Professional Documents
Culture Documents
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เครื องดนตรีไทย คือ เครื องดนตรี ทีสร้างสรรค์ขึนตามศิลปวัฒนธรรมดนตรี ของไทย ทีมีรูปแบบเอกลักษณ์ของความเป็ นไทย ซึง
สัมพันธ์กบั ชีวติ ความเป็ นอยูแ่ ละถือว่าเป็ นส่ วนหนึงของชีวติ ของคนไทย โดยนิยมแบ่งตามอากัปกิริยา ของการบรรเลง คือเครื องดีด เครื อง
สี เครื องตี เครื องเป่ า
เครื องดนตรี หลัก ๆ ได้แก่ ปี ซอ ซออู ้ ซอด้วง ระนาด ฆ้อง จะเข้ ฉิง ฉาบ กลองยาว โหม่ง และ กรับ กับข้าวครังกับข้าว
เนือหา
[ซ่อน]
ประวัติ
o . สมัยสุ โขทัย
o . สมัยอยุธยา
o . สมัยธนบุรี
o . สมัยรัตนโกสิ นทร์
เครื องดนตรี ไทยแบ่งตามภาคต่าง ๆ ของประเทศ
o . เครื องดนตรี ภาคกลาง
o . เครื องดนตรี ภาคเหนือ
o . เครื องดนตรี ภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือ
o . เครื องดนตรี ภาคใต้
รายชือเครื องดนตรี ไทยแบ่งตามการบรรเลง
o . เครื องดีด
o . เครื องสี
o . เครื องเป่ า
o . เครื องตี
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอืน
ประวัติ[แก้]
เครื องดนตรี ไทยเกิดจากชนชาติไทยเองและการเลียนแบบชนชาติอืนๆ ทีอยุใ่ กล้ชิดโดยเริ มตังแต่สมัยโบราณทีไทยตังถินฐานอยูใ่ น
อาณาจักรฉ่องหวูด่ ินแดนของประเทศจีนในปั จจุบนั [ต้องการอ้างอิง]ทําให้เครื องดนตรี ไทยและจีนมีการแลกเปลียนเลียนแบบกัน นอกจากนียังมีเครื อง
ดนตรี อีกหลายชนิด ทีชนชาติไทยประดิษฐ์ขึนใช้ก่อนทีจะมาพบวัฒธรรมอินเดีย ซึงแพร่ หลายอยูท่ างตอนใต้ของแหลมอินโดจีน[ต้องการอ้างอิง] สําหรับ
ั มของไทยจะเรี ยนตามคําโดดในภาษาไทย เช่น เกราะ โกร่ ง กรับ ฉิง ฉาบ ขลุ่ย พิณเปี ยะ ซอ ฆ้องและกลอง ต่อมาได้มีการ
ชือเครื องดนตรี ดงเดิ
ประดิษฐ์เครื องดนตรี ให้พฒั นาขึน โดยนําไม้ทีทําเหมือนกรับหลายอันมาวางเรี ยงกันได้เครื องดนตรี ใหม่ เรี ยกว่าระนาดหรื อนําฆ้องหลาย ๆ ใบ
มาทําเป็ นวงเรี ยกว่า ฆ้องวง เป็ นต้น
นอกจากนียังมีการผสมผสานกับวัฒนธรรมทางดนตรี ของอินเดีย มอญ เขมร ในแหลมอินโดจีนทีไทยได้ยา้ ยไปตังถินฐานอยู่ ได้แก่
พิณ สังข์ ปี ไฉน บัณเฑาะว์ กระจับปี จะเข้ โทน(ทับ) เป็ นต้น ต่อมาเมือมีความสัมพันธ์กบั ประเทศเพือนบ้านมากขึน ไทยได้นาํ บทเพลงและ
เครื องดนตรี บางอย่างของประเทศเพือนบ้านมาบรรเลงในวงดนตรี ไทย เช่น กลองแขกของชวา กลองมลายูของมลายู เปิ งมางของมอญ และ
