propter divitias datas l
Licuitfluxorem dotaiain- generelsummo ducereg ss -
Sed mihi nolo oblatratricem in aedis intromittere
i e - ui iPinusmasgr A. . i .
. cur nevisi inamiprocrearie liberos lepidum est opus . i
A .. . L - i Painyepcromi-znps i i
aliercle vero liberum med-eiseg id multo estilepidius
. . . g PALAtssriua
iu homoet alteri sapienter petis es eonsulere et tibi
. i i i Pizmrtecromsnasi
- nam bona uxor. si ea quidem deductu est usquam gentium1 go
ubi eam possiem invenireP verum egoui eam ducam domum .
quae mihi nunquam hoc dicatz a lime1 mi virl lauam. unde
i i - i .- . i .- pallium
Malaeum et-calidum conficiatui- tunicaeque hibernae bona-ej

1. jSapienti luci-oi esta-tx sapientis iudicio luerum est. .

v boum virtutel ut-irameuntem accipiamy apud me copia est. neornm
gratia-et auxilio ea mihi- divitiarum copia est. ut hospites hac transeun
tes domi excipere possinL . - . -
llal bibey animo obsequereiatque onera te hilaritudina nosz man gia.
bevi. pensa ea darti-bel tempo qui con me. e. stare aliregrla
lL-iberao aedes.- rMeae sunt aedes
. i Me volo uti libera volo omnes me libere utantun .
blatratricem Metapbbra a canibus ducta Mulierem clamosam et iur
gal.em. . . ...l e
biberos procreatus h . . liberum med esse Ludit more suo Plautus in
verbis liberos-liberum quam quidem agnominationem in italam linguam
nequicquam transferat interpres .
Lepidum est opus. iucundum est opus.
Si ea quidem deductu est usquam gentium Si bona quidem mulier ali
cunde potest deduci ljeducerc pro simplici ducem
Pallium craecamvestem memorat Plautusg scena enim agitur ephesi
Malacmm mesz marbida i -
calidnm tltlbctus pro causa calorem afferens
funicae hibernae bonae lfunicas ponit in numero multitudinis vete
ribus enim duas aut etiam plures tunicas gestare mos fuit frigoris arcendi
 eo k . . . .
Me algeas hac hieme n lhoc nunquam verbum ex uxore audiasjg
verum. priusquam gallicantentl quae me somno suscitetj es

i llicatz
itaa quiu farcitg
ua mihiy
da. vir1 calendis meam
quodquod
demmatrem iuveritg
qui conditgida. ouinquatribus.

PraecantatricL coniectricL hariolaelatque haruspicae

rlium piatricem clementer non potest quingmiunerem
lampridems quia nil abstuleriL suscenset ceraria i
lum obstetrix expostulavit mecum g sibi missum parum .
eum nutrici non missurus quidquam quae vernas faliti
Plagitium est1 si nil mittatura quo supercilia spicit

causa. Sic Svetoniusl Aug. Lxxnls liieme guaternis cum pingui toga tu
nicis. et subucula et thorace laneo muniebatun . s
Priusquam galli cantenL Ante solis exortum
calendia Subaudi martiis lis enim praecipue solebant matronae lu
noni sacrificare . et sibi invicem munera mittere
Meum quod matrem iuoerit quod matri meae placeat
i Pa qui fttrcitd da qui condit Para mihi fartorem fil pasticcierej
et coquunL .
l quinqualribue quinquatria dicta fuerunt festa quae celebrabantur ko
mae xml cal. apriles in honorem dici natalis minervae lioc vero nomen
obtinuerunt ivel quod fierent post diem quintum ld. mart. 1 vel quod diebus
quinque continuarentun Per hos autem dies matronael munuscula etiam
missitabanh et. perinde ac viri in Saturnalibusg coenam ancillis appone
bant. ne his fusius ovidiusy PasLanog et seqq
. Praecantatrici lntellige mulierem. quae protitebatur. se tbessalicis
carminibus mala pellere huiusmodi sagis superstitiosae matronae saepe
pro medicis utebanturg haud aliter tac nostra aetate vaferrimas illas mu
lieres radhibentp quas vulgo dicimusz magnetizzatrici
coniechici quae somnia interpretatun
liariolaa quae futura vaticinatut . v .
vilaruspicae quae futura ex victimarum extis coniiciL
Piatricem nie octavo aut nono ex quo infans natus erat. consue
rant nomani ei nomen impouere. llunc diem lustricum appellabant a lu
strandol propterea quod sacerdos quaedam. piatriar dicta. recens natum
luslrabah hoc est religiosis quibusdam ritibus expiabaL
rum piatricem clementer non potest quin munerem nequeo quin pia
trici aliquod munus demy nisi maximam mihi invidiam velim contlare
guianil absiulcrit. Subaudi a me. quod nullum ci munus contulerim.
cerm-iui quae cereos parat in sacrificia s
obstctrim quae opera sua parturientes iuvat.
Szpostulavit mecum questa est apud me. y
lvon missum quidquaml Sonne es missurus aliquidP
frernas Servos domi natos i
 v l . l. - - . et
llaec atque huius similia alia damna multa mulierum m
Med uxore prohibenL quae illllllSlASlmlllS sermones seraL . . ms
i v PALAnsrmo i i .
m tibi propitii sunt herclez nam silsemel amiseris .
Libertatemq
- v haud facile te PLuusmus
in eundem rursum
. 1-restitues
i locum
i v
At illaecy laus estv magno in genere et in divitiis maxumis
Liberos hominem educare1 generi monumentum-et sibig .
PumPLucrom-zivns x
quando habeo cognatos multos g quid opus sit mihi liberisit no
lios pro liberis habebor qui mihi mittunt munera .
Plunc bene vivo et fortunate g atque ut volo1 atque animo ut lubetp
llona mea in morti cognatis dicam. inter eos partium i
llli apud me eduntg me curantg visunt quid agama ecquid velimg
Priusquam lucetj adsuntg rogitanta noctu ut somnum ceperinL ns
Sacruticantil dant inde partem mihi maioremq quam sibig

Pamna mulierum nam-na . quae ex mulieribus proficiscuntun

Med uxore prohibenL Me deterreat ab .uxorerducenda . i .
Mihi sermones scrat Sermones mecum habeat. uic velim animadver- 1
tas . lecton quam ingeniose vestem tum mulierum ingenium expresserihl
quae nullum sumtui modum facientes. viros usquequaque petitionibus fa
tigant . tum vero caelibis homiuis mores. quinuptias aversatus. multas
est in enumerandis incominoditatibusa quibus mariti plurimislinteridum
modis crueiantun quae aquidem-Periplectomenjs verba haud dissimilem
Plautinum locum cAuluLuLmSt et seqqgj in memoria-rn nobis revocantg
quem si adeam nae tu hercle comicam Sarsinatis vimj animique foecun
ditatem deprehendes. v i - .
bt tibi propitii sunt hercle nemo sane te est beatior.
c At illaec laus est. magna in genere etc. At illud laudandum. hominem
summo loco natum et divitiis amuentem . liberos educare . qui patris et
generis memoriam
auunde ad posteros transmittant
quandoquidem i -

quid opus sit mihi quid mihi opus est. -

lit volo 1 atque animo ut lubet. ltalir coma mi pare e piacc.
bona mea in morti cognatis dicam Mea bona moriens cognatis legabo.
vicem lioc pertinet ad ius romanumg siquidem heredes. ait ulpianus cnim
xxvuL Lem palam. ita ut exaudiri pbssintu nuncupandi sunt - l .
Sacruficanti dant inde etc. qui in llomauorum institutis plane hospes
non sita abunde novitl hanc consuetudinem apud illos tenuisse. ut per
acto sacrificio convivium cum amicis celebrarenty aut victimae partem ad
amicos et cognatos mitterent . i i r i
q .1 se . -
- Sllle
Abducuntad extasemeg/ad
miserrumum retur-1 se ad prandiumj
minumum ad coenamy
qui misit mihi. vocauL .

llli inter se certant donispegomet mecum mussitoz b

bona mea inhient. dum certatim nutricent et munerenL no

PALAesrnio
. Mimis bonarratione nimiumque ad te et tua multum videsy
iit tibi sunt gemini et trigeminL si te bene habes1 filiis

PeniPLecroMeues g

. Pol. si babuissemg satis cepissem miseriarum ln liberis

censerem ecmoriz cecidissetue ebrius aut de equo uspiamfP
.bMetuerem. ne ibi defregisset crura aut cervices sibi. . m

Abducunt ad acta ma Me vocant adwconvivium . ad comedenda exta

victimae immolatae . quae lustralia dicebantur. nuic autem convivio ca
rissimi tantum adbibebantun aut propinqua cognatione coniuncti
Sgomet mecum mussitm l-lgo autem submissa voce mecum ipse aio.
i bona mea inhian v. Aulul. ll. 1 11.
num certatim nutricent et manerent Pestive Periplectomenes callidas
artes tangit. quibus llomani divitum hereditates captarent. ne his fusius .
horatius-1 Sat.1l. s los rrurdus. Sive aliud privum dabitur tibi.devolet illuc. .
neslubi magna nitet. domino seneg dulcia pomal lit quascumque feret
cultus tibi fundus.honores. Ante larem gustet venerabilior lare dives
. lvimis bona rationa Subaudi facis
Ad te et tum Spectantia ad te et res tuas
Si te bene habet Si bene vivis
Polv si habuissem Subaudi liberam
ln liberis censa-em ccmoris cecidissetne eta Si liberi mihi essent. tot
angoribus adsidue premerer. ut mori viderer. namque metuereml ne quis
- ex illis de equo cecidisset. ne sibi crura defregisset etc. huiusmodi an
xietatibus iactatum Micionem nobis exhibet vterentius cAdelph. l. 1.1o et
seqq.j ob Aeschinem. fratris tilium. quem adoptavoratz ago quia non re
diit tiliusv quae cogitet l-lt quibus nunc solicitor rebusl ne aut ille al
. serit. Aut uspiam exciderih aut praefregerit aliquid. ceterum in hac
Periplcctomenis personav caelibatus commoda laudantis. videtur Plautus
voluisse innumeros illos lautiorcs homines facete notare. qui a nuptiis
abhorrebanh quo liberius-magisque ex sententia vivereuti unde corrupti
itomanorum mores potissimum nriebantun llinc vero intelligitun cur iam
inde ab anno urbis conditaeech M. camillus et M. Postumius censores
ivalen Max. ll. a m iussissent aera . poenae nomine . eos qui ad sene
ctutem caelibes perveneranh in aerarium deferreg Auguslus autem. eva
ganti licentiae frena iniecturus. nobilissimnm illam legem luliam Pappiam
Poppaeam de maritandis ordinibus sancimt
 PALAssrmo . s . v
lluic homini dignum est divitias esse. et diu vitam dari.
qui et rem servat et qui bene habet. suisque amicis est volup.
PLi-zusmns

o lepidum caputt ita me dt deaeque ament. aequom fuitj

heos paravisse. uno exemplo ne omnes vitam viverenty .
Sicuti merci pretium statui. pro virtute ut veneat. l m
quae inproba est. pro mercis vitio dominum pretio pauperetz
itidem divos-dispartisse vitam humanam aequom fuitg
qui lepide ingeniatus essen vitam longinquam darentg
oni inprobi essent et scelesti. iis adimerent animam cito.
Si hoc paravissent1 et homines essentminus multi mali. m
lit minus audacter scelesta facerent factag et posteaj
qui probi homines essent. esset his annona vilior.
Pnnlruzcroununs
oui deum consilia culpetv stultus inscitusque sit.
i l

iluic homini dignum est etc.. llic homo dignus est qui divitiis atllu-atly
et diu vivat w
item nivitias
bene habet Supp. se Piosz si tratta bene .
l/olup Apocope. Pro voluperadiectivum neutrum obsoletae vocis ma
scnlinae volupia . quod idem valet ac iucundum . gratum Suie amicis-est
volup . amicis suis gratiticatun - . . .
o lepidum caputf o hominem urbanumxet liberalemt llaud.aliter fc- -
rent.i1un. nl. S. iiz o capitulum lepidissimnmt . -
Aequom fuit. deos paravisrey etc. oportuisscty ut dii ita res humanas
comparassent. ut non omnes uno modo viverertL
Sicuti merci pretium statuit-Sicuti aequum fuissetg merci pretium statui
Pro virtute llabita ratione dignitatis licet seeondo la qualita
quae inproba quae deterior est
nominum pretia pauperct. nominum pretio privet.
itidem nodem prorsus modo.
bis-partium bistribuisse . t
Lepide ingeniatus optima praeditus natura ingeniari obsoletum cst
verbum . . v -
Animam vitam l r n .
qui probi homines raeum his annona vilior. Sensus cslx si probi ho
mines diuturnal improbi autem brevi uterentur vita. ticret. ut illis rcs
ad vitam necessariac abundarent . ct viliori prctio pararentuix sic llorat.
Plp.l. liartc vilis amicorum cst annona
tii . . . i i . r v
quique eos vitupereL nunc iam istis rebus desisti deeetzl
nam volo obSonare. ut. hospes1 tuate ex virtute et mea utto
Meae domi accipiam bcnigne lepide et lepidis victibus.
Puausnoes
Mil me poenitet iama quanto sumtui fuet-im tibi.
Mam hospes nullus tam in amici hospitium devorti potestj
enim ubi triduombcontinuom fuerit1 iam odiosus sietg
verum ubi dies decem continuas illius iterasti domum. lib
fametsi dominus non invitus patitur1 serviimurmurant
. . . PanlrLecmiunnes
Servientis servitutem servos mi introduxi ego.
liospesa non qui mi imperarent1 quibus ego essem obnoxius
Si illis aegre est.bmihi quod volupe est1 meo remigio rem gerog
rtamen id. quod odio estg faciundum est cum malo atque ingratiis m
Muncg quod occepis obsonatum pergam

istis rebus dcsisti dccet tam decet haec omittere.

o obsonare. obsonia parare ad coenam. t
fua m virtute et mea uti te et me decet
-Lepidis vie-tibus Lautis cibis et suaviler conditis.
lvii me paenitet iam . quanto sumtui fum-im tibi. lirbana grati adole
scentis responsio llaud parvi mihi videntur sumtus . quos mei causa
iam fecisti
per ltalis e ti
mia caglionei etpar
Stich.poco tutto
lv. ldii qucllo tpuellarumj
Si duarum che hai gia speso
pomitebih
addentur duae Sic tiie Att. xiL eSz xvon paenitet me quantum iam pro
fecerimu . .
llospes nullus tam in amici hospitium . . .. iam.odiosus sict nullus
hospes uti potest tam amici hominis hospitio. ut ei non sit molcslus. si
plusquam tres dies continuos apud illum commorctun lluc spectat illud
ltalorum proverbiumz Pioggia c forasticlrcg tre giorni c poi annoia
lllius itcrasti domum. Apud illum diversaris .
Servi murmurantkliosc i-servi cominciano a brontolara
Seroimttis servitute-m servos iteratis huiusmodi vocibus gaudet Plaulus.
quae pertinent ad caveam exhilarandam - .
llli introitum-i Mihi comparavi
Si illis aegre est. si molestum illis contingit
Meo remigio rem gerat Meis remigibus navim impello. Metaphoram ex
re nautica depromsit nosten quae idem valet ac si scripsissetz ad meam
voluntatem omnia tiunt llaud aliter apud coldonium. non videro tiron
tollont Sl paron de casa son mi
cum malo atque ingratiis velint nalinL tiracci iz iviymig nosz u lora
marcio dispctta ingratiis . casus ablativus adverbialiter positus
quod nrcepi quo irc cogitaham -
 . i v os
- v . PLeusmes . 1 .
. . . A Six certum est tibiy
commodulum obsonaj ne magna sumtuz mihi quid vis sat est.i
Peniancronsnas i
quin tu istanc orationem hinc veterem atque antiquam amovesfl
tiam proletario sermone nunc quidem. hospes1 uterez 1
Mam hi solent. quando adcubueren ubi coena adposita est1 dicerez m
v quid opus fuvit istoc sumtu tanto nostra gratiafl i
n lnsanivisti hercle i nam idem hoc hominibus sat erat decem n
Sed iidem homines nunquam dicuuu quamquam adpositum est
i p ampliterz
a iube ill-nc demit tolle hanc patinamt remove pernamz nil moror.
n Aufer illam otfam penitaml probus hic conger-frigiduss itio
n ltemovel abi. auferl u Meminem eorum haec adseverare audias f
l

Si certum est tibi Si boc statuisti ac deliberasti.

commodulum obsonag ne magno sumtu l-lme modice et vilia obsonia
ouinP Particula indignantis cur noni . j- .
quin tu istanc orationem hinc etc. vahl apage istam orationem vete- .
rem atque obsoletam ltaliz va eia con questi tuoi discorsi victi
e comuni fuiori dium haec duo verba luctus et antiquusi saepe con
iunctim usurpat Plautus. ita tamen. ut vocem antiun posteriore loco
penat . quippequae longius tempus significat . et dicitur de iis . quae ob
maximam antiquitatem iam usurpari sunt desita. ct Amphitr. ProL lth.
MosL ll. i qag Pers. l. sit g 1rinum.1lg a me. -
. Proletario sermone Sermone vulgari1 qui plebeinm et pauperem ho- i
minem decet Proletarii enim dicti fuerunt tenuissimi homines in plebe
romana . qui nihil in rempublicamw praeter prolcmg conferebanL
nostra gratia ltalizper cagion nostra
imanivisti lnsanire dicitur translata qui in sumlibus faciendis modum
excediL llinc Plinius
vestium appellat cllisL
nimiam nat. qu
epularum et seg x1x. magniticeutiam
vestium m insaniam mensarum
i etv v

quamquam adpositum est ampliterflijtiamsi coena copiose et laute sit

parata - i . l - i
Patinam continens posuit pro contenta
Pcrnam. coxam suis salitam. vulgo prosciutta
lvii moror. ltaliz non voglio altro. i .
. o/fam pertuam Absegmen . seu frustum carnis porcinae cum cauda
Probus hic congcrnfrigidusz congen piscis marinusl anguillae similis
Seusus est hic conger. etiam frigidus . optimus erit. -
ltemown abiy aufer llas igitur epulas remove. abi. aufer et serva in
diem crastinum. v -
llacc adu-veram Scrio haec dicere
 Sed procellunt se et pr-ocumbunt dimidiatL dum adpetunt.f i .
i quod eorum causalobsonatumest1 culpalntjet comedunt-tamem g
Piti pol illuc
v . te PstSml-ls..v
ad illuc-exemplum v . . -. - f .. pl . v ij

. PALusrnlof
lit doetel..et perspecte
f sapitl-Af i

bonus bene utlmalos descripsit moresb i i i

Panrrmcroiinurs .- v - l
. . . .1 i . liand .centesimam . mm
Partem dixi atque. etiam re si sit. possim expromeref . .
lgitnr ida quod agitat
v v huiic primumlpraevoirtiiidecetf
PALAnsrnioi-f i -

nunc huc animum

Peripleetomenez advertite
nam ambot
ego inveni Mihi opus
lepidam est operatuap
sycophantiam . i .

ouiadmutiletur miles usque/caesariatusz.atqueluti p . i no

Sed procellunt se et procumbunt dimidiati. dum adpctuntq Sed se seu

protenduntv et dimidia corporis parte proni imminent ferculisl eaque vel
. hementer appetunt. graphica sane Periplectomenisverbm qui expressaml
. ilurclonum imaginem nobis exhibet.. exquisitiores epulas inhiantiuml .
t Pit pol illuc ad illuc cæemptum nos profecto sic sese habet
lit doctex et percpcctc capiti ut callide et dilucide pmnia-novitl
centesimum partem atque. etc. centesimam partemgquam possem enar- o
rarel Particula atque inservit eleganter comparationL quae . licet paullo
obscurion continetur hisce verbisz- centesimiim partem atque sic bacchid
lvnifPlSz nimis bellus atque ut esse maxume optabam locns. caesargiiell. .
/ calL l. SSz ln parem iuris libertatisque conditionem atque ipsi orantvygre
- ceperunL . w - .i . . - f li f
otium re si sit Si per tempus liceret lie . dpxattitgbs pro dativo rei
igiturvid quod agitun etc. Sensus estz quum igiturhuic rei tractandae
nunc tempus non suppetah illud euit anteponendumnfde quo acturil huc
v convenimqu . s . um - i i .
Mmctutti
mente huc animum
c dua advertite amabo.
.l nosz ora acbbltatrmi
- r attentai -
Sycophantiam Pallaciani . dolum. - a . . . r l
gai Ablativus omnis generis i
i Admutiletur miles usquecacsariatua rllondeatur miles. bene capillatus
Admutilarey tondere. translate pro decipere. llcquev multum . valde. Militis .
caesariem laudavit Artotrogus. act. l.v.tiri. liane rursus tangit Palaestrio.
propterea quod Pyrgopolinices caesariem suam magnilice iactareL haud
aliter ac venustiores nostri adolescentes longam comam. et barbam usque
ad pectus promissam.-ostentare consueverunt. .
 . ov
iluie amauti ab Philocomasio hanc ecliciamus copiam j ut
llinc eam abducat habeatque - i
Pemriscroaenas
liari istauc rationem volo.
PALAnsrmo l
At ego mi anulum dari istum tuom voio. v
PsnlancroMenas l
quam ad rem usui sui esliP
PiLuzsrnioL
quando habebo.t igitur rationem mearum labi-icarum
Pamrwcronenss . z dabo. i

litereg accipe -
Puiasrmo
Acoipe a me rursum rationem doli1 m
quam iustitui
PsnirLscromenrs
Purgatis ambo tibi operam damus auribusn

ua huic amanti ab Philocomasio colit-tamus copiam ut Pleusidi amanti

copiam Philocomasii faciamus. ltaliz per procacciare a questa in
namorato gli abbracciamenti di Pilocomasia libi notanda ra
rior illa locutioz copiam facere ab Philocomasio pro eo quod est Philo
comasii copiam facereg casus nempe ablativus pro genitivo positususic
Lucretius l. veoz Pulgorem reverentur ab aurog virgneorg ll. edax nulces
ab fontibus undaeg Liv. l. ita Mettus curtius . ab Sabinistprincepm ab
arce magno
cum decucurreratg ld. xnl.S11
commeatu accessit Per eosdem v dies ab liicrone classis
. ostium

lit hinc eam abducat habeatqua itoei perchc se la conduca via di

qui. e se ta tenga. . i .
Pari istanc rationem cota cupiog hanc doli rationem. quam excogi
tastil mihi narrari.
quam ad rem usui sui estf A che casa tidee servireP
quando habcbo t igitur rationem meorum fabricarum dabo. Particula
igitur cum futuro composita saepe idem valet ac tum. postea SiclAmphitrg
l. t. non claret advorsum fabulaborl hic auscultet quae-toquan lgitur
magis modum in maiorem in se se concipiet metum bacchid lll. tii ms
becretum est renumerare iam omne aurum patri igitur mihi inopi atquc
inani subblandibituix casins ll.iLStir Mox magis quum otium mihi et tibi
erity igitur tecum loquar. a t .
Accipa Subaudi annulum
numam contraf vicissim
Purgatis ambo ctc. Ambo attcntas tibi aures praebemus..
nos - .
. . PALAusrmo . r
llerus meus ita magnus moechus mulierum esta ut neminem
Puisse adaequey neque futurum credam v
- . Penmncroimm-zs .
. PALAusrmo credoi ego istuc
. item i
itaque Alexandri praestare praedicat formae suamg f
itaque
r omnis
i se ultroseclari in liplieso memorat mulieres t . . mo
Pumruzcrommm
lidepol quin le de isto multi cupiant non mentirierj
Sed ego1 ita esse. ut dicisa teneo pulcrez proim Palaeslrim .
quam polis. . tam verba confer maxume ad conpcndium
i PALAesrnior
licquam lu potes reperire forma lepida- mulieremg l
ouoi faceliarum cor corpusque sityplenum et doli il les

Mocchus mulierum vox mulierum redundat Amator mulierum

Adaequcn Aeque. vetustior haec vox . quae apud Plautum solum oc
curritg semper componitur cum vocabulis negantibus . nemo . nunquam .
neque. nullus. cf.captiv.v. diai casin. 111.s.zng v. L Sg cistelL l.1.S1g
MostelL l. 1. ea l
itcm
ill/n filiamy
itaque quoque
ex me Sic curcul.l.l.e1z
quaerung ago item
credo ex hoc item volo. ld.
Scaevola. cic.lip.
de ad
amic.
fa
mil.vl.a.l z lioc itcm tempore brevior esse debeo
ltaque Aleæandd praestare praedicat formae suam itaque se formo
siorem praedicat Paride . Priami lilioy qui et Alexander dictus est. Aplc
vero Palaeslrio Pyrgopolinicem comparat cum Paride. quem extemo
formae cultu feminis placere studentem carpit homerus lliad. nl. se et
seq.z o-Sx ab m moal-mm xiiapzsi rai n sale qupoSirqg 1 .ll u ibit/ll. eo u sidosv
ae iu xovipat itk/una cf.1loraL od. l. iua seqq. . x
lcaque omnis sc ultro srctari eten llaque glorialun se ab omnibus ephe
siis mulieribus peti. Scclari inhoc loco est verbum amalorimm a re ve
natoria translatum . i
ln Sphcsm PlphesL nota locutionem a vulgari syntaxi recedenlem llaud
aliter Plin. um ll. 1Sz constat in Serenice. urbe vliroglodytarum1 hoc idem
. . L. . iieri l . i .
Mmtiricn natur/oiyt t i i .
l reneo putem Pro certo habeo k -
l/erba tonfer mam-ume ad conpendiuma nem brevibus verbis expedi.
chuam uum aliquam nino exorditur Palaestrio doli narrationem a
se excogitati ad fallendum militem . -
cuairfacrliarum rm- rtn quae tota facoliis el dolis consleL
 p a Pemrwcroueuas
lngenuamnea au libertinami i
i PALAusrmoq y 1 - f

Aequi istuc facioy dummodo

tiam des. quae sit quaesluosa1 quae alat corpus corpore1 .
ouoique sapiat pectusg nam cor non potestq quod nulla habet
- . anrLucroManns v
Lautam vis. anv quae sit nondum lautai
PALAesrmo r o . s
Siccam1 succidamg
quam lepidissumam potes. quamque adulescentem maxumei
Psmmcroueuss - x i
liabeo eccillam meam clientems meretricemhadulescentulam
Sed quid ea usus estit .
t PALAesrmo . .
lit ad ted eam iamldeducasdomum
ltaque eam huc ornatam adducas in matronarum modumz

Aequi istuc faciei ne hoc non laboro.. nosc di questa non miim- .
porta. . -P .
quae sit quaestuosa. quae alat corpus otia quae corpus suum in quaca
stum conferat f . . x i
quoique sapiat pectusg nam cor non potestuSubaudi sapere cavillatur
in hoc loco servus scenae exhilarandae causas mulierem. ait. volo. cuii
pectus. non cui cor sapiatg nulla enim mulier habet cor. quae verba idem -
valent ac sidixisseh volo mulierem sapientem. si ulla quidem sapiens
inveniri potestl Piamque veteres sapientiam in corde cqlloæbanL quo a
omnes feminas carere testaturr Palaestrio.
Lautam visl am quae sit nondum lautat visne mulierem quae virum
iam sitoperatae.
essent experta. solebant
ian virginemP nomanaeliuc
corpus llavare. enim feminae
spectant postquam
quae veneri
habet ovidius.
Amor. ill.1. SS et seq.c Pleve suae possent intactam scire ministrae. nc- t
decus hoc sumta dissimulavit aqua. . .
Siccam mulierem dicimusy quae gracilis quidem sity sed non macilenta
Succidam. Succi plenam. musicam ltaliz pienotta uos subalpinic
piena di giusz . -
Lepidissumam venustissimam . . .
lfabeo etc-illam nmi-mas necillam dicimus de muliere absente. osten
dentes locum ubi est. - - i .
x
clientem quaeest in mcoipatrocinio
usus est. opus est. i . r
ln matronarum modum llti imatronaccssc solent

1
i toti
capite comtog crinis-vittasque habeat1 adsimuletque. se
luamesse uxorem lla praecipiendum est.
Pcmrtncroncnrs
lirro1 quam insistas viam. m
. i . n Pfsunsrnlo
eAltx sciesl Sed eoque ancilla est illiil .
. iv PsaiPLacronanns
. i i . list prime cata.
PALuzsrnio
lia quoque opus est ita praecipito mulieri atque ancillulaey r
lit simulet. se tuam esse uxorem et deperire hunc militemg
quasique hunc anulum faveae suae dederit. ea porro mihiy
Militi ut idaremg quasique ego re sim interpres
Prmrmcronsnns t
Auditl - 1 ego
liac me surdum verberabit
v PALuzsrnia i
v tute si audis1 recta ego
Meis dabog a tua mi uxore dicam delatum et datum

capite eomtog crinis vittasque habeat liabeat longam et comtamtcae

sariem cum vittis. quibus verbis significat Plautus habitum. quo ingenuae
et honestae mulieres a nieretricibus distinguebantun lllis enim longiores
. erant crines. vittis ligatiy et stola ad talos usque demissa. liis e contrario
curtati capilli et brevior vestis ct rrib. Sleg l. cftivyz Sit modo casta.
dece g quamvis non vitta ligatos lmpediat crines . nec stola longa pedes
ita praecipiendum est. llacc omnia iclientac tuaesunt praemonstranda
lirro1 quam insistas viam nescio quo tandem evadas
Prima cata. Apprime sollers . fcallidissima
Pepcrire hunc militem littlictim amare hunc militem.
Paveae Paveam dixerunt ltomaui ancillam quod domino suo favereL
tia porro mihi llla autem mihi w v
ita ArclL ltei. v . - . . .
interpres nosz mezzana ..
lvae me surdumverberabit uic profecto eadem saepius iterando me
obtundet - l
ltectaSSupp via. liosz a diritturaf .
Meis dabo. numerum multitudinis pro singulari posuit. ut saepe co
mici. lAnnulum hero meo dabo - i
 . . i . rt oi
lll sese ad eum conciliarem llle eiusmodi estz cupiet misely
ouL nisi adulterio. studiosus re nullae aliae est. inprobus.

Pumnscromuuus
Mon potuit reperire. si ipsi Soli quaerundas dares1 v ms
Lepidiores duas ad hanc remv quamde-ega llabe animum bonum
. PALAusrnlo v .- t
Plrgo adcures et properes opus. v nunc lu ausculta. Pleusides.
v Puzusmus i i i -
rfibi sum obediens
PALAlzsrmu
. lloc facite Miles domum ubi advenerita
Memineris1 ne Philocomasium nomines.

m sese ad eum concilium-m ut militem ad illam adducerem conciliare

est verbum amatorium llle dicitur conciliare. qui legitimus nuptias t vel
lenocinando amores iungit.
llle eiusmodi estz cupiet miser. vide quam proprie Plautus cupientem
potius quam amantem dixerit Pyrgopolinicem . qui totus esset in amori
bus. Latinis
dromusv enim cupere kso
in curculionecL ideminterrogatus
valet atque aimmoderate amaraquonam
Palinuro servo llinc Phae
con
cubia nocte prolicisceretnrz quo venus. aity cupidoque imperatl suadetque
Amor. ubi ex Servii sententia lnd Aeneid.1v.lsc1.jy verbum imperat cu- .
pidinis violentiam ostenditg suadet vero Amoris moderationem signilicaL
ldem Plautus in fragmentis apud nom v. lix cupido te conlicit. anne amori
lit quo significantius immoderatum hunc/militis amorem notaret nosten
addidit epithetum miser pro adverbio misere . vehementen cn cistelL l.
i les fen Adelph. lv. s. se y 1- t L a
quil nisi adulterim studiosus eur qui nulli alii rei studet. nisi adul
terio. nota insolitam locutionem studiosum esse alicui rei. . . Mdlae aliae
lApxabzdL nulli alii.
1nprobus. Lascivus. audaxv impudens. .
non potuit reperire. si ipd Soli etc. lsi duas aptas puellas ipsi Soli .
qui omnia videtv quaerendas dedissesj aptiores profecto ad hanc rem re
perire non potuisseh quam ego reperi. cll Stich. li ssz Mulierem cum
remj neque tu reperies. neque sol videt. v
liabe animum bonum nosi sta di buon anima quibus dictis Pe
riplectomenes abit clientam suam adomaturus ex Palaestrionis praeceptis
- lfrgo adcurcs et properas opm. ergo diligenter et nulla interposita mora
rem perlice. naec Pulaestriorad senem abeuntemg deinde ad Pleusidem
conversusz nune. ait. tu amatum .
lioc facfta Pormula . qua aliquem monemus ut animum adverlat ad
ea. quae sumus dicturiqltaliz attento. bada bene
 noe s
i PLeusuies s .
i i quam nominemii
. PAALASSPkla . i .
Slyceram v
y 1 PLeusmas
s nempe eandeml quae dudum constituta esL
APALAl-lstfllla
. - Pax. abit ego
r PLsusmes r i

Meminero Sed quid meminisse id referaty ego ted amem . . . . .

PALAasrnio i
ligo enim dicam tum1 quando usus poscetz interea tace
lit nunc.j etiam hic agiL actutum partis defendas tuas
. PLeusmes
ligo eo intro igitun -
PALiasrnio
tg et praecepta sobrie ut cures face

quam nomincmP quam nominahoP

lvempe eandcm. quae dudum constituta cst eodem videlicet fictitio no
mine . quod nuper Philocomasio constituimus x .
Paay abi l nam graeca interiectim qua sermonem abrumpimus. et si
lentium nobis aut aliis indicimus. haec quidem imi-mes profert servus .
indice ad os admoto. Plost basta 1 vattenva . -
Sed quid meminisse id referan ego tcti amem. .. . . Sed te peramanter
rogo. ut dicas mihi quid referat meminisse . . . . .. lleic llleusidem plura
dicere conantem interpellatl impatiens servuss inquiensz hoc dicam tibi
sil quando opus erit. . . t
lit nunc. etuzm hic agi-g actutumupartis dcfendas tuasi niu multumque
i interpretum ingenium ltorsit hic locusv cuius obScuritas ex eo praesertim

omanaban quod perperam a librariis fuisset interpunctus. Sed posita hac

interpretatione . et subaudienido verbumiestj omnia sat erant perspicua
nimirumz ut nunc este ut nunc res se habety hicl nempe Periplecto
menesy nondum partes suas absolvit . adhuc agit quod ei mandatum est
de adornanda clienta sua in matronae mddum. vix cum hic rem expe
dierit. tunc tuum erit partes tuas defendere. vicem tuam implerat et huc
Philocomasium adducere. quare dicas italicez pcr ora costui sta an
chora- operando. prcsto farai anche tu la tua parta
Actutum confestim Multa in medium afferunt grammatici de huiusce
adverbii origineg quae tamen satis probabili argumento non confirmantun
A comicis frequentatum . rarius occurrit apud historicos atque oratores
Sobrie Attente y caute . prudenten -
 toll .
lurus xlll. - StlliMA ni
mmnsrmm Lucnlo .- - t

. . PitLAliSfltlm .
quantas res lurbol quantas moveo machinasl v
lilripiam ego hodie concubinam militiy
Si centuriati bene sunt maniplares mei.
Sed illunc vocabo lleusr Sceledre1 nisi negotiumj
Progredere ante aedisz te voco. Palaestrio.. gr

Lucmo.. v

Mon operae est Sceledro i .

PALAissrmo

quid iamP

rte forte Sceledrus consilium ludificandi militis perturbat-etl quod inie

rant Pleusides . Palaestrio- et Peripleetomenes . ingeniose Plautusliu hac
scena Lucrionem puerum narrantem inducit. quemadmodum Sceledrus
conservus.. ita se in merum ingurgitaveritl ut nunc crapulam edormiens.
altos rhonchos edatf llinc vero speetatores statim intelligunh nihil iam
a Sceledro esse timendumg praeterea solvuntur in risum ob Lucrionis
verbav grapbjca quadam et festiva simplicilate operam memorantis. quam
Sceledro dedit in oxhauriendis cadis. t
quantas res turbol quantas moveo imachinasl quantas turbas concito.
quantos dolos struol .
Si contur-tati bene sunt maniplares meet .Allegoria ex re bellicam ccn
turiare. in centurias distribuere Manipulares. milites manipuli mei. Si
milites mei sunt bene instructi atque ad pugnam parati. Manipularium
nomine intellige Peripiectomenem. Pleusidem et mulieres. quorum opera
Palaestrio concubinam Pyrgopolinici erepturus erat . p
lleus. llac particula utimur quum aliquem vocamus ut nos exaudiat.
aut uti e longinquo ad nos accedatl aut uti adynos se convertaL ltaliz
oti cr AuluL ll. i SS-v ll. ll. ea Merc. lv. ll. sos v. i 1ng ltliL nl. L ltig
Pseud. 1v. 1. ea i -
Msi negotium Supp. est tibi.
re voco . Palaeslrim ego Palaestrio te voco. . -
lvon operite est Sceledro non est commodum Sceledro huc venire ad
tegnon vacat. esl occupatus ct ilii SS. Liv. 1v. Sz neque consulibus.
quum tot populorum bella imminerenty operae erat idunegotium agere
puid iam P quare i . i
 1ot .
Lucmol . i
Sorhet dormiens
PALAesrmo /
ouidil sorbetii i i

. s Lucmo
x lllud. stertit. volui dicerez
Sed quia. quem stertasy consimile est quasi sorbeas .
PALAnsrmo
liho. an dormit Sceledrus intusi
t Lucmo.
Mon naso quidemz
Plam eo magnum clamat tetigit calicem clanculum . m
PALASSfltlo. .
llormitfP
. Lucule
ltaz nardini amphoram1 cellarius

Sorbet dormiens. Pestiva- Lucrionis responsio . pro eo quod est arcte

et graviter dormiL nem ab etfectis significat nosten Saepe enim tit. ut
nobis dormientibus spiritus dimculter per fauces meet. ac sonitus ille
exaudiatury qui fieri solet1 quum liquidum aliquid sorbemns llinc vide
licet vernacula illa nostratium locutioz pie un brody quae idem valet
ac dormire profandamcnte. -
illud volui dicere.- Pamiliaris sermonis formulal qunm videlicet pro eo
quod dictum est1 aliud reponimus . quod nobis aptius videatun i
Stertit normiens strepitum per nares edit.
Sed quia consimile etc. Sensus est quum eundem ferme sonum emit
tanthni stertunt ac sorbent. idcirco Sceledrus stertens dictus est a me
sorbere. t .
Shot interrogationi praeponitun quae iit cum quadam vehementia.
quum quidpiam est a nobis auditum mirabile aut vix credibile.. ct rL S.
seg Most.v.l.ss. rerenLAndnnLi seg lleaut.nLi m
lvou naso quidem lnsulsus iocus ex illorum generel quibus in scena
uu consuevernnt scurriles illae personael quas nomani vsaunionesy nos
zanni appellamus normit quidem Sceledrus. non autem nasus eius. qui
altum clamorem edit.
fetigit calicem thausit poculum ltaliz ha baciato il barlotto.
lta. Particula respondentis cnm attirmatione nosos si de de orat. ll.
1 ses quidnam. inquit catulum an laudationesi id enim video poni genus
tertium lta. inquit Antonius norat.Sat.ll.1.Sc llavusneP ltag navus
ct PlauL Amphitn l. t. sos g ferent Andr. v. a Sg lium lv. t SL
ivardini umphoram. cellarius. Subaudiz dormit Sceledms cellae vi
. i . 1 i . ill
l Pyuzsmo
illio1 lu scelesle. qui llli Suppromus ysv ehol
Lucmou
quid visP
PALAssrnio
oni lubitum est illi condomiscere il
i Lucnmg
oculis. opinorl w
PALAnsrnio
Mon te istuc rogitov scelus
Procede hncl Periisti iam. nisi verum sciol
Promsisti tu illi vinumcf
Lucmo
Mon pronisi

nariac praepositus edormit. hoc est dormiendo concoquit amplioram nar

dini. lvardiml Lautissima fuerunt apud nomanos vina mul-rbae aut nat-di
odore condita. quae murrhina aut nardina appellabanL Amphoram. a grae
cis vocibus amen utrinque et etiam . porta . dixerunt veteres vas vinarium
plerumque iictile . duabus ansis praeditum . quibus prehendi et portari
poterat Amphora capiebat duas urmzsl tres modios. octo congios i octo
et
ad quadraginta sextarios.
mensuras nostras heminas
exigatun seu cotylas
continet sex ltaliz
litt-i aer/r ct nonaginta. si clan
il n-ostrio vero

tiniere sta digcrcndo anlanfora di buon nardinm l

iha in hoc loco binservit indignationi et contumeliae. cr. bacch nl. S.
Aog casin.ll.a.el grPers.nl.a.e.g ferent 1v. i eva Phorm. nam .
liilo . tu coeleste conviciatur Palaestrio Lucrioni . qui. utpote promus
vicariusg particeps esse ndebuit huiusce furtL quod Sceledrus admisileosz
ah birbantel . b r . t -
Suppromusn
qui lubitum qui vices
est illi gerit promi seu
condormisceref cellarii.
qullaAmbiguae . -
significatibnis .
vox.
quomodoP velwquaref lix hac vcro ambigua significatione occasionem cai
ptat Lucrio scurrilis acuminis. nimirum perinde ac si Palaestrio quaesi
vlssetz quomodo dormit SceledrusP nespondetz dculis. uli quidem opinon
ille dormit. Sic apud Mcrcat. l. e. 11 chopinum qui potuit ridereP Achantioz
oculis. charim quo pactoz Achant. lliantibus. . i v
lvon te istuc rogito 1 scelus lioc a le non peto . lsceleste
Procede hum nosz vien qua.
. Periisti
futural vixiam
cum. nisi
aliudverum mo usurpatur
crit factum ltali -. se iam
nondemire dici
proximo tempore
Ail vero . io
ti ammazzo qui di presente. velz se non mi dici il veroy sci
morte w v
me et

. PALscsrnio. Megasil i .
Lucn1o. r i
Mego hercle veros nam ille vetuit dicere
neque equidem heminas octo cxpromsi in nrceumi
neque illic calidum exbibit in prandium.
PALAssrmo
neque tu bibistifP
i Lucmo .
pi me perdanh si bibiv .go
Si bibere potui. . i f l
Pimnsrmm .
quid iami v i tr
Lucnm 1 . v i i
quia enim obsorbuiz
q

llercle me. coniunguntur duae particulae atlirmativaei quo maior af

lirmandi vis existat cLAsin.u.t.1g ne totig ul.a. itig curc. nl.Sg Mo
stelL ul. t. te g alibique passim -
. fleminac acta Puit hemina. uti supra dictum est. sexta et nonage-.
sima pars amphorae.
Lvrceua vas plerumque lictile. ansalum. ad aquam ministrandam. quod
heminam ferme capiebat. . i
- lveque illic calidum earbibit in prandium. Sunt qui putentl haec Lu
crionis verba pertinere ad romanum moremy quo vinum atque aquam
calidlam biberent. nos vero arbitramun in hoc loco ealidum. ambiguae
signilicationis vocabulumv de industria a Plauto usurparL ut scurrilis ioci
occasionem mox praebeat Lucrioni rcspondentiz obsorbuis nam nimia ca
lebatg caelorum calidum hic poni translate pro eo quod est celere. subi
tum. promptuml eodem plane sensu. quo bostem lipid.l.e.soz lluic bo
minin aih opus est quadraginta minis celeriter calidis. quod . sententia
quidem nostray conlirmaturietiam significatione verbi eæbibere. quod idem
sonat ac totum bibere .- ita ut sensus sitz neque ille tSceledrusj has octo
heminas omnes subito bibit in prandium. ltaliz ne egli si bewe subito
tulto quel vino a pranza lllic. Archaism llle.
quid iamP liosz comeP
quia enim Particula eniml quae prima fronte videtur redundare. in
servit asseverationi . et ponitur a Lucrione . tut iam dicta accuratius de
tiniaty et clarius expliceL quasi responderetz rion bibi. idcirco quia ob
sorbui. nosz nol bewiy appunto perche il tracannai tutto ad
un coram llaud aliter Pulcius. Morg.x1x.tiilz or di due otri te nlhai
fattn un coram
 toi
illam nimis calebatw amburebat gutturomr
. .- . PALASSPPlilm
Alii ebrii sunt. alii poscam potitantl
bono suppromo et promo cellam creditaml
iu idem hercle faceres.
. si. tibi
.Lucmo.
esset credita- v r lt v ea

ouoniam aemulari non liceta nunciiuvides

Pimasriuo
iiho. an nunquam promisit antehacit respondev scelusl
Atque. ut tu scire possisy edicotibiz -
Si falsa dixisj nae otio excruciaberel i

Lucnla -
lta verofl lit tu ipse me dixissetdelicea in - t ao x
Postea sagiua ego eiciar cellariag g
lit tibiv si promtes. alium suppromum pares . . i

Mim nimis calebah amburcbat gutturemi Pln Luerionis iocum. de quo

supra memoravi Ludit nimirum in ambigua significatione vocis calidum
quasi vero hoc vocabulum proprieksumsissetz celeriter. ait. atque uno
spiritu vinum illud obsorbui. quia mihi amburebat gutturem nostratcsv
dicerentz am brusava al garioL i
Alii ebrii sunt 1 etc Supp. servi . .
Poscam Aquam aceto mixtam . qua. pro vino 1 utebantur miseri ho
mines de plebe et servi i ut
bono supprolmo eten Subaudi o cellam etei lronica Palaestrionis verba
admirationem suam testantis. -
m idem hercle etc. Animadverte procax servi ingeniumi.
Aemulari imitari t
Sdieo tibi Aperte tibi dico.
. litatis nixeris - . - i .
ivae otio excruciaberel niu sane excruciaberis nosz affe che ti daro
un carpiccio dei buoni. . l i
ita veroP ltaliz Si. ehl .
lit me dixisse deliccs ld a me velles intellivjcive1 ut postea me prodasy
et iudicesl me haec dixissc. l - x
Partea sagina eiciarlcellarim func ciiciar ex cellla vinaria me sagio
.nante. ln vino enim plurimam vim inesse aiunt ad corpus saginandum.
nostri de plebe dicerents allora io saro privata dclla mia pacchia.
lit tibil si promtcs ut. si in fias promusl si cellae vinariae praeticiaris.
me eiecto. alium tibi suppromum quaeras
 los .
PALAizsrmo
non edepol faciamr age. eloquere audacter mihi
Lucn1o.
nunquam edepol vidi promereg verum hoc hac erat v
Mihi imperabatg ego promebam postea i m
PALAizsrma
Ainla inlecebraii capite sistebant caditl

Lucmo

Plon herclez tam istic valide casabant cadi.

Si in cella paulo erant nimis loculi lubrici.
lbi erat bilibris aqualis sic propter cadosg
ita saepe decies complebatur de die. m

Audacten Libere. sine metu.

yerum hoc hac erat uosz ma la-cosa stava cast
Aintf Pormula interrogantis cum admiratione.
hileccbrm vox iranice blandienlis. Ainl . inlecebraft nasa che dil tu
mat-1 bella gioia.y
capite detebant cadiP cadus . vas tictiley turbinata tigura. vino can
dendo et servanda accommodatum ltaliz un barile. un gran fiaaea i
Subalpiniz una damigiana capite autem sistere dicuntur cadi. quum
sunt inversi
laestria qut vel inclinatL
tandem ut inde vinum
iieri potuerit. promatun
ut Lucrioni nimirum
h puero miraturessetf
. sat virium Pa

ad invergendos cadas quare ita illum interrogatz Anne cadi sic erant in
clinati. ut inde vinum facile posses expromere Pi
lvon hercle. Subaudiz cadi non erant hercle inclinati. .
ram veteres posuerunt pro tamen. et Men.ll.a.SSg Pseud. v. me
latia ln cella vinaria. Aux-rtxæh 1 i
kalide Pacile. t
omabant verbum frequentat. a cudo. nutabanh invergebantun
nabantnr. i
incli

Paulo nimis tacuit lubrict Laci paullo magis lubrici. Lubrica hic di
citur terra argillosa bumectata . Lucrio pergit more sua iocari. nius au
tem verborum hic sensus esta cadi non erant quidem inclinatig nulla ta
men negotio poterant invergL si modo locus aliquis esset in cella lubrlcus.
i quare haud multis viribus opus erat ad promendum vinum.
. lbi erat bilibris aqualis ln eo loco erat vas aquarium duas libras con
tinens. n
Sicj uti liari solet.
. Prapter cados. Prope cados.
ea saepe decies complebatur eta vas illud aquarium saepe decies in
diem vino complebatun
 . i . . t i me
i y d PALAasrma - p
liam plenam atque inanem fieriil t
Lucmo
p Maxume .
llbi bacchabatur aula-. casabant cadi
PALArsrmo
Abi1 abi intro iam. lndu cella vos vinaria
bacchanal facitisz iam hercle ego herum-adducam a foro -
Lucnlo
Perii. excruciabit me herus. domum si venerit.
ouom haec facta scibitg quia sibi non dixeriml
Pugiam hercle aliquo. atque hoc in diem extollam malum
lie dixeritis. obsecro. huicj vostrain fidem
Psumsrmo
quo te egisti

tiam plenam atque inanem parif llaec Palaestrio cum admirationes

lllane equalis complebatur atque exhauriebatur decies in dicmP
Maæuma ln familiari sermone est vox respondentis ad altlrmandam
alterius sententiam vel dictum ltaliz Mai stf .
vbi bacchabatur uula. casabant cadi. facete anrio aulam bacchantem
dicitp pro eo quod est quum conservi meiy aula exhausta. ebrii baccha
bantur. tunc cadi vacuati invergebantun cadebanL Aula. olla . urceus .
aqualis -. r i
Abi. abi vox repetita indignationem significat .
lndus ex graeco avaoz sive ivaag usurpatum fuit a veteribus proin prae
positione ltnnius apud Macrob. Sat. ivli ac veuti. .. ..indu mari magnos
fluctus extollere certant. ldem apud celL nL rtx lndu foro lato. et Lucret.
ll. iagag moag vl.ss1. v .
bacchanal facitis librii tumultuaminL omnia turbatis. baccharum ritu.
utque iieri solet in locis naccho sacris calliz yous fuites lc diablc
a quatrc. vide quae adnotavimus ad Aulul.ul.e.s.
iam hercle. ct adnotata ad Aulul.l.1e. tL
ScibiL jApggazticim scieL A -
lioc in diem extollam malum liocvmalum in aliud tempus ditfcram
PoenuL ll. t. saz nos serias omnes extollo ex hoc die in alium diem
1ve diam-ttim llaec ait Lucrio ad spectatores conversus llaud aliter
liuclio . Aulul. nu s t seqq -
lluic llerot i v
quo tr agisP- quo abisP
fiio
. i s r . Lucnio. i i i
- Missus
i sum-alio lam huc rcvencro
PALAssrmo
quis misilfl
. iLucnlo .
Philocomasium
. PALASSPMo.
Abi. Actutum rcdi bil
Lucmo
quaeso tamem tu partem infortuni meam.
Si dividetura me absente accipite tamen . li t
P.i-L..msm1o.
Modo intellexiq quam rem mulier gesserit
quia Sceledrus dormiL hunc subcustodem suom
Poris ablcgaviL dum eapse huc transiret PlaceL gi
u
Sed Periplectomenes1 quam ei mandavL mulierem
nimis lepida forma ducit ni hercle hanc rem adiuvanL
quam digne ornata incediL haud meretriciel
Lepide hoc succedit sub manus negotium

lam huc reoeneroucito redibo. . i n .

quaeso tamem tu partem infortuni meam . eta lmprobulus Lucrio ad
exhilarandam caveam Palaestrioni partem verberiim facete adprecatun
quibus ab hero una cum Sceledro aliisque censet-vis erit caedendus obd
exhaustos cados inlcella vinaria. quaesol aitl si adventante hero suppli
cium servis dividetur . debitam.mihi partem 1 me absente . accipito.
i Mulien Philocomasium f v
forte foras - .
illuc transiretg humilem-aedes Periplectomenis
Placctl Sosz xbcncl . . -
Sed Pcriplcctorncnes. me. vix abierat Lucrio. cum Palaestrio adven
lantem videt Acroleleutium meretricem . matronali habiluq ex praecepto
suo. cxomatam . t .
Mimis lepide Pulchcniima . t

bignn ornata necore ornata.

Lepide. nene . recte . i
lioc succedit sub manus negbtiumr nes sub manus succedere dicunturl
quae feliciter atque ex sententia continguiitg metaphora translata a ligulis.
qui argillam manibus suis tractantes ad arbitrium tingunL Pers lv. i. ac
Solet illa cresi rrcte sub manus succedere -
 liili

i Acrus lll. - socm m

rumnscromsuss acnorsLsurivii y MlLPlllblPPA .b
PALAi-zsmio . -

Pemnecromsuus

llem omnem. Acroteleutium1 tibi. tibique una. Milphidippaq

llomi demonstravi ordine lianc fabricam fallaciasque
Minus si tenetis1 denuo voloypercipiatis plane
Satis si intellegitisv aliud est quod potius fabulemun
. AcnorsLsuuuM i
Stultitia atque insipientia haec et falsa falsitas sit.
Me ire in opus alienum aut tibi meam operam pollicitariv
Si ea in opificina nesciam aut mala esse aut fraudulenta
Pamrmcromznus
At melius est monerier. 1
AcnorsLsurlumx i
Meretricemi conmonerL i f
quam sane magni refer-an mihi clam esti ouidil egone frustra1

ln hac scenal in qua Acroteleutium a Palaestrione monetun quid facto

et dicto opus sit. id praesertim Plauto propositum fuisse videturgut eal
lidum et versutum meretricum ingenium nobis .ob oculos poneret . quae
ad fallendos homines mirum in modum sunt comparatae . v
Acroteleutium Pleraque meretricumlatque ancillarum nomina apud
nomanos graeco fonte manebant llaec a voce autem summus et ritocy inis
dicta estl Acrotelcutium . quasi comoediae summum finem imponens
Milphidippm qui equum alteri adducit peiazmzas dicitur a graecis lMil
phidippa vero appellatur haec ancilla Acroteleutii . quasi equam militi
adducens. . A . . lx i i
ordine necte v s a t /
fabricam nolos. i i
Minusisi tenetis. Si probe noli nostis u
falsa falsitas siL llapmvolumim lnanis fraus esseL
Mc ire in opus alienum Me alienum opus aggredi
Si ea in opificina Si in illo opere faciendo. .
.tlala. Astuta. callidaa . t -
Mihi clam est. liac nescio

l
 tle .
Postquam adbibere aures meae tuam moeram orationis
fiibi diai1 miles quemadmodum petis esset dcaseiariit
-i i . Plautum-romanus
At nemo solus satis sapitz nam ego multos saepe vidi
l llegionem fugere consili Aenormunuu
priusa quam repertam habere

Siquid faciendum est mulieri male atque malitiose.

