‫مقدمه‬

‫وقتی تاج چاه در اثر حادثه یا حمالت تروریستی و جنگ آسیب ببیند‪ ،‬در صورت عدم وجود شیر ایمنی جریان سیال از چاه کماکان ادامه پیدا خواهد کرد و باعث مشکالت زیست‬
‫محیطی و ایمنی خواهد شد‪ .‬شیرهای ایمنی بصورت خودکار جریان سیال تولیدی از چاه را در مواقعی که تجهیزات سطحی آسیب می بینند متوقف می سازد‪ .‬شیرهای ایمنی واقع در‬
‫سطح شیرهای ایمنی سطحی (‪ )SSV‬و شیرهای پایین تراز تاج چاه شیر ایمنی زیر سطحی (‪ )SSSV‬نام دارند‪ .‬شیرهای ایمنی سطحی معموال باالی ‪ master valve‬و زیر چوک یا با‬
‫فاصله ای از چوک و روی مسیر بهره برداری قرارمیگیرند‪ .‬شیرهای ایمنی زیرسطحی درون رشته تکمیلی و در زیر زمین‪ mud line/‬قرار میگیرند‪ .‬این شیرها با یکدیگر تشکیل‬
‫یک سیستم اطمینان میدهند‪ ،‬یعنی طراحی آنها به گونه ایست که در حالت عادی در وضعیت بسته قرار دارند و بازنگه داشتن آنها نیازمند اعمال فشارمی باشد‪ .‬با ترخیص فشار‪،‬‬
‫شیرهای ایمنی بصورت خودکار بسته می شوند‪ .‬شیرهای ایمنی معموال در چاههای دریایی‪ ،‬نواحی حساس از لحاظ زیست محیطی و مناطق مسکونی و شهری استفاده میشوند‪.‬‬

‫فشار الزم جهت باز نگه داشتن شیر ایمنی از طریق پمپ کوچکی روی کنترل پنل از روی سکو تامین میگردد‪ .‬این پمپ فشار روغن هیدرولیکی درون ‪ control line‬را به مقدار‬
‫تنظیم شده می رساند‪ .‬سایر مکانیزمهای کنترل ‪ SSSV‬عبارتند از اختالف فشار جریانی‪ ،‬سلونویید درون چاهی‪ ،‬گاز‪ ،‬امواج الکترومغناطیسی و کاهش کشش رشته تکمیلی‪ .‬مکانیزم‬
‫نشت بندی در ‪ SSSV‬ها بستگی به شرکت سازنده و نوع شیر دارد‪ ،‬ولی اکثر شیرها در حال حاضر از فلپر استفاده می کنند‪ .‬شیرهای ایمنی درون چاهی به دو دسته کلی بازیافت‬
‫شونده با لوله مغزی (‪ )Tubing Retrievable‬و بازیافت شونده با کابل (‪ )Wireline Retrievable‬تقسیم میشوند‪ .‬دسته اول به صورت بخشی از رشته تکمیلی رانده میشوند‪ ،‬در‬
‫حالیکه دسته دوم بوسیله ‪ Wireline‬درون ‪ SSSV landing nipple‬رانده و نصب می گردند و در مواقع الزم نیز دوباره با ‪ Wireline‬بازیابی می شوند‪ .‬در چاههای گازی معموال‬
‫از نوع اول میشود زیرا قطر داخلی برابر با لوله مغزی دارد‪ .‬در اکثر کشورها (به جز آمریکا) دسته دوم کاربرد زیادی دارند‪ .‬این موضوع بدلیل احتمال باالی خرابی آن می باشد که‬
‫ناشی از مکانیزم چرخشی آن می باشد‪ .‬هرچند در چاههای دارای شیر نوع ‪ TR‬جهت انعطاف پذیری بیشتر در باالتراز شیرنوع ‪ TR‬میتوان از شیر ایمنی نوع ‪ WR‬استفاده نمود‪.‬‬