กลองยาวของไทยใหญ่ทีพม่านํามาใช้ รวมทังขิม ม้าล่อ และกลองจีน ซึงเป็ นเครื องดนตรี ของจีน เป็ นต้น ต่อมาไทยมีความสัมพันธ์ชาวกับ
ตะวันตกและอเมริ กา ก็ได้นาํ กลองฝรัง เช่นกลองอเมริ กนั และเครื องดนตรี อืน ๆ เช่น ไวโอลีน ออร์ แกน มาใช้บรรเลงในวงดนตรี ของไทย
จากประวัติเครื องดนตรี ไทยดังกล่าว สามารถแบ่งประวัติศาสตร์ ของเครื องดนตรี ไทยได้เป็ น สมัย ดังนี
สมัยสุ โขทัย[แก้]
ชาวไทยมีความสนุกสนานกับการเล่นดนครี และร้องเพลงกันมากดังทีปรากฏในหลักศิลาจารึ กพ่อขุนรามคําแหงหลักที ว่า "ดบงคม
กลอง ด้วยเสี ยงพาทย์ เสี ยงพิณ เสี ยงเลือน เสี ยงขับ ใครจักมักเล่น เล่น ใครจักมักหัว หัว ใครจักมักเลือน เลือน" ซึงแลดงถึงการบรรเลงเครื อง
ดนตรี ประเภทตี เป่ า ดีด และสี คือ กลอง ปี พิณ และเครื องดนตรี ทีมีสายไว้สีได้ นอกจากนียังมีหลักฐานของล้านนาไทยทีมีศิลปวัฒนธรรมร่ วม
สมัยกันในหลักศิลาจารึ กในวัดพระยืน จังหวัดลําพูน ทีจารึ กไว้วา่ "ให้ถือกระทงข้างตอกดอกไม้ไต้เทียน ตีพาทย์ดงั พิณฆ้องกลอง ปี สรไนพิส
เนญชัยทะเทียดกาหลแตรสังมาลย์กงั สดาล มรทงค์ดงเดือด เสี ยงเลิศเสี ยงก้อง อีกทังคนร้องโห่ออดาสรท้ ื านทังทังนครหริ ภุญชัย แล" ซึงแสดง
ถึงเครื องดนตรี บรรเลงในวงดนตรี และประชาชนนํามาเล่นเพือความสนุกสนานครึ กครื นกัน ดังนันจึงสามารถกล่าวถึงเครื องดนตรี ไทยในสมัย
สุ โขทัยได้จากวงดนตรี ไทยในสมัยนัน ได้แก่ วงแตรสังข์ ทีใช้บรรเลงในพระราชพิธีต่าง ๆ ประกอบด้วยเครื องดนตรี แตรฝรัง แตรงอน ปี ไฉน
แก้ว กลองชนะ บัณเฑาะว์ และมโหระทึก วงปี พาทย์เครื องห้าประกอบด้วย ปี ใน ฆ้องวง ตะโพน กลองทัด และฉิง นอกจากนียังมีเครื องดนตรี
เช่น พิณ และซอสามสาย อยูใ่ นสมัยนันอีกด้วย
สมัยอยุธยา[แก้]
เป็ นช่วงทีบ้านเมืองมีศึกสงครามอยูต่ ลอดเวลา จึงทําให้ดนตรี ไทยไม่เจริ ญก้าวหน้ามากนัก ยังคงมีเครื องดนตรี ในวงปี พาทย์ เครื องห้า
เท่าเดิม จนมาเพิมระนาดเอกภายหลังในตอนปลายสมัยอยุธยา ส่ วนวงดนตรี ทีเกิดขึนในสมัยนัน ได้แก่ วงมโหรี ทีบรรเลงโดยผูห้ ญิง เพือขับ
กล่อมถวายแด่พระมหากษัตริ ย ์ ประกอบด้วยเครื องดนตรี กระจับปี ซอสามสาย โทน(ทับ) กรับ รํามะนา ขลุ่ยและฉิง แต่ต่อมาได้นาํ จะเข้ซึงเป็ น
เครื องดนตรี ของมอญมาประสมแทนกระจับปี เพือให้ทาํ นองได้ละเอียดลออและไพเราะกว่า และวงเครื องสาย ประกอบด้วยเครื องดนตรี ซอ
ด้วง ซออู ้ จะเข้ ขลุ่ย โทน(ทับ) และฉิง
สมัยธนบุรี[แก้]
