You are on page 1of 40

Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia

Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

CURSOS LIVRES DE 3º GRAU – EQUAÇÕES DIFERENCIAIS

1. Dada a solução abaixo, encontre a equação diferencial correspondente:

a) xy  1  Cy2

Solução:

 
xy  1  cy2  y 2
xy 1  y 2  c
Derivando :
   
y 1  x y 2y '  2y 3y '  0  y 1  xy 2y ' 2y 3y '  0  y3

y2  xyy ' 2y '  0  xyy ' 2y '  y2   xy  2  y '  y2

b) y  C1ex  C2e2x

Solução:

y  C1e x  C2e2x  ex  
y  ex  C1  C2e3x
Derivando :
y ' ex  yex  0  3C2e3x 
 e 3x 
y ' e2x  ye2x  3C2
Derivando :
y '' e2x  2y ' e2x  y ' e 2x  2ye 2x  0  
 e2x
y '' 2y ' y ' 2y  0
Logo :
y '' y ' 2y  0

1 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

c) y  acos  x   bsen  x 

Solução:

y  a cos  x   bsen  x   cos  x   0

y acos  x  bsen  x 
   y sec  x   a  btg  x 
cos  x  cos  x  cos  x 
Assim :
y sec  x   btg  x   a
Derivando :
y ' sec  x   y sec  x  tg  x   b sec2  x   0  sec2  x   0
y ' sec  x  y sec  x  tg  x  b sec2  x 
  0
sec2  x  sec2  x  sec2  x 
Assim :
y' ytg  x  y' ytg  x 
 b  0   b
sec  x  sec  x  sec  x  sec  x 
Mas :
sen  x 
y
y' ytg  x  y' cos  x 
 b  b
sec  x  sec  x  1 1
cos  x  cos  x 
Assim :
cos  x  sen  x  cos  x 
y ' y   b  y ' cos  x   ysen  x   b
1 cos  x  1
Derivando :
y ' cos  x   ysen  x   b  y '' cos  x   y ' sen  x   y ' sen  x   y cos  x   0
Assim :
y '' cos  x   y cos  x   0   y '' y  cos  x   0, mas cos  x   0.
Logo :
y '' y  0

2 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

d) y  ex C1 cos  x   C2sen  x  

Solução:

y  ex C1 cos  x   C2sen  x    e x


ye x  C1 cos  x   C2sen  x   ye x  C2sen  x   C1 cos  x   cos  x 
ye x sen  x 
 C2  C1  ye x sec  x   C2 tan  x   C1
cos  x  cos  x 

Derivando :
ye x sec  x   C2 tan  x   C1
y ' e x sec  x   ye x sec  x   ye  x sec  x  tan  x   C2 sec2  x   0

Assim :
y ' e x sec  x   ye x sec  x   ye  x sec  x  tan  x   C2 sec2  x   sec2  x 
y ' e x sec  x  ye x sec  x  ye  x sec  x  tan  x 
   C2
sec2  x  sec2  x  sec2  x 
y ' e x ye x ye x tan  x 
   C2
sec  x  sec  x  sec  x 
sen  x 
y'e x
ye x
cos  x 
  ye x  C2
1 1 1
cos  x  cos  x  cos  x 

sen  x  cos  x 
y ' e x cos  x   ye x cos  x   ye  x   C2
cos  x  1

y ' e x cos  x   ye x cos  x   ye  xsen  x   C2

Derivando :
y ' e x cos  x   ye x cos  x   ye  xsen  x   C2
y '' e x cos  x   y ' e x cos  x   y ' e  xsen  x   y ' e x cos  x   ye x cos  x  

 ye xsen  x   y ' e xsen  x   ye xsen  x   ye x cos  x   0


y '' e x cos  x   2y ' e x cos  x   2ye  x cos  x   0
e x cos  x   y '' 2y ' 2y   0

3 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

e x cos  x   y '' 2y ' 2y   0, mas e x cos  x   0


Assim :
y '' 2y ' 2y  0

e) x2  y2  C

Solução:

x2  y2  C
Derivando :
dy
2x  2yy '  0  yy ' x  0  y  x  0  ydy  xdx  0
dx

f) y  Cex

Solução:

y  Cex  e x  ye x  C
Derivando :
y ' e x  ye x  0  e x  y ' y   0, mas e x  0
Assim :
y ' y  0

3 2

g) x  C x  y
2

Solução:

x3

x3  C x2  y2  
 x2  y2  x2  y2
C

Derivando :
 
3x2 x2  y2  2x  2yy ' x3    0  3x 2
x
2
  
 y2  2x  2yy ' x3  0 e x2  y2  0
x 
2
2 2
y

4 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

 
3x2 x2  y2  2x  2yy ' x3  0    x 2

 
3 x2  y2  2x  2yy ' x  0  3x2  3y2  2x2  2xyy '  0
dy
x2  3y2  2xyy '  0  2xyy '  3y2  x2  2xy  3y2  x2
dx
Assim :
 