‫بازیافت شونده با ‪Wireline‬‬ ‫بازیافت شونده با لوله مغزی‬

‫معایب‬ ‫مزایا‬ ‫معایب‬ ‫مزایا‬
‫عدم نیاز به حضور دکل محدود نمودن مسیر جریان (برای مثال کاهش‬ ‫در صورت خرابی شیر ایمنی رشته‬ ‫دارای حداکثر قطر داخلی‬
‫جهت تعویض و صرفه قطر لوله مغزی ‪ 4 ½ in‬به ‪)1 ½ in‬‬ ‫(قطررشته تکمیلی) است که امکان تکمیلی باید بیرون کشیده شود‬
‫جویی در زمان و هزینه این موضوع در چاههایی با شرایط تولید و ته‬ ‫دسترسی از طریق لوله مغزی سیار‬
‫نشینی آسفالتین‪ ،‬پارافین‪ ،‬ماسه و غیره ممکن‬ ‫یا ‪ Wireline‬را میدهد‬
‫است باعث مسدود شدن مسیرجریان‪ ،‬ساییدگی و‬
‫خرابی شیر ایمنی گردد‪.‬‬
‫حداقل زمان توقف تولید‬ ‫سایز باالی بدنه (برای مثال‪4 x 7 in‬‬
‫چاه هنگام تعمیر‬ ‫‪ )½ in‬و نیاز به فضای بیشتر‬

‫شکل ‪ 1‬مقایسه فلپر دو نوع شیر ایمنی با سایز یکسان (سمت راست‪ WR:‬و چپ‪)TR:‬‬

‫انتخاب نوع ‪ SSSV‬بستگی به شرایط چاه‪ ،‬عمق نصب شیر ایمنی‪ ،‬استانداردهای زیست محیطی‪ ،‬نوع و سایز رشته تکمیلی‪ ،‬سایز لوله جداری نزدیک سطح‪ ،‬جریان دالیزی‪ ،‬هزینه‬
‫تعمیرات چاه‪ ،‬تعداد دفعات تعمیر چاه‪ ،‬نوع تعمیر‪ ،‬درصد ‪ H2S‬در سیال تولیدی و قیمت شیر ایمنی دارد‪.‬‬
‫مطالعه موردی‬
‫یک چاه گازی درخلیج فارس در مخزنی با فشار ‪ 4300 psi‬و درعمق ‪ 5000 m dd‬ازطریق راندن الینر ‪ 7‬اینچ و رشته تکمیلی ‪ 7‬اینچ تکمیل گردیده است و شیر ایمنی درون چاهی‬
‫(‪ )TRSCSSSV‬در عمق ‪ 160 mSS‬نصب شده و با موفقیت تست گردیده است و عملکرد فلپر قابل قبول بوده است‪ .‬تولید از چاه با فشار سر چاهی ‪ 3000 psi‬ادامه پیدا کرده‪ ،‬بعد از‬
‫‪ 2‬سال تصمیم به بستن شیر ایمنی گرفته شده‪ ،‬ولی مشاهده شده که شیر ایمنی به فرمانهای سطحی پاسخ نمیدهد و فلپر بسته نمیشود‪.‬‬
‫دالیل؟‬
‫راهکارها؟‬
‫سایر اطالعات در شکل زیر آمده است‪.‬‬
Pwh=3000 psi

Control Line

10 m

70 m

Sea floor

20"
160 mSS

13 ⅜"

9⅝"