Sibi inmortalis memoria est meminisse et sempiternag
Sin bene quid aut fideliter faciendum esty eo deveniunta
obliviosae extempulo ut fiantq meminisse nequeunt

Postquam adbibere aures meae etc. Saepe Latini a gustu verba trans
ferunt ad anditum. Sic biberel actbiberel pro eo quod est attente. studiose.
avide audire. llorat. itp l. i ova nunc adbibe puro Pectore verba. puer.
ld. od.u.1a.a1 s Pugnas et exactos tyrannos nensum humeris bibit aure
vulgus cf.Aulul. ul.S.tidz nimium lubeuter edi sermonem tuum.
. fuam moeram orationis Mora a graeco verbo lucam divido. unde paipa.
pars orationis tuae partem.
Sgonc frustra . . .. tibi diri . etat An temere . stulte. imprudenter te
monui. etat Proprie particula fmstra additur verbis. quae rem temere
actam indicant.
Miles quemadmodum petis esset eteasciartP Proprie deasciare est ascia
laevigareg translate opprimerey capere. circumvenire. male mulcare. Anne
ego te recte non monuil quo demum modo miles posset imale mulcariP
nosz came il aoldato si potessc acconciare pei di delle festel
lvemo solus satis capit craeciz otazts aus/passus ahas aum-m meis. ltali
veroz Sl ocggono pia quattriocchi che due.
. ltegionem fugere consili prius quam repertam habere. Multos saepe vidil
qui nollent ad aliorum sapientiam confugere. atque errare .mallent. quam
recte et sapienter agere t i .
Si quid faciundum est mulieri etc verba in hunc ordinem sunt dige
rendas memoria immobilis et sempiterna est mulieri ad recordandum ea.
quae male et malitiose illi sunt facienda ubi notandus hellenismusz me
moria est meminisse . pro eo quod essetz memoria est ad memorandum
haec autem maledicta. quae mulier in mulieres coniicitgspectatorum ri
sum facile excutiunL -
Pideliten bona tide. - v
lio deveniunt Subaudi mulieres quemadmodum saepe in familiari ser
monefieri soletgprius singulari numero. postea plurali utitur Acroteleu
tiuriL
liætemputo Statim. continua Scaliger in coniecL vl. et a Sztempjo .
inquit. verbum est sacrorum . sicut ilicet indiciorum. ut enim hoc . di
misso senatu. siciet illud. sacrificio patrato. a praecone pronuntiabatur.
quo significabat . ut cxirent ex templo. quod quia cito tiebat. inde pro
cito et proin-re sumi coeptum est v hanc vocem saepissime usurpat Plautus.
 v .PizmrLueronnuns. . .
lirgo istuclmetum quod venit vobis faciundum utrumquez x
Maui id t proderit mihiy militi male quod facietis ambae .
Acnornuzuriun
lium ne inscientesquod bonum faciamusyne formida
Mala nulla meretrix tne paveja peiora ubi conveniunt
. . Pemrwcroneuss
ita vos decet consequimini i - v 1
Paunsmiol
cessa illi-s obviam ireit
venire salvam gaudea Lepide hercle ornatus ccdis.
i . PeniancroMnues . i
bene opportuneque obviam est Palaestria item . tibi adsunt1
quas me iussisti adducere et quo ornatu
PALassrma
lsleusq noster estol
es
Palaestrio Acroteleutium salutat i -.

qui. metri causa. eatempulo interdum ponit pro extemplo lloc autem ex
eo profectum videtur. quod romana plebs tempulum potius pronunltiaretl
quam templumg teste etiam Srutero. apud quem clnscl-ipt.p.aisj.l-.j le
giturz curator tempuli t i
lfrgo istuc memor quod eten quum meretrix dixerih solere mulieres. .
si quid mali sit faciendum . firma uti memoria-g segni vero act lenta. si
bene sit faciundum a ab hanc scilicet causam metuo . respondet Periple
ctomenesg quum vobis utrumque sit agenduhh et bene et male simul
quae enim bona in militem-conferetis. mihi amcienu ex eius autem malis
maxima
numinecommoda
inscientes..
ad me . . .redundabunL
Mala nulla eta sensusl
x est nil tibi
. est - formi

dandum .v dummodo non inscientcsg hoc est probenadmanitae bonum fa

ciamus. nulla mcretrix dici potest malag ubi homines peiares adsunt.
quae quidem festive et mordaciter iaciuntur in Peripiectamenem et Pa
laestrionem.-a quibus ait meretrix y se malitia superatis rr i
consequimini host cenitemiedielrm -
cessa illis obviam iraf Palaestrio Periplectomenem et mulieres can
spicatus in via ad se accedentesz quid moraril ait secum ipse . illis ob
viam ireP - . t i v l i r
yenire salvomggaudeo Supp. lc Solemnis salutandi formula ltaliz tu
siavil ben venutm . i . r . .
Lepidc hercle ornatus eedis. tione hercle instructus incedis. nosziben
fornito duet-era . t
ileusv noster cstof blandielltiseet probantis formula liosz bracol pl
 x .

Acnorauaurmu
onis hic. amabo. estt
oni tam pro nota nominat mei
Pummcroumns .
liic noster architectust
AcnoreLeurmu
Salve. architecte
PALAesrmo - y
Salva sis. Sed dic mihi. ecquid hic te
oneravit praeceptisil
- Psmnecroumns
Probe meditatam utramque duco. .
PALsusnuo
Audire cupiol quemadmodumz ne quid peccetis1 paveo.
Pumruzcromenes
vAd tua praecepta de meo nihil his novom adposivi
v AcnornLeuran
nempe ludificari militem tuom herum visil
PALAasrme
lilocuta es. .
Acnoremurmu . A
Lepide et sapientem commode et facetea res parata est.y
. PAlezs-rmo .
Atque huius uxorem esse te volo adsimulare . . . . .

Pro nota nominat me. tranquam notam me nominat

llic noster architcctust rtranslata architectus ponitur pro auctore et
machinatorei alicuius rei. nic est noster fabricator atquetinventor falla
ciarum. cic. cluenLuuz ipsum principem et architectum sceleris absol
verent. . i . 1
Salve architecte. Animadverte. lecton meretriciam alacritatem et con
fidentiam liuon dh architettm -
chuid hic te oneravit praeceptisl acu-mas Anne hic te cumulata prae
ceptis instruxitt ltaliz avcstu da costui tutte le debito instruzionit
xProbe meditatam liene doctam.
Audire cupio . quemadmodum Subaudiz fueritis cdoctae
Adposivt Addidi i i
Slocuta cs formula adirmantis liosz bcniss imo.
 Acnorurunuu . i
Piat
v PALAssrmo f
ouasi militi animum adieceris1 simulare . . . . .
i AcnorsLsurluM. .
. Sicgfuturum est. as
PALuzsrnlo
quasique haec- res per me yinterpretem
v et tuam ancillam
ratur . ei
. . ge
. .
Acnornteuriun
lionus vates poteras esses nam .- quae sunt futural dicis
PALAnszrnio l .
quasique anulum hunc ancillulay tua abs te detulerit ad me.
quem rursum ego militi darem tuis verbis v
Prmrmcromsnes
vera dicis
quid istis nunc memoratis opusL quae conmeminereit
1 Acnormuriun 1
v 1- Meliustc m
diaum mi patronerhoc cogitatozlubi probus arcbitectust1 -

ouasi militi animum aatem-ris quasi militis amore sis capta

quasique haec rcs etc. ltaincome se io e la tua serva fossimn
imczzani di questa facccndah i
interpretem lntcmuncium . auctorem -
lionusmtes poteras esse Pestive haec dicuntur amrmandi eausa. llaud
aliter Asin.ul.u. aas Argenti viginti minas habesnez llariolare. nosz tu
la indooini. - i
fnis verbis wfuo nomine
quid istis nunc memoratis opusttctcj quid iuvat haec commemorarey
quae probe tenenti - g i -
Meliust Supponez haec praetennittere - i
Mi pati-one Patrono respondet clienta v. nl. t. me. lam inde ab urbis
exordio. ut aliqua inter patricios et plebeios necessitudo inter-cedereh a
llomulo cautum fueram ut quilibet plebeius quem vellet ex ordine patrif
ciorum sibi patronum seu dcfensorem deligeret . cuius olim a colenda
diceretur quemadmodum enim patroni munus fuit clientis causa illa omnia
facerey quibus parentes liberis suis prospiciuntg ita clientis erat patronum
colere. eumque pro viribus iuvare llanc igitur Acrotelcutium in iidem
ct clientelam suam vrcceperat Periplcctomenes i
lioc cogitata liosz tu duet prnxarr. chr cera
Probum Peritus i i
 1 l ti t .
bene lineatam si semel carinam conlocaviL
Pacilc esse navcm facerc. ubi fundata et constituta est.
nunc haec carina satis pro re fundata ct bene statuta vestr
t- Adsunt fabri. architectique a teg a med1 haud inperitig dsi
Sivnon nos materiarius remoratur1 quod opusy qui det.
fMovi indolem nostri ingenii cito erit parata navis
Pamssrmog .
Mempe tu novisti militem. meum herumil
Acnorsmurlun
- ltogare mirum est.
Popli odium quidni noverim. magnidicum. cincinnatum y

bene lineatam carinam .lnlimam navis partem probe ad lineam de

scriptam - . l
vbi fundata et constituta est. ubi valido fundo est constituta liaud
aliter ovid Pont. iv.S. Si bum mea puppis erat valida fundata carina
Architecti a au a me. haud imperitil Architectiy quos ego tuque satis
bene cdocuimus i v
Materiarius. nicitur qui materiamy seu ligna ad aedilicandum suppeditat
lvovi indolem nostri ingmiz vim ingenii nostri. ltaliz conosco la no
stra abilita. uic habes allegoriam. in qua per navim intelligitur nego
tium de milite decipiendog per carinam totius machinationis fundamen
tum ad circumvcniendum militem comparataeg per fabros Periplectomcncs
. et mnlieresg per architectum Palaestriog per mateziarium miles. qui fal
laciae materiam praebeL g t
1vempe tu novisti militem. tmeum herumP Particula nempe in interro
gatione occupat alterius allirmationem . quam ex eius dictis iam conie
cturafauguramun quae quidem interrogatio titlde re. quum compertam
habemus. sed iterum et aperte contirmatam volumus. ut omnem plane
dubitationem .exuamus. quare ponitur pro eo quod est nonnef estne itaft
Plosgltu-conosci il soldaia mio padronca non a egli vcrol ct
ll. tich AuluL uL l. l/ig bacch ll. s. ttg lb. nu zt. SSg MosL ul. SS. ltiz Pers.
Satyri uL t z cic.nrut.nlz.1vempe cum dicis. inquitl quoiste omnem re
rum ..memoriam breviten et. ut mihi quidem visum est. perdiligenter
complexus est P . t i i
ltogarc mirum est. Miror equidem . te id a me petere
Popli odium quidni noverimf cur non cognoscam hominem populo
odiosissimumP mosz come potrei non conoscerc un uomo odiato
dallluniverxalei v
quidnii formula vehementer atlirmantis -
Magnidicuml cincinnatum . moeclz-umg unguentatum omnia magna de
se praedicantem. capillos habentem intortos. unguentis oblitumirl llaec qui- i
dem ad contemtum nosz qucl millantalore dui raprlti rirriuli.
quellladultrrn profumatof -
Moechum unguenlalumij i i
i i PALAusrnlo
Mum ille te nam uoviliP
jAcnomLuunuu - -
s l nunquam viditz m
qui noverit mev quis ego sumil w
PALAusmlo
.. . Mimis lepide fabulare.
Pjo polis est1 v rem lepidiusl pol iieril
. Acnomnuunum
. x. Poliny ut hominem
Mihi des. quiescas ceterail m ludilicata lepide .
liroy culpam omnem in me inpingitom
. PALAnsrnlo
Agile igitury imm abilel
insistite hoc negotium sapienterl
i Acnomucunuu
Alia cura. y ss
PALAnsnuo A
Age. Peijipleclomene1 has nunc iam duc inlrog ego ad forum illum .
conveniam atque illi hunc anulum dabo atque-praedicabol
A lua uxore esse mihi datumy eamque illum deperire. t
llanc ad nos. quom extemplo a foro veniemus. miltitelev .

qui novem etc. quomodo noverit. .

omit v. adnot. ad Aulul..ll. l lo. vt
lvlo polis est. rem lcpidius pol nam lio quod miles te nunquam videril.
nec noverit. multo melius certe iieri potesL-quod nos mente agitamusx
Potirfl ut hominem eta cru modo da mihi bominemg de ceteris ne
sis sollicilus. llalis Pa solo chlio llabbia nkllc mani. quanto al
resto non dartenc briga. .
lnsistite hoc negotium sapienterl curale hoc negotium pmdeulerl
Alia cura. Pormula. qua iubemus aliquem esse securum. Sosz ifioi
tranquillm pensa ad allro. cicasnluteligfer.Phormlll.1.s.
Age. v. adnoL ad AuluL l. 1. l. i i
1am. Statimw
wPraedicabo Aperle dicam
lfamque illum dcperirc. llal.z chc ossa fama pordutumentu
quam extemplo vix cuml quum primum /
t ts
quasi clanculum ad me missa sit
Punlruzcronnnus
t Paciemusz alia cura so
PALausrmo
vos modo curatez ego illunc probe iam oneratum huc adcieba
PanlrLacraMsnns
lSene ambulag bene rem geret At ego hoc nunc si ecficiam planej
ut cancubinam militis meus hospes habeat hodie.
iAtque hinc Athenas avehata si hodie hunc dolum dalamusj
e

quid tibi ego mittam munerisfl

Acnormurmu
llatne eapse mulier operamil ss
PALuzsrnlo - o v
Lepidissumam et comissumam
Acnoruuunuu
confidoa confuturum
tibi facta erit conlatio nostrarum malitiarum
llaud vereor. ne nos subdola portidia pervincamur.

Probe oneratam Suhaudiz verbis . dolis. errore etc.g probe captumy

illaqueatum . circumventum . eo demum adductum . ut illa aggrediatun
quae volumus nasa bene accalappiatm .
m bene ambula. ltaliz Suona passeggiatm
bene rem gere l Locutiobonum rei exitum precantia nosz buona
fo r tu n a i .
Meus harpen Pleusides. v t
palam dolamua Paronamasia. nolare proprie est dolabraL seu ascia
aliquid levigareg translata valet perlicere nolum dolare. condurre a
fine una frode. -
fibi Palaestrionip architecto.
vulne eapse mulier operaml Anne mulier illa chilocomasiumj opera
sua consilium nostrum adiuvatP llalis Pilocomasia ei presta an
ehlesea la manoP - x -
Lepidissumam et comimmtum Supp. operam Sollertissime et lubenti
animo nos adiuvat
con/ldo. confuturum Spero equidem. forel ut res ex animi nostri
sententia perficiatnn succedat
tibi facta erit conlatio nostrarum multarum quum malitias nostras
in unum contulerimus
 11e
Psmnscromznm
Abeamus ergo intro. haec uli medilemur cogitatez
lll adcurate et commode hoc1 quod agendum est1 exsequamurz m
Me quid. ubi milesxveneritj titubetun
Acnomuunum
fu moram

cogitata caute. pmdenten

fitubetun Proprie titubare ponitur de lingua vel pedibusg metapholn
de animo.
ru moram Supp. ma ru moram mihi afl-ors festinare cupienti. Por
mula. qua quis se ad aliquam rem paralissimum profitetun nostrates
proverbialiters fu predichi ad un convertita
l
 SSSMA l.

praeoroumcssy nurissrmo

Prneoroumces
volup est. quod agas si id procedit lepide et ex sententiax
item ego hodie ad Seleucum regem misi parasitum meum.
lit latronesv quos conduxij hinc ad Seleucum ducereta
qui eius regnum tutarenlun mihi dum fieret otinm.
i PALAssrnlo

cum tu tuam rem cura potius. quam Seleuciz quae tibi t fr

conditio nova luculenta fertur per me interpretem

quae iam inde ab initio fabulae dicta sunt de Pyrgopolinicis ingenio

et moribus. maximam verisimilitudinem conciliant sycopbantiis. quae ad
versus illum struuntur in actu hoc quarto quod quidem obiter animad
vertendum putavi. ut pateat nexlusirquo singulae huius comoedias partesy
quasi cognatione quadam inter se continentur. quum enim miles in actu
primo tam vanaiet stolida natura feratur1 ut credat. se ab omnibus mu
lieribus ob corporis sui formam misereamarL probabile omnino fit. in
flatum et levioris ingenii hominem nunc fidem adiungcre Palaestrioni
nunciantiy esse matronam pulcritudine insignem. quae illum depereat.
eique annulum mittat. amoris sui pignus qua ductus persuasione statim
cogitat de dimittenda Philocomasio. quo liberius novis amoribus indulgeat
l/olup estg quod agamiPlacet mihi quod agis
lix sententia uti cupimus
Latrones videsadnot ad aetuL v. va
condwri. coegL conscripsi. i
Mihi dum fieret otium num ego aiiquantisprr quiescerem
conditio nicitur proprie oblata legitimarum nuptiarum occasio ltaliz
partita cv. AuluL ll. a otle Sed interdum. ut in hoc loco. transfertur
etiam ad res amatoriasi hoc est ad illiciti concubitus opportunitatem con
ditio splendida Sosz u-na proposizione ranlrzggiosa
 lit
. innuorouuicss .b
lmo onmis rcs posteriores pono. atque operam do tibi.
.Loqucrez auris meas profecto dede in ditionem tuam.
PALAssrmo v .
circumspicedums ne quis nostro hic anceps sermoni sietz
Mam
z hoc negotl clandestino ut agerema mandatum est mihi
Pvueoroumcss io

Memo adest
s PALAusrnlo .
llunc arrhabonem amoris primum a me accipe
i . Pvneorommcss i
quid hicit unde estcf .
i i PALAssrmo
A luculenta atque a festiva feminas
quae te amatj tuamque expetissit pulcram pulcritudinemu
Plius nunc mi anulum ad te ancilla porro ut deferrem dedit

omnia rcs posteriores pono. omnia postpono.

operam
cura rl. 1 do
og tibi. vidcPhorm.
iarent. adnot. l.adaAuluL
in ll. l. et et bacchid
- . l m e vei
Auris meax dedo in dit-ionem tuam lta est natura comparatum. ut saepe
homines in sermone familiari dicendi formulas. proverbia. similitudines.
ex arte arripiant. quam factitare consueverunt quapropter apte naturam
imitatur Plautus. qui Pyrgopoliniccm ita loquentem inducit. ut dictionem
usurpet ex arte imperatoria petitam. nimirum dedere nos nostra-qne in
hostium ditionem. est in re militarizbrimetterc-noi e le cose nostre
neti pote re del nimico. franslate vero riosterz auris meas dodo in .
ditionem tuam1 pro eo quod esta attentas tibi aures meas accommodo
circumspice-dum Porma comicorum propria in verbis cohortantibusl
imperativis et interiectionibus - i
lve quis nostro hic aucepsi aermoni stet Sequis sermonem nostrum au
cupetur. captat nosz che ncssunastia qui ad origliarci
Arrhabonem Pignus llaec Palaestrioy annulum militi porrigens
quid hicf unde cstP quid sibi vult hic annulusz vnde venitP
A luculenta atque a fcstiva femina Abillustri . divite et venusta femina
SatpetissiL lama-ima tixpetih . . - .r
Pulcram pulcritudinem. Locutio Plauto frequentata-ad caveam hila
randam lntelligez eximium pnlcritudinem llaud aliter capt.1v. twf/z llic
amoenitate amocna amoenus oneravit diesg cas 11. S. t z tiitoribus nitidis
antevenire - w t
Ad te porro
gnificatur ut deferrrm
rei auendac Particula porro accedit
continuatio . ad verba.
. . quum
. i si
lii .
Prnaoroumces
quidP eanlingenual an festuca facta e serva libera estfi
PALAl-zsrnle
i i v vahl
ffi
ligone ut ad te ab libertina esse auderem internuntiusy
qui ingenuis satis responsare nequeas. quae cupiunt tuiit
Prnaoroumcns
Muptani ista1 an viduafl
. Pamesrnro
/ lit nupta et vidua.
i Prnaoroumces

quo pacto potis

vidua et nupta esse eademit

lant ingenuait Pemina illa cstne libera a nativitatez

An festum facta e cerva libera estf An vindicta fuit apud praetorem
manumissaP Pertinet haec locutio ad nomanorum instituta. apud quos
servi poterant triplici modo in libertatem vindicari . comu videliceh te
stamento et vindictm Servi manumittebantur canam quum domino assen
tiente nomen suum et bona profitebantur apud censores. qui singulis
quinquenniis censum nomae agebant. Manumittebantur testamentm quum
dominus moriens testamento servis libertatem dabat. Postremo dicebantur
manumitti vindictm quum apud praetorem vel consulem in urbe. in pro
vincia apud praesidem vel procuratorem . dominus servum suum manu
tenensy hunc homineml aiebat. liberum esse volo. quibus verbis prolatisi
culnimanu dimittebat. neinde praetor virgam. quam vindictam vel festu
cam appellabantl servi capiti imponensLdicebatz aio te liberum mon
quiritium Postremo lictor eiusdem servi faciem manu. tergum virga per
cutiebat..eumque circumagebaL quo facto. servus liber erat Alii festucam
interpretantur non virgam. sed paleam. quam lictor in sinum servi ma
numissi iaciebaL
l/ahl lnteriectio aversantis atque improbantis nosz oibol
igone ut ad te ab libert-iua etc.P ligone essem tam demens. ut auderem
venire ad te tanquam
oui ingenuir internuncius
satis tresponsare fmezzanoj
nequeas. libertinaeP
ltesponsare heic verbum est ama
toriumc ingenuis satisfacere Sesz soddisfare. banara cf. noccae
net-am ciom. lll. nov. ts 1von petendo Masetto soddisfare a tanta
cupiunt tui cupidae sunt tui.
lvuptanv istal an viduaP A Latinis viduo dicitur non ea soluml cuius
maritus diem abierit supremum. sed illa etiam quae virum nunquam ha
buerit 1 aut a marito fuerit repudiatas aut ab illo absente sit divisa. uno
verbo quaecumque cubat sine viro. A comicis vero viduo interdum ap
pellatur meretrix sine amatore nosz costa-i e maritata o liberaP
 a t . me
.- v Pamusrnm
quia adulescens nupta est cum sene
Prnooroumcas t
.
liuget
PALausrmo
Lepida et liberali forma est
PrneoroLmlcss
cave mendacium
PALsusrnm
Ad tuam formam illa una digna-est
Ptneoroumces
liercle pulcram praedicas
Sed quis ea estit
iPALAnsrmo
Senis huius uxor Periplectomeni in proxumo.
ita demoritur te atque ab illo cupit abirez odit senem
tiunc te orare atque obsecrare iussit. ut tui copiam
Sibi potestatemque facias

quia adulescens nupta este-um sene ltaliz Perche e una giovane

sposata ad un recchim x i
liugel vox gestientisz Plasz benissimoy
cave mendacium cave ne mentiaris.
Ad tuam formam illa una digna est. illa una est digna . cuius forma
comparetur cum tua. Praepositio ad inservit comparationi Sic capt ll.e.
eas Ad sapientiam huius nimis nugator fuit. lioc est. si comparetur cum
huius sapientia . etc. rfer num ll. S. vos ch. list ne . ut fertur formaP
Parm. Saue. ch. At nihil ad nostram hanc. etc. de orat.1l.ez quem co
gnovimus virum bonum et non illiteratum. sed nihil ad Pcreium Liv. an
sit l-lomini . non ad cetera punica ingenia callida. ct virgilch nl. ds.
flere-le pulcram praedicae nota inflati et stolidi hominis responsum id
enim huc pertinetz Pulcherrimam sane illam dicis. si mecum potest com
parari . qui pulcritudine longe omnibus praesto. -
lla-or Periplectomeni in proæuma vxor vicini Periplectomeni
bemoritur te. tre deperit. perdite amat nosz ella si muore diamore
per ta i
l
Ab illo. Periplectomene.
fe orare atque obsecrare iussit orare est humiliter petereg obsecrariy
orare per sacra et res .carissimas. . .
m tui copiam sibi potestatemque facias Locutio amataria ltaliz che
di te stesso le concedo intera copia
 / l a l k i

isl-b l
Pruooroumcss v
. t cupio hercle
PALAssrmo equidemy
x si illa vult
v ea

quin cupitf .
PrnuoPomess - t
quid illa faciemus concubina. quae domi estf
PALAesrnlo.
cum tu illunc iube abs te abirea quo lubetz sicut soror
liius hucy gemina venit liphesum et mater arcessuntque eam.
Prnuoroumcus
Ain1 tuil advenit ephesum mater huiusil t
PALAizsrnlo
i AiunL qui sciunt .
Prnuoroumcss
llercle occasionem lepidam. ut mulierem excludam foras w ao
i . PALAus-rnlo w r
lmo vino tu lepide facereP
Prnuoroumcns
Loquereyet consilium cedo
uvinl tu illam actulum P-ALmsrmo . graliamil
amoverel a te ut habeat per
l

quin cupit nouum Pyrgopolinices dixissetz fiquidem cupio mei copiam

huic mulieri facerev si ipsa cum rem auget Palaeslrio . respondensc lla
quidem .vultg quin immo cupih namque verbum volo simplicem animi
motum 1 cupio ingens desiderium significaL cic. de repubL llt non gra
varcrr Laeli1 nisi et hos velle putarem . et ipse cuperem . te quoque ali
quam parlem huius nostri sermonis attingere
quid illafaeiemus coneubina . elc. P iSubaudi da l-lllipsis Plauto fami-k
liaris. cLAuluL v1.o.soz fum me faciam quod vult. magnus lupiten Mo
stelL nL t. rosc quid eo est argento factumP
foneubinm Philocomasio. - .
quin tu illancliubc abs te ablre. omnino iube illam abs te abire.
sicut soror eius huc gemina venit et mater. quandoquidem eius soror
et mater huc veneruntq eamque arcessunt. Mosz poiche qua sono ve
nutee la sorclla e la madreq ecc..
- Ainl tuP advenit elc. Aisne tuy matrem eius liphesum advenisset
liercle occasionem lepidum Mosz vna bella occasione davvera
consilium cedo consilium dic vel dzL cn adnoL ad AuluLmiifL
Per gratiam volens Mosz con buona grazia. con sua eoutentezzm
 . l . leti
. Pmuorourucss
tlupio . .
PALAssrmo . . s
tum te hoc facere oportet tibi divitiarum adfatim estz
lubev sis. aurum atque ornamentav quae illi instruxistL sibi
bono haberet auferred abs te g quoquo lubeat. mulierem as i i t
Prneoroumcns . s r i

Placetv ut dicis Sedy ne istanc amittam et haec mutet tidemy

vide modo p l
PALAnsrnio . -
vah. delicatusl quae te tanquam oculos ametl
Prnooroumcns -
venus me amat i

PsLuzsrnio .
faces aperiuntur foresz concede huc clanculum
liaec celox illiusa quae huc egreditur internuntia
Prnuorousmss

quae haecceloxit
. PALAssrmd b
. Ancillula illius est. quae huc egreditur forasj in
quae anulum istunc attuliL quem tibi dedi - i
s t

Adfatim significat abundantiam g quae naturalem ac consuetum mo

dum cxcedit fibi divitiarum adfatim ratg tibi divitiarum abunde esta hoc
est. aliquanto plus quam satis sit..
Aurunu vestes auro distinctas
lmtruzisti comparasti. i i -
ulstajnc Philocomasium flacc 1 Acroteleutiuin-y supposita uxor Periplc-
ctomenis. l i i-
l/ah1 dcticatusl vox blandientis potiusy quam increpantis llclicatus
bic dicitur. qui de omnibus dubitat. qui non metuenda metuit..morosus.
difficilisl Ptosz l/el stiticuzzo. chc dubita detla fedesdi caloii
che lyama pia chc la pupilla duclltocchio suol/
l/enus hzt iir/xia venerem appellat Acroteleutium . mulierem formou
sissimam i
concede huc Abi . secede liuc. -
. celoax Proprie est navigii genusy quod classem praecedithut hostium l t/
numerum. vires et consilia speculetun translate hic ponitur pro Milphi-t
dippa. ancilla-et internuncia Acroteleutii. i
1
 ease
Pinnorountcus
. i i i i lidepol haecquidem

llellula est.
. PALAssrmo
Pithecium haec est prae illaa ct spinturnicium
videni tu illam oculis venaturam facere atque aucupium auribusf

Acrus1v.-scsuA lL
MlLPlllblPPA. Pvncorolecss. PALASSPlllo

MlLrnlnirPA.
lam est ante aedis circusa ubi sunt ludi faciundi mihi
Adsimulabm hos quasi non videam. neque esse hic etiamdum
i i r sciam
Pvnooroumcss r
lacer subauscultemus. ecquid de me fiat mentio
.at

edepol haec quidem beltula est. Animadverte. lector. mulierosum ho

minem nosz geliina dawero anche costeil
Pithecium haec est prae illa. et spintumicium Locutio proverbialis.
omnino deformis haec esta si cum domina sua comparetun Pitheciumy m
aima-lv parva simiaj nomen diminutum graecae vocis nionxosl rsimitL SPin
turnicium. avis turpicula facie
l/ideny tu illam oculis venaturam facere atque aucupium auribuaf vi
desnej ut illa oculis omnia collustret. atque auribus sermones captetl
ltaliz l/edi tu comlclla ea spiando ed origliando ogni eosaP
Ad huius scenae iucunditatem mirum in modum conferant immodicac
laudes. quibus Milphidippa Pyrgopolinicis pulcritudinem extollitg tum vero
subdola verba . quibus narrat. quanto militis amore domina sua exarde
scatg postremo insulsa militis responsa. ex quibus spectatores coniectura
iam auguranturl quo tandem Palaestrionis machinatio sit evasura.
lam est ante aedis cireum fuit circus in urbe koma locus ubi ludi pu
blici fierent ltic translate usurpatur de loco. ubi Milpbidippa Pyrgopoli
nicem dolis suis aggreditun r
11os. Pyrgopolinicem eiusque servum Palaestrionem haec secum Mil
phidippa ad spectatores conversa
Subauscultemua Leviter1 clam. et quasi aliud agendo auscultemusg cius
verba clanculum captemusn Particula sub diminutionem atque occultatio
nem significaL
fle-quid num
 il in
MlLeulnlrrl-.
Mamquisnam hiclprope. qui rem alienam potius curet quam suam-1
qui aucupel mea quid agamit qui de vesperi vivat suoP
lios nunc homines metuo mihi1 ne obsint neve obstentuspiamy
llomo si bitatj dum huc transibit. quae huius cupiens corporist.
. quae amat hunc hominem nimium lepidum et nimia pulcritudine.
Militem Pyrgopolinicem
Pvnaoroumcss
Satinl haec quoque me deperitif
Meam laudat speciem Sdepol huius sermones cinerem haud quae
ritant
PALAesrule
quo argumentocf

qui aucupet me. quid agaml qui observet quid ego agame Locutio
ab aucupibus ad illos translatayqui toti sunt in alienis rebus inspiciendis
et sermonibus auscultandis craecissat vero hic noster uti in bacchid lll.
eam nic modo hominem qui sity pro eo quod est Latinisz dic modo qui
homo sit - - .
qui de vesperi vivat aucil Proverbium 1 quo curiosi homines notantuin
qui de suo vivatg qui sub vesperam domi suae coenare possit. neque opus
habeat alienas coenas captare lamvero huiusmodi homines otiosiores quam
ceteri esse consueverunt. ac propterea facilius ad aliena negotia animum
advertunti
eos hominem Militem et Palaestrionem
Metuo mihi. ne obsint. Metuo . ne mihi obsint. .
SitaL ltl exit. Archaism. ct PlauL cum L i seg Merc.rl.1t. in
quae huius cupiens corporist AuxrthoL nomina mea. quae militem amut.
qui in hisce aedibus habitat. nimirum pergit ancilla. haec secum ipsa lo
qui. simulans. se Pyrgopolinicem
auscultantem o non -videre. v una cum Palaeslrione sub

fiunc hominem nimium tepidum et nimia pulcritudine Sosz queoto

uomo tutte grazia e beltd
Satini sermones
vliuius lnservit interrogationi
cinerem haud simul atque admirationi.
quaeritanL unius verba lirgoneP
einere non ina
digent. Metaphora a vasibus aeneis translata. quae einere solent friicarll
ut illorum sordes eluantur. et nitida fiant. Lauti atque elegantes sunt
huius sermones - - u
quo argumentoft quarcP ilac formula utitur Plautusl quum tquidpialvn t

obscurius dictum velit spectatoribus declarare. t1f. Asin. ll. 1 Sti- canit
fommentf A
m . i a - f
i n li v Prnuorounlom . r

. quia enim loquitur laule el minume sordideg

ufum autem illa ipsa est nimium lepida nimisque nilida femina
llercle vero iam adlubescit primulum. Palaeslrio il

PALAasrmo 1
Priusnej quam illanc oculis tuis videsP
. Prnoopoumcm .
Alqui adcredo tibil
lum haec locutav illam autem absentem subigil me ut amem
. PALAusrnnL i . u
. llercle hanc quidem m
liil tu amassidz mi haec desponsa est libi si illa hodie nupserita
llanc continuo uxorem ego ducamy
i Pvnooroumcns . i
. quid conloqui ergo hanc dubitasti
. PALAusrnio
Sequere hac me erga .
. v Pvnoopounlcus
Pedisequos tibi sum.
MiLrnlolPrA.
utinam quoius causa

Loquitur laute rt minumnysordida Loquitur ornatiset magnilicis verbis. .

Mtida femina llicitur quae formae sludely et exquisito utitur cor
poris cultu . r v . -
lam adlubesciL verbum Plautinum . inchoalivum nos-z la incomm
ria a piaccrmi.
illa-na bominanL . - . -
Adcredo tibi etiamsi illam nondurn viderim llibi fidem adiungo eius i
pulcritudinem pracdicanli - i
fum haec locuta etc. fumi haec quae locuta cslg tum huius ancillae
verba me impellunt . ut jllam vel absentem amem - -
liane nil tu amassiax llanc ne ames. Amasstlm Archaism amaveris.
xlli haec dosponsa osL Sosz costci ri mia fidanzatw l
quid conloqui ergo hanc dubitasf ltaliz Porchd dumque non in
fai mottoly - w
Pcdiseguon tibi sum komani pedisequum dixerunt servum . qui domi
num enlra aedes sequebalun llic vero pedisoquus appellatum qui nlicuius
vestigia sequiluiz sosg nrguo i tuoi passi . t
utinam. quoius huma rta lllinam potoslas mihi llal illius conveniundL
 . i . . me
Poras sum egressa1 conveniundi mihi evenat poleStasl
PALAizsrmo
lilrit. tibi exoptatum obtingetz bonum habe animuml ne formidal eo
llomo quidamvesL qui scit. quod quaeris. ubi sit.
. MlernlrrA.
i quem ego hic audivit
. PlLlesrmoL i
Soeiennum tuom et tuorum participem consiliorum
. MlLPlllanPA.
lum pol
i ego id quod celoj haud celod.
Pulasrnlo
lmo etiam sic non celas.
MiLrulnirrA.
ouo argumentoil
y PAansrluo
lufidos celasg. ego sum tibi fide firma
. MlLPlllblPPA.
cedo signum. si harunc liaccharum esl

cuius causa foras sum egressal llaec secum Milphidippag ea tamen voce.
quae ad militis aures perveniat. i
liv-it Supp. tibi potestas llaec Palaestrio ad ancillam accedens.
rum ipol ego id. quod celo . haud eelod. Si tu meorum es particeps
consiliorum . haec frustra te celo. .
lmo etiam sic non celat lmo ita loquendo g uti modo es locuta. con
silia tua me non celas . qui statim. quo pertinerent tua verba. intellexi
landos eelasg ego sum tibi fide firmafln familiari colloquio. ubi quod
rogati sumus satis per se liquet. fit interdum y ut ad id adamussim noni
respondeamus. sed aliud quidpiam a re non abhorrens ingeramus. ne .vi
delicetsilendo minus urbani videamun ln hisce rerum adiunctis versatur
Palaestrio. qui. non declaratis verbis suis. imo etiam sic mm eelasl qua
rum sensus Milphidippam latere non poteratj aliud infert. sermoni haud
absurdum. inquiensr consilia tua intidos celasg ego vero firme tibi li
delis sum. .
cedo signum. si harunc Saccharumxes na mihi signum . ex quo co
gnoscam 1 te horum consiliorum esse participem fimebat enim ancilla .
ne forte imprudens consilia corrumperet. r -
Si harunc baccharum ea Locutio ex bacchi sacrisldepromlm in qui
bus erant certa quaedam symbola et notam per quas iniliali se invicem.
tanquam per tesseras. cognoscebant lluc pertinent illa Apnleii verba.
Apolog. lz Si qui forte adest eorundem solemnium mihi particeps. si
gnum dato. bacchae appellabantur vel feminae 1 quae bacchi orgia cele
o
 t ao
m PALA-rsriuo .
Amat mulier quaedam quendam es
MlLPlilblPPA. .
1 Pol istuc quidem multae .
Pimssrmo
At non multae de digito donum mittunt.
MiLPninirrA. .
linim cognovi nuncc fecisti modo mi ex proclivo pianum
Sed hic numquis ades-tft
PALAl-leltlo.
vel adest1 vel non.
MlLPlllblPPA.
cedo te mihi solae solum
PsLu-zsrnio
lireveni an longinquo sermonefP

MlLPlilanPA.

tribus verbis
PALAssrnm
lam ad te redeo

brarent. vel ipsa bacchanalium sacra. quibus haccbae praeeranL Mosz

Pammivcdere un segno. se tu sci dep nostri
Amat mulier etc. lin signum. quo Palaestrio se consiliorum conscium
prodit Mosz yi ha una certa donua inna-morata di- un certluomm
Pol istuc quidem multae Supp. faciunt. quae ancillae verba eo perti
ueut. ut ostendaty se signo a Palaestrione prolato nondum acquiescere.
quare certius signum ille statim subiicit. inquiensz At non multae de di
gito donum. hoc est annulum. mittunt. ubi notanda expedita Plautini
dialogi celeritas .
Snim cognowl linimvero cognovi. MoSz ora st . che lo conoscm
fecisti modo mi ea proclivo pianum tiunc rem ex probabili.fecisti
mihi manifestam et certam
lvumquis adest Subaudiz qui sermonem nostrum auscultet. simulat
enim ancilla. se militem non videre
l/et adest. vel non. Ad voluntatem tuam adesse potest vel non.
cedo tc mihi solae solum riosz l/orrei partarti da sola a sola
Solae. Arcbaism Soli.
iam ad te redeo ttaec Palaestrio ad ancillam . intereadum accedit ad
militem nosz rorno subito da te
 f liil
ouidfl ego hici adstabo tautisper
Pmoorouuicizs . sua
cum hac forma et factis frustrafl

PALAssrmo . .
ltatere atque adstaz tibi ego hanc do operam
Pmcoroumces
. Propere properadumz excruciorl
PALAssrmo .
Pedetentim tuxbaec scis Pvneoroumcss
tractare solere hasce
. huiusmodi
i mereesf

Agei age. ut tibi magis concinnum estl

PALAnsrma

Mullum hoc stolidius saxum -

ltedeo ad te quid me voluisliP
l

calidi ego hic adcmbo tantisper cum liac forma et factis friutraf l-lgone.
tam eximia praeditus forma. et tot facinoribus clarus. hic adstabo frustra.
dum servus hanc puellam alloquiturt iigregius sane locus Plautinus. qui
gloriosi militis faslum graphice depingiL
Patere atque adstas tibi ego hanc do operam nos cl Abbi paziemzal
e stattene qui vicinoi questa cke io faccio e per m
Properadum Particula dum habet vim excitandi. host Su via af
frettaji
iiz-cruciat Maceron Apte ad amatoris ingenium .
Pedetentim Sensimy gradatimy lente. Msz colle buoncg bel bella
fallitur Porcellinius. qui nonatum et Priscianumv grammaticos. secutus
arbitrantury hanc particulam derivari a pede et tentando . et de iis dici .
qui priusquam pedem ponant i solum tentanh ut in tenebris aut in molli
solo facere solemus. list enim huiuscewvoeis origo repetenda a locutione
pedem tenerc. quae significat aequo et lento gradu procedere. quare op
ponitur adverbio properanlcn Auctor libet ad llerenn. L ez beinrle ad
nostram causam
dctmtim prdetentim accedemus. cie. de invenL
in defensionemj x l. 111 . ingredi pc

liane merces. franslate. feminas. et Pers. 1L i SS. ubi Paegnium puer

Sophoclidiscam uncillam malam marcam appellat -
Agel agc. lluiusce vocis repetitio militis impatientiam prodit. qui Pa
laestrionis verbis acquieseensy eum hortatur ut ad alia pergat
concinnum commodum . v
lvullum hoc stolidius saxum llaec Palaestrio ad spectatores conversum
nemo est hoc milite stolidion lluud aliter ac craeci melat nomani stolidum
et bardum hominem matum velblapidcm vocabant
kedeo ad te. intellige ad Milphidippam
quid me rnluislil Supp. de vel fcurra
 lai - . . lMlermrrm l . id .

quo pacto hoc llium aper-ita

- velim te ferre ad me consilium
PALASSllllloi t
tiunc quasi depereat. . . .
i
MlLPlllblPPA. -
i - feneo istuc. si
conlaudato formam et faciem. et virtutes conmemdrato
PALassrala t v

MlLPlllblPPA.
Ad eam rem habeo omnem aciem. tibi ut dudum demonstravi.
v PALASStth
cetera tu coram et contempla et de mcis venator verbis
Prnaoroumces . .
Mihi partem hodie operae des deniquel lam tandem ades elocol
PALaesrnio t
Adsumz
lmpera. si quid vis. t

quo pacto hoc llium aperih ete Activa positione usurpat noster aperit
pro passiva aperiturl uti passim latini scriptores. cf.aell.xvm.1s. haec
autem est locutio proverbialis ex rllroiano bello depromtag quasi dicatz
velim a te edoceri . quibusnam dolis miles capiatun haud aliter atque
lilysses. Sinon. aliique ex graecis per dolos llium urbem sibi aperuerunt.
llunc quasi depereat. . . . Sensus est tam quo pacto miles sit capien
-dus. Acroteleutium tibi est depingenda v quasi hunc depereat.
feneo istuc. lstud iam novi.
ciescollaudato
. tanquam formam et faciem
significantius quum facies
y posteriore et forma nos
loco ponitur. coninngunturg
z i Lodane fa
ta
beltd e le fattezza i l
Ad eam rem habeo omnem aciem Metaphora a re militari. Ad eam
rem omnibus fallaciis sum instructa i
cetera . . . . . de meis venator verbis cetera. quae sint dicenda vel fa
cienda. venare . coniicito ex meis verbis ltaliz ll resto da farsi po
trai vedcrlo dipresenzm e congetturarlo dalle mie parole
Mihi partem hodie etc. Morae impatiens miles Palaestrionem arguit.
quod diutius colloquia serat cum Milphidippa ut tandem . ait. aliquan
tisper hodie ad me animum advertesl
lum tandem ades eloeol lam tandem statim ad me veni. Adem lmpe
rativus modus verbi adsum..
Adsum Plosz liccomi
 l t SS
Prnooroumees
quid illaee narrat tibiiP
PALAusrnio
Lamentari au
Ait illanc miseraml cruciaria et lncrumantem se adfliclarez
quia tis egeaL quia te careat ob eam rem liuc ad te missa est
. i Prnuopoumces
lube adire
t PALAl-lsntlo. v
i At scinla quid tu faciasiP Pace te fastidi plenuml
quasi non lubeaL Me inclamato1 quia sic te volgo volgem
. Pmooroumces
Memini1 et praeceptis parebo. i
i PALAr-zsrmo
voco ergo hanc. quae te quaerit lii
. t . - Prnooroumclzs
Adeatq si quid volt.. . .
v . annsrnio
- vt Si quid vis. adi. mulier.

MiLrninirm. .

Pulcers salve.

lllaea Milphidippm lllanc. Acroteleutium

ne egeaL trni egeat t
Mibsa nl. Milplridippm
v labe ddiraliosz Palla venire
At scinlj quid tufacimf ltaliz Ma cai tu quello che hai a farcP
Pdce te fastidi plenum Simula. te mulierum fastidio ameh feminas
aversarL Susz Patti vedere ristucco delle donne. .
Me inclamatm quia sic te vulgo volgam Me increpa. quod ad te mu
lierum turbam adducam l/olgo volgemz Paronomasia.
l/oco iergo hancl quae te quacriL l/oeo pro futuro vocabm Perperam
liothe f euius editionem sequimnrj haee verba interrogationis- nota si
gnavit quum enim miles promiserit. se praeceptis esse obedituruml ergol
respondet Palaestriol vocabo hanc quae te qnaeriL .
Adeat. si quid .volt. haec miles altiore vocey ut a Milphidippa possit
exaudiri. . k -
list
Pxnuoroumess li . w
Meum cognomentum quis conmemoravitil- m itibitdenn quae optest
MiLrumlrrA. . i i
lecumaelatem exigere ut liceat. . . . t
Pvnuorouruces
Mmium optas
MlLPmblPPA. - .
rion me dico.
Sed heram meam. quae te demoritur.
Prneorouulcss 1
i Multae aliae item istuc cupiunL
quibus non copia
MlLPlllanPA.
llaud ecastor mirum1 si te habes carum1
llominem tam pulcrum et praeclara virtute et forma et factis
t i flens-s

llignior fuit quisquam. homo qui essem -

- PALassrmo .
Mon hercle humanust ergoz
Meum cognomentum quis conmemoravitf lnllata militis verba. caveae
risum captantia. ltaliz chi mi chiama coi mio soprannomef/
bt tibi derit etc. nene precantis formulag .
reeum aetatem exigere ut liceats . . Subaudi opto. ne industria Plautus
ancillam inducit ambignae orationis initium usurpantem . qua mox aliter
explicata . ac prima fronte verba sonare videbantum in risum solvuntur
spectatores. quod quidem Plauto.
perfamiliare - tioldoniol
- v i .Molierio
i aliisque comicis - est
Mm me dico. riosz lvon parlo di me .
Maltae aliae item etei Ad gloriosi hominis ingenium mire est compa
ratum hoc responsum r
quibus non copia Supp. non est mei. quibus mecum vivere non licet.
Si te habes earum ltalic se ti mostri schi/iltoso.
neu/sv dignior fuit quisquam 1 homo qui essetP tnsadulationem . quae
licet modum omnem excedat. apte tamen in fatuum et gloriosum militem
qnadrat. Sensus esta complures sunt. quos bestiae potius quam hominis
figura deceretl propterea quod humana specie ac forma belluas imma
nitate vincunt. fru vero unus omnium dignus es qui noscaris ob mores
tuos hnmanissimos.
ivon hercle humanust ergo liaec Palaestrio submissa.voce. quo in loco
particula ergo loquentis stomachum atque indignationem prodit niceres
italicez ligli e ben altro che umano.
1.
itam volturio plus humani glcredo. est. 1- tiis

- Prnuoroumcss .
Magnum me.faciam
istunca quoniam illaec me conlaudatl i
i v PALsssrmo
vident ignavom. ut sese infertiP -r
ouin tute huic respondet llaec illaec ab illac est1 quamidudum..... ss i
v 1 Prneoroumcss
qua ab illa namiP nam ita me occursant multaez meminisse haud
possum
MlLPlllblPPA.
Ab illa. quae digitos despoliat suos et tuos digitos decoratz
nam anulum hunc ab tui cupiente istae detnli buiic.

lvam ut
laestrio. volturio plusquam
ostendat humani est. a cum
longe immani
veritate avi militem
recedant ancillaecomparat Pa
verbayb Pyr
gopolinicis humanitatem adsentatorie laudantis. Plus humani habet vol
turius. tiosc Sarebbe piis umano un avottoia llaec quidem verisi
milior est sententiay quam nos sequimur. Puere tamen qui crederent.
volturio esse casum nominativum. verbum est poni pro edit. ut sensus
sita Plus carnis bumanae edit volturius. quam habeat Pyrgopoliniees
Acutius id. quam verius
Magnum me faciam nunc. quoniam illaec me conlaudat ut intelliga
mus. quam festive . quamque ad naturam accommodate haec dicantur a
milite. iuvabit ipsum nobis ante oculos ponere. qui ancillae laudibus magis
et magis inflatus . solito graviorem vultum induity magnificum tingit in
ieessum. et totodenique corporis habitu arrogantiam suam proditg interea
dum
ltaliz ad spectatores
ora fardlunconvcrsusy haec secumz
pol det grossm Magnum
dacchd memi
costei faciam
loda.nuncz
l/idena ignavom. ut sese infcrtl tit magnitice et cum fastu inceditl tioni
l/edi il vile comc si paooneggial haec Palaestrio submissa voce.
Postea vero militem alloquensz cum ait . buic feminae non respondeat
ilac-c illaec ab illac esta etc. llaec femina illius matronae est ancilla .
quam nuper tibi memoravi cf.n.e.s. - t w
quam dudum . . .. Supp. diri .
qua ab illa namP cuiulsnam matronae est ancillat .. y
. ivam ita Ame occursant multaey etc. rfam multae enim se mibi oti-eruntp
a tam fmultis petorv ut singulas meminisse nequeam vides profecto. quani-iv
ingeniosa miles omnem arripiat occasionem . qua impositam sibi gioriosi
personam sustineat.
Ab illa . quae etc lllius sum ancilla . ab illa mittor. quae etc.
Ab tui aapiente Ab hera mea tui cupida. v
natali huiic Archaism netuli Palaestrioni.
ne ea il
. Pvneorcumlcss . i
. PPorro
quid nunc tibi vis. mulier. membra i
MlLPlllanPA. . v
vu quae te cupit. eam ne spernas.
quae per tuam nunc vitam vivit Sit. nec sit. spes in te uno est. eo
y Pmcoroumcns
quid nunc voltiP
MlLPlilanPA. i
fe conpellare et conplecti et contraetare.
Plam nisi tu illi fers suppetias. iam illa animum despondebit.
Age1 mi Acbillesj fiat. quod te orol serva pulcram. pulcerl t
lixprome ingenium benignum ex te1 urbicapev occisor reguml
i i Pmaoroumccs
i i lleu
llerele odiosas resi quotiens hoc tibi. verbero. ego interdixL es
lMeam nevelgo polliciteris sic operamP
PALAssrnlo
/ Audinl tu. mulieriP
nixi hoc tibi dudum et nunc dicor ni huic iverri adfertur mei-cese

Porro quid nunc tibi etc. etc. quid autem petisP loquere.
Per tuam vitam vivit Sosz non vive cha per te.
Sit y nec sit. spes in te uno est. nominae meae salus omnis in te uno
sita est. i . i
contractum Most palpeggiare. nota meretriculae licentiam
Animum despondebiL Spem omnem abiiciet. ltaliz si d ara alta di
spcraziona /
llli Achilles. blanda Aet adulatoria compellatio.
Pulcraml putem Plautina paronomasia. -
tia-preme ingenium vbenignum ex te. benignam indolem tuam ostende.
urbicape
lleu hercleurbium expugnaton
odiosaslresl Supp. audim Pormnla stomachantis. nosz oh
che scccaggincl . .
catonem hoc tibi. Pyrgopolinices. memor praeceptorum Palaestrionisl
se fastidii plenum facit. atque in Palaestrionem invebitun cuius causa
innnmera amantium mulierum turba prematur. i .
l/crbz-ra verberibus digne. convicium in improbum servum
luterdizi. meam ne volgo etc. vetuL ne tot feminas in spem obtinendi
mei amoris adducas.
m huic ven-i Proprie eerres est porcus non castralusz translale homo
 p . . tav
Mon suo seminio hiciquamquam inpartiturust porculenani.
. MlLPlllanPA.
llabitur1 quantum ipsus preti poscet
PALAPSfltlo..
falentum huic Philippum opus auri est
Minus ab nemine accipiet i
MlLPlllanPA. .
fleu ecastor nimislvilist tandeml vo
Prnaoroumces .
iion mihi avarities unquam innata estg satis est divitiarums
. Plus mihi mille auri est modiorum Philippei
PALAesrnlo
Praeter thesaurum
tum argenti hic montisl non massas. habet Aetna non aeque altus.

masculus in wvowtz valens l/erri respondet porculena. seu pore-ulay quae

hic usurpatur de femina b.
lvon sua seminio hic etc. obscena allegoria. de qua illustranda non
laboramus .
ipsum lApxalxtiL lpse.
Afalentum huic Philippum opus auri esto lluic opus est talentum aureo
rum Philipporum fatentum fuit pecuniae summa elficiens sexaginta mi
nast Philippip vel Philippei. orum. dicti sunt inummi aureil imagine Phi
lippi Macedonum regis insignes nosz un talento di Pilippi dlorog
eadem plane ratione.-qua Luigi dloroy vel lvapoleoni dtoro. num
mos aureos appellamus . Ludovici canorum regis . aut imperatoris uapo
leonis imagine donatos.
lieu eeastorl Pormula admirantis.
lvimis vitist tandem Miror sane. tam parvo pretio ipsum conteptum esse.
lvon mihi avaritia etc. Sunquam avaritia me invasit.
Plus mihi mille auri est modiorum Puit medius genus mensurae. con
tinens sextarios sexdecim ln hisce rerum adiunctis gloriosus quispiam ex
nostratibus diceretz lo ho piis di mille sacchetti di Mapoleoni
dloro. . e
nPraeter thesaurum Praeter illam collectionem pecuniam quam recon
didit in futurum usum. Sostrates vernacnla locutionez oltre it pozzo
morte nimirum voluit servus innuerey Pyrgopolinicem habere in promtu
mille illos Philippeorum medios ad usum quotidianumg sed multo maie-i
rem pecuniae acervum seposuisse. i
fum argenti hic montis. non massas. habet Aetna non aeque altus.
intellige argentum tum factuml tum infectum . hoctest vasa ex argentoy
et argentum in massis. non elaboratum ltaliz vlargenteria poi co
stui ne ha detle montagne piis alte deltllltna nemo sane ex
tas d
-MlLPlllanPA.
Scastor periuruml
PALAr-zsrmo
lit ludoi
1 MiLrnlnirm. i n
quid egocl ut sublecto osiP
PALAesrnlo
. Scite
MlLPlllanPA.
Seds amaboy me mitte tactutunL
PALmsrmo y r -
i cum tu buic respondes aliquid. vs
Aut factoruma aut non facturumif quid miseram illam animi ex
. i . crucias.
quae male de te merita est nunquamff
. Prncoroumcsa .
. x At iube eampse exire huc ad nos.
bic me omnia. quae volt. factorum y
MlLPlllblPPA. .
i Paois nunca ut facere aequom.

spectatoribus risum teneat haec audiendo. quibus adsentatorium servi ve

teratoris inmnium graphice noster expressiL
i lfcastor periuruml ltaec secum indignanter tttilpbidippai haud aliter
1rucul.nl.1i1. tteu edepol hominem nihilit w .
lit ludof quam scite huic ludos facioz ttaechalaestrio submissa voce
ad Milphidippam. ita tamen ut a spectatoribus exaudiatun nosz came
gli do io bene la baiaP
lit subiecto oaP .Sublectare est oblectando clam faltem ldem valet
quod os sublinere. de quo v. AuluL lv. L lita Mil. ll. sqsm quam lepide
hunc rideoP j - .
Mc mitte bimitte .
quin tu huic rexpondes- etc.P llaec Palaestrio ad militem
At iube eampse exire huc ad nos. Particula ut saepe coniungitnr cum
imperativm quo aliquid petimus vel iubemus. cic.lip. ad fam. viLMz Al
vide quid succenseaL ovid.Met. nl. Sfi1z At inferias. iuvenum gratissime
cranton accipe . ait. ltaliz l/iay falla venire lenire Supp. domo.
nic me omnial quae etc. ordo verborum estz bic omnial quae ipsa
vult . me factorum
facis nuncy ul faccrr aequom Pormula gratias agentis
 t . tati
quem quae te volt. eamdem-tu visi . i

PALAssrnlo.. a
t Mon hoc insulsum ingeniuml
MlLPulanPa.
quomque oratricem haud sprevistii Sistique exorari ista - go
quid estil ut ludoiP . i .

nequeo Psmusrmo
hercle equidem risu meo moderari. v

ob eam causam huc abs te avorti

vaeorotmcss
rion edepol tu scis. mulier.
quantum ego honorem nunc illi habeo
Mutrmmrrr .
Sciov et istuc illi dicam
PALaesrmo
contra auro alii hanc vendere potuit operam
v MlLPillblPPA. v
lstuc pol tibi credo
PlLlusrnrd
Meri bellatores gignuntury quas hic praegnatis fecitv ea
lit pueri annos octingentos vivlont

lvon hoc insulsum ingenium l Palaestrio haec secum y laudans Milphi

dippam g quod apte et ingeniose respondit militi. quasi dicatz hoc respon
sum arguit ingenium non insulsum m
Sistique ea-orari ista. lit siviSti haec impetrari abs te.
quid estf lll ludol haec ait Milphidippa ad Palaestrionem conversa .
ita ut a milite non possit exaudiri.
liac abs te avorti. Me averti huc abs teg ne videlicet miles me riden
tem videret. seque a me derideri intelligeret Mosz ti ho vottato te
spalle. - i i i
1von edepol tu scis eta videq sis. lector. quemadmodum nihily nisi
gloriosum . exeat ex militis orel c v
contra auro alii hanc ete. ltaliz Atltineontro da unlaltra avrebbe r
poltuto farsi pagare a prezzo dloro. . . - -
Meri bellatores gignuntura quas etc. Merus dicitur de re puray cui
nihil sit admixtum Sic merum aurum i oro puro. trranslate idem valet
ac verus 1 germanusy praestansy insignis. Sensus estz veri et praestantes
bellatores gignuntur ab iis mulieribusl quas hic pracgnantes facit m
pueri annos oetingentos vivant nota immodicam servi adsentationem .
 w MlLPlllblPPA.
vae tibiu nugatorl v
guinrmille
. annorum
v perpetuo
Praeeroumcss
viventab seclo
r ad seclum
-

PALAssrmo .
ile minus dixi. ne haec censeret me adversum se mentiri
MlLrnmirm l
Periia quot hic ipse annos vivet-. quoius filii tam diu viventi
vaeoreumcns
Postriduo ego sum natusy mulien quam lupiter ex ope natust. go
. PALass-rnle
Pridie si hic natus foret1 quam ille est. hic haberet regnum in coelo
MlLPlllanPA.
lam. iam sat. amabe. estz sinite abeam1 si possum1 viva a vobisl
v PALsnsrmo
quin ergo abi. quando responsum est.
l

quae non tam pertinet ad captandam militis gratiam . quam ad specta

tores exhilarandos Praegnatis. veteres dixerunt praegnasj atis 1 pro eo
quod est praegnans. antis. - r r g
l/ae tibi. nugator/ ln hoc loco nugator est sycopbanta. qui mendacia
etfutiat lvesz facil bugiardona llaec autem a milite aversa ad APalae
strionem loquitur Milphidippa. . i
Mille annorum Mille annos. Mendaeia mendaciis cumulat Plautus. quo
expressius militis vanitatem attingat h
. So. ob banc causam .
Advorsum seu coram ipsa. llaud aliter naecbid 1v. . qua lmo ei auditisv
quae dicta dixit me adversum tibi. i - -
Periit lnteriectio admirantisl uestratesz Miseribordial
ouot hic ipse annos etc. lta quippe natura est comparatum. ut poste
rior aetas deteriore utatur conditione liluc facit lloratianum illudjoduL
eatis bainnesa quid non imminuit diest Aetas parentum peior avis tulit
nos nequiores . mox daturos Progeniem vitiosiorem i
bPosjtritlua Arcb. Postridie. v m ..
lix ope ops . quae et cybele. fuit deorum omnium maten
Pridie si hic natus ete tia monstra et portenta loquitur Palaestrio. quae
licet bumajam fidem excedantga re tamen atque a serviliiingenio non
sunt absurda. et risum spectatorum facile excutiunt. -. il
lam iam ldem quod nunc. li . .
- Amaba Pormula obsecrantis. - i i
Sinite abeam. si possum . viva Sinite vut abeam. antequam incredi
bilia haecvmendacia vestra me enicent. v i . .
eum erga Pormula mirantis quidpiam factum non esse1 aut non fieri

jit-1
 1M
MlLPlllblPPA. i t
o . lbo atque illam huc adducamt
quam propter mi opera est. Mumquid visiP .
Pmeoroumcns i
rie mage sim pulcer1 quam sumz
lla me forma habet sollicituml
Pimnsrmo
quid hic nunc stasfl quin abit
MlLPlllblPPA. i i
. Abeo est.
PALAnsrnio
Atque adeo taudinlill dicito docte et cordate a
MlLPlllanPA. .
lll cor ei saliat
PALAlzsrmo . p
Philocomasio die1 si-est hic. domum ut transealg hunc hie esse
p utrumnam .
llic est cum herag clam sermonem hunc nostrum sublegerunL
-PALansrnio.
Lepide factum est iam ex sermone lioc gubernabunt doctius porro

quam propter mi opera est. cuius gratia operam sumo. ltaliz Per la
quale mi vo adoperandm - t
Arumquid visP Pormula discedentist nosz ll/uoi altro da mef

Atque adeo usurpatur ab eo. qui verbis iam prolatis sibi nondum sa
tisfacit. et quidpiam addit ab audiente praesertim animadvertendum
nicite
lit cor docte et cor-date
ei saliat. hicam Loquere
ut cor ei sapienter et Le
saliat. rnosz prudenten nonilabs
diro Acome re.
cuorc

le palpitil
si est hic. uaec damnatis a Palaestrione dicuntur. domum Periplecto
menis commonstrando. .
pomum ut trameaL Supp. militia
liuna Pyrgopoliniecm v .
ilie est cum hera. Philocomasium est hic eum-Aeroteleutim hera mea
Sermonem sublegerunt franslate clam sermonem nostrum exceperunt.
Lepide factum est. Pormula probantis. nosz liane i .
lam ex sermone hoc gubernabunt doctius- pono. Particula porro poni
tur quum res memoraturl quae instat futura ltaliz da questa nostro i
discorso avranno i-ntparato a trattare imi maglio la fac
ccnda. t at .
u
vl ii
MlLrulnlrrA.
Ptemorarez abeo. f
i . PALASSPftlot
Meque te rem-orora neque te tago. neque te. -. . iaceo mo
Prnaoroumcss v
lube maturate illam exire hucz iam isti re praevortemun
quid mihi nunc auctor. ut faciam. esa Palaestrio.
ne concubinai nam potest nullo prius
Pacto haec in aedis recipit quam illam amiserim.
. PALAesrmo
quid me consultas. quid agasit dixi equidem tibi. los
quo pacto id fieri possit clementissume.
Aurum atque vestem muliebrem omnem habeat sibij
quae illi instruxistig sumaty habeah auferatg
llioasquea tempus maxumum essea ut eat domumz v
Sororem geminam adesse et matrem dicitut no
ouibus concomitata recte deveniat domum
. A . Prnaoroumcss
quia tu scis1 eas ladesseit
Pthr-zsrmo .
quia-oculis meis

itemm-are in me diutius quam par sitl remoraris.