2xydy  3y2  x2 dx  2xydy  3y2  x2 dx  0  
h) y  C1 cos 2x   C2sen 2x 

Solução:

y  C1 cos 2x   C2sen 2x   y  C2sen 2x   C1 cos 2x   cos 2x 
y sen 2x 
 C2  C1  y sec 2x   C2 tan 2x   C1
cos 2x  cos 2x 
Derivando :
y sec 2x   C2 tan 2x   C1
y ' sec 2x   2 sec 2x  tan 2x  y  2C2 sec2 2x   0
y ' sec 2x   2 sec 2x  tan 2x  y  2C2 sec2 2x   sec2 2x 
2sen 2x 
y' 2 tan 2x  y' cos 2x 
 y  2C2   y  2C2
sec 2x  sec 2x  1 1
cos 2x  cos 2x 

2sen 2x  cos 2x 


y ' cos 2x    y  2C2  y ' cos  x   2sen 2x  y  2C2
cos 2x  1
Derivando :
y ' cos 2x   2sen 2x  y  2C2
y '' cos 2x   2y ' sen 2x   4 cos 2x  y  2y ' sen 2x   0
y '' cos 2x   4 cos 2x  y  0  cos 2x   y '' 4y   0
Mas :
cos 2x   0  y '' 4y  0

5 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

i) y   C1  C2x  ex  C3

Solução:

y   C1  C2x  ex  C3  y  C1ex  C2xex  C3  y  C1ex  C2xe x  C3


Derivando :
y  C1ex  C2xex  C3  y ' C1ex  C2ex  C2xe x  0
Assim :
y ' C1ex  C2ex  C2xex  0  y ' C2ex  C2xex  C1ex  ex
y ' e x  C2  C2x  C1  y ' e  x  C2x  C1  C2
Derivando :
y '' e x  y ' e x  C2  0  y '' e x  y ' e x  C2
Derivando :
y ''' e x  y '' e x  y '' e x  y ' e  x  0  y ''' e  x  2y '' e  x  y ' e  x  0
Assim :
e x  y ''' 2y '' y '  0, mas e  x  0
Logo :
y ''' 2y '' y '  0

j) y  C1e2x  C2ex

Solução:

y  C1e2x  C2e x  e2x  


y  e2x  C1  C2e3x
Derivando :
y ' e2x  2ye2x  0  3C2e 3x  
 e3x
y ' ex  2yex  3C2
Derivando :
y '' ex  y ' ex  2y ' ex  2yex  0  
 ex
y '' y ' 2y ' 2y  0  y '' y ' 2y  0

6 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

1
2. Achar a equação da curva cuja segunda derivada é , sabendo-se que ela passa pelo
x3
ponto (1,4) e tem por tangente neste ponto a reta 2y=3x+2.

Solução:

Do problema temos:

d2y 1 d2y
2
 3  2
 x 3
dx x dx
Pr imeira int egração :
dy x 2 dy 1
  C1    x 2  C1
dx 2 dx 2
Segunda int egração :
1 x 1 1
y   C1x  C2  y  x 1  C1x  C2
2 1 2
Mas :
3 dy 3
2y  3x  2  y  x 1 e 1 
2 dx 2
Assim :
dy 3 1 3 3 1 4
1    1  C1   C1     2  C1  2
2

dx 2 2 2 2 2 2
Assim :
1 1 1
y x  C1x  C2  y  x 1  2x  C2
2 2
Substituindo 1, 4  :
1 1 1 1
x  2x  C2  4  1  2 1  C2  4   2  C2
1
y
2 2 2
Assim :
5 5 3 3
C2   4  C2  4    C2 
2 2 2 2
Substituindo :
1 1 1 3 1 3
y x  2x  C2  y  x 1  2x  ou y  2x 
2 2 2 2x 2

7 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

3. Encontre a solução das seguintes equações diferenciais:

4x
a) xdx  dy  0
y

Solução:

4x 4x 4x


xdx  dy  0   dy  xdx  dy  xdx
y y y
Assim :
dy xdx

y 4x
Integrando :
dy xdx xdx
    ln  y    1
y 4x 4x
Mas :
u 4  x  u2  4  x 2 
Derivando :
du
2u  1  2udu  dx  dx  2udu 3 
dx
De 2  :
x  4  u2  4
3 ,  4  , 2   1 :
ln  y  
xdx
 ln  y  
 4  u   2udu  n
2
2u
2
8   udu
  y  
4x u u
Assim :
2u3
ln  y    
2u2  8 du  ln  y  
3
 8u  C

Substituindo u  4x:
2
  2
3
ln  y    8 4  x  C  ln  y   4  x
3
4x 8 4x C
3 3

8 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br


b) x2  1  1  y2 dx  x2dy  0

Solução:

x2dy   x2  1   
1  y2 dx  x2dy  x2  1  1  y2 dx
Separando as var iáveis :
dy  x2  1 
x2dy  x2  1   1  y2 dx   2  dx
1  y2  x 
Integrando :
dy  x2  1 
   2  dx 1
1  y2  x 
dy
Re solvendo  :
1  y2
Fazendo :
y  sen  dy  cos d
e
1  y2  1  sen2  cos2   cos 
Substituindo :
dy cos  d
 1  y2
  cos 
  d    C1