PR=4300 psi
Gas

7 " @ 5000 m
 ‫دالیل احتمالی خرابی ‪TRSCSSSV‬‬
‫تفاوت مفهوم بین خرابی و نقص ناشی از هدف طراحی ‪ SSSV‬می باشد‪ ،‬زیرا ‪ SSSV‬به گونه ای طراحی شده تا با ترخیص فشار هیدرولیک بسته شود و عدم بسته شدن آن به معنی‬
‫خرابی آن است‪ ،‬باز نشدن فلپر مربوط به نقص فلپر یا قسمتهای دیگر میباشد‪ .‬مطالعه انجام شده روی ضریب اطمینان ‪ SSSV‬ها نشان میدهد که نرخ خرابی آنها در عملیاتهای عادی‬
‫بین ‪ 8.0‬تا ‪ 2.3%‬می باشد‪ .‬یکی از دالیل عمده خرابی ‪ SSSV‬بسته نشدن فلپر و عدم نشت بندی آن ته نشینی پارافین‪ ،‬لجن‪ ،‬ماسه‪ ،‬هیدراتهای گازی و غیره می باشد‪ .‬بنابراین بررسی‬
‫دوره ای شیر ایمنی و باز و بسته کردن آن جهت برداشتن موانع و مواد ته نشین شده در مجموعه شیر ایمنی و روان شدن مکانیزم فنر و فلپر(‪ )exercising‬اهمیت پیدا می کند‪،‬‬
‫معموال پیشنهاد می گردد که هر ماه این کار انجام شود‪.‬‬
‫𝑒𝑟𝑢𝑙𝑖𝑎𝑓 → 𝑒𝑠𝑜𝑙𝑐 𝑜𝑡 𝑠𝑙𝑖𝑎𝑓‬
‫{ 𝑒𝑟𝑢𝑙𝑖𝑎𝑓 𝑉𝑆𝑆𝑆‬
‫𝑛𝑜𝑖𝑡𝑐𝑛𝑢𝑓𝑙𝑎𝑚 → 𝑛𝑒𝑝𝑜 𝑜𝑡 𝑠𝑙𝑖𝑎𝑓‬
‫تست دوره ای ‪)Exercising( SSSV‬‬
‫طبق استاندارد ‪ API‬عمر مفید شیر ایمنی درون چاهی حدود ‪ 28‬سال می باشد و میتواند حدود ‪ 288‬ضربه (باز و بسته شدن) را تحمل نماید‪.‬‬
‫معموال ترخیص و اعمال فشار هیدرولیکی از سطح دلیل بر باز و بسته شدن شیر ایمنی نمی باشد‪ .‬برای تست شیر ایمنی‪:‬‬
‫فشار کنترلی را ثبت نمایید‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫فشار هیدرولیک درون ‪ control line‬را ترخیص نمایید‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫چاه را از تاج چاه ببندید‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫بعد از ترخیص فشارهیدرولیک (صفر شدن عقربه فشار سنج ‪ control line‬روی ‪ )control panel‬مقداری از فشار چاه (چند صد ‪ psi‬از طریق ‪ )THS‬را ترخیص نموده‬ ‫‪-4‬‬
‫و ‪ THS side outlet‬را ببندید‪.‬‬
‫اگر فشار مجددا تا فشار بسته چاه افزایش نیابد به معنی بسته شدن و نشت بندی کامل شیر ایمنی می باشد‪ .‬میزان فشار ترخیصی بستگی به جنس فلپر و جزء نشت بند آن‬ ‫‪-5‬‬
‫دارد‪ .‬معموال برای نشت بندهای االستومری این مقدار ‪ 500 psi‬و برای نشت بند های ‪ metal to metal‬بین ‪ 500-1000 psi‬می باشد‪.‬‬
‫دبی نشت گاز با توجه به افزایش فشار (بعد از ترخیص بخشی از فشار تاج چاه) از رابطه زیر بدست می آید‪:‬‬
‫𝑃‬ ‫‪1‬‬ ‫𝑉‬
‫) 𝑇() 𝑡 () 𝑍 ∆(‪𝑞 = 2122‬‬

‫که‪:‬‬
‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬
‫) 𝑍( – ) 𝑍( = 𝑍 ∆‬
‫𝑓‬ ‫𝑖‬

‫فشار تاج چاه )‪P= (psi‬‬

‫دبی نشتی گاز )‪q=(SCF/hr‬‬
‫زمان به تعادل رسیدن فشار ‪t= (hr),‬‬
‫حجم رشته لوله مغزی باالی شیر ایمنی ‪V=(ft3),‬‬
‫دمای مطلق در شیر ایمنی ‪T=(⁰R),‬‬
‫ضریب تراکم پذیری گاز=‪Z‬‬
‫درفشارهای پایین‪:‬‬
‫𝑉)𝑃∆(‪4‬‬
‫=𝑞‬ ‫𝑡‬

‫در صورتیکه شیر ایمنی بسته نشود یا دبی نشتی بیش از ‪ 15 SCF/min‬باشد‪ ،‬اقدامات مقتضی باید صورت گیرد‪.‬‬
‫عواملی که باعث عمل نکردن شیر ایمنی (‪ )Functional Failures‬درون چاهی را میتوان به دو دسته تقسیم نمود‪:‬‬
‫‪ -1‬مشکالت مکانیکی‬
‫‪ -2‬مشکالت هیدرولیکی‬

‫مشکالت مکانیکی‪:‬‬
‫‪-1‬تجمع خرده ها‪ ،‬ذرات جامد‪ ،‬گوگرد و غیره در اطراف ‪ ،Flapper‬پیستون و یا فنر اطراف ‪ flow tube‬یا اصطالحا ‪Jamming‬‬
‫در طول عمر تولیدی مخزن و چاه ممکن است به همراه سیال تولیدی ذرات ریزی (ماسه‪ ،‬کنده ها و ذرات به جا مانده از عملیات حفاری‪ ،‬جریان یابند‪ ،‬این ذرات به مرور زمان در‬
‫اطراف فلپر و ‪ flow tube‬تجمع کنند‪ ،‬ته نشینی این ذرات به مرور زمان توده ای سخت را بوجود می آورد که در نهایت مانع از حرکت اجزای دینامیک ‪ SSSV‬نظیر فلپر و ‪flow‬‬
‫‪ tube‬میشود‪.‬‬
 ‫‪Unknown Object‬‬