มีวงดนตรี ประเภท เช่นเดียวกับสมัยอยุธยา คือ วงปี พาทย์ วงมโหรี และวงเครื องสาย แต่มีเครื องดนตรี ของชาติต่างๆ เข้ามาใน
ประเทศไทยหลายชนิด ดังปรากฏในหมายกําหนดการของพระมหากษัตริ ยใ์ นสมัยนันว่า “ทรงพระกรุ ณาโปรดเกล้าฯ ให้พณ ิ พาทย์ไทย พิณ
พาทย์รามัญ มโหรี ไทย ฝรัง มโหรี ญวน เขมร ผลัดเปลียนกันสมโภช เดือนกับ วัน” ในงานสมโภชพระแก้วมรกตเป็ นต้น
เนืองจากในสมัยนีเป็ นช่วงระยะเวลาอันสันเพียงแค่ ปี และประกอบกับเป็ นสมัยแห่งการก่อร่ างสร้างเมือง และการป้องกันประเทศ
เสี ยโดยมาก วงดนตรี ไทยในสมัยนีจึงไม่ปรากฏหลักฐานไว้วา่ ได้มีการพัฒนาเปลียนแปลงขึน สันนิษฐานว่า ยังคงเป็ นลักษณะและรู ปแบบของ
ดนตรี ไทย ในสมัยกรุ งศรี อยุธยานันเอง
เครื องดนตรีภาคกลาง[แก้]
ประกอบด้วยเครื องดนตรี ประเภท ดีด สี ตี เป่ า โดยเครื องดีด ได้แก่ จะเข้และจ้องหน่อง เครื องสี ได้แก่ ซอด้วงและซออู ้ เครื องตีได้แก่
ระนาดเอก ระนาดทุม้ ระนาดทอง ระนาดทุม้ เล็ก ฆ้อง โหม่ง ฉิง ฉาบและกรับ เครื องเป่ า ได้แก่ ขลุ่ยและปี ลักษณะเด่นของเครื องดนตรี ภาค
กลาง คือ วงปี พาทย์ของภาคกลางจะมีการพัฒนาในลักษณะผสมผสานกับดนตรี หลวง โดยมีการพัฒนาจากดนตรี ปีและกลองเป็ นหลักมาเป็ น
ระนาดและฆ้องวงพร้อมทังเพิมเครื องดนตรี มากขึนจนเป็ นวงดนตรี ทีมีขนาดใหญ่ รวมทังยังมีการขับร้องทีคล้ายคลึงกับปี พาทย์ของหลวง ซึง
เป็ นผลมาจากการถ่ายโยงทางวัฒนธรรมระหว่างวัฒนธรรมราษฎร์ และหลวง
เครื องดนตรีภาคเหนือ[แก้]
ในยุคแรกจะเป็ นเครื องดนตรี ประเภทตี ได้แก่ ท่อนไม้กลวง ทีใช้ประกอบพิธีกรรม ในเรื องภูตผีปีศาจและเจ้าป่ า เจ้าเขา จากนัน ได้มี
การพัฒนาโดยนําหนังสัตว์มาขึงทีปากท่อนไม้กลวงไว้กลายเป็ นเครื องดนตรี ทีเรี ยกว่ากลอง ต่อมามีการพัฒนารู ปแบบของกลองให้แตกต่าง
ออกไป เช่น กลองทีขึงปิ ดด้วยหนังสัตว์เพียงหน้าเดียว ได้แก่ กลองรํามะนา กลองยาว กลองแอว และกลองทีขึงด้วยหนังสัตว์ทงสองหน้ ั า ได้แก่
กลองมองเซิง กลองสองหน้า และตะโพนมอญ นอกจากนียังมีเครื องตีทีทําด้วยโลหะ เช่น ฆ้อง ฉิง ฉาบ ส่ วนเครื องดนตรี ประเภทเป่ า ได้แก่
ขลุ่ย ย่ะเอ้ ปี แน ปี มอญ ปี สรไน และเครื องสี ได้แก่ สะล้อลูก สะล้อลูก และ สะล้อ สาย และเครื องดีด ได้แก่ พิณเปี ยะ และซึง ขนาด คือ
ซึงน้อย ซึงกลาง และซึงใหญ่ สําหรับลักษณะเด่นของเครื องดนตรี ภาคเหนือ คือ มีการนําเครื องดนตรี ประเภท ดีด สี ตี เป่ า มาผสมวงกันให้มี
ความสมบูรณ์และไพเราะ โดยเฉพาะในด้านสําเนียงและทํานองทีพลิวไหวตามบรรยากาศ ความนุ่มนวลอ่อนละมุนของธรรมชาติ นอกจากนียัง