Mas :
y  sen    arcsen  y 
Logo :
dy
  arcsen  y   C1 2 
1  y2

9 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

 x2  1 
Re solvendo   2  dx :
 x 
 x2  1   1 
  x2  dx   1  x2  dx   dx   x dx
2

 x2  1  x 1
  x2  dx  x  C
 1 2
 x2  1  1
  x2  dx  x  x  C2 3 
2  , 3  1 :
dy  x2  1  1
   2  dx  arcsen  y   C1  x   C2
1y 2
 x  x
Logo :
1
arcsen  y   x  C
x


2
c) y ' 1  x xy  1  y
2

Solução:

dy
 
y ' 1  x2 xy  1  y2 
dx
1  x2 xy  1  y2  
Separando as var iáveis :
dy
dx
  
1  x2 xy  1  y2  dy 1  x2 xy  1  y2 dx   

ydy dx

1 y 2
x 1  x2  
Integrando :
ydy dx
1 y 2
  x 1  x  1
2

10 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

ydy
Re solvendo 1 y 2
:

du
Fazendo u  1  y2  du  2ydy  dy 
2y
Substituindo :
ydy y  du  1 du 1 1
 1  y2   
u  2 y
 
 2 u
 ln u  ln 1  y2  C1
2 2
  2 

dx
Re solvendo  x 1  x  : 2

dx A Bx  C  dx xdx dx
 x 1  x     x  2 
dx  A   B 2
 C I
2
1 x  x 1x 1  x2
Frações Parciais :
1 A Bx  C
  
 x 1  x2  A 1  x2  Bx  c  x   

x 1 x 2

x 1 x 2

x  0:

   
0
x 1  x2  A 1  x2  Bx  C  x  0  A 1  0   Bx  C  x  A  0
x  1:
    
x 1  x2  A 1  x2  Bx  C  x  1 1  12  B  C  1  B  C  2 
x  1 :
   
x 1  x2  A 1  x2  Bx  C  x   1 1  1   B  C   1  B  C  2
Assim :
B  C  2

B  C  2
B0C2
Substituindo em I  :
dx dx xdx dx dx
 x 1  x   0  
2
x
0 
1x 2
 C
1x 2
 2
1  x2
dx dx
 x 1  x   2 1  x
2 2
 2 arctan  x   C2 3

11 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

2  , 3  1 :
ydy dx 1
1 y  x 1  x   2 ln 1  y   C  2 arctan  x   C2
2
2
 2 1

Assim :
1
2
 
ln 1  y2  2 arctan  x   C

2

d) x  a
2
 y 2
 
 b2 dx  x2  a2  y 2

 b2 dy  0

Solução:

x 2
 a2  y 2
 
 b2 dx  x2  a2  y 2

 b2 dy  0

Separando as var iáveis :


 x2  a2   y2  b2 
 2 2 
dx   2 2 
dy  0 I
x a  y b 

Integrando :
 x2  a2   y2  b2 
  x2  a2  dx    y2  b2  dy  0

 x2  a2 
Re solvendo   2 2 
dx :
x a 
 x2  a2   A B 
  x2  a2  dx    x  a  x  a dx

Mas :
x2  a2 A B
2 2
   x2  a2  A  x  a  B  x  a
x a xa xa

x  a:
x2  a2  A  x  a  B  x  a  a2  a2  A  a  a  2a2  2aA  A  a
x  a :
x2  a2  A  x  a  B  x  a  a2  a2  B  a  a  2a2  2aB  B  a

12 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Substituindo :
 x2  a2   A B 
  x2  a2  dx    x  a  x  a dx

 x2  a2   a  a  dx dx
  x2  a2  dx    x  a  x  a dx  a x  a  a x  a
 

 x2  a2 
  x2  a2  dx  aln x  a  aln x  a  C1

 y2  b2 
Re solvendo   2 2 
dy :
y b 
 y2  b2   2b2  dy
  y2  b2    y2  a2  dy   dy  2b  y2  b2
2
dy  1 

 y2  b2  1  y 
  y2  b2  dy  y  2b
2
  arctan     C2
b  b 

 y2  b2  y
  y2  b2  dy  y  2b arctan  b   C2

Substituindo em I  :
 x2  a2   y2  b2 
  x2  a2  dx    y2  b2  dy  0
y
aln x  a  aln x  a  C1  y  2b arctan    C2  0
b
y
y  2b arctan    aln x  a  aln x  a  C
b
y xa
y  2b arctan    a ln x  a  ln x  a   aln C
b xa
y xa xa
y  2b arctan    aln  C  aln C
b xa xa

13 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

dy  1  y2 
e) xy  2 
dx  1  x 
1  x  x2  
Solução:

dy  1  y2 
xy  2 
dx  1  x 
1  x  x2 

Separando as var iáveis :