‫‪Flapper‬‬

‫شکل ‪: 1‬بسته نشدن فلپر بدلیل تجمع خرده ها و اشیا اضافی (شکل راست‪ :‬نمای جانبی)‬

‫‪-2‬خوردگی و فرسایش اجزای ‪SSSV‬‬

‫تجربه نشان میدهد که اجزای ‪ 3SV‬نرخ خرابی باالیی دارند‪ .‬برای جلوگیری از آسیب دیدن شیر ایمنی هنگام باز کردن آن به هنگام شروع تولید چاه یا باز کردن مجدد بعد از تست‪،‬‬
‫فشار در دوطرف شیر باید متعادل گردد‪ .‬یک راه پمپاژ سیال درون رشته تکمیلی تا زمان باز شدن فلپر می باشد‪ .‬روش دیگر اعمال فشار هیدرولیکی از طریق ‪ control line‬می‬
‫باشد‪ .‬در این حالت قبل ازاینکه فلپر باز شود فشار دوطرف آن باید متعادل گردد‪ ،‬این کار از طریق شیر یکطرفه متعادل کننده روی فلپر انجام میگیرد‪ .‬در صورتی که فلپر بدون‬
‫متعادل سازی فشار دو طرف باز گردد‪ ،‬آشفتگی جریان سیال باعث فرسایش لبه فلپر و مقر آن شده و در نهایت باعث نشتی دائمی آن خواهد شد‪.‬‬
‫همچنین بدلیل درصد باالی ‪ H2S‬در گاز تولیدی از میدان پارس جنوبی نرخ خوردگی در اجزای رشته تکمیلی به خصوص ‪ SSSV‬باال خواهد رفت‪ .‬با توجه به تماس مستقیم ‪ flapper‬با‬
‫گاز تولیدی‪ ،‬در اثر خوردگی فنر ‪ flapper‬یا لبه آن امکان بسته شدن وجود نخواهد داشت یا با وجود بسته شدن نشتی گاز خواهد داشت‪.‬‬

‫‪ -3‬اصطکاک باالی بین ‪ flow tube‬و بدنه داخلی ‪SSSV‬‬

‫نیروهای وارد بر ‪ flow tube‬بطور کلی عبارتند از‪:‬‬
‫‪Upward force=F1=FL+FS‬‬
‫‪Downward force=F2=FH+FU‬‬
‫زمانی که ‪ flapper ،F2>F1‬باز خواهد شد‪ .‬با ترخیص فشار روغن ‪ PH=0 ،control line‬و ‪ FH=0‬و چون ‪ F1>F2‬خواهد شد قاعدتا ‪ flapper‬باید بسته شود‪ .‬بسته نشدن ‪Flapper‬‬
‫بیانگر وجود نیرویی در جهت نیروی ‪ FH‬میباشد که آنرا باز نگه می دارد‪ .‬این نیرو میتواند ناشی از اصطکاک میان ‪ sealing‬های پیستون و بدنه داخلی ‪ SSSV‬باشد‪ .‬با توجه به این‬
‫که حالت انعطاف پذیری و الستیکی نشت بند ها با گذشت زمان از بین می رود (یکی از دالیل آن جذب گاز می باشد) که میتواند حرکت پیستون را کند و یا غیرممکن سازد‪.‬‬
 ‫‪ -4‬خستگی یا شکستگی فلپر یا اجزای آن‬
‫شیر ایمنی درون چاهی برخالف سایر ادوات درون چاهی به طور مرتب باز و بسته و تست میشود که اجزای آنرا در معرض خستگی (هم فرکانس باال و هم پایین) قرار میدهد‪ .‬با‬
‫توجه به شکلهای زیر زمانی که فلپر بسته است یا زاویه باز شدگی آن پایین است میزان تنش وارده بر لوالی آن حداکثر می باشد‪ ،‬با افزایش میزان باز شدگی فلپر از میزان تمرکز و‬
‫مقدار تنش کاسته خواهد شد‪.‬‬
‫طراحی گوه مانند و ضخیم فلپر باعث کاهش میزان بار وارده بر پین لوالی فلپر و خستگی ناشی از آن خواهد شد‪.‬‬