มีการผสมทางวัฒนธรรมของชนเผ่าต่าง ๆ และยังเชือมโยงกับวัฒนธรรมในราชสํานักทําให้เกิดการถ่ายโยง และการบรรเลงดนตรี ได้ทงในแบบ ั
ราชสํานักของคุม้ และวัง และแบบพืนบ้านมีเอกลักษณ์เฉพาะถิน
เครื องดนตรีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ[แก้]
มีววิ ฒั นาการมายาวนานนับพันปี เริ มจากในระยะต้น มีการใช้วสั ดุทอ้ งถินมาทําเลียนเสี ยงจากธรรมชาติ ป่ าเขา เสี ยงลมพัดใบไม้ไหว
เสี ยงนําตก เสี ยงฝนตก ซึงส่ วนใหญ่จะเป็ นเสี ยงสันไม่กอ้ ง ในระยะต่อมาได้ใช้วสั ดุพนเมื
ื องจากธรรมชาติมาเป่ า เช่น ใบไม้ ผิวไม้ ต้นหญ้า
ปล้องไม้ไผ่ ทําให้เสี ยงมีความพลิวยาวขึน จนในระยะที ได้นาํ หนังสัตว์และเครื องหนังมาใช้เป็ นวัสดุสร้างเครื องดนตรี ทีมีความไพเราะและ
รู ปร่ างสวยงามขึน เช่น กรับ เกราะ ระนาด ฆ้อง กลอง โปง โหวด ปี พิณ โปงลาง แคน เป็ นต้น โดยนํามาผสมผสานเป็ นวงดนตรี พนบ้ ื านภาค
อีสานทีมีลกั ษณะเฉพาะตามพืนที กลุ่ม คือ กลุ่มอีสานเหนือ และอีสานกลางจะนิยมดนตรี หมอลําทีมีการเป่ าแคนและดีดพิณประสานเสี ยง
ร่ วมกับการขับร้อง ส่ วนกลุ่มอีสานใต้จะนิยมดนตรี กนั ตรึ มซึงเป็ นดนตรี บรรเลงทีไพเราะของชาวอีสานใต้ทีมีเชือสายเขมร นอกจากนียังมีวง
พิณพาทย์และวงมโหรี ดว้ ยชาวบ้านแต่ละกลุ่มก็จะบรรเลงดนตรี เหล่านีกันเพือ ความสนุกสนานครื นเครง ใช้ประกอบการละเล่น การแสดง และ
พิธีกรรมต่าง ๆ เช่น ลําผีฟ้า ทีใช้แคนเป่ าในการรักษาโรค และงามศพแบบอีสานทีใช้วงตุม้ โมงบรรเลง นับเป็ นลักษณะเด่นของดนตรี พนบ้ ื าน
อีสานทีแตกต่างจากภาคอืน ๆ
กระจับปี
จะเข้
ซึง
พิณเพียะ
พิณนําเต้า
ไหซอง
เครื องสี [แก้]
ซอ
สะล้อ
รื อบับ
เครื องเป่ า[แก้]
กลองแขก
กลองสะบัดชัย
กลองสองหน้า
กลองทัด
กลองมลายู
กลองยาว
กลองมโหระทึก
กลองมังคละ
กรับ ได้แก่ กรับเสภา, กรับพวง, กรับไม้ไผ่
ฆ้องวงเล็ก
ฆ้องวงใหญ่
ฉาบ ได้แก่ ฉาบเล็ก, ฉาบใหญ่ ฯลฯ
ฉิง
ตะโพน ได้แก่ ตะโพนไทย, ตะโพนมอญ
โทน
โปงลาง
ระนาดทุม้
ระนาดทุม้ เหล็ก
ระนาดเอก
ระนาดเอกเหล็ก
ระนาดแก้ว
รํามะนา
อังกะลุง
เปิ งมาง
โหม่ง
บัณเฑาะว์
อ้างอิง[แก้]
เครื องดนตรี ไทยสี ภาค
เครื องตีทีทําด้วยไม้
รายละเอียดเครื องดนตรี ไทย จากเว็บโรงเรี ยนเบญจมราชานุสรณ์
[1]
[2]
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%
AD%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B9%84%E0%B8%97
%E0%B8%A2