 1  y2 
xydy  
1  x 2  
1  x  x2 dx   
 x  1  y2 
 
y 1  x  x2
dy  dx
1  y2 
x 1  x2 
Integrando :
y 1  x  x2
 1  y2 dy   x 1  x2 dx 1
 
y
Re solvendo  dy :
1  y2

du du
Fazendo u  1  y2   2y  dy 
dy 2y
Substituindo :
y y  du  1 du 1
 1  y2 dy   
u  2 y
 
 2 u
 ln u  C1
2

y 1
1 y 2
dy  ln 1  y2  C1 2 
2

14 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

1  x  x2
Re solvendo  x 1  x2 dx :
 
1  x  x2  A Bx  C 
 x 1  x2 dx    x  1  x2  dx
 
Frações Parciais :
1  x  x2 A Bx  C
  ELIMINANDO
  
 1  x  x2  A 1  x2  Bx  C  x

x 1x 2
 x 1  x 2 OS DENOMINADORES

Se x  0 :
 
1  x  x2  A 1  x2  Bx  C  x  1  A  A  1
Se x  1 :
 
1  x  x2  A 1  x2  Bx  C  x  1  1  1  1  1  1  B  C   1
Assim :
3  2  B  C B  C  1
Se x  1 :
 
1  x  x2  A 1  x2  Bx  C  x  1  1  1  1  1  1   B  C   1  1
Assim :
1  2  B  C  B  C  1
Logo :
B  C  1
 B 0eC 1
B  C  1

1  x  x2  A Bx  C 
 x 1  x2 dx    x  1  x2  dx
 
Substituindo A  1, B  0 e C  1 :
1  x  x2 1 1  dx dx
 x 1  x2 dx    x  1  x2  dx 
   x

1  x2
1  x  x2
 x 1  x2 dx  ln x  arctan  x   C2
 
3 

15 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Substituindo (2), (3) em (1):

y 1  x  x2
 1  y2 dy   x 1  x2 dx
 
1
ln 1  y2  C1  ln x  arctan  x   C2
2
Logo :
ln 1  y2  2C1  2ln x  2 arctan  x   2C2
Logo :
ln 1  y2  2ln x  2 arctan  x   C

f)  x  y  dx   x  y  dy  0

Solução:

 x  y  dx   x  y  dy  0
M N
M  x, y   x  y  1 e N  x, y   x  y  1
y x
Logo :
M N
  Equação Diferencial Exata
y x

Solução Geral : f  x, y   c 1


f  x, y    M  x, y  dx  g  y   f  x, y     x  y  dx  g  y 
Assim :
x2
f  x, y    xy  g  y  2 
2
Mas :
f  x, y  dg  y 
 N  x, y   x  g'  y   x  y  g'  y    y
y dy
Assim :
y2
dg  y   ydy 
Integrando
 dg  y     ydy  g  y    3 
2

16 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Substituindo (3) em (2):

x2 x2 y2
f  x, y    xy  g  y   f  x, y    xy 
2 2 2
Assim :
x2 y2
f  x, y    xy 
2 2
Solução Geral :
x2 y2
f  x, y   C   xy  C
2 2
2
 2 2
 2

g) x  2xy  y dx  x  2xy  y dy  0 
Solução:

x 2
 
 2xy  y2 dx  x2  2xy  y2 dy  0 
M  x, y   x2  2xy  y2  M  tx, ty    tx   2  tx   ty    ty 
2 2

 
M  tx, ty   t2x2  2t2xy  t2y2  t2 x2  2xy  y2  M  tx, ty   t2M  x, y 
e
N  x, y   xy  x  N  tx, ty    tx   ty   tx  t2xy  tx  t xy  tx

N  tx, ty   t  xy  x   N  tx, ty   tN  tx, ty 

Solução Geral : f  x, y   c 1


f  x, y    M  x, y  dx  g  y   f  x, y    x 
 2xy  y2 dx  g  y 
2

Assim :
x3 2x2y x3
f  x, y     xy  g  y   f  x, y    x2y  xy  g  y  2 
3 2 3

17 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Mas :
f  x, y 
y

 N  x, y   x2  x  g'  y    x2  2xy  y2 
dg  y  dg  y 
g'  y    x2  2xy  y2  x2  x  g'  y    y2  2xy  2x2  x
dy dy
Assim :
y3
dg  y   2x  y  dy   dg  y    y 
 2xy  2x2  x dy  g  y  
Integrando 2
 x2y  2x2y  xy
3
y3
g y   x2y  xy 3 
3

Substituindo (3) em (2):

x3 x3 y3
f  x, y    x2y  xy  g  y   f  x, y    x2y  xy   x2y  xy
3 3 3
Assim :
x3 y3
f  x, y  
  2xy
3 3
Solução Geral :
x3 y3
f  x, y   C    2xy  C
3 3

h) ydx  x  
y  x dy  0

Solução:

ydx  x  
y  x dy  0  ydx   xy  x dy  0
M  x, y   y  M  tx, ty   ty  M  tx, ty   tM  x, y 
e
N  x, y   xy  x  N  tx, ty    tx   ty   tx  t2xy  tx  t xy  tx