‫شکل ‪ 2‬توزیع تنش و کرنش در فلپر (شتون چپ‪ :‬تنش‪ ،‬ستون راست‪:‬کرنش)‬

‫شکل ‪ 3‬فلپر نیمه باز شیر ایمنی درون چاهی بعلت خستگی یا شکستگی فنر آن در یک چاههای گازی‬

‫‪ -5‬ضربه حین عبور ‪ coiled tubing ،wireline‬و غیره‬

‫طبق تحقیقات بعمل آمده‪ ،‬حدود ‪ 25‬درصد از مشکالت ‪ TRSSSV‬مربوط به نشتی بین محفظه هیدرولیکی ‪ SSSV‬و لوله مغزی می باشد‪ .‬در بیشتر این موارد نشتی در اثر حرکت‬
‫سهوی ‪ flow tube‬درون ‪ ID‬ولو بوجود آمده است‪ .‬تجارب عملیاتی نشان می دهند که فعالسازی تصادفی ‪ SSSV‬ها مربوط به طراحی ‪ flow tube‬با حرکت خطی می باشد‪ .‬هنگام‬
‫تعمیر چاه با ‪ coiled tubing‬یا ‪ wireline‬ابزار رانده شده باید از ‪ ID‬ولو عبور کند‪ .‬بدلیل مشابهت پروفایل ‪ SSSV‬با سایر ادوات رشته تکمیلی مثل ‪ SSD‬یا ‪ nipple‬ابزار ‪ coil‬یا‬
‫‪ wireline‬با پروفایل درونی ‪ SSSV‬برخورد نموده و ‪ flow tube‬را جابجا نماید و باعث نشتی روغن هیدرولیک و خرابی شیر ایمنی شود‪ .‬ضربه وارده به لبه مقر فلپر نیز باعث‬
‫افزایش احتمال نشتی خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -6‬شرایط ‪Aerodynamics‬‬
 ‫طی تست ضربه (‪ )slam testing‬که در سال ‪ 1990‬بر روی ‪ 7” TRSSSV‬انجام گرفت مشخص گردید که شیر ایمنی در سرعتهای جریانی باال (بیش از ‪ )250 ft/s‬بسته نمیشود‪.‬‬
‫بررسی ها اولیه نشان داد که سرعت جریانی‪ ،‬هندسه جریان در باالی ولو‪ ،‬جهت گیری لوالی فلپر نسبت به میدان گرانش شرایطی را ایجاد کرده که مانع از بسته شدن فلپر شده است‪.‬‬
‫مطالعات دقیق تر نشان داد که اختالف فشار جزئی بین سطح باالیی و پایینی فلپر باعث بوجود آمدن نیرو و گشتاوری برخالف جهت بسته شدن فلپر میشود‪ .‬چون سطح مقطع فلپر ‪7‬‬
‫اینچ زیاد است حتی اختالف فشار جزئی هم باعث ایجاد نیرو و گشتاور قابل توجهی میشود‪ .‬وقتی این نیرو و گشتاور از نیروی فنر فلپر باالتر باشد مانع از بسته شدن آن خواهد شد‪.‬‬
‫اختالف فشار و نیروی مذکور با توان ‪ 2‬سرعت رابطه مستقیم دارد‪ .‬در این مطالعه عدد رینولدز در محدوده ‪ 40000-40,000,000‬قرار داشت (‪.)Aldrige et al., 2000‬‬

‫‪30⁰ closing‬‬

‫مشکالت هیدرولیکی‪:‬‬
‫‪-1‬عمق نصب ‪SSSV‬‬
‫عمق نصب شیر ایمنی تابع قوانین دولتی و سیاست شرکت می باشد‪ .‬بسیاری از شرکتها هنگام عملیات حفاری و تولید همزمان از روی یک سکو تمایل دارند که شیر ایمنی را پایین‬
‫تر از ‪ KOP‬قرار دهند تا با استفاده از آن چاههای مجاور را ببندند‪ .‬برخی دیگر ترجیح می دهند تا آنرا نزدیک به سطح نصب کنند تا در معرض تنشهای خمشی قرار نگیرد‪ .‬ولی‬
‫واقعیت این است که عواملی وجود دارند که در تعیین عمق نصب شیر ایمنی باید در نظر گرفته شوند‪.‬‬
‫عمق قرارگیری شیر ایمنی به قابلیت بسته شدن آن در مواقع اضطراری بستگی دارد‪ ،‬عملکرد ‪ SSSV‬با توجه به فشار بست‪ ،Pc ،‬ارزیابی می گردد‪ ،‬اگر فشار ‪ control line‬کمتر از‬
‫‪ Pc‬باشد‪ ،‬شیر ایمنی بسته خواهد شد‪ .‬مقدار ‪ Pc‬عمق قرارگیری ‪ SSSV‬را محدود میسازد‪ ،‬زیرا درصورت باالتر بودن فشار هیدرواستاتیک ‪ control line‬یا سیال دالیز(در صورت‬
‫نشتی ‪ )control line‬از فشار بست ‪ ،SSSV‬میتواند آنرا باز نگه دارد‪.‬‬