-11ago. lApxmae range li . xl n
Aieque te .. . . . Per aposiopesiu quidpiamireticetur . licentius a servo
dicendumg uti aex. gr.z neque te osculor. neque te attrecto. quae quidem
iocosa reticentia saepe apud comicos occurrit caveae exhilarandae causa
lsti re praecortemun llanc rem prae ceteris agemus guesto farcmo
acanti-ogni altra cosa. cr.capt.n.a.1oog Merc.ll.s.do.
quid mihi nunc auctorg ut faeiam. asf quidlmihi suades ut faciamP
che mi consigli di faref .
llace.... illam Acroteleutium.... Philocomasium
Amiserim nimiserim i v
viri equidem tibi. quo pacto id licri possit c1enæntissuma tam dixi tibi
quo pacto possis Philocomasium dimittere placidissime. quin aliquam ei
olfensionem atfel-as ct lv. t. aa seqq. j
Sumat. habeatl auferat mota sermonis celeritatem riosz si pigli
ngni eosay se la tengas se la porti via. .
fempus maæumum etc. trempus maxime opportunum domum cundi
ltectrn truto .. prospere . feliciter. l
 e . . v 11. t . MS
vidiphic sororem esse eius i

- Pvncoroumcsst
- convenitne eamP
. Pmssrmo
ponvenit
Pvnaorounicss - .j
r licquid fortis visa estiP
i Psnsssrmo
omnia
vis obtinere .. t
Pvnaoroumcss
tibi matrem esse aiebat sororil . ns
PALASSfltloæ
cubare in navi lippam atque oculis turgidisa
ltlauclerus dixit. qui illas advexiL mihi
ls ad hos nauclerus hospitio devortitur
Pvncopoumcss
. quid isfP ecquid romse
i PALAnsrnio n
. Abi. sis. hincz nam tu quidem i

convenitne eamP An venit ad eamt nosz La viene esse a trooarei

lac-quid fortis visa estP num formosa tibi visa estf ttomani. qui omnia
fortitudini et corporis robori tribuerenh bominem formosum appellabant.
qui fortitudine praestaret. llinc passim fortis pro pulcro. ce bacchid ll.
i se et vicissim pulcer pro forti cf.virg. Aen. vll. ose. de hercule ut
autem plane horum.verborum vim asseqnaris. candide lector. imaginare
iam tibi militem. qui vix cum audivit Palaestrionem commemorantem
Philocomasii sororem. aures iam adrigih fit vultu attentioreget lascive
quodam oculorum obtutu gestuque significat. se cupere cum illa etiam
rem babere. silsit pulcra llinc aptissimum illud serviresponsuianilitis
incontinentiam reprehendenvtisz omnia vis obtinere .
lippam nicimus quae habet oculos lacrimantes. nosz cisposa
oculis tur-gidis ob lippitndinem i
Ad hos. minim-m Apud hos. nempe in domo Periplectomenis
llospitio deoortiturg nosz s alloyggiam llinc diversoriumj hoc est
hospitium. quo amici atque hospites ad tempus et sine pretio excipiuntun
quid m ecquid fortisf quid hominis est nauclerusP num pulcerP fur
picula paediconis interrogatio. . i -
Abil sisl hinc formula improbantin nosz l/a ria.
i tii . .
Ad equas fuisses scitus admissarius1 a f v i i m
oui consectere qua mares1 qua feminas
. i Pvneoroumces
lioc age nunc v .
. PALAesrnlo
lstuc. i /
Prneoroumces
quod das consilium mihil
le cum illa verba facere de ista re voloz
illam cum illa sane congruos sermo tibi.

PALAssrmo
qui potius. quam tute adeasa tuam rem tute agasa y m
bicas. uxorem tibi necessum duoere. t
cognatos
. persuadere1
ii amicos cogereP
Pvnuoroumcas

ltaneptu eensesit
PALAr-jsrnlo
quid ego ni ita censeamil
. Prseorotmrcss
lbo igitur intro. lu bic ante aedis interim
l

Ad equus fuissestscitus admissariua. idoneus admissarius fuisses ad equas

ineundas. 1ranslate de milite libidinoso. lt.z fu saresti stato un ec
eellente stallone .
qui comectere qua maresf qua feminas. Metaphora ducta a canibus ve
natieis quay qua. cum. tum. -
iloc age nunc formula-adhortantis uuum omissis ludicrisv animum
adverto ad ea quae volo. t
lstuc. lstud quidem-ago
quod-das consilium mih.i. lc cum illa etc. volo. te cum Philocomasio
loqui de ista re. ad quam me es hortatus .
. camilla sane eongruos ete rribi sane convenit cum illa verba facere.
qui potius 1 quam tute adeas etei quomodo potius . quam ut tu ipse
adeas etc.P liosz ouat miglior partito. cli-e andare tu steseo a
trooarla eee..t mota . lector. Palaestrionis vafritiem. qui herum hor
. tatum ut ipse concubinam expellat. ne videlicet postea queri possity quod
invitus. et impellente servo illam dimiserit. r
cognatas persuaderey amicos cogerru ut concubinam eiicias
quid ego nil quidnii cur nonP /
 A-t.
. . . . . - . . . 11 Ls
. Speculare. uin ubi illaec pfodbah me piiovocesi v v m
. - i . SPALAnsrmo lj- x . -. i
i . fumodo istuc curaj quod agisi . i n
d 1 v . - Pmoopoumcm - . v
. - . t . ucuratum id- quidem est.
v ouinx si yoluntate noleti vi extrudamiforasl . a .
- - l i PALM-l-Sfmop v j - j . v
lstuc cave faxng quin potius per gratiam . 1- i i - .
nonam abeatb abs teg atque-illaeca quae dixi1 dolor 1
Auruma ornamenta. quae illi instiiuxistis ferat m
- Pmoovloumci-zo .
cupio hercle.
t PALAizsrmo
. sed. abi introglcredoj facile te impetrassem
noli stare
i Pmaopoumclasq
tibi sum obediens
PALAssrmo.- .
- numquid videtur demutare atquefut quidem
bixi esse vobis dudum hunc moechnm militem iP .
nunc ad me ut veniat usust Acroteleutium. - -. no
Ancillula eius et Pleusidesq Proh lupiterl
i i

vbi illaqc prodeat libi Acrotelentium prodeat e domo Periplectomenis.

nimirum miles iam totus est cogitatione defixus in mulierey quam Peri
plectomenis uxorem esse arbitratun quare servummoneh ut dum ipse
Philocomasium adit. attentel speculetun num illa domo egrediatun v
fu modo istuc cui-ch etc. liquidem rebus tuis attente prospiciam . . tui
modo cura quod agis Pada colo a farubene qulello che fai
i enim quin imo. . v . . l
.
l/oluntata Spoiite. .
istuc cave fam. cave . ne istud feceris.
- Per gratiam bonam. Placidej sind querelajrlosz con buona grazia.
lnpctmsserec lmpotraturum-esse. . f x -
lvoli starei ne moreris. l . 1
Mzmqaid videtur demutare ctcj Milite domum ingressm Palaestrio solus
relictus in
mutari scena
Anne hic. miles
haec alius
habbt vobis
ad spectatoros.
videtur. tac pemutarc prodixiP
dudum ego passivo. ldc A

usum opus est. . . -

Aut-illum vox blanldicnlis Sosz la .sua sororum

xo
 f ul - . . i . . lll t i i i - l. x . lu

ne . i i i . 1 . . l w .. ut
Satinl ut eommoditas usquequaquelme adiuvatil
i Mam quos videre me exoptabam maxume. .
. i llna exeuntis video illinc de proxumoi

Avcrus iva-isdem lll.

mnormnumum MlLPlilblPPA . PLSllSlbl-ls . PALASSlrllliL

Acuoreuzunua
1

Sequiminil simul circumspicite. ne quis adsit arbiter.

- . MlLPlllanPA.
Meminem pol video1 nisi hunca quem volumus conventum i
i i PALuzs-rmo
1 i 1 v lit ego vos.
MlLPulblPPA.
quid agisq noster architecte-P
/ i Pamnsrmof
iigonv architectus l vahl
MiermrrL v
i. niouid estfl
PALAnsnuo .
quia enim non sum dignus prae te1 ut ligam palumin parietem
vSalinl ut commoditas etc. quantum commoditasx . -
lllinc de promuma Auxmm lix proximis Periplectomenis aedibus
Sequimini . simul circumspicite etc. ln hac scena mouentis partes agit
Palaestrio.- et quid cuique sit agendum ordine decet. ct rllrin l. e. logz
circumspicedum te 1 ne quis adsit arbiten .
1 quem volumus conventum quem convenire volumus
lit ego voc. Supp. solum iidem r
Architccte cr. nl. S. SS. 1 .
l/ahl lnteriectio mirantis et negantis ltaliz oibol no dawcrm
quia enim non sum dignus etc. ne mireris1 me hoc architecti nomen
detrectare Si enim velim me tecum conferre v non sum dignus. qui pa
lum figam in parietem. neduin architectus sim dicendus quia enim Saepe
apud comicos pro quia
 r . l . t
. l - l.. v

u fl l rt

x . f . .
iAcnonzmzunuu m

lleia vero lv
v PALAusrnro
nimis-lacummiliteml
lll lepide deruncinavit nimisquo facunde
v mala cslx

- Acnoruemuu .
xAt etiam parum t
PALAizsrnlo
nono animo ess negotium omne iam succedit sub manus
vos modo porro1 ut occepislis. date operam adiutabilemz
Mam ipse miles concubinam intro abiit oralum suamy
lAb se ut abeat cum sorore et matre Alhenas
PLlelblSS.
lleu probel lo
PALAusrmo
quin etiam aurum atque ornamentau quae ipse instruxita mulieri
omnia dat donoa a se ut ubealz ita ego consilium dedi.
PLuusmizs v .
Pacile istuc quidem est1 si et illa voll etrille autem cupit

lleia t-erol llac utitur formula qui nimium quid. praesertim inklaudm f
miralun neque verbis ab altero prolatis fidem adiungere videlur- nosz
ira vuoi schorzare Sic Spid ll. i ut lin vos priores esse oportetj
nos posterius dicere. qui plus sapilis iAim aia vero / age dic. cfsllud ll.
aug cic. dei nep. lll. s. 1 l
lvimis facete etc. llpec secum Palaeslrio de Acroæleulio
Mala. Sosz naui-ll. .
bcruminaviL hancine . graece puyxaim. est ferrum . quo lignum laevi
ugamus illinc dmncinare cilaL piallarej. quod translate a Plaulo usur
patujr pro eo quod est decipereq cr. capt nle tosg i
At etiam parum host appurc e ancor poem Sio 1or.k1uir.l1.e.Ss
nunquam pol hominem stulliorem vidi m etiam primo callidum ac
disertum credidi hominem cic. caliL ll.fic At etiamsunh quiriles. qui
dicantl a me in exilium eieclum esse catilinam .
yos modo porro. vide na i loo. . .l
illcte operam adiutabilem. Adiuvate rcms - -. v i
lleu. ix graeco ei . est interiectio laudantisl et laeliliam ef improvisa
perceptam signilicunlis lleu proba xosz limul-imm ct rlit-lar.h1un.l.i.1rlz
lflt. noster . laudoz tandem perdkoluilz- virfes - / i .
llle autem cupiL Particula autem coniunctio adversalivay rem rci op-l
t lt is .
i - i PALAlssrmo e
Mon tu scis. quom ex alto puteo sursum ad summum ascenderis.
Maxumum periclum inde esse a summo ne rursum cadasil - is
Munc haec res apud summum puteum geriturz si proseriserit
Miles1 nihil ecferri poterit huius Munc quam maxume
opus dolis. .
PLsusmss
. l rllomi esse ad eameremx video silvai satiSz
Mulieres tresg quartus tute est quintus egog sextus senex.
PALAssrnlo
louod apud nos fallaciarumtse excitantt
l . Pisusmss t
certo scio. eo
t . Psussrnio i
oppidum quodvis videtur posse expugnari dolisz
bate modo operam .
AcnorsLsunuu l
ld nos ad te. si quid vellesg venimus
1

ponit . idemque valet quod graecorum fas quo sensu componitur saepis
sime cum pronominibusz ille autem . tu autem 1 qui autem i
hion tu scis similitudine utitur Palaestrioyut plane aperiahrem esse
in cardine. et maxima prudentia opus esse. ne miles dolos prosentiah qui
lilli parantur. i
liac alto putem lix imo. profundo puteol
tumMmc haec res
accedit. dpud summum puteum genitumn nunc resli nostra ad exi

11vihil ecferri etc. nihil ex domo militis efferri poteritg hoc est neque
Philocomasium. neque aurum et ornamenta. quae mulieri dono dedit
quare dolis perquam caute utendum est. . -
pomi esse ad eam rem video silvai satis quum Palaestrionemv fallacia
rum auctorem. architecti nomine donaverit Plautus. et dolos ipsos passim
fabricas appellet. ingeniose nunc perstat in allegoria. silvae enim appel
latione veniunt ligna. quibus utimur ad fabricandum Sensus igitur estz
. Multa video nobis suppetere . ad militem fallendum opportuna
1ute. ru ipse. idest Palaestrio. t
quod apud nos fallaciarum etc. quot apud nos fallaciae aedificanturt
illepugnari dolis. Supp. huiusmodi
ld. ob id. liac videlicet causa ad te venimus. si forte quidpiam a no
bis velles
 .. - b . . Psmusrmo . .
Lepide facitis Muuo tibi hanc ego imper-o provinciam
r i Acndreuzurruu i
i lnpetrabisl imperatorq quoad ego potero. quod voles.
. i . PALAizsrmo r v t
rMilitem lepide et facete et laute luditicarier
volo. i i v
AcnoreLsurluu
voluptatem mecastor mi imperasi
PALAusrnlo i
i Scinl quemadmodumil
f Acnoretaunuu .
Mempe ut adsimulem mes amore istius dilierrL . . .
i Pstsasrnlo
llem tenes
Acnormaurruu

ouasique istius causa amorisyex hoc matrimonio

Abierimj cupiens istius nuptiarum

Lepide faeitieg formula gratias agentis optime facitis

fibi hanc ego imperet provinciam hactenus a re arehitectonieag nunc
vero a re bellica allegoriam depromit Plautus. et Palaestrionem tamquam
summum ducem nobis mahibetl omnia ad proelium necessaria sollertia
sime imperantem liane tibi impero provinciams hoc tibi munus committo.
quoad ego potero. quantum in me erit .
Laute. Luculenter . magnificae v s
yoluptatem mt imperaeouae grata-sunt mihiimperas
Scinl quemadmodumf Subaudiz volo militem ludificari 1
. Mempe ut adsimulem etc. ln familiari colloquio interdum interroganti
respondent Latini per particulam nempe . quae idem valet ac sine dubioy
profecto . revera . plane Sic lloraL npod. le et z Muricibus tyriis iteratae
vellera lanae cul properabanturz rtibi nempe.- cic Philudz cn. Pompeii
tertius consulatus in quibus actis constititz tvempe in legibus .ld. verr. v.
seg pro MiLntg pro Lig.1ilg.ovid.Past.il.titi1g hist utut SSg Pers. Sat.
11. tog quintillnst orat le i v i r t t c t v
Amore istius ldi/fen-L . . . 1orqueri. lacerari Sic Poen. l. l. iar lii/feror
yenpidine eius. .
item tamem nem intelligis calliz l/ous y me
lix hoc matrimonia abierimr cum viro divortium fecerim
fugiens istius nuptiarum cupiens militi nubere
 gi
- . l- t
l . l v

iso . e - i r i
PALAesrmo - k
. . in - - - omnem-diuer
Msi modo unum hocz hasce esse aedisldicas dotalia-tuam i ao

fiinc senem abs te abiissey postquam feceris divortiumz .

hle ille mox vereatur introd ire in alienam domum

lieuc moues . Acuoreuzuriuu

. . i
i PALAizsrnlo
i . Sed ubi ille exierit intusj istic te procul
ita volo adsimularey prae illius forma quasi spernas tuam.
. quasique eius opulentitatem reverearisg et simul . ss
liormae amoenitatein illius. facie pulcritudinem.
conleudato Satins praeceptum estii
i l Acnoruuzizrmu i .
u i .1eneo. Satinl est. si tibi
Meum opus ita dabo expolituma ut inprobare non queasP
PALAnsrmo

sin habeo lilunc tibi vicissimque imperabo

PLuusmnsz .
llicito

omne ordine nisi modovunum hoc1elc. liecte omnia dicis lioc unum
tamen addns velim . te videlicet hasce aedes viro in dotem altulisse. ac
propterea. facto divortio. in tui potestatem wac ditionem ipsas rediisse.
quod quidem a te est dicendum . ne miles vereatur in illas ingredi
vbi ille exhrit iniua lignum miles exierit domo . in quam est ingres
sus. ut Philocomasium dimittaL nosz quando egli sano uscito di ld
dentroi i e
Prac illius forma italia in comparazione della sua bellezzm
opulentjtatam opulehtiam. divitias v / v
formae amoenitatem illita luc-undam illius formam facies ad bs. for
i ma ad reliquas corporis partes pertinet tu.
i
Pacia sApzazl-xrii Paciei . -
Satinl praeceptum eui Satisne te monuiifaciendai
quolitum Perfectuml absolutum.
Sat habeo. llaec Palaestrio ad Acroteleutium quae sequuntur habet ad
Pleusidem - v 1 e .
yicinim ltal.r alla tua volta.
 . PALAnsrmo.- . o . .
ouam extemplo hoc erit factum. ubi intro haec abierit tute eloco iot
Pacito ut venias ornatus ornatu huc nauclericoz v
causiam habeas ferrugineamg culcitam obloculos laneamg
Palliolum habeas ferrugineum lnam is colos thalassicustj p
ltemi connexum in humero laevo. ectibulato brachio1
Praecinctus aliquig adsimulato quasi gubernator sies. r is
Atque apud hunc senem omnia haec suntz nam is piscatores habet
PLnus1nns. .x . .
quido ubi ero exomatusil quin tu dicisq quid factums simil
v PALuzsrmo . i t i
lluc venite1 et matris verbis Philocomasium arcessitoz -

quam extempla cumtprimum. vix cum

Sloca lllico .-statim. i
ornatu nauclerica vestitu. quem indueresolet navis dominus llic
animadvertendum. nauclerum qvauxmpov a me. navng prosy sorsy quod i
navis in sorte eius posita sitj non esse confundendum cum navarcho. qui
navis est praefectus fil capitano della naoel lo
caudam vixerunt Latini pilei quoddam genus latos margines haben
tis ad arcendum solem. v .
Perrugineam Subnigri coloris. nostratesz tanch di color lionatn
occuro r i t . v .
culcitam ob oculos lamam . lntellige panniculum laneum . in modum
culcitae iactum. quem oculis praetendere solebantl qui aliquo oculorum
vitio laborarent. quippe idcircoolanoculi dicebantur. ltalis un piccolo
pezzuolo di panno trapuntato davanli agli occhit nostri pro
culdtaivitra usurpant ocularia viridis aut caemlei coloris. . v .
1halassibm. Marinus . a graeca .voce addaiun mare.
ltem.- Saepe usurpatur in rerum enumeratione. et idem valet ac praeterea
conneæum in humero laeva Aztnodatorsulllomero sinistra
lie/ibulum Sxiibulatm tibula soluto. v.
Praccinctus. rPnnica alte cinyctav ut-ii solent qui iter sunt facturi. quo
sint ad ambulandum expeditiores.
Aliqut casus ablativus pro aliqua llic usurpatur in modum adverbiiz
in aliquo loco1 in aliqua corporis parte. v. AuluL Prol. et
cubernatori llector navis. v
fiunc
omniasenem Periplectomenem
haec lSubaudiz ornamenta thalassica notanda. omnino in hocl
loco tute/mcl qua Palaestrio singula ad ornatum nauclerium spectantia
feliciter expressit . i i -
quia tu dicis l cur non dicisP .
Matris verbia lussu matris nosz a nome della madref t . f
 lltj si itura siet.j-lthenas1 eat ltocum zad portum cito.
Atque ad iubeat ferri in navim i si quid inponi velitw bo
1 Misi
f eaL tev soluturum
ll. esse Puausinssjg-
navimz ventum
f operam
in . dare .1 t -
Satis placet picturaz pergeq - t . a .
a t i iz i PALuzsmlo l .
1 . . filie extemplo illam hortabiturf
lit eat. propereL ne morae sit matriz .
. l / PLizdsmss .

- .i l PALAlSStPllmlv.Multimodis
. sapis.
i . v
ligo illi dicam. ut me adiutorem1 qui onus ieram ad portum. rogeL
llle iubebit me ire cum illa ad portum ligoi adeo. ut tu scias. ss
Prorsum Athenas protinam abibo tecuml . r i
- . 1
. PLuusmss.
Atque illo ubi venerisg
. i x i .
st itura stet Athenu tltaLz quandogla voyliaparlirc per Atcmn
Ad iubcat fcrfiqrrmesis lubeat adferrizz . i A v- . i
fc soluturum esse mm Supp. a portu. che- tu stai per salpare.
l/imtwn opcram dam ventos secundos esse rnavigationi favere.
PictimL Subaudiz machinae . qua militem aggrediomun
i 1ve morae cdmam se morandi causam matri aderat
Multimodio capti Multum sapis . i
ego illi dicqmguq me adiutorem rogeL illam mouebo. ut a milite me. i
tamquam adiutoremw petatl qui Aonus ieram adx portum. . .
ligo-adea idem fel-me quod ego quidemp iyæyn caelorum particula .
adeo proprie- appinlgiturpronominibus personalibus. ubi oratio a persona
ad personam trinsferturg quasi dicasz ego autem Sic nuddllAASz vos
ndem ubi ego inpuero vobis virgl licL 1v.jt-. nsque adeo decus hoc aeviy
te consule inibit. ld. ceorg. l. Mz rliuque adeo. quem mox quae sint ba
bitura deomm consilia incertum est i in li l
Prorsumlebta via. Sic cist.1v. e. se nequeqprorsum iniit hac.lPers.
lv. s. Ss Simulattn quasi eas prorsum iu havemill - i -
Protinam abtbo glecunL Particula protinam. idem ac protinug a graeco
verba-ntum specrov contendo in aliquem locumi significat progressum et
continuum motumy atque componitur cum verbis etmdi. fugiendi. movendi.
Protinam abiboz.-niilla interposita mora abibol naud aliter bacchidAlL l.
11 quae ut aSpexL me continuo contuli protinam in pedes cas.v.a.1cz
liac dabo protimm me in fugam cic.nivin.l.eztz Praecepisse ut perge
ret protian 1 i i .. t .

illa llluc.

f.
 r
.. i
v si
in

. p k- friduoin servire nunquam te. quin liber sisj-sinamn/

. h . . PALAssrma i
i Abi cito atque orna te. i
i - r PLeusmas 1
v . . Mumquid aliudi
PALAasrnla . .
i liaeq ut meminerisl
- . -. PLsusmi-zs t i
Abeo. 1 . .
huius-mia v l v. y

lit vos abite.hine intro actutumz nam illum hinc sat scio
lam exiturum esse intus. .
Acaorsmurluu . .
celebre apud nos imperium tuom est. eo
- PALAssrnioL . . v
Agite. abscedite ergo licee autem commodo aperitur foris .
llilarus exitz inpetravitg inhiat. quod nusquam est. miser.

friduom servire etc. tre confestim in libertatem vindicabo. .

et vos abite etc. llisce verbis inbet. Aeroteleutium eiusque ancillulam
in Periplectomenis aedes statim ingredi -
Sxiturum esse intus. Militem exiturum esse domo.
celebre apud nos imperium tuom est lmperium tuum celebramusl per
agimus. exequimurg iussa tua facessimus. A Latinis enim celebrari dicitur
quod a multis factitatun
commoda opportune. Sic Pseud. 1. exil SSz lntro
v abite.
i atque
t haec celebrata
i
inpetraoit lmpetravit a Pbilocomasio 1 ut Athenas cum matre profici
scatur. . . v
liihiatl quod nusquam est Locutio a feris bestiis depromta . praedam
ore hiante petentibus Miles vehementer expetit nuptias et concubitum
matlronaey quam non consequetun . i
Misen Pro adverbio misere. cupide . etilictim
 i turusid
lvy- suum iv. .

.rvneoronlulensa rALAsisrnro

. vacoroumcss
quod volui. ut volui. iupetravi per amicitiam et gratiam a
Philocomasio -
PsLsi-zsrmo
quidnam tam intus fuisse te dicam diuft
p PraeoroLimcns
nunquam ego me tam sensi amaria quam nunc ab ea muliere
. PALinsrmo
quid iamit
l. Pvncorotimcss
th multa verba fecitl lenta ut maleries fuitl
verum postremo inpetravi1 ut volui. llonavid ei.
quae voluit. quae postulavitg te quoque ei dono dedi. l .
/ v - - PALAasnuo
litiam meit quomodo ego vivam sine te it- t -
Prneoroumcss - s

i
. . Age. es animo bonoz

Pyrgopolinices domo egressus narratl se summa cum difficultate a Phi

locomasio tandem impetrasseifut abeat una cumlniatre et sorore. et con
cubinae usque
dederit - adeo indulsissea
- ut Palaestrionem. quoque
t iservum
t i ei dono
quod volui. ut volui. lmpetravi quod volui 1 et ille modo quo voluig
ut videlicet nulla querela et per gratiam abeat -
.guidnam intus etef cur tamdiu cum Philocomasio es eommoratzusit
puid iamP Pormula interrogantis cum admiratione calliz commentf
Lenta ut mater-ies fuitl Lentae dicuntur res . quae magna cum difii
cultate expediuntun quam tarde rcs processitl nosz come fu lunga
la-faccendal w v t -
quomodo ego vivam sine teft tiaec verba quantopere ad caveam exhi
larandam sint comparata. facile intelligemusl si modo paullisper nobis
animo fingamus Palaestrionem ore in moestitiam flexoy tremula voce lo
quentem. et tictas lacrimas fundentem. et manu simul . uti fitg oculos
. ter/gentem
Agzg es animo bono. verba adhortantis. in esto.
 i . v - l v o

ldemiego te liberabo nam si- possem ullo modoh

lnpetrare. ut abiret nec te abduceretroperam ldedig t
verum oppressit i i
- - PALassmto
lieos sperabo teque postremo famen- m .
etsi istuc mihi acerbum esty quia-here te carendum est optumo.
bSaltem id volupe est1 quom ex virtute formail evenit tibi

Mea opera super hac vicina. quam ego nunc concilio tibi. .
- - Prnaorouulcss v
quid opust verbiscl libertatemttibi ego et divitias dabov
Si inpetras -
v . tPALAli-lsirlilm a - p
lteddam inpetratum .
Pvnooroumces
At gestio
PALAcsrmo . i . t
. At modice decet m
l

st possem ullo modo. . . operam dedi fentavL an possem ullo modo. etc. i
yerum oppressiL sed me precibus fatigando pervicit. et quod volebat
extorsiL . l - il
neas sperabo teque postremo niclio elliptica. neosr et te mihi propitios
futuros spero. cf.cas.1t.s.aSg cist.1t.s. SL nosziAl postutto io spero
negli dei ed in te. t .
quia hcro le carendum est optuma irametsi istud. nempe carere te.
optimo bero. acerbum est mihi. ltaliz ll docet perdere il miglior
deipadronhquale lie sui . v r
ouom eæcirtute formai evenit tibi mea opera super hac vicinia. etc.
Saltem mihi iucundum est . quod tibi ob pulcritudinem tuama me adni
tente . res ex sententia successerit de hac vicina. p - i
Super hac vici-nlh- ne hac vicina. cf.Aulul. me. s r
concilio Amatorium est verbum nimirum ii conciliare dicuntun qui
nuptias inter aliquos. vel lenocinando amores iungunL quam nunc con-i
cilia tibi. cuius amorem nunc tibi compara sic Svet. caes inilxistima
batur etiam filiam suam rrei-tiam caesari conciliarc. ct nl. 1. soil
ou-id opust cer-bisi Mosz cheipial f
Si inpetms Si facisl ut illam habeamg ut illius-amore perfruan
lieddam inpelratum faciam ut habeas . . i .
At gestae Particula at usurpatur interdum in oratione-tquaevex animos
vehementer commoto proficiscitury pro interiectione ah l Plosz Alii non
posso capir nella pelle -
At modice deceL Supp. laetari
 me i i .
Moderare animoz i ne sis cupidus.
i
Sed.
i
eccam ipsam1 egreditur
foras.
1

Acrus lv.f- scauA v.

- maerununuh MiLPuinlrrA. rvneoroumcns.
pALaaSrmo.. .

MlLPlllblPPA. . j
ilera. eccum praesto militeml
i i . Acnormuriuu .
.llbi estil .
MlLrninlrrA. i
Ad laevam
Acnorsu-zurlun
t i video.
. MlLPlllanPA.
Adspicito limis oculis. ne ille sesesentiat nos
videre t .
Acnoremuriuu
x Pldepol nunc tempusi nos malas peiores iieri

nocemur hac scena. quo demum progredi possit vaferrimae meretricis

simulatiog praesertim quum stolidum hominem petat. omniaque sibi ar
rogantem. llinc videlicet militis vecordiag illinc-puellae astu exhilarantur
spectatores. quibus iam licet animo praesagire quorsum tandem res sit
evasura. . .
Praeqta casus ablativus obsoletae vocis pracxitus tper syncopen prae
atuaj adverbii more usurpatus. Signiticatio ex ipso nomine apparet namque
praesto esse idem valet ac praesitum . hoc est ante positum eum adcue.
coram eue. comici vero. ut in hoc loco Plautusv aliique passim poetam
interdum verbum omittunt lleray ecl-um praesto militem mosz Padrona.
cccoti davanti il toldato. cf.ferent.Andr.il.s.d-g Stat 1heb. vl. me.
Limis oculia obliquis oculis Limis oculis adspicere dicuntur homines.
quum dissimulanh se videre quod videat. neque recta facie. sed trans
versa intuentur. craeciz heophania nosz guardare mum-cha . guæ
tare colla cloda delllocchia qui quidem obliquus obtutus etiam la
sciviae index esse consuevita ideoque plane meretricius
 MiLPiiliilPPL j . i
fuom est principium . i i
- r Acnorsnsurwmg . t z
obsecroy tute ipsum convenistii
i Me parce vociq ut audiat e A
MlLPlllblPPA. .
- cum ipso ipsa pol secuta
Placide. dum lubitum est mii otiosea meo arbitratu. ut volui
Pvncopoumcss
Audinia quae loquituril
v PALAesrmo v
Audio quam-laeta esta quia adit ad tel
v Acnorsmunuu l ..
o fortunata mulieri l v i i. k
Pvnuoroumcss
Stt llt amari videorl
t PALAssrnlo
o j . i llignus

AcnoruLeunuu r

Permirum ecastor praedicasi te adissealque exorassez .

Per epistolam aut per nuntiumv quasi regem. adiri eum aiunt. w

ruom est principium Ad te pertinet incipere. . v i .

lve parce rom-1 etc. lilata voceloquereyut miles audiaL haec submisse
Acroteleutium ad ancillam. i . r
cum ipso . .. secuta etc. cum ipso locuta sum tranquille Sequorlpro
eo quod est loquor. passim apud veteres poetas i
otium mosz a mio bellllagim . -
Audint quae loquiturP submissa voce miles ad Palaestrionem .
o fortunata lmulierl quod arbitratu tuo et otiose cum tanto viro sis
collocuta. . f i e v
l su Auxrtxaiq digitum ori admovendo. . - z
vigma Supp.z es qui umeris ltaliz Lo merilt
xz
litem-aum Ad ea quae velles precibus impulisse. i
Per nuntium . quasi regem . adiri cum aiunL quippe reges neminem
ad se recipiunt. nisi per epistolam aut nuncium praemoneantur. llinc
magistri admissionum fi ciamberldnih quorum est ladvenientes ad
principem salutandum admitterel t -
. i /

r
 r . Mamque edepol copia vix fuit adeundt atquet iupetrandi.
MiLPtllbtPPAzy lj .
- br i Pimssriua v i v w
i rlit tu inelutus apud mulier-esl i i
v i Pvaaoroumclzs .
v i it Patiar. quando - ita venus volt.
Acnorsizurmu i
veneri pol habeo gratiamg eandemque et oro et quaeso.
i tit eius mihi sit copiag quem amo quemque expetesso1
. benignusque erga me ut sietz quod ciipiam. ne gravatim . m
. - t tMlLruinirrL i
Spero ita futurumz quamquam illunc multae sibi expetessunL
llle illas spernit segregatque ab se omnis extra te unam.
Acnorauzuriuu
tirgo iste metus me maceratj quod illic fastidiosust-1 v

lvamque edepol etc. neverm profecta nosz di fatto. Saepe apud co

r micos1 quum alter ex colloquentibus respondet afiirmandm causam anir
mationis notat per coniunctiones causales nam . namque liane vero af
firmationem augent additae particulae asseyerantes meliercule. hercle.
edepoL cf.Plaut.capt.1v.S.11Sg 1rinum.ul.SrSg rrerenL Adelph.1l. me
1nclutus. clarus t nobilis n- - .
Patiar. Aequo animo feramy me clarum esse apud mulieres atque ab
iis amari. etiamsi miSerumsit pulcrum esse hominem nimis
quando ita l/enus rolt quoniam sic venerit placety cui amantium for
tuna accepta est referenda t
l/eneri habeo gratiam Sosz Sono grata a fanere
lit eius inihi sit copia tit illius amore perfrpi possim
Sxpctessa Arch. impetu .
Siet. Si rrullium audiamus foratory vvallj . ciet plenum est verbum.
sit immiuutuml utroque vero uti liceL vllludjtamentarbitror animadver
tendum. voces illas sieim siesl eiet.. a Plauto et ferentia saepe usurpari
tamquam personas modi optativiy pro eo quod est graecisz sim intus. sim
ivo gravctun Supp. concedere. facere . . 1
SegrcgaL ArceL - i l
t ergo iste metus me macerati quod illic fastidiosush etc. tio ingenio
v latina lingua est donata. ut causalis particula ergo saepe in colloquiis prae
cedat. etj paucis interiectisq subsequatur causa. ex qua aliquid est ori
turum. quare verba in hunc ordinem sunt digerendaz lirgo quia ille fa
stidiosus esty iste metus me macerah ne etci Sosz li percio appuntn
che egli ri di difficile conlentatura. io-lemo forte voc.
l
r e n . liili
oculi eius ne centeutiaiu mutent-1 ubi viderit me.
Atqueeius elegantia meam extemplo speciem spernaL eo
. r . MlLPmanPA. v
non facietz habe animum bonuml
Pvneorouslcrs 1 v
ut ipse se oontemnitt
Acnorsuzurluu . .
Metuo. ne praedicatio tua nunc meam formam exsuperet
- i l MiLrnlnirPA.
lstuc curavit ut opinione illius pulcrior sis.
Acnorataurluu
Si pol me nolet ducered uxorem. genua amplectara
Atque obsecrabo aliquo modo. Si non quibok inpetrare. v l ea
consciseam letum. vivere sine illo scio me non posse
Prncoroumcas t

Prohibendam mortem mulieri video AdiboneP . i .

PALASSlflllo.- 1
Minumez
l
Plam tu te vilem feceris. si te ultro largiere..

oculi eius ne sententiam mutent.. lie-oculis eius displieeam

lilegantim nic ponitur pro iudiciol quo quis pollet in discernendis quae
optima sunt. nosz buon guitm intelligenza llinc apud rferenL mum
uL s tspz chaerea. Pamphilae amatory se etegantem formarum spectatorem
appellat ltaliz giovaneidi buon gusto net giudicare della belta.
profando conoscitore della bellezza llaud aliter die vera vl. Mz
vide 1 ne ille non solum temperantia. sed etiam intelligentia. te atque
istos . qui se eleganter diei volunt .- viceritl ltal. z vche vogliana essere
chiamati intelligenti. di buon gusto. -
vt ipsa se contemnit l haec miles ad Palaestrionem Audint . ut lipsa
prae me se parvi facitil . i .
Metuo. ne praedicatio tua etc. Mosz renim ehela mia bella non
regga a gran pezia at eonfronto delle lodi che tu mi dedi.
Si non quibo inpetrare Subaudiz ut me uxorem ducaL
consciscam letumt vide sis meretriciam simulationem . t
Prohibendam mortem mulieri video.. video. mulierem a morte esse i
prohibendam . y- x
Adibpnell consilium petit miles a ltialaestrione i i .
Si tc ultro largiere Si illam. non rogatus. adeas Sosz se correrai
it primo a gcttartele nolle braecia. i
 tdo . . -
Siue ultro veniat. quaeriteL desideretq expetessatf
Si ne istam perdere gloriam vis1 quam habes1 cavep sis1 faxisf
nam nulli mortali scio obtigisse-hoc1 nisi duobus1 - go
tibi et Phaoui Leisbio1 tam yvivide ut amarentur il
Acaoramurmu .
Plho. intro abidum illunc evocatum foras1 mea Milphidippal
r hincmarum
lmo opperiamurg dum exeat aliquis -
s Acaorusurthu -
t burare nequeo.
quin eam intro. -
s
MlLruiolPPA. .
occlusaeAcnorsiuurluu
sunt-fores .

p y A chfringam
MlLPlllanPA. .
i .. . . . Sana non es.
o f Acaoreuzcriunl v iv .
Si amavit unquam aut sizparemjlhic sapientiam habet achrmam ss

Sine ultro veniaL sine ut illalprior ad te veniat .

Si ne ialam perdere gloriam me. frmesis nisi vis. .
Phaoni Lesbia Phaonemig iuvenem Lesbium. tam perdite amavit Sappho
poetria. ut eius absentis atque in Siciliam navigantis amore amens praeo
cipibem sese ex Leucate. lipiripromontoriol in mare deieceriL ne hisce
amoribus fusius ovidius in lieroid xv. . i .
Sho. ln colloquiis praeponitur imperativo. quum servi. aliive de plebe
homines advocantur ad rem aliquam statim perficiundam cii Plauh capt
nl. ll. eog l-lpid 1v. evam Menaech lll a 1Sg MosLnL i isl/g ferent Adelph.
vis m Andr.nr. tAag nec majo-1 i Phorm.v.g.1e.. i i
- lllunc
litem evocatum
aliamdiu foraL simulat
pro aedibus Acroteleutium.
auscultantemluna cum se nondumwidisse
Palaestrione. - . mi

Purare nequeo-y quin etei nequeo me continere. quin illius-domum

ingredian i ti . i i . -- - iiz
lfcfringamnvidcg lectorgquam ingeniosth quamque ad veritatem ac
commodata amoris vehementiam letlingat noster. quum Acroteleutium hoc
modo loquentem inducit. ita enim est compai-atuml ut qui perdite amant.
nequeexpetunL
quod in sermone y neque in agendo
adsequantun . i quidquam
- pensi-habeanL
v dum
. id

Si parem hic aapientiam babet ac formam Sapientia hic ponitur a

Plauto pro temperatione quadam lenitatisac prudentiae Sic- cic pro

1
t
t i i .

Per amorem si quid fecero. clementi ignoseet animo

r PALaesrnio 1. .
lllj quaeso1 amore perdita est haec miser-al . -
Prnebroumcns v
.
Paunsrmo Mutuom
i fit

iace. ne audiat . .
MiLruinirrA. .
quid abstitisti obstupidafl cur non pultasil
- . .AcnoreLnu-rluius .- - -
quia non est intus1 quem ego volo.
- ut PALAnsrmo

eui scisi
AcnoraLr-zurmu
. Scio edepol facile
tiam odore nasum sentiat si intus sit t
Prneoroumcns
llariolatniz . do
quia me amat propterea venus fecit eam. ut divinaret i
v

Marc. vlz videntur mihi dii immortales omnem spem salutis ad clemen
tiam victoria et sapientiam contulisse nosz Sercostui a umano quanto
ei bella iiim Pyrgopolinices
/
Per amorem Amoris causa
lgnoscet llic iuvabit Acrotelautium tibi ob oculos pone-re. magnis pas
sibus et cum impetu ad militis fores provolantem. quasi pultaturam . et
subito. perinde ac si aliud mens suadeat in medio cursu resistentemquo
facto noster graphice naturam imitatur. nSiquidem mutabile. variam et
multivolum amantis mulieris ingenium esse iconsuevitz w
biwuol cio che volle.
li per nuovi pencier cangia propostw
Mutuom fit lit ego illam deperea -
quid abatitisti obstupidal Plosz Perche te ue stai li immobile r
stupida P -
qui scisl quomodo scisz r i i
Mzm odore nasum sentiat. rtcl locus risum captans ex responsa in
exspectato. -
Sentiat Pro sentiret .
llariolatur.. vaticinatun - f v i
fecit eam. ut divinareL nota Plautinam syntaxim Pccit ut illa divinaret
il
ioel v i i . .. .
Acnoruuuuuuu f r i
Mescio1 ubi hic prope adesL quem expeto viderer olet profecto
A vancoPomeus i
Maso pol iam haec quidem videt pluss quam oculis
- PALAssrmo . .
caeca amore esL
Acnoruuzunuu
fene me. obsecro b
MiLruluirm.
. cum .v l
Acnormsunuu i i -
ne eadem
i . r MlLPlllblPPA.
- . a louid itail
Acuomiluurmu .
- quia stareuequeoz
ita animus per oculos meus detitz v
MlLPlllanPA. 1 i
f - Pol militem tu as
Adspexisti. / s
. Acnoruuzunuu
lta. i
. Mlnrmmrm
non video. ubi vesti
Acnorpuzununt b pol..si -amares
.. p - i videres
i i

.Mscio. .. .. olet profecta ltalirz gen ne tento llodore llaec verba

puellam nobis exhibent sagacissimta odorantem-ct vestigantem. si possit
uspiam militem videre. y l
. fene me. Sustine me. /
Stare nequeo s ita animus per oculos meus defit nimirum perbelle si
mulat Acroteleutium. se tum primum Pyrgopolinicem vidisse. atque idcirco
animo linqui. Animus meus deficity quod. viso milite. eius amor per
oculos permeavit Peig verbum defectivum a particula primitiva de et lta.
lta. Supp. m uosz st cf.1erent.Andr. v. i-Sg lium massa lloraL
Sat. llf/Ag cic. de oraL ll. lo. .
 lica
. MiLrulnirm. vi .
rton edepol tu illum magis amas. quam egomet1 si te per liceat
. 1 r 1 PALAssrmo -
omnes
i profecto mulieres te amant. ut quaeque adspexit r
i . Pmaoroumcss
. ltlescior tunv me ex hoc audieris. an nonz nepos sum veneris
t - y iAcnorrLsurwu i
v l

Mealdilphidippa1 adi. obsecro y et congrederel

. i v . Pvncoroumcss
. lit me vereturt
g PALAssrmoL i
llla ad nos pergit n c
. MlLPulntPPA.
vos volo.
Pvneoroumccs
t fit nos ted.
Mll.PlllblPPA.
illti iussisti1
tieram meam eduxi foras
l Pvneoroumcss
video
Mlermrrm .
lube ergo-adire
. . Pinaoroumcss -.
lnduxid animum. ne oderimjitem ut aliasy quando orasti. .
t i
Si te per liceat Si tu id patereris ut
luc-eae tAvmpopa lix me. .
lvepos cum materia quum pulcritudinem et feticitatem mortalibus lar
giaturgvenusil a Latinis venusti appellantur pulcri et fortunati homines .
inveuusti vero deformes et infelices itaque haud absurde et festive milesy
omnium
nepotem quotquot
profitetutzubique sunt formosissimus
v . et beatissimus. so veneris
i
congi-edere colloquere.
yos vola Supp. alloqui p
lube ergo adire lube illam ad te venire
lnduwid animum . ne oderini. nota fastidientis hominis verba . inflalis.
buccis prolata Animum inducere ad aliquid. dicitur qui invitus quidpiam
facite-zi- Aliaa Suhaudi muliclres..- oriunda quoniam
 tat 1
. . 1 MlLrnlnern. 1 i
verbum hercle facere non potis. si accesserit prope ad ter
hum te obtuetur1 interim linguam oculi praeciderunL - ss
M
y Pmuoroumcus
Levandum morbum mulieri video.
i anmirrm .
lit tremit atque extimuiL
Postquam ted adspexitl .
Pmaoroumclzs
virique armati item istuc faciuntz
llle tu mirere mulierem plus. Sed quid volt med agereil
Ad sed easz tecum vivere MlLPlllblPPA.
voltt atque aetatem exigere
. v / PmcoroLimcr-zsi t.
Pjgonl ad eam. quae nupta sitP vir eius est metuendus. m
i i MlLPlilanPA.
v quin tua causa exegit virum exse
Pmcoroumcns
quidil qui id facere potuitiP
r MlLPumlPPA.
quia aedes dotales huius.

mon potis..Supp. erit . i i - -

Linguam oculi praeciderunh oculi mulieris qui te conspexerel linguae
usum ei abstulerunL Pit enim natura. ut qui subito rem videat. vehe
menter expetitam. ei verba non suppetanh quibus animi affectum prodat.
Levandum morbum mulieri eidem haec miles gravi supercilio. Morbug
graecis mam translate est animi perturbatio. Mosz converra alleoiarc
il turbamento di questa donnag h
l/irique armati item etc. etiam viri armatirliln militem-gloriosumi
Mulierem plaut Mulierem tremere plusquam armatus viros.
l/ir eius est metuendm. llaud temere Plautus iPyrgopolinicem facit de
marito suspicantcm Probabile enim lit. libidinosum homineml alienas
uxores de stupro appellare solitumi iam alias impudicitiae suae poenas
dedisse
quin tua causa eta non est cur metuas. namque tua causa maritum
a se exegit .
quia audes dotales rta uuic argumento nemo alius praeter bardum
hunc militem
in mariti acquievisset.
potestate omnia enim quae ad dotem
ac ditione v . pertinebanh
i erant
 PruaoroLimcss - . t .j ut ..
e - .ltaunl lt -
i e . MiLrulplrrA.
i ita ipol.
vPvncoroumcas o -
tube eam domum irez
lam ego illic ero.
. MlLPlllblPPA.
/ wvidev ne sies illi exspectationL
ne illam animi excrucies j ut t
ut Pvucoroumces
v iion ero profecto Abite.
Miernirm.
Abimus
i sed quid ego
v videofl r Pvnooroumces

i i PALAllsrltloc
quid videsil p
PrnaoroLiuicl-zs
nescio quis1 leccum. incedit1 sg

ornatu quidem thalassico

PALassrmo l id .
1 . - iam nos volt hic profectoz
Plauclerust hic quidem/ - i

. Prneopouuices
videlicet incessit amicam. hinc. il. li .. . . rtr
iPALassrmof l

credo
ltanll Supp. res se habet. -- y
l/idej ne cies illi exspectationi ltal.z lvon farti aspenare da eolei
lvon ero profecta Subaudi exspectationi
ornatu thalasslca Plesr ln abito marinaresco
lam nos volL Supplelcolloqui
videlicet areeuit amicum hinc. Aslerutdm Profccto arcessitPhilocomasium
 Acrusl iv. g seculi va
PLSilSlbliS. .bALASSPitlo . rvncoroumcus

. . PLeusrni-zs.
Alium alio pacto propter amorem ni sciam
Pecisse multa nequiter. verear magis
Me amoris causa cum hoc ornatu lincedere zu i
verum quem multos multa admisse acceperim .
inhonesta propter amorem atque aliena a boniss . . ol

Mitto iam. ut occidi Achilles civis passus est. . . L / 1

Sed.eccum Palaestrionem. stat cum milites . /
oratio alio mihi demutanda est mea. -
Mulier profecto nata est ex ipsa moraf .
nam quaevis alia. quae mora est aeque1 mora 1- g l - lo
Minor ea videtur1 quam quae propter mulierem est.
lioc adeo fieri credo consuetudine
Aliumf alio pacto etc. Pleusides ornatu thalassico adveniens ut Phi
locomasium a milite abducat. haec secumz nisi sciremg alios iam aliis
modis propter amorem multa improbe fecisse. maior sane nunc mihi pu
udor essetj amoris causa uancleri personam gerere . .
Persar
magis magis
incedera me ine-edere
b mota
t Plautinam
w . syntaxin pro. vulgari verear
i 1 Admissa Sync.. Admisisse . . i i .
Mittov iamt ut occidi Achilles etc. Pertineut haec Pleusidis verba ad li
brumylliados primum 1 ubi narrat lzlomerus. quemadmodum Achilles ob
ereptam sibi ab Agamemnoue nriseidem. iratus. diu a proeliis abstiuue
rity et passus sit. graecos impune a rtroianis occidi unum haec secum
ipse loquitury seque magnis exemplis tuetur adolescensi viso Palaestrioney
orationem subito abrumpit - i - y. . -.
l oratio alio demutandrt Ad alia convertendus est sermo.
Mulier profecto etc. queritur Pleusides. quod Philocomasium una cum
matre Atheuas navigatura tamdiu moreturg ideoque mulieres ex.mora
natas ait. anippequae maiorem semper quam viri moram et tarditatem
rebus gerendis alferant hinc ferentianum illud tueaut n. in folc nosti
v mores mulierum num moliunturl dum comunturly annus est. y
ilac adeo iieri credo consuetudine Apud comicos narrationi inservit
particula adeo. praesertim ubi coniungatur cum pronomine demonstra
tivo. lioc scilicet ex consuetudine fieri credo. consuetudine Proptereaquod
homines cousueverint aequo animo pati moram a mulieribus illatam.
.-l
.k i t i - v l tolli
Plam ego lleusgy
Pultabo hanc arcesso Philocomasium
ecquis hic estfPl iSed fores
Pamusrnio
. Adulescens. quid estil . i .
ouid tu aisP quid pultasP
lPLuusmas
. Philocomasium quaeritoz
A matre illius venio. Si itura est.. eat-.
omnis moraturz navim cupimus solvere
/ Pmcoroumcas
lamdudum res parata est. lleus. Palaestrio.
Aurum. ornamentaq vestem. pretiosa omnia.
huc adiutores tecum ad navim qui ferant
omnia conposita sunt1 quae donaviq lut ferat
PALAnsrmo
lo. e .
Pnzusmss
quaeso hercleq properal
Pvncoroumcss
. iion morabitur
quid istuc. quaesoil quid oculo factum est tuofl
- - e - i ii v PLsusmes

tlabeo equidem hercle oculumf

si a

lvam ego hanc etc. in hoc loco nam est particula contirmativa . pro
eo quod est scilicet . nimirum graeci usurpant amat ydqm vt
llem . ecquis hic estf Per lacus aliquem vocamus ut nos audiat1 vel
e longinquo ad nos accedatl vel ad nos se convertat nosz Sim chi a m
cf.Aulul.1l. ll. ea Merc. v. i est MiL lll. L toi nud. lll. ll. sv . v. a t.
Philocomasium quaerite verbum frequentativum vim addiL noss il
lungo tempo che vo cercando di Pilocomasia v
A matre illius uenia MoSz l/cngo a nome dt sua madre.
si itura est. eat Locutiosfestinantis . quae in linguam etiam nostram
pervasit. ltaliz Se la vuol venire. venga.
p
ycslem. lileganter pro numero multitudinis.
1 Pretiosa omniao ut feraL Supp. fac . .
conpositm lParata - .
quid oculo factum est tuol quid factum est de oculo tuot quomodo
oculum tuum perdidistit
vide lvirtztl mosz-chc culcita
hai tu enim lanea tectus non videbatur oculus
fattoldelllocchiof
 los . v . .- i .
Pvnuoroumcss i