N  tx, ty   t  xy  x   N  tx, ty   tN  tx, ty 

18 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Substituindo x  vy  dx  vdy  ydv :

ydx   
xy  x dy  0  y  vdy  ydv    
vyy  vy dy  0

yvdy  y2dv   
y2v  yv dy  0  yvdy  y2dv  y vdy  yvdy  0

y2dv  y vdy  0
Separando as var iáveis :
dv ydy dv dy

2
0  0
v y v y
Integrando :
1
dv dy  dy
 v
  y 0  v 2 dv   y
0

Assim :
1
1
v2
 ln  y   C  2v 2  ln  y   C  ln  y   2 v  C
1
2
Mas :
x
x  yv  v 
y
Substituindo :
x
ln  y   2 v  C  ln  y   2    C
y

19 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

i) 2x  3y  3 dx   x  2y  2  dy  0

Solução:

2x  3y  3 dx   x  2y  2  dy  0
2x  3y  3  0 2x  3y  3
 
x  2y  2  0 x  2y  2
Assim :
3 3 2 3
2 2 6  6 12 1 2 4  3 7
x    x  12 e y    y  7
2 3 43 1 2 3 43 1
1 2 1 2
Fazendo : w  x  12  x  w  12  dx  dw
e t  y  7  y  t  7  dy  dt
2x  3y  3 dx   x  2y  2  dy  0
2  w  12   3  t  7   3 dw  w  12  2  t  7   2  dt  0
2w  24  3t  21  3 dw   w  12  2t  2  14  dt  0
2w  3t  dw   w  2t  dt  0
Resolvendo a Equação Diferencial Homogênea 2w  3t  dw   w  2t  dt  0

2w  3t  dw   w  2t  dt  0
Fazendo w  ut  dw  udt  tdu
Substituindo :
2w  3t  dw   w  2t  dt  0  2ut  3t  udt  tdu  ut  2t  dt  0
Assim :
t 2u  3 udt  tdu  t u  2  dt  0
2u2  2utdu  3udt  3tdu  udt  2dt  0
2u  3 tdu  2u2  3u  u  2  dt  0
Separando as var iáveis :
2u  3 du 
dt
0
2u 2
 4u  2  t

20 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Integrando
2u  3 du 
dt
 0:
2u
2
 4u  2  t

2u  3 du dt 2u  3 du dt
 2u2
 4u  2 
 
t
0  2 u 2
 2u  1


t
0

2u  3 du  dt 1 2u  3  du dt
 2 u  1 2  t
 0 
2  u  1
2
  t
0

Re solvendo 
2u  3 du :
u  1
2

2u  3 du   A  B  du
 u  12   u  1 u  12 
 
Frações Parciais :
2u  3 A B
   2u  3  A u  1  B
u  1 u  1 u  12
2

u  1 :
2u  3  A u  1  B  2  1  3  A  1  1  B  2  3  B  B  1
u  0:
2u  3  A u  1  B  2 0   3  A 0  1  1  3  A  1  A  4
Substituindo :
2u  3 du   A  B  du
 u  12   u  1 u  12 
 
2u  3 du   4  1  du
 u  12   u  1 u  12 
 
Integrando :
2u  3 du u  1
2

 u  12  ln u  1   1
2u  3 du  ln u  1  1
 u  12 u  1
2

21 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

1 2u  3 du dt
2  u  12 
Substituindo em   0:
t

1 2u  3 du dt 1
2  u  12 
  0  ln u  1   ln t  C
 
2
t u  1
Mas :
w
u , w  x  12 e t  y  7
t
Assim :
x  12
u
y7
Substituindo :
1 x  12 1
ln u  1   ln t  C  ln 1   ln y  7  C
u  1
2 2
y7  x  12 
 y  7  1
 
x  12  y  7 1
ln  2
 ln y  7  C
y7  x  12  y  7 
 y7 
 
Logo :
x  y 5 1
ln  2
 ln y  7  C
y7  x  y  5
 y7 
 

22 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

j) 5x  y  3 dx   x  4y  2  dy  0

Solução:

5x  y  3 dx   x  4y  2  dy  0
5x  y  3  0 5x  y  3
 
x  4y  2  0 x  4y  2
Assim :
3 1
2 4 12  2 14 14
x   x 
5 1 20  1 19 19
1 4
e
5 3
1 2 10  3 13 13
y   y  
5 1 20  1 19 19
1 4
Fazendo :
14 14
wx  x w  dx  dw
19 19
e
15 13
ty yt  dy  dt
19 19
Substituindo :
5x  y  3 dx   x  4y  2  dy  0
  14  13   14  13  
5  w  19   t  19  3 dw  w  19  4  t  19   2  dt  0
       
 70 13   14 52 
 5w  19  t  19  3  dw   w  19  4t  19  2  dt  0
   
5w  t  dw   w  4t  dt  0

23 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Resolvendo a Equação Diferencial 5w  t  dw   w  4t  dt  0 :