‫𝑐‬ ‫𝑠‬ ‫𝑃‪𝑃 −‬‬

‫𝐺𝐹𝐻𝑀 = 𝑉𝑆𝑆𝑆 𝑓𝑜 ‪𝑀𝑎𝑥 𝑆𝑒𝑡𝑡𝑖𝑛𝑔 𝐷𝑒𝑝𝑡ℎ‬‬

‫که‬
‫‪Pc=Closing pressure, psi‬‬
‫)‪Ps=Safety factor, usually Ps=0.15 Pc (=75 psi‬‬
‫‪MHFG=Maximum Hydraulic Fluid Gradient, psi/ft‬‬
‫در این چاه‪:‬‬
‫حالت ‪:1‬شرایط عملیاتی نرمال‬
‫‪Setting depth=10+70+160=240 m=787.44 ft‬‬
‫)‪MHFG=0.865 x 0.433=0.375 psi/ft (in case of hydraulic Oil-10 in control line‬‬
‫‪Ps=75 psi‬‬
‫‪Pc=787.44 x 0.375+75 =370.3 psi‬‬
‫حالت ‪ :2‬بدترین حالت(نشتی ‪ control line‬یا ‪)swage lock‬‬
‫در این حالت مجموعه فنر و پیستون در معرض فشار سیال تکمیل درون دالیز قرار میگیرند بنابراین‪:‬‬
‫‪Completion fluid height=70+160=238 m=754.43 ft‬‬
‫)‪MHFG=0.445 psi/ft (in case of burst control line‬‬
‫‪Ps=75 psi‬‬
‫‪Pc=754.63 x 0.465+75 =426 psi‬‬
‫بنابراین جهت اطمینان از بسته شدن فلپر حداقل فشار بست شیر ایمنی (بعد از ترخیص فشار از سطح) باید ‪ 426 psi‬باشد‪.‬‬
‫با توجه به اینکه ‪ SSSV‬نصب شده آخرین بار تست گردیده است‪ ،‬بنابراین احتماال ‪ control line‬شکسته و بدلیل عدم قرارگیری ‪ SSSV‬در عمق صحیح (و یا انتخاب ‪ SSSV‬اشتباه با‬
‫‪ Pc‬کمتر در عمق مذکور) فلپر باز مانده است‪ .‬بنابراین با مراجعه به اطالعات کارخانه فشار بست ‪ SSSV‬باید مشخص گردد‪ ،‬در صورتیکه این مقدار از ‪ 426 psi‬کمتر باشد‪ ،‬احتمال‬
‫دارد که دلیل بسته نشدن فلپر طراحی نادرست ‪ SSSV‬باشد‪ .‬به بیان ساده تر با وجود ترخیص فشار سطحی فشار هیدرواستاتیک روغن درون ‪ control line‬همچنان باعث باز نگه‬
‫داشتن فلپر شده است‪ .‬برای حل این مشکل در صورتیکه بخواهیم از همان نوع فلپر استفاده نماییم باید ‪ SSSV‬را در عمق کمتری قرار دهیم و اگر بخواهیم ‪ SSSV‬دقیقا در همان عمق‬
‫قرار گیرد باید از فلپری با ‪ Pc‬بیشتر (حداقل ‪ )426 psi‬استفاده نماییم‪ .‬نکته ای که باید به آن توجه نمود این است که فنر درون ‪ SSSV‬به مرور زمان با باز و بسته شدن ضعیف خواهد‬
‫شد (ثابت فنر کاهش خواهد یافت) بنابراین در معادالت باال باید فشار ‪ Pc‬مربوط به ضعیف ترین حالت فنر باید قرارداده شود‪.‬‬
‫‪Fs=K ∆x‬‬
‫‪Pc=Fs/A‬‬
‫نیروی بازگرداننده فنر=‪Fs‬‬
‫سطح مقطع موثر ‪ flow tube‬که نیروی فنر برآن اعمال میشود =‪A‬‬
 ‫‪Opening line‬‬