At laevum dieod.
PLeusmss
. . i Plloquan
Maris causa hercle istoc ego oculo utor minusc ea
ltamsi a mare abstinuissem. tamquam hoc uterer.
Sed nimis morantur me diu.
Pvnaoroianicss
tacitos1 exeunt

mus lv. - ScsnA vir

PALAliSfltlfL PltlLocoMASlllM. LPLl-lllSlbilS. rvncoroumcss

PALAssrmo
i
x

quid modi nendo.. quaesoa hodie faciesfl

At laevam dieod. Supp. acutum Ponitur particula at quum propositae
iam sententiae contrariam subiicimus quum videlicet Pyrgopolinices pe
. tiisset a Pleusidel quid factum eisset de oculo. hic autem respondisseh se
oculum habere . statim reponit milesz non hunc dexteram oculum dico .
quem video. sed laevum. quem lanea culcita tegis non Ma io ti
parte dell/occhio sinistra 1 -. f - . v .
lllaris causa . oculo utor minus. Maris causa morbo laborat oculus
laevus. i . . t
lvam ei a mare abstinuissem Salse omnino et acute iocatur hic Pleu
sides ambiguitate vocabuli. quum enim videatur pronuntiare separatim
et divisez si abstinuissem a mare. coniunctim dicit si abstinuissem amara
lit re quidem-vera amor germana erat causa. ob quam videbaturblaevo
oculo minus nti. Mare pro mari passim apud veteres f
ramquam hoc uterer. cavemas
dexteram - Manumi videlicet admovendo
i ad acutum
haec scenaf tota est ad simulationem compositap in qua spectatores
miritice capiuntur fictis Philoeomasii abeuntis lacrimis. et subita illa ani
mae defectione. qua mulieres hodieque viris fucum facere consueverunt.
seque ab omni dimcultate expedire t i .
quid modi fiende etc.f quem modum lacrimis ponesP quandonam ola
crimis temperabisP i . . i
 ie - r i teo

Pumimomswu
b x i . quid ego ni fleamP
llbi pulcerrume egi aetatem inde habeo
PALAr-zsriuo .
videns hominem tibiv
qui a matre et sorore venitiP r i
PmLocoMAswu
video
Pvnaoroanlces
Audinl Palaestriocl

onva iPamusrmo
Pvnooronuvices
quin tu intus iube ecferri omnia. isti quae dedi.
. i -. Puusmusg
Pliiloeomasiums salvo i .
PuiLocoMAsiun
lit tu salve
PLeusmesg t
Materque et soror v
bicere iusserunt salutem me tibi.. .
PmLocomsluu
l i Salvae sienL

i Puzusmnsz

orant te. ut eas. ventus operam dum dat. ut velum explicent

nam matri oculi si valerent. mecum venisset simuL

quid ego ni fleamf cur non ileboP - i

l/ideny hominem tibi. qui a matre ct sorore venitf videsne hominem. i
qui venit ad te missus a matre et sororeP
Audi-ni Palaestriol nosz liiliy Palestrionel
guinP cur noni
Salve. ilac voce advenientes salutamuswgi vale dicimus abeuntibus. nosz
buon giorna . -
Salvac sienL Pormula bene precantis. bio le guardi
l/rmtus operam duin dat num ventus favens spirat
 1 vo
w 1 PuiLocoMAsiuMs
lbo. quamquam invita facio - lnpietas scit. llahal
Puzusmas .. .
i e Munc sapis
Pvacoroumcss . p
Si non mecum aetatem egisseh hodie stulta vivereti t i i - lo

PmLoconAsml
lstuc crucior. a viro me tali abalienarierz
nam tu quamvis polis es facere uti tluat facetiisz
lit quia tecum eram. propterea ab animo eram ferociorg
liam nobilitatem amittundam video.
Pvnoorouuicss x
Mimium haec tlet.
PlltLocoMASlllM. t
ltequeol
le quom lvideo.
v

lnpietas scit. Philocomasium lmpietatem . tanquam deam . testem ad

vocat . cuius voluntate haec omnia aguntun
lialml lnteriectio renuentis et quidpiam a se removentis ct naceh
l.t.Mg ltud.1l.zt.s. -
Sapis Sapienter agis . s
liodiel stulta viveret quum Pleusides Philocomasium laudaverity quod
i sapienter sese gerat . miles . more suo. hoc etiam sibi arrogat . et puel
lam sapientiae suae alumnam vocaL l/ivereL isset j r .
l/iro lalif viro tam praestanti. .
Abalienaricn napazymys Separari. disiungi. p 1
lvam tu quamvis etc.v fu enim disciplina et praeceptis tuis potes fa
ceret ut quaelibet mulier ifestivitate atque urbanitate in exemplum eluceat
Pluat facetiis Abundet facetiis. lepore. elegantia bictio translata a
rebus. quae ob abundantiam tluunty cuiusmodi sunt oleum. bvinum. mel.
etc. lisdem metaphora utuntur et craeci Sic nomerus clL ipsan de
nestoris elegantiaz roi . . . ino unica-ns liili-ros yluxiav piav galea-ln
Ab animo emm feroeior. Ad animum quod attinet. eram fortioiy cor
datior. Peroæ ab optimae notae scriptoribus in bonam significationem de
torquetur. . . -
lium nobilitalem amittundam video video egregias illas virtutesl quas
ex disciplina tua expressL a me esse amittcndas
Mequeo . te quom video Subaudiz nequeo quin tleam . quum te po
stremum video t
 i f i Piuesrmo
- i n vllabe bonum animum
. PmLocoMAsiuu t
Scio ego. ecquid doleat mihil is
PALAl-zsrmo x i i i i
Plam nil mirora si luberiter1 Philocomasium hic erasc
Porma hic huiusg mores. virtus. animum attinuerunt tuom.
quia ego servosg quando adspicio hunc. lacrumo1 quia deiungimun
t j . Pamocomswm .
obsecro1 licet conplecti a priusquam proficiscofl
. Praooroumcas
. Lieet
. n PuiLocomsmm
o mei oculilo mi animedli .
. . Pamnsrmo t i .
obsecroy tene mulieremy
he v adfligatun i
Pvnacroumcns i
oni istucfl
. i . . PALAi-zsrruo .
i v quiaa postquam abs te abit animo male
Pactum estrhuiclrepente miserae 1

lvam nil miror. Profecto non lmiroc -

Attinuerunt tenuerunh devinierunt . 1 .
quin ego serena etc. lit ipse. licet servus tantummodo hic essem.
beiungimun nisiuugimun . . .
Licet conplectiP Licetne te complecti P
Pro/icisca Arch. Profibiscon . . l r
o mei oculil o mi animedl Amicae blandieutis verba luosz o anima
mial cuoridel corpo mio.l v - i
fene mulierem ltaliz -Sosticnla. Philocomasium dum Pyrgopolinicem
complectitury simulat se prae dolore animo liuqui. quare Palaestrio mi
litem mouet. ut eam teueat. ne viribus defecta in terram procidat
m ad/ligatur. me dolore allidatun ne prosternatur. Piosz Perche la
non istramalzzi in terra. i i w .
qui isth vnde nam hoc proficiscituri Perche questoP e
Postquam abs tctabiit Postquam abs te abire decrevit .
Animo male factum est etc. Animo defecit ltaliz scenne m Plaut s
fruc. rt xt Mg 1er. Adelphnm lt et
 t va
. - Pvncoroumcus v
Adcurrite introl ecferte aquaml
Mhil aquam moror. PALASSfMtL
. a
PvncoroLuvlcss -
cari
PALAns-rnio
Malo. . . . .
PvncoroLmicus
y Malofl
v PAmss-ralo i
x . Ple interveneris.
quaesm dum resipiscit . i i

Pmcopomqtcss
- capita inter se nimis nexa hice habent
Mon placet.-Labra ab labellis fer mihi1 aut. . . . Age1 age maluml es
PLsusmss
lentahanL spirareL aut non.

licferte aquaml Solemne et in comoediis est. animo defectos aq

adspersa recreare. -
Mhll aquam moror. ltaliz lvon myimporta delllacqum
Malo. quum servus quidpiam vellet dicere. appropinquantis militey
subito sermonem abrumpitg interrogatus autem quid malit. confestimy qua
est ingenii celeritate . respondetl malle se. ne miles linterveniah neve
accedat ad Philocomasium antequam vires receperitg illius enim conspe
ctus puellam exanimavit llaed quidem Palaestrio verbisg re autem vera
mavult.. militemt non
patetiaL - accedereo . . ne forte
i Philocomasii et Pleusidis
i amor
nam restpiscit- num Se a deliquio animi recipit .
capita inter se nimis etc. Pleusides . arrepta occasione . per speciem
ferendi opem Philocomasim dumvarctissimo complexa illam fovety ne
quivit quin praesente milite oscularetun quare Pyrgopolinicesz hi. aih
capita nimis inter se connexa habenty non placet.
Labra ab labellis fer mihi Plauclere. autem-remove labra tua ab la
bellis Philocomasii. Mihi abundat. et l . s.
Aut..... immensum Supplez malo te mactabo.
Agey agcl orationis vis augetur duplicatione. riosz Su . aut
Malumt lnteriectio indignantia .
fcntabamv spiraret. an non Salsum Pleusidis responsum. quo inconside
rantiam suam tegere conatur Plosz Provava ac tirava ancora il fiato.
 Pvnlooroumcss y
. - us
Aurem .admotam
PLsusmss oportuit.

Sia magis vis. ambo mittam .

Prnaoroumcss
liolog retineas
1 PALAssrmo
Pleo miser
innuoroumcss
Sxite. atque ecferte huc intus omniaa isti quae dedit
PALAssrma i
t . ntiam nunc saluto te. Lar familiarisy priusquam eo.
conservi conservaeque omnes. bene valete et vivitet
bene.
v quaeso. .inter ves dicatiset mihi absenti tamen
ancoroumcss

Age1 Palaestrio. bono animo est

PALsssrnlo - .
tleu heu t nequeo. quia lleama
ouom abs ted abeanL -
- Pvnuoroumces
Aequofer animo
- Pamssrma .
Scio egoy quid doleat mihi.
. . PaiLocouasmu
Sed quid hocil quaeirestl quid videoil Lux1 salvel

Aurem admotum oportuit- ltoc tentare volentiy tibi opus erat aurem
potiusquain labra admovere. l
Sin magis vis .v ambo mutum Si tibi videturl ambosa hoc est Pbilo
comasium et Palaestrionem. ego dimittam L tibi relinquam. ltaliz ove tu
lo desiderigte li lascicrd tuttile due.
intus. nx aedibus t . .
litiamnunc saluto te. ls dicitur etiamnum aliquid facerej qui facit an
tequam alia res accidat. aut vires deticiant. nosz ora ti ealulto ecc
Lar familiaria ne lare familiari vide adnot. ad AuluL Prolog. 1
. bene dicatia bene precaminon .
Aequo fer anima nosz Abbi pazienza t
Sed quid iiocl etc. vide quam callide Plautus naturam imitctur. ttoc
inimirum fieri videmus. ut qui vehementi aliquo dolore. aut repentina
 nt
Puzusmzs . .l .
. iam resipistii
. l e Purnocomsruu.. l
obsecroy quem amplexa sum hominemi Perii. sumne ego apud meft as
Pmusmns - . . - i
lle time. voluptas meal ul . .
t . Pmeopommcas
ouid istuc est negotidit v.
i . huius-riuo
1 . Animus hanc modo hic reliquerat.
Metuoque
i i et timeo. ne boe tandem propalam
Pvnuoroumcus t fiat l nimis
- .
quid id estfl i i
PALAnsrnlo . . i
Mos secundum ferri nunc per urbemibaec .omnia.
lie quis hoc tibi vitio vortatjt . i
i Pvnaopoumcus . -
t Mea1 non aliorum. dedi. m

morbo correpti defecerunt. ubi primum resipiscunt. tamquam stupentes

in hasce interrogationes erumpant. . i i i i
Luæ. salvel cuius usuram iamvvidebar amisisse
quem amplexa eum hominemf nota mulieris vafritiemz
Sumne ego apud meP llaliz Sogno. o son destaP
yoluptas mea. Mosc mia gioia. l . i v
quid istuc est-negotidl Miratus miles mellita haec verbay quibus nau
clerus Philocomasium appellat. quaerit quid lnegotii hocisitp Palaestrio.
quasi/militis interrogationem non sit assecutus. de industria aliud res-t
pondet.- ut se a dimeultate expediaty quemadmodum callidi homines in
huiusmodi rerum adiunctis facere consueveruntg ait iautemz nuper haec
tPhilocomasiumj animo defecerat. neinde ad spectatores conversusz metum
ait.
demnepalam
Pleusidis
tiat. et Philocomasii
v 1 amorl
l ob illorum
. inconsiderantiam.
. . i tanr
qaid id estf Milesl auditis verbis. quae submissa voce Palaestrio pro
tuleratz quid-v ait. id est quod metuisgne palam iiatP Servus autem va
ferrimus suspicacem heri animum alio devortensz metuo. inquitgne quis
hoc tibi criminis loco obiiciat. haec omnia ferri per urbem. quae Pbilo
romasio dedisti. i i i i - t
lvos secundum ferri ctc. Perri secundum nos. pone nos 1 post nos. -
Mea. non aliorum dedi. equidem non metqup ne quis hoc mihi vitio
vertaL quae
non delll enim dedi.
all-rui Poco mea sunt. non
io milcuro aliena
degli nasa llo dato del mio.
altrzl
 - r - t vs
Parvi ego alios facio Agite. ite eum dis benevolentibus
i . . PsLaasrato
iua ego hoc causa dico
Pvnoorouumss
credo
. Puhssrmo y
iam vale.
Pmcopoumces
. lit tu bene valo
vl PALassrnio 1
lte cito lam ego adsequar voSz cum hero paucula eloquar.
quamquam alios tideliores semper habuisti tibi. e
quam me. tam tibi habeo magnas gratias rerum omniumg . as
lin si ita sententia siet. tibi servire mavelim
Multo1 quam alii libertas esse
Pvneoroumces
habeto animum bonuml
- PALAss-rmo
liei mihi1 quom venit in mentem1 ut mores mutandilsieutg
Muliebres mores discendi. obliviscendi stratioticiq

Pxncoroumcss

Pac sis frugi

Agito ldem quod age . adverbii loco i

lte cum dis benevolentibus noni ominis verba e quibus abeuntes pro
sequi solemus ltaliz andate chevil cielo vi accompagni
fua ego hoc causa dico Purgat se Palaestrio. quod haec protuleriL
militi ingrata nosz puella che dico. lro dico per tuo riguardm
per amor tuo t i .
lam vale nunc vale. .
lam ego adsequar vos brevi adsequar vos v -
Aliorideliores habuisli Alios servos me tideliores esse existimasti
ram tibi habeo magnas gratias host nondimeno li sono malto
grato v
Si ita sententia sieL Si ea esset voluntas tua.
ilei mihil quam etc. tixcrucion quum etc. l- t
Mores... obliviscendi straliolici obliviscendi mores militaresg graec -
enim vox npmamgimilitgm sonat. . -
l
v. we .
. PALAnsrmo
iam non
i possum amisi omnem lubidinem
PrnooPoLimci-zs i . m
l1 sequere illosl ne morerel
. PALAssrmo
bene vale
Pvncoroumces
Pjt tu bene vale
PALAnsrmor
quaeso1 ut meminerisz si forte liber fieri occeperim.
Mittam nuntium ad tes ne me deseres .
Pvucoroumcas
. rion est meum
Pamasrnlo
cogitatc identidem1 tibi quam fidelis fuverim
Si id facies. tum demum scibisa tibi qui bonus sita qui malus ss
i Prncopoumces i .
Scio et perspexi saepeg verum quom antehac tum hodie maxume
PALaasrmo . x
. Scisil lmo hodie verum factum-taxo post dices magis
Pvucoroumcss
vix reprimorv quin te manere iubeam.
PALAusrulo
- cave istuc fecerisz

iam non possum .- amisi omnem lubidinem rrurpiculus sensus latet in

hisce verbisz quibus Palaestrio caveam studet exhilararei quum videlicet
miles illum esset hortatus . ut bene se gereret. ut decet servum fregit
Palaestrio militis verba ad venereum sensum detorquens. respondet. se
iam non posse. et omnem libidinem amisisse locus autem positus est in
ambigua significatione vocis libidoy quae in bonam pariter atque in ma
lam partem usurpatur. i
. llle me deserasn ut necessaria ad vitam mihi suppedites.
Alon est meum non est ingenii mei servos bene de iue meritos deserere
Scibis. damma Sciesv .
Scisf 1mo hodie etc. non solum iu posterum scies. me fidelem esseg
sed hoc ipso die faciamv ut posthac tibi semper dicendum sit. id verum esse.
ifia- reprimon etc. vix me contineo. nosz Appena mi posso trat
tcnrre dalltnbbligarli a rimanrre con me. .
 l

bicent te mendacem nec verum esse.-fide nulla esse teg

llicanL servorum praeter med esse fidelem neminem w eo
Plam si honeste censeam te facere posse. suadcamg
verum non potestz cave faxis i
Pvacoroumcss - t
Abig iam patiar. quidquid est
PALArsrmo
llene vale igitur. -
. Pvncoroumcss
lre meliust strenue
PALAlasrmo
ntiam nunc vale.
. Pvncoroumcss
Aute hoc factum hunc sum arbitratus semper servom pessumumg
lium fidelem mi esse invenio. ouom egomet mecum cogito1 ea
Stulte feci1 qui hunc amisi. lbo hinc intro nunc iam
Ad amores meos At sensim hinc sonitum fecerunt fores

yerum veridicum
ss cemeam. .. suadeam Plleganterl pro eo quod estc si censerem . . .
suaderem . . - -
Abig tam palian quidquid est Abig quocumque demum modo res se
se habeat. iam patiar te abire. j
l
Strenue. Propere.
etiam nunc vale lterum vale
lbo hinc intro ad amores meam nomum ingrediar AcroteleutiL amicae
meae i . v v .
lvunc iam. Per particulam tam gravior accedit significatio vocabulo nunc
llinc sonitum fecerunt foret lluiusce domus fores sonitum fecerunt
MS v i i
AtlfllS lv. - SSSMA vlll ..

i etiam Pvncorounlcus

Pusn.

ite me moneatisz memini ego otlicium meum

ligo iam conveniam illunc llbiubi est gentium
tnvestigabog operai non parcam meae
Pvncoroumcss
Me quaerit illicz ibo puero huic obviam
1 Puna
lilhem1 te quaero Salve. vir lepidissume.
cumulate commoditate. praeter ceteros
lluo di quem curantl .
i Pvncoroumcss
qui duotl
Pum
Mars et venus

ttes ad exitum iam properat. Puer Periplectomenis. Acroteleutii no

mine . Pyrgopolinicem invitat ut domum ingrediatun
lve me moneatim llaec puer. domo Periplectomenis egrediens. ad eos
qui intus eum monitis onerabant.
Memini officium meum quid agendum mihi sit probe scio.
lllunc. Pyrgopolinicem
ubicumque .
investigabo g operai non parcam omnem operam ponam in illo inve
stigando. llaec puer alta voce. ut a milite exaudiatun
lihem Laeta exelamatio illius. qui rem non expectatam deprehenditv
aut rem inopinato supervenientem cum quadam admiratione excipit quare
saepe usurpatur in laeta salutatione Plaut. Asin. ll.ttASz Shem. optumec
quam dudum tu advenisti P ct ltud.nl. s as trerent Adelph. v.1.Sg lium
l. e. ea llec. nl. ld.
l/ir tepidissime vir fortunatissime
icumulate commoditate. cui omnia commode obveniunt. atque ad vo
luntatem fluunt t
quem curanL cui favent. sunt propitii.
Mars et nunc quae videlicet duo numina fortitudinem tibi et pulcri
tudinem largiuntun
 d . . . Mg
. Pvncoroumcss
facetum puerumt
Pum
intro ted ut eas obsecratg
fe volt. te quaerit. teque exspectans deperit.
Amanti fer opeml quid stascl quin intro isiP
t Pvncoroumces
1 lie - v w

Puim
lpsus sese illic iam inpedivit in plagasl
Paratae insidiae suntg stat in statu senex1
lit adoriatur moechum. qui formaest ferox.
qui omnis amare sese. quaeque adspexeritj
creditg eum oderunt qua viriy qua mulieres ls
nunc in tumultum iboz intus clamorem audio

facetum pueruml nosz l/edi. grazioso ragazzol

intro ted ut eas obsecrat. Mulieris nomen reticet. quemadmodum fieri
consuevih ubi colloquens personam probe novit. de qua sermo est.
re vultl te quaerit. eten nota commodam sententiae gradationem.
feque exapectam deperit. rre expectando moritur.
ipsum Arch. lpse. .
Seae inpedivit in plagasl lncidit in retial ltaliz Llamico did nella
ragnal uaec puer ad spectatores.
Stat- in statu aenean Periplectomenes in insidiis est. Statua. ital.z po
titur-m aneggiamenta Metaphora a gladiatoribus petital quum ad
iproelium se componentes in gradu stant fquando si pongono in at
teggiamento di combaltcrej. nosz il vecchio se ne sta in ag
guatog lo sta appostandm
qui forma eu feroaa Porma Sua superbiens
qui omnia amare mei. etc. qui credit. se ab omnibus mulieribus amari .
quaecumque eum adspiciant.
qua cr. adnot. ad iv.a.ao.
ln tumultum
clamoremibo. noszquae
orapueri
audi-d
verbaa spectatorum
vedere la cupiditatem
baruffa. acuunti
lutus audio.
intelligendi quid tandem de milite factum sit.
ego in i
lAchllSivs
t

Pl-llllPLlicllloMSMilS . Pvacopoumcus .

cmlo l SSSLl-lhklls

Psmrmerouuues
bucite istuml Si non sequitur. rapite sublimem forasl
Pacite eumv-inter terram ac-coelum uti sietl discinditel
Prnooroumcss
obsecro herclea Periplectomene1 tel
Pumnucromzuss
Plequidquam hercle obsecras
lvide. ut istic tibi sit acutus carioi culter probo

Pabulae catastropbem continet actus hic quintus omnium brevissimus

Pyrgopolinices a servis Periplectomenis comprehensusy tamquam adulter
fustibus verberatur. numque male mulctatus aedibus exit. Sceledrum ser- .
vum videt. a quo intelligit. Philocomasium una cum amasio suog qui nau
cleri personam gerebah e portu solvisso
ltapite sublimem inter magnum strepitum audiuntur haec Periplecto
menis verbal iubentis militem tlagellis caedi atque ad necem rapi. iine
faciunt quae habet llorat SatL l. i xis-cs ct luven. SaL x. Stat Adulter Pu
blicus . . . poenas metueta quascumque mariti lixigere irati l-lxigit aui
tem lnterdum ille dolor plus. quam les ulla dolori concessiL necat hic
ferro. secat ille cruentis verberibus quosdam moechos et mugilis intrat
ltapite subliinem. hoc est tanta violentia illum vabripite . ut ne pedibus
quidem terram contingat ltaliz portatelo via di peeo..
facite eumyinter terram haec verba clarius explicant locutionemz ra
pite sublimem .
Piscindito nilacerate virgis. tlagris caedito . v
car-io coquos Periplectomenis Solebant coquui cultrum gerere tam
quam insigne artis suao vide Aulul.nl.1.s. -
nam ut istic tibi etc. vide cario. ut culter hic tuus acutus sit probei
quo facilius videlicet per militis viscera adigatun Sosz Pa che codecto
tuo coltello ria ben affilato
 l lin . lv . . ill h w

a P- y - i . usa
ut i cum .
ouiu iamdudum gesliL moechod hoc abdomen adimerez . s
lit faciam quasi puero in collo pendeant crepundiau 1
. i Prncdroumcus
.Periil l 1
.1 . cum f v x
i-llaud
i eliami gi numero -rhoc
x dicis.
n -. lam i nunc iu.--homiuem
i involoiP
Pumrrzicroumzs . l
lmo etiam prius ilerberetur fustlibusfl
u 1 . d cum . i
n . Mullum quidem
PumPLacromunus
cur es ausus subagitare alienum uxorema inpudensfl
j .. Prnuorouumrzs
lla me di amenL ultro ventum est ad me
Pumuzcromzuus
v Mentiturz feril i - m
Pmcoroumgm
Mane . dum narrojml
x

quin iamdudum gestit vide adnoL ad l. S. Mosz fi so diral clu- ri

gid da un pezzm che si muore di voglia di ecc. . i v
.Abdo-men adimi-a Metonymica rtestes etsalacem caudam demeterm
vide lloratianum locums quem supra memor-avi t i
frrqmnldiaa a crepando dicta. Sunt reculae quaedam . puerurum collo
pendentes. quarum strepitu ipsi ddieclantun atque.a lacrimis prohibentun
callis joujouæ. nos dicimus bald-cchiida fane-iunii franslate vero
hic ponuntur pro pudmdis.. Sensus estz ago faciam. ut pudenda pendeaht
ex collo Pyrgopolinicisl haud aliter ac pueris pendent in colla crepuudia.
liaud etiam nondum Supp. perit-alit i v - i
Mzmero hoc dicit nimis cito. Apraemature hockdicia v
iam nunc in hominem involaP visum here. ut iam nunc in illum ir
ruam. eique 1penem abscindam zk i - v
immo etiam liac locutione corrigilur interdum colloquentis opiniogl
quasi Periplectomenes dixeritz non itay sed prius verberetur fustibus
Subagitam Per lasciviam
iralpgggialrc.- i contrectare.i obsceno
u tactu
. tentare
. illtaliz
lla me di amenL formula iurantis. - . ixw j- .
vltra ventum-est ad me. ego rogatus . arcessilus fuip .
illam dum narm Asprua chrr- in ran-anti came sita la cosa.
in
l
 asa t i p
. Pamrwcromnsnsg
quid cessatis il
. Pvncoroumcss
. ilion licet mihi dicereil
Psmptecrouumzs 1 1
bic t i - . t

. Pvncoroumcus
oratus sum advenire ad te huc.
anrtncronsuus
PrncoroLuvicssquare aususP
x hem tibil
oiei. satisi sum verberatus t obsecrol
- clam i
t i quam mox secofl
in PsmancroMnuns -
vbi lubet. distennite hominem divorsum et dispenniteu
vp Pvacorommcrs -.
obsecro hercle tey mea verba ut audias1 priusquam secatl
Loquereq nondum nihili PnurrLscroMizivss
xfactus
Pvncoroanicns i
viduam esse censuig i
ltaque ancillaa conciliatrix quae erat. dicebat mihi t i
n ly L.

llem tibi Locutio irati hominis. silnulque verbera minantislct Asin.

ll. ll. ea t . . -. .
vicit lixclamatio lugentis. cr.rerfnaut.1.1. atg Phonn.rv.s.ss.
quam mam secol liosz quanto cto a feriref.ct.1er.llun.lv.1.ts.
bistennita Archg bistendite
bivorsum nivaricatis cruribus .A
nispennite Metaphora ducta a pennisi sive alis avium. laxpansis illum
brachiis sic alligate . ut reluctari ac se movere iam non possit nosz le
gatelo colle braccia in crocc. sicche non ei passa piu muovera
/ 1vondum nihili factum nondum testes tibi sunt exsecti siquidem evi
rati homines nihilil scu nullius pretii dicuntun Liomini buonl da nulla
ltaque ancillal conciliatriæ etc. at sic dicebat mihi ancillay quae hosce
amores conciliavit. ltaliz cast mi diceva la cerva. che la foce da
mezzana
 vlSll
Psmrtscrousmzs
lura. te non nocitum iturum esse homini de hac re neminia
quod-tu hodie hic verberatus aut quod verberabere.
Si te salvom hinc mittemusa venerium nepotulum. eo
Pmaoroumcss
luro per ldalien et Martem1 me nociturum nemini.
quod ego hic hodie vapulog sed mihi id aeque factum arbitrorg
lit si intestatus non abeo hinc. bene agitur pro noxia c
t Puntrmcrouunns
ouid. si id non faxisil
Prncoroumcrs
ut vivam semper intestabilis
. . cmlo
verberetur etiamg postibi amittundum censeo i ea
Pvnaoroumcss
ni tibi benefaciant semper. quem advocatus mihi bene est

lura. te non nocitum iturum etc. lura. te nemini esse nociturum pro
pter verbera. quibus hodie es caesus v aut quibus caederis .
liinc mittemus. llinc dimittemusltosz ti lascieremo parti-re di qui
ycnerium nepotulum. Pestive admodum diminutum hoc nomen usurpat
Plautus . militis irridendi causal qui se veneris nepotem praedicaverat
liosr bel nipotino di yenera
ldalien venerem . ab ldalio dictam cypri oppido . veneris sede. Ad
exhilarandum theatrum. Pvrgopolinicem inducit rioster1 iurantem per ve
nerem et Martem. in quorum tutela ipsum esse nuper dixerat Periplei
ctomenis puer. vide lv.S. 1. quo facto poeta stolidam quoque militis ar
rogantiam magis ac magis ob oculos ponit. qui verberibus iam contusus.
adhuc iurat per deosy pulcritudinis et fortitudinis praesides. -
Aeque factum luste factum
Si intestatus non abeo hinc Licenter . more suo ghic ludit Plautus in
vocibus intestatus et intestabilisy quae et illam significant cui ademti sunt
testes . et illam qui . admisso aliquo scelere infamis. neque testis esse.
nec testamentum faceret potest . .
bene agitur pro nescia bene agitur mecuml habita ratione culpae meae.
nosz mi credere ben trattato da voi. acuto riguardo al fallo
che ho commessm - v i -
l/erbe-retur etiam ltal.z Si batta ancora un poco.
Postibtl Arcbaismus comicis frequentatus pro postea
Amittundutm nimittendum v i
Advocatus apud veteres ltomanos dictus est qui alteri aderat in causa.
praesertim vero praesentia sua iudicum favorem reo conciliabat. uic trans
lat
iiinum
lirgo des minam auri nobis
Prncororglmcrs
quamobremil
. i i . - cum
i i t Salvis testibusv
lit ted hodie hinc amittamus a venerium nepotulum
Aliter hinc a nobis ne sis frustra . . . .
Prncoroumcus
k nabitur

1 came .
Mage sapis.
ne tunica et clamyde et machacra ne quid speress non feres
verberone etiam1 an im amittisit
. Pvncoroumcrs
Mitis sum equidem fustibus
obsecro vosl

late pro eo quod est benevolus. amicus quam advocatua mihi bene es.- quod
lmihi propitius es.
Minam Puit mina nummus apud craecos. qui valebat centum drach
misg dracbma vero denario romano respondebat
jvobis. Supp. servis
Salvis testibus locus in ambiguo positus
rtlitcr hinc a nobis Subaudi mm abibiL
Me cis frustra we
ricis perfamiliaris. fallarisgoccurrit
nunquam ne ori-es. llaec dictio comicis iatquei histo x
apudvciceronem
Mage sapis. ltaliz Pai gran acnno. . t - t

ve tunica et clamyde etc num Pyrgopolinices. s servis compmbensus.

sublimis rapereturl atque in diversa distraheretun in acri illa luctatione.
uti tity tunica. chlamyde et machaera fuerat spoliatus naec omnia negat
cario . se militi esse redditurum iunii-m vestis intcrior et corpori ad
haerenss cui itomani togam. craeci chlamydem superinduebant chlamys
vero 1 similis paludamento sed breviory fuit vestis militaris. aperte . po
steriora corporis tantummodo ambiens nec tunicamy nec chlamydem. nec
machaeram recipies. .
1ve quid sperem Mosz non lo sperare . n
lxcz-bvrone etiam eta iubesne. herel hunc praeterea verberarh ante
quam illum dimittisP t .
Mitis sum equidem fustibus Pcstiva paronomasia ad cavcac hilaritatem
excitandam occurrit in vocibus amittis. mitis histibus autem miliaitrbanc
dicitur qui verberibus est rontusus llaud aliter fen Adelphz ll aungam
 PsmrLecroMeuss
Solvite istum
Pvncoroumcss
gratias habeo tibi.
PsmrLscroususs
Posthac si prehendero ego ted hic. arcebo testibus
v Prnuoroumeas
causam haud dico 1
PumrLscronsuss
iiamus intro1 cario
fii - Pvacorouulcns
. l Servos meos o
liccos videol Philocomasium iam profecta estiP dic mihi. ss
Scensnnus -
lamdudum - j
. Pvncoroumcus
iieil mini.- . SceLsnnus v
i -. Mage dicas. si scias quod ego scioz
namque illio qui lamam-ob oculum habebaL nauta non erat
.
onis erat igitur-cl v . .A Pmooroumcss
ut
i a a in ScaLunnus
Philocomasio amator
Pvnooroumces
oui tu scisil

v.S.d. quasi qui fustibus est caesus. duritiam exuerity et mollior factus
sit. Sodem sensu in Aulul. nt. ll. Sz fustibus mollior dicitur congrio servus
Si prehendero ego ledlhio ltaliz se ti sorprendero qui .
Areebo testibus coercebo testibus ldem iocus in ambiguaivocis signi
ticationo . -. .
causam haud dico hion recuso. quin arcear testibus .
Servos meos eccos video Miles domo Periplectomenis egressus occurrit
Sceledro. quem interrogat de Philocomasio
fici mihi li lnteriectio dolentis simul atque indignantis
Mage dicas . etc. Multo magis diceres hei mihi. si scires . etc.
iae
Schunnus
Scioz
nam postquam exierunt porla. nil cessarunl eloco
osculari atque amplexari inter se.
Prnooroumcm
vae misero mihil eo
verba mihi data esse video. Scelus viri Palaestriol
ls me in hanc inlexit fraudem
r Scuuznnus
lure factum iudico
Si sic aliis moechis tiaL minus bic moechorum sietg
Mage metuanll minus has res sludeant.
Prnuoroumcm
liamus ad me.
ciim-oa
Plaudite.

Scelus viri Palaestriol Sceleste Palaestriol

Minus has res studeanL Minus ad alienas uxores animum adinngereuL
Laudabilis sententia. quae aptum fabulae exitum imponity eumque optime
moratum facit.
Ad me. ln domum meam
Plaudita Solemne verbum. quo. peracta fabula. dimittebantur spe
ctatores.
‘/

o m

v
i
.

J .
|

. t

. o

o
i

l
o

n d .

-_ .

a
O
I

v , .
.
o.‘ . .
a

a
\ i
~ -
. l I s

.I .
i .

o
a
-

.
' . '
' Y.
\t in

‘7
""0 .
" nr
. ...
3.4-. . al

x - "9'
I e ‘.
v l “
u il

.
f I

.
 ‘

. o
Q ‘ v
.

. l I l
. . u v
_ Q
te p xq v

‘ Q

l
I

b
xl I.

. l
. Sw .
ei {A l
. "w . s . . P.
.
. l . . .
A
juf- lf- f .r.

. l

da

‘4

. .-.l ez in I.
ruiquus
llor quidquid est temporis tutilis et caducil si non datur fuctis. certe studiis
proferamusz et quatenus nobis denegatur diu viveret relinquamus aliquid. quo
nos vixisse testemun

Ptm.lfp.nl.1.
q
nuui a

mee. i y
a
lii
f l

.x.
r
sl ri
...1
l il
t u .
ln 1 l ll.
x. .j

e .. .-.-. .
 y

. in Mf Arrli PlLAurr

fraluuMus
ad recentiores editiones exegit

animadversionibus auxit

et scholasticis praelectionibns accommodavit

rnouas vALLAlllllllS

nocron nncunuus LA1lSAl-l uum-csrula fliAlll-jSllAl-l

nv nrzclo APllllllio fAlilllMlSSl

rranon srrmls nlsronulz PAflllAli

novum-imus

auuusmn- num-unum
nx oPPlclmA ttt-ttim

AS. M. omad Ll

inritamenta
L...........-...o
 I
.
n .

s
. .
v
n
a
a
\ .

l
-
.
l
~ b

' I
Q

s
. .
v m l
.
.
‘ Q
.
f
~\
5
c
I

‘ o

I‘

-
-
t
o

I I

' .. '
I

. n

. -

. u
.
S
.
1
. a

t _ I

a t
u

o
.

.
I

8-!" m —_

h, I ill I

.‘u-o-u -v- .
 b

llloMAS vALLMlklllS
losePno lelvnasrgmo suo
. l v i
soulrllosspnlAno un MSkllA

SALPPSM.

Latino carmine itk quod Senisltrusci nomine

evulgatum superioribus diebus ad me misistia ita
sum affectusv Silvestri mia ut te inter acerrimos An
tiquitatis vindices referre non dubitaverim. ldque in
primis mirabara qui tandem id iiereta ut artes tibi
penitus essent perspectaea quibus arrogans illa ni
titur barbarorum factio. quae solidam doctrinam aver
sataa abhinc paucos annos omnia in Subalpinis ad
libidinem miscet ac turbata quae pertinent ad pue
n rilem institutionem lioc unuma credoa te latuita ex
quoa veluti ex impuro fontea maxima in rem subal
pinam incommoda mox redundabunt. lliulca videlicet
ardelionum cobors ex composito opuscula quaedam
conscribillat historica1 geograpbicaa grammaticaa az
dammlmaia in quibus nesciasa utrum argumenta an
scribendi rationem magis reprehendas. Adeo sunt .
pleraque temerea indocte et negligenter exaratal

m Ad m vallaurium. . Sermo pedestcr Perusiacy an. nm nccc. nul

quum autem huiusmodi opellarum fabricatoresa alie
nae utilitatis suaeque existimatiouis perinde securia
ad marsupium unice spectentr illos videas manibus
pedibusque obnixe omnia facientesa ut libellos suos
studiosis obtrudant. quo fiti ut iia quos deceret ve-.
terum lectione mentem formarea atque acerrimum
iudicium ex intima antiquitate penitus haurire. in
recentiorum nugis parvulos igniculos a natura datos
restinguanL
ln hisce rerum adiunctisa otiicii duxi nostrorum
animos adversus ingruentem barbariem munirea pro
positis ad imitandum praestantissimis romanae sa
pientiae monumentis quare edita iam magna Scri
ptorum Latinorum partea Plautinas fabulas praecipue
diligentia illustrandas esse existimavia ex quibus
alumui politioris nostrae disciplinae nativum latini
sermonis candorem perciperent. Aululariam et illi
litem gloriosum subsequitur frinumusa qui no-A
mini tuo inscriptus voluntatem erga te meam testa
bitur. vale
r

llabam Aug. fam-im nil id. ianuar. an. M. nccc. Lv.

vbkAMArPlS PliltSthAli

avi/nuuum

Luxlrmll a
prologus
luorm1
MSSAllthbl-Sv
Stllltli
cALucLss .
Lvsnsuzs adolescens
Pero1 senex.
Lssnoulcus. adolescens.
Stas1mus1 servos
cnsnnlnss. senex.
Svcoraaurs
 A lifillM liitilll-lth

rrhesaurum abstrusum abiens peregre charmides

itemque omnem amico callicli mandat suo.

lstoc absente male rem perdit filiusz
nam et aedis vendit flas mercatur callicles
virgo indotata1 soror istius poscitur.
Minus quo cum invidia ei det dotem calliclesg
Mandatq qui dicat. aurum ferre se a patre
ut venit ad aedis. hunc deludit charmides
Senena ut rediit. quoius nnbunt liberi
 quare Plautinae huic comoediac nomen factum sit hiuumus.
patet ex initio scenae secundae actus quarti. ubi sycopbanla qui
dam inducitur. narrans se tribus munis operam suam locasse ad
artes nugatorias. hoc est ad alios fallendos. Puit autem numus llo
manorum monela. quae alio nomine sestertius dicitury quaeque va
lebat duobus assibus et dimidio. lix graeca Philemonis comoediar
cui nomen fuit 1/msaurus. expressil Plautus frinumumy de cuius
argumenta quam brevissime expediam
cbarmidos quidam. senex atheniensis. in Seleuciam mercatus
causa abilurus. liberos suos remque omnem familiarem commendat
callicliy amico intimo. eumque simul admonet de tbesauiro. quem
in aedibus suis . nullo conscioy defoderaL Lesbonicus. charmidis
filiusy patre absente . ceteris absumtis. aedes etiam venales in
scripseraL rfunc vero callicles. ne thesaurus ini aliorum manus
venireL aedes emit a Lesbonico quo factoe in civium invidiam in
cidit. et graviter culpatur a Megaronide quodam familiarissimo suo.
cui tamen rem omnem aperiendoy se facile purgaL Porte etiam
accidit t ut utilia absentis cbarmidis in matrimonium peterelur a
Lysitele. adolescenle divite in primis atque honesto loco nalo. quum
autem dos puellae esset danda. neque vellet callicles thesaurum
indicarez simulaL quemdam venisse ex Seleueiay a patre virginis
missum. qui mille afferat aureos Philippos nunc charmidesy ex
improviso Athenas reversusy ante aedes offendiL ignarus doli. qui
strueretur a callicle queritur aedes suas ab amico emtasrvfuissezl
sed consilio tandem patefacto. immobilem calliclis fidem cognoscit
et filiam nuptui dat Lysiteli exoptanti
tllrinumus Plaulinis fabulis est adnumerandusl quas tuto et sine
ulla otfensione liceat vel ipsis tironibus evolvere ad latinas litteras
contendentibus quin et sinceram amici fidelis imaginem g et plu
rimas ex hac comoedia sententias baurient. quibus ad vitam recte
instituendam commode utantur.
 t I ‘ a

.
n a 4
a \ . I
.0
' . l - o
o o
0 - ‘
o . .
f v a -
. \
.
_ I v
v o
. i i
u v
I a .

n x
. .
. l
. l
l ' l
' l v
\
a l
.
a
. l
. p o

.
Q .
.
I t l

o . '
L
- n
- Q
. o
r
D . o
l -
d \ x

. l
.
.
. .
l l

.v
‘ I
l
. _ a
a l
l ’ '
.
l ' I

- m ‘

I
-
- II
I I
t n

u
' i
I

- I
.
. u
a
. .
a
a
t
\

u
, I ~
t
. I I
\
u I p

o . .
o
ul
.
l
I
I
' l
I
v .
. l o
.
' |
t
i

v
. I
.

x l

i
1 l

. l
l
. l .
o

I
. u

- a
p
I
. .

l
. l
-
.

' n .
c I, v

' I
u

.
t . s

l .
I l .
u o
. I
s

I I ‘
o
I

1
I
.

I. . l r

. o
-
I
a
I
o
I I .

o
l l
.
_ p
.

.
v i I n

.
l
f 0

l
t
.
. p -

l ' ‘ I
o
l
. s

p I

.-- v _ Fri _
 r u-oL-ocus 1

l. l

Luxunu. morum

Luxunm

sequere hac mei gnatav ut munus fungaris tuom.

luorm
Sequorg sed finem fore quem dicam nescio
LuxumA. .
Adestz hem. illaec sunt.aedes l intro nunc iam.

quum Plautus eo praesertim spectaverih ut proposita LesbouicL perditi

ac dissoluti adolescentis personal deceret quo tandem evadat vita flagitiis
inquinata. optimo sane consilio fabulam exorditur a prologo. in quo Lu
æuria lnopiam filiam hortatun ut Lesbonici aedes ingressal cum illo vitam
traducat. vide quae adnotavimus ad prologum Aululariae
cnatm necte poeta lnopiam Luxuriae filiam et pedissequam facib quum
enim luxuria dicatur a Latinis profusio sumtuum in deliciis et superfluis
rebus comparandis. fit necessario ut inde gignatur inopia. llaud aliter
claudianus in ltutinum l. est lit Luxur populator opum. cui semper ad
baerens infelix humili gressu comitatur Sgestam i
ut munusfungaris tuom. lnopiae officium est molestiam et cruciatum
afferre
Sed finem fore eta Sed nescio quinam finis futurus sit te sequendig
inopia enim luxuriae assidua et fida semper est comes.
AduL Supp. final
iimu llabet significationem demonstrativam liac particula utimur la
tine. quum aliquid ostendimus cum quodam animi affectuv quasi dicamusz
an. vide modo. illae sunt aedes. mosz guarda im quella e appunto
la cana.
nunc iam Apposita particula iam gravior vis accedit vocabulo nunc
ct Asin.xl.zi.1Sz l nunc iam ad herumg ferent AdelplLiL t. at z l nunc
iamg Liv. llisL rom. viL sex Mmc iam nobis Patribus vobisque plebeiis
promiscuus consulatus patet - l intro nunc iam. ltaliz su via entra
incontanente -
 te t -
Sunov ne quis erret vostrunL paucis inliium

beducam. si quidem operam dare promittitis

nunc igitur primumijuaevego sim et quae illaec siety
lino quae abiit intro1 dicam. si animum advorlitis
Primum mihi Plautus nomen Luxuriae indiditg
rlium illanc mihi gnatam esse voluit lnopianL
Sed . ea quid huc introierit inpulsu meo.
Accipite et date vncivas auris. dum eloquar.
Adulescens quidam est. qui in hisce habitat aodiblisg
ls rem paternam me adiutrice perdidit
- quoniam ei1 qui me alaL nil video esse reliqui1
lvunc. ne quis errat etc. lnopia aedes Lesbonici ingressæh Luxuria ser
monem suum ad spectatores convertit. lin-are is dicitur qui nullo pro
posito sibi itineris fine vagatun aut a recta via dec-edit Me quis erret...
in viam deducam Allegoria. Paucis. quid hic agaturg vos docebo.
operam daret Animum advertere. -
illilam famulus veteres scripserunt illiccc. illaec-cl-s illucccv unde per
apocopen facta sunt illic. illaec. illuc-g quae saepenumero in Plautinis
comoediis occurrunt i . n
Siet. Archaism. Sit.
Abiit intra vide adnot. ad AuluL l.e.il. . r
Primum niu multumque a straminaticis disputatum est de discriminel
quod inter primum et primo intercedit. quorum omnia verba huc demum
redeunt Primnm ad ordinem rerum pertinet. atque usurpntur in enume
randis rebus aut argumentis ita ut sequantur vocabula tumy deindq etc.
ltalicez primierawmenta Prima autem pertinet ad tempus. et idem
valet ac primo tempore. principiol ab initio. Sosz in sullclprimrv
da bel principia cic Amim xxmlz omni igitur hac in re habenda
ratio et diligentia esta primum ut monitio acerbitate . deinde obiurgatio
contumelia careat Sall. caL xxmlz quod factum primo populares coniu
rationis concusseraL neque tamen catilinae furor minuebatun
lllana Aumwfm ostendendo videlicet aedes. in quns intrat-erat lnopia.
quid Supp. ad. qua de causa. quare.
bate vacivas auris. Accommodate mihi aures vacuas. non occupatas
aliis negotiis Sosz prostatcmi attr-nto llorccchim
juria veteres scripserunt aureis. t-tx subsequentibus alii vocalem prae
positivam expunxerunL alii subiunctivam-tinde habuimus auris vel aurm
ln hisce habitat ardibus. haec ait Luxuria digito vicibus Lesbonicinae
des commonstrando g -
Perdidit. consumpsit . -
quoniam quoniam et postquam promiscue usurpantur a Latinis
Apud Sraecos particula zzsi.11triusqile habet significationem AuluL Prol.oz
ts quoniam moritur. bacchid nl. fl t z nunc egerillam me velim conve
nirety postquam inanis sum . ronlemptrirem meam ut
qui casus ablaL quo
 - illti
S
i lledi meam gnatamlvquicum aetatem exigatp .
.Sed de argumenta ne exspeetetis fabulaez . .
. Senes. qui huc veniunL hi rem vobis aperit-nt
liuic nomen est ihesaure graecae fabulaiagi
Philemo seripsitg Plautus vortit barbare.

cnatcmh quic-um aetatem eaiyaL qui et quium indeclinabilesy abla

tivi loco usurpantur tam singulariy quam plurali numero. et coniunguntur
cum vocibus
Aen. xl. sea cuiuslibet generis ct AuluLi . nl. eum capt v. t i Sz vina
llo argumenta na ammon-tis Subaudiz mr diu-re. -
fabulaa fabula a fundo dicta . est narratio rei tictae ad delectatio
nem et utilitatem inventa. quo nomine proprie donantur comoedia et tra
goedia hinc fabulam docere dicitur a Latinis qui comoediam scribit.
eamque agendam dat bistrionibus. v
Senes. etc. Megaronides et callicles. lquorum partes sunt in scena
prima et secunda actus primi. v .
fhesaura comoediam . quae inscribitur flammarum docuerant Menander
et Philemo . quae temporis iniuria intercidit. Sx hac Plautus rrinumum
suum depromsit. llic vero haud abs re erit notarey plerasqae Plauti et
rterentii comoediasy ut ipsi passim testanturr paucis interdum leviter im
mutatis. ex graecis fabulis fuisse translatasl Menandri et Philemonis re
liquias A. Meineckius revulgavit nerolini annos huius saeculi tertio et vice
simo. mos autem paui-ula quaedam hic subteximus. quae ex tiod. llermankni
sententia ad Philemonis rhes-aurum pertinere videntur.
v oan uini all-nmi aa napzioytaasil. ow illa

d-baiptz xpnrritg
seoi-urov im xszv ivayzalov yuv-in .
quod fortasse legebatur in illo loco . ubi Plautus tL essay habetz
t calL Sho tua uxor quid agitz Meg. lmmortalis est. -
ltofnioq yovsli apo rrwai iv quaii ixat v x
Plautus tlL etam Peceris par tuis ceteris factis. tuum si patrem per-colesz
- xptm italia xai aiace xai lai/appa
Plautus tlL t Sijz Sunc conditionem huncl quam ego fero. ettquam
abs te peto . dare atque accipere . Lesbonice . te volo. i
laudi lucium niowiqi Swpodyzuav iit/zbs lm ris izoprinou rilan
Plautus-tim i nga Mea opera hinc proterritum te pmeaque avaritia au
tument. . L
Philomm Solis natus in cilicia . fheophrasti discipulus. novae comoe
diae apud graecos inventor habitus est. ne quo vide ouinL lnst. orat. x.
t gr A. SelL hi A. xer i
l/ortiL Archaism t w
liarbam quum tiraeci omnes gentes externasl graeca lingua non u
tentes. barbarus nppellarent . factum est . ut barbara usurpatur pro eo
quod est latina Sarbare vertit Sosz traslato in latina chAsilL
Prolog. .toiz lluic nomen graece ouagost fabulacz llemophilds sbripsih
Marcus tPlautusl mrlil barbara
tis
Momen frinumo fecit nunc vos hoc rogaL go
lit liceat possidere banc nomen fabulam
fantum est. valetez adeste cum silentio

illantum est. lioc et nihil amplius dico. ct Merc. ll. i li ltaliz ff

questa basta. hion dico di pii -
Adeste cum rilentim Adeste atque animum advertite Solemnis formula .
qua poetae comici. sub prologi finem a spectatoribus petebanty ut at
lentas aures fabulae accommodarenh PoenuL Prol.z valete . adnuat fen
liecyn Prol. in lin.z causam accipite et date silentium
 suam 1. t

nncAnomons

m ae amicum castigare ob meritaq nunc malo

lnmoene est facinus1 verum in aetate utile

jvae amicum etcs quum callicles absentis cbarmidis aedes emissel at

Lesbonico illius filio. male apud bonos audiebat. et civium sermonibus
palam proscindebatur. utpotequi amici fortunas ipsi commendalas parum
fideliter tueri videretun quod quum accepisset Megaronides senex . se
cum ipse statuit calliclem familiarum suum graviter reprehenderq etiamsi
coniectura prospiciat. se ingratum facinus aggredL luvat autem moratam
Megaronidis orationem
temporis laudatorl notare.suae
in aetatis qui.mores
uti senes facere consueverunh
invelhitun r exacti
Muu Particulatgravissimae adfirmationis . quae idem valet ac certey
profa-tm revera. .
Amicum catayam lleprehendere. obiurgam 1 .
ob merittL Meritum tum in bonam . tum in malam partem accipitur.
ob culpas. ob peccata. haud aliter verbum commercri passim usurpalur
pro eo quod est delinquerc. peccarep admittere. cn cic. Sext. xvllg Livk
ll. lh xL. ts g- ovid. PasL l. aus
Mma uti hac aetate se habent mores
Malcu l-laec particula saepe apud comicos idem valet ac valdey vehe
menten fen Adelph. iv. t. 11 lllud rus nulla alia causa jam male odig llcc.
nl. lex Male metum ne Philumenaewmagis morbus adgravescaL
lnmocncn lApzzrxas lmmune. Sic olim scripserunt nasum y momera.
momio pro eo quod est unuim muneray munio. immune facinusa hoc est
ingratum. odiosumv inurbanum. Apud veteres enim munis fuit nmi-iesus
ln aetatc. ln vita.
utile et conducibila tempio-lin lllauto perfamiliaris. Sosf ulilr w p rn
filtevolm . ri
 ip 1- i - i i - . - z

lit conducibilepronam ego amicum hodie

tloncastigabo meritaxnoaia t meum
- .v
lnvitusa ui id me invitet ut faciam fidesL . s
Mam hic nimium morbus moresinvasit bonos-z t
illa plerique omnes iam sunt intel-mortui i

Scd. dum illi aegrotanL interim mores mali.

quasi herba inrigua1 subcrevere uberrume. .
. neque quidquam hic vile nunc esit nisi mores malig m
liorum licet iam messem metere maxumamg
lfimioque hic pluris pauciorum gratiam i
v Paeiunt pars hominum. quam ida quod prosit pluribus
ltakvincunt illud comiucibilegratiae1

lvam ego amicum hodie rta Primo statim adspectu non intelligitur.
quare particula nam hic usurpetur a Plautog nulla enim causa reddi vi
detur praecedentium verborum quae tamen diflicultas statim evanescit.
si ad ellipsin confugientea sententiam sic suppleamuSz lioc autem rerum
estg m autem ita se habctg nam ego amicum etc. nimirum Megaronides
ex eo quod ipse facturus est. declarat veritatem sententiae in hunc mo
dumz quod mihi quoque nunc usuvenit. apparettinterdum esse utile fa
cinus et couducibile lilrit igitur ilalicez li la coaaæsta rcramrntr
cosii imperciocchd oggi io sgridero il amicoy an.
Amicum meum calliclem.
Pro commerifa norma Pro culpa admiSsa
lncitusv ni id elc. lnvitus quidem-amicum obiurgabog sed fides mea
erga illum me impellit ut id faciam tibi notanda Plautina- agnominatioz
invitus invitat . t -
liic morbum Supp. violandi fidem. quam amico debemns.
Mmium valde v multumt prorsus . .
Plcriquc omnrs. Maxima pars1 fere omnes mores boni.
Sunt intermortui. Metaph. Paene defecerunt
uum
lit-rbailii aegrotant
inrigua llerbaAllegonnum boni mores languenhwi suat careiitt
fontibus irrigata
Subcrrverc Proprie de plantis. quae sub aliis crescunL .
quuc quidquam rilc nunc nL lzlt nihil parvo pretio nunc paratury si
malos mores exeipias . i i i
iiim liuna i c t i v
liorum licet messem molere mazrumam Allegon Maxima illorum copia
colligi potest. . . . .L
Mmioque hic pluris ctc. lit pars hominum multo satius existimat pau
corum . idest potentiorum gratiam captare. quam ea facere. quae prosilit
pluribus. hoc est reipublicae Pauciorumy pro nomine positivo paucorum
lla rincunt cha lla utilitas negligitur ob paucorum gratiamy quae saepe
odiosa obslaty atque officii commodis publicis et privatis
 m
quae in rebus multis obstant odiosaeque sunL .
s liemoramque faciunt re privatae et publicae

turus l. s scanA ll.

cALLchlSS. MSSAltoMbSS -

cALLchas
Larem corona nostrum decorari volo.
lixon venerarea ut nobis haec habitatio
llona1 fausta. felixa fortunataque evenat1 -
. leque utpquamprimum possit. videam ecmortuam

ita Arch. ltcL

-Larem corona etc. ln hac scena callicles se purgat apud Megaronidenn
testatus . se omcio tantum et fide impulsum 1 absentis charmidis domum
emisse a Lesbonico filio . ne videlicet thesaurus ibi delitescens ad alios
perveniret. lit primo quidem calliclem nobis exhibet poeta. coemtas ae-v
des iam habitantem cum-uxore. quam monet ut lari supplicetl quem
veteres tamquam deum familiae praesidem et custodem habuerunt ne
lare eiusquevcultu vide quae adnotavimus ad Aululariae prologum . ubi
lar loquens inducitur.
corona decorum graeci corona ex platano. ttomani vero spiceis sertis
larem exornare solebant -
yenerai-a Sacrilica Laribus sacra fiebant thure. vino. floribus . mola
salsa . horna fruge . porca . vitula. i .
boum fausta. etc. quae verba ex solemni formula sunt depromta. quam
nomani boni ominis causa praefari solebant in qualibet re suscipienda .
.uti testatur trnllius in nivim mos Maiores nostri omnibus rebus agendis.
quod bonum . faustum. felix 1 fortunatumque esset praefabantun
livcnaL Archaism. Metri causa llaud aliter AuluLiL LSo et Slz limo
rar. . . venat.
regne nl. quam primum etc. ltaec callicles submissa vocc atque ita .
aversus ab uxore profert 1 ut a spectatoribus idumtaxat audiantur. quo
rum risumffacile eliciunt. cuius quidem generis ioci. etsi a christiana
urbanitate procul absunt. homanarum tamen aures capiebant. apud quos
minus firmis vinculis minusque sanctis quam apud nos coniugium oh
stringebatun w
limum-tuam htpzzizoia timor-tuam
 tx / . i

i Msc.inonlnss..
llic ille est1 senecta aetate qui factust puer. i s
qui admisit in se culpam castigabilem
Adgrcdiar hominem
obuoiacALLtcLl-ls..
vox- prope me sonatP

. e . Msoanoumes
fui benevolentis1 sid ita esl ut ego volog
Sin aliter esy inimici atque irati tibi.
cALLicLss
. o amice1 salvev atque aequalisl ut vales. - t - m
- Megaronidesft 1
Meusnonmizs
lit tu edepol salve. callicles
illic ille est. etc. llaeo secum Megaronides
Senecta aetate Prueter Plautum Lucretius fde rer. nat.ul.11dg v. est
et eum et Sallustius coma cottae ad pop.j usurpant nomen adiectivum
xmrctus. ay um pro eo quod est senilis t .
aut factust puer. qui repuerascity instar pueri desipit. Sosz clu- rim
bambisca
qui admisit in se culpam castigabilrm qui culpam patravit reprehen
sione dignam
Adgrediar hominem Ad illum accedam colloquendi causa Saepe la
tini optimae notae scriptores usurpant nomen substantivum homoy loco
pronominis hic vel illa
quam Archaism. Pro cuia . vel cuius
fui benevolentia Supp. vox sonat hominis tibi benevolentis
Sid ita re. etc. Si bobus es . si monitis meis aures tuae patebunL
Salva utebamur Latini hac voce salocqannm ladvenientem salutarentg
rale autem dicebant abeuuti. i i
Acqualin Siusdem aetatis. seu temporis SoSs coetanra llic arropta
occasione tirones monendos censeo. perperam a quibusdam recentioribus
latine scribentibus. coaevos appellari eiusdem aetatis homines. coacouL
nusquam occurrit apud optimae notae scriptores latinos Primi omnium
hanc vocem usurpant S. Augustinus fSemL de verb. nom. xxxan vy et
Prudentius fcathemen de lipiph. le tim Palso autem nonnulli ciceronis
. com in vatin. niLj auctoritate freti hoc vocabuldm romana civitate do
nare conati sunL quum enim infrullianaeprationis loco. quem modo
memoravi . de epulo funebri sermo sit . patet apertissime . non coaccos.
sed coquos legendum esse quam lectionis varietatem gravissimis criticis
probatam.
lfdrpoL optimae
Pormula quaeque editiones
iurisiuraudi tuentur.
per deum Pollucem vide radnotata ad
Aulul.1l.a.e1. Animadvcrlit bonatus grammaticus1 consuevisse olim salu
lanlcs iusiurandum addrrn ut .wlulo id facere ridermlun
 m
valani-1 valtlistilfft
cALchLus.
valeoMuusnomoss
et valui rectius
. t
quid agit tua uxori ut valetP
r cALLchlSS. .
Plus. quam ego volo.
Mncanommzs
bene hercle estgv i illam tibi valere et vivere
cALLicLss
credo hercle te gauderea si quid mihi mali est.
v Mscsnomossg
omnibus amicisq quod mihi est. cupio esse item.
i cALchu-zs
lihm tua uxor quid agitit
Mumnoxlous
lnmortalis esta
r
v ivit victuraque est.
l/atenlf/ yaluistinlf valesne.a valuistinl etiam superioribus diebus.1
Solemnis formula. qua ltomani amicum salutahantl xquem aliquot iam
dies non vidissent. i
. l/alco ct calui rectius Salutationem Megaronidis. quae ad superiores
proxime dies pertinety ludendi causa aliter interpretatur calliclcsS re
spondens. se olim. quum nempe integra tloreret aetate. valuisse rectius
quam nunc nostratesz St-o benth e fu gid tempo chc stawz meglia
Plus. quam ego tola llic notandus dialogus vcrnaculu et plebeia qua
dam festivitate conditus . quique omnino spectat ad caveam exhilaran
danL quod quidem facile animadvertes. si animo tibi proponas Megaro
nidem et calliclem maritosl cruda et viridi adhuc senectute gaudeutcs.
qui non verbis tantum. sed nares coi-rogandoy oculos et labia distor
quendol so vetulae coniugislsuac pcrtaesos certatim ostentantg tum alter
altaris perspeciem ui-banitatis. amarulenta quadam dicacitate. uxoris
immortalitatem adprecatur.
fibi lli.aav1nma1g. -
lilia lnteriectio comicis perfamiliarisg praemittitur saepe interroga
tioni1 quae cum quadam vehementia etferatun laboy tua uxor quid agitP
uosf oh a propositm tua moglie che faP cf.Asin.ll.zt.ng bacchi
maior Spiif uL -i. tim Mil. li. eum MosL l.S. atg v. t.SSz ferent AdclplL
uL ilfig lndn ul. aeog lvwiASg v. zi. Sgl lium naeas ll. 1ng llcauty
mese . l - v
lnmorlalis rxts rivil rta nii-acula responsio ad risum eliciendunr
comparata -
eo .i e .
cALLchtls.
. bene hercle nuntiasa
beosque oro. ut vitae tuae superstes suppetaL
. Mscsnoumus
lium quidem hercle tecum nupta siti sane velim
. chLLchliS
vini conmutemusit tuam ego ducem et tu meamff
Paxo haud tantillum dederis- verborum mihi
. Maeinoximzs
Mam quidem tuv credo.
li miciLucLas
inprudenti obrepseris
.