5w  t  dw   w  4t  dt  0
M  w, t 
M  w, t   5w  t  1
t
N  w, t 
N  w, t   w  4t  1
w
Assim :
f  w, t   C
f  w, t    M  w, t  dw  g  t   f  w, t    5w  t dw  g t 
Assim :
5w2
f  w, t    wt  g  t 
2
Mas :
f  w, t 
 N  w, t   w  g'  t   w  4t  g'  t   4t
t
Integrando :
g'  t   4t  g  t    4tdt  g  t   2t2
Substituindo :
5w2 5w2
f  w, t    wt  g  t   f  w, t    wt  2t2
2 2
Logo :
5w2
f  w, t   C   wt  2t2  C
2

5w2
 wt  2t2  C
2
Mas :
14 15
wx e ty
19 19
Substituindo :
2 2
5w2 5 14   14   15   15 
 wt  2t2  C   x    x    y   2y  C
2 2 19   19   19   19 

24 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

k)  x  y  3 dx  2x  2y  5 dy  0

Solução:

 x  y  3 dx  2x  2y  5 dy  0   x  y  3 dx  2  x  y   5 dy  0


Fazendo :
u  x  y  x  u  y  dx  du  dy
Substituindo :
u  3  du  dy   2u  5 dy  0  u  3 du  u  3 dy  2u  5  dy  0
u  3 du  2u  5  u  3 dy  0  u  3 du  u  8  dy  0
Separando as var iáveis :
u  3 du  dy  0
u8
Integrando :
u  3 du   11 
 u8  dy  0   1  u  8  du   dy  0
Assim :
u  11ln u  8  y  C, mas u  x  y
Logo :
u  11ln u  8  y  C  x  y  11ln x  y  8  y  C  x  2y  11ln x  y  8  C


2 2

l) x  y dx  2xydy  0

Solução:

x 2

 y2 dx  2xydy  0
M  x, y  N  x, y 
M  x, y   x2  y2   2y e N  x, y   2xy   2y
y x
Assim :
f  x, y   C   M  x, y  dx  g  y   C 1
x3
f  x, y    x  dx  g  y   f  x, y    xy2  g  y 
2 2
y
3

25 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

x3
f  x, y    xy2  g  y 
3
Mas :
f  x, y 
 N  x, y   2xy  g'  y   2xy  g'  y   0  g  y   C1
y
Assim :
x3 x3
f  x, y    xy2  C1   xy2  C
3 3

m) 2x  y  1 dx   x  3y  2  dy  0

Solução:

2x  y  1 dx   x  3y  2  dy  0
2x  y  1  0 2x  y  1 2x  y  1
  
x  3y  2  0 x  3y  2 x  3y  2  2 

2x  y  1 5
  7y  5  y 
2x  6y  4 7

5 15 1 1
e x  3y  2  x  2  3y  2  3    2    x  
7 7 7 7

26 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Assim :
1 1 5 5
wx  x  w   dx  dw e ty  y  t   dy  dt
7 7 7 7
Substituindo :
2x  y  1 dx   x  3y  2  dy  0
  1  5   1  5 
2  w  7    t  7   1 dw   w  7   3  t  7   2  dt  0
          
 2 5   1 15 
 2w  7  t  7  1  dw   w  7  3t  7  2  dt  0
   
2w  t  dw   w  3t  dt  0
Assim :
w  ut  dw  udt  tdu
Substituindo :
2w  t  dw   w  3t  dt  0
2ut  t  udt  tdu  ut  3t  dt  0
t 2u  1 udt  tdu  t u  3 dt  0  2u  1 udt  tdu  u  3  dt  0
2u  1 udt  2u  1 tdu  u  3 dt  0
Assim :
2u 2
  
 u  u  3 dt  2u  1 tdu  0  2u2  2u  3 dt  2u  1 tdu  0
Separando as var iáveis :
dt  2u  1 
 2  du  0
t  2u  2u  3 
Integrando :
dt  2u  1 
 t
  2 du  0
 2u  2u  3 

 2u  1 
Re solvendo   2 du :
 2u  2u  3 
dz dz
Fazendo : z  2u2  2u  3   4u  2  2 2u  1  du  :
du 2 2u  1

27 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Substituindo :

 2u  1  2u  1 
 dz  1 dz

  2u2  2u  3 du   z  2 2u  1  2  z
 
 2u  1  1 1
  2u 2 
 2u  3 
du  ln z  ln 2u2  2u  3
2 2
Substituindo :
dt  2u  1 
 t
  2 du  0
 2u  2u  3 
1
ln t  ln 2u2  2u  3  C
2
Mas :
5 w 1
ty ,u  e wx
7 t 7
Assim :
2
5 1 w w
ln y   ln 2    2    3  C
7 2 t t
2
 1  1
7y  5 1 x  
7 2  x
73  C
ln  ln 2    
7 2 y  5 y  5
 7  7
2
 5x  1   5x  1 
7y  5 1  7   7 
ln  ln 2    2 3  C
7 2  7y  5   7y  5 
 7   7 
2
7y  5 1  5x  1   5x  1 
ln  ln 2    2 3  C
7 2  7y  5   7y  5 