‫‪balance line‬‬

‫‪Solenoid Valve‬‬

‫‪A‬‬ ‫𝑩𝑽 = 𝑨𝑽‬

‫‪B‬‬

‫‪Balanced pressure line‬‬ ‫‪Selenoid valve‬‬

‫بدلیل محدودیت نیروی بازگرداننده فنر‪ ،‬عمق ‪ SSSV‬نباید باال باشد‪ ،‬بعبارت دیگر شیر ایمنی تا زمانی که اختالف فشار باال و پایین لبه ‪ flow tube‬به ‪( 100 psi‬برخی مواقع ‪75‬‬
‫‪ )psi‬نرسد باز نخواهد شد‪ .‬برای حل این مشکل میتوان از ‪ selenod valve‬ها (ولوی که در مدار هیدرولیکی قرار گرفته و با فرمان الکتریکی کنترل می گردد) جهت باز و بسته‬
‫نمودن فلپر استفاده نمود‪ .‬راه حل دیگر حذف فنر از سیستم و قراردادن ‪ control line‬دیگری جهت جابجا نمودن ‪ flow tube‬رو به باال (‪ )closing line‬می باشد‪ .‬این روش‬
‫مشکالت مکانیکی مربوط به فنر را نخواهد داشت‪ .‬ولی از طرفی تعداد ‪ sealing‬های بیشتری دارد که اصطکاک با ‪ flow tube‬را افزایش می دهد‪ .‬همچنین احتمال ورود گاز‬
‫تولیدی به ‪ closing line‬وجود خواهد داشت که در نهایت ‪ flow tube‬را از حالت تعادل خارج نموده و در نتیجه باعث عدم بسته شدن فلپر خواهد شد‪.‬‬
‫*اعداد محاسبات باال فرضی اند و مقادیر واقعی باید مورد استفاده قرار گیرند‪.‬‬

‫‪-2‬قطع شدن ارتباط هیدرولیکی ‪ Control Line‬با سطح‬

‫در این حالت فشارهیدرولیکی روغن درون ‪ control line‬در سطح مشاهده میشود ولی بدلیل ‪ collapse‬شدن ‪ ،control line‬پیچ خوردن و یا پالگ شدن آن در اثرتجمع ذرات جامد‬
‫درون روغن پیوستگی هیدرولیکی وجود نخواهد داشت‪ .‬به این ترتیب علی رغم ترخیص فشار‪ control line‬از سطح فشار درون ‪ SSSV‬ترخیص نمیگردد‪.‬‬
‫تجربه ثابت نموده است که وجود ‪ debries‬درون روغن هیدرولیک باعث عملکرد نامطلوب شیر ایمنی میشود‪ ،‬این ذرات ممکن است با انسداد ‪ Control line‬مانع از انتقال فشار به‬
‫‪ SSSV‬میشوند‪ .‬برای جلوگیری از این مشکل میتوان سیستم فیلتری در سطح نصب نمود تا در صورت وجود ذرات ریز درون روغن هیدرولیکی از آن جدا گردد‪.‬‬

‫شکل ‪collapsed control line 4‬‬

‫‪-3‬نشتی جریان از میان ‪self-equalizing port‬‬
‫حالت دیگری که امکان رخ دادن آن وجود دارد این است که فلپر بسته شود ولی بدلیل نشتی از ‪ self-equalizing port‬جریان چاه قطع نمیشود‪ .‬وجود ‪ self-equalizing port‬روی‬
‫فلپر بدلیل اینکه یک ‪ weak pointt‬می باشد احتمال نشتی گاز حتی با بسته شدن فلپر را افزایش می دهد‪.‬‬