Saetu hercle faxcd haud scics. quam rem egeris

bene hercle nuntiata ltalic Mi dai ccrtamcntc una buona notizim

neasque oro. ut vitae tuae superstes suppetatt Palluntur si qui putant.
huiusmodi verbis calliclem a lliis optasse . ut Megaronidi uxor supervi
vereti Superates in hoc loco praesentem significaL lloc nimirum sibi vult
calliclesz neos precor. ut uxor diu praesens vitae tuae adsitg utinam
uxor tuai viventi usque comes sit. llaud aliter in Asin.l. usa ut tibilsu
perstas uxor aetatem sietz atque illa viva. vivus ut pestem oppetas. ltem
in casin.1v.q.ez ut viro tuo semper sis superstes
Pum quidem hercle llaud raro hercle additur aliis particulis amrma
tivis. quo maior allirmationis vis existaL
yiri conmutcmusf visne uxores commulemusz llaec calliclis verba.
quae ab humanitate nostri temporis absuntl haud absurda homanarum
auribus contingere debuerunL quibus iam inde a nomuli aetate uxori
nuncium remittere ex legibus licebat
fari-m Pecero. Archaismusl uti capsm levauo pro eo quod est ceperoy
levaeerm ex graecorum more. apud quos littera c est nota propria tem
poris futurig quemadmodum videmus in nam y vici-pan qag/mi eta
Pazro haud tantillum dederis rerborum mihi Paciam ut nullomodo me
decepisse videaris.
Alam quidem tul ete Particula nam habet in hoc loco vim atlirmandL
et ponitur pro eo quod est profecta
Mi inprudmti obrrpserie Me . nihil sentientem . fraudulentis ct am
biguis dictis circumvenies obrcperep itaL insinuarsi occultamcntn
dicitur proprie dc bestiis. quae sensim . tacitc et nullo edito rumore
accedunt. sic Plin. u.1v. x. Mt Peles quidem quorsilentioy quam levibus
vestigiis obrepunt avibust franslate vero ponitur pro eo quod est clam
decipere . .
lvae tu haercle. Augetur vis particulae nae . additis aliis adseverandi
formnlis hercle . edcpol . etc. p
quam-rem egeris quid agas liuturum tempus pro praesenti-sz
Paro brn inl rhr taman sappia rhe cota ti furtim
. .l11-vonf-h

... - 1 .1
ad
. .l.. m
p
 Mizmnommzs
llabeas. ut nactusz nota mala res optuma estz.
t nam ego nunc si ignotam capiam. quid agam1 nescianL -
Pldepol proinde ut bene vivitura diu vivitur-q
Sed hoc animum advorte1 atque aufer-ridiculariaz
Mam ego dedita opera huc ad te advenio
cALLchlls. 1
quid venis P
Mi-zuAnommzs
Malis te ut verbis multis multum obiurgitem
. cALLchSS.
Menwz i .
.
fMumquis Memnomnnsme atque
est hic aliuslpraeter i levit
. l i aulicus e -

Memo est.
Mnmnouwus
quid igitur rogitasa tene obiurgitema
nisi tute mihi me censes dicturum maleP
Piam si in te aegrotant artes antiquae tuae g
Sive inmutare vis ingenium moribus.

llabcas . ut nactum l-labe tibi uxorem . qualem accepisli llalir tien

tela comc llhai ricevutw i
Avota mala res optuma est. lles vel mala. quum nota nobis sit. optima
iiL cavemus enim ne quid ex ipsa incommodi in nos redundet.
Proinde. Prorsus. . .
Lit bene vivitun diu vivitmz qui bene vivit. ille solum diu vivere di
cendus est. - i
Sed hoc
cturusy animum
et mitte advorla
iocos. - Ad hoc
y animum advertol quod tibi sum di

quid ccnisP Supp. ad.

Multis multum nepelitio Plauto familiaris.
Mumquis est hic alius eta Pestiva Megaronidis responsio ad risum
eliciendum comparata. i
libgitas... obiurgitem verbis frcquentativis plurimum gaudet Plautus
fum lu
Aegrptant artes antiquae tuam Aontiquae tuae virtutes languenh tor
penl . minus valent
lnmutaræ ingenium morime immutare indolem morum tuorunL
est - t i . l z

Aut si demutantmores
Meque ingenium
eos antiquos servas. tuom1novos.
astrcaptas

omnibus amicis morbum tu incuties gravemr

lit te viderey audireque aegroti sient
. SALLians
qui in mentem venit tibi istaecdictadiceresl m
Muoaaoumes .
quia omnis bonos bonasque adcurare addecel1
Suspicionem et culpam ut ab/se segregent l

. numerus
Mon potis utrumque lieri.
Meumomnrs
quapropter it
-cALLchSS.
. t -- ttogasiP
Me admittam culpam. ego meo sum promus pectorig
Suspicio est in pectore alieno sita i de
Mam nunc ego si te subripuisse suspicer
lovi coronam de capite e capitolia

Si cle-mutant mores ingenium Si mali mores naturam tuam demutant.

- Sos. Supp. morcs.
captus novos novos mores aucuparis.. sectaris . induis.
Morbum nolorem . aegritudinem
fe viderc. audire-qua re videndo atque audiendo
Aegroti simL Perstat in allegoria nolore atliciantun t
qui quomodo i
lstaec dicta dicere mia-lumma .
SegregenL segregare Latinis est a grege separareg transL removere .
prohibere.
lvon potisu Supp. est.
Sgo meo mm promus pectori Promus dicitur a Latinis qui cibaria cu
stodity eaque ex celta penaria promit. ltalis il dispensiere lnterdum
etiam condus promusxappellatur a condendis vet promendis cibariis. l-tic
vero lranslate
arbitrii mei estponiturl quasi dicatz
nullam admittere ego sum pectori meo custos.
culpam. i atque

Suspicio est in pectore alieno sita. Suspicio in aliorum pectore posita

est. atque inde proticiscitun - i .
Subripuissa clam rapuisse.
capita . . capitolia Paronomasia
. ea n
quod in culmine adstat summog si id non fcccri-ta
Atquetu idid tamen
qui mihime
probibere lubcat
potes.suspicari-orv
ne suspicor-l - v m
Sed istuc negotl scire cupio. quidquid est. i v
-Msaanomnss.
llabeni tu amicum aut fumiliarem quempiann
ouoi pectus sapiatP
- esumnis
tidepol fhaud dicam idolol/
Sunt. quos scio esse amicoSg sunt. quos suspicor-1
Sunti quorum ingenium et animus nonvpotenoscier1 qu Ll

Ad amici partem. an ad inimici pervenatz l

Sed tu ex amicis certis mi es certissimus
Si quid scis me fecisse inscite aut inprobe.
Si id me ne adeusasa tute obiurgandus
Muunnoxmss
g Sciog
iita si alia huc causa ad te adveni. aequom postulas eo

quod in culmine adstat summa quod lovis caput est in summo cu

pitolii culmine. p -. .
Si id non feceris.
Suspicarien etiamsi id non feceris. .
nuper/mm i w
istuc negati scire capta cupio rem audire 1 ob quem ad me venisti.
Amicum aut familiarem Amicus et familiaris ditierunt inter se. siqui
dem amicus ille diciturl qui alterum sincere et constanter amatg fami
liariay qui quotidiana alterius consuetudine utiturg qui alterius familiam.
seu domum frequentaL /
Amicum quempiam. quoi pectus capiat Piosz qualche amico as
sennata -
haud dolo candide 1 ex animo/
jvon pote non potestg demtis per apocopen ultimis litteris
Ad amici parteml etc. utrum amici an inimici partes agauL
lix amicis certis etc. lix amicis . quorum fides mihi est speetata. tu
ille es. cui maxime fidum . a
lnscitc Stulte. . t i
Si id mc ne adcusaa nisi id me accuses.
Aequom postulas. ture postulas ut ego obiurgerl si alia de causa veni
ad te. quam ut tibi peccata tua aperiam uic maxima quidem arte Plautus
calliclem et Megaronidem induxit familiariler eavillantesl et iocos quos
si
. tl/iLLicLssL
lixspectoa si quiddicas . t i
v Msosnomors
Primodum omnium
Male dictitatur tibi volgo in sermonibusz -
lfurpilucricupidum te vocant cives tuig
lum autem sunt alii qui te volturium vocantz
llostisne an civis comedisy parvi pendere v
llaec quom audio dici in tedj excrucior miser.
f cALLchss
list atque non est mi in manua Megaronidess
ouin dicant. non estg merito ut ne dicant id est.
- Msoanomoes
Puit ne hic tibi amicus charmidestf

dam de uxoribus colloquio inserentes quo facto dum spectatores ad bi

laritatem provocat. quorumdam hominum mores graphiee expressih qui
exacta iam aetate1 quum ex rebus voluptariis exaruerinL feminarum peri
taesi i de his . occasione data . libenter detrahant. cuius quidem iocosi
ingenii specimen rursus.edit callicles in ipso fabulae exitu. ubi ait. non
ultra saeviendum adversus Lesbonicnm adolescentemgd hunc enim iam
satis poenarum vitae licenter actae esse daturum . si uxorem ducere
cogatun i 1 t
Primodum vel primumdum vide adnotata ad Mil. nam Primodum
omnium ltalicez fl prima di tuttm
Male dictitatur tibi ctc. nosz si sparla di te pubblicamente
furpilucricupidum ltaliz avida di vil guadagna Plautus graecos
imitatus. gaudet saepenumero verba verbis ioculariter coagmentarey ut
plebeculae risum excutiatv ut in caleLiSSz il. quod erat ei nomenP
P.- rhæaurochrysonicocroesidesg in Pers. rv. ti eo seqq.z virginisvendo
nides . nugipolyloquides . argentiextenebronides . tedigniloquides. num
morum expalponides
l/olturium franslate . hominem rapacitate insignem. et me orat. in
Pis. xvl. a
llostisne an civis came-disl parvi pondera vulgus uin te parvipendere.
utrum peregrinos an cives devores. llastis enim . ait rltullins ide omc. l.
til. apud maiores nostros is dicebatun quem nunc peregrinum dicimus.
cf.Leg. nt fabula Aut status dies cum hasta
comedisu hrehaism comedas.
Szccrucior misen Misere . hoc est vehementer excrucion
in manu. yln potestate
quin dicant. non esty eta non est in manu mea prohibere. quominus
mihi cives obtrectentg possum vero facere ine merito mihi maledicanL
 tLtLLchus
l-lstetfuit i . M
ld ita esse ut credass rem tibi auctorem dabo.
nam postquam bic eius rem confregit filius1
Seque ad paupertatem ipse protractum videt.
Suamque filiam esse adultam virginem.
Simul eius matrem suamque uxorem mortuamz
ouoniam hinc iturust ipsus in Seleuciam1 vs
Mihi conmendavit virginem gnatam suam
lit rem suam omnem-et conruptum illum filium.
llaec. si mi inimicus esset. credog haud crederet
Mscinomnas
i quid tuil adulescentem quem esse conruptumrvidesq
qui tuae mandatus est fide et fiduciam i
quin eum restitutscl quin ad frugem conrigisil
lii re operam dare te fuerat aliquanto aequius1

item tibi auctorem dabo. Auctor idem valet ac testis. nabo tibi rem
testem lie ipsa hoc tibi confirmabo. non telo proverd col fatta
llinc discunt studiosi..vocem auctor. utpote communis generis. coniungi
etiam cum nominibus femininis. i
Postquam hic eius rem con/regit filium Postquam hic charmidis filius
patrimonium abligurivit. t -
lpce. charmides pater.
Ad paupertatem pralractum ltedactum ad paupertatem
Adultam virginem virginem iam grandem nosz gia inol trata
negli anni. i
lturast ipsus in Seleuciam cbarmides mercandi causa iturus est in
Seleuciam . ut ahiictis rebus suis .consulat. nuodecim a Plinio lllisL nam
passim enumerantur nrbes. Seleuciae nomine donatae. quare haud ita fa
cile quis Plautinam hanc Seleuciam a reliquis rliscernaL lpsue Arcb. ipse
ilaec. . . . . haud crederet haec fidei meae haud commisiSseL credoy
haud crederet Paronomasia.
quid fui vide quae adnotavimus ad Aulul.1l. ac hlosz Ma dimmifi
com-aptum Perditum ac dissolutum
fide et idcu-iae Arch. PideL-ln hoc loco Muda ponitur pro fidelitate
lloc autem ditferunt fida et fidelitas inter se .. quod illa animo . haec re
t spectatun nimirum
ltectituisf Melitas
emendasP / est fides factis comprobatm
ouin ad frugem conrigisP cur ad rectam honestamque vivendi ratio
nem illum non redigist uosz perche nol- rimetti sulla buona elaP
lii re. Arch. nei.
 ea
Si
ln qui probiorem
eandem facere possisg
tute accederes nony utit
infamiam. i i

Malumque ut eius cum tuo misceres malo. ss

. t i cALLlcuzsj i .
quid
i - feciP r
Memnomnss

quod homo nequam.

cttLLchSS
iion istuc meum est.
Maasnoulnes
limistinibde adulescente has aedisil - quid lacqu
tibi nunc tute habitasii
cALLchns
limi atque argentum dedi.
Minas quadraginta1 adulescenti ipsi in manum -
Mmsnoxlmzs
lledisti nrgcntumii
. cALLchl-lS.
Pactum. neque facti piget go
. l Meoinomnns .

lidepol fide adulescenlem mandatum malael

si qui Si qua ratione.

ln eandem tute accederes infamiam fu ipse particeps tieres eiusdem
- infamiae
Mm istuc meum est. lstud non est ingenii mei.
ne adulesccnta A Lesbonico charmidis tilio.
liac aedis. Aamrizda
vai nunc tute habith Amarul-entum quidpiam sapit haec Mcgaronidis
interrogatio . qua tjnlliclem deiemtis amici aedibus arguiL
Argentum Pecuuiam . pretium. calli quoque. Latinos imitati. usur
pant argent pro pecunia generatim.
Minas quadragintm Miua graecorum nova. de qua hic sermo est. va
lebat centum drachmisg drachma vero ferme respondet denario romano
z oves quare quadraginta minae. si ad nostram computandi rationem
exigantur . erunt a.eso. oo.
pedi minas quadragintm ipsi in manum quadraginta minas praesentes
ipsi numeravi. Mosz glicla pagai con quaranta mino alla mana
SdepoL vide adnoL ad Aulul. rl. i ei
fida Arch. ftdei
bedistine hoc ei gladium1 qui se occidereti
quid secus est. aut quid interest1 dare te in manus
Argentum amanti homini adulescentL animi inpoti 1-- .
qui exaedificaret suam inchoatam ignaviamft
1 cALLicLes
hion ego illi argentum redderemft
MSSMtoM-bl-lSs s
Mon redderes.
neque de illo quidquam neque emeres. neque venderes.
Meca qui deterior esseL faceres copiam
lnconciliastini eum1 qni mandatust tibiit
llle. qui mandavih cum exturbasti ex aedibusit ioo
Pldepol mandatum pulcre et curatum probel

qui vide Prolog. tzf. /

quid secus estf vox secus interdum usurpatur tamquam nomen adie
ctivum. quid aliud estf
quid interestft quodnam discrimen interceditt
Animi inpoti. lmpos aut impotens animi ille diciturl qui non potest
animo suo moderariy cui sana mens non est. mosz cha e fuor di sit
che non pue comandare a se stesso. i
qui cæaedificaret mam inchoatam ignaviam Sxaedificare proprie est
aedificium perficere. consummare. franslate vero idem valet ac quid
piam absolvere. et extremam manum alicui rei imponere. lgnavia bic
ponitur
il colmoproalsuoi
vitiis generatim.Species
vizi. t pro genere.1talis
i v perchd
x ponesse
i
lvon ego illi argentum reddcrcml nonne illi argentum erat redden
dumP notanda in hoc loco propria significatio verbi rcddcrem. pro eo
quod est darcm. solverem bifferunt autem inter se dure et reddere. quod
illud significat utcumque dare. donareg reddere vero est dare quae de
bentur. quare diceres italicec Poteva io ncgargli il danaro. chc
gli era dovutof t
lvon redderet mon debebas reddere
ivec j qui deterior tradeti fac-ores copiam neque illi suppeditare debe
bas modum. quo deterior fieret nistinguendns deterior a priora ille est
minus bonus. hic magis malus t
lnconciliastinl cum. etc.P nonne illum decepisti qui fidei tuae mandatus
fueratP i
llle ntsavamxaa flaud infi-equentes occurrunt apud Sarsinatem nostrum
huius generis idiotismil quibus a germana latini sermonis syntaxi rece
dere videtur. Sic Mostell l. it ttSc Mulicr. quae se suamque aetatem sperniL
speculo ei usus est. .
lidepol mandatum pulcrc et auratum probel tronice Pulcre sane res
suas tibi mandavit charmidesg tu autem probe eas curastil
 se - t
tircde lmiic tuti-z tuam rem melius gesseritl v
. SALLchss i

i Subigis maledictis me tuisj Megaronides.

Movo modo adeo. quod meae concreditum est .
vfaciturnilati clam fideet fiduciae. g . ms
Me enuntiarem quoiquam1 neu facerem palam.
lit mihi necesse sit iam id tibi concredcre
. Msoanouinss .
Mihi quod credideris. sumes. ubi pasiveris
.
fLiLLicLus
r

circumspicedum teg ne quis adsit arbiter

Mebis. et. quaeso. idenlidem circumspice no
. . . Mscinomnns
Ausculto1 si quid dicas .
cAl.Llf1Ll-SS.
Si taceasa loquan
.

credo haiic tuta nosz or i-a. e fidati di cortui nuiia Passim

apud comicos metri causawgeminatnr littera i in vocibus maius . peiiu.
cius . aio . huic etc. .
Melius. bene . recte.
Subigis malediclia me etc. liaec calliclis verba perturbato quodam or
dine etferuntult quo facto Plautus de more naturam imitatun qua fit ut
homines graviore animi motu exagitati involutum sermonem usurpent.
qui animi perturbationem testatun nimirum immerita Megaronidis repre
hensione graviter commotusl hac dicendi perplexitate utitur callicles.
cuius verba in hunc ordinem sunt digerendaz adeo me novo modo ma
ledictis tuis impellis. ut mihi ium sit necesse tibi concredere quod clam
meae taciturnitatiy fidei et fiduciae concreditum est ea couditione. ne
cuiquam enuntiarem seu palam facerem s
Malcdictis tuis conviciis tuis. nosc col tuoi rimbrotti
Mihi quod crcdideris. sumes. ubi posiverim nepositum . quod mihi
credideris tam diligenter custodiam. ut tibi illud liceat pro arbitratu re
cuperare. Allegorice haec dicuntur a poela. pro eofquod essetz arcanum.
quod meae fidei credideris nemini enuntiabo. Posivcris Arch. Posueris
ct MiL iL t. ca .
circumspice-dum vide adnot. ad MiL ilA S.
1vc quis/adsit arbiter nobis ive quis testis adsit. qui ex insidiis ser
monem nostrum excipiaL llaud aliter capt iL tem ne arbitri dicta no
tstra arbitrari queant ct Mil.nl.l ti et lS. w
 li

quoniam profectus hinc est peregre charmidesa

thesaurum demonstravit mihi in hisce aedibusy
v llic l in conclavi quodam . .Msoinomnesx
. . Sed circumspice
-

nemo est. -
. timens
Mumorum Philippeum ad tria millia
ld solus solum per amicitiam et per fidem
lilens me ohsecravit suo ne gnato crederem.
Meu quoiquama unde ad eum id posset permanascere y
Sunc si ille huc salvos reveniu reddam suam sibig
Si quid eo fuerit. certe illius filiae. reo
quae mihi mandata est. habeo dotem unde demz

quoniam quando
Profectus est peregre l-lxtra patriam abiit scribunt Latini peregre et
percgrig boc tamen discriminep quod illud coniungitur promiscue cum
quolibet verbog hoc autem cum verbis tantummodo quietem significantibus.
rhesaurum collectionem pecuniae.quam recondimus in futurum usum.
cc Mil. 1v. 111
ln conclavi nicitur conclave a Latinis quaecumque aedium pars. dum
modo clave claudi possit. sive simplex illa sit. quam ltali vocant una
stanza. un vcamerinm sive habeat alia membra adbaerentia1 quae
una clave claudanturl cuiusmodi est ltalis un appartamenta llinc
dixeris eleganter latine cbnclave aedium mari-imumy la sata . ania la
piis spaziosa stunza della casa. quae a recentioribus perperam
nominatur aula. r
ln conclavi quodam . . . ..Sed circumspice lleic callicles subito oratio
nem abrumpity atque amicumlmonetl ut circumspiciatl numquis forte il
lorum verba aucupetun quod quidem fit ex senum et prudentum homi
num natura. qui hanc cautionem et diligentiam adhibere consueveruntp
quotiescumque agitur de rebus arcanis eit maximi momenti
Arvumarum Philippeum ad tria millia tria millia numorum aureoruml . .
qui imagine regis llbilippi essent donati. Praepositio ad usurpatur ad pe
cuniae summam
lien tre accuratius designandam. pro eo quod est circiten
mila filippi.ci1Mil.lv.i.1e. l ltaliz

ld.. .absrcravit. obsecrare est per sacra et deos petcrc. ltalisz scan
giurarm 1
crederenu Paiefacerem .
Ad cum posset permanascerc Ad illius aures posset pervenire
Si quid ea fuerit Siquid de eo fueritg siquid illi humanitas accldeniL
haec dicuntur a callicle per arraata/vay pro eatquod est si mortuus erit.
ltalil eodem cuphcmismo usi z/sc lddio lucent allro di lui.
 Stl .
i llt eam in se dignam conditionem conlocem
- i Meoanonmas
Pro di inmortales. verbis paucis quam cito
Alium fecisti mel alius ad te veneram.
Sed ut occepisti. perge porro proloqui tes
eunctas
quid tibi ego dicamv qui illius sapientiam
lit meam fidelitatem et celata omnia
Pene ille ignavos funditus pessumdeditP
i v Memnonmes
guidumil
cALLches
ouia. rure dum sum ego unos sex diesv
Me absente atque inscientev inconsultu meoi istl
Aedis venalis hasce inscribit literis
Msamomoss
Adesurivit mage et inhiavit acrius i z

ut cum in se dignam conditionem conlocem conditio usurpatur in re

nuptiali. pro eo quod est ltalis partito. matrimonia cf.Aulul. il. i
titl liosz per maritarla in modo degno di lei
Alium fecisti mel alius ad te rcnerann liecisli me alium atque ad te
veneram ltaliz mi rendesti altroida quello che io era. quando
sono venuto a troearti t
Pcrge porro. quum particula porro accedit ad verba. significatjrem
agendam procedere longius aut continuari. Sic Most.l.vt.fioz Agite porro1
pergite. quomodo occepistisg et ut l. lat Pergam turbare porro Poen.
w1v. 1.az ls me autem porro verberatg hoc est1 non cessat me verberare.
ferent lleaut. ll. 1 mss Perge porro
qui illius sapientiam et meam fidelitatem etc. quomodo Lesbonicus
ignavia sua pene funditus pessumdederit patris sapientiam . et meam fi
delitatem. et omnia arcanaP
guidum 1 Pormula interrogantis quareP
- lnconsultu mco. Me inconsulto.
Aedis venalis hascc inscribit literis llanc domum venalem proscribiL
nonium vendendam proponit. ttt-ost pone in condita questa casa.
nimirum veteresl baud aliter ac nosy scripto aliquo proposito . res ve
nales aut locandas nuntiabant.
Adcsurivit mage ct inhiavit ctc. llac lupi . canis et gregis allegoria vo
luit Plautus significarey Lerbonicumy luxuria impellentey dum callieles
rnsticareturp conatum fuisse universum patrimonium absumerey aedes
x proscribendoy quae solae incolumes restabant lluiusce generis allegoriis
 .. i i . m .
Lupusgrobservaviti dum dormitaret canest l i

tlregem universim voluit totum avortere

i nanctust 1
Pecisset edepolq ni haec praesensisset canes xia-1

Sed nunc rogare ego vicissim tc volo.

quid fuit oflicium meum me facere1 face sciam
lltrum indicare me ei thesaurum aequom fuit.
Advorsum quam eius me obsecravisset paterfP v
An ego alium paterer dominum fieri hisce aedibusiP l
qui emisseL essetue eius ea pecuniafl
limi egomet potius aedng argentum dedi
lhesauri causa1 ut salvom amico tradet-emg
Meque adeo hasce emi mihi neque usurae meaez
llli redcmi rursumj a meiargentum dedi.

haud infrequenter utuntur comici. tum ut propius ad popularem loquendi

rationem accedant 1 tum vero ut sermonem varietatis gratia distinguant.
Adesuricit mage lupus. Sosz il lupo sonti aguzzarsi vic maggiovr
mente la fa me 1nhiacit acrius-i Appetivit acrius lnhiare proprie usur
patur de lupo aliisque bestiis famelicis. quae aperto ore cibum -appetunt.
observavia mosz stette alta vedi-tim w
uum dormitaret canem num callicles ruri otium agitaret came tAp-l
nam canis f t . t-r
gregem avertere gregem auferre Lrapere
universim . totum omnino omnem.
PraescnnisseL Praevidisset.
- yicissim riosz alta mia volui. i i v t -
quid fuit officium eta quid mihi faciendum erat fli rigw
face Arch. Pac. - v r g vlir ilii .
Arlvorsum quam Aliter quam . contra quam inf i i i
An ego putaret-fl An mihi patiendum eratP
- .Sssctnc cius ea pecunia eta Sab.z An patere/n ut ea pecunia ad em
torem perveniretP siquidem thesaurus. inventus in re emta. ceditemtori
fhesauri causa Sosz per salvam-c il tesoro.
Lvt salvam Supp. thesaurum
lveque adeo haeceretlz Particnla adeo complureshabet usus elegantea
lnterdum. ubi adhaeret negationi . idem valet acsi scribamusz tantum
abest. in hoc loco calliclesz trantum abestl ait. ut ego hasce nedes eme
rim mihi aut usui meo. .
Lisurae meae llsui meo. Mosz per utile mio. 1.
llli charmidi . i y
lfedemi rursum meovzmxos . i i
Ama ne meo. A me argeutum dedi. nosz lo pagai dcl mia lland
aliter Menaechm nl. S. et s-ba sodcs abs tcg post ego reddidero tibi.
 se v i
llaectjseu sinit rectaa seu pervorse facta sunt.
ligomet fecisse confiteor1 Megaronides
liem mea tibi malefactal hem avaritiam meaml
iiascine propter rcs maledicas famas feruntit

Meatnomnns

Pausa vicisti castigatorem tuomg m

occlusti
. linguamz
i nihil ests cALucLss
quod respondeam
v
liunc ego te quaeso. ut me opera et-consilio iuvesa
communicesque hanc mecum meam provinciam
Msoinomons
Polliceor operam .
k cALLchl-LS. .
lirgo ubi eris paulo post et l
a.
llismnomnas
- i homi
ts t cALLches
numquid visi f v l
x . i - Meuinomnns .
fiut-es tuam fidem r i .

illaecl seu sunt etc. lin verba. quae probum hominem..et fidelem ami
cum produnt. .
quvorm Perperam . maleL r -
Pon/tteon Proprie de iis. quae dicere pudetu
litem mea tibi malefactal lin peccata meas w
llascine propter res maledicas famas feruntl Propter hasce res cives
maledicam de me famam evulgant l-lac de causa homines mihi obtrectant.
Pausa. yicisti castigatorem quiescm vicisti obiurgatorem tuum.
hocclusti linguam occlusisti os. liosz mi hai turato la bocca.
quaeso . . . . . communiccsque hanc mecum meam provinciam ltogo te .
ut particeps
a parte di fias huiusmia
questa mei facccndm
muneris. ltaliz l ti prcgo a voler cntrarc

lfrgo ubi eris etc. tntelligez si hoc verum estg si vere mihi operam
tuamvpolliceris . ubi eris paullo postt
lvumquid visi ldem valet ac numquid aliudP formulaey quibusjute
bantur Ptomani. quum ab alicuius colloquio discederenL italia Pouo io
servirtiin qualchc cosaP lruoi tu altro da ch
furi-s tuam fidem Serves. custodias tuam fidem
 . as
flammis i
Pit sedula
Mtzalsnomnss 1 s qv

. Sed quid aisit

e . . caLLchns
. quid visit
MaaAnomnss
llbi nunc adulescens habetP
cALLleLss
Posticulum hoc recepit1 quem aedis vendidit
v Msusnoumss
istuc volebam scire. l sane nunc iam .
Sed quid aiscl quid nunc virgoftnempe apud te estP
cuncti-is
1 i . . ita est.
luxtaque cam curo cum meat
Mnumomnss
flecte facis me

flammas
itumy priusquam abbito1 me rogitaturusf

fit sedula Servo diligenter. p

Sed quid aiel llac formula utuntur qui sermonem ordiri. vel latius
serere cupiunt. nosz Ma dimmif
ilabet Pro verbo frequentativo habitat cfAuluL Prol. S.
Posticulum hoc rccepih etc. Posticulum . diminutum nomen . hoc est
parvum posticum. parvam partem aedium posticam. necepit 1 excepit
usurpatur latine. quum quis. ceteris venditis. sibi quidpiam excipit. lfaliz
lie-radendo la casa. si riservo questa piccola parte di dietrot
floc. Aillrtxili
l sane nunc etc. Particula sane imperativis maiorem aftirmandi vim
addit Ptosz or vattcne pura .
quid nunc virgoP Supp. quid agit nunc virgo . charmidis filiaP
1vempc apud tc estf ne particula nempe. quae in interrogatione usur
patur. vide adnot. ad MiL made ltalicelz ella a in casa tum non v
e vcrof .
luætaquc cam caro cum mea. lllam euro aeque ac filiam meam
Abbita Prequentativum a verbo abea
ille rogitaturusf Supp. cs
 at
Meoxnommzs
t i i lv - i vale -

- Mihil est profecto stultius neque stolidius

neque mendaciloquius neque argutum magis
Meque confidentiloquius neque periurius.
quam urbani adsidui cives1 quos scurras vocant . m
Atque egomet me adeo cum illis una ibidem trahor
qui illorum verbis falsis acceptor fuij
qui omnia se simulant scire. nec quidquam sciuntg
quod quisque in animo aut babeL aut habiturust sciuntg

yale liac voce abeuntem salutabant nomani. nasa Addia

nihil est profecto eta uic callicles abit e scenag Megaronides autemv
ut ingenium est senum ad alios earpendos proclivep in otiosos illos cives
invehiturl qui alienis negotiis se immiscentes . rumores in vulgus spar
gunt. et multa temere etfutiunt. quae bonorum existimationi omciant
quae quidem Megaronidis verba ad illos praesertim speetant. qui inimica
dente callielem carpcrentq perinde ac si Lesbonieum charmidis filium
bonis omnibus evenisset
nihil est stultim neque stolidius Si valerium Maximum va e no a
externp audiamus. stultus et stolidus unum atque idem sonare videntun
Ait enimz cimonis vero incuuabula opinione stultitiac fuerunt refertaz
eiusdem imperia salutaria Athenienses senserunt. ltaque coegit eos stu
poris semetipsos damnare. qui cum stalidum crediderant. verum si opti
mos scriptores inspiciamusyqui passim utramque vocem coniunctim usur
pant. aliquod discrimen notabimusg statidum videlicet ad brutorum na
turam magis accederc. atque hominem significare qui fere rationis sit
expers 1 ital. stupido . scimunita Stultum vero hominem appellari .
qui quum possit ratione uti. imprudens tamen non utitun 1tal. sciacca
Stolido opponitur acutus. callidusg stulta providusv prudens
Argutum ln malam partem Loquax. nosz ciarlone
confidentiloquius confidentiloquum appellat noster novo vocabulo bo
minem . qui impudenter atque audacter loquatur. -
ljrbani adsidui cives qui adsidua in urbe commoranturg qui nunquam
pedem ex urbe efferant rusticandi causa.
Scurram lloc nomine Latini donabant eives. qui adsidue in urbe ver
sarentury nunquam in agrng fortasse quod essent sine cura. senza ac
cupazione. llaud absurde dicas italice sciaperatii sfacccndati.
xAtque rgcmct me adea in hoc loco particula adeo vim habet collecti
vam . et ponitur pro eo quod est praetereav adhucl etiam
tigamet cum illis una ibidem trabe fago me ipsum scurris illis adnu
mero. quippequi tam facilcs aures eorum sermonibus accommodavcrim .
quum tialliclis famam falsis accusationibus lacerarent. -
oui illorum verbis falsis acceptar fui oni falsa illorum verba approbasi
 as
Sciunty quid
Sciunty in aurem
quid luno rex reginae
fabulata est cum dixeritz
loveg - i - no . .
quae
Palsonlneque futura.
an vero nequeculpent1
laudenn facta. illi
quemtam yvelinL
sciuutg

Mon tlocci faciuntq dum illud. quod lubeaL sciant

omnes mortales hunc aiebant calliclem . m .
lndignum civitate hac esse vivere.
bonis qui hunc adulescentem evortisset suiss
ligo de eorum verbis famigeratorum. inscius.
Prosilui amicum castigatum innoxium
quodsi exquaeratur usque ab stirpe auctoritasv . m
vnde quidque auditum dicantg nisi id adpareaty
Pamigeratori res sit cum damno et malog
lloc ita si fiatj publico fiat bonoz

Sciunt. quid in aurem rex etc. tiaedquidem noster ex Philemonis the

sauro deprompsisse videtur. Pertinent enim ad illam aetateml qua Athe
nae regibus parerent. ln aurem. mosz altiorecchim scgretamentc
Sciunt. quid luna etc. Spectant haec verba ad scurrarum audaciam si
gnificandam . vel illa se nosse profitentium . quae in intimis aedium pe
netralibus dicerentur.
fam famem
iPalconl an vero lure an iniuria.
lvon 11occi faciunt . dum etc. nihili pendunty dnmmodo- etc.
quod lubeah miant ln longiore hac enumeratione senis ingenium
graphice depictum videmus t
indignum civitate hac esse vivere calliclem indignum esse ut viveret in
hac civitate Perperam in veteribus editionibus legiturz et cicere Satis
enim poenae callicli fuisset exilium. .
bono. . iadulesccntem evortisset euim Adolescentem bonis suis spoliasseL
ligo de eorum verbis famigcratorum . inscius. etc. ligo illorum verbis
impulsus. qui rumores spargunh imprudens etc. nota elegantem locu
tionis brevitatemz de verbis. pro vulgaris auctoritate verborum permotus
Procilui amicum cmtigatum innoæium Pestinanter veni ad amicum
innoxium castigandum..
quodsi exquaeratur etc. Sensns est quod si quaeratur primus auctorj
ex quo scurrae dicant se omnia audivisseg et nisi id satis pateat. qui
rumorem sparsit damno multeturg hoc si fiaty publico fiet bono.
usque ab stirpe vsque ab origine
Pamigcratori rcs sit cum damno etc liamigerator damnum et malum
pati debeaL -
Stij v i
Pauci sint faxim1 qui sciant. nesciunt.
occlusioremque habeant stultiloqueutiam . lss

Paæim vina-mas Paciam v

occlusiorem habeant stultitoquentiam Minus stulte loquantur.llaud ita
facile stulte loquantur. v
 il v

SSPSMA l.

LSvSlrfliLSS

Multas simitu res in meo corde varsog

Multum in cogitanda dolorem indipiscarg
ligo me et concaquo et macero et defatigog
Magister mihi exercitar animus hinc esta
Sed hoc non liquetg neque satis cogitatum estp
lllram potius hal-una mihi artem expetessamql

Multaa rimitu res etc. vides. lecton in hac scena Lysitelem adole
sceutem honesto loca natumi qui incertdli utrum vitii au virtutis viam
ingrediatun praesertim vero utrum amori et voluptatibus sese dedat. an
frugi et severam vitam exoptetl secum ipse rem diligenter expenditg di
sputat quid suavitatis. quid molestiae in amore insitj et meliorem tan-.
dem partem sequi constituit ln quo quidem Lysitelis soliloquio in primis
animadverteudum puto. quam ingeniosa poeta se ad naturam composue
rity dum blanditias depingih quibus amicae cuculos irretire consuevemug
ut numos ab ipsis exprimanL . -
Simitw Archaism Simul.
Multum
nibus in cogitanda dolorem i-ndipiscor.
meis percipio. . Multum dolorem ex cogitatio
i
Me et concoquolet macara. 1ransl. Me absumo et crucio. v
Magmer mihi cæcrciton Animus mihi ex hac parte magister est me
exercens . hoc est agitans. vexaus. i
1von liquet liac formula utebamur iudices apud nomanos. quum ipsis
satis non coustaret de causa. ac propterea nescirenh utrum absolvendus
an dumnandus esset reus. rranslatez hoc non est plane perspectum. co
gnitum ltaliz questa non a chiara
i Satis cogitatum Satis meditatum. animadversum
vtram .. artem expetessam vtrum vitae institutum expetam. eligamL
. iiti
litt-am aetati agundae arbitrer firmioremz
Amorinelme .an re obsequi potius par sitg
lltra in parte plus sit voluptatis vitae
Ad aetatem agundam y m
ne hac re mihi satis haud liquetg nisi hoc sic faciam. opinorz
vtramque rem simulexputemg index sim. reusque ad eam rem
lla faciaml ita placetl
omnium primum Amoris artis eloquarv quemadmodum expediant
Munquam Amor quemquam nisi cupidum hominem postulat se in
v plagas is
coniicereg eos cupita eos consectaturg subdole blanditur.
lllandiloquentulusg ab re consulitq harpago. mendaxg cuppes.
avarus.
Pllegansy despoliaton latebricolarum hominum conruptor
lilandus. inops1 celati indagatorz nam quomodo quis adamaL

Actati agundae. Ad vitam agendum

Pirmiorem niuturniorem. commodiorem
Amorine me an re etc..l1trum magis doceat me amori operam dare .
an divitiis comparandis.
thra in parte etc. utra in parte plus voluptatis sit ad vivendum
-11c hac re mihi etc. mosz 1n questa non ei vcggo ben chiara
lvisi hoc sic faciam . opinor. nisi. ut ego opinor. hoc sic fecero
Saputem Pro futuro. exputabo. Perpendam
fudex sim ludex ero.
Ad eam rem ln hac re.
Amoris artis eloquar. quemadmodum expediant considerabo quemad
modum Amoris artcs prosint. .
quemquam nisi cupidum hominem postulat se in plagas coniicere Po
stulat. ut quisquam se in retia coniiciat. nisi volens
lioc cupit nos ambit..
Ab rc consulit na suadet. quae sunt damno.
llarpaga ttapax . a graeco verbo ignatio . rapio.
cuppea caneoy heluo. cupidos ltaliz ghiottone.
Slegans. ab eligendo dictus. heic in malamw partem usurpatun qui
studiosius ea conquirit. quae ad amoennm vitae cultum pertinent ltalicez
avida di delicaturc.
Lalebricolarum hominum. nominum . qui in latebris otiunfes vitam
dncunt.
inops Metonymice Amatores enim saepe ad inopiam redigunt amicae
inops latius patet quam pauper et egens
celati indagaton Secretorum indagatoiz
ouomoda quocumque modo
 cl

guom sagittatis extemplo saviis percussus est. . m

lilloco res foras labitur1 liquitur. . i
a ha mihi hocg mel meum 1 si me amasa si audesl n
lbi cuculus illez a ocelle mi. fiat et istucv et si
Amplius vis dari. n lbi pendentem ferit illaz iam amplius oratg
non sat id est mali. quod ecbibitg quod comest. quod facit sumlia ea
Mi amplius etiam datur mox.
llucitur familia totaz vestiplici. unctor1 auri custos1

Sætempla Statim . illico. lix vassii sententia idem est atque eæ tem
porc. a voce tempusl cuius diminutivum est tempulus vel tempulum Ad
verbii irv/iov alii petunt a voce templum .- propterea quod augures. visis
auspiciis. statim surgerent ex templa lioc vocabulum semel tantummodo
usurpavit fallitis in orationibus. rlterentius bisy saepissime vero Plautus.
qui interdum scripsit etiam extempula
Sagittatis.. .saviir. osculisy quae instar sagittae animum pervadunt ac
feriunt. Savium vel suavium proprie dicitur de oscula libidinoso.
liioca craeci aiebant Statim . e vestigia Palso nonnulli arbitrantur
esse antiquam formam adverbii illico. i
lius foras habitum liquitutz P.es familiaris dilabitur 1 absumitur.
lla mihi hac. ctc. Mellita amicae verbal nummulos ab amatore ex
primcntis.
Mel meum vox blande petentia nosz mia doicezzm .
Si audes. hinc conflatum est vocabulum sadeiil quod idem valet ac
quaeso. amaba. ltaliz di graziav se cuoi . se ti piace.
lbi cuculus ille vrranslatc ponitur cuculus de stupido amatore. tiosz
altera il baccellone.
ocelle mi. vox blandientiss lloccacciusz Luce degli occhi miei .
anima mial cuor del corpo mia
Amplius ris dari. Mafora vis tibi dari.
Pendentem lncertum. dubiumg vel vinctumy illigatum. translatione
ducta a servis. qui ad trabem alligati . ne possent obluctari . pendentes
a dominis verberabantur.
PeriL trranislate -
bonum petity nostrates eodem sensuz gli da la
stoccata. i .
A-mpliur orat plura petiL
lvon tat id est mali. ete corruptus locus heic nobis obversatnrl in
quo diu multumque se torserunt interpretem ut genuinam lectionem re
quirerent. Sed quum diversi omnes abierinty unus omnium rem acu te
tigisse videtur Pridericus Sothius. quem ipsi sequimur. Sensus igitur eritz
non satis est damnum. quod amatori afiert meretrix bibendo. edendo et
sumtus sibi necessarios faciendog nisi mox plura etiam illi dentur. buci
tur in cuculi domum tota famulorum eohors 1 quam ipse alat et vestiats
l/eetiplicil unctam rta Snumerantur hic meretricis servi ab amatore
alcndi. ct primo quidem restiplici sic dicti a vestibus plicandisq italicez
ttt
lilabelliferam sandaligerulaea cantrices. cistellatrices.
MuntiL renuntiL raptores panis et peni.
Pit ipse. dum illis-comis est1 inops amator.
llaec ego quem ago cum meo animo et recolo. ubi qui eget.
quam preti sit parviz
Apage te1 Amorl non placesl nil te utor. quamquam illuc est
dulce

quelli che hanno cura delle vesti neinde unctorl cuius officium
erat in balneis lavantium membra uugere.
Plabelliferaa Aucillae. quae flabetlum ferunt et ventilationem faciunt
Sandaligerulae. quae dominae sandalia gerunt et praebent. Sandalio
rum nomine intellige elegans feminarum calceamentum. auro plerumque
distinctum . e
cantricesy seu psaltriae. a eanendo dictae. ln lantiorum hominum fa
milia erant etiam mulieres. quae non modo fidinm cuntu. sed et voce ac
mollioribus gesticulationibusi oblectabantv et adbibebantur praesertim in
conviviis deliciarum causa. huiusmodi puellae cadibus ut plurimum no
mam ventitabant. tiasce caditanas . lascivis modis saltare et canere pe
ritas. memorat Plinius in epistola ts libri l ad Septicium clarum
cistellatrices. quae dominae cistellas servant. cistellarum autem no
mine intellige arculas litaLz cassettcL in quibus feminae illa reponere
consueverunta quae ad mundum mnliebrem pertinent
lvuntii. rcnuntii. nuabus hisce vocibus idem servus significatury herae
nuntium ferens et.referens. Ludit autem more suo Plautus paronomasia.
ltaptorer panis et peni Paronom. Peni nomine donantur cibi ad quo
tidianum victum necessarii.
lium illis comis est Liberalis est. nosz mentre largheggia con loro.
Ago. Prov frequentativo agito. consideru
ltccola neputo. meditor.
tibi qui eget. quam. . .parvi. quam parvi aestimetur ubi quis ad ino
piam est redactus. Siquis enim rem omnem familiarem absumsissety tribu
motus in ultimam civium classem referebalur. quos aer-aries appellabant.
propterea quod pro sua capite . tributi nomine aera penderent. Aerarii
vero privabantur iure sutfragiil et dignitatibus . si quas baberent. spo
liabantur. t
Apage te. Subaudiz mecum ipse aio . exclamo. vide adnotat. ad MiL
rl. isti llanc formulam praeter comicos poiitas. ii tantum usurpabant qui
in epistolis et in dialogis sermonem imitabantur familiariter colloquen
tium. Apud rullium nusquam occurrit coniungitur interdum cum parti
cula sic
lvii te utor. Pormnla. qua aliquem amovemus. cuius ope non indi
gemus. ltaliz non ho bisogno di teg non so che farmi di te. Sicz
conditione tua non utor erat formula . qua dissolvebantur sponsalia.
llluc. Arch. lllud.
 it
lisse et bibere Amor amara dat1 tibi satis quod sit aegrez
Pugit forumg fugat tuos cognatosg fugat ipsus se a suo contuitu.
flieque enim eum sibi amicum volunt dicil x . ss
Mille modis amor ignoraudusL procul adhibendusty abstinendusL
Mam qui in amorem praecipitaviL pcius periti quam si saxo saliat.
Apage. sis. Amorl tuas res tibi habe. Amorl mihi amicus ne fuas
- unquaml
Sunt tam1 quos miseros-maleque habeasa tibi quos obnoxios fecisti
i
certum est ad frugem animum adplicare1 eo
quamquam ibi animo labos grandia capitu-r.
boni sibi haec expetuntg rem. iidem1 honoremv
filoriamel gratiam i i t
lioc probis pretium est. lio mihi mage iubet

lisse et bibere Amor eta lix nothii sententia mrsus a vulgatis editionibus
recedimus. Sensus esta Amor amara dat ad edendnm et bibendum quae
tibi satis displiceanL ubi . craecorum more. usurpat Plautus modum in
finitivum rue et bibere pro gerundiis ltem graecos seculus. roniungit
pronomen rclativum quod numeri singularis cum vocabulo amara numeri
multitudinis. ilac de re cf. adnotaL ad AuluL ul. S. es.
iiigit fanum non amat verSari in publicog refugit a publicis oificiis.
fugat ipsus ete ipse se fugat a suo adspectu. quibus verbis Plautns
graphice Amoris naturam expreesitl recessum et solitudinem adamantla
ignorandmL negligendus est.
Procul adhibendust Amovendns est. .
Abstinendust Ab amore est abstinendum . i
ln amorem praedpitavit ln amorem praeceps cecidit .
si maie saliat. si e rupe se praecipitem deiicialn sunt qui Putems sub
audiendam esse vocem tarpeia . -
Sim Si Saepe coniungitur cum imperativis ad imperium quodam
modo leniendum cum verbis numeri multitudinis scribimus tuma . hoc
est si vultie .
fuas res tibi habe Solemnis formula divortii faciendi apud nomanos
lioc estz res tuas tecum aufer et discede. iiosz pigliati le coae tueq
e vattena uic translate ponitur a Lysitele Amorem a se amovente.
lfuam Arcb. sis. p
Sunt tam. in Sunt tamem ntiamsi ad partes tuas non transeam. non
deerant tamen tibi quos miseros facias
certum m adeb-agam eta nestinatum mihi in animo est ad rectam
. vivendi rationem me adplicare. .
quamquam ibi eta quamquam in hac vitae ratione magni labores sunt
exantlandi siquidem vincendae sunt pravae animi cupiditates
ltemg opes .. divitias. .
floc probis pretium est. lioc probis vitae laudabiliter actae praemlnm est.
liil
cum probis potius quamde cum inprobis m
vivere vanidiciex

Acrus ll. - sci-nmi ll.

num-o . LvSerliLliS

. Pu1uo.
quo illic homo foras se penetravit ex aedibusit
Lrstruns
Paterg adsum.
lmperaq quod visz neque tibi era in.mara. neque me latcbrasa
Abs tuo conspectu occultabo.
PuiLra.
Pcceris par tuis ceteris factis. .
Patrem si percoles tuam per pietatem . s

quamda Aleh quanh

yanidivim vana loquentibus . mendacibus. r
non in callicle wlum expressit Plautus amici benevolentis imaginem.
sed etiam in LySitelei qui in hac scena a Pbiltane patre petit.. ut sibi
liceat indotatam uxorem ducere charmidis filiam quod quidem testatur.
se esse facturum. ut amicis rebus rsubveniat Lesbonici. amici et aequalis
Suii qui Per comitatemi ut ipse aity atque animi causa pater-nus opes
absumpserat Lysitelis petitioni primo refragatur Philtog sed tandem filii
Precibus victuss eius ProPoSito Meanlilun lu hac scena commode etiam
emnxit Poigna mores Palris amantisbimi a saeculi licentia tilium amoventisL
lilia Arch. llle.
quo illic homo foras se penetravit ea aedilwa quonam. domo egres
susy ille se coniecitz llaliz bove mai siej cacciato coluiP llaec se
cum ipse loquitur Philto filium quaerens . quem domi non inveneraL
AdsunL nosz eccomi
quuc tibi ero in mora. neque ullam moram interponahL
Latcbroscu ln latebris
Abs tuo. Praopositio abs fere usurpatur ante vocesy quarum prima lit
tera est q vel t.
Peceris par etc. ltem facies dignam ceteris tuis factis.
Patrem si percoles tuam per pictatem Si patrem cultu . obsequio et
pietate prosequeris. mosz se userai col padre oxsequio e rispetto
Per pietatmn y pro ablativo pietate .
 fii
ficto-ego cum inprobis te virisj gnato mi.
meque in viaa neque in foro ullum sermonem exsequi
flevi hoc seclum ego. moribus quibus sit Malus bonum malum
i esse volt. ut
Sit sui similng turbant. miscent mores mali. rapinis1 avarus.
lnvidusg sacrum profanuml publicum privatum habenti
iliulca gens liaec ego doleog haec sunt. quae med excruciantg
ltaec dies noctisque tibi canto ut caveas -
quod manu nequeunt tangereytantum fas habent1 manus quo
abstineantg
cetera rape. itrabe. fuge. latel Lacrumas haec mihiy quem video.
eliciunt.
quia ego ad hoc genus duravi hominum quin prius me ad pluris
. penetraviil . b
Mam hi maiorum mores laudantg eosdem lutulant. quos conlaudant.