28 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br


n) eydx  xey  2y dy  0 
Solução:


eydx  xey  2y dy  0 
M  x, y  N  x, y 
M  x, y   ey   ey e N  x, y   xey  2y   ey
y x

Assim :
f  x, y   C   M  x, y  dx  g  y   C

f  x, y    M  x, y  dx  g  y   f  x, y    eydx  g  y 

Assim :
f  x, y   xey  g  y 

Mas :
f  x, y 
 N  x, y   xey  g'  y   xey  2y  g'  y   2y
y

Integrando :
g'  y   2y  g  y   2 ydy  g  y   y2

Substituindo :
f  x, y    eydx  g  y   f  x, y   xey  y2

Solução Geral :
f  x, y   C  xey  y2  C

29 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

 
o) x3  y2 dx  2xy  cos  y   dy  0

Solução:

x 
 y2 dx  2xy  cos  y   dy  0
3

M  x, y  N  x, y 
M  x, y   x3  y2   2y e N  x, y   2xy  cos  y    2y
y x
M  x, y  N  x, y 
Como   Equação Diferencial Exata.
y x

Solução Geral : f  x, y   C
f  x, y    M  x, y  dx  g  y 
x4
f  x, y    
x3  y2 dx  g  y   f  x, y  
4
 xy2  g  y  1
Mas :
f  x, y 
 N  x, y   2xy  g'  y   2xy  cos  y   g'  y   cos  y 
y
Integrando :
g'  y   cos  y   g  y    cos  y  dy  g  y   sen  y  2 

2   1 :
x4 x4
f  x, y   xy2  g  y   f  x, y    xy2  sen  y 
4 4
Assim, a solução geral é :
x4
f  x, y   C   xy2  sen  y   C
4

30 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

dx dy xdy
p)  
x2  y 2 y y x2  y2

Solução:

dx dy xdy xdy dy dx
    
x y2 2 y 2
y x y 2 2
y x y 2 y x  y2
2

dy  x  dx  x  ydx
  1    1  dy 
y  x2  y2  x2  y2  x2  y2  x2  y2
   

Fazendo y  ux  dy  udx  xdu e substituindo :


 x  ydx
  1  dy 
 x2  y2  x2  y2
 
 
 x uxdx
 1  udx  xdu 
 2 
 x  ux  x2  ux 
2 2

 
 x uxdx
 1  udx  xdu 
 2 

x 1u2
   
x2 1  u2 

31 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

 x  u x dx
  1  udx  xdu 
2  x 1  u2
 x 1u 
 1  udx
  1  udx  xdu 
2
 1u  1  u2
udx xdu udx
 udx   xdu 
1  u2 1  u2 1  u2
Assim :
xdu xdu
 udx  xdu  0   xdu  udx  x 
2
1u 1  u2

x du du udx
 x du  udx   du   u 
1u 2
1u 2 x

du du dx
 
u 1u 2 u x

Integrando :
du du dx
u      I
1  u2 u x

du
Re solvendo  :
u 1  u2
Fazendo u  tan   du  sec2 d
Assim :
du sec2 d
u 1  u2
  tan  1  tan2 
Mas :
1  tan2  sec2   1  tan2   sec2   sec 
Substituindo :
du sec2 d
sec2 d
 u 1  u2   tan  1  tan2    tan  sec 
du sec d
 u 1  u2   tan 

32 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

1
du sec d cos  d  1 cos 
u 1u 2
  tan 
  sen  cos  
sen
d

cos 
du 1
u 1u 2
  sen d   cos sec d  ln cos sec   cot an
Mas :
 1
cot an  u

u  tan     Veja figura abaixo 
cos sec   1  1  u2
 sen u
Assim :
du
u 1  u2
 ln cos sec   cot an

du 1  u2 1
 u 1  u2  ln u  u

33 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

Substituindo em (I):

du du dx
u 1  u2
  u
  x

1  u2 1 1  u2  1
ln   ln u  ln x  ln C  ln  ln u  ln x  ln C
u u u

1  u2  1 1  u2  1
u u 1  u2  1
ln  ln Cx   Cx   Cx
u u u2

Mas :
y
y  ux  u 
x
Substituindo :
2
y
1   1
1  u2  1 x
 Cx   Cx
u2 y
2

x
 

dy
q)  3x  1
dx

Solução:

dy
 3x  1  dy  3x  1 dx
dx

Iint egrando :
3x2
 dy   3x  1 dx  y  2  x  C
r) ydx  xdy  0

Solução:

34 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

ydx  xdy  0  ydx  xdy

Separando as var iáveis e int egrando :


dx dy dy dx
ydx  xdy 
x

y
  y
  x
 ln y  ln x  C

4x
s) xdx  dy  0
y

Solução:

4x
xdx  dy  0
y
Separando as var iáveis :
dy xdx

y 4x

Integrando :
dy xdx xdx
    ln y    I
y 4x 4x

xdx
Re solvendo  4x
:

Fazendo u  4  x  u2  4  x  x  4  u2  dx  2udu
Substituindo :

xdx  4  u   2udu  8
2

   du  2 u du
2

4x u

 
3
xdx 2u 2 3

 4x
 8u 
3
 C  8 4  x 
3
4x C

xdx 2
4  x  C
3
 4x
 8 4  x 
3

Substituindo em  I  :
xdx 2
4  x 
3
ln y   4x
 ln y  8 4  x 
3
C

35 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

t) tan  x  sec  y  dx  tan  y  sec  x  dy  0

Solução:

tan  x  sec  y  dx  tan  y  sec  x  dy  0

Transformando as funções trigonométricas :


tan  x  sec  y  dx  tan  y  sec  x  dy  0
sen  x  1 sen  y  1
 dx   dy  0 cos  x  cos  y  
cos  x  cos  y  cos  y  cos  x 
sen  x  dx  sen  y  dy  0  sen  y  dy  sen  x  dx

Integrando :

 sen  y  dy   sen  x  dx   cos  y    cos  x   C  cos  y   cos  x   C


u)  x  1 dy  ydx  0

Solução:

 x  1 dy  ydx  0
Separando as var iáveis :
dy dx dy dx
  0 
y x 1 y x 1
Integrando :
dy dx
 y
  x  1  ln y  ln x  1  C

36 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

dy 1  y2
v) 
dx 
1  x2 xy 
Solução:

dy 1  y2

dx 
1  x2 xy 
Separando as var iáveis :
ydy dx

1 y 2
x 1  x2  
Integrando :
ydy dx
1 y 2
  x 1  x  2

ydy
Re solvendo 1 y 2
:

du
Fazendo u  1  y2  du  2ydy  dy 
2y
Substituindo :
ydy y  du  1 du 1 1
 1  y2   
u  2 y
 
 2 u 2 2

 ln u  ln 1  y2  C1  2 

dx
Re solvendo  x 1  x  : 2

dx A Bx  C  dx xdx dx
 x 1  x     x  2 
dx  A   B 2
 C I
2
1 x  x 1 x 1  x2
Frações Parciais :
1 A Bx  C
  
 x 1  x2  A 1  x2  Bx  c  x   
x 1x2

x 1 x 2

37 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

x  0:

   
0
x 1  x2  A 1  x2  Bx  C  x  0  A 1  0   Bx  C  x  A  0
x  1:
    
x 1  x2  A 1  x2  Bx  C  x  1 1  12  B  C  1  B  C  2 
x  1 :
   
x 1  x2  A 1  x2  Bx  C  x   1 1  1   B  C   1  B  C  2
Assim :
B  C  2

B  C  2
B0C2
Substituindo em I  :
dx dx xdx dx dx
 x 1  x   0  
2
x
0 
1x 2
 C
1x 2
 2
1  x2
dx dx
 x 1  x   2 1  x
2 2
 2 arctan  x   C2 3

2  , 3  1 :
ydy dx 1
1 y  x 1  x   2 ln 1  y   C  2 arctan  x   C2
2
2
 2 1

Assim :
1
2
 
ln 1  y2  2 arctan  x   C

38 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

 
w) 1  x2 dy  xydx  0

Solução:

1  x  dy  xydx  0
2

Separando as var iáveis :


dy x dy x
 2
dx  0   dx
y 1x y 1  x2
Integrando :
dy x x  du  1 du
 y

1  x2
dx  ln y   u  2 x   2 
u
Onde :
du du
u  1  x2   2x  dx 
dx 2x
Assim :
x  du  1 du 1 1
ln y   u  2 x   2  u
 ln u  C  ln y  ln 1  x2  C
2 2

dy 1  y2
x) 
dx 1  x2

Solução:

dy 1  y2

dx 1  x2
Separando as var iáveis :
dy 1  y2 dy dx
 2
 2

dx 1  x 1y 1  x2
Integrando :
dy dx
1 y 2
 1 x 2
 arctan  x   arctan  x   C

39 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668


Rua 96 nº 45 – Setor Sul – Goiânia
Email: afonsocarioca@afonsocarioca.com.br

dy
y)  y cos  x   0
dx

Solução:

dy
 y cos  x   0
dx
Separando as var iáveis :
dy dy
 y cos  x   0    cos  x  dx
dx y
Integrando :
dy
    cos  x  dx  ln y  sen  x   ln C
y
Assim :
y y
ln y  ln C  sen  x   ln  sen  x    e    y  Ce  
 sen x  sen x

C C

 2 3
 2 3
z) 1  x y dx  1  y x dy  0  
Solução:

1  x  y dx  1  y  x dy  0
2 3 2 3

Separando as var iáveis :


1  x  dx  1  y   0  x
2 2

x3 y3
3
1  x  dx  y 1  y  dy  0
2 3 2

Assim :
x 3
 
 x 1 dx  y 3  y 1 dy  0 
Integrando :

 x   y 
3
 x 1 dx  3
 y 1 dy  0

x 2  y 2  x 2 y 2
 ln x    ln y   C    ln x   ln y  C
 2   2 


 2 2

40 AFONSO CELSO – FONE: (62) 3092-2268 / CEL: (62) 9216-9668

You might also like