‫تعویض روغن هیدرولیک ‪Control Line‬‬

‫قبل از هر چیز باید مشخص نمود که محل نشتی از ‪ control line‬است یا ‪ wellhead‬و یا ‪ .SSSV‬برای این کار‪:‬‬
‫‪ side outlet-1‬مربوط به ‪ THS‬را باز کنید‪.‬‬
‫‪-2‬توسط پمپ دستی فشار سطحی ‪ control line‬را به ‪ 5000 psi‬برسانید و فشار را به مدت ‪ 38‬دقیقه یا بیشتر نگه دارید‪.‬‬
‫‪-3‬عدم افت فشار و مشاهده نشدن قطرات روغن از دالیز رشته تکمیلی نشان دهنده این است که ‪ control line‬و نشت بندهای ‪ flow tube‬سالم اند‪.‬‬
‫‪-4‬افت محسوس فشار نشانه نشتی ‪ control line‬یا نشت بندهای ‪ flow tube‬یا هر دو می باشد (بعد از چک نمودن حدفاصل ‪ THS‬و ‪ ،CHS‬پورت خروجی ‪ control line‬روی‬
‫‪ DSAP‬و در نهایت ‪:)wellhead control panel‬‬
‫الف‪-‬در صورت مشاهده برگشتی روغن از دالیز رشته تکمیلی میتوان فهمید که ‪ control line‬نشتی دارد‪ ،‬در این صورت‪:‬‬
‫‪-‬درون ‪ control line‬با فشار ثابت روغن پمپ نمایید و دبی نشتی روغن را بدست آورید‪ .‬یک قاعده عملیاتی می گوید که دبی نشتی یا پمپاژ پیوسته بیش از ‪1.2 lit/min‬‬
‫در فشار حدودا ‪ 1000 psi‬نشان دهنده نشتی شدید و حتی شکاف در ‪ control line‬می باشد (‪.)Abdul Razak et al., 2012‬‬
‫‪-‬فشار روغن را ترخیص نمایید‪.‬‬
 ‫‪-‬سپس حجم روغن برگشتی از ‪ control line‬را اندازه بگیرید تا وقتی که ‪ completion fluid‬را مشاهده نمایید‪ Control line .‬را ببندید سپس با توجه به حجم روغن‬
‫برگشتی عمق نشتی را محاسبه نمایید‪.‬‬
‫𝑑𝑒𝑟𝑒𝑣𝑜𝑐𝑒𝑟 𝑙𝑖𝑜 𝑐𝑖𝑙𝑢𝑎𝑟𝑑𝑦‪𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒 𝑜𝑓 ℎ‬‬
‫= ‪𝑙𝑒𝑎𝑘𝑎𝑔𝑒 𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ‬‬ ‫𝑒𝑛𝑖𝑙 𝑙𝑜𝑟𝑡𝑛𝑜𝑐 𝑓𝑜 𝑦𝑡𝑖𝑐𝑎𝑝𝑎𝑐‬

‫‪-‬حجم معینی سیال نشت بند پمپ نمایید و آنرا با روغن هیدرولیک جابجا کنید (با داشتن تعداد استروکهای الزم تا محل نشتی)‪.‬‬
‫‪-‬بعد از رسیدن نشت بند به عمق نشتی‪ ،‬فشار را کمی کاهش دهید (ترخیص نکنید) و بعد از اطمینان از نشت بندی کامل (تغییر وضعیت رئولوژیکی نشت بند) فشار‬
‫‪ control line‬را به تدریج تا فشار باز شدن فلپر ‪ SSSV‬افزایش دهید و آنرا حفظ کنید‪.‬‬

‫‪Hydraulic oil‬‬ ‫‪Control line‬‬

‫‪leakage‬‬
‫‪HI-Vis sealant‬‬

‫ب‪-‬در صورت عدم مشاهده برگشتی روغن از دالیز رشته تکمیلی احتماال ‪ sealing‬های مربوط به ‪ flow tube‬به خوبی کار نمی کنند‪.‬‬
‫تعمیر ‪)Safety+Min Cost( TRSCSSSV‬‬
‫روش اول‪:‬‬
‫‪ top master valve-1‬را ببندید‪.‬‬
‫‪-2‬برپایی ‪wireline‬‬
‫‪-3‬ایمن کردن چاه با قرار دادن ‪ no-go plug‬در ‪no-go nipple‬‬
‫‪ coil-4‬را برپا کنید‪.‬‬
‫‪-5‬پایین رفتن با ‪ coil‬و ابزار زیر و جهت تمیز نمودن محل فلپر با جت حالل (آب نمک‪ ،‬سورفکتانت و اسید ضعیف)‬
‫‪Brush‬‬

‫میتوان بعد از باز کردن ‪ SSD‬حالل مناسبی از طریق دالیز پمپ و در عمق ‪ spot SSSV‬نمود‪.‬‬
‫*برخی از انواع ‪ TRSSSV‬ها دارای مقری برای نشستن ‪ wireline retrievable SSSV‬می باشند که در اینصورت نیازی به کشتن چاه نمیباشد و با برپایی ‪ snubbing unit‬و با‬
‫‪ wireline‬میتوان ‪ WRSSSV‬را درون آن نشاند و چاه را ایمن نمود‪.‬‬