Sermonem eva-sequi Sermonem instituere.

lioc nam eleganter ponitur pro hominibus hoc seculo viventibus
bonum Supp. hominem
furbantl miscent mores etc. Mali mores. homines rapaces. avaril in
vidi turbas et seditiones eoncitanL
Sacrum profanamv etc. cens aviday hianti ore praedam appetens. sacra
habet tamquam profana. publica tamquam privata mosz unlavida genia
tratta le coce sacre eome profanei lc publiche comc lc privata
ilaec ego dolcog haec sunty etc. ltaliz ouesto e il mio dolorcg
questa il mio tormenta i
liacr...tibi canto. llaec frequenter in ore habeoy tibi inculco.
routum fas habenty manus quo abstineant. lioc solum habent tamquam
sacrum. a quo manus abstineant. quod manu nequeunt tangere.
cetera rapey trahe. fuge. latel notanda Plautina prosopopoeiay qua
improbi inducuntur ad vitia se invicem cohortantes quae quidem loquenti
ratio et dialogum varietate distinguity et audientes iucundius aflicih quam
si noster usitato more scripsissetz cetera rapiunt1 auferunt . postea vero
fugiunt et tatem
quia ego ad hoc genus duravi hominum quia ad corruptam hanc ae
tatem sum reservatus v
quin prius me ad pluris penetravif cur prius ad plures non ubi non
decessiP Pluris per euphemismum pro mortuis quae locutio a craecis
primum profecta . in italicum etiam linguam pervasit
lii lmprobi aetatis nostrae homines
Maiorum mores laudant .- eosdem tutulant. Maiorum mores laudant in
tereadum eos maculant.
xii
llisce ego de artibus gratiam faciei ne colas. ne inbuas ingenium
Meo modo moribus vivito antiquisg quae ego tibi praecipio. ea
Mhil ego istos moror fatuos mores tacito
lurbidos. quis boni dedecorant se. . eo
llaec tibi si mea imperia capesses. multa in pectore bona oonsident.
Lvstrnuzs i
Semper ego usque ad hanc aetatem ab ineunte adulescentia
iuis servivi servitutem imperiis. praeceptis. pater.
Pro ingenio ego me liberum esse ratus sumg pro imperio tuom.
Meum animum tibi servitutem servirey aequom eensui ea
PmLm .
qui homo cum animo inde ab ineunte aetate depugnat suo1
lltrum ita se esse mavelitq ut eum animus aequom censeata .
An ita potius. ut parentes eum esse et cognati velintg
Si animus bominem pepulit1 actum est animo servity non sibig

liisco ego de artibus etc. facile patiorp te hisce artibus ingenium tuum
non excolere et imbuere. italia Sono contento. che tu ecc. Arsvtum
in bonam tum in malam partem ponitur. de virtutibus pariter ac de vitiis.
Moribus antiqui-st tionis quum homines antiqui simplicioribns et san
ctioribus moribus praediti fuisse credantun factum esty ut antiquus pro
bono et laudabili usurpetun j
Mhil ego istos moror. nolo ego istos fatuos mores. ltalicez 1v on mi
piacciono questi aciocchi costumi nota senis ingenium graphice
a poeta expressum
quis ArclL quibus
Si mea imperia capacem si mandata mea exsequeris
fibi multa in pectore bona considerat Multis bonis perfrueris.
Scrvivi servitutem lumma-mm obtemperavi.
lmpcriisy praecepta imperium gravius et severius estg praeceptum
bnius. mitius. fere cum monitione ac doctrina coniunctum nosz ai laof
ordini ed alte tue istruziont
Pro ingenio...pro imperia Ad indolem .. .ad imperium quod attinet
cum animo
bcpugmt sua cum
. utrum cupiditatibus
maoeliL titium-mmsuis. cum libidine
antatur sua. suo. visu-u
cum animo
rus utrum maveliL .
th cum animus acquom censeat mi animus censet. oportere eum esse.
Parcntes...et cognati licet i genitori ed iparenttl
Si animus hominem pepuliL Si libido animum perculih commovit. de
vicit. ltaliz se la passione aconfigge Puoma
Actum est. Modus proverbialis. qui in re desperata semper usurpatun
Sostratess la rosa ei finitag non ri ha phi speranzw
 id
Si ipse animum pepulit1 dum vivit. victor victorum cluet.
fu si animum vicisti. potius quam animus tev est quod gaudcas
Simio satius est1 ut opusL te ita esse-. quam ut animo lubeL
qui animum vincunL quam quos animus1 semper probiores cluenL
Lrsnruza
lstaec ego mihi semper babui aetati tegumentuin meae.
Me penetrarem me usquamj ubi esset damni conciliabulumv
xe noctu irem obambulatum1 neu suom adimerem alteri
me aegritudinem tibi. patera parerem. parsi sedulo
Sarta tecta tua praecepta usque babui mea modestia
PuiLro.
quid exprobras. bene quod fecistiP libi fecistL non mihi.
Mihi quidem aetas acta est fermeg tua istuc refert maxume
llenefacta benefactis aliis pertegitm ne perpluant.

llictor victarum clueL victor vic-torum nominatur. cluco a graeco verbo

rit-im . ponitur pro eo quod est dicam nominon etc.
m opusL uti deceL
qui animum vincunL Morata oratio senis. eandem sententiam aliis at
que aliis verbis etferentis
hgumentum rrutelam . praesidium.
Penetrarcm me coniicerem me . ingrederen
Pamni comiliabulum intellige damnosas societatesy praesertim vero
ganeas. ubi meretrices et amatores conciliantun vel etiam ipsa lupanaria
et prostibula. cr bacchid l. t. xii
lrem obambulatum circum ambularem . huc atque illuc discurrerem
Sosz andassi attorno.
Parsi sedula hiligenter cavi.
Sarta tecta eta Metaphora ab aedificiis translata. quae sarta lecta ap
pellantun quum sunt integra et in purietibus et in tecto. lleic Lysitelesz
Mea modestia. paterl tua praecepta integra semper atque inviolata servavi.
Modectim tlic ponitur pro virtute . qua homines in omni vita modum
et pudorem sic servanL ut dictis aut factis nunquam legitimos fines ex
ccdanL
quid eæprobrasz cur exprobras quod bene fecistig quasi beneficium
in me contulerisz
Mihi quidem aetas eten t-lquidem vitae meae cursum ferme peregig uti
litas maxime tua agituln
Senefacta bene/actis aliis pertegito. ne perpluanL Allegoria ex imbrc
translata . qui largior interdum et repentinus per rariores tegulas pene
trat et lavat parietes Sensus estz benefacta benefactis cumulay iisdemquc
animum probe pertegitm ne quid vitii in illum inarediatun l
iii
ls probus esta quem poeniteL quam probus sit et frugi bonaeg
qui ipsus sibi satis placet1 nec probus esta nec frugi bonaeg
oni ipsus se contemnit. in eo est indoles industriae
Lvsrrnuzs
ob eam rem haecy pater. autumaviv quia res quaedam est1 quam
volo is
ligo me abs te exorare
Pule
quid id eStiP veniam dare iam gestio.
Lvsrruuzs
Adulescenti huic genere summo1 amico atque aequali meo.
Minus qui caute et cogitata suam rem tractaviL paten
bene volo ego illi facere. si tu non nevis.
PulLro.
hiempe de tuoit
Lvsmans
lie meoz nam quod tuom esta meum est omne meum est autem
tuom. so

ls probus est. quem paenitet llle probus est dicendusy qui etiamsi
bonus sit et frugi nunquam tamen sibi satis placet. et se probiorem fa
cere studet. cf.Aulul.ill.1.Sog MiLuL iniit Sticb.iv. 1.ai. ltalir quegli
e veramente buonm il quale non a mai contento della sua
bontd e virtic ln veteribus editionibus perperam legiturz quem non
poeniteL
qui ipsus sibi satis etc. lin senis orationem diutius in eadem sententia
commorantis i
qui ipsus se contcmniL qui de se superbe non sentit. optima indole
est praeditus. .
Autumani nixi Purgat se Lysitelesl quod videatur se ipsum laudasse.
iiz-orare Petere. obtinere . -
l/eniam dare iam gvatia vehementer iam cupio id tibi concedere. cf.
cic. ad Att.vl.ez lmpetravi a Salaminiis ut silerents veniam illi quidem
mibi dederunt
Adulescenti huic Aumxa-m
Aequali. liiusdem aetatis. - .
Minus qui caute et cogitata suam rem tractavit Minus caute et pru
denter rem suam familiarem administravit. illeic notandus Lysitelis en
phemismus. qui Lesbonici amici prodigalitatem verborum lenitate mitii
gaviL quo facto Lysiteles mores servat amici sinceri et studiosissimi
llli. nicovxntxdi quos quidem pleonasmos saepe usurpant qui familia
riter inter se loquuntun
Mmpe dc luci v. adnot. ad Mil. ul.1t. es.
 k tii
- v Pall.ro.
ouid istl egetne ft .
Lrsneuzs
hlgeL .
Prima
llubuitne remft
Lvsnuns . .
llabuiL
Pero.
i qui eam perdiditiP
Publicisne adtinis fuit an maritumis negatiisil
Mercaturamne an venalis habuit. ubi rem perdiditil
Lrslrnuzs
Mihil istorum
Puiuo
ouid igituril
Lrsrrnuzs
. Per camitatem edepaL paterg
Praeterea aliquantum animi causa in deliciis disperdidit ss
Punxra. .
lidepol hominem praedicatum ferme familiariteri
ita . t
quid isl Supp. agit ln quanam vitae conditione versatui-z
ltem opes. .
qua quomodoP t i wisi
Publicianc adpnis fuit etc. Adtinis rei ponitur translate pro eo quod est
rei particepsl conscius utrum publicis an maritimis se immiscuit negotiisz
Mercaturamne an amulis habuiti vtrum mercaturam factitaviL an
servos venales habuitt liac esta vtrum mercator an venalicius tuitP nosz
Pu egli mercante o vendilore di schiavil l/enalit pro venalem in
casu accusalivo.. i i
Mlhil istorum Supp. actum esty accidit
Per comitatem ob largiendi facililatem . ab nimiam liberalitatem
Animi causa. Animi rclaxandi causa. ltaliz per divertirszl i
lidepol hominem praedicatum familiaritcn llo pertinent haec Philtonis
verba. ut irouice et quasi ridendo Lysitelem filium reprehendaty qui mi
tior-ibus omnino verbis causam signiticasseh quae Lesbonicum amicum
ad inopiam redegcrat. Prafectoy ait. amicis atque humanissimis verbis
hominem commemorastL qui etc. llaliz Affe chc lu hai pai-lato malto
amichevnlmanle di un uomm che me.
 ts
qui quidem nusquam per virtutem rem coufregiL atque egell
Mil moror eum libi esse amicum cum eiusmodi virtulibus.
. Lvsrrrzuzs.
quia sine omni malilia est. tolerare egeslalem eius volo.
Pule
lie mendico male meretur. qui ei dat. quod edit aut bibatz eo
llam et illuc. quod dat1 perdit1 et illi prodit vitam ad miseriam
Plon eo dicoj quim quae in vis. ego velim et faciam lubeusg
Sed ego hoc verbum quom illi quoidaml dico1 praemonstro tibiz
lll ila te aliorum miserescal. ne tui alios misereaL
Lvsmsz
beserere illum el deiuvare in rebus advorsis pudet ea
. i . Pumo
Pol pudore quam pigere praeslaly totidem lileris.
usu-itura
. lidepol deum virlule dicam. patera et maiorum et lua

qui quidem nusquam per virtutem etc. qui opes suas in nulla re ho
nesta absumpsitp et tamen egeL
Ml moror. rion placeL
cum eiusmodi virtutibus. impia-uuam
sine malitia. Sine fraude et fallacia.
folerare egestatem eium Suslentare . levare illius egestatem
ue mendico malc mor-clara riosz fiende un cattivo sqrvigio al
mendico . i
quod edit Archaismus Plaulo perfamiliaris. quod edat.
1lli prodit vitam ad miseriam Miseram illius vilam producit. propagat
mosz prolunga llinfclicita della vita di lui.
Mm eo dico. quin etc. haec non loquor. quod nolim ea libenter fa
cere quae cupis.
lloc verbum quam illi quoidam dico . etc. quum ita de Lesbonico lo
quor. volo le monere. ut aliorum inopiam sic iuves . ut tamen ad ege
slatem te non redigas.
lleiuvam non iuvara
Pol pudore quam pigere praestah lotidom tuom. Satius est pudere
quam pigereg quum utrumque verbum totidem litteris constet comicus
iocus. quem nequicquam ad italicum linguam transferas. ltal.z meglio
avcrai a vergognare. che avcrsi da penlireg dacchd liuna e
Paltro di questi verbi cpuderey pigerej d composto di egual
numero di lettera
omm virtutcr cralia et auxilio deorum nosc per qrazia. per
llaiulo degli dei.
 . . tg
Multa bona bene parta babemuSz bene si amier feceris.
Me pigeat fecisset ut potius pudeat1
PuiLro. si non -feoeris.
. v - 1

lle divitiis magnis si quid demas. plus fit. an minusfl . . m

Lrsnnuzs v
Minus. paterg sed oivi inmuni scis quid canteri solem
quod babes. ne habeas1 et illucgquod nunc non babeslrbabeas
in imalum se
quandoquidem nec tibi bene ano
esse potes pati. neque alteri
r

Scio
ls estequidem
inmunis.istuc
quoiitanihil
solere
est.fierig verum. fungatur
qui munus gnate mi.suom. i i vs
LrsrrnLnsg v .
velim virtute habemus1 et qui nosmet utamurs pateiy
lit aliis qui comitati simus benevolentibnSu
PniLrou- .
iion edepol tibi pernegare possum quidquam. quod rvelisx
ouoius egestatem tolerare visfP Loquere audacter patri
Lesbonieo huic adulescenti1Lvsrrnuzs
charmidai filio. v.. j sedt
qui illic habitat j i i w
PulLro. v -v i
qui comeditv quod fuitjv quod noni-fuifli
e

lionabena Paronom. genu hoc est bonis artibus

ljt potiusi Supp. ita.
humani lnoificioso. illiberalil avaro1 odioso. v. adnoL adyL t. i
civi inmuni scis quid cantari soletP Seisue quid soleat dietitari ada
versus civem avarumt i i i in
quod habes
possides. . ne torquearis.
et malis habcas. etc.quae
utinam
non bona tibi aufer-antun quae nunc i
habest
ls cst irnmunis ls est odiosus. -
comitati simus benevolentibim Simus comes. munilici lerga benevolentes
Pernegam omnino negare l
Audactm uic ponitur in bonam partem pro eo quod est fidenteiz Lo
qnere audacter patri nosz billozfrancamentm sensu timore at . -
padre. v i
charmidai craeca diphtongns aiy quae respondet latinae ac
qui cemodi-tj rta oni omnia abligurivit
 se . i
v i v . i i A- Lrsnutcsl .

lie- opprobra.
f pater-g multa
i . homini
PmLmieveniunta
i i quae
v . volte
. r quae nevolt
.
Mentire edepoL gnateg atque id nunc facis baudiconsuetudineg

nam sapiens quidem pol ipse tingit fortunam sibiz - v

ijle ne multa1 quae nevoltv eveniunL nisi tictor malusL i ga
v v LrSirlans t
Multa estlopera opus licturae. qui se tictoretn prohum
vitae agundae esse expetitg sed bic admodum adulescentulus
L t i Pmmo
iion aetate. verum-ingenio apiscilur sapientia
Sapienti aetas condimentum estg sapiens aetati cibusL -
Agedumy eloquerey quidy dare illi nunc vis.

Multa homini cccniunL quae voltyquac navalL Multa homini evc

niunt etiam praeter voluntatem
id nunc facis haud consuetudine ltaliz ora nonparbli secundo il
tuo solito costumc . i . v
Aiam sapiens clc. ln veteribus editionibus admodum corruptus est Plau
tinus bic locus. in quo et versus perperam sunt collocatii et personarum
nomina locis non suis posita ln editione taurinensi an. m uccc. nul .
quam potissimum sequimur. omnia sic emendavit nothiug ut germanum.
aut saltem probabilem. inde sensum liceat exsculpere l
Pol. Per deum Pollucem Profectoh - t i
So ne multa. eta ldcirco haud multa sapienti eveniunh quae non
vult av nisi ipse malus sit faber fortunae suaeg hoc est nisi ipse malam
sibi fortunam fingatl Allegoria ex arte tigulina i v
r Mutta est opera opus eta Multa industria et curalilli opus est in tin
.gendo fqui cupiat sibi rationem fingere vitae laudabiliter degendae
- sed hic. Supp. est t l 1 .
Apixcitun Aequiritun i -
Sapimtiaf uic ponitur pro scientia rerum expetendarum et fugienda
rum. ltalicez il simi/to1 il giudihim si v . 1
Sapienti aetas condimentum eta ouumg-Lysiteles vetuisset Lesbonici
vitia excusatione adolescentiae defenderel Philto respondetl non aetatemv
sed optimam cuiusque indolem esse causam sapientiae. et quo clarius
sententiamesuam signiticeh utivicomicorum mos est. similitudine utitur
depromta exi re culinariaf Ail autemz ipsa sapientis natura est tamquam
cibusg aetas est veluti condimentum lamvero quemadmodum condimen
g tum per se cibum facere nequitl sed illi saporemtantummodo conciliah
eumque melioremireddilg ita ne aetas quidem sapientem facity sed in
genitam sapientiam solum perficit
agr-lium ne vocabulo age vide adnot ad Aulul.l.1.1.
 . v . iiiyffi-S v
e
b t . l rl/ / e . i i

et t
Lvsrrmnsg .-
Mil quidquaml pater-g ac
in modo ne meprobibeas accipere1 si quid det mihi
PuiLro.

An eo egestatem ei tolerabis. si quid ab illo acceperisP - s . t 1

. LvsmaLns .
lioy pater - i.i . .
PulLro. . . . h -1
Pol ego istam volo me rationem edoceas.
Lrsrrmss
i p - i . Liceta
Scin1 tu illunc. quo genere gnatus sitit
Pniim
Scio1 adprime probo
Lrsrrnins l
Soror illi est adulta virgo grandisz eam cupioj pater. mo i
bucere uxorem t
. Pero
Sinedoteft
- LvsrrnLns
.Sine dote
PuiLro. v i . l i . .i
lixoremnev . v
. usu-mes - i . i s
r -itaz - - zæ isl-j

. fua re salva iloc pacto abjllo summam inibis gratiam. i . f i

An eo egestatem etc..-1 An illius egestatem levabis hoc modos-quidpiam

videlicet ab illo accipiendot - t
Licet. Apud Plautum saepe colloquentis assensnm significat Paciam
quod a me petis. cf.Most. iL t. seg Pseud. Laieg kud. 1v. est
Adprime probo. optimo . honestissimo. s
crandis Aetale provecta cf.AuluL ll. i ini .
lta. Particula respondentis cum aliirmatione italia st
r fua re salva. Mosc censa tuo danna .
Ab illa Lesbonico.
 va

i itaque
v icommodius ulla pacta Pauxra
ei poteris p auxiliariet
. nga indotatam ted uxorem ut patiar. . . ft
. i v Lrsmans
Patiundum esty paterg
lit ea pacta addideris nostrae lepidum famam familiae ms
PulLro
Multa ego possum docte dicta et quamvis facunde loqniz
historiam veterem atque antiquam haec mea senectus sustinetg
verum ego quando te et amicitiam et gratiam in nostram domum
video adlicerc1 etsi advorsatus tibi fui. istac iudicoz
rlibi permittog pasceg duce. .
LrsrrnLns
m te servassint mihii no
Sed adde ad istam gratiam unum.
Puma
quid id est autem unuth
s l.rs1rnLns.
illoquaiz

commodius. Melius.
Auæiliarien nequam-m
lfgo indotatam ted amorem ut patiar....1 tAzmdmwa Particula ut in
servit indignationi Mosz che io sol/rm cha tu pigli una moglie
senza doteP
chidam famam lionestam famam italia una bella fama
Pocte et quameisfacunde Multum docte et facunde.
historiam veterem et antiquam sustinet rrenetl scit historiam veterem
et vetustissimam Antiquus plus est quam vatum quare quum utrumque
vocabulum coniunctim usurpatur . antiquus posteriore semper loco poni
tur. Mosz questa mia vecchiazza conosce la storia antica e
llantichiasima
quando te et amieitiam et gratia-m etc. quoniam video. te amicitiam
et gratiam conciliare domui nostrae -
lstac iudico Ad sententiam tuam accedo. iudico ex sententia tua. ltaliz
la pensa came te.
fibi permittog poscep duce. libi permitto uxorem indotatamg illam
posce et duce. baec Arcb.
SercassinL yApxzi/rim Scrvarerint. servenL Locutio comiler respondentis
et gratias agentis
 in ut v i - isat
ru ad eunuuleasz ln conciliesi tute posoasxf
leLror . . l e

lfocore l

lustrum
Mimio citius transigeSg firmum omne erita quod tu egeris
gravius tuom erit unum verbum ad eam rem. quam centum mcn.

. Puttro

liccc autem in benignitate hoc reperi negotiuml -

llabitur opera v

ru concilies. conciliare proprie del nuptiis et amoribus dicitur. ttinc

amorum et nuptiarum conciliator est Latinis internunciusvy qui se me
dium interponit. uti nuptiae et amores iungantun -. .
faceret ne hoc vocabulo disserentes . diversi abierunt veteres gram
matici. quorum opiniones omnes in medium afferre otiosum plane forcL
llli vero potissimum falsi sunt. qui in huiusce nominis notatione confu-.
giunt ad acdem cereris quibus miror etiam Poreellinium nostrum esso
adstipulatum. Ad nos quod attinet. satis sitidicereg banc particulama quae
quinquies apud Plautum. semel vero apud terentium legitun vatiirmatio
nequuandam vehementiorem signincare-. atque ab illo usurpari. qui suae
sententiae
cipit testimonium
ottinopinatam veritatis addita
deprohendit ita in aut aliquam rem
hocvlocopest admiratione
particula ext
admit-aptis
SiqnidemiPhilto praeter exspectationem audit se a.Lysitele rogari . ut
ipsemet Lesbonicum adeaty et uxorem poscuL ltaud absurde noszv cap
eril Anch-e uesto vuoi clilio acrota-lll ceterum si vocis ictu/tou
P q l
quaeramus g formula iurisiurandi nobis occurretzper cerereml tuti ecastorp
per castorcmg edepoly per Pollucem craedi inquiunt timam Azi/mrpes.
hoc est per matrem terrae cffPlauLAmphAL t. ria cas tLtLSSg Men. m
e sog rltrucul.1t. i SSz ferent rum-mares . t i i .
hiimio citius tran/tiym Segotium multo citius perficies et me. apzad
fam.xul. fltz Peto a te ut negotium confidendum curesa ipse suiscipiasll
transigaL- t i i g i i m .
gravius
Avrd tuam erit unum
maggiorpeso unaverbum Maioris -momentig
tuaparolm v x auctoritatisi
v i nasa
Ad eam rcm. Supp. confidendum in ea re.r i
ficto autem- tsurpatur in iis. quae nova et improvisa animo accidunL
ln benignitate hoc reperi negotium ob benignitatem hanc molestiam
contraxi. ltaliz colla mia cortcsia mi cono tirato addosso quc
sta brigm llaec submissa voce ait Philto. Postea ad filium-conversum
dabitury inquit. opera Sosz Lo fari .
ut
 i Lvsnruzs v .
lv Lepidus vivis llaec sunt aedesg bic liabetg
Lesbonico est nomenz agerrem cura. ligo te opperiar domi
i PnlLro.
Men optuma haec sunt. neque ego ut aequom censeo t
verum meliora sunt quam quae deterruma
Sed hoc unum eonsolatur me atque animum meum1 mo
enim qui nil aliud. nisi quod sibi soli placet1
consulit adversum iilium. nugae agitz
Miser ex animo fit. factius nihilo taciti
Suae senectnti is acriorem biemem parat.
onem importunam illanctempestatem concieL ns
Sed aperiuntur aedes. quo ibam i commode
lpse exit Lesbonicus cum servo foras

chidus vivis comis es atque bumanus. Passim apud latinos scriptores

verbum vivo pro sum Amph.Prolog.t1Sg bacchidnLa edg cas 11.S. seg
cist.1.s.ng Mil. L t. seg kud.1l. i. tg v. l. tg 1ruc. mittet 1er. l-lecyr. v.
at eos cic. ad Att. ul. s.
llaec. umam
Pcterrumm Minime bona.
consulit advorsam ilium neliberah statuit adversus filii voluntatem
lvugas agit lnepte agit Saepe apud Plautum ponitur illus-mes omisso
verbo. i -
fiat anima vere. - i
Pactius nihilo facit ltaronom. nihilo melius faciL Pactius est gradus
comparativns participii factus . a . um.
Senectuti is acriorem hiemem paraL franslater duriorem . graviorem
sibi senectutem paraL
lmportunam Molestam.
comica Adversus se excitat ltaliz si ti-ra addossm
tAedesy quo ibam Aedes. ad quas ibam. riosz la casa. a cui io mi
a e c t a v a. -
commoda opportune.
 aurtis ll. s sciam m
Lusnumccs y lSrllASlMLiS . Pltlllftl

v Lssnomccs v
Minas quindecim dies sunt. quem pro hisce aedibus i
w Minas quadraginta accepisti acallicle
iilstne boc. quod dico. Stasimeft
Smsmus..
quam considero1 v
y Meminisse videorltieri . ly
i Lsssomcus
quid factum est coii
Snsmrs 1
comesuim expotum. eamnctuui1 elotum in balineisg
Piscatortpistor1 abstuliL lanii. coquL - -
lolitoresv myropolae1 aucupes contitcitoi i .. . v i

num Lesbonicus a Stasimo-servo expensae pecuniae rationem repetit.

Pbilto intervenit Lesbonici sororem filio suo uxorem petiturus. Primo Les- .
bonicus ioco id tieri. suamque inopiam a Pbiltone deriderivarbitratuh
iandem vero Philtoni enlagitanti assentituln quod quidem Philtonis et
Lesbonici colloquium identidem exhilaratur festivavStasimi interpellationq -
praesertim vero ludicra quadam narratione de agroy quem Lesbonicus .
vult dotem sorori dare siquidem Stasimus conatur Philtoni persuadere .
agrum tali esse fato sive fortunav ut quisquis illum possideati is cum omni
domo. familia. fortunisque omnibus ad internecionem depereaL
Minus quindecim dies suntl quam eten nies quindecim nondum emu
xerunt. ex quo etc. .
nunc hoc. quod dic-of SeuneP italia lvon ci cgli carof
ouom considero MoSz quando ci pensa Piotanda Stasimi responsio
ad risum eliciendum .comparata. . . x
quid factum est eoP Supp. argentou v
tkmmctmny elotum in balinoia ln unguentis emendis atque in balneis
insumtum. namque veteres immodicos sumptus faciebant in quotidianas
unctiones et lavationes t i
p Myropolaattnguentorum venditores. a graecis vocibus etiam unguen
tum. mazim . vendo. . - v i
con/it rito Supp mugitu tlitius absumitur.
 iiti
louam si foi-micis tu obiicias papaverema
- o
hiisi tu inmortale rere osse argentum tibi.

- Lssaomcus

Minus hercle in istis rebus sumtum est sex minis m

Smsmvs
quim quod dedisti scortisi
Lnsnloivilcus

lbidem una traho.

lrSrAsmus

ouitL quod defrudavii

t Lnsaomcus
ilemy ista ratio maxuma esll

Srssimus

hion tibi illud adparere. si sumas. potestP

Si fonnicis eta Proverbium de re . quae brevi fiat

lvisi tu inmortale. Perperam reliquae ediliones hunc versum alio trans
ferunt. . r
fibi ln manibus tuis.
ibidem una traho. cf. adnotat. ad 1.e. ttti.
quod defrudavi quod defraudavi. sutiuratus sum Animadverte. lector.
procax servi ingenium .
11em. Particula indignantia
ista ratio maæuma est. quantitas maxima riosc questa e la partita
piu grande.
lvon tibi illud arlparerc. eten-l cermanam ex hoc versa significatio
nem nequicquam hauries . nisi per interrogationem eflet-es. lioc enim
sibi vult Stasimusz Anne miraris. Lesbonice. sumtus illos. quas supra
memoravL tibi non apparere. quum in eo sisl ut patrimonium absumasz
rtosz Parti cgli una maraoiglia1 che tu non comprenda came
tu ab bia speso tutto qucl danarm se sci in aut divarare il
tuo patrimonioP llic- vero iuvatanimadvertere. particulam non in in
terrogatione poni pro nonne ab irascentibus aut admirantibusg praeterea
non usurpari ab interrogantea quum suspicatun colloquentem ipsius sen
tentiae adversarig nonney quum putat. colloquentem sibi assentiri. Par
ticula si passim occurrit pro quum. quo tempora cf.tPerent Ad. v. S. ng
Phorm.v.e. tat cic de tinib.il.1t. 1o.
 Sero atqueystultev prius quod cautum oportuitv
Postquam comeditwrem. post rationem putat a m

1 Lasnomcus
nequaquam argenti ratio camparet tamen
Smsmus
liatio quidem hercle adparetg argentom cristae
Minas quadraginta accepisti a caliicleq
lit ille aedis abs te accepit mancupio.
Lasnomnus

Admodum
. Prima
Pal. opino. adtinis noster aedis vendidit i i - . eo i
Pater quam peregre veniet1 in porta estzlocus.
. Msi forte in ventrem filio conrepserit.

Prius quod cautum oportuit quod prius cavere oportebat

llationem putat nationes subduciL ltaLz fa i conti -
nation comparet vel adparet. natio praesto est.v videtur. riosz il conta
va bene A -
Argentum vixit-au A verbo oizouaa Ablit . periity evanuit.
Aedis abs te accepit mancapia hamum abs te emit ea conditione . ut
evictionem praestares. in te reciperes. Aliquid accipere mancupio fuit apud
llomanas formula iurisconsultorum p qua significabant y v aliquem ea lege
quidpiam emere. ut venditor vadem ot praedam se constituereh si quis
ferte conaretur rem illam vendilam recuperafe cii nig. lib.xxl. tif.e. de
evictiiosz comperd da te ta casa eat patto della eviziolncl eioa
che tu gliene mantenessi il pos-uum la proprie-tau t
Admodum ln dialogo hanc particulam usurpant respondentes L ut af
tirmenty rem eo plane modo se haberet quo dictum est. omnino . certe.
res prorsus ita est. iiosz Per ll appunto. cf.liacch. v.1.seg Pseud.1v.1.
seg kudi s. ttiz 1erent.ilec. nl. seg Phorm. ll. 1 tc cic. de legib nl. ima
opina Archaism
dil/inis noster. Lesbonicus futurus adtinis.
ln porta est locum Supp. ei. lirit illi mauendum sub dio.
lviii in ventrem filio conrepserit quum Leshonicus tilius iam pecu
niam devorassetv quam pro aedibus acceperah si charmides vellet aedes
suas adire . illi necesse erat in filii ventrem ingredi
 SiS
s . Smsmus . i v
frapezitae mille drachumarum olympicumyl - - -
ouas de ratione debuistL redditae.
Lnsnomcus
nempequas spopondi.
i - Snsnuus
lmo quas dependia inquito v ea
quae sponsioue pro tu exactus nuper es
Pro illo adulescente1 quem tu esse aibas divitem
. Lnsuomcus
Pactum .
Snsmrsg
llt quidem illud perierit .
Lasnomcus
Pactum id quoque est.
frapczitaa iSiummarioy argentario . a graeca voce mangu . mensa
ltalir al banchierzn
brachumarum olympicum brachuina. archainL pro drachmav graeco
numo argenteoi qui respondet ferme tlenario romano. olympicum pro
eo quod est olympicarum. nitferebant autem ratione pretii drachmae
olympicae a drachmis atticiaz
bv ratione l-lx rationc. riosz secundo il conto.
Millc drachumarum.. . . .redditae. Mota verborum constructionem per
syllepsing quasi scriptum esset mille drachmatz Mille drachmarum rarior
dictio pro eo quod est mille drachman .
1vompe. ln hoc loco vim babet explicantis. y
quasdependi quas solvi. Piosz cha ho sborsato
.ouas sponsione pro tu cæactus nuper cs. quas alius a te nuper exegit
pro sponsioneg quas tu nuper coactus fuisti solvere titulo sponsionis. ltaliz
che tu dovesti pacianzi pagare scoondo la promessa che facesti
notanda in hoc loco rarior syntaxisz ego raigor pecuniam pro vulgari a
me erigitur pecuniay hoc est. cogor solvere pecuniam A. cellius tm A.
xv. tctj aity hoc graeca lignra dictum esse. tiraeci enim scribuntz tiu
npdizrd .uz arx/imam hoc est exegit me pecuniam Sponsionc pro. inuenit
ln quibusdam editionibus perperam legitur pronupen inauditum vocabulum
Aibas. Arcb. Aiebas
factum vox amruiantis in responsione. nosz SL e vero .
Lit quidem illud petierit Stasimus. uti tik ad hilarandam caveam. voci
factum a Lesbonico prolatae aliam amngit sententiam ac Lesbonicus ipse
tribuerat. hoc modos factum est ut mille drachmael quas pro sponsione
solvisti y perirent.
fur-tum id quoque est. ltaliz Auciie quarto a vero
Sam nunc eum vidi miserumz me eius miseritum est.
lMiseret te aliorum. tui nec Snsmus
miseret nec pudet

Pntvro
fempus adeundi est.
Lnseomcus
listne hic Pbilto. qui advenittt
ls hercle est ipsus -
Susnws
. lidepol nae ego istunc velim
Meum fieri servom cum suo peculio.
PniLro.
flerum atque servom plurimum Philto iubet
Salvere1 Lesbonieum et Stasimum.
Lnsnorncus
lii duint saul
fibi. Pbilto. quaecunque optes. quid agit filiusP
PnlLro.
bene volt tibi. -
Lnsnomcus r
lidepol muluom mecum facit
t Srssmus .

nequam illud verbum est a llene voll n nisi qui bene facit
ligoqne volo esse liberg nequidquam volo. i v

rempm adeundi est. Philto . qui hactenus Lesbonici et Stasimi collo

quium auscultaveratp secum ipsas tiuncr ait. est tempus Lesbonici adeundi.
Sdepol nae ego istum etc. Ad spectatores conversus haec profert Sta
simus. ut illorum risum cupiet vellet autem Philtonem. hominem ditis
simum . suum fieri servuml propterea quod legibus nomanornm cautum
essety ut peculium servi ad dominum pertineret i .
Plurimum iubet salvam nosz saluta caramente.
buinL Arch. nent t i
filius Lysiteles. t .
Sdepol mutuum etc. Profecto a me mutuo amatur. -
nequam illud etc. verbum illud bene vult est inutile. nisi benevolentia
aliquo beneficio comprobetur.
Sgoqua ego etiam
 eo -
liic postulet frugi esseg nugas postulet ao
. PulLro.
Meus gnatus me ad te misit1 inter se atque rns
Adlinitatem ut conciliarem et gratiam
vfuam volt sororem ducere uxoremg et mihi
Sententia eadem est et volo.
Lssnoulcus
. llaud nosco tuomP
bonis tuis rebus meas res inrides malas
. PulLro.
iiomo ego sum. homo tu esz ita me amabit lupiteri
Meque te derisum veni. neque dignum putog
verum hocy ut dixiy meus me oravit filius1
lit tuam sororem posce-rem uxorem sibi
Lsssomcus

Mearum me rerum novisse aequom est ordinem

cum vestris nostra non est aequa factioz
Adtinitatem vobis aliam quaerite

flic postulet eta ltic nempe Lesbonicus. postulet houcstam vivendi ra

tionem sequi . inaniter postulabit
lvugas postulat nosz frottole. tlaec omnia ita profert Stasimus . ut
a spectatoribus tantummodo exaudiantun -
l/os. vestram familiam
conciliarcm lungerem
lit volo. Supp. idcm
llaud nosco tuomf formula contemnentis et-irati. Supp. ingenium vel
animum l-iadem significatione Plautusz iion ego te noviP haud absurde
ltaliz Pintcndo .
bonis tuis rebus eta quum tu secunda utaris fortuna. aliiictas res meas
irrides. t
llomo ego sum eta nadem nobis est natura. Sosz Siamo tutti uomini.
ita me amabit ctc. Pormula iurantis .
meque dignum puto Supp. qui deridearis. cf.Aulul.lt.i.xiS.
illcarum rerum ordinem Meam conditionem . rerum mearum statum.
cum rostris nostra non est aequa factim non decet . nos inopes cum
factiosis vestri ordinis hominibus societatem inire. laudem ferme habet
muclio cAuluL ll. SL te . et seqq iy cuius filiam Megadorus sibi uxorem
poposcerat
 tii
Snbmue
Satinhtu sanus mentis aut animi tui.
qui conditionemlhanc repudiesiy nam illunc tibi 1
Perentaneum esse amicum inventum intellego t ss
i ersnomcus.
Abinl hinc dierecteP
Smsmce .
Si hercle ire occipiam.
Lesnomcue v . vetes.

Msi me aliud quid vis. Philtoj respondi tibi.

Pmum
llienigniorem1 Lesbonioea te mihi 1
quam nunc experior essegconlido fores t
nam et stulte facere et stulte fabularier . i - so
lltrumque. Lesbonice. in aetate haud bonum est.
Smsmus.
verum hercle bic dicit
Lusnomcue
oculum ego ecfodiam tibi.
Si verbum addiderisl
Susmus
llercle quin dicam tameni

Sanus mentis aut animi tui nifemt inter se mens et animum illa ni
mirum est praestantior animae pars . qua inteuigentia et consilium con
tinenturg buic motus et impetus tribuitun
Percntaneum amicum appellat Plautns eum. qui repente opem fertg
qui celer et expedilus est ad opem ferendam Alii legunt ferentarium
quae vox a militia humauorum est depromtal apud quos ftrentur-ii dice
bantur levis armaturae milites. omnium velocissimL qui eminus. hoc est
telis et lapidibus pugnabantj et a quibus pugnandi initium fiebaL Per
analogiam ferentarios militet dixeris i nostri befsagliertl
Abirf hinc diercctef Locutio imgiemntim Abi in malam rem. nos llat
tcne in mall ora. ne origine vocis dierectus alii alia. sed parum pro
babilia protulemnt. meris polior visa est Snlmasii sententia . imov pc
tentis a graeco vocabulo dlipprix-roh disruptus. t
Msi ma Supp. a. v i
ln aetate vide ndnotah ad l. l. i
Scfodiam. Archaism litibdiam
eum omninol etiam
 ea
Mam si sic non licebiit luscus dixero
. i . Puiua .
ita in nunc dicis1 non esse aequiparabilis es
vostras cum nostris factiones atque opesiP
- . Lnsaomccs
ilice
PuiLro.
quid nunciP si in aedem ad coenam veneris.
.Atque ibi. apulentus tibi par forte ut venerit.
Adpasita coena sit.
sintpopularem quam vocant.
Si illi congestae epulae a clientibus. v go

Si quid tibi placeat1 quod illi congestum siets

lidisnel an incoenatus cum opulento adcubesi
Lssnouicns
lidim. ni veiet
Srasmus
At ego pala etiamsi vetet.
lidim1 atque ambobus malis expletus voremg
lita quod illi placeat1 praeripiam potissumum. vs

si sic Si salvis oculis

Luscua nicitur qui altero oculo est captus
factionea riosz aderenze. attcnenza
quid nuncf quid igituri vebementior interrogatio cum quadam indi
gnatione.
Si in aedem ad coenam veneris Si ad coenam veneris in templum.
ubi veteres interdum epulabautur.
opulth tibi par forte ut venerit Postquam vir opulentus iuxta te
forte accubuerit. Mosz poichc per avventura si fane assiso a te
dallato un ricea. lix iiathii sententia tibi par est tibi aequalis genera
Lesbouicus enim . uti supra dictum est. erat summo genere natus
Popularem quam vocant in multis rerum adiunctis. uti exempli gratia
in triumphisy publicum epulum populo dabatur in sacris aedibus.
congestae Appositae
A clientibm. clientes etiam convivium interdum patronis apparabant
in templis
Sdim vArclL iidem l/orem. vorabo.
Ambabus malis ezpletus aerem italia scuffierb. ovt-ero maei
noro a duc palmenttl
Pracripian Ante rapiam. occupaba
 . i nam
i neque illi concedam quidquam de vita ..mea.
verecundari neminem apud mensam decetz
nam ibi de divinis atque humanis cernitur
. PniLro.
item tabular-e
. SrAslMus
Mon tibi dicam dolos
liecedam ego illi de via1 de semitaq x i
ne honore poplig verum quod ad ventrem attinet
Mon hercle hoc longe. nisi me pugnis vicerit
tloena hac annona est sine sacris hereditas

ve vita mca. ne victu meo. j

yerecundari ltaliz us ar riguardi lluc spectat proverbialis illa uo
stratium locutioz A tacola e letto. nissun rispettm
1le divinis atque humanis cernitur. ne rebus maximi momenti decer
tatur. Morata servi oratio. cui. ut Persii verbis utary summa boni est -
uncta vixisse patella. v
item fabulare. verum dixisti Sosz fu dici appunlo la cosa
came sta.
lvon dolo. candide . sincerez
vei-edam illi de viay de semitaz Locum illi dabo in via. in semita. Se
1nita hic ponitur pro loco . qui in utroque margine viae latae commean
tium pedibus teritur ad vilanda iumenta. vebicula. lutum et pulverem
llo honore -popli. honores illi cedam . qui populari sudragio civibus
conferuntun v i .
lvon hercle hoc longe. ne tantillum quidem. ne latum quidem unguem
cedam quae quidem verba imi-mos profert Stasimus . primum videlicet
digitum illa punta del ditoj y aut minutulum quidpiam spectatoribus
ostendendo i x i
coena hoc annona est sine sacris hereditaa. lluiusce versus obscuritate
factum est. ut quidam interpretcs nonnulla per coniecturam immutarentl
legerentquez coena haec an non est sine sacrisrhereditas nothius e con
trario germanam veterum codicum lectionem religiosissime tenuit. ex
qua probabilcm sane sensum elicias hoc modoz coena graluita in hac an
nonae caritate habenda est tamquam hereditas sine sacris. quae tibi in
commodo et sumtui sint. ltaliz Lina buona cena gratis in questa
gran caro dei virerL a come unieredita senza alcun pcsm
quod quidem facile intellectu crit. ubi scias. legibus xlt rrabularum cau
tum fuissey ut sacra privata cuiusque gentis et familiae essent perpetua .
atque una cum patrimonio ad heredes transirenty quorum impensa dili
gentissime administrarentun llaud aliter apudynos ingentem saepenumcro
pecuniam testatores lcgare consuet erunt aut in subsidium egcntinml aut
in aegrorum solatium . aut in sacral quae quotannis vel singulis mcusi
 tii
Pnluroe
Semper-tu hoc facitoj Lesbonice. cogites.
ld optumum essej tute uti sis optumusg
.Si id nequeas. saltem ut optumis sis proxumus
Munc conditionem hancg quam ego fero et quam abs te petoa
llare atque accipere. Lesbonicea le volc. .
liei divites suntz deos decent opulentiae
lit factionesg verum nos homunculi
Salillumw animai. quam quem extemplo amisimusr
v Aequo mendicus atque ille opulenlissumus
censetur censu ad Acheruntem mortuos
Srssnius
Mirum nia illuc ni tecum divitias feras1 es
bbi mortuos sis. ita sis. ut nomen clueL
PnlLro.
fiunc ut scias1 hic fac-tiones atque opes
Mon esse. neque nos tuam neglegerc graliamv
Sine dote posco tuam sororem tilio. noe

bns. vel per omnes hebdomadas peragantuln quo fit ut maximis interdum
oneribus premantur heredes llinc autem manavit proverbialis illa locutio
apud nomanosz sine sacris hereditas ad significandum lucrum sine ullo
onere. rosa
ossa et sumtu. Latinae
senza spinæhuic dictioni respondet
i vernaculaz carne senza
Semper.....cogites. riosz lvon ti esca mai di menta
ld optumum esscgtutc uti etcz ltaliz che il miglior partita e di ecc.
nare atque acciperet concedere atque accipere.
Pactionesx Potentia. . v
liomunculi salillum animai llomunculiy parva corpora. quae ab anima.
tamquam sale. pntredine probibentun Animai. Arch. Animae.
Acquo mendicus etc. rfum paupen tum idivesy mortuus apud Acheron
tem pariter aestimatun
Mirum ni etc. bictio comica stomachantis tileic Stasimus. quem de
cuisset sapientem Philtonis orationem laudarel serviliter iocandor credo
equidem . ait . te ad Acherontem divitias tuas esse perlaturum. ubi tan
dem post mortem sis vere Philto . hoc est hominibus carus. uti nomen
tuum sonat ca verbo quum amet tiis enim in terris. qunm sis admodum
parcus. ab hominibus parum amaris. quae omnia submissa voce dicun
tur a Stasimo.
llic. ln nostra familia
Mglegera Archaism negligere
 . w ea
quae res bene vortatt liabeoni pactamii quid tacesfl
Smsmus
Proh di inmortales1 conditionem quoiusmodil
PuiLro.
iouiu fabulare a di bene vortanti spondeoi ni .-

Smsmus
liheua nil usus ubi erat dicto a spondeo n
bicebatg nunc hic. quem opus estynon quit dicere ma
Lusnomcus
onem adfinitate vostra me arbitramini
liignum1 habeo vobis1 Philtoy magnam gratiamz
Sed. etsi hercle graviter cecidit stultitia mea.
Philto. est ager sub urbe bic nobng eum dabo v
botem sororiz nam is de stultitia mea . m
Solus supertit praeter vitam reliquas
PulLro.
Profeeto dotem nil moror.
Lusnomcus
certum est dare
Srasmus
Mostramne vis nutricem. hereq quae nos educaL

quae rcs bene vortatf quae res bene eveniati vide adnoL ad AuluL
ll. i AL
liabeoni pactum f liabeone illam tamquam desponsamiz. An spondesP
Solemnis formula. qua utebantur in despondcndis puellisouae quum pe
terentur dicebantur speratae . post sponsalia.pactaen
conditionem quoiusmodi. nosz chr bcl partitol
quin fabularei cur non nisi i - vl
mt uaus ubi erat dicto eta quum dicendum non fuisset - spondeo v-.
dicebat . se pro aliis obligabat . et fortunas suas evertebatg nunc etcf
.llabeo nobis magnam gratiam italia vi sono malto obbligata
Stsi graviter cecidit stultitia mca. Stsi ego ob stultitiam meam gravis
sima damna sum perpessus -
Ager sub urbin Ager suburbanns. urbi vicinus
ls . . .solns super/it .. .reliquos. ls ager mihi solus superest
notam nil moror. ltal.z non mi curo dclla data -
certum csL bestinatum est. deliberatum est nosz Sonn risoluto
lvutricemy quae nos educat transi Agrum. qui nos alit.
se
Abalienarc a nobisiP cave. sis.-feceris
quid ledemus nosmet postean
Lasuomcus
. litiam tu tacesfP na
libi ego rationem reddamt .
Snsmus
. Plane periimusj
illisi quid ego conminiscon Philto. te volo.
i Pumo
Si quid vis. Stasime
. Smsmus
lluc concede aliquantum
PmLm
l.ioot.
Snsmus
Arcano tibi ego hoc dicor ne ille ex te sciatv
Meve alius quisquamj
- PulLro. .
crede audacter quidluhet no
. Snsmus
Per deos atque homines dico1 ne tu illunc agrum

Abalienam Alienum facere. ltal.s dare altrui.

Pecerim facias
lilia-m tu tacesf ln hoc loco particula etiam est imperantis cum indi
gnatione . et ponitur pro quim ouin tacesP cf. Asin. ll. t. SSg ut neas
Pers.1l. LL zig rL zt.t1g Poen. l. S. eau tret Ad. rv. i ttg lium iv. m ioy Phorm.
nL S. e. n
fibi ego rationem nddamP cf. Aul. 1.1.o. host bebbo io rcnderti
conto dei fatti mieif
fe volo. Supp. alloqui.
se quid visa Pormulag qua urbano homini rcspondemus. qui signitica
vit. se velle rem nobiscum agere Plosz Posso io servirti in qual
chc cosaP
concede Secede.
LiceL llac particula assensum signiticamus.
Arcanm
iMz SorL Secreto. ltaliz in credcnza.
crede audacior quidlubeL mullo timore committe mihi quidlibet Sosz
liiv franc-amch quello chr vuoi v
 i ei
s luam siris unquam fieri neque gnati iui.
lii re argumentum dicam
PuiLro.
Audire edepol lubeL
. Srasmus
Primum omnium olim terra quam proscindituiy
ln quinto quoque sulco moriuntur boves lis
PuiL-ra
Apagel .
Srasmus
Acheruniis ostium in nostro estagra
lum vinum. priusquam coactum est. pendet putidum.
Lssaomcus
consuadet hamini. credo. litsi scelestus estq
At mi infidelisnan est.
Srssmus
Audi cetera
iao x v
Post id. frumenti quam alibi messis masuma est.
iribus tantis illi minus redit. quam obseveris
PuiLro.
llemv istic oportet obseri mores malosq
Si in obserenda possint interfieri

Siris Syncope a Plauto passim usurpata. Siveris. sinus

lii re argumentum dicam nius rei causam tibi aperiam
olim...quom. vide adnot. ad Mil. l. l. i
Proscinditun Aratur. i . A l
ln quinto quoque sulco etc. vix cum boves quiutum sulcum duxerunt etc.
Apagel Supp. a me istum agrum nasa Alla largaln
Acheruntis ostium etc. rrransL Pestilens est hic ager.
l/inum . priusquam etc. itietonymia vinum pro uva posuit Antequam
uva maturescaty putrescit.
Stai scelestus etc. Licet scelestusl est tamen Stasimus mihi fidelis
quare nihil. credo 1 Philtoni suadebit p quod mibi sit inociturum
Prummti maria collectio frumenti - tii
tribus tantis illi minus redit. quam obseveria ille ager reddit minus
tribus tantis quam satum sit. ilaliz esse rendeire volte tanta di
menovdi quctlo che avrai seminatm
llem. Pariicula rem novam aut mirificam aut inopinaiam admiraniis
Si in obserenda Si forte dum obsernniur.
intcr/iam iicleri1 de nfdio tolli.
. os
. . - Sttsmus
neque unquam quisquam est1 quoius ille ager fuit
quin pessume ei res vorteritzquorum fuit p ms
Alii exulatum abieruutg alii ecmortuixg
.Alii se suspendere liem. nunc hic. quoius est.
lit ad .incitas redactusl
PulLro.
Apage a me istum agruml
. Srasnnus
Magis apagc dicas. si omnia a me audiveriSz
Mam fulguritae sunt alteruae arboresg Mo
Acerrume moriuntur angina suesg
oves scabrae sunta tam glabrae. heml quam haec est manusg
lum autem Syrorum1 genus quod patientissimumest
ilominum. nemo exstat qui ibi sex menses vixeritz
lta cuncti solstitiali morbo decidunt m

Pessume res vorterit ites pessime cesserint

quarum fuit Supp. ii.
llem. vide adnot ad Prolog a
liia Lesbonicus r
Ad incitas redacttm Supp. calces. lineas Locutio depromta ex ludo
latrunculorum . in quo incituay hoc est immotus. dicitur lusor. cui nulli
sunt latrunculi . quos ulterius promovere possit translata ponitur haec
locutio de homine. qui in tanta inopia versetury ut nullo iam pacto se
inde possit expedire ltosz ridotto alliestrema miseria
Palguritae alternac arbores Pulmine ictae. ltaliz gli alberiy lluno
si c llaltro no. sono colpiti dal fulmina
Acerrume crudelissime 1 vel celeriter
oves scabracz oves lana nudatae ob scabiem. et aut ltxcvt
fam glabrael hem.l quam haec est manus ttim-mos ltaliz piu pelatel
vedi. di questa mana
Syrorum. etc. Puere Syri Asiac populiy genus hominum laborum pa
tientissimunt Plurimi Syrorum venales ltomam advehebantur. et tamquam
servi. rei rusticae praesertim operam dabant
1la. quia et Mostclt ut i ltrt
Solstitiali morbo ln solstitialem morbum inquirentes Plautini inter
pretes. diversi prorsus abierunt Alii enim coutendunt. comitialem mor
bum significari a poetal alii subitanenm. alii quemlibet morbum gravem et
lethalemg postremo alii .. quibus et ipse assention febres illas vehementes
atque exitiales. quae aestivo tempore grassari consueverunh quaeque
prima aut altera accessione homines interimunt
 PnlLro
credo ego istnc. Stasimo. ita esseg sed campus genus
Multo Syrorum iam antidit patientia
Sed is est ager profecto. ut te audivi loquiv
Malos in quem omnis publice mitti decet
Sed Porlunatorum memorant insulas1 i m
one cuncti. qui aetatem egerunt casto suamj
conveniantz contra istuc detrndi maleticos
Aequom videtur. qui quidem istius sit modi
Srssmus
llospitium est calamitatis quid verbis opustfl
quamvis malam rem quaeras. illic reperias v . m
At tu hercle et illi et alii cave. sis1 dixerisa
Me tibi dixisse hoc
PniLro.
llixisti arcano satis
Smsmus
quin hic quidem eum cupit ab se abalienarierv
Si quidem reperire possit1 quoid os sublinat.
PuiLro.
Meus quidem nunquam fiet
Susnnus
Si sapies quidem - tm
Lepide hercle de agro ego hunc senem deterruiz

campos genus cenus campanum . campani homines

Multo Syrorum Subaudi genus.
Antidit Archaism Anteit. .
Publice. Publica anctoritate. publico decreto.
Portunatorum insulae vulgoz le isole beate.
casteq Sanctey integre. honeste
- istuc ln istum agrum ..
qui quidem etc. Pronomen qui refertur ad adverbium istuc positum a
petita pro eo quod est in istum agrum
llli Lesbonicm
os sublinaL vide adnot. ad AuluL nx e. st
Lepide hercle. l-laec secum ipse Stasimus
lh- agro deterrui ne agro accipienda deterrui
vo
Mam qui vivamus nihil est. si illumyiamiserilj
Pmmo
lledeo ad le1 Lesbonice.
Lnsnomcus
bic sodes mihi.
quid hic locutus lecumfP .
Pumo
quid censesP llomo esta
voll iieri liberg verum. quod deh non habet. les
Lnsnomcus.
lit ego esse locuples1 verum uequidquam volo.
Smsmus
Licitum. si vellesz
. nunc.
i quom nihil estq non licet
Lusnomcus.
quid lecum. SlasimeiP
Smsmus
i lie istocy quod dixli modo.
Si ante voluisses. essesg nunc sero cupis.
PuiLro.
ne dote mecum conveniri nil potestg m
quod tibi lubeli tute agito cum nato meog .
nunc tuam sororem filio posco meog
quae res bene voi-lati - quid nuncP etiam consulisiP
Lusnomcus
ouid islioP quando ita vis1 di bene vorlanll spondco.

aut vivamuc. quomodo

quid censesf llomo etL Promissi memor Philto reticet quae de agro
a Slasimo accepit 1
quod detp non habet nihil habet quo in libertatem se possit vindicam
Licitum. si vellem rfibi licuissely si voluisses palemas forlunas servare.
quid teme Supp. loqueria.
conveniri nil polest nulla conditio statui potesL llaliz non ponta
mo andar draccordm
rula agito. ru ipse age.
quid nuncP Supp. aia
quid isticP Pormulu annuentis post aliquam reluclationem cn 1er.
Andr.il.a.llog lun.l.e.s1. mosz che debbo io dii-lii
 i PurLro
Munquam edepol quoiquam tam exspectatus filius . t m
llatqu quam est illud Spondeoe natum mihi i
/ Snsmus
m fortunabunt vostra consilia -
Puluo
lta.volo. -
l hacy l.esboniee. mecumi ut coram nuptiis
llies coustituatun l-ladem haec contirmabimus.
. Lnsnomcus
Sed. Stasime. abi huc ad meam sororem ad calliclemz m
bicg boesnegoti- quomodo actum est . . . .
Susmus
lbitur.
Lssaomeus
lit gratulator meae sorori.
Smsmusz
- Scilicet.
w . Lnsnomcus i x P.
bictcaflliclL mi ut convenat . . xiv . - i i
t i arum fl / Susuuus fc . i
lt v iijf
i . s . ..1vs-f.wi-.11Mz1j.wzin-immensi-iii
r quia tu i modol

Mmquam edepol eta nemo unquam tanta voluptate filium suscepitl

quanta ego audivi illud spondca - au - -
vi fortunabunt Pro optativo. bii secundent vestra consilial
coram fe praesente. qu
Ad meam sororem ad calliclem Ad meam sororem in domum calliclis.
lloc negati quomodo actum est. ltaliz coma si e concilium Praffara
SciliceL ln responsionibus habet vim afiirmandil et valet utiquatcertep
etc. cf. Asin.1l.zi. SS g Men. ll. S. rit g Poen. ul. i SSg Pseud..lv. 1. ei
Mi ut convonaL quomodo mihi eonvpniah me-deeeat...w.i.-. fortasse
addere voluitz quaereret dotem sorori. vel aliud quidpiam. nisi Stasimus
illum interpellasseL convmt.Arch. Perperam reliquae ediliones habentz
me ut conveniat. lndecore enim cuperet Lesbbnicus. calliclem ad se venire.
quin tu i modol . cf. . l modoL .. . . Abi modo.l Pormulae indignantis.
fastidiose amplientis aut quidpiam improbantis. rhesi l/a viag cha d cio
che tu dil cf. Sticb. ill.e.iS.-quae quidem ita pronuntiari videntur a
Stasimo . ut a spectatoribus tantummodo audiantun .
ve
. Lnsnomcus.
lie dote ul videat f quid opus sil facta
a . i Snsmus.
l modol
Lssnomcus
nam certum esta me sine dote haud dare. . . .
Snsmus.
quin lu i modol ms
Lizsnomcus x
neque enim illi damno unquam esse paliar. . . .
Smsmua
Abi modol
Lnsnomcus.
Meam neglegemiaml Stasimm . . .
Snsmus
l modol
Lssnomcus
i lveque
Aequonh videtur. quin . quod peccarim. .
Snsmus
l modol
. Lasnomcua
Polissumum mihi id obsit.
Susmua
l modol .
Lnsnomcus
o palerj .
lin unquam adspiciam teP

certum est. necrevi

lveque aequom videtur. quim lleic particula quin habet vim adlrmandL
neque aequum videtury ut quod ego peccarim aliis noceat llaud absurde
nosz m mi par giustm che auri abbia a portar la pena delu
mie scappate.
lin unquam adspiciam teP hic-raeum vnquamneP ltaliz quando mai
fia che io ti riveggaf haec Lesbouicus. subita poenitentiu iactusi ad
missorum suorum
 liil

iSmmus
l modol i modol i modol m
. Lssuomcus
hle istuc cura. quod ego iussi. ilam bic ero.
Srssmus
laudem inpetravi1 abireL m vostram tideml
lidepol re gesta pessume gestam probey
Siquidem ager nobis salvos est. litsi admodum
ln ambiguo est etiam nunc. quid de hac re fuaL - lgs
Sed si alienatun actum est de collo meoz
Sestandus peregre clypeus. galea. sarcinal
licfugiet ex urbe. ubi erunt factae nuptiaeg
lbit istae aliquo in maxumam malam crucem
Latrocinatum. aut in Asiam. aut in ciliciam. goo
lbo huc. quo mi iuperatum est. etsi odi hanc domum1
Postquam bic exturbat nos ex nostris aedibus .

iam hic ero. confestim revertan

m vostram ndem Supp. rogo. x
lfdcpol re gesta pessumc etc. Profecto. etiamsi rem pessimo hactenus
gesserimus . nunc tamen res feliciter nobis ysuccessih quum herilis filia
opulento atque optimo adolescenti sit nupturag dummodo ager nobis in
columis maneat. . i
PuaL Puturum sit.
Si alit-natura Si ager ad alienum dominium transferatun
Actum est de collo meo. vaereollo meo.
Peregm ln peregrinas et longinquas regiones
Sarcinm ln re militari erat involucmm rerum . quae militibus usui
essenty quasque humeris gestarcnt.
licfugieL Supp. herilis filius . Lesbonicus.
ln mazrumam malam crucem Mosz in malora.
Latrocinatum vide udnoL ad Mil. l.1..M. si
llucu ln domum 1 quum callicles a Lesbonico emernL
liane domum Pamiliam
flia callicles
ib
eAcqullL

scnnA r
cALLchcS. smsmvs

cALLians
ouomodo tu istuc. Stasime. dixtii
Srismus
nostrum herilem filium
Lesbonieum suam sororem despondisse. lioc modo.
1 c.tLLchi-1S.
quoi homini desponditil
Srssmus
LysitelL Philtonis tilio.
Sine dote
cALLchlf-ls.
Sine dote ille illam in tantas divitias dabitft
hion credibile dicis
Srssmns
At tute edepol nullus creduas ei

Stasimus. ut ipsi imperatum fuit. nuntiat callicli . conditionem char

midis filiae oblatum . et servilis ingenii specimen edit. ad suspicandum
proni. -
nia-ti Sync.
lvostrum herile-m filium Pilium heri mei. Absurde in vulgatis editio
nibus haec callicli tribuuntur. 1
bespondissa italia chc ha promesso in isposa.
lioc modo. Supp. din-il nosz cosl appuntog questo ho detto.
llle illam Paronomasia
ln tantas divitias dabitl nabit homini tam divitiz
lvullus creduas. Se credas
xSi hoc non credit ego credidcro . . . .
cALuans
ouidti
Susmusx .
Me nihili ponderet
cALucLzs
quamdudum istuc. aut ubi actum estii
Smsmrs t
liloco hic ante ostiumg
rfam modo1 inquit Praenestinus.
mulcum
. fantoni in re perdita.
quam iure salva. Lesbonicus factus est frugaliorit
Smsmus
Atque quidem ipsus ultro venit Philto oralum lilio. m
thulouas
Plagitium quidem hercle fiet1 nisi dos dabitur virgini
Postremo cdepol istam ego rem ad me attinere intellego

credidera . . . me nihili pendere. credam. me a te nibili aestimari. rri

gidus sane iocus et inlicetus.
quamdudumi non quanto tempo df
ram modo. inquit Praenestinua iram modo pro eo quod est modo. nosz
Pur ora. Praenestini sunt Praenestis incolael oppidi in linibus Acquoruml
quod ab urbe aberat millia passuum ferme quatuor et viginti nosco op
pidanos ridebant ltomanL proptereaquod verba quaedam usurparent non
trita ltomaey eorumque sermo peregrinitatem quandam redoleret. Sie di
cebant ex. gr.z tammodo pro modo. conia pro ciconia. atque alia id genus.
naud aliter apud nos homines in provinciis degentes. longe absunt ab illa
urbanitate. qua traurincnsium coloratur oratio. - i
fantonl . . . . . . . frugaliorf Magis frugiP
ln re perditm ln paupertate. ln re autem quum divitiis fioreret
Atquehquidem. Atque etiam
l/cniL .. oralum filia venit rogatum puellam lilio.
Plagitium Pst facinus cum dedecore et infamia coniunctum Piet lla
gitium litosz La sarebbc unl infamiti
Pom-emm ln hoc loco vim quamdam addit sententiam et calliclis ani
mum prodit. quem
matrimonium sine dote thesauri conscium Postremoledepol
collocaretun . pudebat quod istam
charmidis lilia ad
ego rrm in

me altincre intellega ltalis Alla fin fine par-mi bono. che questa
faecenda la apent a me.
 diti a . . i
lbo ad meum castigamremy atque ab eo consilium petam
t - iS-nsmueu t .
Propemodum. quid illic festinet1 sentio et subolet mihiz
lit agro evortat Lesbonicumg quando evortit aedibus A m
o here charmide. quam absenti hic tua res distrahitur tibil
litinam te redisse salvom videam. ut inimicos tuos
lilciscaret ut mibi. ut rga te fui et sum. referas gratiaml
Mimium difficile est regem-i amicum ita. ut nomen cluet.
quoi tuam quom rem crediderisj sine omni cura dormias eo
. sed generum nostrum ire eccillum video cum adfini suo.
Mescio quid non satis inter eosconvcnitz celeri gradu
Sunt uterqueg illic reprehendit hunc priorem pallio.
liaud aneuscheme adstiteruntl lluc aliquantum abscesseroz
list lubido orationem audire duorum adtinium es

castigatorem Megaronidem
Propemodym coniungitur praesertim cum verbis sentiendi . perci
piendi 1 experiendi. cf. Prin.1ll. S. st g vPrucuL rv. S. i
lilia Arch. llle. 1 t
PettimL rltrepidets commoveatun satagaL mosz si metta in facundia
Subolet mihi Praesagio . praevideo. Metaphora ab odoribus translata.
et Plauto familiaris.
Agro cvortat Lesbonicum Agro spoliet Lesbonicum lin suspiciosum
Stasimi ingenium
quando Postquam
quam absenti hic eta quomodo fortunae tuae hic te absente absu
munturt -
v lvomen clueL cf. adnot. ad 11.S.SS.
Sine omni cum dormian tn utramvis aurem dormias. Locutio prover
bialis. nulla cura solliciteris.
ccncntm nostrum Lysitelem Adfini sua Lesbonico.
Aieacio quid eta ttaliz Pare riaei alcuna cosa interno a cui
non sieno abbastqnza diaccordm
ceteri gradu sunt. celeriter gradiuntun
lteprehendit hunc eta tiunc euntem pallio capit et retrahit. Pallio.
xamque scena est Atbenis . et dramatis personis graecae vestis mos est.
flaud aneuscheme llaud indecore. haud invenuste. cf. adnot. ad Mil.
lL a se
Lubido 1. .audire. Modus infinvitivus pro gerundio temum-ia
 b w
MilllS lll. - SSSMA ll.
y LySlrfl-lLl-lS . Lnsnonlcns . SfllASlMllS . i

Lvsmzuzs
Slu elocol noli advorsam neque le-occullassis mihil .
w Lusnomcus. . i
Polinl1 ut me ire. quo profectus sumv sinasil - iiz .
autumnus
. . nr- Si in rem lunea
Lesbonice. esse videatur gloriae aut famae1 sinam. fv
Lnsnomcua 1 . im

quod est faeillumum1 facis.

Lrsnnuza
quid id estiP
Lnsnomcua
Amico iniuriam
Lrsmsz
Mque meum est. neque facere didici.
1 Lnsnomcna
lndoclus quam docle facisl
1 l ul .
i . .
Sacpenumem iieri videmusl ut hominesgqui animi causa rem fami
linrem in deliciis pcrdiderunlq oxcclsi atque alti praecipuum honoris bb
naequo existimationis studium ostcnlenL ut vix ac ne vix quidem ad ea
deducantun ex quibus aliquam nomini suo maculam inuri arbitrenlun
llisce adnumerandus Lesbouicusl qui in hac scena perlinacissime renuil
sororem Lysiteli dare sine doleg veritus videlicetl ne oblrectandi ausum
det malevolenlibus. quare hinc Lysiteles benevolentiay illinc decoro et
liberalilale certat Lesbonicus. v i
Sta clocol Sla in loco. nos in formati lt
occultmsis. Archnism occullaveris.
Potinl . . . . . nsinasf An fieri potest ut m upatiaris etc. P
quo profectus sum. Sosz dovc sono avviata
Si in rem tuae esse ridcatur gloriae aut famae si lune gloriae nul
famae hoc convenire videalun v
Amico iniuriam Supp. facis.
Meum est. lngcnii. moris mei est.
indoctus quam doc-tr farisl liliamsi haec facere non didiceris . oplime
tamen facis
1S
quid faceres1 si quis docuisset te1 ut sic odio esses mihi1
qui bene simulas facere mihi te. male facis1 male consulisi
LrsnsLss
ligoneit . .A .1
i Laseomcuss i .
fu naet .
v Lrsrrauzs
oui male facioP
Lssnomcus
quod ego nolo. id quom facis
Lvsnms
fuae re bene consulere cupio.
Lssnomcus
funi mi es melior quam egomet mii
Sat sapiog satis1 in rem quae sint meam. ego conspicio mihi. t w
Lrsrrsuzs
An id est sapere. ut qui beneficium benevolentem. repudiesii
. Lssnomcus
Mullum beneficium esse duco id. quod. quoi facias. non placeL
Soio ego et sentio ipse. quid agam. nec modo se otlicium migraL

th sic odio esses mihi lit sic mihi esses importunus.

bene simulas facere. fmesis
wacn Sane . profecta Particula graviter adirmantis
qui malc facioP quomodo male facioP y r
- .-w. .
. lllelion Amicion
ln rom quae sint meam quae me deceant
Mihi Pro mea utilitate. muusz vide adnoLad Mil.vl. l.s.
An id est caper-h ut qui beneficium . benevolenlem . repudieaf An id
est .sapere. benehcium tibi oblatum et benevolentem hominem repudiaret
ltaliz chiamerai tu attennato colui che rcspinge un uomo be
niefico ed affezionatof lit qui rrpudies. quippoqui repudies. quum
repudies. Animadverte. lectorr cautam et prudenlem Lysitelis responsio
nem. rte altum atque irritabilem Lesbonici animum oifenderety benefi
cium commemorandm quod in illum erat collaturus. lenius statim ver
bum subdit benevolentcm
lvec modo ac officium migfaL verbum migro hic ponitur active et trans
late. Sec omcium meum mutat se vel mutatur. nec meum omcium nunc
aliud est ac fuit antea. Lucretius pariter rl. 11111 caerula quae sint. riuu
quam in marmoreum possunt migrarc colorem. hoc est mularig idem v.
acer omnia migranL intellige mutantun
 ve -
iiec tuis depellor dictis1 quin ruinori serviam
- v LrsrrsLns
quid aisil nam retineri nequeoa quin dicam eay quae promeresg ia
- ltane tandem tibi maiores famam tradiderunt tui1
lit virtute eorum anteparta per tlagitium perderesq
Atque honoris posterorum tuorum ut vendax tieresil
fibi paterque avosque
Ad quaerundum facilem
hcnoremy fecit et ut
tu fecisti. plenam viam
difficilis forety t eo

culpa maxuma et desidia tuisque stultis moribus

PraeoptavistL amorem virtuti ut tuom praeponeresg
tiunc te hoc pacto credis posse obtegere erratail Ab. non ita estl
capea sisa virtutem animo1 et corde expelle desidiam tuo.
ln foro operam amicis dag haud in lecto amicae. ut solitus es. es
Atque agrum istum tibi relinqui ego ob eam rem enixe expetog
llt tibi site qui te conrigere possisz neomnino tinopiam
cives obiectare possint tibi1 quos in inimicos habes
Lnsnomcus i i m
omnia ego istaec. quae dixisti. sciol vel exsignaverm
llt rem patriam et maiorum meum foedarim gloriam . go
Scibam. ut esse me deceretg facere non qujbam misera -
lta. viiveneris victusa captus otio1 in fraudem incidig .
lit tibi nunc. proinde ac merere. summas habeoigratias .
Lvsnrsnnswgffii me i p . hif- i li

At operam perire meam sic. et te haec corde

. i spernerel
e vii-iliis t

lvec tuis depellor dictis. quin rumori terciam hoc verba tua faciunt .
ut famae non serviam. t iiti i i
quid nisl Pormula admirantis nosz cha dil tubmaii ct Amph. l. t. stii
l/endacc fierem Absurde vulgalae editiones habent vindsæz t
Pracoptavistig amorem etc. Maluisti amorem tuum virtuti anteponere.
cape virtutem animo. lixcipe animo virtutem
l/t tibi sit . qui te conrigerexeta vut tibi modus suppetat te erigendi
yel cæsignavero. ut rem etc. lzxsignare idem valet ac quae mente ten
nemus in scriptum redigere. Sensus esta ego paratus essem etiam per
scribere. quemadmodum etc. ltaliz lo sarei presto anche a porre
in Scibam.
iscrittol came abbia.ecc.
ArclL i b k
Summas habeo gratiam nosz ti sono grandcmcnte obbtigatu.
operam perira operam meam irritum iieri e - t
 iiti -. .
vlicrpeti ucqueog simul me piget-1 pudore te parumg
lit postrcmo1 nisi me auscultas. atque hoc. ut dico. facis.
tute pone te latebis facile. ne inveniat te houorg
ln occulto iaccbise quom te maxume clarum voles. -
Pernovi equidemzLesbonice1 tuom admodum imperitum ingeniumg
Scio. te sponte non tuapte errasse. sed amorem tibi to
Pcctus obscurasse. Atque ipse amoris teneo omnis vias.
ita amor est. balistalut iaciturz nil sic celere est neque volatg
Atque is mores hominum moros et morosos ecticitz
Minus placet. mage quod suadeturg quod dissuadetur. placet .
ouom inopia est. cupiasg quando eius copia est. tum non velng ts
.llle. qui aspelliL is compellitg ille. qui cousuadetl vetat
. lnsanum cst malum indu hospitium devorti ad cupidiuem
Sed te moneo hoc etiam atque etiam ut reputes. quid facere expetas
Si istuc1 ut conari facis indicium. tuom incendes genus
fum igitur tibi aquae crit cupido. genus qui restinguas tuom.
At qui criti - Si nactusz proinde ut corde amantes sunt catia

Me duscultasn Mihi morem geris

rate puncto otc. fu ipse facile impedics. quominus honos te inveniat.
Pcctua Mctonym Mentem.
balista ut tacitam ltalista a Piiimp facio . fuit machina militaris. qua
lapides aut grandiora tela torquebantun tlic vero ponitur metonymice pro
telo. quod balista iacitun Amor cst similis teloy quod balista iacitur.
Moreu . .moros. . .moroeus. Paronomasia. Morus a graeca voce fumpta
atultus. cf.Mil.1l.At.lv..Mo1-osu1. ltaL stranm fastidioam fantastica
ouom inopia est quamdiu voti non es compos.
cupias . . .. . velim eleganter pro modo indicativo cupis . . . vis.
qui aspellih is conpellit qui repellity impellit.
lnsanum ingens . maximum ct adnoL ad MiL l. 1.M.
lndu. Archaism ln. l-lx graeco haec cf.vossii litymoL p.soa.
lndu hospitium davorti ad cupidincm llospitari apud cupidinem
si istum Subaudi facta
vt comu-i facis indicium lit indicas to esse conaturum. nosz comc
mostri d i voler fare. Perperam aliae ediliones habent z- si istuc co
nare. ut facis indicium
fuominccndes genu transL cenus tuum perdes ltaliz rovincrai
la tua casa. v .
Aquaa. . qui vide adnot. ad Prol. ti
At qut rritl At quomodo tibi erit aquae tudenam aquam sumesz
Proindc ut. uti . quemadmodum v.
roi-dc . . . . . rani Sollcrteh acuti

LL a--....-.
 -St
ite scintillam quidem relinques. genus qui congliscat tuom
Lssnonrcus . i
Pacilc est inventus datur ignis. tametsi ab inimicis petas.
Sed tuy obiurgans me a peccatis. rapis deteriorem in viamc
Meam tibi vis dem sororem sine dote lloc non convenita ss
Mea qui abusus tantam sum rem patriam porro in divitiis
lisse agrumque haberet egere illam autem zl ut merito me oderitf
Munquam alienis gravis erit1 qui suis se concinnat levem
Sicut dixis faciam Molo te iactari diutius
LvsrreLns
tanto meliusL te sororis causa egestatem exsequL eo
Atque eum agrum me habere. quam te. tua qui toleres moeniail -
Lasnomcus i
Molo ego1 mihi te tam prospicere. qui meam egestatem levesg
Sedy ut inops infamis ne simz ne mi hanc famam diffcrantq
Me germanam meam sororem in concubinatum tibi i .
Sic sine dote dedisse1 mage quam in matrimonium ss

congtiscat crescat
facile est inventa Supp. scintilta vel ignts.
batur ignis . tamctsi ctc. vel inimici. si ab ipsis petas. dant ignem
A peccatis. ob peccata Sic Plin. ttim mvjz Si caput a sole doleat.
ltapis dctoriorcm in eum Sosz mi tiri at partita men buono.
qui abusus tantam mm ctc. qui tantas fortunas patrias absumpsi.
Me. . . ..porro in divitiis esse quum porro accedit ad verba. significat
rei alicuius continuationem ltaliz abs te continui ad esscr rit-con
lit merito Supp. ita.
Mmquam alienis eta nunquam apud alienos auctoritate valebit. qui
suis hominem se praebet nullius momenti notanda antithesisz gravis . ..
levem
1voto te hac
te diutius iactari
de diutius. nolo te diutius in hoc sermone immorarig noloi
re laborare
Sgestatcm cæsequi Sgestatem ferrc.
quam te Supp. potius
illue qui tolcrcs moenia quo agro sumptus quotidianos tolerare possis
Moenia. Arch. Munia. t
qui quomodo
ivo mi hanc famam diffcrant ite malam hanc de me famam divulgent
cemanam sororem lvlodem patre eademque matre genitum
ln concubinatum. concubinatus est. si mulier cum aliquo vivat. cum
quo non sit matrimonia coniuncta tleic concubinatum appellat tiesbonieus
matrimonium sine dote v
usa .
quis me inprobior perhibeatur esseP llaec famigeratio
le honestetg me autem conlutuleL si sine dote duxeris
fibi sit emolumentum honorng mihi. quod obiectenh siet.
Lrsnauzs i
ouidil te dictatorem censes forev si abs te agrum acceperimil
Lasnomcus -
Meque volo neque postulo neque censeoz verum tamen m
qls honos est homini pudico. meminisse odicium suomg
Lvsrrtuas
Scio equidem te. animatus ut sisg video. suboleta senties
ld agis1 ut1 ubi adtinitatem inter nos nostram adstrinxeris1
Atque eum agrum dederis. nec quidquam hic tibi sit. qui vitam
i colas.
Plefugias ex urbe inanisa profugus patriam deseras. ss
cognatos. adlinilatemv amicosa factis nuptiis
Mea opera hinc proterritum te meaque avaritia autument.
ld me conmissurum. ut patiar fieri. ne animum induxeris
Smsnuus
non enim possum quin exclamemz liugel fingea l.ysiteless mihvl

llaec famigoratia haec fama evulgafa

r Me conlutulet. Mihi dedecus alfereL
mihi. quod obiectent . stet Mihi erit quod obiiciant.
fe dictatorem cemes foreP An putasl te summum honorum fastigium
esse impleturumP .
llomini pudica si qui bonum atque honestum servat
Scio te. animalos ut sis liquidem scio. quaenam tua mens sit. ltaliz
So bene qual d la tua intcnziona
Subolct. franslate cogitatione praecipio. Mosz Me lo immagino
l/itam colas. vitam sustentes.
lnanis. ligens.
ProtrrritumL . .autummt. Sxpulsum dicenL -
ld mc conmissurum etc. ne credas. me id esse fucturum . ut patiar
haec accidere . quae memoravi.
ivo-n enim possum Profecto non possum ct adnot. ad Mil.1l.S.-li.
lfugcl iii-ia vox plaudeptis cr. Most. l. a.1os. liosz Pravol
llihvl lterum. Supp. dico craeca vocabula identidem usurpat Plautus.
quo facto orationem familiariter colloquenlium imitatun haud aliter nos
in circulis et congressionibus amicorum latinas vel gallicas voces saepe
inserimns quotidiano sermoni i -
Pacile palmam babesg hic victus vicit tua comoediag - SS
.y go
llic agit magis ex argumento et versus meliores faciL
litiam ob stultitiam tuam te tuerisil Multam abomina
Lsssomcos i
quid tibi interpellatio aut in concilium huc accessio estiP
. Smsmus .
Plodem pactoa quo huc accessi. abscessero -
Leseomcus
l hac mecum domum.
Lysitelesx ibi de istis rebus plura fabulabimun ss
LvsrrsLss
nihil ego in occulto agere soleo. Meus ut animus. eloquarz
Si mihi tua sol-orv ut ego aequom censeo1 ita nuptum datur
Sine dote. neque tu hinc abiturus1 quod meum erit. id erit tuomg
Sin aliter animatus esj bene. quod agasy eveniat tibiz
ligo amicus tibi nunquam ero alio pacto Sic sententia est. m go i
SrASlMus v
Abiit hercle ille. licquid audis1 LysilelesiP llgo te volo.
ilie quoque abiit. Stasimea restas solus. quid ego nunc agam.

flic victus Lesbonicus est victus t

l/icit tua comoedia Stasimus servns. qui Lysitelis ct Lesbonici collo
quiummulto
esta auscultaveratv Lysiteli
melius dixisti plaudensz
quam vicit Perinde
Lesbonicus tua comoediah inquitg hoc
ac si ageretur ide . .
duobus poetis. quorum uterque comoediam docuisset1 et de palma ceri
tareL
liic agit magis etc. llaec verbayad Lesbonicum coxivcrsus profert Sta
simus. llic. nemperLysiteleg commodius quam tu. o Lesbonicey comcediae
argumentum tractaviL v
filiam ob stultitiam etc. An te defendis etiam stultitia tuaz /
Multam abominm fac ut poenam pecuniariam a te depollasy quae tibi
utpote victo erit pendenda
quid tibi interpellatio estf Prisca locutio Plauto peculiarisy pro vnlgariz
cur tu nos colloquentes interpellas . aut accedis huc in conciliumP
Sodcm pactov etc. servilis iocus y
ilac Plosz pcr qurbtaparta
llinc abiturus Supp. m i i .
llcnc. quod agasi eveniat tibi. ltaliz il cielo te la mundi buonag
llle. Lesbonicus -
ecquid audisf Anne audisP audi
rc vola Subaudi calloqui.
 Si
Plisi uti sarcinam constringamxet clypeum ad dorsum adccmmo
. i i demv
Soccis fnlmentas suppingi inbeamil Mon sisti potestz
video. caculam militarem me futurum haud longius. ss
t llt aliquem ad regem in saginam herus se coniexit meus
credo ad summos bellatores acrem - fugitorem fore.
ht capturum Spolia ibi - illnm. qui hero adversus veneritg
ligomet autcm. quem extemplo arcum mi et pharetram sumsero.
cassidem in caput1 e dormibo placide in tabernaculo mo
Ad forum iboz nudius sextus quoi lalentum mutuom
lledh reposcamz ut habeamg mecum quod feram1 viaticum

constringam litiam atque etiam alligem

Soccis fulmentas suppingi iubeam lubeam scleam subtus addi calcea
mentis. quo videlicet solidiora et tirmiora sint. Soccus fuit calceamenti
genus apud craecoss tum virile. tum muliebre.
lvon sisti potest Actum est. nulla iam spes salutis elucet tam domi
num meum ab exitio vindicare non licet.
cacula. cale 1 servus militis.
liaud longius Moxl propediem.
Lft ad rege-m in saginam etc. tibi ad alicuius regis stipendia se con
tulerit. a quo saginetur . hoc est alatur. atque opibus cumuletun con
iea-iL Arch. pro futuro conieccriL
credo ad summas etc. ruere qui comparationem hisce verbis inesse su
spicarenturg quasi Stasimus voluerit signiticare. Lesbonicum. si conferatur
cum summis bcllatoribus. acrem fugitorem fore. lnepte. llic particula ad
valet apud . inter.
lit capiurum spolia ibi - illumv etc. lleic Stasimns ludit illa sermonis
ambiguitate. quae maxime confert ad theatrum exhilarandum Primo enim
credas . Lesbonieum laudari utpote qui hostium spolia sit capturusg sed
praeter expectationem servus illa statim subditv quae longe aliam signi
ticationem verbis attinganh i
qui hcro adversus venerit qui hero obvius veneritn
quem ertcmpla Statim ac.
bormibo placide etc. llic etiam iocatur Stasimus. et longe alia profcrL
atque spectatorcs arbitrabantur. llinc caveae risus. 11orm-ibo. Arch.
lvudius sextum tiunc est dies sextus nosz sci giorni fa
illati-cum necessaria ad iter faciendum .
 torus lll. - SSSMA lll.

neonnomnus. caLLchus

Ml-ltLtntiSlbl-li
lit mihi rem narrasa callicles. nullo modo
Potc fieri prorsus. quin dos detur virgini
cALLians
Plamque hercle honeste fieri ferme non potestu
lit cam perpetiar ire in matrimonium /
Sine dote. quom eius rem penes me habeam domi
- MnoAnomnns
. Paranda dos domi est. nisi exspectare visy
lit eam sine dote frater nuptum conlocet.
Post adeas tute Philtonem. et dotem dare
fe ci dicasz facere id eius ob amicitiam patris
verum hoc ego vereor. ne istaec pollicitatio to
fe in crimen populo ponat atque infamiam
hion temere dicant te benignum virginis
liatam tibi dotem. ei quam daresa eius a patreg
lix ea te largitarL neque ita. ut sit data.
Megaronides et callicles consilia ineunt quemadmodum dotem char-t
midis filiae parentg ac nonnullis verbis ultro citroque habitisi inter eos
tandem convenit. ut pecuniam ex thesauro depromant. quem cbarmides
peregre profecturus callicli demonstraverat in suis aedibus ne autem Les- .
bonicus quidpiam de thesauro suspicatun simulant. quemdam ex Seleucia
venissey qui mille numos philippeos fcrat. a cbarmide missos llic vero
ille est sycophanta. qui tribus numis operam suam locavit. quemadmo
dum patebit ex scena secunda actus quarti
ut mihi rem narras. ltaliz A quct che mi dict
Pote. Supp. est a
l
1vamque hercle. nevera . profecto cfadnot ad MiL lv.s. ll. t
lla-emm . .. te in crimen etc vereor ne haec pollicitatio te populi cri
minationibus et probris obiectct. . -
lvon temere etu non sine causa te in virginem esse liberalem
lveque itav eta neque te dotem intactam virgini redderey ut tibi fuit
data. ct dicent . te quidpiam ex illa detraxisse volumen lncolumem .
integram lletracm Sync. e
 1
SS . t i
columem te sistere
1Munc si opperiri vis illia et-detraxe autument
adventumtcharmidim i -

Perlongum est huic ducentiz interea abscesseriL

cALLians
nam i hercle
v omnia istaec veniunt in mentem mihi
Mncinoumns
vide. si hoc utibilc magis atque in rem deputas.
tit adeas Lesbonicum edoctum. ut res se habet eo
SALLians
tit ego nunc adulescenti thesaurum indicem
indomim pleno amoris ac lasciviaefP
Minumeq minumc hercle verol nam certo scio
Locum quoque illum omnem1 ubi situstl comedcritz
quem federe metuo1 sonitum ne ille exaudiatl . as
ite ipsam rem indaigetl dotem dare si dixerim

illunc si opperiri vis. in hoc loco nunc vim habet particulae adversa
tivae sed. llaud aliter craeci vuv pro am crebro usurpanL Sic nacch.nl.
S. Sz nam absque te essen ego illum haberem rectum ad ingenium bo
numz nunc propter te tuamque pravus factus est tiduciam Pistoclerus. in
hac significatione saepe occurrit apud 1ullium cf. lipisL ad fam.l.s.at1g
nL tt. 1g vl. es.ag xil. rt lz de tin. l. tS. ciir truscuLnisp rtl.1. et pro PonL
atilii Phil.v.s.1tiz in verr.v.ti1. tvtz in catil.il.1. tSz pro leg.agr.1l.
SL es.
Perlongum est huic ducentic interea abscesserit Alii aliter hunc locum
interpungnntl sed absurde Sensus estz Perlongum videbitur hoc tempus Ly
siteli virginem ducere cupientig interea morae pertaesus abscedet a nuptiis.
utibilc magis atque in rem. utilius et eonvenientius
w adeas Lesbonicum odae-tum lit Lesbonicum convenias. eumque edo
ceas. ln reliquis editionibus perperam legitur adeam
l/t ego adulescenti thesaurum indicemP Sleganter ltali etferunt hanc
dicendi formulam per modum infinitivumz lo svclare it tesoro ad un
giovane ecci
lndemita litfreni . rectorem reeusanti.
Minumm minumc hercle vci-ol ln responsionibus minime negat crescit
autem vis orationis. si addas particulas herclel eoraa aut nomen gentium
. Sosz oibd1 oibdl no davverol cf.cic.1usc.bisp.l.e. toi rtj-linn
Plant. Mcrc. lL S. SSg Poen.ul.S.-1Sz rltcr.ilun.1v. 1. lt.
Locum quoque vetc. ltyperbole ad caveam hilarandam
SitusL Positus . conditus est thesaurus i
comederit comederety vel comedet
 t sv
quo pactolergo igituril - Mneinomors
i .
cALLchnsL f i .
clam dos depromi potest. v
hum occasio ei re reperiaturg interim
Ab amico amicod alicunde argentum rogem..
Mncsnomnns
Potini est ab amico alicunde exorariil
cALLchns v .
i PotesL rgo
Msmnonmns
tierraet nae tu illud verbum actutum invenerisz
a Mihi quidem hercle non esta quod dem mutuom. n
cALLchns
Malum hercle - ut verum dicasq quam ut des mutuom.

quo pactof Supp. dotem dabimus virginiP .

ergo igiturl ln colloquiis ille utitur particula ergo autigitun qui datae
responsioni non acquiescensl ad quaestionem redit. cf. cas nl. a m Pseud.
1v. l. tog 1mc. l. i 1Sz cic. de lin. lv. 1S. doc quis tibi crgo istud dabit
praeter Pyrrhonemt llorat. Sat. ll. S. latiz quanti emplaet Parvo. quanti
ergoP octussibus Ambas vero particulas interdum coniungunt alio-lacrimis
veteres comici et sequioris aevi scriptores Sic ApuL MeL l. p. 1oa. sus ergo
igitur inefllcaci celeritate fatigatus ad balneas processeram.
Ab amico amicod. Mancum versum ingeniose supplevit ltethjus. repe- y
tita voce amico llaud absouam Plautino ingenio hanc paronomasiam di
xerisl cuius sensus estt ab amicol qui reapse amicus sit. ut nomen sonat.
cerrae l Sunt gerrae crates vimineae. flic vero interiective profertur
haec vox. ltaliz ciancel
illud verbum llla verba. g
Actutum. confestim lluiusce adverbii frequentior usus apparet-in co
micisg rarior in oratoribus atque historicis.
Malum hercle - ut verum dicas etc. Malum hercle est. te verum di
cere. potiusquam pecuniam mutuum mihi dare. nimirum particula ut cum
subiunctivo saepe usurpatur a Plauto pro modo infinitivo. ceterum . ut
sensum versus plane assequaris. lecton iuvabit animadvertereq priora illa
verba malum hercle . clara voce pronuntiari a callicle . ita ut a Megaro
uide exaudiantur fquasi velit callicles significare. malum esse. pecuniam
mutuam nusquam posse invenirijg posteriorem vero partem versus sub
misse proferri. atque ita ut verborum sonus ad spectatorum aures tan
tummodo perveniat quo facto iam palam tit spectatoribus calliclisw mens.
cupicnltis pecuniam sibi mutuum a Megaronide dari. potiusquam verum dici.
y SS .
. Msosnoamns
Sed vide consiliunn si placet
v cALLleLss

.
quid consili estP
Msozmonmss
Scitnm1 ut ego opinory consilium inveni.
cALucuzs
ouid estfP ss

Mrzoanonmns

llomo conducatur aliquis iam quantum potest

lgnota facie1 quae non visitata sit.
ouasi sit peregrinus
thulouas

quid is scit facere posteaiP

Mnmnonmss

ls homo exornetur graphice in peregrinum modum.

quasi ad adulescentem a patre ex Seleucia - m
e veniatg salutem ei nuntiet verbis patrng
illum bene gerere et valere et vivere.
liil eum rediturum actutum. Perat epistolas
lluasg .eas nos eonsignemus1 quasi sint a patre

quid consili estf riosz qual disegno hai tui

ScitunL Acutumvy prudens
llomo conducatur. Alicuius hominis opera mercede comparetur.
quantum potesL quam primum fieri potest et Aulul. 1.S. lita bacch
ll. i tii
quae non visitata riL quae haud saepe in hisce locis fuerit visa.
quid is scil facere posteaP quid postea facietl
craphica A graeco ypdzem . pingm commodm apte
A patre Supp. missus
l/erbir patris Patris nomine. riosz da parte del padre.
bene gerere Subaudi rem. Lucrum facere cf.Pers. 1v.S. se.
comignemus. quasi sint a patre Spistolas sigillo muniamus. quasi
fuerint a patro obsignatae. l
 . Sg .
. caLLchas v i a t . - . is
Palsidicum conlidontcml - quid tum poslcaiP .
v MauAnortluas
vel alteram illicea alteram dicat tibi
nare sese velle. . . .
i thulouas
Perge porro dicere
Muamomuas
seque aurum ferre virgini dotem a patre .
nicatg palremque id iussisse aurum tibi dare i ao
tenes iamiP
cALLchas
Propemodo. atque ausculto perlubens.
. Mamnomnus
fum tu igitur demum id adulescenti aurum dabis.
ubi erit locata virgo in matrimonium. . . . g
cALucLus
Scite hercle sane hocl

Muomomnas
Suspicionem ab adulescente
ubi thesaurum
amoveriSz ecfoderis i il r v

censebit
fu aurum sumes.
de thesauro esse a patre adlatum tibii- i . .. . i iv i http 1 a y
sunt . ruteni-impetusrisioabiit in
iuli g . vzr- mum
falside conidenteml llaec secum 1 submissa voce. callicles . Me
garonidis audaciam miratus. ltaliz che intrapido mcntitore d costuil.
quid tum posteaf llaec mrsus clara voce callicles ad Megaronidem
conversus. nosz li paiil i imm-hrc mr
Altemm Proprie . quum de duabus tantummodo epistolis sermo sit.
et vocem alius apud Popnny de diti verb. edit.1aurin. anmncccuL
Perge porro. cr. adnot. ad m. a se -
fcnes iamP lntellexistinlz ltalic ilai capitoP
Propemodm Sunt qui ita existimenh adverbium propemodm nusquam
apud antiquissimos scriptores occurrere . atque a recentioribus tantum
modo fuisse excogitatum. quare adversus nothii sententiam coirtendunt.
heic etlinPseud. 1.S. de legendum esse prbpeinodum nos rem haud satisi
compertam et exploratum in medio-relinquimus . fiinera j lv
Scite. lngeniose 1 prudenten i igitur lf
. eo 1. t
i i cALLchllS.
Satis scite et probet
quamquam hoc me aetatis sycophantari pudeL
Scd epistolas quando obsignatas adfereL
Si quidem obsignatas attulerit epistolas. m
Monne arbitraris1 tum adulescentem anuli
Paterni signum novisseiP .
Maoanomum
Pltiam tu tacesii
Sexcentae ad eam rem causae possunt conligiz
quem habivit1 perdiditg alium post fecit novom.
lam si obsignatas non feret1 dici hoc potest. os
Apud portitorem eas resignatas sibi
lnspectasque esse ln huiusmodi negotio
niem sermone terere. seguities mera estz
ouamvis sermones possunt longi texier.
Abi ad thesaurum iam confestim clanculumg . vo
Servos. ancillas amoveg atque audiniiP
cALLchcs
quid estiP
Maomomnes
uxorem ipsam quoque hanc rem uti celes facer

lloc aetatis sycophantaml ilac mea aetate iam provecta fallacias strucre.
A graeco canon pcusv gzivuv accusa vide Aristopli.Scholiast. ad Plutarch.
v. an 1d.
Si quidem Si tamen riosz Scppurzu
. Anuli patemi signum eta intellige anulum signatorium . quo veteres
praesertim utebantur ad obsignandas epistolas.
tuam tu tacesP Particula- etiam indignantis est. vel impatientis. ltalic
zittol cr. Amph. L L iiog xl. t. Stg Most.1l. LMSg iL i seg fen aun.v.
ti. ffi
Ad eam rem causae Supp. expediendam nius rei causae. .
quem habicitv perdidiL Anulum perdidit. quem habuit llabiviL Arch.
Portitorcm lloc nomine eum appellabant Latini. qui vectigal exigeret
pro rerum trarisvectione. quod portorium dicebatur. nosz il doganicrel
il gabellicreSAd hunc pertinebat omnia inspicere et curiosius perscrutari.
Segnmea Stultitia. .
quamviu ..longi. Longissimi. ltaliz lunghi quanto ti piacL
 tii
nam pol tacere nunquain quidquam est quod queat
ouid nunc stasiP quin te hinc amoch et demovesii
Aperig deprome
continuo operite inde. auri
denuog sedadclanculum.
hanc rem quodp sat est i

Sicut praccepig cunctos exturha aedibus

cALchLns i
lta faciam
Meeanoxmss p
At enim nimisllongo sermone utimurr
hiem conficimus. i i
cALLchns
quid iamii
Mccauomnes
Properato est opus
nihil est1 de signo quod vereare Me vide.
Lepida illa est causaa ut conmemoravL dicere.
Apud portitores esse inspectas. henique
biei tempus non videsfi quid illunc putas
ltatura illa atque ingenioiP lamdudum ebriustz
quidvis probari poterit fum quod maxumum est. i
SS
Adferre1 non petere hic se diceL

quin te hinc amoves et demoverf ramioyiaz haud infrequens in familiari

sermone. host perche non tc ne cai e non ti levi di qui
Aperil Supp. thesaurum
Saturbm laiice.
11e signa ne sigillo epistolarum
Me cide ltem audacter aggredere. te securum a metu praesto ltalilz
fe ne sto io mallcvadore. cf. itud.lll.S.1S.atque adnot. ad Mih il. ti. aaj
Lepidm Apta. concinna.
biei tempus non videar nonne horam diei videse
quid illunc putas natura illa atque ingeniofeouid putas. Lesbonicum.
qua est natura et ingenio . hac diei hora fecisseP lamdudum est ebrius.
quidvis probari poterit quidvis illi suadere poterimus i
Adferrm non petere hic se dicet lloc modo sententia Mcgaronidis est
supplendazr quum hic sycophanta. lator epistolamm. dicat se aurum ad
ferre. non peterel facile fiet. ut Lesbonicus minutissima quaeque dili
genter non inspiciatg ac propterea nulla ex resignatis epistulis orietur
diflicultas haud absurde nosz bicendo costui di rccare e non di
domandar-danaro1 Lesbonico non la guardcra tanto tnel t
aottila
 ea .
cALLchl-ls.
lam sat est.
t i Meamonmns
. ligo sycophantam iam conduco de foret
- lipistolasque etiam consignabo duas.
liumque ad adulescentem meditatum probe
llnc mittam.
cALLchl-SS. v
lio ego igitur intro ad officium meum.
lu istuc age actum reddas
i Mnoanonmns
Mugax sumg nisil

Sycophantam conduco dc foro. Sycophantam de foro huc pretio adducam.

Mcdilatum probc. Probe doctum. ltalis bcn istruttoy bcn preparato
v Atl officium mcum. Ad thesaurum effodiendum
istuc age actum reddi-un Paronomasia. Pac ut hoc perficias
Mcgaæ ruri. nisil Me nullius momenti hominem dicito. nisi hoc le
pide perfcceno i i
 ea
jt fl ill fl fi il lf.

sonus l. .

cnanMrnizs

Salsipotenti et multipotenti lovis fratii aetherei1 iveptunoq

Laetus. lubens. laudes ago gratas gratisqne habeo et fluctibus
salsis1
quos penes omnis boni potestas mei quidem fuit et meae vitae.

Actum quartum auspicatur poeta a charmidis pavolayiay qui ex Seleucia

reversus neptuno gratias agity cuius ope incolumis ex tot maris periculis
evaserat ilaud aliter in Milite glorioso faot ll. se.e.j Philocomasium si
mulans. se peregre venisse. Sphesiae llianae gratum animum testatur.
quae ipsam in saevis fluctibus servasset. ilie vero notanda omnino ge
stientis charmidis oratioy qui usque eo neptunum laudibus ornat. ut ad
versus naufragorum criminationes illum etiam purgare non dubitet
Salsipotenlt hleptuno salsorum fluctuum potentiy maris domino. graecis
alias xparoim nosz al signore del more. llaud aliter lloratius cod.1.
lh Ljs venerem cypri potentemg virgilhis fAen. LSMs Aeolum nimborum
potentemg ovid cMetamuLSlsgz Lucinam uteri potentemg Seneoa quem -
fur. socia cererem frugum potentem appellant quas quidem locutiones
eleganter quis transferat ad quaedam significanda . quae ad christianum
religionem pertinent sic exempli gratias templum virgini Matri sacrum.
morborum potenti commode dixeris latine pro eo quod est ltalisz chiesa
sacra alla Madonna degll infermi.
Multipotcnni qui multum potest
locis aethcrci lovis coelestis. lovis qui coelo imperat quemadmodum
salsipotens dicitur neptunus . sic iure aclhcreus lupitcr appellatur.
Lactus . lubena Pormula saepissime a.Latinis usurpata et litteris sin
gulariis L. L. ut plurimum expressa in monumentisy quae diis immortali
bus dedicabantur. . .
Laulles ago gratas gratisquc habea ineptc aliae edilionesz grates gra
tiasque habco. r . . r
quos penes omnis etc. ln quorum-arbitrio et potestate fuerunt omnia
mea bona. vitaque
ad probabilem ipsa. nunc
lectionem versum.
itothius in reliquiscditionibus
redegiL v i corruptumt
i
u
otit- ita
quem suis me ex locis in patriam urbisque moenia reducem
. . faciunL
Atque tibi ego. Meptune. ante alios deos gratis ago et habeo
summasz
Mam te omnes saevomque severumque avidis moribus conmemo
- v r- . rant.
Spurcificum. inmanem. intolerandum. vesanumg ego contra opera
expertusz
nam pol placido te et clementi meo usque modoa ut volui. usus
. in alto.
Atque hanc gloriam tuam ante auribus nobilem iam acceperam
ad hominesz
Pauperibus te pai-cere solitum. divites damnare atque domare. io

quam quod
. ln patriam urbisque moenia reducem facianL ln nothiana editione le
giturz in patriam urbem incolumem reducem faciunt. A qua lectione nobis
recedendum esse existimavimus. neque id temere. namque vocem inco
lumem. etsi non absurdam. redundantem tamen atque inutilem dixerit
quisquis animadvertat . iam contineri in vocabulo rcduccml quod Latini
usurpant de illo. qui peregre incolumis redieriL Sic Plautus ipse capt.v.
1. 1 z lovi ago gratiasy cum te reducem tuo patri reddideruntg hoc est
incolumem facitus etiam Ann. l. tot nec tides salutis. antequam caesa
rem exercitumque reducem viderunt. Sensus estz se salvos non credide
rant. antequam caesarem exercitumque incolumem rediissel viderunt. nec
facit1 quod patriam urbisque moenia in placila lectione coniungamus Si
quidem patriam pro Attica regione generatim ponit poetag urbis moenia
pro Atbenis. e
cratis ago et habeo summam Maximas tibi verbis gratias ago. et grato
animo accepti beneficii memoriam pnosequaiz ltaliz ti rcndo infinita
gra/ritu o ti saro sempre obbligata
Avidis moribus. natura avidum. voracem. utpote qui naves et nautas
undis absorbeat.
Spurciflcum. Spurca facientemg foedas tempestates excitantem
l/esanum fur-entibus ventis agitatum
contra opera apertas ne contrarium ego sum expertus nosz io pro
vai col fatto il contraria .
Meo usque modo. Ad meam semper voluntatem
ln alto. Supp. marti
Auribus nobilcm. cloriam auribus celebratum
Ad homini-a Apud homincs.
uamnara Poena allicere
 dii
Abi. landos scis ordine. ut aequom estj tractare homincs. lloc
dis dignum cstz
Scmper mendicis modici sint. .
Pidus fuistig infidum esse iterantz nam absque foret te..sat scio
r in alto
llistraxissent disque tulissent tui satellites miserum foede
Me bonaque omnia item una mecum passim caeruleos per camposz
lla iam quasi canesa haud secus. navem circumstabant turbincs
ventidz imbres fluctusque atque procellae infensae frangere malumv
ltuere antennas1 scindere vela1 ni tua propitia foret praesto
Pax. - Apage a me. sisl dehinc certum est me otio dareg satis
partum habeo1
quibus aerumnis deluctavij filio dum divitias quaero.
Sed quis hic est. qui in plateam ingreditur cum novo ornatu -
bspecicqueii

Abtl lnteriectio blandientis et laudantis. liac utuntur qui compotes vo

torum sunt facti. Abi. lauda host l/a. che io ti lodo. rferent.Ad.iv.
i eas Abi. virum te iudico.
ordine nene. ct Amph.. ll. t. seg capt. lL S. m cas. v. S. tsi
Pers. l. S. tl. v
llignum esL Supp. ut
Mendicis modici sint Mendicis faveant.
lie-rant Memoranty narrant. dictitanL
Absque foret te. Pormula ex familiari sermone depromta. quaeque co
micis poetis frequentata. nusquam apud reliquos scriptores occurriL nisi
tu fuissesy nisi tu opem tulisses. cn bacch llli S. Sg capt ul. a seg Menaechj
v. 1. SSg Pers. il. e. sex ferent liecyn lv. 1 seg Phorm. l. lt tt.
bistraxiuent ln partes diversas traxissenL
moque tulissent rlimesis biscerpsisseuL
i fui satellitea venti et procellae
furbines venti validi et vorticosi venti.
lnfemae frangere malum quae iratae conabantur frangere malum.
liuere antennas. Activa significatione. beiicere antennas.
fua paaz voluntas et numen tuum. r
bchina ln posterum
Satis partam habeo. Supp. divitiarum
quibus aerumnis dduc-tati cum quibus aerumnis deluctatus sum.
quaero. Paro. l
Platcam viam urbis latiorem.
lvovo ornatu. llabitu insolito. Sosz con qurllo strano abbiglia
menta . .
 pgsy . i
. Simitulpol1 quamquam domum cupio. hie opperian quam gerat
t- rem

acres lv L sch .1i.

tt svcornmm . cumulnns

e . Svcorninm
lluic ego die nomen irinumo faciamz nam ego operam meam
tribus numis hodie locavi ad artis nugatorias
Advenio ex Seleucia. Macedonia1 Asia atque Arabia.
quas ego neque oculis. nec pedibus unquam usurpavi meis
videnh egestas quid negoti dat homini misero mali.
qui egonunc subigor1 trium numorum causa ut has epistolas
bicam ab eo homine me accepisse. quem egoa qui sit homo.
i -i i i i i nescio.
neque novi. nequc. natus necne is fuerit. id solide scioft
. 1i . i criminibus
i Pol hic quidem fungino genere est. capite se totumt tegit

bomum cupio. lSilanrtzaL Supp. ire

flic opperian quam gerat rem. llic expectabo . visuras quid agat
Sycophanta. quem Megaronides ad Lesbonicum misit cum epistolis.
offendit in charmideml ex Seleucia reducem ilie confestim id quod erat
suspicatusg hominem lepide ludificando. animos spectatorum ad hilari
tatem risumque traducit. Pulcherrimus autem totius comcediae locus hac
scena continetura in quo svcophanta charmidis nomen oblitus. a quo di
icebata se duas epistolas accepisse. verissimis plane coloribus obliviosos illos
homines nobis ob oculos ponit. qui in sermone familiari summa ope con
tendunt i ut nomen quod illorum mente excidit. quodque in primoribus
labris versatun in memoriam tandem revocan
vim tanai-xm biei.
Artis nugatorias. nolos. ltaliz birboncrie
quae neque oculisy nrc pedibus unquam quas neque vidiy neque pe
dibus meis unquam tetigi haec secum ipse Sycophanta
quid ncgoti dat mali quas molestias . labores. difficultates affert
aut quo negotio s
lchuc.. ....solidc ccio. nec plane seio. ttaliz nd ao bene.
llic fungino gcnera est. charmideslsycophantam conspicatus. cuius
 i i m
lllurica facies videtur hominisg eo ornatu advenit . m
Svcormnm r o
llle. qui me conduxit1 ubi conduxit1 abduxit domumg
quae voluit. mihi dixit. docuit et praemonstravit prius.
quomodo quidque
en . agerem. Plunc adeo si quid ego addideropliusy
am

lie conductor melius de me nugas conciliaverit

lit illic me exornaviL ita sum ornatus. Argentum hoc facit.- m
ipse ornamenta a chorago haec sumsit suo periculo
nunc ego si potero ornamentis hominemwcircumducerel
llabo operam. ut me esse ipsum plane Sycophantam sentiat
tinnitibus
quam mage specta minus placet mi haec hominis facies Mira sunt.
Pli illic homo est aut dormitatorj aut sector zonarius eo

caput grandiori petaso tegebaturl iocandi causa illum fungino genere or

tum dicit. ob similitudinem. quae inter taleni hominem et fungum in
tercedebat. huiusmodi pileos . qui latos haberent marginem usurpabant
veteres quum iter facerentl quo minus sole1imbre/et pulvere otfenderentun
lllurica facies videtur etc. llo ornatu adveniens illyrici hominis spe
ciem praesefert nosz alltabito tembra chc abbia Papparenza
di un uomo delltlllirim i
qui me conduzcit. ubi condita-ih obducit etc. Paronomasia. qui ope
ram meam mercede conduxit etc.
lvunc adeo. Sieganter coniungitur particula adeo cum adverbiis tem
poris. et idem valet atque apud graecos viv ye nunc quidem. nunc certe
cf.Asin. nl. LSSg Menaech 1.s. 11 g Merc.1l.e.st1g Mil. ll.e. ita Pseud. l.r
a se g ltud. nl. zt. esg rfruc. ll. i ter virg.Aen.1x. me.
se quid addidero amplius si quid addidero ad illa. quae mihi fuerunt
praemonstrata. .
tio conductor melius etc. tio melius qui me conduxit. opera mea dolos
suos perficiet. ex
lilia Archaism llle.
Argentum hoc facit Pecunia ad hunc ornatum induendum me adigiL
A churaga choragusy a graecis vocibus xdposy chorus. et ideo/tan ducol
dictus est qui ornatum ad fabulam agendam necessarium histrionibus sup
peditabat liinc choragii nomine donabatur omnis scenicus apparatus
Suo pericula Mosz a auo rischia
llomincm circumducem Lesbouicum fallere.
quam maga P-arior locutio. quo magis . . .
Mira sunt ni. Mirum estl nisi ltaliz li un gran miracolm se non.
normitatozx Pur nocturnusl interdiu dormiens et noctu evigilans
Sector zonarius. qui zonam seu crumenam secat. Plesz tagliaborscz .
p
d
 SS
Loca contemplaL circumspectat sese atque aedis noscitatz
ocredo edepoL quo nox furatum veniat1 speculatur loea.
Magis lubido est ohservare. quid agatg ei re operam dabo.
Srcornmrr e
llas regiones demonstravitmi ille conductor meus gi
Apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae ea
Poris pultabo. r
- cnsanmns
i Ad nostras aedis hic quidem habet rectam viamz
llercle opinor mi advenienti hac noctu agitandum est vigilias
z Srcornmm
Aperite hoc. aperitel lieus1 ecqui his foribus tutelam gerit ii
p . i i cnsnumns
.fluid. adulescens. quaerisff quid visff quid istas pultasit
- . v Svcornsun
t .g lieus. senex.
census quom sum. iuratori recte rationem dedi i so
Lesbonicum hic adulescentem quaero. in his regionibus
llbi habiteL et item alterum ad istanc capitis albitudinemzv

Aedis noscitaL lixploraL .

Magis lubido est. iiosz Mi cresce la voglia.
ilac regioncs. llanc urbis partem ltaliz questa rione.
conductor meus calliclesv qui operam meam pretio emit i
Sistcndac sunt sycophantiae Struendae -
llabrt rcctam viam nacta pergiL
1l1i. . . agitandum est tigilias. Mihi agitandae sunt vigiliae. iiellenismus.
qui apudsuspendcndum.
honos vctustissimos scriptores
pro eo quodpassim occurrit
est freni suntsic apud varr. litt
suspendendi. v lL vt
Apcritc hoc. llacc vociferatur sycophanta fores pultans
chui his foribus tutelam gcritP quisnam hasce fores servatP
census quam aum. iuratori etc. quum censum professus sum. censori
rationem de rebus meis omnibus reddidi. Siquidem quum cives cense
rentur. unusquisque tenebatur nomen suumv genus. aetatem. ofiicia. pe
cunias et praedia sua apud censorem profiteri haec autem omnia iuratus
edehat quare censor. qui iureiurando unumquemque adigeretg heic iu
rator dicitur a Plauto. Paucisy hocisibi vult sycophantaz quonam iurey
senex. me interrogas y quid quaeramP quid velimz Anne tu censor esP
lirit igitur italicez quando si foce il censor allora io dicdi mi
nuto conto di me al ccnsorez c .
lit item altcrum ad istanc etc. lit alterum. praeter l.esbonicum. etiam
quaero . canis capillis tibi similem
 iiti
calliclem alebat vocari1 qui has mihi dedit epistolas
criminibus
Meum gnatum bic quidem Lesbonieum quaerit et amicum meuml
ouoi ego liberosque. bonaque conmendavL calliclem as
i Svcoruaurm i

Pac me1 si scisi certiorem hice homines ubi habitenL pater

i tlnanmoes . i
quid eos quaeris. aut quis es. aut uude esy aut unde advenisP
Sreornann.
Multa simul rogitasg nescio quid expediam potissumum
Si unum quidquid singillatim et placide percontaberea
lit meum nomen et mea facta et itinera ego faxo scias
cnanmnns im -

Paciam itai ut vis. Agedum. nomen primum tuom memora mihi

Svcornanm
Magnum facinus incipissis petere
tlnaninuns
l quid itaP
Svcoruaum
quiaa pater.
Ante lucem si ire occipias a meo primo nomine.
tloncubium sit uoctis. priusquam ad postumum per-veneris
t

calliclem aiebat vocari Supp. se.

Pater. sycophanta.
midesia ob provectam aetatem et canitiem patris nomine donatur
ff cbar
quid cæpcdiam potissumum quid primum respondeam
Placida
Pacinusx Sensim
Pro re apassim
sedateapud
itoei Plautum
bel bella
et MiL ll. iezig lind.l.e.b1s.
incipissis tanaim-m lncipis. ur v
quid itala cur-namt Particula ita im addit interrogationh qua ad
mirationem nostram significamus ob rem auditam . quasi incredibilem
Sraeciz ri atg calliz commentf nosz Perehd mail .
quia ante lucem etc. haec eo pertinentg ut signiiicet . se nomen ha
bere longissimum - .
Primo nomina Parte prima nominis t i
concubium noctis Multa noxg provecta nox. ltaliz notte avanzata
Posjumum Postremam nominis partem
itotll
- cumulus
opus facto est viatico ad tuom uomena ut tupracdicas i as

SvcornAnm
list minusculum alterum. quasi vasculum vinarium
i caminum
llic homo solide sycophanta est. quid ais tu1 adulescensfl
Srcoramm
quid estil
alumnae
ilsiloquere. isti tibi quid homines debent. quos tu quaeritasil
t Srcorasuu
Pater istius adulescentis dedit has duas mi epistolas
Lesbonici ls mi est-amicus
i caminum
teneo hunc manufestariuml so
Me sibi epistolas dedisse dicitl Ludam hominem probel
i Srcornaum .
ita ut occepiy si animum advortas. dicam

cnanmmns
habe operam tibi
Srcorumm

llanc me iussit l.esbonico. gnato suo. dare epistolam

lit item hanc alteram suo amico callicli iussit dare

opus facto est viatico etc Si nomen tuum ita est longum. ut dies unus
satis non sit ad illud pronuntiandum. opus est viatico. ne cibus aliaque
ad iter necessaria pronuntiantem deticianh
Minusculum alterum . quasi vasculum Alterum mihi nomen est par
vum . instar vasculi vinarii. similitudo strenuo potatori conveniens. cui
ob vini cupidinem vas vinarium quamvis capaxy parvum videri consueviL
quid aisl liac formula utitur. qui diversum a priore sermonem cum
aliquo velit exordiri. cf.Amph.1l.l.-1Sg Menaechmdqisz host a pro
posita
jenea hunc manu/estariuml llic manifesto est doli convictus.
.Ludam. Luditicabo.
bubo opcram tibi vide aduot. ad Aul. ll. t. SL
ilanc . . . . epistolam . . . hanc alteram Auxmm .
 llli
l cllAanbl-ls.
Mihi quoque edepoL quem hic nugatun comra nugari lnbeL A ss
llbi ipse eratiP .
Svcopumu .
llene rem gerebat i
communiam
lirgo obiit
Svcopmmu
l ln Seleucia.
- caminum
Ab ipsoni istas accepistii
Svcornmm
li manibus dedit mi ipse in manus
commune
qua facie est homoi

contra nugari vide adnot. ad MiL l. t. 1 liaec secum ipse charmides

libi ipse eratf quo facilius sycophanlae fallaciam detegeret charmidesl
illum interrogat ubinam esset homo . qui duas illas epistolas Lesbonico
et callicli aderendas ei dederat Sycophanla vero interrogationis signifl-v
cationem alio trahensz lienea ait. rem gerebat vnde iam illud patet.
haec verbaz vbitipse arati duplicem habere posse intellectumg quasi di
casz in quonam statu illius res erautl fcome se la pauava cgling
velz in quonam loco erat quum epistolas tibi tradiditP idan era eglin.
liane amphibologiam. qua de industria usus est poeta . nequicquam ita
lico interpreti servare licebit . v
argo ubiP ln interrogatione utitur particula ergo qui datae respon
sioni haud aoquiesoens. non sine sioinacho iterum distinclius quaerit.
nosz Ma dove era eglii cf. nacch.1v. eam Plpid.l.1.ng il.a.1dg Pers.
mei.aaz llorat.Sat.1l.S. tstiz quanti emptaez Parvo. quanti rrgoP octus
sibus. cic. de an. 1v. 1S. m r w
mu Supp. cpictolas. i r l -
qua facie est homoP nuc faciunt quae habet A. cellius. m A. qu SSz
n Animadvertere est. pleraque yerborum latinorum ex ea signilicatioue. -
in qua nata sunt. decessissoy vel in aliam longe. vel in proximam. eam
que decessionem factam esse consuetudine et inscitia temere dicentium.
quae cuiusmodi sint non didicerinL sicuti quidam faciem esse hominis
putant os tantuuh et oculosl et genas. quod craeci npammy dicuntz quando
facies sit forma omnis et modus et factura quaedam corporis totius. a fa
cienda dicta . ut ab aspectu epeciesy a iingendo pigurm itaque Pacuvius
iu tragoedia. quae Mptra inscribitura faciem dixit hominis pro corporis
longitudine - llaud aliter heic Plautusz oua facic est homoP quaenam
est forma seu facturajllius corporisi riosz oual sembianza ei la suaf
toi
Svcornmm
Sesquipede quidem est quam tu longion
cnannlnns
ilaeret baec res. si quidem ego absens sum quam praesens longior
Movistinl hominem
Srcornann
. llidicule rogitas1 quocum una cibum m
capere soleo.
caminum
quod ei est nomeniP
t Svcormnu
quod edepol homini probo
cnannlnns
Lubet audirel
Svcornauu p
llli edepol - illi - illi illi - vae misero mihil
cnlnnionst
quid est negottil
. Svcornanu
bevoravi nomen inprudens modo

ct Asin.il.s. tgz hinc. qua facie vester Sanrea estP Si is est. iam scire
potero. L1n. Macilentis malis.rufulus. aliquantum ventriosus. frucnlentis
oculis. commoda statura . tristi fronte. Poen.v. i tSt z Pom Sed earum
nutrix. qua sit facic mihi expedi. Mil.rn. Statura haud magna . corpore
aquilo est. w
e Scsquipedc quidem etc. Aliior est quam tu pede et dimidio
liacrct haec rcs ltes non satis liquetg haud satis intelligo moszl llaf
farc e un pol imbrogliato cf.Amph.l.S. tSSg Pseud.1v.e.as.
nidicule rogitas. etc. nidendi causa a me petis g utrum cum noscam .
cnm quo cibum capere soleo.
puod est ei nomenP quod edepol homini probo quum charmidis no
men sycophantae de memoriaiexcidisscg ut se dimcultate expediah aliud
respondet atque interrogantis verba postulabantg perinde ac si nomen hic
positum fuisset pro fama. existimattona Profecto. ait. illud ei est nomen.
quo probi homines gaudere consueverunt t
llli edepol a- illi-illi- etc. liac pronominis repetitione Plautus gra
phice hominem expressit. qui dubitatione. haesitantia. tractuque verbo
rum ostendity aptum sibi responsum non suppetere v
novos-avi nomen etc. lllius nomen mihi imprudenti modo excidiL
 . t i flii
t . . criminibus i t
i rion placetl qui amicos intra dentis conclusos habet

t i v Svcornmrm
Atque etiam modo vorsabatur mi in labris primoribus
i cnsnuluns
femperi huic hodie anteveni
Svcorninrr
feneor manufesto miseri
cnsnuluns
lamne oonmentatus nomenit . i
Svcoruium / - .y .
beum me hercle atque l hominum
cnsnnmssi - i pudet l
t

vide. homoa ut hominem noveris

Srcornsuu
. ianquam me. Pieri istuc soletz
quod manu teneas atque oculis videam id desideres
Literis reconminiscar. fl est principium nomini

qui amicos intra dentis etc. Pestive charmides sycophantain ridet. qui
clausis labiis quidpiam mussitabah nomen quaerens. quod ex animo ef-i
fluxerat. nec temere hac utitur locutione. quae ad illos etiam pertinety
qui rem amicorum devorant.
Atque etiam modo corsabatur etc. riosz S pur ora io lyaveva sulla .
punia della lingua . id .
femperi.1empore. tempestive. Mosz a tcmpm haec secum charmides
fcneor manufesta Manifesto sum deprehensus. convictus ltaliz Sono
bello e scoperla i . .
conmentatus caveae hilarandae causa. ambiguam vocem de industria
usurpat nestora quae significat meminisse pariter et excogitare nosz non
ti sei ancora ricordato dellnomep velz non hai ancora in
velntato il nomeP ..
l/ide. homo. ut hominem etc.-Paronomasia host l/ediy c-ome lu
conosci. - .
lstuc. Areh. lstud.
i quod manu etc. Addez iiti quod manu teneas
Literis reconminiscar. nomen inveniam sectando vestigia literarum.
quibus conflatum ltal. l/cdro diftrovar questa nomcq richiaman
domi alla mente le lcttere chc lo compongono
c est principium nomini Animadverte. lecton quam aptus sitfquama
que ad naturam accommodatus hic Sycophantae et charmidis dialogusg
toi v
tinnitibus .
tialliasil
Srcormnm t
Pton est.
cmmnnss
callippusiP
Svcorumrs.
iion est.
caminum
callidemidesi
Srcornmm
non est.
. cnanmnns
callinicus fl
Svcornama.
Mon est.
. fluminibus
callimarcbusit
Sveoruaurm
nihil agisg
neque adeo edepol lloccifacioj quando egolnet memini mihi
cinnamus
At enim multi Lesbonici sunt hicz nisi nomen patris

plane ut non verba legere s sed colloquentibus interesse. eorumque ge

stum oculis iam cernere videaris.
nihil agie Prustra me interrogas
lveque adeo edepol floccifacim etc. nec profecto mihi curae est nomen
tibi memorare. quando egomet memini mibiulvosz llle per verita mt im
porta gran fatto il dirti ora queato nomeg dacehd per mc lo so
abbaetanzm Perperam in plerisque editionibus legiturz memini mei
At enim ltaliz M a peri llasce particulas coniunctim usurpamus la
tine . quum id quod ab altero dictum est non negamus. sed tamen di
versum aliquid apponimus. quod etiam sit considerandum quasi dica
musz verum quidem profersg sed tamen notandum. multos hic Lesbonicos
esse etc. ct rferent lium ll. S. eos licent lv. a iiz cic. de oraL nl. det quid
disputatione ista afferri potest elegantiusy aut omnino dici subtiliust At
enim vereor l inquit crassus. ne haec aut didiciliora istis ad persequen
dum esse videantur. aut etc.
 . l
/ t oii
llicesi non monstrare istos possum homincs. quos tu quaeritas. vs
quod ad exemplum est. coniectura si reperire possumusil
i Srcorumm
Ad hoc exemplum estz cu . . . . . .
cinnamus
An Sharesil an charidemusil num charmidesft
Srcoraimrm
ilem. istuc eritl qui istum di perdantl
autumnus .
nixi ego iamdudum tibiz
licne te potius dicere acquom est homini amico. quam male
Svcornmm
Satins intra labra atque dentis latuit vir minumi pretii so
caminum
lie male loquere absenti amico.
Srcornmrm
quid ergo ille ignavissumus
Mihi latitabatP
caminum
Si adpellassesy respondisseh nomine.
Scd ipse ubi estfl
Srcoramrm
Pol illum reliqui ad ithadamam in cecropia insula
cinnamus
qui homo est me insipientior1 qui. ipse egomet ubi simyquaeritemi

quod ad exemplum estf cuinam alii nomini est slnneti

lloniectura si etc. Si forte coniectura illud reperire possimus.
Ad hoc exemplum est.- ch... liosz comincia cos-lt ch...
iimu Particula laetantis ct ferenL Andr. miris necdrlditez item
istuc verbo animus mi rediit.
qui missum-ruina
latum charmidem
Satint Partirula indignantis..lionneP
ouid... mihi latitabatf litosz Perchd si nascondeva da mei
St adpcllasses. respondissety nomine. Synchysis -
lthadamam in cecropia insula iocandi causa Plautus Sycophantam in
ducit duo loca memorantem . quae nusquam sunt -
qui homo etc. llaec secum charmides
me . .
Sed nil disconducit huic re P
gSycoruAmm -
quid aisiP j
criminibus . .
ouin hoc te rogoz usa
quos locos adistif/ i
Srcoruium
llimium mirimodis mirabiles
. canonum
Lubet audire. nisi molestum est.
Svcornmm
ouin discupio dicere
omnium primum in Poutum advecti ad Arabiam terram sumus
animum-xs
liho. an etiamArabia est in PontoiP v

Srcormurm
. list Mon illa. ubi lus gigniturg
Sed ubi absinthium tit atque cunila gallinacezL go
. cinnamus
Mmium graphicum hunc nugatoreml Sed ego sum ihsipientior.
qui egometa unde redeamq hunc rogitem. quae ego sciam atque
hic nesciatg
nisi quia lubet experiri r quo evasurust denique
quid tibi nomen esty adulescensif
t Srcornmm
Pax. id est nomen mihig
lloc cotidianum est.b r
ivit disconduciL Prodest. i i . t
ln Pontum advecti ad Arabiam eta loculariter Sycopbanta Arabiam in
Ponto statuit. i
Sho. nosiz comefv ne hac particula vide adnot. ad Mil.lll.S.So..
cunila gallinacea A graeca voce novan y est herbae genus. quod alio
nomine origanum gallinaceum vel heracleoticum appellatur.
craphicum Peritum . scitum.
quo evasurust denique nosz dove vada egti finalmcntc a riu
scire i . .
cotidianum usitatum . vulgare
 v cor
cnannloss ut
a lildepol nomen nugatoriuml gg
ouasi dicas. si quid crediderim tibiz paxl periisse eloco. .
Sed quid iaisil quo inde isti porroil
Svcornanm
. amnis. quod de coelo exoritur
Ad caput Si animum advortasa
sub solio levis eloquar.
i

cnsnnmns
Subvsolio lovisfl .l
Svcornann
ita dico.
cnannlnss
li coeloiP
Svcornanu
Atque e medio quidem
cinnamus
liho. an etiam in coelum escendisticf
Svcorusnm
imo horiola advecti sumus teo
usque aqua adversa per amnem i
i cnsnmnns - -
1- . liho. an etiam vidisti lovemi
.. . Svcornanm r . il
callida lsse ad villam aiebant servis depromtum cibum - u
1

lvugatcrium nidiculum . . -
quasi llicas. si quid etc. Seusus estz lin quid nomen tuum sonat. ldem
est ac si dicas tsi quid crediderim tibijz sat verborumt statim periiL
Paaz lnteriectio silentium indicantis. tam finis sit verborum nosz buttm
lati porro Polvisti posteaP- s .
Ad caput amnih etc. ltaliz Alla sorgente del fiumm llaec io
candi
i ita causa
dico ex Sycophantae
Locntio ingenio
aflirmantis graecis ynyliydu riosz Appunto
floriolm navicula piscatoria. i v
Aqua advorsm Mosz a ritroso - t .
callida Assensum significatg quasi dicasz recte1 probe ct ferent
Adelph.1rl.ft.ti11g Andr.l.e. ao.- .
Scrvis dcpromlum cibum lit cibum servis depromeret.
ms
- cumulus
Manta i .
Svcorninrm
Porro . . . . i
cumulus
lleinde porro nolo quidquam praedices
Srcornanrs.
itgo vero herclei
fin/laurens
Si es molestusil nam pudicum neminem
Se praebere oporteL qui abs terra ad coelum perveneritfl m
Srcornmvrm
nimittam. ut te velle video. Sed monstra hosce homines mihi1
quos ego quaero. quibus me oportet has deferre epistolas.
cnsuurnss .
quid ais tu nuncP si forte ipsum charmidem conspexeris
lllum. quem istas tibi dedisse conmemoras epistolas.
Morisne hominemi
Svcornanrm
Plae tu me edepol arbitrarere beluam. i no

Manta. Arch. Mane. nimirum charmidesl nugarum sycophantae iam

pertaesus. tacere illum iubet Mane. quiesce. cessa
Peindc pono. incondita-radii .
llercla Affirmantis particula. v
si es molcstusf Subaudiz An perges nugarL etsi es molestusz Particula
si haud infreqnenter usurpatur a Plauto in hac significatione cf.capt. nL
a izig cist. l. L seg MiL nl.1.ath Most. L t. dig Pseud. l. f. SS.
1vam pudicum neminem etc.f An oportet neminem se. praebere pudicum.
qui etc.r Particula nam inservit interrogationi . quae ex animo commoto
proficiscatun nihil vero interest utrum praecedah ian enclitieo more verba
sequatun cf.cist. m 1. tsi lvam .-obsecro. unde haec gentiumz tipid l.
e eaz lvam qui perdidiP MosttlL Litg Poen. v. fisa lium lll.S.Mz virg.
Seorg 1v. tas g ld. Aen. rl. rm z llorat. lip. l. 1. re.
bimittann omittam loqui.
Si forte ipsum charmidem conspexeris . . . . . . ..norisneP Si forte ipsum
charmidem conspiceres .. ..
an illum nosceresP Sosz sc per awen
tura tu vedessi carmidc in personm qucl dcsso che ecc.. lo
riconosceresti tuP i
beluam convicium in hominem slolidum
 vl eo
qui quidem non novis-se possim quicum aetatem exegerim
An illic tam esset stultus. qui mihi mille numum crederet
Philippeum1 quod me aurum deferre iussit ad gnatum suom
Atque ad amicum calliclemi quoi rem aibat maudasse hic suamft
Mihi concrederety ni med illic et ego illunc nossem adprobeft ns
cuannmns
linimvero ego nunc sycopbantae huio sycopbantari voloz
Si hunc possum illo mille numum Philippeo circumducere.
ouod sibi me dedisse dixit onem ego. qui sit bomo. nescio.
neque oculis ante bunc diem unquam vidi. eine aurum crederem
ouoi . si capitis res sily numum nunquam credam plumbeumit teo
Aggrediundust hic homo mi astu. - lleus. Pax1 te tribus verbis
. volo.
. Sveornmm
vel trecentis
cinnamus .
llabeni tu aurum id. quod accepisti a cbarmideit
x

Srcormnm

Atque etiam Philippeum. numeratum illius in mensa manu.

Mille uumum
l

Millc numam crederet Philippeum Mille numos Philippeos tradereL

lnimoera list in hoc loco particula indignantis. itosz Per tuo. ita
tren Phorm.lll.1. tz Snimvcrog Antipbo. multimodis cum istoc animo cs
vituperandus. cic.verr. l. est ilie tum alius ex alia partez enimvero fe
rendum non estz vocetur mulien v
Sycophantae eycophantanl Paronom Pallacem hominem fallere.
Mille numam Philippeo cirmmducere. quod etc. lllis mille
lippeis fallere . quos sibi me etc. chintra tSL i
numis Phi

quoit ei capitis res sit. nunquam etc. cui . etiamsi in summo capitis
periculo versaretun nunquam traderem vel minimum numum ltaliz at
quale. fane anche in periculo della uita. non darei mai un
quattrino. i
lleusy Pax. vide huius scenae vers. et
fe tribus verbis vola Supp. alloqui.
l/el trecentis. l-ltiam trecentis.
Alque etiam vehementius atlirmaL
Mumeratam illius in mensa manu. Manu apud mensarium illius nu
meratum
 il lll
autumnus
nempe ab ipso id accepisti charmideil
. Svcornmu
Mirum. quin ab avo eius aut proavo acciperem. qui sunt mortui iso
cnsuumns
Adulescensl cedodum istuc aurum mihi.
Srcorusurm
quod ego aurum dem tibifP
casnuinssn
quod te a me accepisse fassus.
. Srcoramn
Abs tc accepisscil v
cinnamus
- ita loquor.
. lonis tu homo esit Svcoramm
i
i entissimus
qui mille uumum tibi dcdi. ego sum charmidcs
Srcornzmri
neque edepol tu is esq neque hodie is unquam eris1 huic auro
quidem
Abiq sis. nugatorz nugari nugatori postulas m
cassianus
charmides ego sum. . - i
i v Srcornmrm - -
Mequidquam hercle ess nam nihil auri fero.

Mirum . quim nictio Plauto frequentatag atque inscrviqns ironiao. cf.

AmplL ll.S. tng AuL l.i.l1g cist.1v.e.ti1g Merc. l.e.gtg MosL 1l. e tiis
Pcrs. ul. t. lt g nud. v. a am
cedodum bar praebe. cedo est imperativum defectivuin verbi p quod
coniugari non potestg manat autem a graeco seg cui pracligitur ce de
monstrativum. uti in ceteruml eeu. etc. ci Amph. iL 1 1ng Most. l. a.
tsoa ron llec. lv. ti fiti Particula dum additur praesertim verbis cohortan-r
tibus atque imperativis.
M-qua hodie is unquam eris . huic auro quidem ltalit ne oggi cer
tamente aarai desso. almen-o per buscarti questo danaro.
Miguri nugatori postulas velles ludere ludentcm.
 . v tti
Mmisrarguted obrepsisli iu eapse occasiunculaz i

Postquam ego me aurum ferre dixi. post tu factus charmideSg

Prius tu non eras. quam auri feci mentionem Mhil agis
Proini tu te itidem rursum. ut charmidatus es. recharmida mo

cuanurnss
quis ego sum igitury si quidem is non sum. qui sumi
Srcorumm
-. quid id ad me attinetil
lium ille ne sis1 quem esse ego uolog sis mea causa quilubet
Prius non is eras. qui erasg nunc is factus. qui tum non eras
. cli/tnmulis
Ager si quid agis v
Srcormuu
quid ego agamiP
cinnamus
t . Aurum redde
Srcoruiurm 1
llormitas. senex.
jtlmnmncs
liassus1 charmidem dedisse aurum tibiP
i

lvimis arguted obrrpsicot obrepere. eleganter ponitur de iis. qui fal

lendi causa tacite adeunt nosz froppo ingegnosamente hai saputo
cogliere questa piccola occasione per darmela ad intendere
Pouquam . . . . . post ulzovzmxaa 1
fe rursum g ut charmidatua csy rechamida Perfamiliaris est comicis
poetisihuiusmodi verba fingere ad cavcam bilaraudam. Sxempla passim
occurrunt apud Aristophanem. baud aliter atque apud recentiores Molie- .
rium et Soldonium quemadmodum te cbarmidem fecisti. ita charmidis
personam rursus exueg nihil enim ficto hoc nomine consequeris. llaud
absurde nosz came ti seilcarmidatoy cosipuoi scarmidarti
Mea causa Per me licet. quantum mea interest ltaliz quanto a meg
per quel chc mi riguarda cf. lilpid.v. 1 lziz num sine me quaeras. .
quaeras mea causa vel in mari Men.v.1. iion Mea quidem hercle causa
liber eslo. atque ito quo voles. llud.l.e.s1.
Agey si quid ugis. formula imperantis. hortantiso urgentis vide ad
not. ad MiL ll. a.oo. cf. Sticb. vasa et es. i
nor-mitum senem nosz fu sognil o buon vecchim
il ne
Svcornanra.
Scriptum quidem us
cinnamus i
Properasl an non. propere abire actutum ab his regionibusi
llormitatora priusquam ego hic te iubeo mulcari malei
. Svcornmm
quamobremft
canonicus
quia illunc. quem ementitus es. ego sum ipsus
charmides.
quem tibi epistolas dedisse aiebas
Svcornanm
Plho. quaeso. an tu is est
. cinnamus
ls enimvero SllllL
Svcornmra
Aini tu tandemil isripsusne est
cnannmns . t
i Aio.
Svcopnanmi
lpsuswesP tso
cumulus v
lpsus. inquam. charmidesksum
v Svcornmm .
t
lirgo ipsusne esit
cnannlons
lpsissimus
Abinr hinc ab oculisiP

Scriptum quidem non dedit mihi aurum in manum. sed in tabellis

tantummodo notatum
Properas . . . propere abit-a Paronom.
bormitaton vide adnot. ad versum huius scenae ea
quam mentitus ea quem falso es fabricatus calliz que tu forgeas.
lsho Praemittitur interrogationil quae cum quadam vehementia flet
ob admirationem
 MS
Svcopnnnn.
Snimvero serio quoniam adveniss -
vapulabis arbitratu meo et novomm aedilium
t caminum t
At etiam maledicisfP
Sveomwm
lmo. salvos quandoquidem advenis. t
m te perdant. si te tloecifacio1 an periisses priusi ab
Pigo ob hanc opemm argentum acoepig te macto infortunia s

cuAllMlsz. .f
Sedenim..... - i -
SrcoPn.mrA.
Snim qui sis. qui non sis. noccum non interduim
lbo ad illuncg renuntiahor qui mihi tris numos deditz
llt sciatl se perdidisse ligo abeo. Male vive et valet .
quod di te omnes advenientem peregre perdanL charmidesl . leo

anime-ero. ln responsione graviorem habet allirmandi aut negandi vim.

noss certisrimamcntel indubitatamantc. Sic Amph. 11. i nec
AL tunt te abiisse hodie hinc negasP AnL nego enimvero capt nl. tum
llle. Puistinl liber.p fin PuL An. inimoero non fuitl nugas agit Pers. ll.
aes rm Ainl vero verbereum caputP P. Aio enimvero rer. limul S. iter
PA. lncommode hercle. cl-L lmmo enimvero infeliciten
Senb quoniam adveniet vapulabis etc. .verberaberis aedilium arbitratu
propterea quod serim hoc est revera advenis. verba illa quoniam serio
advenis. ita pronuntiantnr a Sycophantnl ut a charmide non iexaudiantuiz
hoc autem pertinet ad antiquorum morem . ex quo siquid histriones in
in actione deliquissenty poenas dabant aodilium arbitrio. qui scenicos lu
dos curabant. cll cistelL ach sub lin Perperam in vnlgatis edi-tionibus
legitur suo. -
1mo. solvas quandoquidem etc. Sycophanla aitp se charmidi maledi
cere . propterea quod salvus redierit.
m te perdant quum Sycophanta dicere velle videretur dii me perderet.
si te lloccifacio. iocandi causa me cum te corpmntavit- x i v
Si te an
habeo. floacifacio.
tu periissesan priusl
periisses primi
i Si lloccifacio . si quidquam pcnsi
fe macto infortunia me amcio- infortunia s 1
Ploccum non interdum Piihili aestimo lnterduim Archaism a verbo 1 . . l- l
interdum . v . i
lienuntiaba nem illi exponam
Sepcrdidisaa Supp. trcs numam
quod di lc omnea quod abundaL
l l i
. autumnus
Postquam ille hinc abiit1 poslloquendi libere
videtur tempus venisse atque occasio a r
lamdudum meum ille pectus pungit aculeusv
quid illi negoti fuerit ante aedis meaSz t
Mam epistola illa mihi concenturiat metum - ms
ln corde1 et illud mille numum quam rem agat
Munquam edepol temere tinnit tintinnabulumg
nisi qui illud tractat aut movet. mutum est. tacet - -
Sed quis hic est. qui huc in plateam cursuram incipitil
Lubet observare quid agat liuc concessere no

litcrqu lit - StlliPiAllL

srAsmus . cnanuinns t
i v

Srasmns/
Stasimo. fac te propere celeremiP recipe te ad dominum domum
lie subito metus exoriatur scapulis stultitia tual a t
Adde graduml adproperal iamdudum factum estv quem abisti domo.

Postquam . . . postloquendi etc. multarum

concenturiat metum Auget metum.. Metapb a centuriis ducta. quae
ad sulfragia couveniebant.
lllud mille numam quam rem agaL quid gerunt illi mille numi.
ltlunquam temere tinnit tintinnabulum rton sine causa tintinnabulum
sonum edit. Allegorice Sensus esta rton sine causa hic sycophanta venit
ante aedes meas
lvisi qui nisi aliquis
cursuram incipiL currit
lluc concessere liuc secedam
commodum discesserat cbarmides a Sycophanta. cum in Stasimum
servumiotfendih qui celeri gradu se domum ex thermopolio recipiebaL
Ab boc intelligit. aedes a Lesbonico filio venditas fuisse atque emtas a
callida
Pac te propere celerem iiaec secum Stasimus. Pac te celerrimum
lamdudnm factum est.-qunm etc. lam multum temporis etllnxit . ex
quo etc. . s
cave1 sisl tibi. ne bubuli in te cottabi crebri crepeuL
Si aberis ab heri quaesiionei ne dosliteris currercl dil

licce hominemble. Stasime1 nihiliLsatini iu thermopolio

condalium es oblitus1 postquam thermopolas guituremfi
llecipe- te. et recurre petere re rccentii
cumulus
. . illuica quisquis est.
cumulio est exercitorg is hunc hominem cursuram doceL
Smsiuus
quid1 homo nihiliP non pudet teiP iribusne te potcriis . . m
Memoriae esse obliiumil an vero. quia cum frugid hominibus i
xlbi bibisiij qui ab alieno faciie cohibcrent manusfl

cave ne bubuli couabi etc. cave-ne loris bubulis verbereris. consue

verunt craeci iu conviviis reliquias vini e poculo in terram elidere. lloc
autem xorrzszzw dicebanty itemque xdnapw appellabant vini sonitum in
terramloris
quae elisi. franslate
bubulis Plautus cottabos v
infligerentun bubulos
- vocat crepitus
i verberum.
- Si aberis ab-heri quaestionel Si domo aberisy quum hcrus te quacrelv
Satinl Particula interrogandL Anf ct cist.l. s. ez MostelL l. l. va
fhermopolia A graecis verbis sup/mh calidug et fukiera vendo. nomen
duxil caupona. in qua calidao potiones vendebzmtun
condalium victum ana tern xodelmv ca digitorum articulisj. fuit anuli
genus y servorum proprium - v y - . . .
Postquam thermopotas gutturem Postquam calido bibendo guttur-em 1
oblectasti. i i i l l
liecurre petere rc recenti nedi ad petendum condalium. dum res adhuc
recens est. . . .
liuic curculio exercitum nunc curculio impellit. quum videlicet Sla
simus in scena huc atque illuc cursitairetj charmides iocandi cuusazhung
aitl curculio ad cursum impellit. curculionis autem nomine intelligi le
ctor. parasitum. qui in scena tertia actus secundi-comoediae-cognominisr
currcnsexhibctur a-Plautm
abite et de via secedilez ne etquem
clamilansz date
in cursu viamaut
capite l noti atque ignotig
cuhitmiaut i
pectore

obfendam aut genu etc.

llomo nihilrl hiosz uamo- da nienta i i .v i f .
i .- f 1
fribusne te poteriis memoriae etc. An ob.tria pocuia.. quae exhaizsisth
memoria te felcllitv et condalium es oblitus in thermopolioz llaecr et se
quentia de se profert Stasimus . v i
An 1-cra. quia etc. An speras. te condalium tuum posse reciperc. pro
pterea quod ibi bibisti cum hominibus hugh qui aliena non sulfuranturf
quae quidem iipbwttzfui dicuntur a Siasimo i . v v
l tti
lheruchus fuit. cerconicusv crinusi tlercobolusa collabus.
oculicrepidam cruricrepidae1 ferriterL mastigiae
inter eosne homines condalium te redipisci postulas. is
quorum unus subripuit currenti cursori solumP
cumulus .
ita me di amenL graphicum fureml .
v Susmus
quid ego. quod periit. petam.
nisi etiam laborem ad damnum adponam epithecam insuperft
quin tu1 quod periit1 periisse ducisi cape vorsoriaml
ltecipe te ad heruml . i
- cumulus
non fugitivost hie homoz conmeminit domi eo

SrASuws

lltinam veteres mores omnesa veteres parsimoniae.

Maiori hic honori potius cssenh quam mores malil

rhcruchus . ccrcontcurs etc. Sunt haec nomina servorum . quibuscum

Stasimus bibit. a Plauto conticta ln horum imm vel acutissimus nequic
quam inquirat.
oculicreptdaev cruricrcpidae quibus oculi pugnis contundi . et cmra
fraugi consueverunt. w
ferrum-t qui compedibus vincti ferrum terunt.
Maetigtaa verberibus digni
quorum unus subripuit currenti etc quorum unus soleam . seu cal
coum currenti surripuit. trneppoltxmi de fure audacissimo et vaferrimo.
craphicum furcml callidum sane furem bic memoratt nosz ladro
matrtcotatol
Msi etiam laborem et damnum etc. nisi velim damno etiam laborem
adponero. tamquam additamentum aptum-ol graeca vox. amarum ltaliz
cccetto chlto voglia al danno accoppiarc anche ta fatica
pcr giunta
Pcriissc ducis. llabes tamquam amissum
cape vorsoriaml vorsoria est fuuis nauticus. quo velum vertitur. trans
late cor-sonum capere usurpatur pro eo quod est reverti
Lvtinam veteres ctc. nidicula virtutis ostentatio in servo . qui domino
rem patriam abligurienti semper est obsecutus
l/etcrcs
.ll-ic. lu par-timoniaa
hac urbe tvetus frugalitas
1
 . iljl 1
i tinnitibus .
lll inmortalesj basilica hic quidem facinora inceptat loquil
vetera quaeritl vetera amare hunc1 more maiorum. scias
Smsmus..
nam nunc more nihilum faciunt. quod licets nisi quod lubetg
Ambitio iam more sancta estj libera est a legibuSg
Scuta iacere fugereque hostis more habent licentiamg
Petere honorem pro flagitia more fit.
- cumulus
Srasmus Morem improbuml i
Strennos praeterbitare more fit.
cnannlnns
ltequam quidem l
Smsmns
More leges perduxerunt iam in potestatem suam. ac
Magc qui sint obnoxiosae. quam - parentes liberis
liac miserae etiam ad parietem suntfixae clavis fcrreis.
lei malos mores adfigi nimio fuerat aequius

Pazilicm A graeco paulum regina basilica facinora. cgrcgias et ma

gnificas res. .
lvam nunc more nihilum faciunh etc. nam nunc ex consuetudine non
faciunt quod licet. sed quod lubet. lnepte in vulgatis editionibus legitur
mores.
Seula iaccre . .. more habent licentiam lix more. nunc licet scutatia
cerea atque hostes fugere nosz secundo gli odierni ccstumiy si
puo gittar via lo scudo. e fuggire il nimico i
Pro flagitia nosziin premio di delitti
Strenuos praeterbitara Strenuos praeterire . negligere.
More leges perduæcrunL Seusus estz ext more homines tiam perduxc
runt leges in potestatem suamg quo more leges factae sunt magis obnoxiae
hominibusy quam parentes-liberis qui iocus lectori praeter expectationem
occurrit unusquisque enim contrariam potius sententiam cxpectaretg li
beros videlicet esse parentibus obnoxios
liac miseras etc. ches miserae clavis ferreis parieti adtiguntur. ut ab
omnibus cognosci possint quodt iocandi causal Stasimus in aliam signi
ficationem htrahitg quasi leges hoc modo supplicio atliciantun
 l lS
criminibus . -- .
Lubet adire atque adpellare huncg verum ausculto perlubensa
lit metuo. si conpellabm ne aliam rem occipiat loqui-l t ss i
i -- - SrASimus. i
neque istis quidquam lege sanctum est. Leges mori serviuntg
Mores autem rapere properant qua sacruma qua publicum
e .cnsnmnns
llercle istis malam rem magnam moribus dignum est daril
Srnsmus i

Monne hocwpublice animum advortifl nam id genus hominum ho

i i v minibus
vllnivorsis est adversum atque omni populo male facitz m

Male iidem servando illis quoque abrogant etiam lidem.

qui nil meritis quippe ex eorum ingenio ingenium horum probant
Siiqnis mntuom quid dedet-ih fit pro proprio perditum.
onem repetasj inimicum amicum beneficio invenias tuo. i
Mage si exigere cupiasa duarum rerum exoritur optioz as i

vel illud. quod credideris. perdasg vel illum amicum amiseris

LubeL Mihi lnberet riosz Avrei piacere di ccc.

Aliam rem. ne alia re.
lveque istis quidquam lege sanctum est. ltaL li per cosloro non vi
ha coaa che sta per legge inviolabile
cum . . qua. cum tum. cr.Mi1.iv. ih leL -.
latia malam rem magnam moribus etc. huiusmodi mores decet magno
malo allici .
ivonne hoc publice animum advortif Supp.-decet. nonne hoc publica au
ctoritate est puniendnmil
Abragant fidem faciunt ut fides non habeatun
qui nil merui qui nil tale meriti suntg qui non merentur sibi fidem
detrahi .
ProbanL Metiuntun indicant t - .
m pro proprio perditum. Perditur tamquam propriumx Perditnnper
inde ac si esset proprium illius. cui mutuum datum est. .
quam rcpctas. etc. Si velis tuum repetere . invenies amicum. factum
inimicum ob benelicium . quod in illum contulisti
Mage si exigere cupide Si vehementius cupias tuum exigere
bum-um rerum emoritur optia rfibi erit facultas eligendi inter duas res.
quod crediderit quod mutuum dederis.
 - l lll
lloc qui venerit mi in mcntemi reipsa conmonitus modo . t . .
ut cinnamus
Meus est hic quidem Stasimus servosg .
Srisnws
Mam ego talentumxmutuom
ouod dederamq talento inimicum mi emii amicum veudidi
Sed ego sum insipientior. qui rebus curem publicis so
Potius. quam id quod proxumum estv meo tergo tutelam geram
Plo domum
. . . criminibus
iileus tu. adsta elocol audi1 heus tul
Srasmus ..
. rion sto.
. cinnamus v .
t i v .At-ego te volo.
Smsmus i v i
quid si egomet te velle noluit
tluanmnns
Ah. nimium Stasimo. saevilerl
Srssmus
timere meliust. quoi imperes .
tinnitibus i
Pol ego emi atque argentum dedig
Sed Si non dicto audiens est1 quid egoP .. - i

qui vene-rit quomodo venerit.

conmonitus modo. Supp. eum
lalentum Pecuniae vis. quae respondet sex millibus drachmarum
ltebus curem publicis. insolens syntaxis . pro vulgariz res curem pu
blicas. .- v - a
rergo tutelam geram truean curem tergum meum
lleus tu. liaec particula usurpatur proprie ubi aliquem vocamusj qui
nolit nos audire 1 abeatque. cr. Asin. xl.tt. dog cas il.e. tg Menaec iv.a.
se g Most.1v. a se g Pseud. l. S. te z tren lleauL 11. a tom
fc volo. Supp. starc . consistere .
lvimium saeviten latest un pol troppo bruscamenta
timere meliusL Melius faciesy si emas.
ouid egof Supp. agam
 mo v
Srasmns
. lla mmnum malum ss
cinnamus
bene monesz ita facere certus
Susmvs
Misi quidem es obnoxius
cumulus
v Si bonus est. obnoxius sumg sin secus est. faciam ut inbesi -
. Susmus
quid id ad me attinet1 bonisne servis tu utare an malisiP
consulens
ouia boni malique in ea re pars tibi est.
Snsmus
. Partem alteram
libi pormittog illam alteram ad me. quod boni est. adponito so
cmnmmss
Si meritusa tieL Sed respice ad me huez ego sum cbarmides
Smsnuns
llem. qui est. qui mentionem facitv homo. bominis optumiit
i criminibus
ipse homo optumus.
- Srssmus
Marea terraa coelum. di1 vostram lidemi
Satini ego oculis plane videofP estne ipsus. an non esit ls esu
certe is estl is est profectoi o mi here exoptatissume. ss
Salvei

facere certus Subaudi sunt Pacere decrevi.

Msi quidem es obnoxius nisi quidem servo tuo. quem ais emisse.
beneficiis obstringaris ltaliz Seppure non gli sed obbligato pei
servigi che ti ha reso.
bonis-ne servis etc. nosz u tu abbia buoni o cattivi servi
quia boni malique etc. quia tu es pars illius boni et mali.
fibi permittch fibi relinquo.
Alteram . quod boni est. Partem alteram bonam
Satiny ego etc. llaoc et insequentia hominem dubitatione aestuautem
graphice depingunt
 liil
. d timamnss
Salve. Stasimc
SrAs1Mus..
Salvom te . . . .
cinnamus
. Scio et credo tibi.
Sed omitte aliag hoc mihi respondi Liberi quid agunt mei.
quos reliqui hic. filium atque tiliimiP
Susums .
vivontv valent
- . tlmnumns
Mempe uterqueit
Snsnms b k
uterque
cumulus
m me salvam et servatum volunt
cetera intus otiose percontabor. quae volo. m
llamus introg sequere
Susmus
quo tu te agisi
tinnitibus
tluonami nisi domumiP
Srisulus /
lliccine nos habitare censesi
cinnamus
llbinam ego alibi censeami
i SrAsmus
lam . . . w. .
. autumnus
quid iamit

Salvom te. .. Supp. advenisse gaudea .. s - r

lutus etiam nosz in casa a mio betllagia i -

lutus . . . . . intra cf. adnot. ad Aul. l. e. S.

re agit Pergis
tii
Smsmos
lton sunt nostrae aedes istae
i cnanuinss .
. quid ego ex te audioit
SrAsmns .
vendidit tuos natus aedis . .
fluminibus
Periil
Srllsmcs
Praesentariis
Argenti minis numeratis
cllAltMlMlS.
eunti
Snsnuus .
quadraginta
columnas
. occidit rs
qui eas emitfl .
Srasnucs .
callicles. quoi tuam rem conmendaverasy
ls habitatum huc conmigravit1 nesque exturbavit foras
cnannmns
tibi nunc filius meus habitatit
Smsmcs
liic in posticulo
flnanumns
Male disperiil -
Smsmus
tlredidi1 aegre tibi idt ubi audissesq fore.
cnannmns
Sgo miser minumis vehiculiswsum per maria maxuma so

Pracsentariim ltaliz alta mano

Pocticulo cc adnot. ad l. i em
Acgre tibi fore. fe aegre id esse laturumv
Minumic vehiculia. Parvis et fragilihns naviculis.
vectus capitali pericloj per praedones plurimos
Me servavL salvos rediig nunc hic disperii miser
Propter eosdemi quorum causa fui hac aetate exercitusl
Adiinit animam mi aegritudoz Stasime1 tene mel
Smsmus
visne aquam
libi petamP
cuiniunizs t
ltes quem animum agebat. tum esse obfusam oportuit ss

Acrus iv. -scnnA ivi

cALLchSS . cnnnmnns. SPASlMllS. s

cALLchilS.
quid hoc hic clamoris audio ante aedis measil
columnas
o callicles. o callicles. o callicles.
oualine amico mea conmendavi bonal
cALLchl-SS.
Probo et fideli et fido et cum magna fide
lit salve et salvom te advenisse gaudeol - - s

capitoli periclo capitis periculo

Pui hae aclale eæercilus. lactatus. conllictatus fui hac tam gravi aetate
Adimit animam mi. Me interiicit
fene me l Sustenta mel . v
lics quam animum agebal. quum opes meae peribantr tunc oportuit
aquam olfundere. qua rccrearentnr. locus ad hilarandam caveam -
num callicles thesauro eflbdiendo esset intentus. dotem daturus char
midis filiaey ipsum charmidem audit ante aedes. adversum fortunam suam
lamentantem. atque amicum inlidelitatis arguentem v cui bona sua com
mendaverat quare prodiens rem omnem aperit charmidi. quo facto uter
que in gratiam reconciliatun . .
fideli et ndo et cum magna fida zumuwms ad elicieudum risum.
lit salve iit salvus sis.
tali
fluminibus
credo omnia istaeej sid ita est1 ut praedicas.
Sed qui iste est tuos ornatusii
anucum
i ligo dicam tibi.
thesaurum ecfodieham intus dotem. filiae
fuae quae daretun Sed narrabo intus tibi
lit haec et alias sequere
cemimus
Stasimel .
Snsnuus f .
llemt
tia/tnmulis
Strenue i
cur-re in Piraeum. atque unum curriculum face m
videbis iam illic navem. qua adveeti sumus
lubeto Sangarionem quae imperaveram
curare ut ecferanturg et tu ita simul
Solutum est portitori iam portorium
. Srasmus
nihil est morai
tinnitibus i
lu ambulat actntum redit i m

Sed qui iste etc. Sed quinam est iste tuus vestitusP tirat nimirum cal
licles suceincta veste et multo pulvere conspersus. quippequi thesauro
eifudiendo operam daret.
rhesaurum ecfodiebam intus dotem ihesaurum etfodiebam. hoc est
dotem tiliae tuae.
lleml liane particulam usurpat qui vocatus adesse se dicit. in adsum
Mosz Sccomi qua.
Strenue celeriter
Piraeum Portum Atbenarum -
Atquc unum curriculum face neque currere desistas. neque cursum
intermittel vno spiritu viam cantica
lubeto Sangarioncm curare etc. ltal.z liia a Sangarione che pro
curi di ccc.
lvihil est morai. nihil morabor.
Actutum craeci aia-rum celeriten narius occurrit hoc adverbium apud
oratores Semel usurpavit Livius. Prequens autem apparet in comicis
 wfi .
Smsrnns. h
lllic suln atque hic snnL ei
cALLicuzs ix
Sequere tu liac mc intro
annMions i t . i vt
chuor. - i i i i i
Srssnuus i . - i
llic meo hcro amicus solus firmus restitit i i

Mcqne dcmutavit animum de firma lideg

llic unns1 ut ego suspicor1 servat iidem1
quamquam labores multos eepse censeo eo

illic sum etc. Perbrevi tempore ibo et redibo

kestitiL llemansiL
Laborcs multos ccpsc censeo Male enim ei vulgo dictitatum fuerat in
sermonibus ob emtas a Lesbonico aedes cepsa Sync. cepisse. pertulissc.
 lac
Avc rr us lv.

rSSSMAAL

lLySlrflSLlSS

llic homo est hominum omnium vpraecipuostvoluplatibus gaudiis

- ut i i i que antepotensz
ita commodo. quae cupio. eveniuntg quod ago1 adsequitun subit.
. subsequiturz
lta gaudiis gaudia suppeditant.
Modo me Stasimusy Lesbonici servos. convenitz mihi dixiL
Suum herum peregre huc advenisse Munc mi is propere conve
k . niundustz
. illtg quae cum eius filio egL ei re pater sit fundus potior.
lio. Sed hae sonitu suo mihi moram obiiciunt incommoda

Lysiteles . audito charmidis reditu 1 laetatur. sperans. huic ratabfore

quae sibi cum Lesbonico de nuptiis iam conveneranL
flic homo ctc. Auxruzrim haec de se ipse ait Lysiteles. manu pectus pul
sans. pro eo quod esset ego sum homo etc. llaud aliter crysalus servus
in bacchid lv.zi. i et scqq.
nominum omnium praecipuam omnium hominum primus.
l/oluptatibus gaudiicquc antepotcnm Prae ceteris potensl explclus gau
diis et voluptatibus
commoda Apte. prospere.
quod ago. adsequitun subit . mbsrquitun quae ago nulla ditlicultatc
post veniuuL Adsequiturg subit. subsequitun iumant/ma
caudiis gaudia suppeditanL tiaudia gaudiis cumulantur.
1s. . . conveniunduatl Ad charmidem oportet me adire
lii rc pater sit functus potior. l-iius rei pater tirmior auctor sit. tiam
rem pater auctoritate sua ratam habeat . approliet -
llac. Auxmaa Subaudi for-es. x
 i . i ter
Acrcs v. - StlliM n.

cllAltbllblflS. llALLchl-lSn. i.vsrrn1.ns.

columnas v
heque fuit neque erit neque quemquam esse hominum in terra
A dum arbitror.
ouoi fides fidelitasque amicum erga aequiparet suomz
Mam exaedificavisset me ex his aedibus absque tc-foret.
cALLchlilS.
Si quid amicum erga bene feci aut consului fidelitera
Mon videor meruisse laudem. culpa caruisse arbitror.
tiam beneficium proprium hominia quoi datur. praesnmserisg
quod datum utendum est. id repetundi copia est. quando velis
autumnus
list ita1 ut tu dicis Sed ego hoc nequeo mirari satis
lium sororem despondisse suam in tam fortem familiam
Lysiteli quidem1 Philtonis filio. -

charmidesl re cognita. immobilem calliclis amici fidem laudat. et

quidquid . se absente . de filiae dote pactum fueratl ultro confirmat.
lveque. .l.. . dum. Particula dum negationis vim auget.
quoi fides etc. cuius fides erga amicum suum sit aequiparanda cum
fide. quam callicles mihi adhibuit Aequiparet meutrorum moue Aequa sit.
Sxacdi/icas-icset ca- aedibus Paronomasia Me ex aedibus eiecisset.
Absque te foret nisi tu fuissesg nisi opera tua me iuvisses Mosz te
non era di te
jllam beneficium proprium etc. nunc et insequentem versum explana
turi. diversa omnino et male inter se cohaerentia commenti sunt .critici.
liquidem bothii sententiae subscribo. qui probabilem inde sensum excul
psit hoc modos rn beneficium. antequam conferasy existimaveris esse
proprium bominL apud quem collocatun quod autem est datum tantum
modo utendum . illius repetendi facultas tibi est. quando velis ltalicez
Prima di fore un bcne/iziov vuolsi giudicare proprio di co
lui. al quale si fa. li puoi ripigliartig quando ti piace.
qurllo ctte si da solamente ad usa
Praesumpscris Pracvideris. anle cxistimaveris
forti-nu Locnplctem
 Lvsrrntns .
linim me nominat . . m
cnanmnns
Pamiliam optumam occupavit
Lvsrrnnns
quid ego cesso bos conloquiil
Sed maneam etiam. opinorz namque hoc commodum orditur loqui.
cnsnuinns
vabl
cALLches
quid estP
cumulus
. oblitus intus dudum tibi sum dicerez
Modo mi advenientil nugator quidam accessit obviam.
Mimis pergraphicus sycopbanlag is mille numum se aureum is
Meo datu tibi ferre et gnato Lesbonico aibat meog
quem ego nec qui esset. noram. neque eum ante usquam con
spexi prius
Sed quid ridesi -
cALLicLes -
Meo adlegatn venit. quasi qui aurum mihi
Per-ret abs tea quod darem tuae gnatac dotemz nt filius
11uos. quando illi a medarem. esse adlatum id-abs te crederety eo
lleu qui rem ipsam posset intellegere. thesaurum tuom
Me penes esse. atque a me lege populi patrium posceret

linim. Sed enim . profecto.

occupavit invenit
Maneam Manebo.
commodum opportune
l/ahl lnteriectio admirantis.
Pergraphicum Peritissimus . callidissimns
Millc nimium se aureum meo dalu. Mille numos aurcos a me datos
Meo adlegalw A me missus
A mc darem. ne meo darem.
lveu qui neque aliquo modo
Lrgc populi. lix lege. ex auctoritate publica
Palriumt rramquam paternum . ad patrem suum pertinentem
 - fluminibus
Scite edepoll
cALLleLns
- Megaronides conmunis hoc meus et tuos
ltcaevolens conmentust
cinnamus
quin conlaudo consilium et probo
Lrsrrnnns
quid ego ineptus. dum sermonem vereor interrumpere. ea
Solus etc. uec. quod conatus sum agere. agoit liomines conloquar.
. cuamnnns
onis hic est. qui huc ad nos ineeditit
LvsrrnLns
charmiden socerum suom
Lysiteles salutaL 1
criminibus v /

lii dent tibi. Lysiteles. quae veliss .

camenae i
ilion ego sum salute dignusit
Lrs1rnLns.
imo salve1 callicles .
llunc priorem aequom est me habere lunica propior pallio est. so
cnanmmnsf
heos volo consilia vostra recta recte vertere
filiam meam tibi desponsatam audio
Lrsrrnuzs
nisi in nevisg

licnevolens conmcntust Amicus excogitavit

quod conatus sum. quod constitui. decrevi. y
qui huc ad nos inceditP ltaliz che se ne vienc qua alia nostra
voltaP i v
Priorcm habere Anteponem r i
tunica propior pallio est. Proverbialis locutioy qua significamusl ma
iori curae illa nobis esse /debere. quae ad nos magis pertinentz ex pro
pinquis alios aliis nobis esse cariores craeciz fdvu mfi/ms inania ltaliz Piu
stringe la camicia che la gonnetla.
iiec-te vertere Secundare. fortunam
illo
cluanka
imo baud nolo.
. Lrsrrsuzs
Spondeni ergo tuam guatam uxorem mibiit
cumulus
Spondeo et mille auri Pbilippum dotis.
Lrsxrms
botem nil moror.
fluminibus
Si illa tibi placeL placenda dos quoque est. quam dat tibio sa
Postremo hoc. quod vis. non duces. nisi illuca quod non vis. feres
camenae
lus hic orat
Lvsrrsuzs
lnpetrabit te advocato atque arbitro
lstac lege iiliam tuam spondeni mi uxorem darifP
. cumulus
Spondeo .
cALLicLus
lit ego spondeo item hoc.
. v Lvsrrsnes p
ob. salvete. adtines meit
cumulus
Atque edepol sunt res1 quas propter tibi tamen sucoensui to

Mille auri Philippum datis Mille aurcos Philippeos in dotem.

Placenda dos insolita locutio. nos debebit tibi placere riosz la li do
vrd piacere anche la dote haud aliter lipid.l. l.1t z Puppis pereunda
est probe. Prb vulgariz necesse est puppim perire
hoc. quod vis. Puella . quam vis.
illue notcm.
lus orati lustum. aequum petit.
lnpetrabit te advocato atque arbitro. moszl Lo ottorrb pcl tuo pa
trocinio eper la tua mediazione
che. conditione
Atque in hoc loco habet vim adversativam. atque inservit transilionL
pro eo quod est attamem
 lijvl
. in cALLchSS.

uuid ego feciit . . t

lv curramus .
i Meum conrumpi quia perpessus filium
i cALLchas
Si id mea voluntate factum est. est quod mihi succenseas
Sed sine1 me hoc abs te inpetrare quod volo. -
i v cumumas
quid id est.o i
cALLchltS. s
. ScieSz
Si quid stultefeciL ut ea missa facias omnia t
quid caput quassasit
cinnamus - -
cruciatur cor mi et metuo
cALchLns
quidnam id estiP as

cumulus
ouom ille ita est. ut esse nolo. id cruciorg metum si tibi
llenegem1 quod me oras. ne te erga me leviorem putes
Miserum est. malc promerita fut meritaj seni si ulcisci non licet -
hion gravaborz faciam ita. ut vis - q
cALLchas

- Probus es. iiim ut illum evocem. -

Aperite hoc1 aperite propere. et Lesbonicum si domi est. se
Poras vocate. ita subitum est. propere quod eum conventum volo.

lit ca missa facias. lit ea omittas. obliviscaris

Mc orae A me petis. t
lve te erga me leviorem putem ne putesy te a me contemni
lit merita. llti merenturl v
Seml Mihi.
Subitum est. propere quod etc. urguet res. propter quam voto eum cito
adire - i - -
me lellS v.r- SSSMA
x ll.llri figu
..

xl l

Lasnomcos. cllAhMlmiS. cALuans

Lesnomcus
quis homo tam tumultuoso sonitu me excivit forasii
. cALLchm
lienevolens luos atque amicus.
i Lasnomcus
Satine salveP dic mihi.
anucum
llecte hom patrem rediisse salvom peregrey gaudeo
Lasnomcus
onis id am
- cALLchSS.
ligo
Lusnomcua
funi vidistiP
cALLchlSS.
liil tute item videas liceL
Lizsnomcus
o paler. pater miy salvel
cumulus
Salve multum1 gnate mi. s
Lusnomcus
Si quid tibi. pater1 laboris. . . .
Mihil evenitfjibvliiiies
cmnmmzs .

liene re gesla salvus redeo Si lu modo frugi esse vii -

/ .x
ln postrema hac scena charmides veniilinfdat
fav LeSbonicm eumque iubet

calliclis filiam uxorem ducere cui Lesbonicus assentitun

fumultuoso sonum Subito strepitu w- . -
Satine salvel Supp. agit nosz Stai benePL . t/
Si quid tibi. An aliquid tibi etc. i ut i
 ma
llaec tibi pacta est calliclai ifilia. . . . .
Lnsnomccs
ligo ducam. patery
lit eam. et si quam aliam iubebis
cumulus
quamquam tibi succensui.
cALLians
Miseria una uni quidem homini est adfatim
limitatione
lmo buiic parum est in
nam si pro peccatis centum ducat uxores1 parum est.
Lnsnomcus
At iam postbac temperabo
cnanninss
bicng si facias modo
Lnsnomcus
numquid causa est. quin uxorem cras domum ducamP
SALLians
optuma est.
in in perendinum paratus sis. ut ducas Plandite

Pacla est. nesponsa est.

Miseria una etc. no pertinent iocosa haec calliclis verba ut significet.
satis poenae daturum esse Lesbonicum ducendo uxorem
femper-abo A vitiis abstinebo
Mimguid causa est. quin etc.P An quidpiam impedit. quominus etc.l
ln perendinum in diem tertium
 ..

A m ..
. da b.1.sizfntvr- o

vni ly
t f